مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۹ فروردین ۱۲۸۹ نشست ۷۷
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری دوم | تصمیم‌های مجلس | درگاه انقلاب مشروطه |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری دوم |
مجلس شورای ملی ۱۹ فروردین ۱۲۸۹ نشست ۷۷
جلسة ۷۷
صورت مجلس روز ۲۸ شهر ربیع الاول ۱۳۲۸
مجلس سه ساعت قبل از غروب آفتاب در تحت ریاست آقای مستشار الدوله منعقد و صورت مجلس قبل را معاضد الملک قرائت کردند.
رئیس ـ در صورت مجلس اگر ملاحظه هست بفرمائید.
حاجی آقا ـ همان طوریکه شاهزاده ابوالقاسم میرزا از عضویت کمیسیون عرایض استعفا دادند بنده هم از کمیسیون عرایض استعفا دادم و وجه استعفای بنده را در کمیسیون عرایض کثرت کار گمان کردند ولی بنده تکذیب میکنم به جهت اینکه بنده حاضرم در سه کمیسیون عضویت قبول کنم انتخاب بنده در کمیسیون عرایض مثل این است که بنده را در کمیسیون نظام و حاجی محمد کریمخان را در کمیسیون عدلیه انتخاب کنند.
محمد هاشم میرزا ـ در صورت نوشته شده بود که ابو القاسم میرزا استعفا داد عوض ایشان معین نشد دیگر اینکه لفظ به قرعه معین شد خوب نیست یک لغت دیگر به جای او باشد.
رئیس ـ در باب صورت هر کس حرفی دارد اظهار کند تا برسیم به مطالب دیگر.
(اظهاری نشد ـ رئیس صورت را امضاء کرد.)
حسن علی خان ـ بنده از کمیسیون عدلیه استعفا میکنم استدعا میکنم دیگری را معین کنید.
افتخار الواعظین ـ بنده راجع به نظامنامه عرض دارم کمیسیونهایی که از شعب منتخب میشوند اعضای این کمیسیونها اگر میخواهند استعفا بدهند باید به رئیس آن شعبه استعفا بدهند.
رئیس ـ صحیح است.
ابو القاسم میرزا ـ بنده همانطوریکه آقای افتخار الواعظین فرمودند در شعبه استعفای خود را اظهار کرده ام.
معاضد الملک ـ بنده میخواستم از آقای حسن علی خان استدعا کنم که از کمیسیون عدلیه استعفا ندهند به جهت اینکه ما در کمیسیون عدلیه خیلی میتوانیم از وجودشان استفاده نمائیم.
(دو فقره تلگراف از اقبال السلطنه از جلفا در تبریک عید و امنیت سرحدات و از مامورین قمشه در خصوص گرفتن اشرار قرائت شد.)
سلیمان میرزا ـ این عیدی را که اقبال السلطنه از جلفا در تبریک گفته کدام عید است حالا از عید مدتی است میگذرد.
رئیس ـ چون آن صفحات تلگراف ندارد به این واسطه قدری تقویق افتاده.
اسامی اعضای کمیسیون قوانین مالیه قرائت شد:
فهیم الملک ۴۹ رأی ـ صدیق حضرت ۴۸ رأی ـ ارباب کیخسرو ۴۳ رأی ـ متین السلطنه ۳۵ رأی ـ معین الرعایا ۳۴ رأی ـ داوود خان ۳۰ رأی ـ وکیل الرعایا ۳۰رأی ـ مرتضی قلیخان ۲۹ رأی ـ اسدالله خان ۲۸ رأی ـ دکتر علیخان ۲۸ رای ـ معتمد التجار ۲۶ رای ـ حاجی اقا و حاج مصدق الملک هر یک ۲۲ رای.
رئیس ـ چون میان این دو نفر تساوی است باید به قرعه معین شود.
معتمد التجار ـ بنده از عضویب این کمیسیون چون در کمیسیون بودجه هستم استعفا میدهم.
معین الرعایا ـ پریروز بنده عرض کردم که به واسطه عدم مساعدت مزاج نمیتوانم در یک کمیسیون بیشتر عضویت داشته باشم چون در کمیسیون بودجه هستم از عضویت این کمیسیون استعفا میدهم.
