مذاکرات مجلس شورای ملی ۱ خرداد ۱۳۰۷ نشست ۲۴۶

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری ششم

تصمیم‌های مجلس مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری ششم

قوانین بنیان ایران نوین

نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری ششم

ممذاکرات مجلس شورای ملی ۱ خرداد ۱۳۰۷ نشست ۲۴۶

مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره‏۶

جلسه: ۲۴۶

صورت مشروح مجلس سه‌شنبه اول خرداد ماه ۱۳۰۷ مطابق ۲۴ ذیقعده‌الحرام ۱۳۴۶

فهرست مندرجات:

۱-تعقیب مذاکره نسبت به خبر کمیسیون بودجه در موضوع اعزام محصل به اروپا و تصویب آن

۲- تقدیم قراردادهای بین فرانسه و بلژیک و ایران از طرف آقای کفیل وزارت خارجه

۳- قانون اعزام محصل به اروپا

(مجلس دو ساعت و سه ربع قبل از ظهر برپاست آقای فهیمی نایب رئیس تشکیل گردید)

(صورت مجلس یوم یکشنبه ۳۰ اردیبهشت را آقای دولتشاهی قرائت نمودند)

غائبین با اجازه جلسة قبل آقایان: آیت الله زاده خراسانی ـ نگهبان ـ میر ممتاز ـ حیدری مکری ـ میرزا محمّد تقی طباطبائی ـ امیر تیمور کلالی ـ ارباب کیخسرو شاهرخ ـ افسر ـآقا زاده سبزواری ـ مخبر فرهمند ـ آقا میرزا هاشم آشتیانی ـ امامی خوئی ـ ثعه الاسلامی ـ جهانشاهی ـ اسکندری ـ سلطان محمد خان عامری ـ میرزا عبد الحسین کرمانی ـ میرزا حسن خان ابراهیمی ـ افخمی ـ آیت الله زاده اصفهانی ـ مولوی

غائبین بی اجازة جلسة قبل آقایان ـ اسدی ـ جمشیدی مازندرانی ـ ذوالقدر ـ دکتر طاهری ـ اعظمی ـ قوام شیرازی ـ مهدوی ـ اسکندر خان مقدم ـ عباس میرزا ـ حاج حسن آقا ملک ـ لیقوانی ـ محمد ولی میرزا ـ فرشی ـ عدل

دیرآمدگان با اجازة جلسة قبل آقایان: شیروانی ـ دشتی ـ دیوان بیگی

دیر آمدگان بی اجازة جلسةقبل آقایان: شریعت زاده ـ احتشام زاده ـ ملک مدنی

آقا سید یعقوب ـ بنده باین صورت مجلس اعتراض دارم و بعد از آقایای تقی زاده اجازه خواستم

نایب رئیس - جمعی از آقایان اجازه خواسته‌اند که اسامی هر یک بترتیب نوشته شده در صورت مجلس اعتراضی نیست؟

(اظهاری نشد)

نایب رئیس ـ آقای رفیع

رفیع ـ بنده می‌خواستم استدعا کنم لایحه اعزام مصلین که جزو دستور بوده مطرح شود یک پیشنهاداتی در جلسه قبل قرائت شد (گویا مال اقای دکتر رفیع خان بود) و رأی گرفته نشد بعد تنفس داده۹ شد تصور می‌کنم باید بان پیشنهاد هم رأی گرفته شود

نایب رئیس ـ عده برای رأی کافی نیست توضیحات هم داده شده لهذا پیشنهاد‌های دیگری قرائت می‌شود

(اینطور خوانده شد)

پیشنهاد آقای بدر

پیشنهاد می‌خواستم که بعد از جمله (در تحت مواظبت و مراقبت سرپرستهای مخصوص قرار دهد) عبارت باینطور اصلاح شود حقوق سرپرستها و مخارج و مصارفیکه بجهت اینکار پیدا میوشد از اعتبارات مذکوره درماده اول این قانون الی آخر

بدر ـ عرض میمکنم این پیشنهاد بنده چیزی نیست و فقط یک اصلاح عبارتی است بنده این توضیح را دادم که اسباب اشکال نشود.

اعتبار ـ مخبر کمیسیون ـ بنده گمان می‌کنم عبارتی که در ماده نوشته شده نظر آقای بدر را تأمین می‌کند راجع بمصارف و اینها البته این مبلغی که برای سرپرستها معین شده از همین صد هزار تومان است مبلغ دیگری نخواهد بود در اینصورت دیگر محتاج بتوضیح نیست

بدر ـ چون فقط لفظ مخارج است معلوم نیست که این مبلغ فقط مخارج است. یا حقوق آنها است؟

اعتبار ـ بلی حقوق و هم مخارج است

پیشنهاد آقای یاسائی

ماده الحاقیه ذیل را پیشنهاد می‌کنم

ماده الحاقیه ـ مقصود از مدارس که در تبصره ماده سوم ذکر شده اعم از مدارس داخله یا خارجه می‌باشد

مخبر ـ بنده این پیشنهاد را قبول می‌کنم.

پیشنهاد آقای فیروز آبادی

تبصرة ذیل راپیشنهاد می‌کنم

تبصره ـ سرپرستها مکلفند که همه ساله تصدیقنامه تحصیل سالیانه فرداً فرد آنها را جهت وزارت معارف ارسال دارند

(حاضر نبودند)

پیشنهاد آقای استرآبادی

مادة چهارم را بطریق ذیل اصلاح می‌کنم

وزارت معارف مکلف است محصلین اعزامی را در تحت مواظبت و مراقبت سر پرستهای مخصوص قرار دهد و مخارج سرپرستهای مزبورده از اعتبارات مذکوره در مادة اول این قانون أمین خواهد شد ولی میزان آن علی ایحال در سه سال اول سالیانه از دوازده هزار تومان و دو سال دیگر از هیجده هزار تومان و بعدها از بیست و چهار هزار تومان نباید تجاوز کند.

(آقای استرآبادی هم حاضر نبودند)

یکی از نمایندگان ـ پیشنهادها را باید رأی بگیریم

نایب رئیس ـ عده کافی نیست اگر اجازه می‌دهید تنفس داده شود.

