مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۹ دی ۱۳۲۳ نشست ۹۰
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری چهاردهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بودجه مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری چهاردهم |
دوره چهاردهم قانونگذاری
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره ۱۴
جلسه: ۹۰
صورت مشروح مجلس روز سه‌شنبه ۱۹ دی ماه ۱۳۲۳
فهرست مطالب:
۱- قرائت صورت مجلس
۲- شور در گزارش کمیسیون بودجه راجع به بقیه مواد قانون دو دوازدهم
۳- تصویب صورت مجلس
۴- بقیه شور در گزارش کمیسیون بودجه راجع به بقیه مواد قانون دو دوازدهم
۵- موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
مجلس دو ساعت و ده دقیقه قبل از ظهر به ریاست آقای آقا سید محمدصادق طباطبایی تشکیل گردید
صورت مجلس روز یکشنبه ۱۷ دی ماه را آقای طوسی (منشی) قرائت نمودند. (اسامی غائبین جلسه گذشته که ضمن صورت مجلس خوانده شده:
غائبین با اجازه- آقایان: منصف- بهبهانی- فرمانفرمائیان
غائبین بی‌اجازه- آقایان: فولادوند- ذوالقدر- دکتر کشاورز- نقابت- اخوان- کفایی- آصف- امیر ابراهیمی- حیدرعلی امامی- تولیت- تیمورتاش- بوشهری- سلطانی- ظفزی- دکتر معاون- سید ضیاالدین- فداکار- تهرانی- معدل- رفیعی- کام‌بخش- مهندس پناهی)
۱- قرائت صورت مجلس
رئیس- آقای صفوی فرمایشی داشتید؟
صفوی- بنده راجع به صورت جلسه عرضی داشتم
رئیس- بفرمایید
صفوی- عرض کنم که یک دفعه دیگر هم بنده تذکری دادم که مطابق اصل هفتم قانون اساسی مصرح است که مجلس شورای ملی بعد از حضور دو ثلث از نمایندگان برای مذاکره بایستی تشکیل شود باز هم این موضوع رعایت نشده است و هنوز عده برای مذاکره و رأی کافی نیست زنگ تشکیل جلسه علنی زده می‌شود، آقایان می‌آیند اینجا می‌نشینند در صورتی که عده کافی نیست بنده خواستم مقام ریاست را متوجه نمایم که مقرر فرمایند اگر آقایان دیرتر از موقع مقرر حاضر بشوند جلسه را تشکیل ندهیم و الّا اگر آقایان در موقع مقرر آمده باشند و عده برای رأی و مذاکره کافی باشد آن وقت زنگ برای تشکیل جلسه زده شود نه قبل از این که عده کافی بشود چون ممکن است آقایان نیایند و اسباب اشکال بشود.
رئیس- این مخالف قانون نیست، یک مرتبه گفتید دو
مرتبه گفتید سه مرتبه گفتید بنده هم جواب دادم ممکن است بنده در این خصوص از مجلس رأی بگیرم بعضی از آقایان می‌فرمایند این عمل برخلاف مقررات است و قانون لازم دارد که برای این موضوع بگذرانیم و رسمیت بدهیم عرض می‌کنم ما اینجا اجتماع می‌کنیم و برمی‌خیزم کجاش مخالف قانون اساسی است، قانون اساسی اجتماع در اینجا را که منع نکرده است لذا دیگر مخالفتی باقی نمی‌ماند (صحیح است)
مهندس فریور- قانون اساسی برای تشکیل دفعه اول مجلس است
رئیس- آقای مجد ضیایی فرمایشی دارید؟
مجد ضیایی- آقای فرمانفرماییان را در صورت جلسه غایب نوشته‌اند ایشان مریض هستند و توسط بنده از مقام ریاست اجازه خواسته‌اند لذا خواستم تقاضا کنم اصلاح شود.
رئیس- نوشتم که اصلاح شود. آقای فرخ فرمایشی دارید؟
فرخ- آقای تیمورتاش را جزو غائبین بی‌اجازه نوشته‌اند در صورتی که تقاضای مرخصی او تقدیم شده است به کمیسیون عرایض این است که تقاضا می‌کنم اصلاح بشود.
رئیس- آقای اردلان فرمایشی دارید؟
اردلان- عرض می‌کنم که در جلسه گذشته آقایانی که در آن روز بیاناتی فرمودند از جمله یکی نماینده محترم آقای هاشمی بود که بیانات بسیار جالب توجهی فرمودند و بدبختانه بیانات ایشان به هیچ وجه در صورت جلسه منعکس نشده بود، بنده استدعا می‌کنم یک مختصری از بیانات ایشان در صورت مجلس انعکاس پیدا کند.
اقبال- آخر بیانات ایشان به شما چه مربوط است …
فاطمی- در عمل انعکاس پیدا کرد
رئیس- آقای حاذقی فرمایشی دارید؟
حاذقی- بنده دیروز پیشنهادی داده بودم که در اطراف آن توضیحات کافی داده نشده مقصود این است که دولت برای کارهای اقتصادی خودش موظف باشد که برای مملکت در حدود نرخ متوسط خاورمیانه جنس بخرد، زیرا اطلاع داشتم که خریدهای دولت از اجناس انحصاری زاید بر آن قیمت‌ها است و آقای نخست وزیر هم قول دادند که از این به بعد مراعات می‌شود و در صورت جلسه قید نشده است استدعا می‌کنم رعایت بشود.
دکتر معظمی- اجازه می‌فرمایید؟
رئیس- بفرمایید
دکتر معظمی- در صورت جلسه اسامی آقایانی که رأی موافق داده بودند ذکر شد و اسامی آقایانی هم که مخالف بودند ذکر شد. اسامی آقایان ممتنعین ذکر نشد در صورتی که آنها هم بایستی اسامی‌شان ذکر شود منتها به عنوان ممتنع مقصود این است که اسامی آنها هم معین شود بالاخره به دلایلی رأی نداده‌اند ولی اسامی‌شان باید قید شود.
طوسی- آقای دکتر معظمی توجه می‌فرمایید این فرمایش جنابعالی صحیح است ولی تصدیق می‌فرمایید که یک عده رأی موافق و یک عده رأی مخالف باید اینجا خوانده شود که مسلم بشود از روی آنها بعد تفکیک بشود که ممتنع چه اشخاصی بوده‌اند و بایستی برای این مجالی داده شود، این است که اگر تصویب بکنید برای جلسات بعد خوانده شود و الا برای این جلسه حاضر نمی‌شود.
دکتر معظمی- ممکن است در کارت‌هایی که تقسیم می‌شود بین آقایان هم رنگ باشد که برای ممتنع هم یک کارتی باشد که مال ممتنعین هم معلوم شود
رئیس- در صورت جلسه آقا تاکنون سابقه نداشته است که اسم ممتنعین نوشته شود در این خصوص باید در هیئت رئیسه مذاکره شود که تکلیف این کار معلوم شود.
تهرانچی- معلوم هست که عده حاضرین کی‌ها بوده‌اند که معلوم شود
رئیس- باید در این قسمت مذاکره شود و رأی داده شود آقای اقبال فرمایشی دارید؟
اقبال- بنده عرضی ندارم
رئیس- آقای دکتر شفق فرمایشی دارید؟
دکتر شفق- بنده از جمله کسانی بودم که همیشه آقایان
خاطر شریفشان هست معتقد بودم در ساعت اول وقت حاضر باشیم ولی در حقیقت ممکن است که اصلاً همین کار را از روی روش و به موجب آیین‌نامه‌ای ما اجری کنیم، اگر به موجب قانون اساسی که به موجب اصل ۷ مشروط است که موقع تشکیل مجلس حضور دو ثلث از اعضا است و هرگز از این لحاظ سزاوار نیست که یک عده ولو ده نفر بیایند نیم ساعت بنشینند اینجا آنجا و اینجا که فرقی ندارد مجلس آقا تشریفاتی دارد به عقیده بنده اگر آمدیم تصمیم هیئت رئیسه را پذیرفتیم که آقای رئیس خودشان اعلام فرمودند اگر چه قبل از اعلام رسمیت جلسه بود، در این صورت فرمودند که از ساعت ۱۵/۹ هیئت رئیسه حاضر می‌شوند و یک ربع به ده مانده اگر آقایان نمایندگان نیامدند بلند می‌شوند و می‌روند و این را هم اجرا نکردند.
رئیس- می‌خواستیم که مجلس به هم نخورد.
دکتر شفق- برای شق سوم هم خواهش می‌کنم که یک قاعده‌ای اتخاذ کنید که بی‌قاعده نباشد.
رئیس- اگر بنا شد بیاییم و بی‌خود اینجا بنشینیم البته بنده هم استفاده می‌کنیم اگر اجازه بفرمایید همان رویه‌ای را که تصمیم گرفته‌ایم انجام بدهیم بهتر است.
مهندس فریور- بله همان تصمیم را بگیرید.
دکتر اعتبار- اجازه می‌فرمایید؟
رئیس- بفرمایید
دکتر اعتبار- آقای طوسی در ضمن این که اسامی موافقین آن لایحه را قرائت فرمودند فرمودند ۶۶ نفر
طوسی- خیر ۶۸ نفر در صورتی که شصت و نه رأی بود
رئیس- یک نفر آقا اشتباه شده بوده است و دو رأی داده است. آقای حاذقی
حاذقی- بنده عرضی ندارم، تذکرم را عرض کردم.
