مذاکرات مجلس شورای ملی ۱ تیر ۱۳۳۸ نشست ۳۱۹

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نوزدهم

تصمیم‌های مجلس مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری نوزدهم

قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی

نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نوزدهم

مذاکرات مجلس شورای ملی ۱ تیر ۱۳۳۸ نشست ۳۱۹

مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره‏۱۹

جلسه: ۳۱۹

صورت مشروح مذاکرات مجلس روز سه‌شنبه اول تیر ماه ۱۳۳۸

فهرست مطالب:

۱-تصویب صورت مجلس

۲-قرائت اسامی اعضا کمیسیون‌های منتخبه از شعب

۳-سؤال آقای خلعتبری راجع به راه هراز و جواب آقای مهندس هدایت وزیر مشاور

۴-سؤال آقای دکتر امین راجع به راه‌های آذربایجان و جواب آقای وزیر راه

۵-سؤال آقای مهدوی راجع به ساختمان راه سبزوار به ایستگاه راه‌آهن و جواب آقای وزیر راه

۶-مذاکره در گزارش کمیسیون راجع به روابط موجر و مستأجر از ماده ۸ و خاتمه شور اول

۷-تعیین موقع جلسه بعد- ختم جلسه

مجلس یک ساعت و چهل و پنج دقیقه پیش از ظهر به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید

۱- تصویب صورت مجلس‏

رئیس- صورت غائبین جلسه قبل قرائت می‏شود

(به شرح ذیل خوانده شد)

غائبین با اجازه- آقایان: محمودی- حشمتی - دکتر پیرنیا- بوربور- دهقان- توماج- کورس اورنک - جلیلوند- دکتر جهانشاهی- رامبد- شادمان- خرازی- سعیدی - امامی خویی-‏

غائبین بی‌اجازه- آقایان: دکتر طاهری- اریه - قرشی- دکتر فریدون افشار- سلطان‌مراد بختیار

دیرآمدگان و زودرفتگان با اجازه- آقایان: ثقة‏الاسلامی- دکتر امیرحکمت امیدسالار

رئیس- نسبت به صورت مجلس نظری نیست اظهاری نشد صورت مجلس تصویب می‏شود.

۲- قرائت اسامی اعضا کمیسیون‏های منتخبه از شعب‏

رئیس- قبل از این که سؤالات به عمل بیاید صورت اعضای کمیسیون‏ها قرائت می‏شود و یک تذکری بنده باید بدهم به موجب این صورت بعضی از آقایان در چهار پنج کمیسیون انتخاب شده‏اند باید قبل از این که حاضر شوند برای انتخاب هیئت رئیسه از یکی دو کمیسیونی که علاوه انتخاب شده‏اند استعفا بدهند (صحیح است) و به همین ترتیب فردا هیئت رئیسه کمیسیون‏ها انتخاب می‏شود عمل کنند حالا صورت آقایان اعضا کمیسیون‏ها قرائت می‏شود (به شرح زیر قرائت شد)

کمیسیون بودجه

از شعبه اول- آقایان: بهادری- بزرگ‏نیا- فولادوند-

از شعبه دوم -آقایان: دکتر جهانشاهی- دکتر اسدی - عبدالحمید بختیار-

از شعبه سوم- مهندس سلطانی- اعظم زنگنه - قراگزلو-

از شعبه چهارم- آقایان: صراف‏زاده- طباطبایی قمی- فرود-

از شعبه پنجم- آقایان: مهران - مشایخی- صارمی- از شعبه ششم- آقایان: دولت آبادی- مرتضی حکمت- دشتی-

دادگستری

از شعبه اول- آقایان: کدیور- صفاری- فولادوند- از شعبه دوم- آقایان: فخرطباطبایی- صدرزاده- امیربختیار-

از شعبه سوم- آقایان: دکتر دیبا- مهندس سلطانی - ساکینیان

از شعبه چهارم- آقایان: طباطبایی قمی- دکتر سعید حکمت- دکتر حسن افشار-

از شعبه پنجم- آقایان: دکتر شاهکار- عمیدی نوری- صارمی-

از شعبه ششم - آقایان: موسوی- دشتی - خلعتبری-

دارایی

از شعبه اول- آقایان: کدیور- صفاری- مهدوی-

از شعبه دوم- آقایان: دکتر جهانشاهی- فخر طباطبایی- عبد�الحمید بختیار-

از شعبه سوم- آقایان: قبادیان -کورس- نصیری

از شعبه چهارم- آقایان: سالاری بهزادی- دکتر بینا- فرود

از شعبه پنجم- آقایان: مشایخی- صادق بوشهری- عمیدی نوری-

از شعبه ششم- آقایان: ابتهاج- خلعتبری- مرتضی حکمت-

کمیسیون کشور

از شعبه اول آقایان: بزرگ‏نیا- هدی- مجید ابراهیمی-

از شعبه دوم آقایان: سراج - حجازی- فضایلی غضنفری-

از شعبه سوم آقایان: شادلو- دکتر اصلان افشار- قبادیان-

از شعبه چهارم آقایان: جلیلی- مهندس جفرودی- سالار بهزادی-

از شعبه پنجم- آقایان: مهدی ارباب- مهران- دکتر وکیل-

از شعبه ششم- آقایان: موسوی افخمی- فلیکس آقایان-

فرهنگ

از شعبه اول آقایان: محسن اکبر بزرگ‏نیا- هدی-

از شعبه دوم- آقایان: دکتر عمید صدرزاده- دکتر اسدی

از شعبه سوم- آقایان: دکتر اصلان افشار- نصیری- دکتر اسدی از شعبه چهارم- آقایان: مهندس جفرودی- علامه وحیدی- دکتر بینا-

از شعبه پنجم- آقایان: مهران- عمیدی نوری- دکتر نفیسی-

از شعبه ششم- آقایان: دولت آبادی- استخر- دکتر شفیع امین-

بهداری

از شعبه اول- آقایان: دکتر امیرحکمت گیو- نورالدین امامی

از شعبه دوم- آقایان: فخرطباطبایی- دکتر عمید- حمید بختیار

از شعبه سوم- آقایان: دکتر ضیایی- مهندس سلطانی- دکتر دیبا-

از شعبه چهارم- آقایان: دکتر سعید حکمت- صرافزاده- فرود-

از شعبه پنجم- آقایان: دکتر نفیسی- دکتر وکیل- ثقه‏الاسلامی-

از شعبه ششم- آقایان: دکتر امیر نیرومند- دکتر شفیع امین- افخمی

کمیسیون راه

از شعبه اول- آقایان: بهادری- کدیور- مجید ابراهیمی-

از شعبه دوم - آقایان: دکترجهانشاهی- عباسی- غضنفری

از شعبه سوم- آقایان: شادلو- قبادیان- مهندس بهبودی-

از شعبه چهارم- آقایان: جلیلی- علامه وحیدی- سالار بهزادی-

از شعبه پنجم- آقایان: مهدی ارباب- دکتر عدل- صادق بوشهری-

از شعبه ششم- آقایان: مشار دکتر امین- دکتر امیر نیرومند-

کشاورزی

از شعبه اول - آقایان: کدیور- مجید ابراهیمی- هدی از شعبه دوم- آقایان: فضایلی- عباسی- غضنفری- از شعبه سوم- آقایان: شادلو- مهندس شیبانی- دکتر دیبا-

از شعبه چهارم- آقایان: دکتر حسن افشار- تیمورتاش- علامه وحیدی

از شعبه پنجم- آقایان: دکتر شاهکار- دکتر عدل- صادق بوشهری-

از شعبه ششم- آقایان: خلعتبری- حکمت- مشار

امورخارجه

از شعبه اول- آقایان: نورالدین امامی- دکتر امیرحکمت- اکبر

از شعبه دوم- آقایان: دکتر اسدی- مهندس هدایت- دکتر عمید

از شعبه سوم- سنندجی- دکتر اصلان- افشار- اعظم زنگنه-

از شعبه چهارم- آقایان: تیمورتاش- دکترسعید حکمت- دکتر آهی-

از شعبه پنجم- آقایان: دکتر شاهکار- دکتر نفیسی- ثقه‏الاسلامی-

از شعبه ششم- آقایان: ابتهاج- موسوی- افخمی-

کمیسیون برنامه

از شعبه اول- آقایان: دکتر مشیر فاطمی- مهدوی - نورالدین امامی-

از شعبه دوم- آقایان: سراج حجازی- مهندس هدایت- فضایلی

از شعبه سوم- آقایان: مهندس شیبانی- نصیری- مهندس بهبودی-

از شعبه چهارم- آقایان: تیمورتاش- دکتر بینا- مهندس جفرودی-

از شعبه پنجم- آقایان: مهدی ارباب- قنات‏آبادی- شادمان

از شعبه ششم- آقایان: مشار استخر- فلیکس آقایان-

تحقیق سؤالات

از شعبه اول آقایان: دکتر امیرحکمت- دکتر مشیر فاطمی- محسن اکبر-

از شعبه دوم- آقایان: مهندس هدایت- فخرطباطبایی- امیر بختیار-

از شعبه سوم- آقایان: عرب شیبانی- دادگر- قراگزلو-

از شعبه چهارم- آقایان: طباطبایی قمی- صراف‏زاده- سالار بهزادی-

از شعبه پنجم- آقایان: دکتر شاهکار- قنات‏آبادی- عمیدی نوری

از شعبه ششم- آقایان: دولت آبادی- استخر- فلیکس آقایان-

گمرکات و انحصارات

از شعبه اول- آقایان: بزرگ‏نیا- گیو

از شعبه دوم- آقایان: خرازی- باقر بوشهری-

از شعبه سوم آقایان: دادگر- مهندس اردبیلی-

از شعبه چهارم - آقایان: دکتر دادفر- دولتشاهی- از شعبه پنجم- آقایان: ثقه‏الاسلامی- صارمی-

از شعبه ششم-آقایان: دولت آبادی- فلیکس آقایان-

کمیسیون بازرگانی

از شعبه اول- آقایان: بهادری -گیو-

از شعبه دوم- آقایان: خرازی- باقر- بوشهری-

از شعبه سوم- آقایان: دکتر ضیایی- برومند-

از شعبه چهارم- آقایان: دیهیم- پناهی

از شعبه پنجم آقایان:- شادمان- مشایخی-

از شعبه ششم- آقایان: دکتر امیر نیرومند- ابتهاج

صنایع و معادن

از شعبه اول- آقایان: بهادری- مهدوی-

از شعبه دوم- آقایان: صدرزاده- عباسی

از شعبه سوم- آقایان: کورس- مهندس بهبودی-

از شعبه چهارم- آقایان: دیهیم پناهی

از شعبه پنجم- آقایان: بزرگ ابراهیمی- دکتر عدل- ازشعبه ششم- آقایان: ابتهاج- استخر

پست و تلگراف و تلفن

از شعبه اول- آقایان: دکتر مشیر فاطمی- محسن اکبر- از شعبه دوم آقایان: ذوالفقاری- خرازی-

از شعبه سوم- اعظم زنگنه- عامری-

از شعبه چهارم- آقایان: دولتشاهی- دکتر دادفر- از شعبه پنجم- آقایان: دکتر سید امامی- مهندس دهستانی -