جمعی از نایندگان ـ صحیح است.

(در اینموقع جلسه برای تنفس تعطیل و بفاصله سه رقع مجدداً تشکیل گردید)

نایب رئیس ـ در خارج مجلس بنده از آقایان استدعا کردم که چون لایحه اعزام محصلین لایحة مهمی است و جزء دستور است اقایانهم موافقت بفمرایند که‌ای لایحه بیش از این به تعویق نیفتد و خود بنده هم شخصاً از آقایان خواهش کردم که اگر مذاکراتی هم دراند مانعی ندارد که در جلسة آتیه صحبت کنند. حالا پیشنهاداتی که شده است یکی یکی رأی گرفته می‌شود. آقای دکتر رفیع خان

دکتر خان امین ـ یک پیشنهادی بنده در ماده چهار بطور تبصره تقدیم کردم اجازه بفرمائید خوانده شود و و بنده توضیح مختصری دارم بدهم و بعد رأی بگیرید.

(پیشنهاد آقای فیروز آبادی بمضمون سابق قرائت شد)

نایب رئیس ـ رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای فیروز آبادی آقایان موافقین قیام فرمایند

(چند نفری قیام نمودند)

نایب رئیس ـ تصویب نشد.

(پیشنهاد آقای بدر بشرح سابق خوانده شد)

مخبر ـ بنده در جواب آقای بدر عرض کردم که منظور همین است که این بیست و چهار هزار تومان اعم از مخارج و حقوق است حالا بخواهند توضیح مختصری داده باشند موافقت می‌کنم

معاون وزارت معارف ـ بنده هم موافقم

پیشنهاد دیگر آقای فیروز آبادی

بنده تبصره ذیل را پیشنهاد می‌کنم

تبصره ـ در هر شهری که کمتر از ده نفر محصل باشند سفیر و با قونسول آن شهر باید سرپرستی آن عدة را عده دار شود

نایب رئیس ـ آقایانیکه این پیشنهاد را قابل توجه میدانند قیام فرمیاند

(عدة قیام نمودند)

نایب رئیس ـ تصویب نشد.

آقا سید یعقوب ـ پیشنهاد آقای فیروز آبادی توضیح داده نشد نباید حقش از بین برود

پیشنهاد آقای دکتر رفیع خان امین

مادة چهارم را با یک تبصره به ترتیب ذیل پیشنهاد می‌نمایم

مادة چهارم ـ وزارت معارف مکلف است محصلین اعزامی را در تحت مراقبت و مواظبت هیئتی قرار دهد مرکب از نمایندة دولتی ایران و نمایندة وزارت معارف ایران و چند نفر از معلمین و مربیان مدارس مملکتی که محصل به آنجا اعزام می‌شود

تبصره ـ برای هر هیئت متشکله بتریب فوق یکنفر نماینده از طرف وزرات معارف معین و حقوق آن در سال از دو هزار و چهار صد تومان تجاوز نکرده و اعتبارات مذکوره در مادة اول این قانون تأمین خواهد شد سایر مخارجیکه ممکن است از طرف هیئت پیش بینی شود و در سال نباید از ششصد تومان تجاوز بکند نیز از اعتبارات مذکوره تأمین می‌شود

دکتر رفیع خان ـ بنده در مادة چهارم توضیحاتم را داده بود م ولی چون این ماده خیلی مهم است باز هم متذکر میشودم مسئله سر پرست بطوریکه عرض کردم برای ما چدان مفید نخواهد بود از این جهت نظربه تتجبیاتی که ما در سابق کرده‌ایم و نظر به تجربیاتی که سایر ملل کرده‌اند و ما از آنها نتیجه می‌گیریم و سر مشق می‌گیریم و آن تجربیات این است که دیگران همیشه این قبیل کارها را میسپارند و هیئت‌های مخصوص بهمان ترتیبی که عرض کردم بنده خیال می‌کنم که آقایان هم توجه بفرمایند که در هر مملکتی که ما در آنجا محل می فرستیم یک هیئتی معین شود و آن هیئت هم بایستی حتماً یکنفر ناینده از طرف وزارت معارف داشته باشد ناینده ایران که حقوق ندارد چون این تکلیف از وظایف اوست که بایستی انجام دهد و حقوق فقط برای نماینه وزارت معارف لازم است و او را هم بنده ماهی دویست تومان معین کرده‌ام که در سال می‌شود دو هزار و چهار صد تومن این هیئت اگر در اروپا مثلا در سه مرکز معین شود تقریباً سالی هفت هزار تومان مخارجش می‌شود از حیث حقوق سر پرست‌ها با سایر مخارجی که خواهد داشت از قبیل منشی و کاغذ و پاکت و اینها که پانصر ششصد تومان بیشتر نخواهد شد این بود که مخارج سالیانه آنها را بنده به سه هزار تومان پیشنهاد کردم و رویهرفته در سال از دوازده هزار تومان تجاوز نخواهد کرد و این دوازده هزار تومان همه نه برای سال اول و دوم است بلکه تا آخر هر چند سال هم اگر باشند مخارج آنها بیشتر ا این نخواهد بود و این قید سال اول و دوم هم اگر نباشد آنوقت ممکن است وزارت معارف نمایندة ودش را عوض کند و نمایدة دیگر بفرستد بنابراین ما برای سه سال اول یک مخارجی معین کنیم و در سالهای دیگر یک مخارج البته با آن نظری که داریم مخالفت دراد چون عدة محصلین هر سال زیاد می‌شود و عده سرپرستها هم زیاد می‌شود ولی بی نتیجه خواهد بود بنابراین باید یک هیئت ثابت معین شود حالا مسیوژاک نباشد مسیو ایگرگ باشد این اهمیت ندارد و خرجی که آنجا خواهد داشت فقط برای نمایندة وزارت معارف است این بود که بنده این تبصره را عرض کردم و تصور می‌کنم جای قبول باشد. بنده توضیحات زیادی در این باب نمی‌دهم آقای تقی زاده دیده‌اند و سایر آقایان هم دیده‌اند سالیان دراز هیجده سال بیست سال دیده‌ایم که تمام زحمات بهدر می‌روم و مسئله سرپرست را هم عقدیهام این است اگر نایندة وزارت معارف همینطور قبول کند بهتر است