رئیس ـ چون دو نفر استعفا میدهند این دو نفر که هر یک دارای یک نمره هستند باید باشند ویک نفر دیگر انتخاب شود.
محمد هاشم میرزا ـ به موجب نظامنامه داخلی اول باید یکی از این دو نفر که بین آنها تساوی است به قرعه تعیین شود بعد برای دو نفر دیگر تجدید انتخاب شود.
رئیس ـ ولی ملاحظه بفرمائید برای این بود که دیگر قرعه نکشند هر دو را قبول کنید و برای یکی رأی بگیرید.
تقی زاده ـ آنهائی که انتخاب شده اند خیلی خوبند اما اگر بخواهیم ملاحظه قانون را بنمائیم غلط است برای اینکه اول باید دوازده نفر را معین کنید بعد هر کدام استعفا دادند تجدید میشود برای اینکه آن کسی که با ۲۶ رأی انتخاب شده است اگر بخواهیم دیگری را که ۲۱ رأی دارد به جای او معین کنیم و شاید اگر تجدید انتخاب شود دیگری را با ۲۶ رأی انتخاب نمایند.
حاجی شیخ علی ـ بنده خیلی متشکر شدم که با عرض دیروز بنده امروز آقایان همراه شده حالا باید آنکه پریروز انتخاب شده بود باید به قرعه کشیده شود.
(افتخار الواعظین ماده الحاقیه ۱۵ را قرائت کردند.)(قرعه کشیده شد و حاجی آقا معین شد.)
رئیس ـ برای دو نفر دیگر تجدید انتخاب میشود.
تقی زاده ـ بنده میخواستم عرض کنم آقای معین الرعایا در این مدت که در کمیسیون قوانین مالیه بودند خیلی از معلومات ایشان استفاده میشد و خواهش میکنم استعفای خودشان را پس بگیرند.
مرتضی قلیخان ـ بنده که در کمیسیون قوانین مالیه هستم میدانم که این قوانینی که گذشت به واسطه وجود ایشان بود اگر ایشان نباشند امورات کمیسیون مختل میشود به این وسیله استدعا میکنم که قبول این زحمت را بکنند و آقایان همان اسم یک نفر را بنویسند.
(معین الرعایا قبول کرد.)
رئیس ـ حالا برای یک نفر رأی گرفته میشود.
تقی زاده ـ خواهش میکنم بنده را ننویسید برای اینکه نمیتوانم.
معاضد الملک ـ آقایانی که در دو کمیسیون عضویت دارند:
حسن علی خان ـ مؤتمن الملک ـ نوبری ـ لسان الحکما ـ شیخ ابراهیم زنجانی ـ فهیم الملک ـ صدیق حضرت ـ معین الرعایا ـ اسدالله خان ـ ناصر الاسلام ـ فاتح الملک ـ حاجی محمد کریم خان.
(ورقه توزیع شده آقایان معتمد التجار، میرزا داوودخان و تقی زاده برای استخراج به قرعه معین شدند.)
(پس از استخراج شاهزاده ابوالقاسم میرزا با ۱۵ رأی منتخب شدند.)
حاجی شیخ علی ـ پریروز در انتخاب کمیسیون خارجه دو نفر تساوی آراء داشتند بنده عرض کردم خوب است قرعه زده شود به سکوت گذشد و بعد از آن یکی از آنها که شاهزاده سلیمان میرزا بود استعفا داد و آقای وحید الملک به جای ایشان معین شد حالا استدعا میکنم قرعه کشیده شود.
رئیس ـ صحیح است بین شاهزاده سلیمان میرزا و آقای وحید الملک باید قرعه کشیده شود اگر شاهزاده سلیمان میرزا به قرعه درآمدند اختیار با ایشان است اگر قبول کردند دیگر انتخاب میشود و اگر آقای وحید الملک به قرعه درامدند که ایشان میپذیرند.(برای استخراج قرعه شاهزاده لسان الحکما معین و قرعه کشیدند اسم آقای وحید الملک بیرون آمد.)
