مذاکرات مجلس شورای ملی ۱ آذر ۱۳۰۵ نشست ۳۲

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری ششم

تصمیم‌های مجلس مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری ششم

قوانین بنیان ایران نوین

نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری ششم

مذاکرات مجلس شورای ملی ۱ آذر ۱۳۰۵ نشست ۳۲

جلسه ۳۲

مجلس دوساعت قبل از ظهر به ریاست آقای تدین تشکیل وصورت مجلس یکشنبه بیست ونهم آبان قرائت وتصویب شد

غائبین باجازه-آقایان: حاج آقا میرزا حبیب الله امین ، علی خان اعظمی ، آقا سید حسن مدرس ، طباطبائی دیبا.

غائبین بی اجازه : آقایان محمد ولی خان اسدی ، میرزا عبدالباقر جمشیدی مازندرانی ، میرزا ابراهیم خان قوام ، عباس

میرزا فرمانفرماییان ، محمد هاشم میرزا افسر ، آقا سی دحسن آقایان

دیر آمده بااجازه آقای حاج حسن آقا ملک

دیر آمدگان بی اجازه –آقایان میرزا ید مهدی خان فاطمی ، فیروز میراز فیروز ، مرتضی قلی خان بیات نظام مافی ، آقارضا مهدوی ، اسکندر خان مقدم ، حاج شیخ بیات ، دکت رمحمد خان مصدق ، داور

آقای حائری زاده شرحی مشعر بلزوم تقدیم بودجه بلدیه و جمع وخرج اداره ارزاق ومالیات راهها وعوائد ومخارج مالیات قند وچای از طرف دولت به مجلس تقریر وآقای شریعت زاده پیشنهاد نمودند خبر کمیسیون داخله راجع به قانون بلدی از دستور خارج وآقای رییس الوزار نیز عقیده شان این بود خبر مزبروبه کمیسیون اعاده وپس از اظهار نظریات دولت مجددا به مجلس تقدیم شود

آقای یاسائی شرحی مشعر به مخالفت با خروج راپورت مزبور از دستور اظهار وبالاخره به پیشنهاد آقای شریعت زاده رای گرفته رد وآقای وزیر قوائد عامه تقاضا نمودند لایحه اتوبوس رانی دردستور مقدم شو وپس از مذاکره نسبت به تقاضای ایشان رای گرفت تصویب گردید خبر کمیسیون خارجه درآن خصوص قرائت وخبر کمیسیون فوائد عامه راجع به این موضوع مطرح ودر ضمن شور کلی آقای فرمند مخالف بوده وعقیده شان این بود که اولا این قبیل امور ک سرمایه هاس گزافی لازم ندارد برا یاتباع داخله درنظر گفته شود ثانیا اتوبوس رانی را درشهر با وضعیت ففعلی جز تجمل وم.جب ضررهای اقتصادی وبرخلاف حفظ الصحه تصور مینمودند

آقا ی روحی مخبر کمیسیون فوائد عامه اظهار مینمودند دولت ومجلس هیچگاه از مساعدت باتباع داخله مضایقه نداشته وچون بتباع داخله هنووز برای این ام رحاضر نشده اند به کمپانی خارجی اجازه داده میشود واین اجازه هم برای احتیاجات وآسایش عامه است وبهیچ وه جز تجمل محصوب نمی شود

ورود درشور مواد تصویب ودرماده اول آقای میرممتاز عقیده شان این بود چون به کمیسیون داخله ارجاع واز آننجا راپورت داد شود آقای مخبر اظهار نمودند این موضوع برطبق رای مجلس به کمیسیون فوائد عامه ارجاع شده واین مساله موجب مخالفت نبایستی واقع شود

آقای وزیر فوائد عامه درجواب آقای افشار ک اظهار مینمودند شرکا این کمپانی معلوم نیستاز اتباع چه دولتی هستند اظهار نمودند هرکس سهام هرشرکتی را خریدار ینماید جز شرکا محصوب میشود واین کمپانی هم ااز چند شرکت تشکیل شده

آقای مخبر درجواب آقای آقا سید یعقوب راجع به عیین مدتبرای حق تقدم وشرایط الغا این اجازه واختیار دولت دراعطا امتیاز باشخاص دیگر دروصرتی که شرایط بهتری پیشنهاد نمایند واز طرف کمپانی قبول نشود اظهار نمودند برا یشور دوم این مسائل ذک رخواهد شد

چهار فقره اصلاح از طرف آقای ان فهیمی ، بیات ، معتمد وآقا سید یعقوب قرائت وبه کمیسیون ارجع شد

درماده دوم آقای احتشام زاده هفت خط را برای ایاب ذهاب اتوبوس در شهر تهران غیر کافی دانسته وعقیده شان این بوددرلایحه ده خط نوشته شود

آقای مخبر اظهار نمودند خطوط قابل اتوبوس رانی درشهر تهران بیش از این موجود نیست وبرای رفع احتیاج اهالی همین مقدار کافی است وآقای محمد ولی میرزا این قبیل مطالب را مربوط به نظامنامه دانسته وعقیده شان این بود به نظر وزارت فوائد عامه واگذار شود

دوفقره پیشنهاد از طرف آقایان احتشام زاده وآقا سید یعقوب قرائت وبه کمیسیون ارجاع ودرماده سوم نیز آقای آقا سید یعقوب عقیده شان این بود که این قبیل مواد مربوط به نظامنامه بوده وذکر شدرقانون ضرورتی ندارد وآقای شیروانی عقیده شان اینبود شرایط معینه در راپورت اساسی بوده وذکر ش لازم است

آقای بهبهانی راجع به عدم تناسب امتداد خطوط وغیره شرحی تقریر وآقای مهدوی با عقیده ایشان موافق بوده وآآقای مخبر اظهار مینمودند این قبیل مسائل درنظامنامه پیشبینی خواهد شد دوفقره پیشنهاد از طرف آقایان حائری زاده ومعتمد قرائت وبه کمیسیون مراجعه شد

در ماده چهارم آقای فهیمی اظهار نمودند اولا ین لایحه امتیاز نیست ک این تکالیف برای کمپانی معین شده وثانیا تعیین این مسائل از وظائف انجمن بلدیه است

آقای حائری زاده اصلاح پیشنهاد نموده وبه کمیسیون ارجاع گردید

درماده پنجم آقای ارباب کیخسرو عقیده شان این بود مبلغی را که کمپانی بایستی از عایدات خود بدولت تسلیم نماید بالصراحه نوشته شود وآقایان مخبر وششیروانی اظهار مینمودند حق دولت کمتر اط صدپنج نخواهد بود ولی دراین جا حداقل معین شده که دولت بتواند مبلغ بیشتری مقرر دارد

دوفقره پیشنهاد از طرف آقایان حائری زاد ومیرممتاز قرائت و به کمیسیونارجاع شد

درماده ششم آقای یاسائی عقیده شان باین بود تعیین تکلیف اختلافات حاصله بین دولت وکمپانی ومساله عدم انتقال به غیر درماده ذکر شود آقای احتشام زاده عقیده شان این بود ترتیب مزد عملجات وتعیین حق اولویت برای درشکه چیان کرایه دراستخدام این مکمپانی پیش بینی شود ولالخره هفت فقره پیشنهاد از طرف آقایان بهبهانی ، حائری زاده شیروانی –میرممتاز احتشام زاده ضیا وفهیمی قرائت وبه کمیسیون ارسال وبای ورود درشور ثانی اخذ رای شده تصویب گردید

دراین موقع جلسه برای تنفس تعطیل وبه فاصله نیم ساعت مجددا تشکیل ویک فقره طرح قانونی راجع بهاراضی صحرای تراکمه که از از طرف آقای محمد آخوند وعده از آقایان تقدیم شده بود به کمیسیون مبتکرات ارجاع شد

مراسله از طرف وزار داخله مشعر به تقاضای تشکیل کمیسیونی از طرف مجلس برای رسیدگی بوضعیت انتخابات کاشان وتعیین تکلیف آن قرائت وآقای حائری زاده مداخله مجلس را در این قبیل امور برخلاف وظیفه قانون گذاری تصور نموده وعقیده شان این بود دولت برطبق قانون انتخابات را خاتمه دهد

آقای آقا سید یعقوب شرحی راجع بسور جریان انتخابات کاشان وگیلان اظهار وقیده شان این بود مجلس بطورفوق العاده دراین امر دخالت نموده ک هاهالی بیش از این درزحمت نباشند

آقای فاطمی نیز مخالف بوده وآقای بیات پیشنهاد نمودند مکتوب وزرات داخله طبع وتوزیع شده درجلسه بعد مطر شود و در آن خصوص رای گرفته تصویب نشد

آقای بهار پیشنهاد نمودند این موضو را درمجلس مطرح ننموده وزرات داخله بموجب قانون عمل نموده انتخابات را خاته دهد ونسبت به پیشنهاد ایشان نیز رای گرفته تصویب نشد

پس از آن نسبت به اصل مراسلهوزرات داخله یعنی تشکیل کمیسیون اخذ رای شده رد شد

جلسه آتیه بهروز پینجشنبه سوم آذرماه سه ساعت قبل ازظهر وستور آن خب کمیسیون داخله راجع به قانون بلدی مقرر ومجلس سه ربع ساعت بعداز ظهر ختم شد

راجع به غیبت بی اجازه آقای آقا سدی حسین آقایان واآقای جمشیدی اظهار شد که با اجازه بوده اقای رییس اظهار فرمودند اصلاح میشود دیگر مخالفی نبود وصورت مجلس تصویب شد پنجشنبه ۳آذر ماه

۱۳۰۰۵رییس مجلس شورای ملی –سید محمد تدین

منشی سر ابراهیم ضیا منشی سید محمد موقر

صورت مشروح مجلس مورخه سه شنبه اول آذر ماه ۱۳۰۵ مطابق ۱۷ جمادی الولی ۱۳۴۵

(مجلس دوساعت قبل از ظهر به ریاست آقای بدین تشکیل گردید )

(صورت مجلس روز یکشنبه بیست ونهم آبان را آقای آقا سید ابراهیم ضیا قرائت نمودند)

رییس –آقای حائری زاده (اجازه )

حائری زاده –قبل از دستور

رییس –آقای آقا سید یعقوب (اجازه )

آقا سید یعقوب –قبل ازدستور

رییس –آقای محمد ولی میرزا (اجازه )

محمدولی میرزا –قبل ازدستور

رییس –آقای دولتشاهی (اجازه )

دولتشاهی- قبل ازدستور

رییس –ملک مدنی

ملک مدنی –قبل از دستور

رییس –آقای عدل (اجازه )

عدل بنده میخواستم تذکردبهم که مدت مرخصی بنده بیست وپنج روز بود ولی درصورت مجلس بیست روزنوشته اند

رییس –اصلاح میشود آقای حق نویس (اجازه )

حق نویس –عرضی ندارم

رییس –صورت مجلس دیگر مخالف ندارد

(اظهاری نشد)

رییس –صورت مجلس تصویب شد آقای حائری زاده (اجازه )