نایب رئیس ـ آقای رفیع

حاج آقا رضا رفیع ـ پیشنهاد نمایندة محترم من باب تذکر کمان می‌کنم خیلی خوبست البته باید دولت تمام این اژفرمایشاتی را که کرد در نظر بگیرد و در نظامنامه بگنجاند ولی ما هم تجربه کرده‌ایم که هر کاری را که به چندین نفر سپرده‌اند و چند نفر را مسؤل یک کاری کرده‌اند آن طوریکه لازم بوده است استفاده نشده ولی مسؤلیت سه نفر را از یکنفر بخواهیم بهتر می‌توانیم استفاده کنیم البته اگر تذکرداده شود که یک اشخاصی جمع شوند و از افکار عالیه آنها استفاده کنند و با فکر آنها یک کمیسیونی تشکیل شود خوبست ولی مسؤل دولت بالاخره همان مأمور دولت است که برای سرپرستی معین می‌کند این تذکرات آقا البته تمام مفید است و اینها را ممکن است وزارت معارف د نظامنامه بگنجاند بنابراین خوبست اقا هم موافقت بفرمایند و پیشنهاد خودشان پس بگیرند و البته اینها رادر نظر می‌گیرند که در نظامنامه قید کنند

نایب رئیس ـ رأی می‌شود بقابل توجه بودن این پیشنهاد آقایان موافقین قیام فرمایند

(چندین نفری قیام نمودند)

رئیس ـ قابل توجه نشد. پیشنهاد آقای شریعت زاده

(بتریب ذیل خوانده شد)

تبصره ـ در هر شهری که زیاده از دوازده نفر محصل اقامت ندارند سرپرستی محصلین را وزیر مختار یاشارژدافر یا قنسول ایران عهدار خواهند بود

رئیس ـ آقای شریعت زاده

شریعت زاده – البته آقایان توجه دارند که احتیاجات ممکن است الزام کند دولت را که عده‌های کوچک محصلین را اعزام کند و تصدیق خواهید فرمود که با این اعتباری که معین شده است نمی‌شود هیئت‌های مختلفی را معین کرد برای سرپرستی و از آنطرف باید این مطلب را توجه داشته باشند که این اشخاص یا هیئتی که مأمور سرپرستتی هستند این صلاحیت را خواهد داشت که از نقطه به نقطه دیگر مسافرت کندبرای سرکشی و بازدید. برای ما سرپرستی دائمی (که ضرورتش قطعی تر است) بوسیلة هیئتها واشخاص در تمام نقاط مقدور نیست و متضمن مخارج زیادی است از آنطرف ضرورت هم دارد که محصلین تحت سرپرستی باشند و این ضرری ندارد که ما این اجازه ار بدولت بدهیم که در جاهائی که لازم میدانند که محصل اعزام کنند اگر اشخاصی هستند که می‌تواند سرپرستی کنند این مأموریت را بعهده آنها واگذار کنند

مخبر – بنده عرض کردم در جلسه گذشته این یک موضوعی نیست که دولت در این باب مانعی داشته باشد و حالا هم هیچ مانعی ندارد که محتاج باین اجازه باشد بنابراین تصور می‌کنم که بهتر این است آقا از این نظر خود داری بکنند و بگذارند دولت در این باب مطالعاتی بکندو در صورتیکهاین ترتیب را بهتر تشخیص داد البته این نظر اقا اجرا خواهدشد

شریعت زاده ـ چون دولت این نظر را تشخیص داده است بنده موافقت می‌کنم و پیشنهادم را مسترد می‌کنم

نایب رئیس ـ آقای فیروز آباید پیشنهادی فرمودند ولی راجع باینجا نیست باید بطور ماده الحاقیه اضافه شود در این ماده دیگر ایرادی نیست؟

جمعی از نمایندگان ـ خیر

نایب رئیس رای گرفته می‌شود بماده چهار با اصلاحی که آقای بدر پیشنهاد کردند و مخبر قبول کردند آقایان موافقین قیام فرمایند.

(اکثر قیام نمودند)

نایب رئیس ـ اکثریت است مواد الحاقیه خوانده شود بعد ماده آخر قرائت می‌شود

(بشرح ذیل قرائت شد)

ماده الحاقیه ذیل را پشنهاد می‌کنم

ماده الحاقیه ـ مقصود از (مدارس) که در تبصره ماده سوم ذکر شده اعم از مدارس داخله یا خارجه می‌باشد یاسائی

نایب رئیس ـ آقای یاسائی

یاسائی ـ بنده توضیح زیادی ندارم برای اینکه آقای معاون محترم معارف هم موافقند با این توضیح و ماده الحاقیه حتی خود دولت هم در نظر داشت که یک لایحة برای اینکار تقدیم مجلس کنند و مخصوصاً آقای وزیر عدلیه درصدد تهیه همچو لایحة بودند و چون حالا بتصویب یک چنین ماده الحاقیه نظر دولت هم تأمین می‌شود این است که بنده این پیشنهاد را کردم

معاون وزارت معارف ـ عبارت خود مادة سه مشعر ب این معنی است و مقصود ه همین است که اینن ماده شامل حال فارغ التحصیلهای طهران و خارجه هردو بشود کاملا صحیح است و بنده هم موافقت می‌کنم

آقا سید یعقوب ـ پس این ماده باید مطرح شود

نایب رئیس ـ در مواد الحاقیه و اصلاحات فقط یکنفر موافق صحبت می‌کند

آقا سید یعقوب ـ دولت قبول کرده است باید ادله مان را ذکر کنیم

بامداد ـ مجلس قبول نکرده است

نایب رئیس ـ رأی گرفته می‌شود باین ماده الحاقیه آقایان موافقین قیام فرمایند

(اغلب قیام نمودند)

نایب رئیس ـ تصویب شد. مادة الحاقیه دیگر پیشنهادی آقای دکتر رفیع امین

(اینطور خوانده شد)

مادة الحاقیه ذیل را پیشنهاد می‌کنم

ماده الحاقیه ـ بعد از تعیین صدی سی و پنچ از محصلین برای گرفتن علم و فن تعلیم و تربیت وزارتمعارف مکلف است شصت و پنج نفر باقیمانده را طبقه بندی نموده و با رعایت اصل تقدم اهم بر مهم از برای هر شعبه از علوم و فنون و صنایع چند در صد را معین بکند و اگر از برای یک شعبة داوطلب پیدا نشود جای آن عده باید خالی تماند تا بالاخره برای آن شعبه داوطلب پیدا شود

نایب رئیس ـ دکتر رفیع امین

Page 6 missing

می‌دهد که تا چه اندازه علاقه مندی بشاگردان و باین امر دارد.