از شعبه ششم- آقایان: موسوی- دشتی-

کمیسیون نظام

از شعبه اول- آقایان: صفاری- مجید ابراهیمی

از شعبه دوم- آقایان: توماج- دهقان-

از شعبه سوم- آقایان: کاظم شیبانی- سنندجی-

از شعبه چهارم- آقایان: امیدسالار- دیهیم-

از شعبه پنجم- آقایان: بزرگ ابراهیمی- قرشی

از شعبه ششم- آقایان: خلعتبری- مرتضی حکمت-

امور استخدام

از شعبه اول- آقایان: بزرگ‏نیا- نورالدین امامی- از شعبه دوم- آقایان: ارونک- سراج حجازی-

از شعبه سوم- آقایان: مهندس اردبیلی- ساکینیان- از شعبه چهارم- آقایان: دیهیم- دکتر دادفر-

از شعبه پنجم- آقایان: شادمان- قرشی

از شعبه ششم- آقایان: دکتر شفیع امین افخمی

امور اجتماعی و کار

از شعبه اول- آقایان: دکتر مشیرفاطمی- صفاری

از شعبه دوم- آقایان: مهندس سعید هدایت- امیر بختیار-

از شعبه سوم- آقایان: مهندس شیبانی- ساکینیان

از شعبه چهارم- آقایان: دکترحسن‏ افشار- صرافزاده-

از شعبه پنجم- آقایان: قنات‏آبادی- دکتر وکیل-

از شعبه ششم- آقایان: دولت آبادی-

فلیکس آقایان-

کمیسیون عرایض

از شعبه اول- آقای محسن اکبر

از شعبه دوم- آقای: سعیدی

از شعبه سوم- آقای: قراگزلو

از شعبه چهارم- آقای: طباطبایی قمی

از شعبه پنجم- آقای: قنات‏آبادی

از شعبه ششم- آقای: ابتهاج

میسیون محاسبات

از شعبه اول- آقای: دکتر امیرحکمت

از شعبه دوم- آقای: دکتر رضایی

از شعبه سوم- آقای: مهندس اردبیلی

از شعبه چهارم- آقای: امیدسالار

از شعبه پنجم قوام

از شعبه ششم- آقای: دکتر امیر نیرومند

۳- سؤال آقای خلعتبری راجع به جواب آقای مهندس هدایت وزیرمشاور

رئیس- سؤالات مطرح است آقای خلعتبری بفرمایید

خلعتبری- یک راه خیلی مهمی در زمان اعلیحضرت فقید ساختمانش شروع شد و آن راه بین تهران و مازندران است از طریق آمل قسمتی از راه ساخته شد ولی با کمال تأسف به علت شروع جنگ ساختمان آن راه متوقف ماند بعد از آن قضایا وقتی که قانون سازمان برنامه گذشت ساختمان و تکمیل این راه جز کارهای سازمان برنامه قرارگرفت و واگذار شد به شرکت کامیساکس چون این راه از لحاظ مازندران و گرگان و همین‏طور از لحاظ تهران بسیار اهمیت دارد و شاید یکی از راه حل�های مسأله ارزاق تهران و حمل محصولات مازندران به تهران است و این راه مازندران را به تهران متصل می‏کند و هیچ وقت هم این راه در زمستان مسدود نخواهد شد ساختن و اتمام این راه یکی از کارهای بسیار اساسی باری تهران و هم برای مازندران و هم برای گرگان است و من ساختمان این راه را از سازمان برنامه سؤال کردم که جریان ساختمان و پیشرفت کار را توضیح بدهند که آیا در این مدت مطابق برنامه پیشرفت شده‏ است یا نه تا مردم هم از جریان باخبر بشوند

رئیس- آقای مهندس هدایت‏

وزیرمشاور مهندس هدایت- به طوری که جناب آقای خلعتبری نماینده محترم اظهار داشتند راه رودهن و آبعلی آمل و بابل یکی از راه‏های بسیار اساسی کشور است برای این که کوتاه�ترین راهی است که مازندران را به تهران وصل می‏کند در ۱۸ مهرماه ۳۶ تهیه نقشه این راه و مسیر مناسبش به شرکت کامپساکس واگذار شد طول این راه از رودهن تا بابل هفدهم۹ کیلومتر است و دارای هفدهم تونل خواهد بود که جمع طول این تونل‎ها ۵۵۱۸ متراست این راه را به ۵ قطعه تقسیم کردند و به مناقصه گذاشتند قطعه اولش از بابل به سمت آبعلی ۴۴ کیلومتر طول دارد و در ۱۳ مرداد ۳۷ به مناقصه گذاشته شد و الان مشغول کارند و در حدود ۲۰ درصد کارها انجام شد و هزار کارگر در آنجا کار می‏کند قطعه دیگرش فقط ۱۸ کیلومتر است که از کیلومتر ۴۴ بابل به بالا است مناقصه این قطعه هم انجام شده و در مهرماه ۱۳۴۰ به کلی خاتمه پیدا خواهد کرد قطعه دیگرش هم به مناقصه گذاشته شده و الان مقاطعه کار مشغول کاراست و باز اتمام آن هم در آذر ۱۳۴۰ است فقط یک قطعه است که هنوز عملیات نقشه‏برداری آن تمام نشده و در دست اجرا است و به مناقصه گذاشته می‏شود و در هرحال مدت خاتمه آن از ۱۳۴۰ تجاوز پیدا نمی‏کند به طوری که تمام رودهن به بابل از طریق آبعلی و آمل دردی ماه ۱۳۴۰ خاتمه خواهد یافت و الان هم فعالیت در آنجا هست و مشغول انجام کار هستند و بنده تصور می‏کنم مطابق برنامه ۱۳۴۰ این راه افتتاح خواهد شد که البته یک راهی است که دارای شرایط فنی سختی است به دلیل همان جنبه کوهستانی بودنش و عرض

کردم دارای هفدهم تونل خواهد بود و قاعده مدت کاری که در آنجا لازم است از یک راه عادی بیشتر است منتهی این شانس هم هست که به مناسبت همین تونل�ها در زمستان هم می‏شود کار کرد و البته در زمستان در توی تونل�ها کار خواهند کرد و بنده امیدوارم که در دی ماه ۱۳۴۰ راه تمام شده تحویل بشود انشاءالله‏

رئیس- آقای خلعتبری توضیحی دارید بفرمایید

خلعتبری- بنده عرضی ندارم ۴ سؤال آقای دکتر امین راجع به راه‏های آذربایجان و جواب آقای وزیر راه‏

رئیس- آقای دکتر شفیع امین بفرمایید

دکتر شفیع امین- سؤال بنده از آقای وزیر راه در خصوص راه‏های آذربایجان است که مدت‏ها است همین‏طور بدون این که اقدام بشود مانده است و همچنین راه تاکستان تا تبریز است جناب آقای وزیر راه در دو سال پیش تمام آقایان نمایندگان آذربایجان را عدوت فرمودند و وعده فرمودند که این راه تاکستان تا تبریز و تبریز تا بازرگان را که درحقیقت یک شاه�راهی برای مملکت است اقدام بفرمایند خواستم نتیجه عملیات را تیسمار وزیر راه توضیح بفرمایند

رئیس- آقای وزیر راه بفرمایید

وزیر راه- سرلشکر انصاری جناب آقای دکتر شفیع امین نماینده محترم استحضار دارند که در حوزه آذربایجان غربی ۳۳۰۰ کیلومتر راه وجود دارد که در شرایط فعلی در اختیار اداره راه آذربایجان شرقی و غربی است و عهده‏دار نگاهداری این راه‏ها هستند و این راه‏ها اکثراً از عبور و مرورترین راه‏های کشور هستند و بر طبق آماری که اداره آمار وزارت راه تهیه کرده مرتباً بر میزان عبور و مرور و حمل و نقل در این راه افزوده می‏شود گذشته از عبور و مرور زمستان�های سخت و برف�های سنگین آن منطقه نیز از لحاظ نگاهداری راه‏ها مشکل دیگری است که به نوبه�ی خود قابل توجه می�باد و جناب آقای دکتر شفیع امین اطلاع دارند که در زمستان گذشته با وجود برف�های سنگین و بی�سابقه�ای که در منطقه آذربایجان وجود داشت وزارت راه توانست با اختصاص دادن ۷ دستگاه ماشین برف روبی و دو دستگاه بولدزر و تلاش مأمورین راه‏های آذربایجان را مرتباً باز نگاه دارد علاوه بر این اعتباری در سال جاری برای اصلاح و تعمیر راه‏ها و ساختمان پل�ها و تونل�ها به حوزه آذربایجان ارسال شده که در حدود ۴۵ میلیون ریال است که اگر چه در مقابل احتیاجات آذربایجان و با در نظر گرفتن وسعت آن منطقه و راه‏هایی که اکثراً باید ساخته شود مبلغ ناچیزی است ولی با در نظرگرفتن بودجه وزارت راه که ارقام ریزان در اختیار خود نماینده محترم می‏باشد می‏توانم عرض کنم که سهم بزرگی به آذربایجان اختصاص داده شده‏ است از طرف دیگر نظر به اهمیت راه تبریز تا بازرگان که در حقیقت راه ورودی به کشور و معبر سیاحان و جهانگردان است از مجموع ده واحد مکانیکی که در ایران است دو واحد کامل به آذربایجان اختصاص داده شده‏ است و مسلماً جنابعالی با توجه خاصی که به راه‏های آذربایجان مبذول می‏فرمایید راه بین مرند و خوی را ملاحظه فرموده�اید که یک واحد به آنجا اختصاص داده شده و یک واحد هم درحال حاضر بین تبریز و زنجان مشغول اصلاح راه‏ها است و جزو وسایل جدیدی که سفارش شده دو واحد دیگر هم برای آذربایجان در نظر گرفته شده که از پاییز آینده شروع به کار خواهند کرد به این ترتیب امیدوارم که راه بین تبریز و بازرگان که یکی از راه‏های بزرگ کشور است به صورت خوبی نگاهداری و اداره بشود

