مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۹ فروردین ۱۲۸۶ نشست ۶۶
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نخست | تصمیم‌های مجلس | قانون اساسی مشروطه |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نخست |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۹ فروردین ۱۲۸۶ نشست ۶۶
خلاصه وقایع ومذاکرات روز سه شنبه ۲۵ شهر صفرالمظفر ۱۳۲۵ دارالشورای ملی.
خلاصه مذاکرات روز یکشنبه ۲۳ را آقا میرزا طاهر قرائت نمودند قرار شد نظامنامه انجمنهای ایالتی خوانده شده مطرح مذاکره شود رئیس اظهار داشت قبل از اینکه شروع بقرائت نظامنامه انجمنهای ایالتی شود مکتوبی طلاب انجمن اتحادیه نوشته‌اند و خیلی مختصر است خوانده شود.
لهذا آقا میرزا طاهر مکتوب مزبور را خواندند که خلاصه آن قریب باین مضمون بود:
- از طرف طلاب انجمن اتحادیه- قریب هفتاد روز است بعد از آنکه اهالی آذربایجان واینجا اقدام و ایستادگی نموده تکمیل قانون اساسی را خواستند همه روزه مذاکره شد که تتمیم قانون اساسی کی نوشته شده و چه وقت تمام می‌شود جواب داده شد همین چند روزه تاغره ماه صفر را وعده صحیح دادید که تمام می‌شود و ماه صفر هم بآخر می‌رسید ابداً بوعده خودتان وفا نکرده‌اید اگر تتمیم قانون اساسی تا حال نوشته نشده چرا اقدام نکرده‌اند اگر نوشته شده چرا در مجلس قرائت و تصویب نشده اگر قرائت و تصویب شد چرا بصحه همایونی فرستاده نشده اگر بصه همایونی فرستده شده وبصحه نرسیده چرا به ملت اطلاع نداده‌اند که ملت تکلیف خود را بداند اگر تا روز پنجشنبه متمم قانون اساسی تمام نشده و بصحه همایونی نرسد موجب زحمت خواهد شد مطلب دیگر چند روز قبل جمعی از اهل قائن متظلم بودند عینا عریضه آنها فرستاده شد که جواب داده شود واین آخرین عریضه است که جهت رفع تکلیف عرض شد.
رئیس- بلی از این رقعه که از انجمن اتحادیه نوشته‌اند شاید هر کس معنی استنباط کند من چنین استنباط کرده‌ام اینها کار را بر ما سخت می‌گیرند والا اینها وکلائیکه تعیین نموده‌اند یا باید بگویند این وکلا را قبول نداریم یا اینکه باید فرصت و وقت بدهند از غره رمضان زحمتها کشیده با جمعی تا آن قسمت نظامنامه اساسی که بصحه همایونی رسید و دیدند نوشته شد وازغره ذی حجه مشغول نوشتن باقی بودند حال سه چهار روز است تمام شده که باید در مجلس قرائت شود ولی این نظامنامه انجمنهای ایالتی و نظامنامه بلدی الزم امور بنظر می‌آید بواسطه اغتشاش ولایات گفتیم اینها پیش بیفتد حال اینطور نوشته‌اند عرض بنده دو مطلب است یکی اینکه اگر اهالی انجمن اتحادیه و سایرین وکلا بجهت مجلس معین نموده‌اند دیگر حق گفتگو ندارند و در همه جا هم همینطور معمول است موکلین حق امر ونهی بر وکلای خود ندارند دیگر اینکه اگر از اهل مجلس بهمدیگر اطمینان ندارند آن را هم واضح گفته و تصریح نمایند رأی بگیرید آنها بروند باقی دیگر مشغول کار بشوند این دو فقره مطلب من است حالا این قسم مکتوبات نوشتن جز اینکه موجب دلتنگی و رنجش می‌شود فایده دیگری ندارد ما که بیکار نبوده‌ایم و همه وقت مشغول کار بوده و هستیم.