حائری زاده بنده عرضمفصلی ندارم وخیلی هم مسرورم که آقای رییس الوزرا وزیر فوائد عامه هم حضور دارند وتذکریکه بنده میخواهم بدهم راجع به بودجه های مملکتی است دراین دو دوره گذشته که بنده درمجلس بوده ام بودجه بلدیه وارزاق به مجلس نمی آمد حالا که مالیات باج راهها موقوف شده وبجای آن مالیات سرحدی گذاره شده یک تقسیماتی شده که آنهم صورتش برای اطلاع آقایان نمایندگان به مجلس نیامده مالیات انحصاری که وضع شده صورت دخل وخرجش به مجل سنیامده اگر بنا باشد این سابقه را ما قبول کنیم که درقانون وقتی پیش بینی شد که فلان مالیات برای فلان مصرف است وهمه ساله دولت استیذان کند برای مخارج آنها وصورت دخل وخرج را به مجلس نیاورند کم کم وجود مجلس عاطل وباطل میشود از این جهت بنده خواستم تذکر بدهم که این مسامحه که درادوار پیششده است دول باید جدیت کند که دیگر مسامحه نشودوبودجه بلدیه ها وارزاق ومالیات انحصاری ومالیات طرق وشوارعع درجز بودجه کل مملکتی به مجلس بیاید

جمعی از نمایندگان –دستور

یک نفر از نمایندگان –جواب ندادند

حائری زاده –جواب ندارد باید عمل کنند

وزیر فوائد عامه –بطوریکه آقا فرمودند انشالله عمل خواهد شد

رییس –پیشنهاد ها قرائت میشود پیشنهاد آقای شریعت زاده

(اینطور خوانده شد )

مقام منیع ریاست بنده پیشنهاد میکنم خبر کیمسیون راجع به بلدیه از دستور خارج شود

شریعت زاده –البته آقایان نمایندگان درجلسه قبل متوجه شدند که شروع درمباحثه این اقنون بیشتر برای این بود که چیزی دردستور نبود ومروز لایحه اتوبوس رانی حاضر است وبهتر این است جز دستور شود دیگر اینکه یکی از دلائلی که به نظر بنده قابل توجه است این است که درخارج مذاکراتی جریان دارد که راجع به تقدیم این خبر تشریفات مومراسم موثره از نقطه نظ نظامنامه بعمل نیامده واین مطلب دوقسم تصور میشود با اینکه بعمل آمده باشد بیا بعمل نیامدهباشد به هر جمهت این سوتقاهمی

که شده بنده شخصا قائل هستم که درخارج با مسااعدت آقای رییس باید از بین برود زیرا البته اگر فرض کنیم این تشخیصات واقعیت خواهد داشت مواثر خواهد بود ودراینکه همانطور که عرض کردم موافقت بشود که امروز لایحه اتوبوس رانی مطرح شود تا اینکه آن موضوع درخارج حل شود

رییس –راجع به این قسمت درجلسه گذشته هم عرض کردم که این مطلب مربوط به هیئت رییس است وتعقیب این فضیه درمجل ستولید اشکال میکند ودرصورتیکه هیئت رییس قادر بشود وصلاح بداند به عرض مجلس برسد درغین حال لازم میدانم عرض کنم از روزیکه کیمسیون داخله هیئت رییس خودش را انتخاب کرد تا کنون هیچ راپرت رسمی دائر به شکایت به بنده وهیئت رییسه نرسیده است ویک شهرتهائی اگر درخارج هست آ دیگ مربوط به بنده نیست

رییس الوزرا –بنده راجع به قضیه طرح قانونی مربوط به بلدیه خواستم تقاضا کنم آقایانیک این طراح را داده اند موافق کنند با نظر دولت که این طرح برگدد یبه کمیسیون ودولت نظریاتی که دارد درکمیسون اظهار کند وآنچه لازم است مطالعه واصلاح شده بعد به مجلس بیاید واگر آقایانیکه این طرح را داد مساعدت کنند وبا نظر دولت موافقت نمایند گمان میکنم اصلح باشد

رییس –چون این طرح به کمیسیون داخله رفته وکمیسیون هم راپرت داده است دیگر نمی شود به کمیسیو رجوع شود مگر اینکه آقایانیک این طرا را داده اند بکلی مسترد کنند

آقای یاسائی (اجازه )

یاسائی –پییشنهادی را که آقای شریعت زاده راجع بخروج این راپرتاز دستور نموده اند وفرمودند از نقطه نظر اینک درجلسه گذشته چیزی دردستور نبوده است این راپرت دردستور گذاشته شده اینطور نیست برای اینکه همه ما متوجه بودیم که در دوره پنجم ودوره چهارم متذکرشد که قانون بلدیه باید اصلاح شود وموسسات بلدی دائر گردد زیرا از قرائن وآثار مشروطیت یکی داشتن بلدیه های قاننی است وهر وقت ما دربلدیه ها صحبت میکردیم میگفتند لازمه اش این است که قانونش اصلاح شود وقتی قانون اصلاحشد بلدیه های قانونی تشکیل خواهد شد وبنده هیچ موجبی نمی بینم که تاخیری دراین مساله بشود واین راپرت را از دستور خارج کنیم درقسمت اخیر فرمایش ایشان هم آنچه که لازم بود آقای رییس فرمودند وهمانطورکه فرمودند اینگونه مناقشات بنظر بنده مناسب نیست درمجلس طرح شود آقای رییس الوزرا هم فرمودند که این پرا پرت از دستور خارج بشود تا دولت نظر بایاتیکه دارد درکمیسیون بگوید اولا نماینده دولت یعنی معاون وزارت داخله چند جلسه درکمیسیون حاضر شدند نظریاتیکه داشتند اظهار کردند بعلاوه این راپرت دوشور دار درشور اول که ناگزیر یک قسمت از وقت مجلس را میگیرد مذاکراتیکه لازم اسست میشود وپیشنهادهائی هم آقا یان نمایندگان مم یکنند وبه کمیسیون مراجعه میشود ممکن است برای شور دوم دولت هم نظریات خودش را اظهار کند واین قانون بطوریکه نظر دولت ونمایندگان است اصلاح شود

رییس –رای گرفته میششود به پیشنهاد آقای شریعت زاده که این لایحه از دستور خارج شود آقایانیککه موافقند قیام فرمایند

(عده قلیلی قیام نمودند )

رییس –تصویب نشد وزیر فوائد عامه بنده تقاضا میکنم که لایحه راجع به اتوبوس رانی دردستور مقدم باشد وبعد داخل درآن مذاکره بشوند

رییس –مقصود ایشان مقدم داشتن دردستور است

آقای یاسائی (اجازه )

یاسائی –بنده اصلا دراینکه این مساله مربوط است به وزرارت فواید عامه یا ببلدیه تردید دارم وبعقیده بنده این کار مربوط است بلدیه وتا قانون بلدیه را تمام نکنیم که معلوم شود اعطای امتیازات وانحصارات شهری مربوط است ببلدیه یا به وزرات فواید عامه نمی توانیم این قانون را مطرح کنیم خوب است آقایان تامل بفرمایند این قانون که تمم شد اگر مجلس رای بدهد که امتیازات ومنابع انحصاری شهری مربوط ببلدیه است آنوقت این لایحهه باید از طرف وزارت داخله به مجلس بیاید واگر گفتند غیر مربوط ببلدیه نیست آنوقت مطرح شود والا یک لایحه که الان مشکوک است ونمی دانیم چطور درآن رای بدهیم چگونه میشود مطرح کرد

وزیرقوایدعامه –یک اشخاصی مدتها ست اینجا معطل هستند اینها مخارج دارند وقتی این لایحه بگذرد هرقسمی که مجلس قبول کرد ممکن است بهمان جا مراجعه بشود والا دراصل اینکه ما میخواهیم توبوس برانیم بردید نیست بعد که اینکار گذشت هرطور تشخیص شد رجوع میشود به آنجا اگر نباشد یا بلدیه باشد به آنجا مراجعه میشود واگر هم بجای دیگر بنا شد رجوع شود رجوع میشود رییس –رای گرفته میشود به تقدیم لایحه اتوبوس رانی دردستور آقایانیکه موافقن قیام فرمایند

(اغلب قیام نمودند )

رییس –تصویب شد خبر کمیسیون فواید عامه راع به اتوبوس رانی مطرح است کمیسیون امور خارجه هم تصدیق ملیت را کرده اند ولی نظریاتی اظهار کرده اند که لازم است قرائت شود فعلا خبر کمیسیون امور خارجه قرائت میشود

(به شرح ذیل قرائت شد )

کمیسیون امور خارجه لایحه وزارت فوائد عامه وخبر کمیسیون فوائد عامه را درباب اعطای حق تقدم درامتیاز انحصار اتوبوس رانی شهر تهران وشمیران به کمپاین منفقه دانمرکی مطرح نموده واز نقطه نظر ملیت با اعطای حق تقدم به کمپانی مزبور موافق است ضمنا توجه خواطر نمایندگان را بلزوم افزودن شرائط ذیل درامتیازنامه معطوف میدارد که با موافقت کمیسیون

فواید عامه اصلاح شود درماده اول باید قید شود که حق انتقال به کمپانی های غیر دانمارکی نداشته باشد بعلاوه برای استفاده از حق تقدم مدتی باید معین شود که اگر کمپانی درآندت اتوبوس رانی را دئر نننمودد حق تقدم ساقط باشد وهمچنین راجع به اختلافات حاصلهه بین کمپانی باافراد یا بادولت لازم است متابعت وقوانین داخل تصریح شود توضیحا معروض میدارد که مسائل فوق با حضور وزیر فوائد عامه مذاکره شد وایشان نیز موافقت داشتند

رییس –خبر کمیسیون فواید عامه مطرح است شور در کلیاتست آقای عباس میرزا (اجازه )

یک نفر از نمایندگان – غائببند

رییس –آقای فرمند (اجازه )

فرمند بنده از سه نقطه نظر با این لایحه مخالفمنقطه نظر اول بنده این است کهیک کارهای کوچکی که سرمایه صد هزار تومانی یا صدوپنجاه هزار تومانی مخواهد ما نباید اینها را بخارجی ها واگذار کنیم باید اینها را بگذاریم برای داخلی ها ودولت سرمایه داران داخلی را تشویق کن که این قبیل کراها را انجامدهند والبته کارهای خیلی بزرگ از قبیل استخراج نفط ک سرمایه های بزرگ ومتخصصهای فوق العاده میخواهد آنها را میشود بخارجی ها داد ولی باید درنظر بگیریم که کارهای خیلی کوچک را به سرمایه داران داخلی واگذار کنیم اصولا باید این فکر را کرد که هرونه کسبی که دراینشهر یا دراین مملکت منفعت دارد نباید تمام اینها را بخارجیها داد در داخله ما هم اشخاصی هستند که سرمایه دارند وباید آنها هم میدان داشته باشند برای اینگونه کسبها وچون اینها کار کوکی است ومی توانند انجام دهند بهتر این است به آنها واگذار شود از نقطه نظر فنی هم خیلی مهم نیست وبنده تصور میکنم دادن این امتیاز به کمپانی خارجی مورد ندارد نقطه نظر دوم نبده این است که دول وحکومت ایران باید این نکته را در نظر بگیرند ه ما تجملات تمدن جدید اروپا راهی وارد نکنیم اینجا یک قدری هممعنویاتش را وارد کنیم آنچه بنده می بنم تمام تقلید ما از تجمل قرن بیستم است وهیچ معنویتش را درنظر ندارریم مثلا اتومبیل رانی وسوار شدن اتومبیل اول خیابان میخواهد خیابانهایی که با چوب یا با سیمان درست کرده باشند یا با قیر ساخته شده باشد آنوقت درهمچو خیابان ها باید اتومبیل سوار د عجالتا این اتومبیلها که درشهر تهران سوار میشویم برای ما تجمل است برای اینکه ما ایرانی ها وقت مان این اندازه قیمت ندارد که اتومبیل سوار شویم وبسرعت برق برویم ....