مخبر ـ همان طور که خودشان فرمودند این یک امری است که در نظامنامه باید قید شود و نظامنامه را هم وزارت معارف تهیه می‌کند و این نظر آقاهم تذمین خاهد شد البته یک شاگردی راکه می‌خواهند برای فلاحت بفرستند در همان قسمت فلاحت از او تحقیقات خواهند کرد و باین جهت نظر آقا تأمین می‌شود و ذیگر در قانون ذکرش لزومی ندارد

عراقی ـ استرداد کردند

نایب رئیس ـ مسترد می‌کنید؟

ساکینیان ـ می‌خواهید رأی بگیرید

نایب رئیس ـ رأی می‌گیریم بقابل توجه بودن پیشنهاد آقای ساکینیان آقایان موافقین قیام فرمایند

(عدة قلیلی قیام نمودند)

نایب رئیس ـ قابل توجه نشد.

پیشنهاد آقای فیروز آبادی

(بمضمون ذیل قرائت شد)

پشنهاد می‌کنم که مخارج هر یکنفر محصل در سال نباید از هفتصد تومان تجاوز نماید

نایب رئیس ـ آقای فیروز آبادی

فیروز آبادی ـ بنده عقیده دارم که انشاء الله محصلینی که رفته‌اند بجز تحصیل کار دیگری نکنند عرض کردم پس رآقا شیخ محمد حسین با ماهی سی تومان تحیل می‌کرد و همه هم تعرفش را می‌کردند برای اینکه ماهی سی تومان زیادتر نداشت و غیر از تحصیل کار دیگر نمی‌توانست بکند اما حالا شصت تومان شد و شای آنطور تحصیل نکند باین نظر بنده عقیده‌ام این است که مخارج محصلین کم باشد مخارج محصلین باید بفراخو حال ممالکت خودش باشد اگر بخواهند یک مخارج زیادی بجهت آنها بدهن قطعاً درس نمی‌خوابند. چون وضعیت اروپا همه میدانیدطوری نیست که وقتی جوانی مخارجش زیاری بجهت انها بدهند قطعاً درس نمی‌خوابند. چو مخارجش زیاد شد عمر خودش را صرف تحصیل تنها کند باین ملاحظه بنده این پیشنهاد را کردم که زیاده از هفتصد تومان نشود سیصد تومان چهار صد تومان هرچه شدبدهند اما زیاد از هفتصد تومان نشود و این یک فایدة هم برای خود وزارت معارف دارد که در محظورات نخواهد افتاد. چون اصول مملکت ما غالباً روی توسط‌ها و پارتیها و دوستیها می‌رود ولی وقتی که یک قانونی از مجلس گذشت دیگر وزارتمعارف مجبور نیست که تقاضا‌ها و خواهشها و توسطاتکسی را قبول کند اما اگر آزادشدخانه خواها خواست نوکر خواهد خواست و همه هم تصدیق می‌کنند که اینها لازم است، یکمرتبه مخارج می‌شود دو هزار تومان کسی هم کهمخارجش دو هزار تومان شددیگر درس نمی‌خواند. این است که بنده این پینشهاد را کردم

نایب رئیس ـ آقای رفیع

رفیع ـ اولا می‌خواستم از مقام ریاست استدعا کنم که در جلسة گذشته تمام این مذاکرات پسر آقا شیخ محمد حسین و اینها عیناً شد فقط فرقی که داشت آنجا پیشنهاد فرموده بودند اینجا ماده الاقیه داده اد. اگر می فرمائید رد شده که رأی گرفته نشود و اگر مییفرمائید رأی گرفته شود بنده دوباره جواب عرض کنم. مخارج را نمی‌شود معین کرد. یک شاگردی است کمتر خرج دارد یک شاگرد زیادتر تعیینش با ان سرپرستی است که می‌رود او بایدی تشخسص بدهد.

نایب رئیس ـ رأی گرفته می‌شود بقابل توجن بودن پیشنهاد آقای فیروز آبادی آقایانیکه قابل توجه میدند قیام فرمایند

فیروز آبادی ـ اجازه بفرمائید عرض کنم با او فرق دارد.

(کسی قیام نکرد)

نایب رئیس ـ قابل توجه نشد. پیشنهاد آقای آقا سید یعقوب

(باین مضمون قرائت شد)

مادة الحاقیه را پیشنهاد می‌کنم

دولت مکلف است لایحة خرج هر ساله را بمجلس تقدیم و از مجلس بگذراند.