حاج شیخ علی – و جمعی اظهار داشتند که مقصود طلاب انجمن اتحادیه از نوشتن این مکتوب ترغیب و تأکید بوده ولی ندانسته‌اند چه بنویسند و سوء تعبیر است گمان اینطور استکه فقط قصد اینها جز ترغیب و تأکید جیز دیگری نبوده.
وکیل التجار – چنین جواب دادند هیچکدام از این مطالب که گفته شد از عبارات این مکتوب فهمیده نشود آنچه که فهمیده می‌شود این استکه اینها استدعا کرده‌اند اگر متمم قانون اساسی بصحه همایونی نرسیده و علتی دارد اطلاع داده شود که ما ملت بتکلیف خود عمل نماییم مقصود آنها در لفظ اگر است وغیر از استدعا چیز دیگر نیست.
حاج محمد تقی- پنجاه روز استکه این هفت فصل متمم قانون اساسی ناتمام مانده است روزی یکساعت ونیم می‌خواهید بیایید یک کار ایران را اصلاح نمایید واین محملها برای مکتوب قرار می‌دهید.
حاج سید نصرالله – آنکه ظاهر عبارت مکتوب است همین است که گفته شد و محل ایراد است ولی یقین است مقصود آنها این نیست اما اینکه میگوئید بهمه جهت دو ساعت میایید و با این کار پیش نمی‌رود در این مجلس باید خلاصه مطالب گفته شود اینجا که نمی‌شود قانون نوشته شده واصلاح گردد یک فصل قانون را می‌خواهید در این مجلس مذاکره نمایید چند روز طول می‌کشد تا نتیجه بگیرید در اینصورت می‌شود صد فصل قانون را در این مجلس اصلاح نمایید کار را باید در انجمن دیگر تدارک کرد اینهائیکه قوانین را می‌نویسند انجمن دارند شبها مذاکره و مباحثه وفکر می‌نمایند شاید در سر یک مطلب یک شبانه روز گفتگو می‌نمایند لیکن اینجا شما هیچ فکر نمی‌کنید یک عبارتیکه خوانده می‌شود از هر طرف فوراً هجوم می‌آورند ای نظامنامه انجمنهای بلدی در بیست روز قبل قرائت شده و نسخه آن چاپ شده بهمه داده شد که مطالعه نمایند.
معهذا وقتیکه خوانده می‌شود در سر یک عبارت چقدر گفتگو می‌نمایید معلوم می‌شود هیچ مطالعه نکرده‌اند بلی صحیح است اینها متمم قانون اساسی وغیره را می‌خواهند ولی این نظامنامه انجمنهای ایالتی از همه اهم تر است تمام ولایات مغشوش است باید بدواً این تمام شود که رفع این اغتشاشات بشود.
اسدالله میرزا – سلسله جلیله شاهزادگان و قاجار مجلسها نموده و گفتگوها کرده انجمن اتحادیه تأسیس کرده‌اند و دیروز مرا هم دعوت نموده بودند و لایحه نوشته بودند خواندند مخصوصا شاهزاده فرمانفرما و سایرین از من خواستند که آن لایحه در این مجلس محترم هم خوانده شود حالا جناب رئیس اجازه دادند آقایان هم تصویب می‌نمایند خوانده شود.
آقا میرزا سید محمد مجتهد- مقصود از این لایحه و انجمن چیست؟
اسدالله میرزا – مقصود اظهار همراهی است.
آقا میرزا سید محمد – این انجمنهای متعدد اسباب اغتشاش شده و اهم مطالب ملاحظه این امورات استکه رفع اغتشاشات بشود این شهر با وجود بی نظمی که دارد در هر گوشه مجلسی تشکیل داده‌اند و امر بمعروف را دست آویز کرده بدتر اسباب بی نظمی و اغتشاش می‌شوند غرض جلوه اینکار را نمایید اگر این وضع باشد همه این مملکت بهم خواهد خورد در این خصوص مذاکرات زیاد شد.