یک نفر از نمایندگان –چرا قیمت دارد.

فرمند –بنده اینطورتشخیص داده ام که قیمت ندارد مثل اگر آقای بیات با اتوبیلتشریف بیاورند یا با درشکه بیایند پنج دقیقه بیشتر فرق نمی کند بنده همه روزه پیاه میایم واز همه آقایان زودتر میرسم ما درضمن اینکه یان تجملات را درنظ رنظر میگیریم باید این فکر را بکنیم که این تجملات پول مملکتی را میبرد اتومبیل ، بنزین ، لاستیک تمام اینها پول مملت ما رامیبرند مخارجه واگر ما بخواهیم از نقطه نظر اقتصادی پول مان را به جریان بیندزیم بهتر این است که از یک مجاری دیگری داخل بشویم مثلا پرفسور بیاوریم ودرمقابل پول بدهیم عیبی ندارد زیرا پولی که میرود درمقابلشعلم داخل مملکت ما میشود ولی ولی هی برویم اتومبیل وغیر بیاوریم بنظر بنده اینها تجمل است بنده اتومبیل سواری را درشهر تهران تجمل میدانم ولی از شهری بشهر دیگر تجمل نیست بلکه جزو ضروریاتست زیرا سهولت فراهم میکند وتجازر ومامورین دولت خواهند مسافتی به پیمایند البته با اتومبیل احسن ایتست لیکن درشهر تهران اگر ما درشه سوار شوریم با اتومبیل وار شویم یا پیاده برویم هیچ فرق نمی کند بلکه بطوریکه بنده تشخیص داده ام ایرانیها قدیم عموما یک گردش هائی میکردند اسب سوار میشدند درصورتی که حالا آن طور تفریح ها هیچ نیست ورزش هم که نیست واینهم فطعی است در جامعه که ورزش نباشد نژاد آن جامعه روبا انحطاط میرود خوب است ما این چیزها راهم از اروپائیها یا دبگیریم آنها تشخیص داده اند که اگر دیک جامعه وزرش نباشد نژادش روبه انحطاط میرود وبعکس اگر ورزش بکنند نژادش خوب میشود چرا ماهی آوردن اتومبیل را یادمیگریم همه اش را پرداخته ایم به تجملات وضروریات راهیچ یا نگرفته ایم بنده عجالتا اینطور فهمیده ام که اگر ما بخواهیم تمدن قرن بیستم را یاد بگیری باید به بینیم آنها چطور واز کجا شروع کرده اند کدام قسمتش معنویت دارد وکدام قسمتش را صوری است ما عوض اینکه اتومبیل یبا طیاره سوار شویم خوبست یک اندازه هم معنویت را کسب کنیم نظر سوم بنده این است ه این اتومبیل ها که ما درتهران داریم وسوار میشویم با این خیابانهای پرخاک وپرکثافت (مقصودم از شهر بخارج نست سوم تفاهم نشود )درخیابانها پرگل وپه شهر که اتومبیل حرکت میکند تمام این کثافات را در وا پرا ند میند پس برای یک همچو شهری که خیابان صحیح ندارد اتومبیل یا اتوبوس راه انداختن به عقیده بنده چندان صحیح نیست درخیابانهای پاریس که اتومبیل حرکت میکند یک ذره گرد وخاک نیست زیرا خیابان ها را با قیر وسیمان ساخته اند وبنده معتقدم که از نقطه نظر حفظ الصحه ما ها باید کوشش کنیم که شهرمان اول مثل شهر های اروپا خیابانهایش با قیر وسیمان ساخته شود بعداتومبیل رانی کنیم والا اگر غیر از این بکنیم بعقیده بنده بضرر ما تمام میشودشهر تهران دوقسمت است یک قسمت بازار وآن پائین شهر است که روی بازیار هم پوشیده است که آفتاب نمی گیرد ومعدن میکرب است یک قسمت هم بالای شهر است که اتومبیل ها آنجا ها را ملوث می کنند اینطور که بنده تشخیص داده ام انسان سه چیز ر از همه چیز لازم تر دارد اول نان خوب دوم آب صحیح سوم هوای خوب درشهرها بدبختانه آتبش که محلول کثافت است نانش هم که همیشه تلخ است ویک مواد عجیب غریبی دارد که برای معده فوق العاده بداست فقط یک هوائی دارد که آن را هم اتومبیل ها واتوبوس ها خراب

می کنند بعلاوه یک چیزی هم میخواستم خدمت آقای وزیر فاید عامه عرض کنم که درظرف این دوسه سال اخیر (نه جدیدا )یک نفر آمده است برای لوله کشی شهر تهران

رییس –خارج از موضوع است

فرمند –بنده معتقدم یزهائی که پیشنهاد میشود خوبست از نظر حفظ الصحه وغیر رعایت ود وزارت فوائد عام زیادتر توجه کنند یک چیزهای مفیدی را پیشنهاد کنند ویک چیزهائی که جنبه لوکس دارد وپول هم از این مملکت خارج میکند آنها را ییشنهاد نکنند

روحی مخبر کمیسیون فوائد عامه –بنده تصور میکردم لایحه که ردمجلس بیاید ودراطرافش کمتر مشاجره شودبهنفع عموم باشد همین لایحه است وهیچچ انتظار نداشتم که انماینده محترم دراین باب این اندازه از وقت مجلس را بگیرند وهیک مسائلی را اظهار دارند که اصلا مربوط به اصل موضوع نبود قسمت اولی که بیان کردند این بود که چرا این کارها را به سرمایه داران داخلی نمی دهند بنده میگگویم مجلس ودولت ومملکت آغوشش باز است برای اینکه هرسرمایه دار داخلی هر امتیازی اعم از نفت اتوبوس رانی راه آهن وغیر بخواهد به او بدهد ما هیچ مضایقه نداریم از اینکه به سرمایه داران داخلی کمککنیم از هرحیث وهر قسم که مقتضی باشد ولی این را باید دبانید که هنوز یک قسمت از جریانات مملکت ما روی مدار ااجتماعی نیافتاده زندگی ایرانی از بنده وجنابعالی بلکه از مالبالترها همه زندگانی روزمره است وهمه ش درفکر آن هستیم روزکار بکنیم وشب از دسترنج خود استفاده کرده وبخوریم هیچ حاضر نیستم یک سرمایه را بپاشیم مثل یک تخمی که زراعت میشود وبعد حاصل اورا برداریم ابته این قبیل کمپانیهای کوچک که میایند در داخله مملکت ما باید آنها راهم تشویق کرده که بیایند بما کار یادبدهند تا درآتیه خودمان بتوانیم استفاده کنیم یک قسمت از فرمایش آقا راجع به این بود که بای قبلا خیابانها را تسطیح کرد وبعداتوبوس رانی ایجادش نمود عرض میکنم درهرچیزی البته باید احتیاج خلاقیت دارد وقتیکه اتوبوس واتومبیل وارد در مملکت شد وبه مردم فشار آورد وگل بسرشان ریخت آنوقت درنتیجه اینامر ممکن است خیابانها با سیمان ساخته شود وبالاخره چیزهائی که موجب راحتی عموم است ایجاد بشود اینها یک چیزهائی است تدریجی والبته ماهم درآتیه نزدیک به آنها خواهم رسید قسمت سوم فرمودند که این قسمت تجملی است بنده عرض میکنم اگر اتومبیل شخصی را تجملی گفته بودید بنده قبول میکردم والا یک اتومبیلی که یک کاسب بیچاره را از ته دروازه قزوین باهشت شاهی میبرد تا بازار سرکارش چه تجملی دارد اما اینکه در اتومبیل ورزش نمیشود بنده هم با آقا موافقم البته دراتومبیل نمیشود ورزش کرد واگر کسی حفظ الصحه لازم دارد باید صبح زود از خواب برخسته اول ورزش بکند چثه اش قوی بشود بعد برود عقب کارش یک قسمت دیگر راجع بهآب نان و هوا فرمودند که اینها چون از چون از موضوع بحث بنده خارج است از عرض انها خودداری میکنم

جمعی از نمایندگان –مذاکرات کافی است

رییس –رای گرفته میشود بشور درمواد آقایانیک موافقند قیام فرمایند

(اغلب برخاستند )

رییس –تصویب شد ماده اول مطرح است آقای میرممتاز اجازه خواسته بودند راجع بهاین قسمت است

میرممتاز –بلی اجازه میفرمایید

رییس –بفرمایید میرممتاز –نظر مخالف بنده از مدار قانونی لایحه بودزیر ا مطابق جزو یازدهم از ماده هفتاد فصل سه قانون بلدی این قسمت امور درداخله شهر از وظائف مختصه انجمن بلدی است مربوط به وزارت داخله است ونظر بنده این بود که یان لایحه برود به کمیسیون داخله وپس ازمداقه در انجا بیاید به مجلس و مطرح شو د

مخبر –این قسمت قبلا مذاکره شد وآقای وزیر فوئد عامه هم توضیحات لازمه را دادند بعلاوه رعض مینم ه این لایحه قبلا به مجلس آمده ومجلس تشخیص داده که باید برود به میسیون فوائد عامه وچون ملس این رایرا داده بنابراین دیگر تصور نمی کنم چای مخالفت باشد

رییس –آقای افشار (اجازه )

افشار –همانطوری که قبلا مذاکره شد عقیده ام این است که دراینگونه مارد که اجازه های کوچک است یک طوری بشو که کمپانهانیهای داخله هم بتوانند امتیاز بگریند حالا که گذشت دراینجا که مینویسد کمپانی متفقه دانمارکی ، معلوم نیست که این اتافق از افراد واتباع خود دانمارک یا یک اتفاقی است با یک دول دیگر که درتحت این کلمه (دانمارکی )اینجا نوشته شده است ؟وزیر فوائد عامه –امروز درنیا میشود گفت که تمام کپانیهائی که هستند سرمایه شان سهام است این اختصاص به یک ملت هم ندار هرککس از این سهام بخرد شریک است ومعصود از این متفقه که دراینجا نوشته شده متفقه بین دوسه شرکت است نه دوسه دولت وغالب اتفاق می فتد که این کمپانیها دوسه شرکت هستند که روی هم میریزند ویک کمپانی تشکیل میدهند

رییس –آقای معتمد التولیه اینجا نوشته اید مخالف دراین ماده است

معتمد –خیر بنده مخالفتم برای همان بود که عرض شد که این جزو بلدیه است

رییس –آقا ی آقا سید یعقوب (اجازه )

آقا سید یعقوب –بنده عقیده ام این بود اول آن ماده راکه کمیسیون خارجه تنظیم کرده مخبر کمیسیون فوائد عامه آن ماده را درنظر بگیرند بواسطه اینکه کمیسیون خارجه دومساله را