رئیس- آقای دهستانی فرمایشی دارید؟
دهستانی- عرض بنده راجع به اعلامی بود که از طرف مقام ریاست شد که عده رأی دهندگان ۶۹ نفر بود (نمایندگان- گفته) شد و حالا خوانده شد ۶۸ نفر می‌خواستم بدانم که دست توش برده‌اند یا واقعاً دیروز اشتباه شده است.
رئیس- عرض کردم دیروز اشتباه شده است و یک نفر از آقایان اشتباهاً دو رأی داده است
شهاب فردوسی- اجازه می‌فرمایید
رئیس- بفرمایید
شهاب فردوسی- خواستم عرض کنم که معلوم می‌شود بعضی از آقایان معتقدند که آن دو ثلث عده‌ای که در قانون اساسی ما است که اگر حاضر باشند اکثریت می‌شود در موقع آن زنگی است که برای تشکیل جلسه زده می‌شود و حال آن که مقصود زنگی است که اینجا از طرف آقای رئیس موقع رسمیت جلسه زده می‌شود نه آن زنگی است که برای حضور در جلسه زده می‌شود که در هر موقع ممکن است زده شود و به هر صورت خواهش می‌کنم آقایان این تصمیمی را که به نفع مجلس و مملکت است هیچ وقت فراموش نکنیم (صحیح است)
صدر قاضی- اجازه می‌فرمایید؟
رئیس- بفرمایید
صدر قاضی- عرض می‌کنم دیگر مقتضی نیست آن قدر راجع به زنگ که برای تشکیل مجلس علنی است و برای تشکیل جلسه است صحبت بکنند و خوب است از طرف آقایان هیئت محترم رئیسه هم این رعایت بشود یکی دیگر هم خواستم عرض کنم این عمل هیئت رئیسه هم به عقیده بنده مخالفتی با قانون اساسی ندارد.
بعضی از نمایندگان- دستور
رئیس- بعضی از آقایان برای نطق قبل از دستور اجازه خواسته‌اند هفت هشت نفر هستند.
جمعی از نمایندگان- دستور
صادقی- پس باید رأی بگیریم عده هم کافی نیست که داخل در دستور بشویم.
عباس مسعودی- وارد در دستور بشوید صورت مجلس را بعد تصویب کنیم.
رئیس- چون بعضی از آقایان اجازه نطق قبل از دستور خواسته‌اند (صادقی- مخالفم) و چون رأی باید بگیریم عده کافی نیست.
۲- شور در گزارش کمیسیون بودجه راجع به بقیه مواد قانون دو دوازدهم
وزیر دارایی (آقای اردلان)- اجازه می‌فرمایید؟
رئیس- بفرمایید
وزیر دارایی- عرض کنم، آقایان اجازه می‌فرمایید بقیه گزارش کمیسیون بودجه مطرح شود (مهندس فریور- بقیه نیست خبر جداگانه است) خیلی خوب بقیه نیست خبر جداگانه است آقایان محترم مسبوق هستند که گزارش کمیسیون بودجه در دستور هم بوده است و یک موادی هم هست که برای وزارت بهداری، وزارت فرهنگ و وزارت کشاورزی ضروری است احتیاج به پول دارند، بنده استدعا می‌کنم مطرح شود تا این که ضمن مباحثه عده هم کافی بشود (صحیح است)
رئیس- قسمت بودجه مطرح است
حاذقی- بنده مخالفم با ورود در دستور
رئیس- آن وقت نمی‌توانیم رأی بگیریم آقا
حاذقی- نمی‌توانید هم وارد دستور بشوید، من یک طرحی دارم ۵ ماه است اجازه خواستم بخوانم
امینی- حالا اجازه بفرمایید وارد در دستور بشویم
حاذقی- پس موافقت بفرمایید غیر از جلسه امروز در جلسه بعد خوانده شود.
رئیس- گزارش کمیسیون بودجه قرائت می‌شود:
(گزارش از کمیسیون بودجه به مجلس شورای ملی)
پیرو گزارش شماره ۲۱ کمیسیون بودجه راجع به اعتبار دو دوازدهم هزینه کل کشور برای دو ماهه آذر و دی ماه ۱۳۲۳ که مواد اول و دوم و سوم آن در جلسه سی‌ام آذر و دی ماه ۱۳۲۳ که مواد اول و دوم و سوم آن در جلسه سی‌ام آذر به تصویب مجلس شورای ملی رسیده است اینک بقیه مواد آن را از ماده ۴ به بعد که ۵ ماده است به عنوان گزارش مستقل تقدیم و تقاضای تصویب آن را می‌نماید.
رئیس- ماده اول گزارش قرائت می‌شود:
ماده اول- وزارت جنگ مجاز است دیون و تعهدات سال ۱۳۲۲ و سال‌های قبل خود را از محل اعتبارات مصرف نشده بودجه سال ۱۳۲۲ و مبالغی که بابت مطالبات سال‌های گذشته آن وزارتخانه به حیطه وصول در آید با موافقت وزارت دارایی و تصویب کمیسیون بودجه پرداخت نماید.
تبصره- وزارت جنگ و ژاندارمری نیز مشمول ماده ۲۴ قانون متمم بودجه سال ۱۳۱۲ خواهند بود.
مهندس فریور- اجازه می‌فرمایید؟
رئیس- بفرمایید کلیات مطرح است.
مهندس فریور- موقعی که ماده اول این لایحه مطرح بود (یکی از نمایندگان- چه مطرح است) کلیات است
محمد طباطبایی- این لایحه قبلاً مطرح شد و تمام شد و رفت بقیه‌اش را اگر می‌خواهند بدهند باید به عنوان لایحه جداگانه باشد این لایحه تازه‌ای است این را کمیسیون خبر نداده است هنوز در چه چیز بحث می‌کنید؟
مهندس فریور- آقای طباطبایی توجه بفرمایید بعد مذاکره بفرمایید، یک مرتبه این لایحه تحت ۸ ماده تقدیم شد به مجلس، آن روز برای این که بتوانند حقوق‌ها را بپردازند دو سه ماده را به عنوان خبر جداگانه برحسب پیشنهاد آقای دشتی جدا کردند و رأی گرفته و لایحه مستقلی شد و قرار شد بقیه را هم به عنوان یک خبر مستقل به مجلس گزارش بدهند که گزارش کمیسیون الآن قرائت شد معلوم می‌شود آقا تشریف نداشتید در مجلس آن روز می‌خواستند به این ترتیب حقوق‌ها را بپردازند و بقیه‌اش ماند و همین است که الان مطرح است و مقدمه آن را هم الان به عنوان خبر کمیسیون آقای هاشمی خواندند.
طباطبایی- پس کو آن خبر دیگر؟ چرا طبع و توزیع نشد؟ من که ندیدم
هاشمی- گزارش کمیسیون در تعقیب همان مواد است و خطی است دو سطر است که همان مواد را تأیید کرد (صحیح است)
فریور- پس به نظر جنابعالی آقای طباطبایی از این لحاظ که خبر دیگر را چرا چاپ نکرده‌اند وارد نیست.
(دکتر اعتبار- وارد است) بنده تصدیق می‌کنم ولی خوب نباید زیاد به فرمالیته عقیده داشت
هاشمی- اصل خبر که چاپ شده است آقا
مهندس فریور- فعلاً خبری است در حقیقت حالا چاپ نشده است ولی مقصود یکی است آن مواد فعلاً به عنوان خبری تلقی می‌شود که ماده اولش ماده چهارم است و مقدمه‌اش هم همان مقدمه خطی بود که آقای هاشمی خواندند.
جمعی از نمایندگان - صحیح است. آقا بفرمایید
مهندس فریور- بنابراین در کلیات می‌شود صحبت کرد، حالا که می‌شود در کلیات صحبت کرد بنده آن دفعه که مطرح شد خیلی مختصر مخالفت خودم را با ماده ۴ تا ماده ۸ عرض کردم و ضمناً عرض کردم این لایحه این دفعه ۱۲/۲ نیست این یک لایحه بودجه است که تقریباً به این صورت در آورده‌اند برای ما و به مجلس داده‌اند عرض کنم دو نحو دولت می‌تواند اساساً اجازه پرداخت بگیرد، یکی بودجه آوردن یعنی لایحه بودجه که تکلیفش معلوم باشد عواید معلوم باشد و مخارج هم معلوم و نمایندگان مجلس با دیدن رقم می‌توانند مخارجی را رسیدگی کنند و تشخیص بدهند که اگر صلاح است اجازه پرداخت بدهند اگر نیست ندهند این یک نحو که نحو عادی است، یک نحو هم نحو دو دوازدهم آوردن است (اگر چنانچه مذاکرات آقای کاظمی یک قدری بلندتر شود صدای من خفه می‌شود) عرض کنم نحو دیگر نحوه دوازدهم آوردن است، و این دوازدهم معمولاً به صورت استثنایی و به صورت موقت می‌آید به مجلس اصولاً این کلمه را اگر ترجمه کنید در فرانسه می‌گویند (دوزیم پرویزوار) یعنی دوازدهم موقت و این در موقعی است که دولت نتوانسته است سر موقع بودجه را بیاورد به مجلس یک دوازدهم بودجه سال قبل می‌آورد، در موقعی است که به واسطه اشکالاتی یا دولت نتوانسته است بودجه را به موقع بدهد یا در کمیسیون یک نواقصی موجود داشته است یا کمیسیون بودجه تشکیل نشده است یا تشکیل شده و اشکالات در پیش بوده است، آن وقت برای این که این مخارج ضروری را پرداخت بکنند یک لایحه ۱۲/۱، ۱۲/۲ موقت می‌آورده‌اند، موقت منتها چون در مملکت ما خیلی امور موقت است که صورت دایم به خود می‌گیرد مثلاً حکومت نظامی هم یکی از آن موقت‌ها است، حکومت نظامی یک وقت برای این که محمدعلی میرزا را بترسانند آزادی خواهان آمدند و در دوره دوم حکومت نظامی درست کردند حالا در هیچ یک از ممالکی که داخل در جنگ هستند و در مرز آنها جنگ است حکومت نظامی نیست، ولی در مملکت ما حکومت نظامی علی‌الدوام است.