حسن علی خان ـ بنده تمنا میکنم که یک نفر به جای بنده در کمیسیون عدلیه انتخاب شود.
سلیمان میرزا ـ بنده میخواهم از آقای حسن علی خان تقاضا کنم که استعفای خودشان را پس بگیرند.
حسن علی خان ـ بنده نمیخواهم از کار فرار کنم که از من بخواهند که جزو این کمیسیون باشم بنده دلایلی دارم که نمیخواهم در این کمیسیون باشم در جای دیگر حاضرم.
رئیس ـ یک نفر برای کسری کمیسیون عدلیه انتخاب میشود.
ادیب التجار ـ بنده استدعا میکنم که هیئت رئیسه یکی از عضویت را قبول فرماید که اسمشان نوشته شود.
تقی زاده ـ همچو قانونی نگذشته است که کمیسیون عدلیه حکما باید هفت نفر باشد شش نفر باشد مثل سایر کمیسیونها.
افتخارالواعظین ـ مجلس رأی داده است که هفت نفر باشد.
حسن علی خان ـ بنده تایید میکنم که فرمایش آقای تقی زاده را و عرض میکنم این مطابق نظامنامه داخلی مجلس میتواند کمیسیونها را لدی الاقتضا از شش نفر الی دوازده نفر معین کند.
رئیس ـ بلی صحیح است ولی امروز تقریبا اکثریت شد که هفت نفر باشد.(ورقه توزیع شد آقایان ذیل برای استخراج به قرعه معین شدند.)
معاضدالملک ـ آقای آقا شیخ علی شیرازی به اکثریت ۱۴ رأی انتخاب شدند.
رئیس ـ انتخاب کمیسیون معارف به طور سابق شش نفر است.
ذکاءالملک ـ بنده عرض میکنم برای کمیسیون معارف داوطلب هستم چون برای کمیسیون مبتکرات از شعب انتخاب شده است تجدید انتخاب آسان است باعث تضییع وقت مجلس نمیشود.
وحید الملک ـ بنده عرض میکنم که اعضای سابق کمیسیون معارف تمام داوطلب هستند که دو مرتبه انتخاب شوند.
آقا شیخ ابراهیم زنجانی ـ اگر در کمیسیون معارف بنده را خیلی انتخاب کنند از عضویت کمیسیون مبتکرات عذر خواسته عرض بنده را از شعبه شش انتخاب خواهد شد.
(ورقه توزیع آقایان ذیل برای استخراج آراء به قرعه معین شدند:
ادیب التجار ـ محمد هاشم میرزا و ذکاءالملک.)
فهیم الملک ـ میخواستم عرض کنم اگر آقایان اجازه بفرمایند این آراء را در اطاق دیگر استخراج کنند و شروع کنیم یکی از مطالبی را که در دستور منظور شده است.(گفته شد باید در مجلس خوانده شود.)
رئیس ـ دستور امروز یکی انتخاب سه نفر نماینده است یکی هم راپورت کمیسیون در باب نماینده ارامنه میشود.
معاضد الملک ـ ذکاءالملک ۵۷ رأی ـ سلیمان میرزا ۵۱ رأی ـ تربیت ۵۰ رأی ـ دکتر علیخان ۴۴ رأی ـ سید حسین اردبیلی ۴۳ رأی ـ وحید الملک ۴۰ رأی.
دکتر علیخان ـ بنده چون گرفتاری دارم در یک کمیسیون بیشتر نمیتوانم استدعا میکنم از کمیسیون قوانین معاف شود و در کمیسیون معارف باشم.
رئیس ـ بسیار خوب عوض شما انتخاب میشود کمیسیون فوائد عامه و پست و تلگراف و تجارت و فلاحت دفعه گذشته نه نفر بود حال هم همان طور باشد.
سید ابراهیم ـ بنده عرض میکنم چون تجارت و فلاحت و صناعت جزو آن است بیشتر شود بهتر است.