متوجه شده است وهردو هم صحیح است یکی مساله اینکه بنده خیلی وحشت میکنم چون انسان ماگزیده از ریسمان سیاه وسفید میترسد بنده ترسم از این اس که این امتیاز هم حقیقتا طوری بشود که تا پانزده سال دیگر ما ا این لکنته شکسته ها فراغت حاصل نکنیم یعنی از این واگونهای شکسته وبنده وحتم از این است که این زمینه باشد که این کمپانی وآن کمپانی فکری کرده باشند که تا پازده سال دیگر ما راگرفتتار کنند این خیال شاید دراقضا کمیسیو خارجه هم بوده وبهمین جهت درنظر گرفته اند که ما این حق تقدم را برای یک مدت معینی به این شرکت متفقه بدهیم یعنی معین کنند اگر تا سه ماه چهار ماه شش ماه این شرکت اقدام نکرد به این عملیات حقش ساقط باشد که فردا یبه توسط فلان سفیر یا فلان وزرارت خارجه یا فلان وزرات خارجه صحبتنکنند که مجلس فلان حق را بمن داده واسباب یک مضیقه برای ما واقع شود اگر کمیسیون فوائد عامه این را معین کند ه این حق تقدمی که درماده اول ما میخواهیم بدهیم محدود به یک حدود معینی بشود مثلا حق تقدمتا شش ماه اگر تا شش ماه این شرکت متفقه اقدام نکرد به کلی این حقش از بین میرود

میرزا عبدالله خان وثوق –قید شده

آقا سید یعقوب –درلایحه کمیسیون فوائد عامه قید نشده است یقدری شما هم مطالعه کنید بعد قریاد بزنید درپرات کمیسیون خارجه قید شده ولی درراپورت کمیسیون فوائد عامه قید نشده این است که بنده مخبر محترم را تذکر دادم که این را به عنوان تبصره درماده اول قید بفرمایند همانطور که آقای وزیر فوائد عامه فرمودند با اینکه یک ماده مستقلی باشد برای اینکه تنها درراپورت کمیسیون خارجه بودنش اثری ندارد یک مساله دیگر این بود که بنده خودمدرکمیسون فوائد عامه بودم ک آقای مهدوی یک پیشنهادی کردند حالا هم بنده به عرض مجلس میرسانم تماماین امتیازات یا اجازه نامه یا حق تقدمهائی که ما دراین مجمع القوانین دادیم یک مدت آخری دارد تنظمیش را کار ندارم هرجور میدانند هرجور میدانند تنظیم کنند دروقتی که دولت بخواهد یک امتیاز را بدهد باید اعلان کند که من میخواهم این امتیاز را بدهم که الان با اینکه حق تقدم رابه این شرکت شرکت میدهد دولت درتمام این مدت پانزده سال حق داشته باشد اعلان کندکه این امتیاز رامیدهم ویک همچو اختیار آزادی برای دولت باش وبا این شرط این حق تقدم را بدهد منتها اینکه در بین شکرتهای مختلف ومتعددی که میایند این شرت با شرایط متساوی حق تقدم داشته باشد همیطور که در مجمع القوانی مان راجع به تماام امتیازات هست یعنی حق اولویت این است که اگر پیشنهاداتی از طرف شرکتها به وزراتفوید عامه واصل شد پیشنهاد این شرکت متفقه مقدم باشد نظریات بنده درماده اول که ام المواد است این دو مساله بود حالا اصلاحش را آقایمخبر محترم هرجور صلاح میدانند قبول کنند بنده هم یک پیشنهادی دراین موضوع کرده ام وچون ماده اول واقی به این مقصود نبود به این جهت درتحت مخالفت عقاید خودم را عرض کردم

مخبر –اظهارات نماینده محترم آقای آقا سید یعقوب یک قسمتش مبنی بود بر راپورت کمیسیون امور خارجه که به عقیده بنده این مطالب سه قسمت است درقسمت اول ودوم کمیسیون موافقت میکند ودرمواد مربوطه ما آنها را جا میدهیم وقسمت سوم که وصوع فوانین داخلی است آنها راهم باز موافقت می کنیم منتها با نظر آقای وزیر فواید عامه والبته بطور رضایت بخشی اصلاح بخواهیم کرد واما این موضوع حق تقدم که دولت حق داشته باشد موقعی که چند کمپانی بولت مراجعه کردند اگر پیشنهادات همه مساوی بود درصورت تساوی این کمپانی حق مینویسد اگر چند کمپانی آمدند وهرکدام یک پیشنهاداتی دادند در صورت تساوی شروط دولت تا پانزده سال حق تقدم را برای این شرکت قائل میشوده واگر یک شرطی را این کمپانی قبول نکرد حق تقدمش ساقط ومتیازش لغو است واگر بدقت دران ماده مراجعه بفرمایید نظریه جنابعالی کاملا تامین شده

رییس –پیشنهاد آقای فهیمی

(به شرحذیل خوانده شد )

بنده پیشنهاد میکنم ماده اول بطریق ذیل نوشته شود ماده اول –بدولت اختیار داده شود که اجازه اتوبوس رانی آزاد را به کمپانی متفقه تجارتی انمارکی (که بموجب فوانی دانمارک شرکت دانمارکی شناخته شود )برای شهر تهران وشمیران بدهد با این شرط ک هرگاه برحسب پیشنهادیگری دولت بخواهد اتوبوس رانی تهران وشمیران را امتیاز انحصاری بدهد این کمپانی را شرایط مساوی از تاریخ تصویب این قانون تا پانزده سال حق تقدم خواهد داشت بدون اینکه بتواند حق مطبور را به کمپانی غیر دانمارکی انتقا لدهد

رییس –پیشنهاد آقای بیات

(به این مضمون قرائت شد )

بنده تبصرهذیل را به ماده اول پیشنهاد مینمایم تبصره –درصورتیکه تا ششماه اتوبوسها را درتهران حاضر نکرده واین حصو را دائر ننماید این حق تقدم ساقط خواهد شد

رییس –ارجاع میشود بکمیسیون

آقا سید یعقوب –یک پیشنهادی هم بنده رعض کرده ام

رییس –خیلی خوب پیشنهاد آقای آقا سید یعقوب هم قرائت میشود بعد ارجاع میشود کمیسیون

(بشرح ذیل خوانده شد )

پیشنهاد میکنم ماده اول این نوع نوشته شود بدولت اجازه داده میشود که اجازه غیرانحصاری اتوبوس رانی آزاد را بکمپانی شرکت متفقه تجارتی دانمارکی برای تهران وشمیران بدهد در تمام دت اجازه دولت میتواند اجازه بشرکت دیگر بدهد درصورت تساوی شروط حق تقدم با شرکت متفقه است

رییس –پیشنهاد آقای معتمد التولیه

(باین ترتیب قرائت شد )

نظر مقدمه فوق سطر دوم بعد از عبارت (بهران وشمیران ) کلمه حضرت عبدالعظیم اضافه شود

رییس –ماده دوم مطرح است آقای مرممتازدراین ماده هم مخالفید

میرممتاز –خیر عرضی ندارم

رییس –آقای افشار (اجازه )

افشار –موافقم

رییس –آقای احتشام زاده

(اجازه )

احتشام زاده وضعیات وسائل حمل ونقل درشهر بهتهران بقدری بداست ومخصوصا خرابی وگون دکه دولت ومجلس را وادار کرده است با یانکه برای تسهیل اهالی این اقدام را بکند وبالاخره این لایحه بمجلس آمده ومجلس هم مطرح کرده ومسغول مذاکره است بقیده بنده باید احتیاجات شهر تهران درنظر گفته شود وحالا که یک لایحه اتوبوس رانی برا شهر تهران بمجلس میاید وتصویب میشود باید تمام احتیاجات شهر منظور شود

دراین ماده مینویسد کمپانی مزبور متعهد است درهریک از هف خطی که درنظامنامه تعیین خواهد شد اینجا انحصار داده است بهفت خط درطورتیکه احتیاج شهر تهران وخیابانهائی که محل احتیاج عمومی است بیش از هفت خیابان است مخصوصا درنظامنامه هفت خطی که نوشته شده است هیچ ذکری از خیابانهای جنوبی شهر نشده وبهیچ وجه برای اهالی جنوبی شهر که فوق العاده ازحیث حمل ونقل درزحمت هستند خطی درنظر گفته نشده است باین جهت بنده معتقد هستم که فت خط کافی برای احتیاجات تهران نیست وبایستی بیشتر وبقدر احتیاجات شهر (که تصور میکنم لااقل ده خط باید باشد )منظور شود تا کاملا احتیاجات اهالی شهر از حیث حمل ونقل رفع شود ودیگر ا این حیث درزحمت نباشند

مخبر –اینکه آقا متذک رشدند که هفت خط کافی نیست عرض میکنم کمپانی اختیار دارد درهر مورد هرجائی را که دید بجمعیت دارد وایاب وذهاب دارد ومنفعت میکند خط اتوبوس رانی را دایر کند ما هیچ محدود بهفت خط نرده ایم اما بالنسبه بجنوب شهر که نگران هستند درطرف جنوب شهر خطی که بتواند اتوبوس از آنجا عبور کند جز خیابان ماشین ودروازه حضرت عبدالعظمیم خط دیگری نیست آن راهم بطوریکه آقای وزیر فواید عامه اطلاع دادند یکی از خطوط اساسی همین خط خواهد بود وهمین نظر سرکار را تامین می کند

رییس –آقای محمد ولی میرزا (اجازه )

محمد ولی میرزا –تصور میکنم برای تامین همان نظری که آقا ی احتشام زاده فرمودند اساسا نباید یک همچو چیزی درقانون ذکر شود واین یک صورتی دارد که خیلی باید دقت دراین بشو اگر ما داری کی انجمن بلدی بودیم اوتشخیص می داد وحق هم می بایست تشخیص بدهد وشاهد همانطوری که آقای احتشام زاده اظهار کردند احتیاجات انیجاب می کرد که ده خط قید شود درهر صورت بطورلی این راخوب است موکول کنند به نظامنامه که دران این مسئله درتحت مداقه قرارداده شود وتصور می کنم از هرجهت مناسب تر باشد تا اینکه درخود قانون یک ماده را که مخصوصا راجع به نظامنامه میشود قید کنند وبالاخره نظامنامه چه صورتی پیدا خواهد کر واین مووضع که درمیداسپه چند اتوبوس بایسد یا دریک دروازه مثلا احتیاج پیدا کنند یا اینکه اتوبوس مثلا به تجریش برود یا نرود یا کم برود یا زیاد اینها یک جزئیاتی است که قابل این نیست که ما درمجلس مطرح کنیم وبهتر این اس برای تامین احتیاجات اهالی اینها موکول به نظر وزارت فوائد عامه بشود ودرنظامنامه ذکر کنند

مخبر –اگر آقا بدقت ملاحظه کنند می بینند که ممکن نیست بیشتر ازهفت خط اصلی اتوبوس دربهران عبور کن خیابان وکوچه زیاد است ولی البته باید متناسب با رفتن یک اتوبوس بزرگ بیست وچهار نفری باشد بعلاوه جمعیت هم باید باشد والبته یک کمپانی وقتی که این کار را می کن ازنظر منفعت است وحقیقتا نمی آید برای کوچه وپس کوچه ها ی ماهم اتومبیل کوچک درست کند ما بای فکر کنیم وبانداره که برای اوممکن است پیشنهاد کنیم بعلاوه اگر نظرتان باش قید کرده ایم که وزارت فوائد عامه یک نظامنامه تهیه خواهد کرد وخطوط اولی وانسب را بانظر کمپانی معین خواهد کرد والبته همه اینها را در درنظر خواهند گرفت

جمعی از نمایندگان –مذاکرات کافی است

رییس –پیشنهاد آقای احتشام زاده

(بشرح ذیل قرائت شد )