سیف‌پور- فقط برای توقیف روزنامه‌ها است.
مهندس فریور- این است که خیلی از مسائل است که موقت است علی‌الاصول منتها در مملکت ما دایمی شده است و خیلی چیزها هم هست که الزامی است عملش و اصلاً در مملکت ما به ودجود نمی‌آید، این قضیه ۱۲/۱، ۱۲/۲ هم در این مملکت صورت دایم پیدا کرده است و الا هیچ جای دنیا این رسم نیست که ماه یازدهم سال هم به طور دوازدهم بگذرانند، فلسفه این که دوازدهم می‌گذرانند چیست؟ یک دوازدهم می‌گذرانند مطابق بودجه سال قبل، یعنی این طور فرض می‌کنند که اصل بر این است که بودجه سال قبل را مجلس و کمیسیون بودجه تحقیق کرده است، تدقیق کرده است، تعمق کرده است، ارقامش را رسیدگی کرده و آن را اجازه داده است و تصویب کرده است وقتی که یک دوازدهم می‌گذرانید روی مبنای همان بودجه سال قبل می‌گذرانند بنابراین عملی که می‌کنند عمل صحیحی است چون مبتنی بر عملی است که پارسال در مجلس رسیدگی شده است ولی ما یک دوازدهم را می‌گذرانیم روی بودجه پارسال‌مان و بودجه پارسال‌مان را بنده نمی‌دانم چه جور رسیدگی شده است شاید در دوره قبل هم بودجه همه‌اش به صورت ۱۲/۱، ۱۲/۲ گذشته است (صحیح است) ملاحظه می‌فرمایید عمل ما چقدر لغو شده است و کدام عملمان، عملی که بزرگ ترین و بالاترین عمل یک
نماینده است این عمل را ما ناقص می‌کنیم حالا وای به اعمال دیگر، بنابراین علی‌الاصول با صورت ۱۲/۲ مطابق دلایلی که عرض کردم بنده موافق نیستم و به خصوص اگر چنانچه طبق این دوازدهم‌ها بخواهیم یک موادی مثل این موادی که این دفعه گنجانیده‌اند بگنجانند که از صورت بودجه خارج بشود بعد از این مقدمه که عرض کردم اساساً به موجب این مقدمه بنده خیال نمی‌کنم که مجلس به این ترتیب حق داشته باشد اصلاً بدون این که بودجه کل را برایش بیاورند بدون این که ارقامش را بداند یک همچو چیزی را تصویب بکند، این حق حق قانونی ما است حق وجدانی ما است ما چطور به دوازدهم رأی بدهیم و حال آن که رقم عواید را در نظر نداریم درست است یک لایحه بودجه یک دفعه چاپ شده است لایحه بودجه‌ای که دولت آورده بود، ولی آن لایحه بودجه در کمیسیون رسیدگی نشد، مورد رسیدگی آقایان قرار نگرفت خیلی ارقام است در آن لایحه که اصلاً مورد تردید است و در آن گجانده‌اند رقمی را که بنده در نظر دارم یک رقم مالیات بردرآمد بوده ۸۸ میلیون تومان بنده یقین دارم که رقم مالیات بردرآمد به این اندازه نخواهد شد بنابراین این مخارجی که ما کردیم استنادمان به آن رقم عایدات است و اگر چنانچه خدای نخواسته رقم عایدات به آن مبلغ نرسد ما با تصویب یک مقدار مخارجی بدون آن که دخلش را در نظر داشته باشیم مملکت را رو به ورشکستگی می‌بریم به طور قطع، بعد از این مقدمات بنده وارد می‌شوم در موادی که به صورت ضمیمه لایحه ۱۲/۲ پیشنهاد کرده‌اند ماده اولش که ماده چهارم نوشته شده است این است که وزارت جنگ مجاز است دیون و تعهدات سال ۱۳۲۲ و سال‌های قبل خود را از محل اعتبارات مصرف نشده بودجه سال ۱۳۲۲ و مبالغی که بابت مطالبات سال‌های گذشته آن وزارتخانه به حیطه وصول در آید با موافقت وزارت دارایی و تصویب کمیسیون بودجه پرداخت نماید این ماده را بنده تفکیک می‌کنم دو مرحله است یکی پرداخت دیون وزارت جنگ است و یکی وصول مطالبات آن وزارتخانه، پرداخت دیون آن تا اندازه که این دیون مسلم باشد البته برعهده دولت است و حتمی است اما از کدام محل باید بپردازند؟ می‌گویند از محل وصولی مطالبات وزارت جنگ بنده عرض می‌کنم چون بودجه ریز نیست فکر کردم که وزارت جنگ چه مطالباتی می‌تواند از مردم داشته باشد وزارت جنگ وزارتخانه نیست که عایدی داشته باشد که مطالبات داشته باشد وزارت جنگ مطالباتش چیست؟
شهاب فردوسی- از احضار مشمولین نظام وظیفه
هاشمی- مخارجی دارد باربری گران شده است خرج زیاد شده است
تهرانچی- خیر آقا اختلاس‌هایی که می‌شود بقیه اموال آنها جزو مطالبات می‌شود.
مهندس فریور- در هر حال این ماده مربوط به عواید وزارت جنگ است از محل مطالباتی که دارد که دیون خود را بدهد عرض می‌کنم یک همچو ماده سربسته‌ای به فکر من این مطلب را آورد و اجازه بفرمایید در این مورد حق دارم که این طور فکر بکنم، حالا عملاً تشریح می‌کنم این نحو فکر کردم که وزارت جنگ مطالباتی که ندارد و مطالباتش چیست ممکن است اسلحه‌هایی که متفقین از ما گرفته‌اند پولش را باید بدهکار باشند (فاطمی- خیر آقا) این طور فکر کردم موقعی که به ما ندادند که مطلع شویم، این طور فکر کردم که پول وزارت جنگ بگیرد و بدهد به دست یک اشخاصی که از بابت ساختمان و یا امثال آنها می‌گویند طلبکار هستیم و دو روز دیگر یک وزارت جنگی داشته باشیم که یک اسلحه‌هایی را تحویل داده است و پول آن را هم نداشته باشیم، یا باید اصولاً بودجه بیاید به طور تشریح و مفصل که آدم درست بنشیند مطالعه بکند ببیند که این رقم را که دولت می‌گیرد این رقم را چطور خرج می‌کند (دکتر اعتبار- کمیسیون بودجه چه کار می‌کند آقا؟) یا اگر چنانچه این طور ماده را سربسته آقایان تصویب کردند اگر وزارت جنگ یک چنین کاری هم کرد و بعید هم نیست که بکند دیگر کسی حق اعتراض ندارد؟ شما در ماده دومی که آن روز
تصویب کردید یک ارقام خیلی درشتی بود یک ۱۱۷ میلیون بود یک ۷۸ میلیون بود یک چهل میلیون بود آنها را نوشته‌اند بابت سفارشات وزارت جنگ به آمریکا، طی قانون فلان، آن یکی ۷۸ میلیونی را بابت سفارشات ژاندارمری، طی قانون فلان، آن روز می‌خواستم مخالفت کنم دیدم چه فایده‌ای دارد مخالفت چیست برای این که می‌گفتند یک قانونی است که تصویب شده و یک سفارش‌هایی هم داده شده است و حالا بایستی پولش را داد حالا اگر من این ماده را تصویب کردم سربسته که سال بعد گفتند که پول ما عبارت بود از پول اسلحه‌ای که فرض کنند به فلانی‌ها تحویل داده بودیم، پول اسلحه را گرفتیم خرج داشتیم، خرج ساختمانی کردیم، لازم هم داشتیم این دهان من را بسته است، آقا پس این ماده قابل تصویب به این نحو نیست (صحیح است)
ماده ۵- الف- ماده چهارم که گذشت به این دلایلی که عرض کردم این طور سربسته و ندانسته نمی‌شود تصویب کرد بنده که نمی‌توانم تصویب کنم.
ماده ۵-الف- وزارت دارایی مجاز است معادل نصف اضافه اعتبارات هزینه‌های کارگزینی مواد یک تا ده و اداری مواد ۱۱ و ۲۱ وزارتخانه‌ها و ادارات و بنگاه‌های دولتی را (به استثنای آنچه مربوط به سازمان‌های جدید باشد که برای آنها قانون مخصوصی موجود نباشد) که در بودجه‌های تفصیلی پیشنهادی سال جاری آنها پیش‌بینی شده مطابق بودجه‌های تفصیلی سال جاری که به کمیسیون بودجه مجلس شورای ملی تسلیم گردیده پرداخت نماید.