سلیمان میرزا ـ بنده عرض میکنم اگر دو شعبه میشود زیادتر باشد بهتر است و زودتر کار میگذرد اما اگر ۱۲ نفر باشند به یک شعبه خوب نیست و کمتر کار میکنند به جهت اینکه اگر فرضا پنج نفر از آنها غیبت نمایند کمیسیون رسمیت پیدا نخواهد کرد اما دو شعبه باشد و ۱۲ نفر زودتر رسمیت پیدا میکنند و بهتر کار میکنند.
اسدالله میرزا ـ بنده عرض میکنم دو سه کمیسیون هم شاید لازم باشد و بنابراین اگر دوارده نفر باشد به عقیده من بهتر است.
رئیس ـ عجالتا همان نه نفر کافی است.
فاتح الملک ـ استدعا میکنم که یک دفعه اسم آنها که غیر قابل انتخاب هستند خوانده شود.
معاضد الملک ـ آقایانی که در کمیسیون عضویت دارند:
مؤتمن الملک ـ نوبری ـ لسان الحکماء ـ ابراهیم زنجانی ـ فهیم الملک ـ صدیق حضرت ـ معین الرعایا ـ میرزا اسدالله میرزا الله خان ـ ناصر الاسلام ـ فاتح الملک ـ محمد کریم خان ـ ذکا الملک ـ سلیمان میرزا ـ تربیت ـ وحید الملک ـ دکتر علی خان ـ متین السلطنه ـ ابوالقاسم میرزا ـ شیخ رضا ـ وکیل الرعایا ـ سید حسین اردبیلی.
(ورقه رأی منتشر و به قرعه آقایان آقا شیخ علی، حاجی آقا، وکیل التجار برای استخراج آراء معین شدند.)
رئیس ـ تا آقایان استخراج کنند ده دقیقه تنفس میشود.(مجددا جلسه تشکیل شد.)
(معاضد الملک نتیجه استخراج آراء را برای کمیسیون فوائد عامه قرائت کرد.)
حاجی میرزا رضا خان ۳۶ رأی، حسن علی خان ۲۸ رأی، میرزا احمد ۲۹ رأی، اسدالله میرزا ۲۸ رأی، میرزا آقا ۲۵ رأی و دکتر اسمعیل خان ۲۴ رأی.
دکتر علیخان ـ استدعا میکنم بنده را در کمیسیون قوانین مالیه مقرر فرمائید انتخاب نفرمایند.
رئیس ـ استیضاحی است که آقای افتخار الواعظین از وزارت جنگ کرده اند.
افتخار الواعظین ـ حقیر در خصوص حرکات وحشیانه آجودان باشی رئیس قشون خراسان در حبش کردن پنجاه نفر و اویزان کردن و شکنجه کردن و اشکلیک کردن و دوازده هزار تومان جریمه کردن استیضاح مینمایم.
رئیس ـ چون سابقا سئوالی شده بود لذا امروز حاضرند جواب سئوال را بدهند بعد سئوال شد استیضاح اطلاع دادم امروز جواب خواهند داد.
افتخار الواعظین ـ بلی خاطر آقایان مسبوق باشد که تلگراف شکایت آمیز به بنده و سایر وکلا قریب دو ماه است رسیده است.
لسان الحکماء ـ بنده گمان میکنم این استیضاح به وزارت جنگ نباشد به داخله است.
افتخار الواعظین ـ مامور وزارت جنگ است میخواهم بدانم امروز استیضاح به عمل خواهد آمد یا خیر؟
رئیس ـ چرا به عمل خواهد آمد.(انتخاب کسر سه نفر نماینده.)
ارباب کیخسرو ـ فردی یا جمعی.
رئیس ـ جمعی.(ورقه رأی منتشر و آقایان ذیل برای استخراج آراء به قرعه معین شدند.)
آقا میرزا داوود خان و آقای ادیب التجار و آقای و متین السلطنه و شروع به استخراج نمودند آقایان میرزا علی اکبر خان دهخدا با اکثریت ۳۴ رأی و مرتضی قلیخان بختیاری با اکثریت ۳۰ رأی به سمت وکالت منتخب شدند و چون دبیر الملک شیرازی با اکثریت ۲۱ رأی بود لذا مجددا برای یک نفر دیگر ورقه رأی توزیع شد.