بنده پیشنهاد میکنم درماده دوبهجای هفت خط نوشته شود ده خط که برطبق نظامنامه تعیین خواهد

رییس –پیشنهاد آقای آقا سید یعقوب

(باین عبارت خوانده شد )

پیشنهاد می کنم این ماده حذف شود

رییس –ماده سوم مطرح است

یک نفر از نمایندگان -ماده را بخوانید

رییس –خدمت آقایان است معذلک می خوانند

(به شرح ذیل قرائت شد )

ماده ۳- خطوط سر اتوبوسهای مزبوره درماده دویم در هفت خط مناسبی است ه درنظامنامه تعیین می شود

رییس آقای آقا سید یعقوب (اجازه )

آقا سید یعقوب –بنده اساسا عرض میکنم اگر اعضا کمیسیون موافقت بفرمایند همان ماده اول کافی است واینها مالی نظامنامه وبلیه است ومجلس نبای دراین قبیل موضوعات از قبیل خطوط سیر اتوبوس وغیره وارد شود بنده عقیده ام این است که فقط دوماده از این قانون باید نوشته شود باینجهت پیشنهاد کردم که این ماده حذف شود فقط کافی است که مجلس به دولت اجازه بدهد که این اجازه را به شرکت بدهد ودیگر تعیین این جزئیات با نظامنامه است وبه مجلس شورای ملی ربطی ندارد این است که بنده جرا با این مواد مخالفم مگر ان ماده را که مدخلیت

درجمع وخرج دارد که باید درتحت نظر مجل سباشد بنده با آن موافقم ولی سایر مسائل مربوطبه نظامنامه است وبای درتحت نظر بلدیه یا وزارت فوائد عامه باشد ومربوط به مجلس نیست قانون یک امر کلی است واینها قانون نیست که ما دراینجا بگذاریم

رییس –آقای شیروانی (اجازه )

شیروانی –عرض میکنم دولت هم هین ار را کرده یک ماده واحده مطبق نظر آقای آقا سید یعقوب تقدیم مجلس کرد بود وده ماده از مواد نظامنامه ارهم برای اطلاع مجلس ضمیمه آن ماده کرده بود حالا درقسمت اتوبوس رانی تهران شاید یک مضراتی نداشته باشد که بموجب یک ماد واحده مجلس اجازه به دولت بدهد ک این حق تقدم را به یک کمپانی بدهد ولی تصدیق می فرمایید که این این سابقه بدی خواهد شد ویک راه بدی ما باز خواهیم کرد برای دولت ک یکوقت یک مسائل خیلی مهم دیری را مثل لایحه راه آهن مثلا همین طور یک ماده واحده بیاورند به مجلس اجازه بگیرند واین ترتیب بخاهند عمل کند والبته آقای آقا سید یعقوب نماینده مححترم نباید به یک چنین چیزی رضایت بدهند کمیسیون وقتی وقتی مراجعه باین مواد کرد این دید غیر از آن ماده حق تقدم تقریبا چهار ماده اصلی دیگر دارد ک این مواد درقسمت امتیازات وحق تقدمها همیشه باید به تصویب مجلس برسد یکی از آنها تعسسن خطوط است ککه ارتباط به منافع عمومی دارد والبته باید به مجلس بیاید مثل اینکه درخصوص راه آهن همیشه این رعایت می شود که تعیین خطوط را همیشه باید مجلس بکند درخصوص اتوبوس رانی هم باید مجلس نظر کند یکی دیگر تعیین تا کس وقیمت است این هم یک چیزی است که مربوط به مسائل عمومی است یک نوع از قوانینی است که باید مجلس معین کند یکی هم تعیین مالیات است که صدی پیج بخزانه دولت میدهد بدیهی است مالیات راهم هیچ مقامی جز مجلس صلاحیت تعیین ندارد بنابراین گمان می کنم آن روز خود نماینده محترم هم درکمیسیون تشریف داشتند که این مذاکرات شد که گفتیم علاوه بر آن ماد مواد دیگری هم که یم خواهند درنظامنامه بنویسند بعضی آنها از مواد اصلی وباید حتما به تصویب مجلس شورای ملی برسد ولی بقیه مواد البته مربوط به نظامنامه می شود وتصور می کنم آن نکته راهم که آقای محمد ولی میرزا فرمودند آن هم مربوط به یکی از مسائل اساسی واصولی است که باید مجلس تصویب کند

رییس –آقای بهبهانی (اجازه )

بهبهانی –یک مقداری از نظریات بنده راقای احتشام زاده وآقای محمد ولی میرز بیان فرمودند که بنده تکرار نمی کنم ولی قسمتی را که آقایان نفرمودند وبنده درنظر دارم این است که دراین لایحه مرکز اصلی میدان سپه معین شده است

حائری زاده – درلایحه نیست

بهبهانی – درلایحه نیست ولی درنظامنامه نوشته شده است ودرلایحه هم نوشته اند هم نوشته اند مطابق نظامنامه میشود البت نظامنامه هم از روی همان است که دولتنظیم کرده وحاضر هم هست مشغر براین است که مرکز اصلی میدان سپه است درحالتی که اگر کسی بخواهد از بازار به خیابان علاالدوله برود یا از بازار به میدان مشق یا به خیابان چراغ برق برود مجبور اس تدوکورس بدهد یعنی دوجا قیمت حساب شود به اینطور که یک کورس از بازار تا میدان سپه مثلا یک کورس دیگر هم از میدان سپه تا چراغ برق یا خیابان علا الدوله گذشته از این امتداد این کورس ها خیلی بیتناسب است زیرا از میدان سپه تا پای مشاین یک کورس حساب میشود واز میدان سپه تا نزدیگک دورازه آخر خیابا سپه یک کورس محسوب است واز بازار تا میدان سسپه هم یک کورس است در اینصورت بنده تصور میکنم دراینجا باید دو مرکز قراردهند چنانچه اگر ملاحظه بفرمایید واگون هم همینطور است یعنی از بازار تا آخر خیابان لاله زار را یک خط فرض کرده واز میدان سپه که خطوط واگونه منشعب میشود خط بارزار به لاله زار را یک کورس قائل شده وعلی حده قرار نداده است بنابراین بنده تصور میکنم با این مقدار وجهی که میگبیرد یعنی دوعباسی باید دومرکز قرارداد ه شود باین معنی که ااگر کسی بخواهد مثلا از بازار به خیابان چراغغ برق برود یک مقدار معینی وجه بدهد واز یمدان سپه به آخر دروازه قزوین یا آخر خط چرغ برق هم همینطور یک مقدارمعینی بدهد اینها یک مسالی است که باید درنظر گرفت وبنده لازم میدانم که یک جرح وتعدیلی بشود

مخبر –البته تصدیق میفرمایید که اولا برای مرکزیت دراین شهر محلی بهتر از میدان سپه نیس اما این قسمتی که ملاحظه میفرمایید بطور مثل نوشته وذکر شده است که اگر مسافریخواست از یک خطی عبور کند مثلا دوعباسی قیمت معمولی را بپردازد والا ما معلوم نکرده ایم دراین قانون که از کجا بکجا یک خط حساب میششود حدود فلان خط تا کجاست واز اینجا تا آنجا چقدر باید بدهند بالاخره اینها مسائلی است که تمامباید در منظامنامه قید معی ن شود والبته وزارت فوائد عامه با نماینده کمپانی مذاکرات لازمه را خواهد کرد ویک ترتیب اسسی دراین کار خواهد داد وبدیهی است مساله یک طوری نخواهد بود اسباب زحمت وضررمردم باشد بعلاوه اگر آقا باز یک نظریاتی دارند ممکن است به آقای وزیر فوائد عامه بفرمایند ومذاکره کنند

بعضی از نمایندگان –مذکرات کافی است

مهدوی –بنده مخالفم عرضی دارم

رییس –بفرمایید

مهدوی –بنده کاملا با نظریات آقای بهبهانی موافقم وخودم هم همی عقیده رادارم بعداز اینکه این راپورت درکمیسیون فوائد عامه تنظیم شد بنده رفتم به وزارت فوائد عامه با آقای وزیر دراین باب همی نظریه آقای بهبهانی را مذاکره کردم فرمودند با نماینده کمپانی مذاکره میشود ویک ترتیب داده میشود که از خط بازار تا علا الدوله یک تخفیفی داده شود وبرای شور دوم اصلاح خواهد شد امیدواریم آقای وزیر مذاکره بکنند وبرای شور

دوم نتیجه حاصل شود

جمعی از نمایندگان –مذاکرات کافی است

رییس –پیشنهاد آقای حائری زاده (اینطور قرائت شد )

بنده پیشنهاد میکنم بجای ماده سوم نوشته شود خطوط سیر اتوبوس ها را بلدیه تهران معین خواهد کرد )

رییس –پیشنهاد آقای معتمدالتولیه (بایان مضمون قرائت شد ) پیشنهاد میکنم درتبصره سطر اول بعداز عبارت (درتمام ایام سال اینطراصلاح شود ) دواتوبوس صبح یکی به تجریش ویکی بحضرت عبدالعظیم فرستاده شود عودت دهد وهمچنین دواتوبوس دیگر درعصر

رییس –ماده چهارم مطرح است آقای فهیمی اجازه )

میرزا خلیل خان فهیمی –بنده اول خواستم خاطر آقایان را ب یک موشوعی متوجه کنم وتذک ربدهم چند مرتب آقایان دراینجا فرمودند (امتیاز )درصورتی که این امتیاز نیست وتجارت یک حق آزاد است این اجازه است وتمام اشخاص میتوانند اتوبوس بیاورند درشکه بیاورند اینها یک چیزهائی آزادی است امروز هم این لایحه اتوبوس رانی که مطرح است باید بصورت تجارت آزاد تلقی شود وهر تکلیف که ما برای سایر چیزهایی از این قبیل معین میکنمی برای این هم باید معین کنیم ولی تعیین تکلیف در اینجا برای این کمپانی مثل ای استکه ما تصدیق ضمنی کرده باشیم که این امتیاز است از این گذشته همانطور که آقایان درقسمت اول فرمودند این امتیاز مربوطاس به بدلیه درصورتیکه این اجازه ق تقدم است ودادن حق تقدم با مجلس است وفقط ماده اول کافی است وسایر قسمتها ومواد این لایحه مربوط به بللدیه است زیرا بلدیه باید درهرضهری میزان جمعیت ورفت وآمد اتوبوس را معین یا اینکه قیمت قدر باید بدهد کم بدهد یا زیاد تعیین همه اینها با بلدیه با خودش است ملاحظه بفرمایید مثلا اگر درانزلی یا دررشت بخواهند اتوبوس رانی راه بندازند هیچ مناسب است که مجلس دراین قشیه وارد شده وبگوید از کدام کوچه یا خیابان اتوبوس باید حرکت کند تشخیص این مرابت با انجمن بلدی محلی است لذا بنده هم درتعقیب فرمایشان آقایان استدعا دارم این سه چهار ماده را که از وظائف انجمن بلدی است از این قانون تفکیک ومستثنی کنند وفقط به آن ییک مدو ماده کر مربوط به حق تقدم است اکتفا کنند خلاصه باید دانست که این لایحه امتیاز نیست