بنده رقم صورت ریز بودجه‌ها را دیدم این مواد یک تا ۱۰ و ۱۱ تا ۲۱ چیست ۱ تا ۱۰ اعتبار حقوقی است اعتبارات پرسنلی است که قلم ریزش را هر وزارتخانه‌ای در چند ورق جز به جز فرستاده است ۱۰ تا ۲۱ هم همین طور که ذکر شده است هزینه است، هزینه اداری- سوخت و نوشت‌افزار از این قبیل عیدی مستخدمین خوب ما یک دفعه ۱۲/۱ را طبق سازمانی که در کشور در سال ۱۳۲۲ موجود بوده است پرداخته‌ایم در سال ۱۳۲۳ که وزارتخانه‌های ما که ماشاءالله در تشکیلات دادن آقایان وزرا ما ید طولانی دارند و بنده در عرض این ۱۰ - ۱۵ سال که مستخدم دولت بودم ۷ – ۸ وزیر عوض کردیم، آن وقت ۷-۸ نفر وزیر عوض کردیم اگر دوره دمکراسی بود سی چهل تا وزیر عوض می‌شد، هر وزیری که می‌آید ماشاءالله خیال می‌کنید که خودش باید یک تشکیلاتی بدهد و عقل خودش مافوق همه است، در این تشکیلات دادن معمولاً کسی را بیرون نمی‌کنند برای این که آن قدر ماها محافظه کاریم که کاری را که دلی ازش برنجد انجام نمی‌دهیم بنابراین کسی را بیرون نمی‌کنیم توی تشکیلات معمولاً یک عده‌ای را جلب می‌کنیم یک عده‌ای را می‌آوریم (دکتر اعتبار- اغلب هم مدیر کل) اول شروع کنیم از مدیر کل، در دوره دیکتاتوری هر وزارتخانه ما یک مدیر کل داشت حالا هر وزارتخانه از ۵ تا ۱۱ تا مدیر کل دارد که بقیه‌اش جزء مزایای دمکراسی است، حالا این مدیر کل‌ها چه می‌کنند چه عرض کنم، حقوق این مدیر کل‌ها و این تشکیلات اضافی است که آورده‌اند به صورت مواد یک تا ده و از ده تا بیست و یک و الا اگر تشکیلات همان تشکیلات ۱۳۲۲ است که ما طی ۱۳۲۲ اجازه آن را داده‌ایم اگر این مواد برای قسمت‌ها چیزهای اضافی نداشت دیگر این اضافه برای چیست (صحیح است) اگر چیزهای اضافی است آقایان یک قدری فکر کنیم با همان تشکیلات ۱۳۲۲ کشورمان اقلاً ۵۰ درصدش زائد است از نظر پرسنلی آن وقت درسال ۱۳۲۳ ما یک مقداری بهش افزودیم آن وقت چه جوری هم افزودیم به عنوان مدیر کل به قول آقای مجلس می‌گوید این یک عده زیادی را پرسنل زیادی را بریزید بیرون آقا برای چه برای این که یک وقتی دولت آمد عنان کار را در دست گرفت مملکت را گرفت تجارت را گرفت مردم طبیعتاً متوجه شدند به ادارات دولتی حالا اینها در وزارتخانه‌ها مستخدم هستند و چون کار آزاد هم نیست جا ندارد که این عده بیچاره را بیرون بریزند شد ولی آقا (در دیزی باز است حیای گربه کجا رفته است؟) چرا دیگر هی مدیر کل بتراشیم؟ چرا دیگر اضافه بکنیم و این تشکیلات این مواد از یک تا ۱۰ و ۱۱ و ۲۱ اینها است یازده تا ۲۱ هزینه است مگر هزینه ۲۳ نسبت به ۲۲ اضافه شده است؟ من خیال نمی‌کنم
(دکتر اعتبار- کمتر هم شده است)… نوشت‌افزار کمتر شده است ارزان‌تر شده است محققاً ارزان‌تر شده است، سوخت و روشنایی ارزان‌تر شده است محققاً ارزان‌تر شده است از نصف هم کمتر شده است در سال ۱۳۲۲ زغال سنگ هر خرواری ۷۴ و ۷۵ تومان بوده است حالا خرواری ۳۴ و ۳۵ تومان شده است (مجد ضیایی- بنده مشتری هستم) خرواری ۳۵ تومان هر مقدار بخواهید می‌فروشند منتها اگر گران‌تر بفروشند خرواری ۲ و ۳ تومان گران‌تر می‌فروشند در صورتی که در سال قبل گران‌تر بوده است نسبت به پارسال در حدود نصف شده است ۴۰ درصد اقلاً ارزان‌تر شده است پس بنابراین مجموع هزینه‌ها کم شده است، دیگر چرا پیش‌بینی کرده‌اند که محتاج به ماده ۵ باشد این هم مال قسمت الف ماده ۵ قسمت ب اضافه اعتبارات با اعتبارات جدید قسمت ب را بنده نمی‌خوانم برای این که قسمت ب همان مطلبی است که سابقاً مجلس طی یک قانونی در ۲۳ مرداد ۱۳۲۳ اجازه داد به کمیسیون بودجه که اگر اعتباراتی برای بهره‌برداری در بودجه ۱۳۲۳ بعضی وزارتخانه‌ها باشد چون بودجه نگذشته است آن اعتبار را به صورت لایحه جداگانه کمیسیون بودجه بیاورد به مجلس شورای ملی این همان است تکرار شده است و تاکنون هم کمیسیون بودجه این کار را نکرده است و نوشتن آن مجدداً اینجا لازم نبوده است شما ممکن است بفرمایید که اعتبار لازم داشتیم، برای بهداری اعتبار لازم داشتیم، برای آبیاری اعتبار لازم داشتیم خوب آقا مجلس به شما اجازه داد پیشنهاد بدهید به کمیسیون بودجه کمیسیون بودجه هم طی یک لایحه جداگانه بیاورد به مجلس بگوید آقا این ۴ میلیون تومان آن پنج میلیون تومان برای مصرف بهداری است یا برای مصرف آبیاری است که در فلان جا باید مصرف شود این قبلاً اجازه داده شده است بنابراین حالا تکرار شده است یا این که بودجه‌اش را نداده‌اند، اتفاقاً من نمی‌دانم که چه میل و تاندانسی است در این مملکت اولیای امور ما میل دارند کارهای با صرفه‌تان را دخل و خرج کنی و کارهایی که از توی آن پول در می‌آید و برای ابادی این کشور است نپردازند و فقط به کارهای تشریفاتی بپردازند بودجه آبیاری هنوز به مجلس نیامده است و حق این بود که آورده بودند. ماده ششم مربوط است به نقل و انتقال اعتباری از ماده‌ای به ماده دیگر با تصویب کمیسیون بودجه حالا تا چه‌اندازه واقعاً می‌شود این مطلب را مشروع جلوه داد نمی‌دانم که اعتباری از ماده‌ای به ماده دیگر منتقل بشود ولی یک مطلب است و آن این است که اگر ما این اجازه را دادیم تلویحاً اجازه صرف تمام مبالغ منظور در بودجه را داده‌ایم این نتیجه را آقایان در نظر بگیرند البته این ماده تصریحی نکرده است ولی همان طور که گفتم اگر اجازه دادید اعتباری از ماده‌ای به ماده دیگر منتقل بشود با تصویب کمیسیون بودجه آقایان می‌آیند در کمیسیون بودجه و کمیسیون بودجه را تشکیل می‌دهند که‌ای آقا ما فلان قدر خرج داریم و از آن ماده‌ای که اگر به مجلس می‌آوردند چند تا مخالف پیدا می‌کرد آن اعتبار را نقل می‌کنند صرف یک چیز دیگر می‌کنند بنابراین تصویب این ماده شش به منزله اجازه تلویحی است برای صرف تمام مبالغ منظور شده در اقلام اعتبارات. در ماده هفت به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود از محل اجاره بهای سالیانه استفاده از کارخانه هواپیما سازی شهباز مصارف تعمیر و تکمیل و توسعه فرودگاه‌های ارتشی را به وزارت جنگ پرداخته جمعاً و خرجاً به حساب منظور نماید. کارخانه‌ای با خون دل در این مملکت وارد شد برای سوار کردن قطعات مختلف هواپیما و احیاناً ساختن بعضی قسمت‌های آن به اسم کارخانه شهباز بعد از قضایای شهریور کارخانه مورد احتیاج متفقین ما شد کارخانه را اجاره کردند از ما تا اینجا عمل بسیار خوبی بود حالا اجاره این را سال یک مبلغی می‌گیرند می‌خواهند چه بکنند می‌خواهند این اجاره را صرف تکمیل و توسعه فرودگاه‌ها بکنند آقایان فرودگاه ما کجا است، برای چه هست؟ که تکمیل و توسعه‌اش بدهیم؟! ما دو تا فرودگاه داریم بیرون دروازده دوشان تپه اگر بخواهیم این مبلغ اجاره بهایی را که می‌گیریم بگوییم نه آمد و نه رفت مطابق آن مثال مشهور نه بگیریم و نه بدهیم یک حرفی است