رئیس- آقای دکتر شفیع امین بفرمایید

دکتر شفیع امین- بنده قبلاً از توجهی که جناب آقای وزیر راه نسبت به راه‏های آذربایجان فرموده‏اند تشکر می‏کنم و از این که وعده فرمودند دو واحد دیگر مکانیکی هم باز اضافه خواهد شد تشکر می‏کنم به طور کلی خودشان هم در ضمن مسافرت هیئت محترم دولت ملاحظه فرمودند که راه بازرگان یکی از راه‏های قدیمی است بنده تصدیق می‏کنم که بودجه وزارت راه کم است ولی از سازمان برنامه یا از طریق دیگری باید برای این راه‏ها کمکی گرفته بشود زیرا که هر روز مسافرین و اهالی مراجع می‏کنند و روزی نیست که خطری تولید نشود و ناراحتی�هایی برای مردم ایجاد نشود بنده درسال ۳۷ احصاییه�ای گرفتم از اروپا ۲۶۰۰ اتومبیل وارد شده از ایرانی و خارجی امروز تنها راهی است که مملکت ما را به اروپا متصل می‏کند راه بازرگان تبریز و تاکستان تبریز است و بنده حقیقاً تصدیق می‏کنم که جناب آقای وزیر راه شخصاً شب و روز فعالیت می‏فرمایند و همین‏طور کارکنان اداره راه آذربایجان که زحمت می‏کشند بنده تقاضایم این است که یک کاری بکنید برنامه‏ای داشته باشید که ما هم به مردم به موکلین خودمان بگوییم بنده نظرم تنها آذربایجان نیست برای تمام مملکت است یک برنامه‏ای باید داشته باشید که ما به موکلین و به مردم وعدای دروغ نگوییم مثلاً بگوییم یا در سال ۳۹ یا در سال ۴۰ یا در سال ۴۱ این کار تمام خواهد شد ما به مردم وعده دادیم که طبق وعده جناب آقای وزیر راه بین تاکستان و تبریز و تبریز به بازرگان شروع خواهد شد و حتماً تا دو سال تمام خواهد شد متأسفانه تا امروز آن راه‏هایی که مورد نظر بود تمام نشده بنده تقاضا دارم از جناب آقای وزیر راه با این که می‏دانم علاقه‏مند هستند زحمت می‏کشند توجه بیشتری بفرمایند البته این راه‏ها برای تمام مملکت است شاه�راه تمام مملکت است توجهی بفرمایند که این ۵ واحد مکانیزه که وعده فرمودند زودتر به جریان بیفتد و بودجه آنجا را طوری در نظر بگیرید که اقلاً این راه ساخته بشود از مراجعه�ای که به بنده و سایر همکاران وکلای آذربایجان نسبت به راه‏ها می‏شود حقیقاً خجالت می�کشیم البته راه‌آهن کمک بزرگی کرده است به مردم ولی باز عده زیادی با اتوبوس مسافرت می‏کنند برای این که قیمت بلیط راه‌آهن متأسفانه گران شده‏ است باز هم گران‏تر می‏شود درجه اول ۸۰ تومان درجه دوم ۶۰ تومان درجه سوم ۴۰ تومان خیلی گران است مردم حقیقاً ترجیح می‏دهند که با اتوبوس مسافرت کنند چون با راه آهن دو برابر سه برابر قیمت گران‏تر تمام می‏شود بنابراین همان‏ طور که وعده فرمودید توجه بفرمایید که با این ۵ واحد زودتر این راه‏ها ساخته بشود و اهالی راحت بشوند

رئیس- آقای وزیر راه دیگر توضیحی ندارید

وزیر راه- عرضی ندارم ۵ سؤال آقای مهدوی راجع به ساختمان راه سبزوار به ایستگاه راه آهن و جواب آقای وزیر راه‏

رئیس- آقای مهدوی بفرمایید

مهدوی- بنده تقریبا در ۲۰ روز پیش یک مسافرتی به سبزوار کردم در آن محلی که وارد می‏شدم اتفاقاً ملک بنده هم در آن حدود است که ایستگاهی به نام ایستگاه سبزوار است بنده آنچه اطلاع دارم از دو سال پیش به این طرف اهالی سبزوار شکایت‌های زیادی داشتند که راه آهن تهران در همه جا در این خط از کنار شهرها می‏گذرد متأسفانه در سبزوار ایستگاه راه آهن در ۹ فرسخی شهر واقع شده‏ است این شکایت�ها به حضور اعلیحضرت همایونی همش ده و تصور می‏کنم در دولت زاهدی بود که امر فرمودند چون سبزواری‏ها اعتراض‏شان این بود که از دوری راه آهن ناراحت هستند ولی برای دولت خرجش زیاد است البته این برای دولت مشکلات زیادی فراهم می‏کند نقشه اصلی هم طوری بود که نمی‏شد این راه از کنار سبزوار عبور بکند چون نمی‏شد چنین عملی را انجام بدهند تصمیم گرفته شد از ایستگاه راه‌آهن تا سبزوار راه آسفالت درست بکنند که رضایت اهالی سبزوار فراهم بشود در دوره ۱۸ تصور می‏کنم در دولت تیمسار زاهدی بود این اعتبار تصویب شد و گمان می‏کنم هشت میلیون تومان برای این راه تصویب شد و البته بنده هم که در آنجا علاقه‏ای دارم همیشه منتظر بودم این راه را آسفالته را ببینم این سفر که آنجا بودم مخصوصاً در این تشریف فرمایی اعلیحضرت همایونی به مشهد در ضمن فرمایشات�شان دستور فرموده بودند که این راهم تمام بشود ولی حقیقت این است که در سبزوار چیزی نبود و البته این راه از طرف سبزوار شروع کردند و اهالی فوق‏العاده ناراضی بودند از این نقطه‏نظرکه ساختمان این راه به تأخیر افتاده و یکی هم این که ساختن این راه راه اصلی را منحرف کرده یعنی راه را خراب کرده‏اند که باید پل بسازند و این عمل باعث خواهد شد زمستان که با زندگی بشود راه قبلی و اصلی هم مسدود بشود این بود که بنده به این وسیله توجه دادم تیمسار وزیر راه را که به ساختن این راه توجه مخصوص بفرمایند البته در موقعی که تیمسار متصدی وزارت راه هستند کارهای بزرگی هم انجام شده و خیلی هم علاقه به خرج می‏دهند ولی در این قسمت مثل این که به خط سیری که داشت با این که این قسمت در مسیر راه واقع شده آن توجه لازم نسبت به آنجا نشده‏ است خواستم استدعا بکنم نسبت به این راه توجه مخصوصی بفرمایید آنچه که می‏گفتند یا شرکت توانایی و بنیه مالی‎اش کم بوده یا این که وزارت راه اقدامی نکرده بالاخره تکلیف آنجا بر ترتیبی روشن بشود خیلی متشکر می‏شوم و قطعاً موقعی را معین بفرمایند که سبزواری بداند چه وقت این راه تمام خواهد شد که بتواند از آن استفاده بکند صحیح است‏

رئیس- آقای وزیر راه‏

وزیر راه- بنده از توجه جناب آقای مهدوی و تذکری که راجع به راه سبزوار فرمودند بی‏نهایت سپاسگزارم به طوری که استحضار دارند چون ایستگاه راه آهن آنجا از شهر سبز وارد حدود ۴۷ کیلو متر فاصله دارد وزارت راه تصمیم گرفت که راه شوسه به سبزوار ساخته بشود و متصل بشود در اواسط سال ۳۶ ساختمان راه شروع شد و کارهایی که تاکنون انجام شده عبارت از ۲۳۵ هزارمتر مکعب عملیات خاکی است ۱۲ هزار مترمکعب کوه بری است و ۳۱ هزارمتر مکعب روسازی و تهیه ۳۲۰ هزارمتر مکعب بالا است نسبت به مجموع کار ۸۵ درصد انجام شده و قطعاً تا شهریور ماه سال جاری تمام خواهد شد در زمستان گذشته به علت سرمای فوق‏العاده شدید و یخ بندان کارهای پل سازی این جاده متوقف شد و جناب آقای رضایی نماینده محترم که نهایت علاقه‏مندی را

به اتمام این راه داشتند و غالباً تذکراتی می‏فرمودند ‏یادآوری فرمودند که در آنجا پل سازی متوقف شده توضیح داده شد که ۱۲۵ پلی که در دست ساختمان است ۱۱۹ پلش تکمیل شده و ۶ پل هم در دست ساختمان می‏باشد که بنده امیدوارم همان ‏طوری که وعده دادم تا شهریور ساختمانش تمام بشود و سال آینده هم این جاده آسفالت خواهد شد و یقین دارم که نظر اهالی سبزوار و جناب آقای مهدوی تأمین خواهد شد

رئیس- آقای مهدوی‏

مهدوی- چون فرمودند که تا شهریور ماه تمام خواهد شد بنده دیگر عرضی ندارم ۶ مذاکره درگزارش کمیسیون دادگستری راجع به روابط موجر و مستأجر از ماده ۸ و خاتمه شور اول‏

رئیس- در جلسه گذشته تا ماده ۷ لایحه مربوط به مالکین و مستأجرین قرائت و بحث شد حالا ماده ۸ قرائت می‏شود

به شرح زیر خوانده شد

ماده ۸- در موارد زیر موجر می‏تواند بر حسب مورد حکم بطلان یا فسخ اجاره و تخلیه مورد اجاره را درخواست کند ۱ در موردی که مستأجر مسکن با وجود سلب حق انتقال به غیر مورد اجاره را کلاً یا جز بر صورتی که باشد به غیر رسماً واگذار نموده و یا عملاً از قبیل وکالت یا نمایندگی و غیره در اختیار و استفاده دیگری قرار داده باشد ۲ در موردی که عین مستأجره به منظور کسب یا کار و یا پیشه خود مستأجر اجاره داده شده باشد ولی مستأجر شخصاً در استفاده از عین مستأجره مباشرت نکرده و به دیگری به عناوینی از قبیل وکالت یا نمایندگی و امثال آن واگذار کرده بدون آن که طبق ماده ۱۸ این قانون تنظیم اجاره‏نامه با مستأجر لاحق شده باشد ۳ در صورتی که مستأجر در مورد اجاره تعدی یا تفریط کرده باشد ۴ در صورتی که عین مستأجره محل سکنی و بوده و موجر در اجاره‏نامه حق فسخ اجاره را برای خود هنگام انتقال قطعی قید کرده باشد به شرط آن که خریدار بخواهد شخصاً در آن سکونت نماید و یا آن را برای سکونت خود یا اولاد یا پدر و یا مادر و یا برا در و یا خواهر و یا همسر خود تخصیص دهد در این مورد چنانچه خریدار تا ۳ ماه از تاریخ انتقال مستغل برای تخلیه مراجعه ننماید درخواست تخلیه تا انقضای مدت اجاره از او پذیرفته نمی‏شود ۵ در صورتی که مورد اجاره محل سکنی بوده و موجر پس از انقضای مدت اجاره احتیاج قطعی به مورد اجاره برای خود یا اشخاص مذکور در بند ۴ این ماده داشته باشد ۶ در صورتی که از مورد اجاره برخلاف منظوری که در اجاره‏نامه قید شده‏ استفاده گردد ۷ در صورتی که مستأجر تا ده روز پس از سر رسید بدهی خود بابت اجرت المسمی یا اجرت‌المثل از پرداخت اجاره بها خودداری ننموده و با ابلاغ اخطار دفتراسناد رسمی تنظمی‏کننده سند یا دفتر اسناد رسمی نزدیک به ملک ظرف سه روز قسط یا اقساط عقب افتاده اجرت المسمی یا اجرت المثل را نپردازد موجرحق دارد از دفتر اسناد رسمی تنظمی‏کننده سند و یا از اجرای ثبت تقاضای اجرائیه بنماید و هرگاه مستأجر مال‌الاجاره عقب افتاده را تودیع نماید اجرا تخلیه عین مستأجره را متوقف نموده و تخلیه موکول به حکم دادگاه خواهد بود

تبصره ۱- در مورد بندهای این ماده پس از صدور حکم قطعی به استحقاق موجر برفسخ یا بطلان اجاره و تخلیه مورد اجاره مفاد حکم مزبور به دفترخانه مربوطه ابلاغ می‏شود که طبق آن فسخ و یا بطلان اجاره را در دفتر مربوطه قید نمایند