مخبر –آن قسمتی که فرمودند امتیاز نیستبنده هم موافقم که امتیاز نیست واجازه نامه است اما نسبت به آن فرمایش که فرمودند بلیه باید معین کند بنده حالا کار ندارم بهاینکه بلدیه باید معین کند یا فوائد عامه یا خطوط از کجا بکجا باید کشیده شوند داراین موضوع مذی دخل نبوده ایم درموقع خودش بلدیه یا فوائد عامه (یا هرکدام که شد )خودشان معین می کنند ولی درقسمت سوم لازم است عرض کنم این پولی که بدولت میدهد درواقع یک نوع مالیات است کمپانی از عایدات خالص خودش صد پنج بدولت میدهد واین یک مالیاتی است ودر واقع یک قانونی است که فقط مجلس میتواند رسیدگی کند وقانون وضع کند بلدیه چطور میتواند قانون وضع کند مخصوصا چیزی که راجع بمالیات باشد که از مختصات مجلس است بنده عقیده ندارم که غیر از مجلس دیگری صلاحیت وضع مالیات را داشته باشد ودراین کار دخالت کند وابداهم صلاح نمی دانم که این مذاکرات بشود

بعضی از نمایندگان –مذاکرات کافی است

رییس –پیشنهاد آقای حائری زاده قرائت میشود (باین مضمون خوانده شد ) بنده پیشنهاد میکنم درماده چهارم عوض هشت شاهی دریافت خواهد شد نوشته شود (بیش از هشت شاهی حق دریاففت ندارد )

رییس –ماده پنجمم مطرح است آقای ارباب کیخسرو (اجازه )

ارباب کیخسرو –درماده پنجم آن حقوقی که برایدولت معین کرده اند نوشته اند (کمتر از صدپنج نخواهد بود ) وچون این جمله صراحت ندارد بنده خواستم از اقای مخبر سوال کنم مقصودد یست یعنی میتوانند زیادت راط صد پنج هم بگیرند چون عبارت کمتر نخواهد بود دنباله اشمعلوم نیست بکجا میکشد اگر مقصود صد پنج است خوبست بالصراحه نوشته شود (صد پنج ) واگر مقصود چیز دیگری است که آن راهم صراحتا معلوم کنند نه اینکه عبارت را طوری بنویسند که محتاج به تفسیر وکشش باشد این مقصود بنده است

مخبر –عرض میکنم این صد پن که دراینا معین شده قطعی است یعنی بطور قطع باید این ملغ را بدهد مننتهی چه ضرر دارد ما دست دولت را باز بگاریم تا درموقع اگر این کمپانی یک منافعی برد دولت هم حق داشته باشد اضافاتی از اودریافت کند شادید وقتی دولت توانست یک اضافه مثلا صد هفت یا صد هشت یا صد نه از کمپانی گرفت این ضرری ندارد دست دولت باز باشد البته بهتر است ولی وهرحال این صدپنج قطعی است

ارباب کیخسرو –اگر مقصود همین است که فرمودند ذکر دست دولت را باید بازگذاشت ولی صد پنج مجلس معین کند و یک اختیاری هم بدولت بدهداین صحیح نیست اگر مقصود یک حق ثابت معینی است که مجلس خوبست معین کند واگر هم همان نظری است که فرمودند خوبست دست دولت باز باشد لازم نیست چیزی معین شود درهرحال غرض این است یکچیزی نباشد که بعداسباب زحمت کشمکش شود

رییس –آقای فهیمی (اجازه )

آقای فهیمی -بنده با نظر آقای ارباب موافقم

رییس –پس با ماده مخالفید آقای شیروانی (اجازه )

شیروانی –بنده تعجب میکنم که چرا آقای ارباب که نسبتا درمسائل اقتصادی وتجارتی اطلاعاتشان از دیگران زیادتر است ای ایراد را فرمودند دولت همان صد پنج را پیشنهاد کرده بود ولی با مذاکراتی که درکمیسیون بعمل آمد بالاخره اینطور قرارداده شد یعنی ما فکر کردیم دیدیم با قیمت پروات وتقاوتی کهه بین قیمت

طلا ولیره درمملکت ما وجاهای دیگر جاری است وبالاخره از آنجا که ممکن است یک تغییرات اساسی در عوائد کمپانی پیدا شود همانطوریکه می بینیم پایتخت ما دراین چند ساله روبه آبادی میرود ممکن است عوائد کمپانی هم به مرور وبواسطه این تغییراتزیاد شود دراین صورت ما دست دولت را باذاشتیم که دراین قبیل موارد بتواند یک اضافاتی را کمپانی دریافت دارد اما اینکه فرمودند باید دست دولت را کاملا بازگذاشت وهیچ ذکری از مبلغ نکرد آنوقت مثل این است که اجازه داده باشیم دولت هرچه دش میخخواهد یبکند که اگر مثلا دولت دلش خواست دص سه هم قرار بدهد مختار باشد ولی ما صد پنج را قطعی کردیم و معتضی دانست واز نقطه نظر تغییراتی که درطرز تجارت وبروات وسایر عوائد کمپانی پیدا میشود دولت ب ا کمپانی داخل مذاکره شود واضافه از اوبگیرد واین هیچ ضرر ندارد این نقطه نظر اصلی ما بود وتصور نمی کنم ماده ابهامی داشتهت ه باشد

جمعی از نمایندگان –مذاکرات کافی است

رییس –پیشنهاد آقای حائری زاده قرائت میشود

( به این کیفیت خوانده شد )

بنده پیشنهاد میکنم درماده پنجم عوض جمله بدولت ایران نوشته شود (به بلدیه تهران )

رییس –پیشنهاد آقای میرممتاز (به این مشمون قرائت شد ) بنده درماده پنج پیشنهاد میکنم عایدات خالص آنجه راجع به شهر است به بدلیه پرداخته شود

رییس –ماده شش مطرح است آقای یاسائی (اجازه )

یاسائی -مخالفت بنده با ماده شش این راپورت چند جنبه دارد اولا تازه یک قل پیدا شده است که مورد مباحثه هم شده که اجازه دولت یک موضوع خاصی دارد وامتیاز هم یک موضوع خاصی وممکن است راجع بهاین موضوع سواستفاده شود درماده اول این راپورت توضیح دادند که اگر دولت بخواهد امتیاز انحصار بدهد این کمپانی با شرائط متساوی تا مدت پانزده سال حق تقدم خواهد داشت این اجزاه محفوظ داشتن یک حق است برایااین کمپانی تا مدت پانزده سال یعنی درین مدت اگر او خواست اول به او بدهند والا هیچ دره رحال ما نمی توانیم این را یک اجازه نامه تلقی کنیم واین یک امتیازی است که یبه یک شخصی داده میشود بعلاوه تکلیف اختلافاتی را که ممکنن است بین دولت واین کمپانی حاصل شود دراین جا معین نکرده که بچه ترتی خواهد بود همچنین درراپرت کمیسیون خارجه یک تذکراتی داده شده که باید مسلما تکیلف آنها معین شود زیرا بنده تحقیق کردم که که چه دولتی از منافع اتباع دانمارک درمملکت ما حممایت ومدافعه میکند گفتن دولت انگلیس از این جهت وبه این نظر دیگر بنده به این لایحه رای نخواهم داد زیرا ما نمی دانیم درآتیه تکلیف اختلافاتی که پیش میاید از چه قرارخواهد بود مخصوصا بااین محاکمات کذائی وزارت خارجه که ان شا الله درموقع بودجه تکلیفش را معلوم خواهیم کرد درهر حال یک موضوع دیگری که باید دراینجا قدی شده باشد ونشده مساله عدم انتقال است که باید قید شود این کمپپانی نمی تواند این امتیاز را بدیگری انتقال دهد وچون این لایحه این نواقص را دارد بنده مخالفم

مخبر –عرض میکنم درموضوع اجازه نامه وامتیازنامه مقداری بحص شده بونده الا نمی خواهم تکرار مطلب کنم در موضوع اختلافات بین کمپانی ودولت هم این مساله ایست که کمیسیون خارجه ب آن برخورده بوده هم موافقت کردم واعضا کمیسیون هم همه موافقند والبته این لایحه باید برود به کمیسیون ودرآنجا اصلاح خواهد شد ودرموقعی که عین راپرت کمیسیون خارجه امد به کمیسیون فوائد عامه به هرجا که این سه قسمت مربوط بهبد الحاق واضافه خواهیم کرد ما هم موافقم وآقای وزیر هم موافقت خواهند کرد والبته نظر نماینده محترم تامین خواهد شد رییس –آقای احتشام زاده (اجازه )

احتشام زاده –چون این ماده اخر این لایحه است بنده یک مسائل مهمی را درنظر دارم ولازم است عرض کنم...

رییس –برطبق کدام ماده ؟

احتشام زاده –درین جا یک مسائلی را اشاره کرده ویک یک مسائل مهمتری را اشاره نکرده اگر اجازه میفرمایید عرض کنم

رییس –اگر راجع به ماده شش است بفرمایید

احتشام زاده –بلی راجع به این ماده شش است یکی از مسائلی که بنده خیال میکنم درآتیه اسباب زحمت خواهد شد مساله مزد عملجات ایرانی است کما اینکه درواگون هم باین موضوع برخوردیم دیدیم که برای مستخدمی ایرانی اسباب زحمدت شده دراین جا بنده لازم میدانم اشاره کنیم که برطبق نظامنامه مساله مزد عملجات پانی صورت خواهد گرفت مساله دیگری که بنظر بنده اهمین دارد ومربو بحیات مردم است مساله کسانی است که درشکه کایه دارند بنده معتقدم که برای حفظ آسایش انهام هم باید یک فکری کرد زیرا کسانی که متصدی درشکه های عمومی هستند دراصر این اتوبوس رانی از بین میروند یعنی یک عده زیادی از این اشخاص بی کار خواهند ماند دراینجا بنده معتقدم که یکحق تقدمی ما برای درشکه چی ها قائل شویم که هروقت کمپانی خواست مستخدم بگیرد این درشکه چیزها مقدم باشند باید کاری کری کرد که این بیچاره ها از حق ححیات محروم نشوند ویک پیشنهادی هم بنده عرض کرده ام

مخبر –لازم است عرض کنم که قسمت بدوی که مزد عملجات باشد –خیلی مسائل است که (اگر ماده راخوانده باشید ملاحظه بفرمایید که دراینجا نوشته ومصرح است ) که این قبیل مسائل وخصوصیات درنظامنامه معین خواهد شد منحصر باین مساله هم که فرمودند نیست وخیلی از مسائل دیگرهم هم هست که درنظامنامه معین خواهد شد اما راجع بفرمایش اخیرتان حرف غریبی بود همان مساله شبر وراه آهن خواهد بود که اگر راه آهن بیاید شبر از بین میرود آقا درشکه کرایه یک چیز لوکسی اسست که معدودی سوار میشوند وآن اشخاصی که درشکه

سوار میشوند هیچ وقت نمیایند اتوبوس سوار شوند اتوبوسبرای مردمان بیچاره وآن کس است که با سیصد دینار یا هفت شاهی میخواهد راه دوری را طی کند ودرشکه سوارها هیچ وقت بایاناین مسال تماس ندارند وگمان نمی کنم این امرضرری برای دشکه چیها داشته شباشد حتی بنده عقیده ام این است که اگر ما راه آهن تحت الارضی یعنی متروپلیتن را هم علاوه کنیم باز درشکه ودرشکه چیها از بین نخواهند رفت برای اینکه تهران یک شهر بزرگی است وجمعیت زیاد دارد ووسائط نقلیه زیاد لازم دارد وباین چیزها درشکه چچی ها از بین نخواهند رفت واینکه نماینده محترم میفرمایند خوبست ما یک حق تقدمی برای درشکه چیها قائل شویم کمپانی از سرمایه خود بآنها مساعدت نماید نفهمیدم مقصودشان چیست ؟