نایب رئیس ـ آقای آقا سید یعقوب

آقا سید یعقوب ـ این قانون همینجوری که آقایان محترم در نظر دارند در عرض شش سال اجازه دارده‌اند بدولت که سال اول صد هزار تومان وطال دوم دویست هزار تومان تا سال ششم ششصد هزار تومان پس در واقع ما اینجا الان می‌خواهیم رأیبدهیم ب دو کرور و صد هزار تومان چون در سال می‌شود یک میلیون و صد هزار تومان امروز ما با یک عشق مفرط و فوق العادة که داریم باین لایحه رأی می‌دهیم و نمیدانیم در مقام عمل چه نقصانی باین متوجه است. بنده برای اینکه مملکت شوروی است و قانینی که ما میگذرانیم آسمانی نیست و ممکن است این صد نفر را که ما روانه کردیم یک نقایصی داشته باشد و سال آتیه که بخواهیم باز روانه کینم باید بیائیم طرح قانونی پیشنهاد کنیم و این لایحه را بهم بزنیم و خیلی مشکل است این است که بنده برای خاطر اینکه همدست دولت باز باشد و هم نظر مجلس رعایت شود پیشنهاد کردم که دولت در آتی لایحه اش را بیاورد و در کمیسیون برود به بیند این صد نفری که ما روانه کردیم طریق تحصیلشان چه بوده ترقیشان چه بوده سر پرست‌ها چه سر پرستی کرده‌اند و جریان عمل را بالاخره بگویند ار دولت هم یک نقصانی دارد تبصرة مادة الحاقیة چیزی منضم می‌کنیم که دست دولت باز باشد یکی دیگر این است که از این دوره هشتاد نود روز دیگر بیشتر نیست ما رأی به شش سال چطور بدهیم؟ مارأی بقانون که می‌دهیم قانونی است اما اینجا می‌خواهیم رأی بخرج بدیهم رأی بخرج بودجة سیصد و هفت باید بدهیم نه اینکه به شش سال بعد رأی بدهیم. باید برای سال ۳۰۷ رأی بدهیم برای ۳۰۸ که در آتیه محصل فرستاده می‌شود کمیسیون بود جه و مجلس شورای ملی دو مرتبه بای نظر در خرج بکند اما اگر قانون گذراندیم واین حق را تا شش سال بدولت دادیم دیگر محل برای ما باقی نمی‌ماند که ما نقایص را رفع کنیم بنده از نقطة نظر وکالتی و ملی و استنباطاتی که بنده بقوانین شوروی می‌کنم میگویم حق ما این است که رأی بشش سال بدهیم از این نقطة نظر بنده پیشنهاد کردم که هر سال ولت لایحة این را علیحده بیاورد مسلماً در اینجا صحبت میوشد اگر عیب و نقصی باشد در کار اصلاح می‌شود باز هم عرض می‌کنم امسال باشتیاق آن هیجانی که داریم رأی می‌دهیم مثل اینکه در دولة پنجم با آن میل سشاری که به راه آهن داشتیم گفتیم راه آهن سهل است حکایت آن قاشق ساز است که گفت ساختن قانشق اشکالی ندراد چکش را بزنید رویش قاشق می‌شود ما هم گفتیم راه آهن آسان است آهنمان را از مازندران می‌آوریم فوراً راه آهن براه می‌افتد بعد دیدیم خیر خبط کردیم چرا بجهت اینکه نمیدانیستیم مقصر نبودیم، جاهل بودیم، اول کارمان بود در این مسئله هم اول است. اینقدر عجله نکنید و رذی بششش سال ندهید.

نایب رئیس ـ آقای عمادی

عمادی ـ فرمایشات آقا از نقطة نظر اینکه همیشه دلسوزند بنده یقتین درام که از روی یک نظر خیر خواهانه بود لکن گمان می‌کنم یک قدری اشتباه فرمودند آن این است این مخارجی که امروز برای این ام رمعین شد نسبت به ۳۰۷ و نسبت بسنوات بعد هر ساله در ضمن وبدجه می‌آید بمجلس و می‌رود بکمیسیون بودجه و اگر در او نقصی باشد اصلاح خواهدشد و این فرمایشاتی که نسبت براه آهن فرمودند آنهم البته نسبت بایشان بده هیچوقت جسارت نمی‌کنم لکن نسبت براه آنه بدولت نهایت اهتمام رانسبت بمصالح او دارد و هر شقی که احسن است او را می‌گیرد و الا مسامحه نشده است که سهل است بلکه نهایت سعی هم شده است.

آقا سید یعقوب ـ اجازه بفرمائید؟ بنده نظرم این بود که صورت جزئش بیاید. چون این مسئله تأمین شد و آقای معاون هم حضور دارند استرداد می‌کنم

نایب رئیس ـ مادة پنجم

(بمضمون ذیل قرائت شد)

ماده پجم ـ نظامنامة اجرای این قانون را وزارت معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه تهیه نموده و مذمور اجرای آن نیز خواهد بود

نایب رئیس ـ آقای رفیع

رفیع ـ موافقم

نایب رئیس ـ آقای روحی

روحی ـ موافقم

نایب رئیس ـ آقای عراقی

عراقی ـ موافقم

نایب رئیس ـ آقای فیروز آبادی

فیروز آبادی ـ بنده در کلیات عرض دارم.

نایب رئیس ـ مخالفی نیست؟

آقا سید یعقوب ـ بنده مخالفم. اینجا این لایحهکه راجع باعزام محصلین است دو وجهه دراد یک وجهة معارفی دارد یک وجهة علمی وجهة علمی آن احنیاجی است که وزارتخانه‌ها دارند. وزارت فوائد عامه از جهت مهندس محتاج است، وزارت داخله از برای پلیس نظمیه محتاج است، هر وزارتخانه از جهت اختاصش در این لایحه باید ملاحظه شود. بنده عقیده‌ام این بود که نظامنامه را وزارت معارف تهیه کند لیکن بعد بتصویب هیئت ولت برسد تا این که وزراء عموماً نظرشان را در قسمتی که احتیاج دارند اعمال کنند. خوب است آقای معاون هم قبول کنند که بعد از تصویب وزارت معارف بتصویب هیئت وزراء هم برسد این چیزی نیست که مخالف داشته باشد.

مخبر ـ البته همینطور که فرمودند مباشر تهیه نظامنامه وزارت معارف است و قانون شورای عالی معارف را اگر ملاحظه بفرمائید این مسئله را جزئ وظایف شورای عالی معارف قراداد و شورای عالی معارف حقیقت در این کار شریک خواهد بود و این قسمت را که فرمودند شاید سایر وزارتخانها هم احتیاج داشته باشند این قسمت بدیهی است که پس از ایکه نظامنامه تهیه شد بنظر هیئت وزراء خواهد رسید ولی بنده می‌خواهم عرض کنم که این مسئله مربوط به خود وزارت معارف است.

نایب رئیس ـ آقای شریعت زاده مخالفید؟

شریعت زاده ـ بلی

نایب رئیس ـ بفرمائید

شریعت زاده ـ بنده در اینجا دو نظر دارم چون این قانون جنبة مالی هم دراد بایداضافه شود که وزارت مالیه هم در اجرای آن دخالت داشته باشد. نظر دیگر بنده راجع باهمیت موضوع است. و اگر نظامنامه با نظر هیئت وزراء تهیه شود بهتر است.