تبصره ۲- در صورتی که موجر دارای مستغلات متعدد باشد که مدت اجاره آنها منقضی شده و موجر برای استفاده خود یا اشخاص مذکور در بند ۴ این ماده درخواست تخلیه یکی از آنها را بنماید انتخاب هر یک از مستغلات متناسب با احتیاجات مورد نظر با فلیکس آقایان آقایان به طوری که آقایان ملاحظه می‏فرمایند این ماده ۸ یکی از مواد مهم و اصلی این لایحه است و ناظر برموادی است که موجر می‏تواند تقاضای فسخ و بطلان اجاره را بکند یک اشکالی که اینجا به نظر من می‏آید این است که آمده‏اند اجاره نامه�ای منقضی شده را مشمول این ماده کرده‏اند به نظر بنده از نظر حقوقی و اصولی اجاره‏نامه منقضی شده دیگر احتیاج به بطلان و فسخ ندارد برای این که ما قبل از هر چیز باید ببینیم چه حقوقی برای آن مستأجری که اجاره‏نامه�اش منقضی شده قائل هستیم و بعد بیاییم روی آن یک مقرراتی وضع بکنیم به نظر بنده این هر دو را در یک ماده گنجانیدن صحیح نبوده و بهتر بود که تفکیک بشود یکی این که مواردی که موجر بتواند تقاضای فسخ اجاره‏نامه را بکند و یکی این که ماده علیحده�ای باشد که وضع مستأجرینی که اجاره‏نامه�شان منقضی شده در نظر بگیرد و روشن بکند چون می‏گفتند که اتوماتیک�مان تجدید می‏شود آمار راجع به اصل ماده بنده خواستم عرض بکنم دراین بند ۴ به موجر اجاره داده شده درصورتی که مورد اجاره را شخصی قطعاً به کسی منتقل کند آن خریدار اگر مورد اجاره برای پدرش پسرش زنش برادرش احتیاج داشته باشد تقاضای فسخ و بطلان اجاره را بکند اگر هم نفروشد به موجب بند ۵ درخاتمه مدت اجاره می‏تواند تقاضا بکند که مورد اجاره را تخلیه بکند به عنوان این که مورد احتیاج برادرم پسرم دخترم است در مقررات قبلی این اختیار را تنها فقط برای خود موجر قائل شده بودند یعنی اگر شخصی خودش احتیاج به آن مورد اجاره داشت می‏توانست بیاید تقاضای تخلیه بکند الان وسیع شده‏ است خوب هرخانواده�ای یک پدر دارد یک برادر دارد یک پسر دارد پس هر موجری می‏تواند هفت خانه را تخلیه بکند این بی‌مورد است اما عیب اساسی برای تبصره ۳ این است که سانکسیونی در آن نیست بنده مالک یک خانه هستم ملاحظه بفرمایید بنده به مستأجرم ابلاغ می‏کنم این خانه را برای دخترم می�خواهم تخلیه�اش بکنم بیاندازمش بیرون بعد از یک ماه اجاره بدهم به یک نفر دیگر در آن مورد هیچ سانکسیون ندارد قانون بی‌سانکسیون که نمی‏شود بنده امیدوارم که این موارد اصلاح بشود این قانون لابد پس فردا در دانشکده حقوق تدریس خواهد شد باید طوری اصلاح و تصویب بشود که احتیاج نباشد مجدداً درش دست برده شود و مخصوصاً باید یک کاری بکنیم و یک قانونی بگذرانیم که پس فردا داد و بیداد مردم بلند نشود و قابل اجرا باشد

رئیس- آقای عمیدی نوری‏

مخبرکمیسیون دادگستری- برای روشن شدن ذهن جناب آقای آقایان عرض می‏کنم این ماده همان‏طوری که صراحت دارد حاکی است پرفسور اعلم نه برای همه چون یک تذکری دادند که تصور می‏کنم اشتباهی در استنباط از ماده نموده بودند تصور فرمودند که این ناظر به مستغلاتی است که مدت اجاره�اش سرآمده این طور استدلال فرمودند خواستم این مطلب را توضیح داده باشم که فسخ اجاره یا بطلان اصلاً معنیش این است که در مدت خارج از مدت اجاره باشد نه در داخل اجاره برای این که در داخل و مدت اجاره نه دیگر فسخ به آن اطلاق می‏شود نه بطلان بنابراین مطلب همین است غیر از این نیست این ماده تازه�ای هم نیست این ماده‎ای است که طبق قوانین مدنی عمل می‏شود طبق قوانین دیگر عمل می‏شود بیات ماکو این طور نیست اجازه بفرمایید در موضع بنده ۵ که می‏گوید در صورتی که مورد اجاره محل سکنی بوده و موجر پس از انقضای مدت اجاره احتیاج قطعی به مورد اجاره برای خود یا اشخاص مذکور در بند ۴ این ماده داشته باشد این بحث این ماده مربوط به این است که اگر در مدت اجاره اگر برای او چنین چیزی پیش آمد یعنی احتیاج پیدا کرد برای سکونت خودش یا اولاد خودش در داخل مدت است اقدام نمی‏تواند بکند و بعد از اتمام مدت اگر برای سکونت خودش یا اولادش یا پدرش لازم باشد این طور تقاضای تخلیه می‏کند و این ترتیب الان هم هست بیات ماکو نیست عیبی ندارد پیشنهادی مرقوم بفرمایید انشاءالله تصویب هم خواهد شد که از این به بعد طق مقررات جدید اگر خود آقا خانه‎ای داشته باشید آن را اجاره داده باشید و از مسافرتی مراجعت فرموده باشید و فقط یک خانه داشته باشید و بخواهید در آن خانه سکونت کنید حق نداشته باشید تقاضای تخلیه کنید بیات ماکو این غیر از آن است قانون در مجلس شورای ملی و پارلمان تصویب می‏شود و اجرا می‏شود ولی در حال حاضر این حق هست ما در تبصره ۲ هم گفتیم اگر موجر مستغلات متعدد داشته باشد و بخواهد به عنوان این که در این خانه مسکونی بنشیند و آن را بخواهد تخلیه بکند تازه یکی بیشتر از خانه‏ها را حق ندارد تقاضای تخلیه کند می‏گوید اگر مستغلات متعدد داشته باشد یکی را می‏تواند برای خودش انتخاب بکند اما آن نکته‏ای را که جناب آقای فلیکس آقایان راجع به ضمانت اجرایی فرمودند ممکن است یک کسی چنین عملی بکند اگر بعد بفهمند که مالک دروغ گفته است ممکن است این را پیشنهاد بدهید که اگر یک کسی این کار را کرد مجازات بشود کسی حرفی ندارد برای این که اساس این قانون این است که حتی‏المقدور تخلیه محل مسکونی و همین‏ طور مغازه‏ها از بین برود و تخلیه نشود و در اینجا موارد زیادی به نفع مستأجرین گذاشته شده که تخلیه نشود موارد خاصی هست که در احکام کلی و قانون مدنی هست و در اینجا هم هست و غیر از این عناوین طوری در نظرگرفته شده‏ است کم برای خانه‏های مسکونی و هم برای محل کسب و پیشه مقرراتی هست که تخلیه نشود بیات ماکو عکسش است اینها هست اینهایی که ملاحظه می‏فرمایید فعلاً هم در قانون مدتی ما و مقررات قانون مال‌الاجارست به اضافه یک چیزهای دیگر در این قانون هست که در حال حاضر نیست مثلاً در حال حاضر ساختمان‏ها و خانه‏هایی را که از سال ۱۳۲۴ سال به سال در حال اجاره است و هر سال هم مالک می‏رود می‏گوید من می‏خواهم اجاره این خانه را اضافه کنم و می‏تواند تخلیه کند چون خارج از ما دقت آئین‏نامه قانون تعدیل مال الاجاره است الان هم مقادیر زیادی اجراییه وجود دارد

و این قانون می‏تواند جلو این کارها را بگیرد و خواهد هم گرفت به دلیل این که ملاک برای تخلیه در محل کسب هیچ چیزی نیست فقط در دو مورد می‏شود تخلیه کرد تجدید ساختمان و استفاده موجر برای خود آنها هم برایش مجازات قائل شده‏اند که اگر تخلف و تخطی کرد جریمه بدهد به علاوه باید سرقفلی�اش را مالک به سمت اجر بدهد به موجب تشخیصی که داده خواهد شد بنابراین مقرراتی هست اینجا نه برای عدم تخلهی املاک به نفع مستأجر و درخانه‏های مسکونی هم مطلقاً این جریان هست که نشود تخلیه کرد مثلاً الان خانه‏های ساخته شده بعد ازسال ۱۳۲۴ در اختیار مالک است و تابع مقررات تخلیه و تعدیل مال الاجاره نیست هرآن می‏تواند اجراییه صادر بکند و تخلیه بکند اما به ‏تصویب این قانون حق ندارد تخلیه کند جز این مواردی که اینجا پیش‏بینی شده‏ است بیات ماکو همین موارد کافی است که تخلیه بکند پرفسور جمشید اعلم در قدیم قبل از این قانون اگر یک مستأجری در یک منزل بود موجر فقط در یک موقع حق داشت برود شکایت کند به دادگاه و بخواهد که این منزل تخلیه بشود و آن وقت موقعی بود که خودش منزل نداشت شما با این قانون با این ماده‎ای که اینجا گذاشته‎اید عمه و خاله و عمو و دایی و نوه عمو و پسرعمه و دایی زاده و همه اینها را مشمول کرده‏اید و هرکس فقط یک خانه داشته باشد حتماً عمو و عمه و خاله هم دارد ممکن است عمه را داشته باشد ولی خانه نداشته باشد و شما با این قانون برصورت این بدبخت مستأجر را مجبور می‏کنید که خانه را تخلیه بکند صحیح است این جوری که شما این قانون را نوشته‏اید درست مثل این است که یک عده مالک موجر یک عده اشخاصی که تمول دارند خانه دارند آمده‏اند دور هم نشسته و قانون برای مستأجر نوشته‏اند بیات ماکو همین‏ طور هم هست مسلماً اگر مستأجرین را می‏آوردید و قانون را به ایشان می‏دادید بنویسند خلاف این قانون را می‏نوشتند آخر این مدت که درست نیست در هیچ جای دنیا قانونی نیست که مستأجر را بتوانند بیرون بیندازند هیچ جای دنیا نیست در اروپا بروید ببینید بنده همین چندی پیش در اروپا بودم یک شرکتی یک خانه‎ای را خرید توی این خانه چندین خانوار می‏نشستند شرکت خانه را خرید برای این که خانه بهتری و یک آپارتمان‏های بهتری درست بکند با وجود این دولت اجازه نداد که خانه را بتوانند خراب بکنند مگر این که برای آن کسانی که توی این خانه نشسته بودند خانه پیدا بکند که آنها بروند توی آن خانه بنشینند و رضایت�شان را حاصل کنند آن وقت خانه را خراب کند این که نمی‏شود که شما با این قانونی که گذاشته‎اید هرکس عمه و دایی و خاله عمیدی نوری خاله و عمه را پیدا کنید در این قانون خواهرکه هست برادر که هست عمیدی نوری آخر ماده را دارند تحریف می‏کنند

رئیس- بگذارید صحبت‏شان را بکنند شما حق دارید بعد صحبت‏تان را بکنید

پرفسور اعلم - آقای عمیدی نوری شما تحریفش کردید شما اصلاً قانون را از راه اصلی خود منحرف کردید