جمعی از نمایندگان –مذاکرات کافی است

رییس –پیشنهاد آقای بهبهانی (این طور خوانده شد ) بنده سطر سوم ماده ششم را بنحو ذیل پیشنهادمینمایم برطبق نظامنامه ایست که وزار فواائد عامه تدوین خواهد نمود

رییس –پیشنهاد آقای حائری زاده

(باین مضمون خوانده شد )

بنده پیشنهاد میکنم درماده شش عوض (وزارت فوائد عامه نوشته شود بلدیه تهران عوض وهیئت وزرا نوشته شود انجمن بلدیه )

رییس –پیشنهاد اقای شیروانی

(بشرح ذیل خوانده شد )

درماده ششم پیشناد میشود بعداز جمله وزارت فوائد عامه اضافه شود وانجمن بلدیه )

رییس –پیشنهاد آقای میر ممتاز

( باین کیفیت خوانده شد )

پیشنهاد مینماید درماده شش بعداز وزارت فوائد عامه وزارت داخله هم از نقطه نظر بلدیه اضافه شود

رییس –پیشنهاد آقای احتشام زاده

(باین نهج قرائت شد )

بنده پیشنهاد میکنم ماده شش این طور اصلاح شود ماده ماده شش سایرمسائل وخصوصیات مربوطه باین اجزاه نامه از قبیل عرض وطو اتوبوس ها ونظافت آنها وتشخیص خطوط انسب و تعیین مزد مستخدمین کمپانی ومنظور نمودن حق تقدم استخدام برای متصدیان وسورجیان وکرگران درشکه های عمومی که عده زیادی از آنها درنتیجه بکارافتادن اتوبوسها بی کار خواهد شد و غیر آن بر طبق نظامنامه ایست که از طرف وزارت فوائد عامه تدوین وبتصویب انجمن بلدی خواهد رسید

رییس –پیشنهاد آقای ضیا قرائت میشود

(باین مضمون قرات شد )

پیشنهاد میشود که ففراز اخیر ماده شش بترتیب ذیل اصلاح شود برطبق نطامنامه ایست که وزراتین فوائد عامه و داخله تنظیم نموده بتصویب هیئت وزرا خواهند رسانید

رییس –پیشنهاد اقای فهیمی

(باین عبارت خوانده شد )

بنده پیشنهاد میکنم دوماده ذیل بلایحه اتوبوس رانی اضافه شود

ماده-هرگاه از تاریخ تصویب این حق تقدم تایکسال کمپانی تعهدات خود را بموقع اجرا نگذاشت حق تقدم ملغی خواهد بود

ماده –اختلافات حاصله بین کمپانی ودولت وهمچنین بین کمپانی وافراد بموجب قاونین ونظامات داخلی حل وافصل خواهد شد

رییس –شور اول تماام شد رای گرفته میشود بشور ثانی ای خبر آقایانی کخ موافقن قیامفرمایند

(اکثر نمایندگان قیام نمودند )

رییس –تصویب شد فعلا چند دقیق تنفس داده میشود (درین موقع جلسه برای تنفس تعطیل وپس از نیم ساعت مجددا تشکیل شد )

رییس –طرح قانون راجع باراضی صحرای تراکمه از طرف آقای محمد آخوند وسایر اقایان پیشنهاد شده است بکمیسیون مبتکرات ارجاع میشود مراسله هم از طرف داخله با قید فوریت تقدیم مجلس شده بعرض میرسد

(بمضمون ذیل قرائت شد )

مجلس مقدس شورای ملی شیدالله ارکانه انتخابات کاشان بعل اختلاف درطز تشکیل انمن دچار وفقه شده بود درنتیجه مطالعه بدوسیه متشکله ونذکر بحکومت انجمن نظارت تشیل شده از روز آبان ماه شروع بدادن تعرفه واخذ رای نموده اند جمعی از ترتیب این انجمن ناراضی عده لگرافخانه متحصن متقاضای انحلال آنرا مینماید وزرات داخله مراتب را بالطلاع مجلس رسانید تقاضا دارد تصویب فرمایید کمیسیونی از یک عده از آقایان نمایندگان محترم تشکیل شود تا بفوریت بدوسیه انتخابا کاشان مراجعه وهرتمیمی که کمیسون مزبور اتخاذ نمود از طرف وزارت داخله بموقع اجرا گذاشته شود

رییس –آقای حائری زاده (اجازه )

حائری زاده –بنده با این طرز کار کردن دولت مخالفم هیچ ما نمی توانیم درمسائل جزئی صرف وقت بکنیم وباختلافات ملی که وظیفه وزارت داخله داخله است رسیدگی کنیم وزارت داخله درمسائلیک که راجع بخودش است نمی خواهد یک تصمیم جدی بگیرد میاید از مجلس تقاضای کمیسیون میکند وظیفه ما قاون گذاریست نه اینکه باین کارها دخالت کنیم دولت اگر نقصی درقوانین موجود می بینند باید بمجلس پیشنهد کند واصلاح آنرا ازمجلس بخواهد ولی اینکه یک کمسیونی از مجلس تشکیل شود برای اینکه به بیند انتخابات کاشان بچه طرز بوده این وظیفه مانیست ومداخله دراجرائیات است ومانباید این سابقه را بگذاریم

رییس –آقای آقا سید یعقوب (اجازه )

آقا سید یعقوب- بنده خیلی تعجب میکنم از اینکه ما همه وقت میخواهیم شانه خودمانرا از زیر بار بیرون ببریم آقایان وقایعی که درگیلان وکاشان واقع شده درنظر بگرید تمام گیلان را سیاه پوش کرده اند آنوقت ما میتوانیم این انجمن ار بگوییم صحیح است با این کثافت کارهاییکه درگیلان واقع شده استما نباید تا این درجه احتیاط بکنیم فردا بنده وجنابعالی گیر هستیم بنده هیچ عقیده ندارم که دولت سرقانون راملاحظه کرده ومیکند دولت سابع ملاحظه کرد انجمن مرکزی تهران ملاحظه کرد حالا م گرفتاریم خیر این جور نیست بنده عقیده دارم که مجلس بعنوان کدخدا منشی یا بهر عنوانیکه میخواهد باین کثافت کاریهائی که از طر فدولتهایی سبق واین دولت واقع شده است خاتمه بدهد آقایان وقایع کاشان وگیلا ر املاحظه کنید حقیقتا افتضاح آور است ما رفتیم درهیئ رییسه نشستیم وزیر داخله هم آمد معاون وزارت داخله آمد نماینده های محترم آمدند دولت میگوید من عاجز هستم از اینکه باین وضعیت خاتمه بدهم پس کی باید این کار را بکند آقا جان مملکت ما ل ماست ما نباید بنظر رقابت وضدیتب هم نگاه کنیم مخواهید حمله هم بمن بکنید بکنید اما بنده این موقع را فوق العاده میدانم وحق میدهم بمجلس ه دراین قضیه وارد شود وحل مساله کند زیرا هیچ قوه فوق قوه مجلس مجلس نیستآقایان این واقیع را بطور ساده نگاه نکنید یک سابقه بدی درتهران گذاشته شد که بگیلان وکاشان هم این مسابقه سرایت کردو آنها را باین روز سیاه انداخت سابقه که جلوی چشممان بود حرف نزدید امروز که مصونیت دارید بنشینید وحل کنید واز این احتیاط کاریهای آقای حائری زاده که میفرمایند ما مقننه هستم او مجریه است بنده چیزی نمی فهمم آقا مجریه که نمی تواند این کا را بکند دیگری هم نمی تواند ای را مسلم بدانید بالاخره قضیه فوق العاده است وباید اقدام کرد آخر درمواقع فوق العاه چه قوه باید مداخله کند وقضیه را خاتمه دهد بعضیها میگویند ما استیضاح ازدوست میکنیم خوب دولت شد این کثافت کاری که درکاشان وگیلا شده است از بین میرود بنده عرض میکنم دائی برای این درد معی کندید نه اینکه بنده تکلیف را بگردن دیگری بندارم دیگری هم بگردن من بیندازد کاشان بدبخت را نگاه کنید تا بحال بیست هزار تومان پول تلگراف داده اند مدتهاست تعطیل کرده اند تمام زندگانی این مردم بدبخت که ما باید بحال آنها تفضل کنیم ا زبین رفته است گیلان بدبخت هم همینطور مثل همان مساله اسلامبول است که آیا تیر به لاهوتیش زده ایست یا بنا موقتیش بنده تصور میکنم که این مساله فوق العاده است وموقع آنست که مجلس یک تضمیمی اتخاذ کند که این دوولایت را از این کثافت کاری واز چنگال این انجمنها نجات دهد

رییس –آقای فاطمی (اجازه )

فاطمی –بنده متاسفانه با نظریات آقای آقا سید یعقوب مخالفم وعلتش هم این است که موضوع را اینقدر که ایشان اهمین دادند بنده اهمیت نمیدهم مساله انتخابات یک شهر واختلاف ددسته اینقدر فوق العاده نیست که مجلس درش دخالت کند درصورتیکه مجلس هیچوقت دراین قبیل امور نبایتی مداخله بکند اگر بنا شد یک وزیری رفت ودریک انتخباتی مداخله کرد ونتوانست یک اشکالاتی که درضمن کار پیش میاید رفع بکند ومعین شود این خوب ترتیبی نیست کمیسیون که معین شد چه کاربکند آقای آقا سید یعقوب میفرمایند دررشت چه کرده اند بنده هم با شما موافقم وعرض میکنم جریاناتی که تاکنون پیش آمده است بایستی تعقیب شود وهروزیر هم که باشد بنده حاشرم ک هاستیضاح کنم برای اینکه بنده اطلاع دارم که حتی حمامها یشانرا هم بسته اندولی این یک کاریست که مربوط است بوزارت داخله واگر شما بخواهید این سابقه را هم تعقیب بفرمایید دیگر از دوره هفتم بعد هیچوقت انتخابات تمام نخواهد شد و اشکالاتی تولید میشود که اصلا دیگر مجلس شورای ملی مفتوح نمی شود تا اینکه یک کمیسیونی معین کند واین قضایا را حل کند البته باید فهمید که اگر درانتخبات یک اغراضی از طرف دولت اعمال میشود اشکالی برای ما ندارد استیضاح میکنیم والا مداخله کردن درامریکه درچند جای قانون تسریح دارد که از وظایف خاص وزارت داخله است ما نباید مداخله کنیم وی همچو مسولیتی را قبول کنیم

رییس –پیشنهاد آقای بیات قرائت میشود

(بشرح ذیل قرائت شد )

بنده پیشنهاد میکنم که مکتوب وزارت داخله طبع وتوزیع شده ودرصورت صلاح درجلسه بعدمطرح شود

بیات –چون این مساله یک قضیه ایست همانطور که اظهار شد سابقه ندارد امروز هم یک مرتبه یک همچو مکتوبی درمجلس قرائت ومطرح شده است چون یک اصلاحاتی هم درنظر آقایان هست که گمان میکنم درخارج بایستی یم مذاکرات و مطالعاتی بشود بنابراین مابهتر میتوانیم دراین قضیه حکمیت کنیم لهذا بنده پیشنهاد کردم درصورتیکه معبضی بدانند بماند برای جلسه بعد ویک تصمیم قطعی دراین مساله گگرفته شود این است عقیده بنده