حاجی محمد اسمعیل آقا – مملکتی که سیاست ندارد در آن هیچکار پیشرفت نمی‌کند اینها بالمره از سیاست چشم پوشیده‌اند خود را مطیع امر نمیدانند بلکه هر کدام خود را آمر میدانند و همه این اغتشاشات را هم مغرضین و مفسدین می‌بندند بپای مجلس.
آقا سید حسین – آن روز در مجلس همین مذاکره شد وزارت داخله هم حضور داشتند قرار شد آن بلیطها را بگیرند و هر کس مرتکب این کار است بمجازات برسد واینگونه انجمنها را که باعث هرج و مرج می‌شوند بهم بزنند حالا باید از وزارت داخله این مطلب را خواست و بعضی گفتند بدواً از مجلس رقعه بملایمت باین مجلس نوشته شود شاید ترک این کارها را نمایند آقا شیخ حسین اظهار داشتند این انجمن ربطی به بقال و غیره ندارد و آن کسیکه این انجمن را دائر نموده می‌گوید من آقا هستم آنانرا باید آقایان حجج اسلام رفع نمایند.
آقا میرزا محمود خوانساری- کار تشکیل اینگونه انجمنها در مسئله است یا راجع بشرع است یا راجع بعرف اگر راجع بعرف است دولت باید ممانعت نماید اگر راجع بشرع است حجج اسلام باید ممانعت کنند ربطی بمجلس ندارد.
در این وقت لایحه که از انجمن شاهزادگان و قاجار نوشته شده بود شاهزاده اسدالله میرزا قرائت کردند که مشعر بود بر اظهار همراهی این سلسله جلیله با اساس مقدس مجلس محترم شورای ملی:
- بعضی ایراد نمودند با وجود این لایحه که از انجمن شاهزادگان و قاجاریه نوشته شده هیچ متوقع و منتظر نبودیم که اسمی از سلطنت مشروطه نبرده‌اند جواب داده شد که سلطنت مشروطه بنایش با مجلس شورای ملی است و از مجلس محترم هم بطوریکه باید اسم برده شود نوشته شده.
آقا شیخ ابراهیم – در زنجان انجمنی تشکیل شده غیر از روضه خوانی و تهذیب اخلاق کار دیگری ندارد. معهذا از طرف حکومت و مستبدین جمعی با سرباز و توپچی اجماع نموده‌اند که انجمن را بهم زده این بیچاره‌ها را اذیت می‌کنند خوبست تلگرافی از طرف مجلس محترم بحکومت آنجا بشود که اقدام بکاری ننمایند و همچنین انجمن هم ساکت باشد تا دستورالعمل آنها فرستاده شود قرار شد بهمین مضمون تلگرافی بشود.
و تلگرافی در این مورد آقا میرزا سید محمد مجتهد ارائه داشت که از لنگرود مخابره شده بود و وزارت داخله نزد معظم الیه محض آگاهی و استحضار فرستاده بودند قرائت شد خلاصه مضمون آن این که:
- شیخ محمد نامی واعظ ضعیفه را برهنه و بجرم اینکه فعل شنیعی از او صادر شده سوار خر برهنه نموده در کوچه و بازار گردانیده اند و این نحو کارها مخالف شرع وعرف است و بعد آقا سید محمد اظهار کردند که اعلیحضرت دستخط فرموده‌اند وزارت داخله مأمور بفرستد اینشخص را بیاورند و حال من باب اطلاع بمجلس فرستاده‌اند همه تصدیق کردند که البته باید از این نوع کارها که خلاف شرع و امنیت است جلوگیری شود.
رئیس- یک مطلب داشتم و آن اینست که قرار بگذاریم یکروز از این چهار روز مجلس را برای مطالب متفرقه مخصوص شده مذاکرات و گفتگو شود و سه روز باقی را برای خواندن و تصویب نظامنامها و قوانین که وضع و نوشته می‌شود و سعی نماییم این سه چهار نظامنامه که حاضر است تمام شده کاری پیش برود عموم تصدیق نموده گفتند این ترتیب بسیار خوبست و
آقا میرزا طاهر شروع نمودند بخواندن نظامنامه انجمنهای ایالتی.