نایب رئیس ـ آقای رفیع

حاج آقا رضا رفیع ـ عرض کنم خوب است آقا در این موضوع توجهی بفرمایند. اگر بخواهیم تمام وزارتخانها را در این امر دخالت بدهیم چون هر کدام یک کارهائی دارند مثلا وزارت داخله یک کارهائی دارد همینطور وزارت فوائد عامه یا سایرین هر کدام یک کارهائی دارند و اگر نظامنامه را بعهدة همه وزارت خانها قرار دهیم اسباب زحمت می‌شود و البته وزارتمعارف مناسب تر است برای تهیه نظمنامه تا سایرین و از اینجهت ما او را در نظر گرفتیم و البته او هم نظامنامه را طوری تهیه می‌کند که مطابق قانون مصوب مجلس شورای ملی باشد. پس خوبست آقای شریعت طاده هم موافقت بفرمایند که نوشتن نظمنامه و اجرای آن با وزارت معارف باشد منتهی دولت و سایر وزارت خانها هم در اینکار نظر خواهند داشت

جمعی از نمایندگان ـ مذاکرات کافی است

نایب رئیس ـ پیشنهاد آقای آقا سید یعقوب

(بشرح ذیل خوانده شد)

پیشنهاد می‌کنم کلمة هیئت وزرا هم اضافه شود

آقا سید یعقوب ـ این چیزی که بنده عرض می‌کنم نتیجة ایست که در چند دوره داریم. پیشنهاد شد ده نفر برای فرا گرفتن علم راه آهن باروپا بروند و قانون تهیه نظمامه را منحصر بوزارت معارف کردیم. مدتها بین وزارت معارف و فوائد عامه در سر اینکار کشمکش بود. و در مجلس هم مذاکره می‌شود که آن ده نفری راکه ما میخواهیتیم بروند هنوز نرفته‌اند. و این کشمکش برای این بود که ما وزارت فوائد عامه رادر این امر دخالت ندادیم. نظرتان هست در زمان وزارت معارف آقای تدین راجع بفرستادن چند نفر برای ذوب آهن و غیره که تهیة نظمنامه را منحصر کردیم بوزارت معارف و دیگران را دخالت ندادیم اسباب زحمت شد. و اگر اینطر نکرده بودیم آن مسئله پیش نمی‌آمد. و این پیشنهادی ه که نبده تقدیم کردم بواسطة خاطر امتحان علمی بود و اینکه یک قدم جلوتر می‌رفتیم و انطور مورد اعتراض شد. در صورتیکه اگر قبول شده بود در این امری که همه شما‌ها اصرار دارید قدم تندد و سریع در آن برداشته شود زودتر بمقصود می‌رسیدیم. راست است که وزراء مسؤلیت مشترکه دارند اما هر یک از آنها در کار وزارتخانة خودشان مستقل هستند و در اینجا بانها حق نمی‌دهد و منحصر می‌کند بوزارتمعارف. حالا که نمی‌خواهید سایر وزارت خانه‌ها را شریک کنید اقلا حق تصویب این نظمانامه را به هیئت وزراء بدهید و این البته بهتر است و نتیجة عملی دارد.

مخبر ـ یگانه هیئتی که صالح است برای تدوین نظامنامه بحرف قانون شورای عالی معارف است فقط شورای عالی معارف می‌تواند این کار را بکند و به عقیدة بنده هیچ مانعی همندراد که هیئت دولت در آن نظر کند ولی ما نباید از شورای عالی معارف این حق را سلب کنیم زیرا معایبی خواهد داشت

آقا سید یعقوب ـ برای اینکه‌ای حق از بین نرود استرداد می‌کنم آقایان عقاید مرا هیچ گوش نمی‌دهند

نایب رئیس ـ رأی گرفته می‌شود بماده پنجم. آقایانیکه تصویب می‌کنند قیام فرمایند

(عدة زیادی قیام نمودند)

نایب رئیس ـ تصویب شد. ماده الحاقیه پیشنهادی آقای بامداد

(باین کیفیت خوانده شد)

ماده الحاقیه ذیل را پیشنهاد می‌کنم.

کلیه صرفه جوئیهای از این محل بمصرف همین موضوع خواهد رسید

نایب رئیس ـ آقای بامداد

بامداد ـ عرض می‌کنم این پیشنهاد بنده توضیح زیادی لازم ندارد. آقایان چون مبلغ صد هزار تومان باین موضع امسال اختصاص دادند و در سال بعد دویست هزات تومان حالا دو سه ماه از سال گذشته و هنوز شاگردان را نفرتاد اند و یک صرفه جوئی از این محل می‌شود این است ک بنده پیشنهد کردم تا وقعی که شاگردان اعزام می‌شوند صرفه جوئی که از این محل حاصل می‌شود بمصرف همین برسانند و به عقیده بنده اشکالی ندارد.

معاون وزارت معارف ـ بنده خیال می‌کنم ماده اول خودش ناطق باین معنی باشد. و این اختصاص را میرساند و با این حال بنده اشکالی نمی‌بینم و قبول می‌کنم

مخبر ـ بنده هم قبول می‌کنم

نایب رئیس ـ رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقای بامداد آقایانیکه تصویب می‌کنند قیام فرمایند

(اغلب قیام نمودن)

نایب رئیس ـ تصوب شد. شور در کلیات است. آقای فیروز آبادی

فیروز آبادی ـ بنده در ماد یک نظریاتی داشتم و می‌خواستم عرض کنم. ولی چون اسباب معطلی می‌شود چیزی عرض نمی‌کنم