و الا این چه کاری است که ما بیاییم اجاره بها را صرف توسعه و تکمیل فرودگاه‌ها بکنیم فعلاً این فرودگاه‌های موجوده ما اگر یک روزی پانصد هواپیما هم داشته باشیم کافی است و من نمی‌دانم چقدر داریم گفتند ده پانزده تا هواپیما به ازای هواپیماهای سابق‌مان به ما داده‌اند و آنها را تصرف کرده‌اند نمی‌دانم ولی این زمین‌های بیرون دروازه دوشان تپه شاید برای پانصد تا هم کافی باشد حالا شاید نگاه داری هم لازم داشته باشد آن آمفی که هر چند وقت یک مرتبه سنگ و شن آن را جمع کنند و الا این نفعش چقدر است، تکمیل و توسعه را که بنده یک قلم عقلم نمی‌رسد چیست؟ در ماده هشتم دو میلیون و پانصد هزار تومان امسال ما خیلی زحمت کشیدیم برای اجرای قانون تعلیمات اجباری و رفقای ما در کمیسیون بودجه خودکشی کردند و برای اجرای قانون تعلیمات اجباری دو میلیون و پانصد هزار تومان پیش‌بینی کردند (هاشمی- پنجاه میلیون ریال) پنجاه میلیون ریال برای سال، دو میلیون و پانصد هزار تومان برای شش ماه تومان بگوییم مبلغش بهتر معلوم می‌شود آقایان دکتر شفق و دکتر زنگنه و دکتر معظمی رفقای فرهنگی در کمیسیون یقه درانی کردند برای لایحه تعلیمات اجباری (صفوی- همه موافقت کردند) بله سایر آقایان هم موافقت کردند و بنده هم به سهم خودم تشکر می‌کنم آن وقت آمدند گفتند یک استاد که از صبح تا غروب وقت خودش را صرف می‌کند و مطابق قانونی که گذشته است باید به این شخص دویست و چهل تومان حقوق داد این حقوقش هم فعلاً پرداخته نمی‌شود از این مبلغ دویست و چهل تومان در ماه به یک استاد یا یک دانشیار که از صبح تا شام وقت خودش را صرف می‌کند از اول مهر بدهند یک دفعه هم چانه زدند برای این کار گفتند نصفش را می‌دهیم حالا دیگر وقت گذشته از اول مهر می‌دهیم این دو میلیون و پانصد هزار تومان شد آن وقت گفتند استاد و دبیر و آموزگار، آموزگار را هم دیدند سی تومان چهل تومان حقوق دارد رفتند حساب کردند دیدند دو میلیون و پانصد هزار تومان برای دادن این مقدار کافی است باز وزارت دارایی چانه زد گفت شما یک اضافات و ترفیعات قانونی هم دارید آن را هم از این مبلغ بردارید دیدند نمی‌رسد در این لایحه آمدند و گفتند که نمی‌رسد همیشه باید قاضی را دراز کرد از حقوق آموزگار و دبیر و استاد اضافات و ترفعیات را می‌پردازیم توی این لایحه آمدند دیدند قانونی که تصویب شده است که شش ماهه را بتوانند بپردازند حالا سه ماهه‌اش کردند (دکتر معظمی-سیصد هزار تومان کم داشت) بله سیصد هزار تومان کم داشت عرض کردم ما همیشه در خرج‌های لازم در جایی که پول باید به صاحب حق برسد این قدر خست می‌کنیم که حد ندارد و در جایی که نباید ببخشیم می‌رویم تکمیل و توسعه فرودگاه‌های هواپیمایی می‌کنیم (محمد طباطبایی- سه میلیون دلار وزارت جنگ گرفته) حالا آن لایحه‌اش بعد می‌آید آن روز هم خدمتشان می‌رسیم ولی برای این که حقوق آموزگار چهل تومان را بکنیم پنجاه تومان یا به آن پیش‌خدمت سه تومان اضافه بدهیم جان از تنمان در می‌رود آمدند این را سه ماهه‌اش کرده‌اند آن وقت یک تبصره ضمیمه‌اش کردند که خیلی با مزه است این است که در سال ۱۳۲۴ بودجه وزارت فرهنگ عبارت خواهد بود از بودجه سال ۳۲۲ به اضافه دو میلیون و پانصد و بیست هزار تومان یعنی چه؟ ما از حالا آمدیم وزارت فرهنگ را دست رو به سینه‌اش گذاشتیم که در ۲۴ هم یک شاهی اضافه بودجه به او ندهیم در صورتی که به نظر بنده شاید اول وزارتخانه‌ای باشد که حق اضافه بودجه داشته باشد (صحیح است) چون احق از همه وزارتخانه‌ها است تردید هم ندارد (صحیح است) از حالا آمده‌ایم گفتیم که آقا در ۲۴ ما یک شاهی اضافه بودجه به تو نمی‌دهیم بنده آن روز عرض کردم که امسال آقایان مصادف با این اشکال شدند که دو میلیون و پانصد هزار تومان برای شش ماه اضافات و ترفیعات و تفاوت حقوق آموزگار و دبیر و استاد و دانشیار کافی نیست پس اگر در شش ماه دو میلیون و پانصد هزار تومان کافی نیست در یک سال هم پنج میلیون تومان کافی نیست حالا آقایان می‌گویند یک صرفه جویی‌ها هم از گوشه و کنار بکنیم چقدر
می‌شود این صرفه جویی‌ها تازه آن صرفه جویی که در ۲۴ می‌کنیم چرا امسال نکردید اگر امسال می‌کردید برای پرداخت شش ماهه هم کافی بود اگر امسال نکردید پس به طریقی اولی سال دیگر هم نمی‌توانید بکنید پس سال دیگر دست و بال وزارت فرهنگ به مراتب تنگ‌تر از امسال خواهد بود و به نظر بنده این از آن جاهایی است که ظلم شده است مطلب دیگری را که بنده آن روز عرض کردم و آقای بیات وعده فرمودند در موقعی که بقیه این لایحه مطرح می‌شود فکری خواهند کرد این بود که آن روز عرض کردم که اضافات و ترفیعات یک عضوی این کمترین چیزی است که به این عضو باید داد یک شخصی که فرض کنید از رتبه شش حداکثرش به حداقل رتبه هفت ترفیع پیدا می‌کند بعد از آن همه گرفتاری این آدم بیست تومان تقریباً به حقوقش اضافه می‌شود این بیست تومان را چرا نمی‌خواهند از اول سال بدهند گفتند پول نداریم قانع شدیم تقاضا کردیم برای مستخدمینی که حقوق‌شان کمتر از صد تومان است که تقریباً پیش‌خدمت است برای آنها اقلاً اضافاتشان را بدهند آن وقت آقای وزیر دارایی گفتند آقا این همه‌اش چقدر می‌شود یک پیش‌خدمت سه تومان اضافه حقوق دارد شش سه تومان می‌شود هیجده تومان نه آقا این هیجده تومان برای بنده و آقا ممکن است مؤثر نباشد ولی برای یک پیش‌خدمت خیلی مؤثر است آقای بیات وعده دادند که برای آنهایی که حقوق‌شان کمتر از صد تومان است یک فکری بکنند که اضافاتشان از اول سال داده شود لااقل برای این یک فکری بکنید. عجالتاً درکلیات عرایض خود را به همین جا ختم می‌کنم.
وزیر دارایی- اظهارات آقای نماینده محترم البته یک قسمتش قابل تصدیق است ولی یک قسمتش هم اگر انصاف بدهند ابتدا و انتهایش یک قدری متضاد بود. آنچه قابل تصدیق است آقا پیشنهاد بودجه است. مسلم است این نظر قابل تردید نیست که بودجه بایستی به موقع به مجلس شورای ملی پیشنهاد بشود و فرصت برای کمیسیون بودجه و آقایان نمایندگان باشد که مطالعات کافی بفرمایند و هر کس روی فکر و نظریه و مطالعاتش بتواند اظهارنظر بکند قانون هم همین طور پیش‌بینی کرده و در تمام ممالک هم همین طور معمول است که بودجه را بایستی قبل از سال به مجلس شورای ملی پیشنهاد کرد و مجلس شورای ملی هم موقعی بودجه را بایستی تصویب بکند که دولت بتواند در مدت سال آن را به موقع اجرا بگذارد. بنده البته متأسف هستم که بودجه امسال این طور نشده است ولی همین طور که شاید دولت در این باب آن قدری که باید جدیت نکرده باید اذعان کرد اگر جسارت نباشد آقایان نمایندگان محترم هم آن طوری که باید نسبت به بودجه توجه نفرموده‌اند (دکتر اعتبار- کمیسیون بودجه کار خودش را کرده است) بنده اعم گفتم. کمیسیون بودجه هم فکر خودش را به مجلس تقدیم کرد مجلس شورای ملی تسریع نکرد بنابراین با تصدیق به این که امسال بودجه به موقع خودش داده نشده است ولی همان بودجه هم که به موقع خودش تقدیم شد به واسطه یک فکرهایی که در مجلس شورای ملی پیدا شد بعد به واسطه آن عدم موافقت‌هایی که پیدا شد وقتی به مجلس پیشنهاد شد در مجلس مورد تصویب واقع نگردید و به حالت چند دوازدهم درآمد پس باید یک کاری بکنیم که اقلاً برای سال نو بودجه داشته باشیم اگر خاطر آقایان باشد در دو دوازدهم رأی دادند که دولت مکلف باشد بودجه‌ها را تا یک ماه به مجلس شورای ملی تقدیم کند و از همین نقطه‌نظر بنده که فعلاً مسئول وزارت دارایی هستم. بخش‌نامه به وزارتخانه‌ها فرستادم به متصدیان امر اول به آقایان وزرا عرض کردم بعد هم به رؤسای حسابداری که به موقع بودجه‌ها را بیاورند و یکی دو تا وزارتخانه هم بودجه‌شان را فرستاند ولی همین موادی هم که امروز مطرح است اگر از تصویب مجلس شورای ملی نگذرد آن بودجه‌ها هم قابل تقدیم به مجلس شورای ملی نیست یعنی تهیه زمینه اساس بودجه ۱۳۲۴ هم باز منوط خواهد بود به این که مجلس شورای ملی تکلیف هزینه‌های امسال را هم با یک بودجه به طور قطع معین کند پس در تهیه بودجه اگر بخواهیم در سال آتیه موفق بشویم که به موقع تقدیم بشود و کمیسیون بودجه و مجلس شورای ملی هم به موقع تصویب بکند از آقایان