رئیس- پیشنهادهایی هم داده‏اند در این ماده البته اگرنقصی داشته باشد اصلاح می‏شود

پرفسوراعلم- خود سرکار می‏فرمایید خانه‎ای ساختمانی که از سال ۱۳۲۴ به این طرف ساخته شده مشمول قانون مال الاجاره نیست در همین خیابان شاه� رضا خانه‎ای هست تازه ساخته شده سه اطاق هفدهم۰۰ تومان اجاره داده‏اند این غلط است یکی از نمایندگان غلط است من هم می‏گویم غلط است اما او اجاره می‏دهد آن بدبخت مستأجر هم می‏رود اجاره می‏کند چاره ندارد چون مشمول آن قانون مال الاجاره�ها نیست یک طبقه‏ای در این شهر هست که مشمول این قانون هستند آن بیچاره‏هایی که توی یک خانه‏های بد و ساختمان‏های قدیمی مدت�ها نشسته‏اند دو تا اطاق دارند و با جان کندن دارند زندگی می‏کنند شما می‏خواهید اینها را بریزید بیرون عمیدی نوری این طورنیست بنده می‏گویم هست این قانون است عجب بنده صد درصد با این قانون مخالفم‏

رئیس- دیگر کسی اجازه صحبت نخواسته پیشنهادات این ماده قرائت می‏شود

(به شرح زیرخوانده شد)

ریاست معظم مجلس شورای ملی‏

پیشنهاد می‏نماید که در سطر چهارم بند ۴ ماده هشتم لایحه مالک و مستأجر جمله برادر یا خواهرحذف گردد بهادری ریاست معظم مجلس شورای ملی پیشنهاد می‏نماید که تبصره زیر به ماده هشتم لایحه مالک و مستأجر اضافه شود تبصره در صورتی که تخلیه عین مستأجره به استناد بند ۴ عملی گردد و بعداً خلاف آن ثابت شود مالک محکوم به پرداخت در برابر اجاره یک ساله ملک مورد اجاره به مستأجر سابق خواهد بود بهبودی ریاست معظم مجلس شورای ملی پیشنهاد می‏نماید که تبصره زیر به ماده هشتم لایحه مالک و مستأجر اضافه شود تبصره اجرای حکم تخلیه مدارس که با اجازه رسمی وزارت فرهنگ تأسیس گردیده و در ایام تعطیل تابستان جایز خواهد بود بهبودی مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی پیشنهاد می‏نمایم ‏بند ۶ ماده ۸ قانون روابط موجرو مستأجر به شرح زیر اصلاح شود ۶ درصورتی که از مورد اجاره محل سکنی بر خلاف منظوری که در اجاره‏نامه قید شده‏ استفاده گردد و همچنین در صورتی که از مورد اجاره محل کسب و پیشه و کار مستأجر برای کسب یا پیشه یا کاری غیرمشابه و نامتناسب با آنچه که در اجاره�نامه قید شده‏ استفاده نماید مهندس هدایت مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی پیشنهاد می‏نمایم ‏بند ۸ به ماده ۸ قانون روابط موجر و مستأجر اضافه شود ۸ در موردی که یک ماه پس از اخطار موجرمستأجر حاضر به تجدید اجاره طبق مقررات این قانون نشود مهندس هدایت مقام محترم ریاست محترم مجلس شورای ملی پیشنهاد می‏نمایم ‏تبصره ۲ ماده ۸ قانون روابط موجر و مستأجر به شرح زیر اصلاح شود

تبصره ۲- در صورتی که موجر دارای مستغلات متعدد باشد که مدت اجاره آنها منقضی شده و موجر برای استفاده خود یا اشخاص مذکور در بند ۴ این ماده تقاضای تخلیه یکی از آنها را می‏نماید تعیین این که کدام یک از مستغلات متناسب با احتیاجات متقاضی است و باید تخلیه شود با دادگاه خواهد بود مهندس هدایت مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی پیشنهاد می‏نمایم‏

تبصره ۳- به ماده ۸ قانون روابط موجر و مستأجر اضافه شود تبصره ۳ در مورد بندهای ۴ و ۵ این ماده به ترتیب خریدار و موجر بایستی این احتیاج را اثبات نماید و در مورد بنده این ماده احتیاج موجر بایستی پس از تصرف دادن مورد اجاره به مستأجر ایجاد شده باشد در هر حال قبل از صدور دستور اجرا خریدار یا موجر بایستی به موجب سند رسمی در مقابل مستأجر سابق خود تعهد کند که اگر مورد اجاره را به نحوی که ادعا کرده است پس از تخلیه مستأجر و لااقل برای مدت یک سال مورد استفاده قرار ندهد مبلغی معادل مال الاجاره سه سال مورد اجاره که طبق بند ۳ ماده ۲ این قانون تعیین می‏شود به مستأجر بپردازد مگر آن که ثابت کند عدم استفاده او در مدت یک سال در اثر قوه قاهره بوده و در این صورت دادگاه سند پرداخت را ابطال خواهد کرد مهندس هدایت مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی پیشنهاد می‏نمایم ‏بند ۴ ماده ۸ قانون روابط موجر و مستأجر به شرح زیر اصلاح شود در صورتی که عین مستأجره محل سکنی بوده و موجر در اجاره‏نامه حق فسخ اجاره را برای خود هنگام انتقال قبلی قید کرده باشد به شرط آن که خریدار بخواهد شخصاً در آن سکونت نماید و یا آن را برای سکونت همسر یا اولاد و پدر و مادر تحت تکفل خود احتیاج داشته باشد در این مورد چنانچه خریدار تا سه ماه از تاریخ انتقال مستغل برای تخلیه مراجعه ننماید درخواست تخلیه تا انقضای مدت اجاره از او پذیرفته نمی‏شود مهندس هدایت مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی اینجانب پیشنهاد می‏نمایم ‏جمله زیر در ماده ۷ به بند ۵ اضافه شود مشروط بر این که خانه شخصی دیگر نداشته باشد بیات ماکو

رئیس- خاطر آقایان مسبوق است برای این که پیشنهادهایی که می‏دهید اگر مورد توجه کمیسیون واقع نشد در شور دوم بتوانید مطرح کنید آقایان باید خودشان در موقع تشکیل کمیسیون حاضر بشوند و آنجا توضیحات�شان را بدهند اگر مورد توجه قرار گرفت فبها والا حق دارند در موقع شور دوم در مجلس شورای ملی توضیح بدهند و اگرحاضر نشدند این حق از آنها ساقط خواهد شد خواستم آقایان مطلع باشند ماده ۹ قرائت می‏شود

(به شرح زیر قرائت شد)

ماده ۹ - هر گاه مورد اجاره محل سکنی باشد اعم از خانه یا آپارتمان موجر می‏تواند پس از انقضای مدت اجاره در غیر از موارد مذکور در ماده فوق نیز تخلیه ملک را تقاضا نماید مشروط بر این که اولاً از ابتدای سکونت مستأجر در ملک مورد اجاره شش سال تمام گذشته باشد ثانیاً خسارتی نسبت به املاکی که قبل ازسال ۱۳۲۴ در اجاره مستأجر بوده است معادل شش ماه و نسبت به املاکی که بعد از تاریخ مزبور به تصرف مستأجر داده شده معادل سه ماه اجرت‌المثل مورد اجاره را به مستأجر بپردازد اداره ثبت اسناد مکلف است همین که قبض تودیع خسارت مزبور به صندوق ثبت

ارائه گردید و شرایط فوق موجود بود مراتب را به مستأجر اخطار نماید که اگر تا ده روز بعد از رویت اخطاریه ملک تخلیه نشود و یا تراضی بین طرفین حاصل نگردد عملیات اجرایی شروع و انجام یابد

رئیس- آقای دکتر دادفر

دکتر دادفر- به نظر بنده این ماده ۹ خطرناک�ترین و ظالمانه�ترین ماده‎ای است که در این قانون می‏شود پیدا کرد صحیح است به دلیل این که اصولاً ما باید ببینیم که مالک چرا به تخلیه احتیاج دارد منظور از تخلیه�ای که ما اینجا گفتیم اگر نسبت به مستأجرهایی که قبل از سال ۱۳۲۴ بوده است معادل ۶ ماه مال‌الاجاره و اگر بعد از ۱۳۲۴ بوده است سه ماه را موجر تودیع کند و قبض تودیع را ببرد به دفتر خانه و جل و پلاس مستأجر را بیرون بریزد باید دید از این کار موجر چه نفع می‏برد ممکن است بگوییم موجر از ریخت و قیافه مستأجر خوشش نیاید یا مثلاً قد بچه�اش چون از یک متر تجاوز کرده باید برود اگر مستأجر تخلفاتی در امر اجاره کرده باشد که در این صورت ما در ماده ۸ تمام این حقوق را به موجر دادیم و گفتیم اگر از شروط اجاره تخطی کرد به دیگری منتقل کرد در مورد اجاره تعدی یا تفریط کرد در تمام این احوال طبق ماده ۸ به موجرحق دادیم تخلیه کند اگر خودش احتیاج داشت تخلیه کند قوم و خویش�هایش احتیاج داشتند تخلیه کند دیگر چرا در ماده ۹ این حق را بدهیم ممکن است بگوییم در ظرف این شش سال هزینه زندگی بالا رفته اگر رفت بالا که خوب بدون این که موجر سه ماه یا شش ماه بپردازد رسیدگی می‏شود ما در ماده سه این قانون برای موجرحق درخواست تجدیدنظر نسبت به قیمت با توجه به نرخ عادله روز قائل شدیم پس تخلیه همین طور تجدید اجاره بها اینها در اینجا هیچ مورد پیدا نمی‏کند فقط اگر این حق را به موجر بدهیم برای این است که مانع بالا بردن قیمت اجاره‌بها به میزان واقعی ترقی قیمت‏ها نیست برای این که طبق ماده بعداً به او حق دادیم و گفتیم آقا مستأجر تو که در یک بنایی نشست در صورتی که قیمت‏هاصدی ۲۵ ترقی کرد بتواند برود به دادگاه عرض حال بدهد که قیمت‏ها صدی بیست و پنج ترقی کرده من تقاضای تجدیدنظر می‏کنم محکمه کارشناس می‏فرستد می‏بیند اگر قیمت‏ها صدی بیست و پنج بالا رفته خوب قیمت اجاره ملک را هم ترقی می‏دهد و این تحصیل حاصل است اما اگر در اینجا سه ماه قائل شدید که به مستأجر بپردازد و او را بیرون کند نتیجه این خواهد شد که اگر مالک بخواهد صد تومان را به سیصد تومان اجاره بدهد می‏رود سه ماه آنجا می‏گذارد و می‏گوید که مال‌الاجاره نهصد تومان است یا تخلیه کن یا سیصد تومان مال‌الاجاره بده تراضی طرفین را هم که در قانون گذاشتید که وقتی اجاره‏نامه به تراضی طرفین نوشته شد دیگر محل بحثی نیست مستأجر بیچاره هم چاره ندارد پای درخت یا زیر پل که نمی‏تواند بخوابد ناچار تراضی خواهد کرد به این ترتیب این ماده ۹ به هیچ وجه من‏الوجوه نه لزومی ‏دارد نه فایده‏ای دارد و این ماده اسباب زحمت خواهد بود برای این که در تهران هفده هزار خانه استیجاری وجود دارد از این هفده هزار خانه استیجاری طبق تحقیقاتی که من کرده‎ام بیش از ۱۲۰ هزار خانه مستأجرین�شان بالاتر از ۶ سال در آنجا سکونت دارند همین که این قانون تصویب شد ۱۲۰ هزار نفر این مستأجرین در زحمت می‏افتند موجرین می‏روند به موجب این قانون اجاره سه ماه را در دفتر خانه‏ها می‏پردازند و جل و پلاس مستأجرین را می�ریزند بیرون و این کار انقلاب می‏کند با سرنوشت ۱۲۰ هزار مستأجر بازی کردن صحیح نیست اگر واقعاً قیمت‏ها بالا رفته طبق ماده سه موجرین می‏روند عرضحال می‏دهند به دادگاه دادگاه کارشناس می‏فرستد اگرخیلی سطح قیمت مال‌الاجاره پایین بود رسیدگی می‏کنند و زیاد می‏کنند اگر هست اجرا از شرایط دیگر اجاره‏نامه تخلف و تخطی کرد طبق ماده ۸ رسیدگی می‏شود به این ترتیب بنده پیشنهاد حذف این ماده را داده�ام و امیدوارم در کمیسیون دادگستری مورد توجه آقایان نمایندگان محترم قرار بگیرد و مخصوصاً توقع دارم که جناب آقای معاون دادگستری شأن نزول و علت وضع این ماده را توضیح بدهند چون بنده تصادفاً وقتی این ماده مطرح بود در کمیسیون حضور نداشتم و مستحضر نبودم که به چه علت این ماده را گذاشتند و به نظر من هیچ لزومی ندارد