رئیس ـ چون عده ۵۸ نفر است اکثریت تام ۲۹ میشود لذا دو نفر منتخب است یک نفر دیگر را باید مجددا انتخاب نمایند.(مستخرجین سابق شروع در استخراج نمودند و آقای دبیر الملک با اکثریت رأی منتخب شدند.)
(در این موقع وزیر جنگ تشریف آوردند.)
رئیس ـ چون افتخار الواعظین در باب آجودان باشی رئیس قشون خراسان استیضاحی از وزارت جنگ داشته بفرمایند.
افتخار الواعظین ـ در قانون اساسی ما در اصل ۹ و ۱۰ این طور مینویسد اصل ۹ افراد مردم از حیث جان و مال و مسکن و شرف محفوظ و مصون از هر نوع تعرض هستند و متعرض احدی نمیتوان شد مگر به حکم و ترتیبی که قوانین مملکتب معین مینماید و اصل ۱۰ غیر از مواقع ارتکاب جنحه و جنایات و تقصیرات عمده هیچ کسی را فورا نمیتوان دستگیر نمود مگر به حکم کتبی رئیس محکمه عدلیه بر طبق قانون و در آن صورت باید گناه مقصر فورا یا منتهی در ظرف ۲۴ ساعت به او اعلام و اشعار شود. عرض میکنم در شش ماه قبل تلگرافات و مکاتبات شکایت آمیز از هالی خراسان رسیده در خصوص حرکات وحشیانه آجودان باشی رئیس قشون خراسان از معاون وزارت جنگ اول سئوال کردم جواب دادند که مأموریت های او در تربت از جانب وزارت داخله بوده است سئوال معاون وزارت داخله کردیم معاون وزارت داخله جواب میدهد که کاری که رئیس قشون به او رجوع کرده بود به بنده ارائه دادند فقط دو چیز به او امر شده است و او این بود که از وزارت جنگ به او امر شد که لطفعلی خان یاور اخوند ملا رجبعلی را در عدلیه خراسان حاضر نماید بالاخره علاوه بر اینکه حکم وزارت داخله را خلاف کرده است خلافهای دیگر او را میخواهم یکی یکی عرض کنم اول چهار نفر بدون تقصیر زنجیر کرده و شش ماه در حبس نگاه داشته و دوم شش نفر محبوسین را داغ کرده سوم پسر حاجی حسن را کله اویز کرده و خون زیاد از حلق او آمده و دو شبانه روز مدهوش و مشرف به مرگ شده بود و غلامرضا نامی را چوب میان دو استین او دوانیده که از صدمه او هر دو دستش خشک شده چهارم لطفعلی خان را زجر کرده و چهار صد تومان جریمه گرفته و از دیگری دو هزار تومان و از دیگران دوازده هزار تومان و شبها به قسمی محبوسین را زجر میکردند که عمید السلطان یک شبی میخواست با قلی تراش خود را بکشد بنده استیضاح میکنم که چرا مامورین خود سر جلوگیری ننموده و ممانعت نکرده اند که ملت ایران باز دچار این گون زحمات و صدمات باشند.
وزیر جنگ ـ در ابتدای دولت جدید شکایت زیاد از یاغی گری سالار بلوچ رسیده و در خراسان شهرتهای غریب دادند که سالار بعضی تعدیات کرده شجیع الملک را کشته حتی اینکه پسر مرحوم سلطانعلی را با جمعی حبس کرده و با زحمات زیاد و تلگرافات او را از حبس خلاص کردیم تا اینکه از طرف حکومت آنجا به وزارت داخله اظهار شکایت شده وزارت داخله از من خواست که ماموری برود و رسیدگی کند من به رئیس قشون خراسان آجودان باشی تلگراف کردم که با مامور حکومت باشد اینها رفتند و بنای نزاع را گذاشتند در آن نزاع پای آجودان باشی هم گلوله خورد بعد از این تلگراف شد سالار خان را کار نداشته باشند که بیاید تهران و این اخبارتی که رسیده است بی اصل است خوب است طرف مجلس مقدس مامور مخصوص برود در خراسان و رسیدگی کند اگر صحیح بود که مطابق قانون باید رئیس قشون خراسان مجازات شود والّا مجلس دیگر این دروغها را باور نکند.