نمایندگان محترم تمنا می‌کنم که نسبت به این مواد پیشنهادی کمیسیون توجه بکنند ورایی که در نظر دارند نسبت به این مواد البته زودتر اظهار بفرمایند و تصویب بفرمایند. اما این که فرمودند سازمان‌هایی وجود ندارد و وزرا اغلب به میل خودشان یک سازمانی می‌دهند این هم البته قابل تکذیب نیست برای این که هنوز ما یک سازمان قطعی نداریم ولی اتفاقاً اگر یک وزارتخانه هم سازمان خودش را تقدیم کرد آن هم هنوز از تصویب مجلس شورای ملی نگذشته است اگر خاطر مبارک آقایان باشد وزارت بهداری سازمان خودش را فرستاد اینجا و ماند و هنوز اجازه داده نشده است به آن تشکیلات که ولو با یک تغییراتی هم باشد مورد تصویب بشود و بفرستند که وزارت بهداری مطابق آن عمل کند و اگر تصویب می‌شد این یک تشویقی بود که سایر وزارتخانه‌ها هم این کار را بکنند. اما راجع به مواد بودجه که وزارت جنگ را مورد نظر قرار دادند و فرمودند چرا این پیشنهاد در مواردی که حالا جزئیاتش را هم عرض می‌کنم پیشنهاد شده است و اعتبارات زیادی دارند خودشان اگر چه حالا آقای وزیر جنگ تشریف آورند و ممکن است ایشان اظهاراتی بکنند ولی بنده از جنبه مالی مطالبی را به عرض آقایان برسانم. اولاً امنیت یک چیز کوچکی نیست (صمصام- آن با امنیه است) بله بنده هم نمی‌خواهم یک مطلب بی‌موردی را عرض کنم فرمودید که اینجا پول زیاد خرج می‌شود ولی به نظر بنده این یک موضوع اساسی است که ما باید اول امنیت و راحت را برای مردم فراهم بکنیم در عین حال البته سایر قسمت‌ها هم به موقع خودش باید اجرا شود آقایان اگر پولی به وزارت جنگ داده شود به موقع است و البته باید داده شود و آنها هم باید خدمت بکنند اتفاقاً اگر یک خطایی یا اشتباهی می‌شود یک چیز دیگری است ولی اساس فکر ما و فکر دولت این است که تقویت بشود قشون و قشون بتواند در تمام مملکت انتظامات را حفظ بکند البته به کارهای عادی داخلی مملکت نباید مداخله بکند ولی باید مراقبت بکند در انتظامات تا این که مالیات بتواند مالیات وصول کند فرهنگ بتواند بچه‌ها را درس بدهد بهداری بتواند در تمام دهات گردش بکند خوب نماینده زنجان وقتی بیاید بگوید یک قوه بدهید که امنیت آنجا را برقرار کنیم خوب نباید وزارت جنگ به آنجا قوه بفرستد و البته چون آقایان موافق هستند بنده زیاد در این باب مبالغه نمی‌کنم و زیاد اظهارات نمی‌کنم اما راجع به این مواد فرمودند چرا اینجا نوشته‌اند از صرفه جویی وزارت جنگ صرف پرداخت دیونش می‌شود عرض کنم این مبلغ زیادی نیست بنده برای این که امسال صرفه‌جویی وزارت جنگ صرف پرداخت کمک هزینه آنها شد یعنی اضافه حقوقی که سایر وزارتخانه‌ها از صرفه جویی کل کشور گرفته وزارت جنگ از بودجه خودش گرفت بنابراین یک قسمت عمده صرفه جویی اگر پیدا شد به مصرف همان قانون کمک به کارمندان رسید اما مطالبات چیست؟ مطالبات پیش می‌آید مثلاً یک قراردادی بسته است وزارت جنگ با یک شخص کنتراتچی که فلان مقدار برنج تحویل بدهد ضامن هم داده پول هم گرفته ولی به موقع خودش تحویل نداده حالا بایستی آن پول از او گرفته شود و بریزند به خزانه دولت. حق ندارد وزارت جنگ که آن پول را به مصرف بدهی خودش برساند از آن طرف هم یک بدهکاری‌هایی داشته که شاید یک عده از آقایان هم اطلاع دارند و به مجلس شورای ملی هم عرض شده و البته یک وزیر هم نمی‌تواند اندیفران باشد که اگر کسی اظهاری بکند بگوید من یک ماه است وزیر شده‌ام برو حرفت را با آن کسی که معزول شده است بزن وزارت جنگ هم یک بودجه زیادی نداشت که این را در بودجه خودش علیحده منظور کند فکر می‌کرد که از این دو محل هر قدر پول بتواند پیدا کند از صرفه جویی‌های خودش یا از مطالبات بدهد به بدهی خودش و این هم معمول است در موقع احتیاج و بی‌اجازه مجلس هم که نخواستیم اقدام کنیم بلکه در حدود معینی با اجازه مجلس این مطالبات را بپردازد (مهندس فریور- آقا توی این مملکت پول راه آهن، پول نفت را گرفتند خرج کردند) نسبت به موضوع کارخانه هواپیمایی فرمودند مقصود این نیست قسمتی را که اجاره کرده‌اند بدهیم به دست خودشان و بگوییم صرف
این کار بکنند (مهندس فریور- اصلاً لازم نیست) این هم احتیاجات بودجه‌ای است اگر وزارت دارایی قادر بود که تمام احتیاجات بودجه هر وزارتخانه‌ای را در بودجه خودش بگنجاند محتاج نبوده به این که از این گوشه و کنار یک محل‌هایی پیدا بکند و رفع احتیاجاتش را بکند و چون آن وزارتخانه‌ای که مسئول دریافت عواید و پرداخت مخارج است می‌بیند که از آن راه نمی‌تواند کمک کند آن وقت با اجازه تام مجلس شورای ملی که البته حق تصویب با این مقام است یک راه‌هائیی پیدا می‌کند و از آن راه به آنها کمک می‌کند آن قرارداد و آن طوری که من یادم هست هنوز قطعی نشده است و آن طوری که آقای وزیر جنگ فرمودند بیست هزار لیره می‌پردازند اولاً مقداری صرف نگاه داری خود همان جا می‌شود شما یک خانه هم که اجاره بدهید اگر دیوارش خراب شد باید تعمیر کرد (مهندس فریور-اینجا که نوشته فرودگاه) بله فرودگاه هم دارد این طبیعی است کارخانه هم هست (مهندس فریور- کدام کارخانه؟) هست دیگر آقا تشریف ببرید ببینید (مهندس فریور- دیدم آقا جزئیاتش را هم می‌دانم فرودگاه غیر از کارخانه است) اینجا مقصود از فرودگاه همان کارخانه و آن خانه‌ها و همه چیزی است که در آنجا هست البته وقتی فرودگاه گفته می‌شود اگر یک خانه‌ای در آنجا هست جزئش است این برای رفع احتیاجات آن فرودگاه است (مهندس فریور- مبلغ آن را بفرمایید) (مسعودی- چیزی نیست بیست هزار لیره است). اما نسبت به موادی که فرمودند در ماده پنج ذکر شده است این ماده پنج آقا طرف احتیاج است همان طور که عرض کردم اگر ماده پنج را آقایان تصویب نفرمایند ما یک اساسی برای بودجه ۱۳۲۴ نخواهیم داشت و این هم یک اضافاتی است که خودتان هم قسمت اولش و هم قسمت دومش را موافقت فرمودید قسمت اول را همین طور که فرمودید باید به مستخدمین جز کمک کرد از این محل به مستخدمین جز هم کمک می‌شود اما مستخدمین کل ما هم روی هم رفته زندگی خوبی ندارند به هر حال کسانی که خدمت می‌کنند انتظار دارند که در موقع ترفیع یا اضافه حق‌شان به آنها برسد (مهندس فریور- نمی‌دهید که) حتی بعضی از آقایان عقیده‌شان این است که اتوماتیکمان همان موقع که اضافه باید بگیرند بهشان داده شود و اگر آقایان نظرشان این باشد که همین طور نمی‌شود بهشان داد بلکه باید یک جهاتی داشته باشد یعنی خوب خدمت کرده باشند طفره نزده باشند ما فوق ازشان راضی باشد ولی البته وقتی این جهات درشان جمع شد باید یک محلی هم باشد یک اعتباری هم باشد بنابراین یک اضافات قانونی که مستخدمین حق دارند و ما تقاضا کرده‌ایم که به آنها پرداخت شود اعتبار آن را هم تصویب می‌کنید (مهندس فریور- این که برای اضافات نیست آقا) اجازه بدهید قسمت اولش است و آن وقت قسمت دوم هم که فرمودید چیزهای ما گران نشده است این نیست ما یک اضافه تأسیساتی داریم که محتاج است اعتبار آن اضافه شود مخصوصاً این بند ب که فرمودید زائد است برای این که قبلاً تصویب شده این بند ب را الآن ما یک محدودیتی قائل شدیم برایش اول مطابق بودجه‌های پیشنهادی می‌توانستند این اعتبارات را بهشان بدهند همین سه وزارتخانه که فرمودید وزارت فرهنگ وزارت کشاورزی وزارت بهداری حق داشتند بدهند از همان نظری که خودتان فرمودید باید مراقبت بشود که ما به ورشکستگی نرویم به تناسب تنظیم بودجه از اول سال- و این چند ماهه گذشته سال ما را واداشت به این که یک محدودیتی قائل بشویم یعنی نصف آن اعتبار را بتوانند به مجلس شورای ملی پیشنهاد بکنند اگر این را نمی‌گذاشتیم حق داشتند مطابق آن ماده کلی پیشنهاد کنند این را گذاشتیم که نصف آن را پیشنهاد کنند. (مهندس فریور- بنده هم که عرض کردم هر وزارتخانه‌ای که مولد است کم می‌کنید) عرض کردم ما نباید خیلی حاتم‌بخشی کنیم که هر وزارتخانه هر چه خواست بدهیم و این محال است برای این که تکافو نمی‌کند نه خیلی سخت باشیم که بگوییم همان چیزی بود که ۱۳۲۲ بود آن وقت نه گشایشی برایشان خواهد بود و نه می‌توانند پیشنهاداتی بکنند حد وسطش همین است که الآن به مجلس شورای ملی پیشنهاد شده است و نمایندگان محترم کمیسیون بودجه هم آن قدر که باید مذاکره کرده‌اند و سخت‌گیری‌هایی کرده‌اند و بنده می‌توانم عرض کنم که با یک سماجتی توانسته‌ام از کمیسیون بگذرانم و تقدیم مجلس بکنم حالا استدعا می‌کنم
آقایان مساعدت بفرمایند که زودتر این از تصویب مجلس شورای ملی بگذرد.