نایب رئیس ـ آقای دشتی

دشتی ـ بنده در اساس لایحة مخالفتی ندارم. ولی لازم است یک تذکرات لازمی را عرض کنم تا وزارتمعارف در نظامنامه که تهیه می‌کند این نظریات را رعایت کند. یکی از مسائل لازمیکه باید عرض کنم محل اعزامی محصل است. زیرا این مسئله فوق العاده اهمیت دارد. بنده با آقای معاون هم در اینباب صحبت کردم. مخصوصاً راجع بمحصلینی که برای فن تعلیم و تربیت می‌روند حالا اگر مهندسی باشد اینقدر‌ها اهمیت ندارد که بلژیک بروند فرانسه یا جای دیگر. ولی برای اشخاصیکه می‌خواهند بروند علم معلمی و تربیت یاد بگیرند. و اطفال ما را مطابق اصول و مبانی امروز هتربیت کنند حکماً لازم است که یک جای مناسبی از قبیل امریکا انگلستان بفرستند که اقلا وقتی بر می‌کردند مبنای حصیلات عملی را از این مملکت ترویج و تشویق کنند و روح شاگردان را قوی کنند. و برای مملکت ما این ترتیب خیلی بهتر است. آقایان می‌فرمایند آنجا زیاد خرج دراد ولی بنده عرض می‌کنم هر قدر ما در این موضوع خرج کنیم ارزش رداد و بهتر است. این یک تذکر خیلی مفیدی بودکه باید در نظر گرفته شود مسئله دیگر راجع به بی بضاعت‌ها است که در قانون گنجانده نشده و بنده نفهمیدم چرا نشد. از آقای معاون وزارت معارف استدعا می‌کنم که حتی المقدرو این نظر را مراعا کنندو حتی الامکان یعی کنند که اطفال بی بضاعت را بفرستند زیرا این کار دو منفعت دارد یکی اینکه اطفال بی بضاعت نسبتاً باهوش تر و با ذوق ترند و بالطبیعه بهتر تحصیل خوهند کرد. در نتیجه بهتر بحال مملکت مفید خواهند کرد. و یک فایده دیگر این است که اغنیاء خودشان اولادمان را بخرج خودشان خواهند فرستاد و عده زیاد می‌شود پس هر قدر وزارت معارف سعی کند که بی بضاعتها را بفرستد این به نفع مملکت خواهد بود نکتة دیگری که در قانون باید ذکر شود و نشده و ممکن است در نظامنامه یا کنترات ذکر شود این است که یک تضمیناتی از شاگردان بگیرند که بعد از اتمام مالی از آنها بگیریم ویا یک اشخاصی را ضامن بدهند که دو بارده مراجعت کنند دیگر مسئله سرپرتها است که باز تذکر می‌دهم و استدعا می‌کنم که قسمت اعظم این پول که برای تربیت اولاد ایران است صرف گردش سر پرستها در اروپا نشود نکتة دیگری هم که باید وزارت معارف رعایت کند مسئلة محصلین ولایات است و بایستی وزارت معارف سعی بکنند که از ولایا هم بفرستند که یک عده شاگردانی که در آذربایجان و سایر نقاط مملکت هستند محروم نمانند.

جمعی از نمایندگان ـ مذاکرات کافی است

نایب رئیس ـ رأی گرفته میوشد باه این قانن که دراای شش ماده است آقایان موافقین اوراق سفید می‌دهند

(اخذ آراء بعمل آمد و ۶۸ ورقة سفید تعداد شد)

نایب رئیس ـ عدة حضار ۷۵ با ۶۸ رأی تصوب شد.

(اسامی رأی دهندگان)

آقایان. شریعتزاده ـ آقا شیح محمد علی امام جمعه ـ معظمی ـ خواجوی ـ کی استوان ـ احتشامزاده – دشتی ـ شیرواین ـ جلائی ـ عراقی ـ نوبخت ـ روحی ـ اسفندیاری ـ فرمند ـ بامداد ـ زوار ـ زعیم ـ عمادی ـ دکتر سنک خطیبی ـ ملک مدنی – آقا سید یعقوب ـ طباطبائی دیبا ثـ کازورنی ـ میرزا عبدالله خان وثوق ـ بهار ـ بدر ـ عصر انقلاب ـ ایلخان ـ میرزا ابراهیم آشتیانی ـ امام جمعه اهر ـ دوان بیگی ـ موقر ـ مرتضی قلیخان بیات ـ آقا حسین آقایان ـ یاسائی ـ اعتبار فهیمی ـ سهراب خان ساکینیان ـ دهستانی ـ محمد آخوند ـ پور تیمور ـ صالحی ـ محمد تقیخان اسعد ـ نظام مافی ـ بنی سلیمان ـ مفتی ـ آقا علی زارع ـ یحیی خان زنگنه ـ ثابت ـ وکیلی طباطبائی ـ دکتر مصدیق تقی زاده ـ ضیاء ـ آقا سید جواد محقق ـ حقنویس ـ امیر اسدالله خان عامری ـ دکتر لقمان ـ غلامحسین میرزا مسعود ـ حاج میرزا حبیب الله امین ـ پالیزی دکتر رفیع خان امین ـ نجومی ـ آقا سید کاظم یزدی ـ وزیری ـ دولتشاهی ـ افشار.

کفیل وزارت مامور خارجة ـ قرارداد بین فرانسه و ایران را تقدیم می‌کنم

نایب رئیس ـ پیشنهاد شده است ماهده شود ولی عده کافی نیست آقای رفیع

حاج آقا رضا رفیع – بطوریکه مشهود می‌شود کمان می‌کنم بعضی از آقایان میل ندرند یخدمات مجلس ادامه بدهند و بنده هر چه فکر می‌کنم میبینم چنانچه حاضر شوند و کمک بکنند که این لوایح مهمی که درایم بگذرد خیلی فایده دارد ولی چون حاضر نمی‌شوند پیشنهاد می‌کنم جلسه را ختم کنید

دشتی ـ بنده تنفس پیشنهاد می‌کنم

نایب رئیس ـ آقای روحی

روحی ـ عرض مینم قریب بیست دقیه بیشتر بظهر نداریم و تنفس الان نتیجه ندارد بنده عقیده‌ام این است که جلسه راختم کنیم و در جلسه آتیه عهد نامه‌ها جزء دستور شود و آقایان هم حاضر شوند و رأی بدهند

نایب رئیس ـ آقای آقا سید یعقوب

آقا سید یعقوب فرض بفرمائید حالا عهده نامه مطرح شد یکعدة رفته‌اند چه فایده درد؟ بنده عقیدهام این است که قدری مطالب باید گفته شود تا اینکه تودة ملت بدانند که یک اشخاصی با مقدرات مملکت چطور بازی می‌کنند یک مسائل اساسی که باعث سر افرازی مملکت است باید بگذرد عهده نامه با دولت افغانستان و لهستان که اول قدم بر داشتن برای عملیات الغاء کاپیتولاسیون است باید بگذرد آقایا حاضر نمیشند. در صورتیکه ما به آقایان گفتیم که شما بعد از اتمام لای‍حة محصلین هر فرمایشی دارید بکنید بالاخره با مقدرات ممکلت نمی‌شود اینطور بازی کرد در صورتیکه باید بفهمند که انتخابات آزاد است والله آزاد است….