افتخارالواعظین ـ آنچه وزارت جنگ فرمودند در حق سالار خان بود و تهران راحت است لکن به اسم نسبت به سالار خان با این دو نفر دیگر این طور حرکات شده است بنده سئوال میکنم که ملا و تاجر و کسبه را به محکمه عسکریه نمیبرند باید به عدلیه برود دیگر اینکه وزارت داخله حکم کرده بود لطفعلی خان سرتیپ و آخوند ملا رجب علی را دو ماه حبس کنند بعد معلوم شده است رشوه گرفته اند و رها کرده اند و دیگر عباس خان که نو قند را چاپیده در میان اسباب های منهوبه او گوشواره خون الود و عمامه خون آلود درآمد بنده از نمایندگان محترم خراسان میخواهم که چنانچه اطلاعی ندهد بنده مجازات این وحشی مستبد را خواستارم.
محمد هاشم میرزا ـ ای فرمایشات وزیر جنگ به سالار خان نیست این حرکات وحشیانه ناشی از مامور وزارت داخله بوده و البته تحقیق کرده مجازات بشود.
وزیر جنگ ـ آن زمانی که سالار خان مامور شد اهالی آنجا وحشت داشتند همان زمان بود که خدمات آجودان باشی هم معلوم شد این مطالب را که به او نسبت میدهند اول تحقیق نمائید این مطالب را که به او نسبت میدهند اول تحقیق نمائید اگر صحیح بود مسلم چه در تربت و چه در ترشیز باشد عزل سهل است باید عقوبت های بزرگ گرفتار شود.
وکیل التجار ـ بنده در وقتی این توضیحات را صحیح میدانستم که حکم این مطالب به طوری که آقای افتخار الواعظین فرمودند که باید جلب به عدلیه خراسان نمایند اگر تقصیر و تخطی مامور ثابت شد البته باید مجازات شود والّا بیهوده سخن به این درازی که نمیشود و این خطا را نمیشود نسبت به وزارت جنگ یا وزارت داخله داد و اینکه وزارت جنگ فرمودند از طرف مجلس مامور مخصوص معین شود از مجلس نمیشود از عدلیه باید معین شود البته خیلی لازم است که رسیدگی نمود بنده عرض میکنم که اگر کمتر از این هم از او صادر شده باشد بلکه اگر یکی از این حرکات را هم کرده باشد عزل که باید بشود سهل است باید مجازات سخت ببیند تا من بعد مامورین دیگر اینگونه اقدامات و حرکات وحشیانه ننمایند و حالا مقتضی میدانم که رأی ساکت گرفته شود.
حاجی آقا ـ مطالبی که آقای وزیر جنگ و افتخار الواعظین گفتند متباین است وزیر جنگ میفرمایند او باید به امر حکومت رفتار کند و حال به طوریکه از معاون وزیر داخله خواسته اند و معلوم میشود که از طرف وزارت داخله چنین دستوری به او داده نشده عرض میکنمم یک نفر مامور نظامی نمیتوان یک چنین اقدامی بکند او باید بگیرد و به دست عدلیه بدهد من هیچ نمیپذیرم که از طرف مجلس اقدامی شود بنده تصور میکنم که تحقیق کنند از حکومت خراسان که اگر تحقیق کنند از حکومت خراسان که اگر چنین وحشیگری کرده باشد اطلاع بدهند و در این صورت معلوم است که باید مجازات شود.
وزیر داخله ـ این شخص مأموریت شفاهی هم از وزارت داخله هم از وزیر جنگ داشت و اینکه قوام السلطنه گفته است که چنین دستوری به او داده نشده راست گفته است لکن دستور شفاهی به او داده شده و مخصوصا در حضور آقای سپهدار وزیر جنگ بنده و ایشان هر دو به او اجازه دادیم که هر طور میتوانی شر سالار بلوچ را رفع کن بعد که رفت تلگراف کرد که حال قوهام زیاد است بنده تلگراف رمز کردم که اقدام کن و خدمت نظامی خود را انجام داده است و حالا منتظر التفات اولیای دولت است دیگر اینکه در عوض اینکه التفات فرمایند بی التفاتی که شایسته نیست باید این مسئله تحقیق شود اگر صحیح است مجازات شود والّا اسباب یاس مامورین میشود.