رئیس- پیشنهاد کفایت مذاکرات شده قرائت می‌شود. پیشنهاد آقای فرهودی
پیشنهاد می‌کنم مذاکره در کلیات کافی است و وارد در شور مواد بشویم.
رئیس- آقای فرهودی
دکتر اعتبار- بنده با کفایت مذاکرات مخالفم.
فرهودی- یک مرتبه مذاکره در کلیات این لایحه شد و سه ماده‌اش هم تصویب شد بقیه‌اش ماند برای امروز، امروز هم به اندازه کافی در کلیات مذاکره شد و آقای مهندس فریور به طور جامع مذاکراتی فرمودند آقای وزیر دارایی هم جواب فرمودند البته اگر باز نظری پیدا شد ممکن است پیشنهاد بشود بنابراین استدعا می‌کنم آقایان موافقت بفرمایند که وارد در شور مواد بشویم.
دکتر رادمنش- بنده مخالفم اجازه می‌فرمایید؟
رئیس- عرض کنم آقا اگر عده کافی بود برای رأی به این پیشنهاد بعد از مخالفت می‌شد رأی گرفت ولی فرض می‌کنیم مذاکرات هم کافی شد عده برای رأی به ورود در شور کافی نیست. مذاکرات را ادامه می‌دهیم تا عده کافی شود. آقای دکتر رادمنش
دکتر رادمنش- عرض کنم معمولاً بودجه که می‌آورند همیشه به صورت یک دوازدهم یا دو دوازدهم می‌آورند آن هم یک روز مانده به آخر ماه و آن روز هم به هیچ کس اجازه نمی‌دهند حرف بزند می‌گویند آقا مستخدمین گرسنه هستند حرف نزنید به این ترتیب ما که یک سال است در اینجا هستیم هیچ وقت نتوانسته‌ایم راجع به بودجه کشور کوچک‌ترین اظهار عقیده را بکنیم همیشه گفته‌اند که امروز مستخدمین گرسنه هستند در کلیات صحبت نکنید آن دفعه هم در کلیات صحبت نشد حالا هم این قدر عجله لازم نیست و بنده یک مطالب اساسی و لازم دارم و عقیده دارم صحبت بکنیم و یک نتیجه قطعی بگیریم آقا بودجه یک چیز اساسی است این طور صحیح نیست که هر روز هر چه می‌آورند ده میلیون بیست میلیون صد میلیون بلند شویم بنیشینیم تصویب بکنیم خرج بکنند و معلوم نیست کجا می‌رود ملاحظه کنید آقایان فرهنگ نیست امنیت نیست هیچ چیز نیست صد میلیون صد میلیون از پول این ملت خرج می‌کنند موقع صحبت کردن هم می‌گویند وقت نیست. نمایندگان فقط در دو موقع می‌توانند صحبت کنند یکی در موقع طرح بودجه است و یکی هم در موقع طرح برنامه دولت نه در موقع برنامه دولت اجازه می‌دهند صحبت کنیم نه در موقع طرح بودجه خواهش می‌کنم از آقایان نمایندگان محترم اقلاً اجازه بدهند جلسه امروز را صرف این کار بکنیم.
رئیس- نمی‌توانیم رأی بگیریم به این پیشنهاد چون عده کافی نیست.
جمعی از نمایندگان- چون عده کافی نیست صحبت بشود در بودجه
رئیس- بنده هم که همین را عرض کردم. آقای فرمند
فرمند- بنده یک کلیاتی می‌خواهم به عرض آقایان برسانم که راجع به قضیه مالیات بر تریاک و راه منع کشیدن آن و منع کشت آن ممکن است تأثیر بکند بنده یک استدلال تازه‌ای به آقای وزیر مالیه و آقای مخبر و اعضا کمیسیون بودجه عرضه داشته بعد بقیه مطلب را از روی آن استدلال می‌کنم، پرداخت مالیات از طرف ملت فریضه‌ای است که دلیل و برهان وجود آن با خودش است و برای تحمیل مالیات و وصول آن علم امور مالی سه قاعده اساسی قائل شده است.
اول قواعد عدالت- مالیات باید قانونی، محقق، مشروع مساوی و اخلاقی باشد. دوم قواعد اقتصادی- مالیات باید متوجه عایدات بوده به سرمایه ملی یا فردی صدمه وارد نیاورد و حتی‌المقدور کمتر موجب تشنج در حسن جریان طبیعی زندگی اقتصادی گردد. سوم – قواعد سیاسی- باید میزان مالیات از نقطه‌نظر صلاح زمان قابلیت بالا و پایین بردن و طرز وصول آن مورد توجه قانون‌گذار باشد. این قواعد سه‌گانه را به عنوان تذکر به عرض آقایان رسانیدم اکنون در
موضوعی که می‌خواهم بحث کنم بعضی از آنها را محک قرار می‌دهم. یکی از مالیات‌های امروزه دولت مالیات بر تریاک است موقعی که این مالیات را وضع کردند نیت آن بود که مالیاتی گزاف بر تریاک بسته شود که معتادین کمتر تریاک بکشند این را اگر آقایان شنیده باشند وقتی که زارعین اول دفعه می‌روند برای تیغ زدن تریاک و تیغ می‌زنند اول از بوی تریاک گیج می‌شوند و بعد به تدریج که می‌روند این کار را می‌کنند تریاکی می‌شوند و این آقایانی که روز اول این مالیات را وضع و طرح کردند این را نمی‌دانستند که این تیغ زدن تریاک موجب می‌شود که تیغ زننده تریاکی شود (امیر تیمور- دو مرتبه بفرمایید) … عرض کنم وقتی که تریاک را می‌خواهند تیغ بزنند دفعه اول آن اشخاصی که می‌روند تیغ برنند آنها گیج می‌شوند و مجبور می‌شوند بیایند بیرون یک مدتی راحت کنند و دو مرتبه بروند کم‌کم به این بوی تریاک عادت می‌کنند و تریاکی می‌شوند در دهات یک عده هستند که می‌روند تریاک را تیغ می‌زنند و آنها متخصص هستند در این کار کار هر کسی نیست و همه کس بلد نیست تیغ را درست بزند و این تیغ‌زن‌ها هم تریاکی می‌شوند و اینها یک دسته متخصصی هستند در هر دهی و بعد هم تریاک در دهات مسری بودنش زیادتر است چند نفر که تریاکی می‌شوند چون مسری است دیگر آن هم تریاکی می‌شوند. بنده در هات خودم کاشت آن را قدغن کردم. غفلت دیگری که قانون‌گذاران باید به آن توجه بکنند این است که رعایای تریاک کار قاچاقچی هم می‌شوند. یعنی کوشش می‌کنند که تمام تریاک خودشان را تحویل ندهند و آن مالیات تریاک را نپردازند یک مقداری را خودشان می‌کشند چنانچه این عمل را ما دیده‌ایم که شده است. در مورد تریاک تصور می‌کنم تریاکی را که دولت مالیات می‌گیرد یک ربع ار مالیات تریاکی که می‌کشند می‌باشد سه ربعش قاچاق می‌شود و البته صحت مزاج کارگرهای ایرانی برای ملت یک سرمایه‌ای است. طرز فروش و وصول مالیات بر تریاک را هم آقایان شنیده‌اند و مسبوقند که به چه نحو بدی در اداره انحصار تریاک عملی می‌شود. مثلاً آقایان البته شنیده‌اید که مأمورین تحدید تریاک و انحصار تریاک می‌روند در دهات و اجباراً لوله‌های تریاک را به رعایا تحمیل می‌کنند (امامی- طرز کشیدنش را هم یاد می‌دهند) و می‌گویند به کدخداها که اینها را باید برای دولت بفروشید کدخداهای دولتی هم مجبورند آنها را بفروشند این کار را مکرر در مکرر بنده در همدان دیده‌ام حالا اگر ما بخواهیم که این طرز وصول مالیات را تطبیق بدهیم با اصول علم امور مالی تمام مواد علم امور مالی برخلاف این مالیات است.