رئیس- آقای معاون وزارت دادگستری‏

معاون وزارت دادگستری دکترعاملی- بنده همان‏ طوری که در جلسه قبل عرض کردم یک اعتراضاتی از ناحیه مالکین و مستأجرین به این قانون شده‏ است و یکی از اعتراضات مستأجرین مربوط به همین ماده است و خود بنده در جلسه گذشته عرض کردم بعضی از اعتراضات به این قانون وارد است از جمله همین ماده است امیدوارم در کمیسیون حذف شود احسنت‏

رئیس- آقای پروفسوراعلم‏

پرفسوراعلم- بنده عرض کردم اگر بنا بود این قانون را مستأجرین می‏نوشتند صد درصد برخلاف آنچه در این قانون نوشته شده می‏نوشتند غرض این است علتش این است که مالکین این را نوشته‎اند و اگر در این قانون یک درصد فرض کنید به نفع مستأجر است این ماده ۹ صددرصد به ضرر مستأجر است اصلاً کی اجازه می‏دهد که بیایند صد و هفتاد- هشتاد هزار خانوار را به موجب یک قانون برای خاطر موجر بریزند توی کوچه آخر شما که می‏نویسید هر موجری سه ماه مال‌الاجاره را ببرد بگذارد در اداره ثبت حق دارد مستأجر را بیرون کند همه می‏کنند چون او که ملک را برای خدا اجاره نداده برای پول اجاره داده و شما بهش اجازه دادید برود سه ماه را بگذارد و مستأجر را بیرونش بکند این بدبخت مستأجر کجا برود این فکر را کرده‏اید هفده هزار خانوار کجا بروند موجر می‏رود این کار را می‏کند و پول را می‏گذارد چرا برای این که اجاره نامه مستأجر که اجاره‌نامه حقیقی نیست توی اجاره‏نامه نوشته شده صد تومان ولی پانصد تومان می‏دهد بیات ماکو همه جا این طور است خوب موجر می‏رود سه تا صدتومان را می‏دهد سیصد تومان توی اداره ثبت و یک بدبختی که پانزده سال بیست سال با خون جگر در یک خانه‎ای نشسته از آنجا بیرونش می‏کند با سیصد تومان والله هیچ قربانی را این جوری تکه تکه نمی‏کنند که شما این مستأجرین بدبخت را تکه تکه می‏کنید بلکه یک وقت می‏شود گفت که دولت آمده دزارخانه صد هزارخانه ساخته موجرین که رفتند شکایت کردند و اینها را بیرون ریختند اینها می‏آیند توی این خانه‏ها این حرف حسابی است ماده ۹ این قانون که تصویب شد و آمد بیرون کی تضمین می‏کند که تمام صاحبخانه‏ها نروند و مستأجرین را بیرون نکنند صحیح است کی صد و هفتاد هزار خانوار را پناه می‏دهد این شهر را آتش می�زنید یکی از نمایندگان دولت می‏خواهد ناراضی ایجاد کند بیات ماکو مثل این که عمداً این کار را می‏کند بنده پیشنهاد می‏کنم این ماده حذف شود هیچ جای این ماده درست نیست و امیدوارم که پیشنهاد بنده مورد توجه واقع شود

رئیس- آقای مهندس هدایت‏

مهندس هدایت- خوشبختانه همکاران محترم توضیحات کافی درباره این ماده دادند و باز هم خوشبختانه جناب آقای دکترعاملی معاون وزارت دادگستری فرمودند که باید اصلاحاتی در این لایحه بشود و همان‏ طوری که تذکر داده شد چون از ۱۳۲۴ تا هذه�السنه بیش از ۶ سال است و اغلب مستأجرینی که قبل از ۱۳۲۴ در خانه‏ها ساکن بودند هنوز هم ساکن هستند و اصولاً روی قانون تعدیل سابق شاید روابط موجر و مستأجر یک روابط مطلوبی نبود و همین قدر که به آمار صندوق ثبت مراجعه بفرمایید ملاحظه خواهید فرمود که چقدر از مستأجرین هستند که مال الاجاره را می‏برند و به صندوق ثبت می‏پردازند بنابراین تردیدی نخواهد بود که اگر این ماده تصویب بشود بلافاصله تمام موجرین و یا لااقل ۹۹ درصد از موجرین که قبل از ۱۳۲۴ خانه خودشان را اجاره داده‏اند سه ماه مال الاجاره را به صندوق ثبت تودیع خواهند کرد و بلافاصله توقع خواهند داشت که مستأجر را بیرون خواهند انداخت این علاوه بر این که از نظر قضایی یک مطلبی است که قابل بحث است از نظر اجتماعی و وضع اجتماع ما با توجه به وضع مردم یک مطلبی است که به نظر بنده به هیچ وجه عادلانه نیست اگر در این قانون تصویب شود اجاره‌بها ترقی داده خواهد به نرخ عادلانه به نرخ روز به نرخ عادله قابل ‏قبول خواهد بود وقتی موجر می‏خواهد از مستغل خودش فقط استفاده اجاره بکند دیگر چرا حق تخلیه داشته باشد این یک مطلبی است کاملاً روشن و این ماده به نظر بنده زائد است و بنده هم تقاضای حذفش رادارم‏

رئیس- آقای طباطبایی‏

احمدطباطبایی- بنده در کلیات این لایحه عرایضی کردم و همین‏طور عقیده دارم که تصویب یک چنین قانونی برای تعیین روابط مالک و مستأجر لازم است به عرض آقایان محترم برسانم که این قانون دارای نواقصی است و باید این نواقص در مجلس اصلاح شود یکی از آن نواقص به عقیده بنده همین ماده ۹ است برای این که ما وقتی نظر دادیم که بین مالک و مستأجر یک رابطه محکمی برقرار شود نباید یک عملی بکنیم و ضمن این قانون یک ماده‎ای بگذاریم که این ماده اصلاً موجب اختلاف شود و از سر دو مرتبه دعوا ایجاد کند وقتی ما می‏گوییم به این که شرایط فسخ اجاره شرایط تخلیه چند شرط است و این شرط�ها را در ماده قبلی گذاشتیم حالا باز یک جا بیاییم بگوییم که اگر موجر دلش خواست این کار را بکند این خلاف آن شرط�ها است آن شرط�ها را دور ریخته�ایم این معنی ندارد شمایا به کلی روی شرایط خط بکشید و بگویید هر وقت موجر دلش خواست تخلیه بکند بروید روی اصل کلی مدت اجاره که هروقت مدت منقضی شد مالک حق دارد که فسخ کند و مستأجر هم باید وقتی مدت اجاره منتفی شد تخلیه بکند این یک اصل کلی است که ما در قانون مدنی داریم ما آمدیم آن اصل کلی در قانون مدنی را به موجب قانون تعدیل و آئین‏نامه تعدیل که قبلاً داشتیم لغو کردیم آن اصل را از بین بردیم گفتیم نه موجر نمی‏تواند موقعی که مدت اجاره‌اش تمام شد مستأجر را بیرون کند مگر با این شرط و مستأجر نمی‏تواند بعد از مدت اجاره بنشینند آنجا مگر با این شرط حالا دو مرتبه ماده‎ای بگذرانیم و بگوییم اگر موجر دلش نخواست همه این شرط‏ها کان لم یکن است و مستأجر را بیرونش کند و یا همان‏طوری که آقای پرفسور فرمودند

بیاید روی اجاره�ای صوری که همه می‏دانیم یک مال الاجاره‏ای در خارج داده می‏شود و یک اجاره‏نامه دست اشخاص است بیاید سیصد تومان بدهد بگوید برو بیرون نه این واقعاً خلاف حق است و انصاف هم حکم نمی‏کند که ما بدون شرط بگوییم که همان که موجر دلش خواست بیرونش کند این صحیح نیست و به نظر بنده یکی از قسمت‏هایی که در قانون باید حتماً اصلاح شود این قسمت ماده ۹ است و باید این حق را از موجر گرفت‏

رئیس- دیگر کسی اجازه نخواسته پیشنهادهای این ماده قرائت می‏شود

(به شرح زیر قرائت شد)

ریاست معظم مجلس شورای ملی‏

پیشنهاد می‏نماید که در سطر هفتم ماده نهم لایحه مالک و مستأجر مدت ده روز به یک ماه تبدیل گردد مهدوی مقام معظم ریاست مجلس شورای ملی اینجانب پیشنهاد می‏نمایم ‏ماده ۹ از فصل ۵ حذف شود پرفسور جمشید اعلم مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی پیشنهاد می‏نمایم ‏که ماده ۹ قانون روابط موجر و مستأجرحذف شود مهندس هدایت پیشنهاد می‏نمایم ‏که ماده ۹ لایحه موجر و مستأجر حذف شود دکتر دادفر اینجانب پیشنهاد حذف ماده ۹ را می‏کنم خلعتبری‏

رئیس- ماده ۱۰ قرائت می‏شود

به شرح زیرقرائت شد

ماده ۱۰ - درخواست تخلیه محل کسب و کار و پیشه در موارد ذیل به داوری ارجاع می‏گردد

۱- تخلیه به منظوراحداث ساختمان جدید

۲- تخلیه به منظوراحتیاج شخصی برای کسب و پیشه و کار موجر به شرط استفاده شخصی موجر هیئت داوری با توجه به مقررات این نسبت به حقوق کسب و کار و پیشه حکم خواهد داد

تبصره ۱- درصورتی که مالک برای ساختمان ملکی را تخلیه نماید مکلف است تا شش ماه ساختمان را شروع نماید و در این فاصله نیز حق کسب و کار و پیشه در آن محل را ندارد

تبصره ۲- در صورتی که به یکی از علل مذکور در این ماده حکم بر تخلیه صادر می‏شود هرگاه در ملک ساختمانی متناسب با کسب یا پیشه یا کار مستأجر سابق احداث شود مستأجر سابق تقدم بر اجاره را خواهد داشت مشروط به این که موقع خروج از ملک نظر خود را به وسیله اظهارنامه به مالک اعلام کرده باشد در این صورت مالک به وسیله اظهارنامه موقعی را که ساختمان برای استفاده مستأجر حاضر خواهد شد به او طلاع داده و شرایط اجاره و میزان مال‌الاجاره را در اظهارنامه ذکر می‏نماید مستأجر می‏تواند در جواب همین اظهارنامه صریحاً رد یا قبول خود را اعلام بدارد در صورت قبول مستأجر مبلغی را که به عنوان حقوق کسب یا کار یا پیشه دریافت داشته در صندوق دادگستر ظرف سه روز تودیع می‏نماید و با ارائه نسخه اظهارنامه و قبض ودیعه به دفترخانه نزدیک محل مستغل تقاضای تنظیم اجاره‏نامه را می‏کند