میرزا ابراهیم خان ـ بنده فرمایشات جناب وزیر داخله را تصدیق مینمایم و نظر به سابقه حال آجودان باشی خیلی تعجب میکنم و این اظهارات را حمل به اغراق میدانم و رفتن مامور از تهران برای تحقیق تری میشود داریم اشخاصی را در خراسان که میتوانند این مسئله باید رسیدگی شود.
شیخ علی خراسانی ـ ما یک قدری حسن ظن به آن مامور داریم که آنجا یک وضعی حرکت کند که مناسب با وضع حرکت آنجا باشد لابد اشخاصی هستند که درست مطلعند میدانند که این ملاحظات را که کرده است یا خیر اگر کرده است البته باید به مجازا برسد که دیگران حساب کار خودشان را بکنند با اینکه وزیر جنگ تعجب میکنند اطمینان میدهم و شاید اطمینان هم به این مامور داشته باشیم و آن مامور قانونی است که خلاف قانون نکند بنده هم از تربت و هم از ترشیز خط دارم که این مامور حکم داشته است دو نفر را حرکت بدهد هر کس با او همراهی کرده آنها را چوب زده داغ گرده که همراهی کردند به یک نیت نیکی بوده است که حالیه با دولت جدید خلاف کرده است مجازات ربط ندارد به آنها من مخالف عزل نمیشود و او را باید مجازت نمایند.
افتخار الواعظین ـ میخواهم عرض کنم به اسم دوستی و اشنائی با سالار خان با پنجاه نفر از مردمان مجتمع به آنها این شکل حرکات غیر قانونی شده است و بر خلاف حکم وزیر داخله و دو ماه آنها را در تربت حبس کرده است این نمیشود که یک ماموری را بفرستند و او به هوای نفس حرکت کند البته مجازات او لازم است.
کاشف ـ جناب افتخار الواعظین فرمودند که نمایندگان خراسان از این قضیه اطلاع دارند بنده که یکی از نمایندگان میباشم اصلا از این مطلب اطلاعی ندارم در این صورت آنهائی که طرف هستند به عدلیه شکایت نمایند و میتوانند به عدلیه شکایت نموده و احقاق حق شود در صورتیکه وزیر جنگ میگوید این طور نیست نمیشود حکم کرد باید از طرف وزارت جنگ تحقیق شود بنده عقیده ام این است که این طور نیست و این مطلب اصل ندارد و بیش از این نمیتوان در این مسئله مذاکره نمود.
افتخار الواعظین ـ من عرض دارم.
رئیس ـ قبل از شما هم هست و شما حق خودتان را ساقط کرده آید و حالا رأی ساقط گرفته میشود.(پیشنهاد معتمد التجار در باب رأی ساکت: بنده پیشنهاد میکنم که رأی ساکت گرفته شود تا اقدامات وزیر جنگ معلوم شود.)
رئیس ـ هر کس این پیشنهاد معتمدالتجار را تصویب میکند قیام نماید.(با اکثریت رد شد.)
(توضیخ به علت اینکه در صورت مشروح ظاهرا نقیصه و کسری داشته مندرجات زیر از روی صورت خلاصه نوشته شد.)
آقای دکتر علی خان تقاضا نمود که هیئت وزرا با این کمیسیون راپورت عریضه ملت ارامنه مرکبا جلسه تشکیل داده و نتیجه مذاکراتشان تقدیم مجلس شده پس از آن مجلس داخل مذاکره شده و رأی بگیرند در این پیشنهاد رأی گرفته و با اکثریت تصویب گردید رئیس اظهار داشت فردا سه ساعت قبل از غروب برای تعیین دستور مجلس و پاره ای مذاکرات به طور خصوصی جلسه تشکیل خواهد شد مجلس تقریبا دو ساعت از شب گذشته ختم گردید.)