رییس –اقای دادگر (اجازه )

دادگر –بنظر بنده فضیه که یک وقت طولانی ویک مذاکرات مقصلی لازم دارد قضیه ایست که نظری باشد ومشکلی باشد که اغتنام وقت کنند ویک مدتی درا، فکر کنند ولیکن بنظر بنده این قضیه بقدر یواضیح است که درهمان مذاکره شخص دوم وسوم معلوم شد یک قانونی تدوین شده است برا یانتخابات یک وزارتخانه هم ماموراجرای این قانون ایست وباید اجرا کند وبالاخره اگر مجلس بخواهد بجزئیات امورمملکتی رسیدگی کند باید تمام اوقات خودش را صرف این قبیل قضایا بکند بنابراین بنده با این نظریه آقای بیات مخالفم وگمان

میکنم خودشان هم تصدیق بفرمایند که این قضیه نظری نیست وبدیهی است وبایتس وزارت داخله خودش خاتمه بدهد و مجل سصلاح نیست دراین قضضیه شرکت کند رییس-رای گرفته میشود به پیشنهاد آقای بیات آقایان موافقین قیام فرمایند

(عده قلیلی قیام نمودند )

رییس –تصویب نشد –تصویب نشد پیشنهاد آقای بهار

(بشرح ذیل قرائت شد )

بنده پیشنهاد میکنم این موضوع را در مجلس مطرح نکرده وزارت داخله بموبج قانون عمل نماید

رییس –آقای ملک الشعرا (اجازه)

ملک الشعرا –قسمت عمده مقصود بنده از این پیشنهاد این بود این قبیل مسائل که بواسطه دخالتهای بی موجب اشخاص وافراد بیک جاهای بقرنج ومشکلی رسیده درمجلس مطرح نشده وپاره مسائل گفته شود که بالاخره اسباب مشاجره بین نمایندگان واقع شود بعقیده بنده برای این قبیل مسائل ما نشسته ایم ویک فوانین وضع کرده ایم ودولت هم کاملا مسئئل است که بموجب آن قوانین انتخابات را بججریان بیندازد ودر اینجا بنده تصدیق میکنم که وزارت داخله از نقطه نظر فشار بعضی اشخاص ومداخلاتی که بعضی از نمایندگان درقضیه انتخابات کاشانبعمل آورده اند دچار محظور شده ودرعین حال نظر آقای آقا سید یعقوب راهم که گفتند از انتخابات کاشان کثافت کاری شده است تصدیق نمی کنم زیرا یک وجه تناسبیهم بین جریان انتخابات گیلان وکاشان موجود نیست وبنباید اینها را باهم خلط ومرج کرد وبرای اینکه این قبیل قضایا درمجلس مطرح نشود بهتر این میدانم که وزارت داخله را مطئئل اجرای قانون انتخابات دانسته ودرعین حال منصفانه خودمان هم کمتر دراین کارها دخالت بکنیم وبگذاریم که انتخابات بجریان طبیعی افتاده تمام بشود اگر صحیح بود قبولواگر غلط بود رد کنیم والا مداخله کردن مجلس درانتخاباتی که جریان طبیعی افتاده تمام بشود وبیاید به مجلس ومث ل سایر دوسیه ها درشعبه درآن دقت شود اگر صحیح بود قبول واگر غلط بود رد کنیموالا مداخله کردن مجلس درانتخاباتی که بجریان افتاده است بعقیده بنده کار لغو خلاف قانون است ومجلس نباید مرتکب خلاف قانون بشود

رییس –آقای احتشام زاده (اجازه )

احتشام زاده –بنده تصدی قمیکنم که انتخابات کاشان اگر اشکالی پیدا کرده است دراثر مداخله انفرادی بعضی ا زآقایان وکلا است ولی این حقیقت را نبای تردید داشت که ملت یک شهری امروز گرفتار هستند وبالاخره بدولت مراجعه می کنند دولت هم اظهار عجز می کند چرا برای اینکه درتعبیر وتفسیر یکی از مواد قانون انتخابات دوچار اشکال است اینجا تقریبا تقاضای دولت بمنزله این است که درتفسیر یکی از مواد قانون انتخابات که مربوط است بدعوت اهالی برای تشکیل انجمن ومربوط است برز انتخاب انجمن بادولت کمک کند وان ماده را تفسیر کنند والبته آقایان هم تصدیق میفرمایند که تفسیر و تعبیر قانونهم از وظایف مجلس شورای ملی است ولالاخره برای اینکه یک عده از اهالی مملکت از بیچارگی بیرون بیایند بنده کاملا موافق هستم که دراین موضوع برای اینکه هم تعبیر وتفسیر قانون شده باشد وهمم برا یرفع بیچارگی این مردم مجلس شورای ملی با نظر وزارت داخله موافقت بفرمایند وقضیه را خاتمه بدهند البته مجلس شورای ملی مرکزثقل تمام مملکت است مردم بیچاره اند ومرجعی ندارند متوسل میشوند بمجلس والبته اولی وظیف نمایندگانی که دراینجا هستیم تهیه وسائل آسایش تمام مردم است به این جهت بنده کاملا موافقم واستدعا می کنم آقایان هم موافقت بفرمایند

رییس –پیشنهاد آقای بهار تعریبا نتیجه پیشنهاد آقای بیات است وخروج از دستور است با اضافه اینکه دولت وظیفه اش این است که این کار را بکند وبنده خیال می کنم که دولت وظیفه اش هست که قانون را اجرا بکند ولازم به پیشنهاد نیست فقطط میتوان بصورت دیگری پیشنهاد کرد والا این پیشنهاد خروج از دستور است یا میخواهید به اصل مراسله رای بگیریم

بهار –اصلا مجلس دخالت ندارد

رییس –خوب به اصل مراسله رای میگیریم اگر مجلس خواست مداخله کندتصویب می کند والا رد می کند

شیروانی –پیشنهاد بهار مقدم است

رییس –اینرا هم بنده میدانم ولی عین پیشنهاد آقای بیات است منتهی عباراتش فرق دارد خروج از دستور نتیجه قطعی نمیدهد بهتر ای است نتیجه قطعی گرفته شود معهذا رای گرفته میشود به پیشنهاد آقای بهار آقایانیکه تصویب می کنند قیام بفرمایند

(عده قلیلی قیام نمودند)

رییس –تصویب نشد جمعی از نمایندگان مذاکرات کافی است

آقای سید یعقوب –بنده باکفایت مذاکرات مخالفم

رییس –بفرمایید

آقا سید یعقوب –دراین موضوع بنده کاملا با نظریات آقای فاطمی موافق بودم موضوع را هم بعرضشان رساندم آقایان دراینجا با کمال راحتتی نشسته ایم حقیقتا مثلی است مشهور سیر از گرسنه سوار از پیاده خبر ندارد ما تصور بفرمایید از اسفندماه تا بحال اهالی کاشان گرفتار یک جریاناتی واقع شده اند دودستگی مداخلات غیر مستقیم –عناصر غیر موئئل که همیشه در قضایا انگشت آنها درکار بوده است این عناصر غیر مئئل که همیشه درقضایا انگشت آنها درکاربوده است این عناصر غیر مسوول یک ملت بدبخت بیچاره را دچار اشکالات کرده اند ما هم حقیقتا تصور بفرمایید که در کاشان هستیم وگرفتاریم ودر وتخته بر روی ما بسته است آقایان مردم پیچاره گرفتار یک زحماتی ههستند خودتان هم میدانید همیطور دولت هم گرفتار عناصر غیر مسئول است وعاجز شده است چکار کند مملکت ما مملکت انگلستان نیست که این قبیل اشخاص مداخله نکنند خیر سید ملا شاهزاده –کاسب –تاجر بلکه تمام مملکت سیاست باقی می کنند

ومداخله می کنند مجلس شورای ملی مرکز ثقل تمام مملکت است جماعت کاشان پناهنده شده اند ومتوسل شده اند ومی گویند هشت ماه نه ماهاست که ما گرفتاریم یک فکری به بدبختی ما بکنید شما یفرماید دولت بنده عرض می کنم دولت اقدام کرد مفتش هم روانه کرد بنده نمی خواهم حقیقت را کشف کنم تااگرافات خدمت آقای رییس است مفتش اول دعوت شده است منزل آقای سهام اسلطنه چکار می کند بر میگردد مینویسد صحیح است غیر از این است پس بهتر این است که مجلس در این باب یک تصمیم یبگیرد مردم پیچاره شده اند دولت هم عاجز است از اینکه قضیه راحل کند ما هم اظهار عجز می کنیم در واقع فرمایشان ت آقای حائری زاده اظهار عجز بود که میفرمایند تکلیف قانونی ما نیست که دراجزائیا مداخله کنیم برای اینکه مقننه هستیم کاشان هم زیر وزبر شد ودویست نفر هم پیچاره شدند ومجلس باید دراین قضیه وارد بشود ویک تصمیم قطعی بگیرد این است عرایض بنده

شیروانی –بنده اخطار قانونی دارم

رییس –بفرمایید

شیروانی –بموجب قانون اساسی ونظامنامه دولت حق دارد درهرموقع کمیسیونی از مجلس برای مذاکره درقضایا بخواهد وبعقیده بنده به این مراسله دولت نمی شود رای داد مگر آنکه مجلس رای اعتماد خودش را نسبت بدولت نقض کند والا دولت حق دارد یک کمیسیونی از مجلس بخواهد ومعمولا رییس مجلس آن کمیسیون را انتخاب می کرد واگر مساله مهمی بود به مجلس مراجع می کرد حالا هم ممکن است رییس محترم مجلس مراسله را مسکوت عنه بگذارند وخودششان یک کمیسیونی معین کند وبه بینند دولت حرفش چیست وبالاخره این مراسله قانونی نیست بونده نمی دانم چه طور میتوان به آن رای گرفت

رییس –اولا اخطار قانونی بود یا نبود به آن کار ندارم ولی برطبق قانون اساسی هریک از وزرا حق دارند تقاضای کمیسیونی از مجلس بکنند اما درآنجا تصریح نشده است که دربیرون بطور شخصی بخواهند یا رسما از مجلس تقاضا کرده اند بنده هم به مجلس اعلام میکنم ومطابق باصریح قانون ساسی هم هست رای گرفته میشود به قبول این تقاضا مجلس اگر قبول می کند رای میدهد والا رای نمی دهد بطور خصوصی از بنده اگر میخواستند مطابق معمول بنده هم این کار را نمی کردم ولی از مجلس خواسته اند بنده هم به عرض مجلس رساندم وحق قانونیش هم همین است رای میگیریم به قبول این تقاضا از طرف وزارت داخله آقایانیکه تصویب می کنند قیام فرمایند

(عده قلیلی قیام نمودند )

رییس –تصویب نشد آقایان موافقین جلسه را ختم کنیم

جمعی از نمایندگان –صحیح است

رییس –جلسه آتیه روز پنجشنبه سه ساعت قبل از ظهر دستور خبر کمیسیون داخله راجع به قانون بلدی

(مجلس نیم ساعت بعداز ظهر ختم شد )

رییس مجلس شورای ملی –سید محمد تدین

منشی عبدالامیر منشی امیر تیمور کلالی