رئیس- در این ماده کسی اجاره نخواسته است پیشنهادات قرائت می‏شود

(به شرح آتی خوانده شد)

ریاست معظم مجلس شورای ملی‏

پیشنهاد می‏نماید در سطر ۹ تبصره ۲ ماده ۱۰ لایحه مالک و مستأجر مدت سه روز به ده روز تبدیل گردد بهبودی اینجانب پیشنهاد می‏کنم تبصره ذیل به ماده ۱۰ اضافه شود تبصره هرگاه مستأجر محل پیشه و کار و کسب مانع مالک از تعمیرات ضروری گردد اختلاف به داوری مذکور در این قانون ارجاع می‏شود ارسلان خلعتبری اینجانب پیشنهاد می‏کنم این تبصره به ماده ۱۰ اضافه شود غیر از موارد مذکور در این ماده موجر نمی‏تواند محل کسب و کار و پیشه را بدون رضایت مستأجر تخلیه نماید خلعتبری مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی پیشنهاد می‏نمایم ‏تبصره ۱ ماده ۱۰ قانون روابط موجر و مستأجر به شرح زیر اصلاح شود:

تبصره ۱- درصورتی که مالک برای ساختمان ملکی را تخلیه نماید مکلف است تا شش ماه ساختمان را شروع نماید و قبل از ساختمان جدید نیز حق کسب و کار آن محل را ندارد مهندس هدایت مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی پیشنهاد می‏نمایم ‏در تبصره ۲ سطر ششم ماده ۱۰ به جای جمله شرایط اجاره و میزان مال الاجاره را هم این طور اصلاح شود شرایط اجاره را طبق شروط متعارفه و میزان مال‌الاجاره را براساس بند ۳ ماده ۲ این قانون مهندس هدایت ریاست معظم مجلس شورای ملی پیشنهاد می‏نماید بند ۲ ماده ۱۰ حذف شود فلیکس آقایان. ‏

رئیس- در این ماده پیشنهاد دیگری نیست ماده بعدی قرائت می‏شود

(به شرح زیر قرائت شد)

ماده ۱۱- میزان حقوق کسب و کار و پیشه با توجه به موضوعات زیر تعیین می‌شود

۱- موقعیت و مرغوبیت محل کسب و کار و پیشه

۲- شرایط و کیفیات اجاره از لحاظ مزایایی که در عقد اجاره برای موجر یا مستأجر منظور گردیده است

۳- معروفیت محل کسب و کار و پیشه و طول مدت اشتغال به کسب در مورد اجاره و حسن شهرتجارتی مستأجر

۴- وضع مورد اجاره از نظر نوع بنا

۵- مخارجی که مستأجر به منظور آماده نمودن محل کسب ازحیث قفسه�بندی و تهیه اشیا مورد لزوم و سایر تزیینات داخلی متحمل گردیده است

۶- نوع کسب و کار و پیشه مستأجر.

رئیس- در این ماده پیشنهادی نرسیده ماده دیگر قرائت می‏شود

به شرح آتی قرائت شد

فصل ششم- طرز رسیدگی ماده ۱۲ مرجع رسیدگی به اختلافات ناشی از این قانون از قبیل تنظیم و فسخ و بطلان اجاره‏نامه و تخلیه و ارجاع به داوری دادگاه�های بخش محل وقوع ملک است و به غیر از آنچه در این قانون استثنا شده احکام صادر از این دادگاه�ها فقط قابل پژوهش در دادگاه�های شهرستان می‏باشد

تبصره- در مورد اطاق�های استیجاری حکم دادگاه بخش قطعی و لازم‌الاجرا است‏

رئیس- کسی اجازه نخواسته پیشنهادی هم نرسیده ماده بعدی قرائت می‏شود

(به شرح زیر قرائت شد)

ماده ۱۳- دادگاه در مورد اختلاف موجر و مستأجر نسبت به میزان مال الاجاره و یا شرایط آن باید برای تعیین اجاره بها با تفحص در عواملی که به موجب آن می‏توان میزان اجاره بها را تشخیص داد و همچنین با ارجاع امر به کارشناس میزان اجاره بها را به نرخ عادله روز تعیین نماید و نسبت به شرایط اجاره اگر قبلاً اجاره‏نامه تنظیم شده باشد شرایط را مطابق همان اجاره‏نامه سابق والا طبق شروط متعارفه در اجاره نامه�ها تعیین کند.

رئیس- پیشنهادات رسیده قرائت می‏شود

(به شرح زیر قرائت شد)

مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی‏

پیشنهاد می‏نمایم ‏ماده ۱۳ قانون روابط موجر و مستأجر به شرح زیر اصلاح شود ماده ۱۳ دادگاه در مورد اختلاف موجر و مستأجر نسبت به میزان مال الاجاره و یا شرایط آن باید برای تعیین اجاره بها با ارجاع امر به کارشناس میزان مال‌الاجاره را طبق بنده ماده ۲ این قانون تعیین نماید و نسبت به شرایط اجاره اگر قبلاً اجاره تنظیم شده باشد شرایط را مطابق همان اجاره‏نامه سابق والا طبق شروط متعارفه در اجاره نامه�ها تعیین کند مهندس هدایت‏

رئیس- پیشنهاد دیگری نیست ماده ۱۴ قرائت می‏شود

(به شرح زیر قرائت شد)

ماده ۱۴- در تمام مدتی که دادرسی در جریان است مستأجر باید طبق ماده ۵ این قانون و شرایط قبلی مال‌الاجاره را بپردازد و از تاریخ ابلاغ حکم قطعی دادگاه طرفین مکلفند ظرف یک ماه اجاره‏نامه به ترتیب مقرر در حکم دادگاه تنظمی‏ کنند چنانچه ظرف مدت مقرر در حکم اجاره‏نامه تنظیم نشود حکم دادگاه به منزله اجاره‏نامه خواهد بود و دادگاه مکلف است مفاد حکم را برای ثبت در دفاتر به اداره ثبت محل اعلام نماید

رئیس- کسی اجازه نخواسته پیشنهادی هم ندارد ماده بعدی قرائت شود

(به شرح زیر قرائت شد)

ماده ۱۵- هیئت داوری مذکور در ماده ۱۰ مرکب از سه نفرخواهد بود که دو نفر از آنان به انتخاب طرفین و یک نفر دیگر به تراضی طرفین انتخاب خواهد شد و در صورت عدم تراضی دادگاهی که دعوی را به داوری ارجاع کرده او را انتخاب می‏نماید هیئت تجدید�نظر تشکیل می‏شود و از سه نفر اشخاص بصیر به تراضی طرفین انتخاب والا به قید قرعه از طرف دادگاه تعیین می‏شود رأی این هیئت قطعی و قابل اجرا است

تبصره ۱- اگر یکی از داورها در رسیدگی به‏ دعوی یا تجدیدنظر در جلسه‏ای که رسیدگی یا مشاوره یا اطلاع قبلی او تعیین گردیده حاضر نشود و یا حاضر شده ولی از دادن رأی امتناع نماید رأیی را که سایر داورها به اتفاق صادر می‏نمایند مناط اعتبار خواهد بود.

تبصره ۲- هر گاه هیئت داوری در مدت قانونی رأی صادر نماید دادگاه رسیدگی و حکم صادر خواهد نمود

رئیس- چون کسی اجازه نخواسته ماده بعدی قرائت شود

(به شرح زیر قرائت شد)

ماده ۱۶- وزارت دادگستری از بین کارشناسان رسمی و یا اشخاص ذی�صلاحیت عده‎ای را به سمت کارشناس برای تعیین میزان اجاره و همچنین از بین اشخاص صلاحیت�دار در امور ملکی و صنفی عده‎ای را به سمت داور مشترک در هر سال انتخاب و به دادگاه�ها معرفی می‏نماید طرز تعیین و شرایط و میزان حق‏الزحمه کارشناسان و داوران به موجب آیین‏نامه‏ای است که وزارت

دادگستری تنظیم می‏نماید و به موقع اجرا می‏گذارد فصل هفتم مواد مختلفه ماده هفدهم حق کسب و پیشه و یا کار به مستأجر محل مزبور اختصاص دارد و از تاریخ اجرای این قانون انتقال آن فقط با تنظیم سند رسمی قانونی شناخته می‏شود.

رئیس- کسی اجازه نخواسته پیشنهاد رسیده قرائت می‏شود

(به شرح زیر قرائت شد)

اینجانب پیشنهاد حذف ماده هفدهم را می‏کنم ارسلان خلعتبری‏

رئیس- ماده بعدی قرائت می‏شود

(به شرح زیر قرائت شد)

ماده ۱۸- مستأجر محل کسب و پیشه و یا کار می‏تواند محل مزبور را به غیر انتقال دهد مشروط به این که اولاً مستأجر جدید به همان کسب و پیشه و کار مشغول شود که در اجاره‏نامه قید گردیده ثانیاً مدت اجاره جدید از مدت اجاره اصلی تجاوز ننماید مستأجری که می‏خواهد محل کسب و پیشه و کار را به دیگری به طریق فوق انتقال دهد باید به وسیله اظهارنامه موجر را به همان دفتر اسناد رسمی که اجاره‏نامه اصلی را تنظیم نموده برای روز و ساعت معین جهت شرکت در تنظیم اجاره‏نامه دعوت نماید چنانچه موجر یا نماینده قانونی او در وقت مقرر حاضر نشدند انتقال از طرف دفترخانه تنظیم و مراتب در آن تذکر داده خواهد شد در صورتی که مالک به انتقال محل کسب و پیشه و کار رضایت ندهد مستأجر سابق و جدید متضامناً مسئول پرداخت مال الاجاره خواهند بود.

تبصره ۱- شرط سلب حق انتقال به غیر در اجاره‏نامه مربوط به محل کسب و پیشه کار بدون اثر است.

تبصره ۲- در صورتی که مال‌الاجاره جدید زیادتر از مال الاجاره مستأجر قبلی باشد ما به التفاوت به مال‌الاجاره اصلی افزوده خواهد شد که مالک حق مطالبه آن را دارد.