احسن الدوله – از این تاریخ ببعد همه روزه این مجلس با وزراء طرف بوده و کار خواهد داشت اگر آقایان تصویب نمایند چه ضرر دارد هر ماهی دو نفر از وکلاء کاردان را مأمور نمایند که با وزراء گفتگو نموده و مطالبه جوبا اخطاراتیکه از طرف مجلس می‌شود بنمایند.
رئیس- این ترتیب که شما گفتید صحیح نیست چندی قبل یک ترتیبی مذاکره شده و حال هم از طرف دولت اقبال شده و باید اقدام شود و آن اینست که هیئتی از وزراء و وکلا در یکی از اطاقهای همین عمارت تشکیل یافته هفته دو سه روز در امورات مذاکره نموده و تدارک کار برای مجلس نمایند واین ترتیب بسیار خوب و مفید است.
حاج سید نصرالله – غیر این ترتیب هیچ شکل دیگر نمی‌شود واگر این ترتیب نشود هیچ کار این مجلس پیش نخواهد رفت کار این مجلس فقط گفتن و نوشتن است.
(باز صحبت از انجمنها شد بعضی گفتند که هر انجمنی که بتصویب مجلس تشکیل می‌شود عیب ندارد و باقی انجمنها که بتصویب مجلس تشکیل نشده وباعث اغتشاش هستند بیفایده است).
حسنعلی خان- در باب انجمن ایالتی خیلی صحبت شده و گفته شد که در مملکت هرج و مرج و بی‌نظمی روی داده باید جلوگیری شود حرفی در این نیست والبته باید ممانعت نمود ولی عرضی دارم و آن این است پریشب گذشته ضعیفه را در پشت باغ ما کشته چاه انداخته‌اند و هیچ معلوم نیست کی کشته بعد از آنکه جسد کشته متعفن شده فهمیده‌اند با هزاران زحمت از چاه بیرون آوردند که دفن نمایند و علاوه هر شب دسته دسته مست است که در خیابانها و کوچها می‌گردند خودم دیدم یکدسته مست دستشان حربه بود و عربده می‌کشیدند اینها نیست مگر بواسطه اینکه دولت با ملت معیت ندارد و می‌خواهد این شهر بهم بخورد و همه را هم میگویند مجلس کرده چیزیکه ما می‌خواهیم این است جدا بوزارت داخله اخطار شود تا فردا شهر را امنیت بدهد و این دفعه سیم است که گفته شد اگر اقدامی نکردند باید استعفاء ایشان را خواست معالجه این کار این است که همراه باشید و جدا بخواهید امنیت هیچ نیست و ماها آسوده در خانهای خود نشسته‌ایم.
آقا میرزا سید محمد مجتهد – بلی دولتیها متعمد هستند. آن روز وزارت داخله در این خصوص نوشته خواست نوشتیم دادیم معهذا اقدامی نشد.
حسنعلی خان – قانون نوشتن صحیح است تکلیف مجلس است ولی ورق کاغذ با مرکب هیچ کار نمی‌کند قانون مجری می‌خواهد تا قوه اجرائیه نداشته باشید هیچ فایده ندارد.
رئیس التجار- اگر مجلس تصویب می‌کند همین طوریکه آقای حسنعلی خان گفتند از وزارت داخله جدا خواسته شود این بی نظمی و اغتشاش منحصر بطهران نیست همه جا همینطور است.
حسنعلی خان – در این باب زیاده بر این حرف نزنید بموجب نظامنامه سه دفعه که هر چیزی را از وزیر مسئولی خواستید اقدام نکردید عزل او را باید خواست (قرار شد بهمین ترتیب رقعه بوزارت داخله نوشته شود.)
سید الحکما – البته باین ترتیب که آقای حسنعلی خان گفتند بوزارت داخله نوشته می‌شود آن انجمنی که برای کار حاجی ملک التجار معین شد وقت او معلوم شود که کی است تا حاضر شوند.
رئیس- قرار است فردا دو ساعت بظهر مانده اشخاص آن انجمن حاضر شده در این باب گفتگو نمایند.