بعضی از نمایندگان ـ آقا صحبت انتخابات در کار نیست چه میگوئید؟

آقا سید یعقوب ـ آقایان باید حقیقت گفته شود معذلک برای خارطر ایکه معلوم شود که اکثریت با یک طرز نزاکتی مساعدت می‌کند این ات عقیدة بنده که فعلا تنفس داده شود شاید آقایان حاضر شوند

نایب رئیس ـ آقای دشتی

دشتی ـ عرض می‌کنم که هیکس با معاهدات مخالف نیست اگر یک اختلافاتی هم باشد اختلافات پارلمانی است و قابل حل است. بنده پیشنهاد کردم تنفس دادهشود در تنفس با آقایان مذاکره می‌کنیم اگر حاضر شدند جلسه تشکیل می‌شود و اگر حاضر نشدند طبعاً مجلس تعطیل می‌شود

(در اینموقع بیست دقیقه قبل از ظهر) مجلس تعطیل و دیگر تشکیل نگردید)

قانون

اعزام محصل بخارجه

مصوب اول خرداد ماه ۱۳۰۷ شمسی

ماده اول ـ دولت مکلف است اعتبارات ذیل را برای اعزام شاگرد بخارچ اعم از مرکز و ولایات جهت تکمیل تحصیلات در علوم و فنونی که از طرف دولت معین خواهد شد در بودجه سنوات ذیل منظور دارد از عدة محصلین اعزامی بایستی همه ساله لا اقل صدی سی پنج برای تحصیل فن تعلیم و تربیت اعزام شوند

سال ۱۳۰۷ یکصد هزار تومان

سال ۱۳۰۸ دویست هزار تومان

سال ۱۳۰۹ سیصد هزار تومان

سال ۱۳۱۰ چهار صد هزار و تومان

سال ۱۳۱۱ پانصد هزار تومان

سال ۱۳۱۲ و سنوات بعد ششصد هزار تومان

تبصره ـ اعتباراتیکه بموجب قوانین مخصوصه اختصاص باعزام محصلین بخارجه وارد و همیچنین اعباراتی که در بودجه ۱۳۰۷ وزارتخانها تخصیص باین نوع خرج داده شده باید در آنیه محفوظ بماند و اعتبارات مذکور در این ماده علاوه بر اعتبارات فوق الذکر خواهد بود

ماده دوم ـ مصلین اعزامی باید واجد شرایط ذیل باشند:

الف ـ تابعیت ایران و ایرانی بودن

ب ـ دادن امتحان مطابق پروگرام مسابقه که از طرف وزارت معارف تهیه خواهد شد و نباید کمتر از پروگرام مدارس متوطه باشد ـ دارندگان تصدیقنامه مدارس عالیهیا متوسطه و یا فنی با تساوی سایر شرایط مسابقه حق تقدم خواهند داشت

ج ـ تقبل اینکه در ممالک و در شعب علمی که از طرف دولت معین خواهد شد تحصیل نموده و پس از فراغ از تحصیل و اخذ دیپلم ضعف مدتی را که در خارج بخرج دولت تحصیل کرده‌اند در شعبه تحصیلا خود بدولت خدمت نمایند

مادة سوم ـ دولت مکلف است کلیه کسانیرا که بر طبق این قانون فارغ التحصیل می‌شوند درشعبی که مربوطه بتحصلات آنه است مصدر خدمت نماید و چنانچه از تاریخ مراجعت بایران تامدت شش ماه خدمتی بآنها رجوع نگردید مبتوانن برای خود شغل دیگری تدارک نمایند ولی هر گاه بعداً تا مدت چهار سال استخدام آنها مورد احتیاج دولت واقع شد بانها اخطار می‌شوند و پس از سه ماه از تاریخ اخطار باید حاضر خدمت شوند در اینصروت اگر بلافاصله خدمتی ارجاع نگردید دولت مکلف است مادام که خدمی رجوع نکرده حقوق رتبة آنها را پرداخت نماید.

تبصره – مواد ۶۷ و ۷۳ قانون استخدام کشوری شامل حال محصلین مذکور نخواهد بود و دولت می تواد محصلین مزبور و همچنین کلیه کساین را که از مدراس عالیه فارغ التحصیل شده و به اخذ دیپلم (از درجة لیسانسی ببالا) نائل آمده‌اند بدون طی خدمت ابتدائی با رتبة سه ادرای بخدت بپذیرد و تا رتبة ۶ اداری آنها را پس از توقف دو سال در یک رتبه برتبة بالاتر ارتقاء بدهد.

ماده چهارم – وزارت معارف ملکف است محصلین اعزام یار در تحت مواظبت و مراقبت سرپرستهای مخصوص قراد دهد و مخارج سرپرستهای مزبور از اعتبارت مذکوره در مادة اول اینقانو تذمین خواهد شد ولی میزان آن علی ای حال در سه سال اول سالیانه از دورازده هزار تومان و بعدها از بیست و چهار هزار تومان نباید تجاوز کند.

تبصره ـ سرپرستهای اعزامی مکلفند نسبت به محصلین ایرانی که بخرج اولیای خود در محل اقامت آنها مشغول تحصل می‌باشند با رضایت اولیاء آنها نیز مراقب و مواظبت کامل نمایند

مادة پنجم ـ کلیه صرفه جوئیهای از این محل بمصرف همین موضوع خواهد رسید

مادة ششم ـ نظامنامة اجرای این قانون راوزارتمعارف و اوقاف وصنایع مستظرفه تهیه نموده و مأمور اجرای آن نیزی خواهد بود

این قانون که مشتمل بر ششماده است در جلسة اول خداد ماه یکهزارو سیصد هفت شمسی بتصویب مجلس شورای ملی

رئیس مجلس شورای ملی حسین پیرنیا