رئیس- پیشنهادهای رسیده قرائت می‏شود

(به شرح زیر قرائت شد)

اینجانب پیشنهاد حذف ماده ۱۸ را می‏نمایم ‏خلعتبری پیشنهاد می‏کنم تبصره ذیل به ماده ۱۸ قانون روابط موجر و مستأجر اضافه شود هر محل کسب و کار که به صورت مخروبه و یا در خطر خرابی است موجر مختار است وضع آن را به ساختمان جدید و مناسب محل تغییر دهد و مستأجرحق ممانعت نخواهد داشت منتهی پس از تکمیل ساختمان جدید مستأجر حق تقاضای واگذاری محل کسب خود را در جای اولیه مشروط به حفظ نظافت از موجر خواهد داشت و در صورت عدم توافق بین موجر و مستأجر از تاریخ اخطار به طرفین پس از مدت یک ماه بدون ارجاع به دادگاه به وسیله عملیات اجرایی انجام خواهد شد مهدی ارباب مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی اینجانب پیشنهاد می‏کنم تبصره ۲ از ماده ۱۸ حذف شود صادق بوشهری پیشنهاد می‏کنم تبصره ذیل به ماده ۱۸ قانون روابط موجر و مستأجر اضافه شود خانه از محل کسب مستثنی است در صورتی که مورد احتیاج مالک یا فرزندانش باشد می‏تواند تخلیه بخواهد و مستأجر مکلف است در ظرف یک ماه تخلیه نماید مهدی ارباب پیشنهاد می‏کنم تبصره ذیل به ماده ۱۸ قانون موجر و مستأجر اضافه شود تعیین میزان اجاره منطق‏های و بر اساس صد دوازده قیمت مستغل خواهد بود همین طور سرقفلی محل کسب به تناسب محل و قیمت و مدت استفاده مستأجر و از نصف بهای ملک تجاوز نخواهد کرد و هر ۵ سال تجدیدنظر خواهد شد مهدی ارباب مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی پیشنهاد می‏نمایم ‏ماده ۱۸ قانون روابط موجر و مستأجر به شرح زیر اصلاح شود ماده ۱۸ مستأجر محل کسب و پیشه و کار می‏تواند محل مزبور را به غیر با همان شرایط اجاره انتقال دهد مشروط بر این که مستأجر جدید عین مستأجر را برای همان کسب و پیشه و کار که در اجاره‏نامه قید گردیده و یا کسب و پیشه و کار مشابه و مناسب بخواهد مستأجرکه می‏خواهد .. الی آخر ماده مهندس هدایت پیشنهاد می‏نمایم ‏به آخرتبصره ۲ ماده ۱۸ این جمله اضافه شود به علاوه ده درصد ازحق کسب و پیشه و کار که به موجب سند رسمی به مستأجرسابق پرداخت می‏شود متعلق به موجر خواهد بود و دفتر اسناد رسمی در موقع انتقال اجاره موظف به وصول آن و پرداخت به موجر می‏باشد مهندس هدایت‏

رئیس- ماده ۱۹ قرائت می‏شود

((به شرح زیر قرائت شد))

ماده ۱۹- انتقال اجاره از طرف مستأجر محل کسب و پیشه و یا کار به دیگری برای کسب و پیشه و یا کاری به غیر از آنچه که در اجاره‏نامه مجاز است منوط به موافقت کتبی موجر می‏باشد

رئیس- پیشنهاد رسیده قرائت می‏شود

(به شرح زیر قرائت شد)

مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی‏

پیشنهاد می‏نمایم ‏ماده ۱۹ قانون روابط موجر و مستأجر به شرح زیر اصلاح شود ماده ۱۹ انتقال اجاره از طرف مستأجر محل کسب و پیشه و یا کار برای کسب و پیشه یا کاری غیرمشابه و غیرمناسب با آنچه که در اجاره‏نامه قید شده منوط به موافقت کتبی موجر می‏باشد مهندس هدایت‏

رئیس- ماده بعدی قرائت می‏شود

(به شرح زیر قرائت شد)

ماده ۲۰ - هر شخصی که بدون داشتن عناوین مذکور در ماده ۱ و تبصره آن بدون رعایت مقررات این محل سکنی و پیشه و کسب و کار را متصرف شود تصرف عدوانی محسوب و دادستان محل طبق مقررات قانون جلوگیری از تصرف عدوانی حکم به خلع ید او خواهد داد.

رئیس- کسی اجازه نخواسته پیشنهادی هم ندارد ماده ۲۱ قرائت شود

(به شرح زیر قرائت شد)

ماده ۲۱- موجر در موقع تجدید اجاره می‏تواند با مستأجر جز مستغلات معامله کرده قسمتی از مورد اجاره را که در تصرف مستأجر جز است به خود او اجاره دهد

رئیس- پیشنهادی ندارد ماده بعدی قرائت شود

(به شرح زیر قرائت شد)

ماده ۲۲ - در صورت فوت مستأجر ورثه او مجتمعاً حق استفاده از مورد اجاره را با همان مال‌الاجاره و اجاره‏نامه مورث و هم چنین حق درخواست تنظیم اجاره‏نامه را مجتمعاً خواهند داشت و هر یک از آنان که مال الاجاره را بپردازد موجب برائت ذمه سایرین خواهد بود

رئیس- پیشنهادی ندارد ماده بعدی قرائت شود

(به شرح زیر قرائت شد)

ماده ۲۳ - هر گونه قرارداد و یا سند مخالف مقررات این قانون بی‌تأثیر و کان لم یکن خواهد بود

رئیس- کسی اجازه نخواسته پیشنهادی رسیده که قرائت می‏شود

(به شرح زیر قرائت شد)

ریاست محترم مجلس شورای ملی‏

پیشنهاد می‏نمایم ‏ماده ۲۳ قانون روابط موجر و مستأجر به شرح زیر اصلاح شود ماده ۲۳ هرگونه قرارداد و یا سند مخالف مقررات این قانون در آن قسمتی که مغایر با مقررات این قانون است بی‌تأثیر و کان لم یکن خواهد بود مهندس هدایت‏

رئیس- پیشنهادی دیگر در این ماده نرسیده ماده بعدی قرائت می‏شود

(به شرح زیر قرائت شد)

ماده ۲۴- در مواردی که برای توسعه و احداث معابر و میدان محل کسب و پیشه یا کار خراب و از بین می‏رود مستأجرحق مطالبه خسارت به عنوان حق کسب و کار و پیشه از شهرداری خواهد داشت‏.

رئیس- کسی اجازه نخواسته و پیشنهادی هم ندارد ماده ۲۵ قرائت می‏شود

(به شرح زیر خوانده شد)

ماده ۲۵ - آئین‏نامه تعدیل مال‌الاجاره مستغلات مصوب ۲۴/ ۷/ ۲۵ و ماده ۶۷۷ قانون آیین دادرسی مدنی و سایر مقررات و قوانین که با مفاد این قانون مغایرت داشته باشد ملغی است کلیه پرونده‏هایی که دارد تعدیل مال‌الاجاره�ها موجود بوده و منتهی به صدور حکم قطعی نشده باشد پرونده‏های هیئت�های نخستین به دادگاه�های بخش و پرونده‏های تجدیدنظر به دادگاه�های شهرستان صلاحیت�دار از طرف اداره ثبت اسناد و املاک ارجاع می‏شود تا طبق مقررات این قانون رسیدگی و رأی مقتضی صادر شود همچنین آرایی که هیئت�های ‏بدوی قبل از اجرای این قانون صادر کرده و قابل تجدید‏نظر باشند ظرف ده روز پس از ابلاغ در دادگاه‏های شهرستان صلاحیتدار قابل رسیدگی پژوهشی می‏باشد

رئیس- پیشنهاداتی که رسیده قرائت می‏شود

(به شرح زیر قرائت شد)

مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی‏

پیشنهاد می‏نمایم ‏این جمله به آخر ماده ۲۵ قانون روابط موجر و مستأجر اضافه شود همچنین کلیه پرونده‏هایی که مربوط به محل کسب و پیشه و یا کار بوده و منتهی به صدور به حکم شده و تا به حال اجرا نگردیده است به دادگاه شهرستان صلاحیت دار از طرف اداره ثبت و اسناد و املاک ارجاع می‏شود تا طبق مقررات این قانون رسیدگی و رأی مقتضی صادر گردد مهندس هدایت ریاست معظم مجلس شورای ملی پیشنهاد می‏نماید در ماده ۲۵ پس از منتهی به صدورحکم قطعی نشده باشد یا حکم اجرا نشده باشد اضافه شود فلیکس آقایان‏

رئیس- پیشنهاد دیگری ندارد ماده ۲۶ قرائت شود

(به شرح زیر قرائت شد)

ماده ۲۶- وزارت دادگستری مأمور اجرای این قانون می�باشد

رئیس- چند پیشنهاد ماده الحاقیه رسیده که قرائت می‏شود

(به شرح زیر قرائت شد)

اینجانب پیشنهاد می‏کنم ماده ذیل به لایحه اضافه شود این قانون در نقاطی اجرا خواهد شد که

تا کنون مشمول قانون تعدیل مال‌الاجاره بوده و یا وزارت دادگستری به موجب اعلان لزوم اجرای این قانون را اعلان نماید ارسلان خلعتبری اینجانب پیشنهاد می‏کنم این ماده به لایحه اضافه شود نقاطی که اجاره ساختمان فصلی است و اجاره به منظور سکنای تمام مدت سال نیست مشمول این قانون نخواهد بود ارسلان خلعتبری ریاست محترم مجلس شورای ملی پیشنهاد می‏نمایم ‏فصل زیر که مرکب از یک ماده و دو تبصره است به شرح زیر به قانون روابط موجر و مستأجر اضافه شود فصل تعمیرات ماده تعمیرات کلی مورد اجاره که مربوط به اصل بنا و جلوگیری از انهدام آن می‏باشد به عهده موجر و تعمیرات جزیی که مربوط به بهتر استفاده کردن از مورد اجاره است به عهده مستأجر می‏باشد

تبصره ۱- در صورتی که بین موجر و مستأجر راجع به تعمیرات جزیی و کلی اختلاف حاصل شود حل اختلاف با دادگاه بخش خواهد بود

تبصره ۲ - در صورتی که موجر حاضر به انجام تعمیرات کلی نباشد به مستأجر اجازه داده خواهد شد تعمیرات کلی را انجام دهد و به حساب موجر بگذارد مشروط بر این که مبلغ آن از شش ماه اجاره زیادتر نشود مهندس هدایت مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی پیشنهاد می‏نمایم ‏ماده زیر به قانون روابط موجر و مستأجر اضافه شود ماده تخلیه اجباری مورد اجاره بدون مراعات مهلت که بنا به مورد و به نظر دادگاه از ده روز پس از ابلاغ حکم کم‏تر و از دو ماه بیشتر نخواهد بود ممکن نیست مهندس هدایت ریاست محترم مجلس شورای ملی پیشنهاد می‏نمایم ‏ماده زیر به قانون روابط موجر و مستأجر اضافه شود ماده کلیه طرق مستقیم یا غیرمستقیم که طرفین به منظور فرار از مقررات این قانون اتخاذ نمایند پس از اثبات بلا اثر و باطل خواهد بود مهندس هدایت مقام معظم ریاست مجلس شورای ملی پیشنهاد می‏نمایم ‏در لایحه رابطهٔ موجر و مستأجر این ماده به عنوان ماده الحاقیه اضافه شود از تاریخ اجرای این قانون ادعای مستأجر بودن با سند عادی و یا عملی مسموع نیست و کلیه مستأجرینی که عملاً یا با سند عادی در تاریخ اجرای قانون مستأجر شناخته می‏شوند باید به تنظیم اجاره‏نامه با مالک یا تراضیا و یا با مراجعه به دادگاه طبق مقررات این قانون اقدام نمایند دکتر دادفر

رئیس- دیگر پیشنهادی نیست لایحه با پیشنهادهای رسیده برای شور دوم به کمیسیون فرستاده می‏شود

۷- تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه‏

رئیس- جلسه را ختم می‏کنیم جلسه روز یکشنبه خواهد بود چون روز پنجشنبه عیدغدیر است‏

مجلس یک ربع پیش از ظهر ختم شد

رئیس مجلس شورای ملی- رضا حکمت‏