اول- اخلاق ملت ایران به واسطه رواج این سم انحطاط عجیبی پیدا کرده است.
دوم- باید تحمیل مالیات بر سرمایه‌دارها باشد ولی این مالیات بر گدایان هم تحمیل می‌شود ما تریاکی‌هایی داریم که اینها مزد روزانه‌شان را باید ببرند خرج خانواده‌شان بکنند نصف آن را برای خانواده خرج می‌کنند و نصف دیگر را می‌برند تریاک می‌شکند این است که خانواده‌شان گرسنه می‌ماند برای این است که آن رعیت یا آن عمله تریاکی است و البته آقایان درست می‌دانند که در ایران اکثر طبق سوم تریاکی هستند این را آقایان خوب می‌دانند که اکثر در طبقه سوم هستند و این یک فساد اخلاق‌هایی تولید می‌کند برای به دست آوردن پول برای این که تریاک بکشند و این یکی از عجیب‌ترین قضایایی است در دنیا که دولت این مالیات را از طبقه گدا که می‌روند پول را گدایی می‌کنند می‌گیرد.
سوم- طرز وصول این مالیات اخلاق مأمورین و مردم را خراب می‌کند و ریشه فساد و قاچاقچی‌گری که امروزه در مأمورین دولت دیده می‌شود از ایجاد این مالیات منحوس بوده است آقا توجه نمی‌فرمایند به این عرض بنده آقای دهستانی سرکار که زارع هستید به رعیت خودتان که علاقه‌مند هستید گوش کنید اگر در ایران دقت بفرمایید ضمن تاریخ این بیست سی ساله می‌بینید در شهرهای ما در دهات ما هیچ قاچاقچی وجود نداشت و اسمش را هم نمی‌دانستند وقتی که این مالیات بر تریاک مقرر شد طرز قاچاق و قاچاقچی‌گری و فساد آن در مردم رواج گرفت و اساس این قاچاقچی‌گری را
که شما می‌بینید از این مالیات بر تریاک است که نتوانسته‌اند جلوگیری کنند و مردم را عادت دادند به قاچاقچی‌گری و با همه اینها هی تکرار می‌شود چنانچه در این دو سه ساله تمام مالیات‌ها صرف قاچاقچی‌گری شده و با این مالیات‌هایی که ما وضع می‌کنیم این ملت و اخلاقش را روز به روز به طرف فساد می‌بریم. مطلب دیگری که به عرض آقایان می‌رسانم این است که در هیچ جای دنیا بروید تحقیق کنید یا در کتاب‌ها مطالعه کنید یک چنین مالیاتی وجود نداشته است که هفتاد و پنج درصدش خرج برای وصول آن مالیات بشود هیچ جای دنیا نیست جز در مملکت ما که مملکت عجایب و غرایب است سال گذشته در ۱۳۲۲ مالیات تریاک گویا ۲۷ میلیون عایداتش بوده است ۲۱ میلیون خرجش بوده ۲۱ میلیون خرج کرده‌اند برای این که بیست و شش هفت میلیون مالیات وصول کنند. هیچ جای دنیا یک چنین سابقه‌ای ندارد در بودجه امسال هم نوشته شده است که سی میلیون و چهارصد هزار تومان خرج و ۴۱ میلیون عایدات است، آن هم چه خرجی، خرجی که این طور برای تمام مردم زحمت درست می‌کنند و هیچ جای دنیا سابقه ندارد که یک همچو خرج زیادی بکنند و یک مالیاتی هفتاد و پنج درصد خرج داشته باشد برای وصولش و هر جا یک چنین مالیاتی داشته باشد این مالیات را می‌اندازند دور بنده تقاضایم از همکاران محترم که در کمیسیون هستند و بقیه آقایان رفقا این است که دقت بفرمایند و موافقت بفرمایند این مالیات موقوف و کشت تریاک هم موقوف بشود این ۱۰ میلیون یا ۷ میلیون این را می‌شود از زراعین به عنوان مالیات بر درآمد گرفت به طوری که اگر یک ده خوب اداره بشود جای آن را پر می‌کند این مالیات بر درآمد خیلی بیش از این است که باید در بودجه امسال پیش‌بینی کرد و بنده استدعا می‌کنم از آقای مخبر و آقای وزیر دارایی که در این خصوص یک غور و مطالعه بکنند و امروز چون اداره مالیات بر درآمد یک اداره تازه‌ای است ممکن است تمام حق انحصار اداره تریاک را آنجا جا به جا کنند و برای مأمورین وزارت دارایی هم زحمتی نباشد که آنها را بیرون کنند و دولت این مالیات را ملغی بکند و بعد کشتش هم امیدواریم که در ایران قدغن بشود و مجلس رأی بدهد و هیچ روزی مثل امروز که یک مالیات جدید مهمی مثل مالیات بر درآمد که وضع شده است و اداره جدیدی دارد هیچ روزی برای وزارت مالیه بهتر از امروز وقت پیدا نمی‌شود که این قسمت را هم در آن اداره مالیات بر درآمد جا به جا نمایند و حالا برای این که اجزای اداره انحصار تریاک را بیرون نکنند و برای وزارت دارایی هم اسباب زحمت نشود و بعد اجزای وزارت مالیه هم بیکار نشوند بنده استدعا می‌نمایم در این خصوص آقایان همکاران محترم کمیسیون بودجه یک توجه خاصی مبذول فرمایند بلکه انشاءالله این مالیات را از لایحه بیرون کنند و برای این موضوع بنده یک ماده الحاقیه تهیه کرده‌ام که ملاحظه می‌فرمایند و این موضوع را آقای فاطمی لطف فرمایند و با بنده موافقت بفرمایند که به کمیسیون برود و درش بحث بشود و تصور می‌کنم که اگر مجلس شورای ملی در دوره چهاردهم بتواند این خدمت را به ملت ایران بکند که کشت تریاک را در ایران منع بکند و مالیات آن را هم لغو بکند این یک خدمتی است که واقعاً قابل توجه خواهد بود و جبران تمام بازی گوشی‌های این دوره را خواهد کرد، و بنده خواستم این نکته را در موقع بحث در جمع و خرج پیشنهاد بکنم از نقطه‌نظر بودجه چون حالا می‌بینم خسته شده‌اند بنابراین بقیه صحبت‌های خودم را به زمان دیگر محول می‌کنم و امیدوارم که آقای مخبر کمیسیون و آقایان دیگری که عضو کمیسیون هستند موافقت بفرمایند که این ماده الحاقیه را به کیمسیون ببرند و تحت مطالعه قرار دهند.
رئیس- آقای امیر تیمور
امیر تیمور- بنده شنیده‌ام که آقای فرمند (ضیاالملک) یک حسن سلیقه بسیار زیادی در کارهای زراعتی که خودشان متصدی هستند به کار برده‌اند و رغبت کرده‌ام که آنجا را ببینیم و ازشان قول گرفته‌ایم که در تابستان آتیه انشاءالله
در خدمتشان برویم (دکتر عبده- چرا تنهایی) (فاطمی- چرا ما را خبر نکردید؟) و البته همان طور که بنده نتیجه خواهم گرفت نظریات و فرمایشات ایشان را آن قسمتش را که راجع به موضوع آن کسانی که تریاک را نیش می‌زنند و بعد ابتلا به تریاک پیدا می‌کنند این را خواستم عرض کنم این اشتباه است یک همچو چیزی نیست.
فرمند- ممکن است خودتان یک مرتبه تیغ بزنید ببینید؟
امیر تیمور- اجازه بفرمایید اولاً این تیغ تریاک یک تخصص مخصوصی دارد که هر زارعی نمی‌تواند این کار را بکند و ثانیاً قبل از طلوع آفتاب در هوای آزاد به عمل می‌آید در موقعی که هوا فوق‌العاده لطیف است و آن لطافت هوا تمام بوی آن را از محل دور می‌کند و برای نمونه عرض می‌کنم در خراسان ما یک دهی داریم در گناباد به نام کاخک در این ده تقریباً چهارده هزار نفر جمیعت دارد و تمام این چهارده هزار نفر متخصص تریاک کاری هستند و در محل خودشان به هیچ وجه آب و زمین برای کاشت تریاک ندارند ولی چون متخصص هستند در موقع تریاک کاری به نقاط مختلف خراسان پراکنده می‌شوند و قسمت تریاک کاری را آنها متصدی هستند و موقع تیغ زدن هم این کاخکی‌ها شاید آقای پروین اشخاص آنجا را خوب بشناسند اینها می‌روند تیغ می‌زنند و بعد برمی‌گردند و توی این چهارده هزار نفر یک نفر تریاکی ندارد (فرمند- آقا بشه ما دروغ گفته‌اند) و تمام تریاک خراسان را اینها متصدی تیغ زدنش هستند اگر آقا اشکال می‌کنند بنده حاضر هستم همین امروز حاضر هستم که جنابعالی را با اتومبیل خودم ببرم به آن ده کاخک گناباد و تمام چهارده هزار نفر جمعیتی که آنجا تریاک را تیغ می‌زنند ببینید که یکی از آنها هم تریاکی نیست این قضیه آقا مطلقاً وارد نیست و استدعا می‌کنم اجازه بفرمایید که این اشتباه اصلاح شود.
دکتر زنگنه- شاید در خراسان این طور است.
امیر تیمور-… اجازه بفرمایید آقای دکتر زنگنه هر وقت سرکار فرمایشی فرمودید بنده تمام فرمایشات آقا را گوش دادم و هیچ توی حرفتان ندویدم پس باید شما یک قدری حوصله داشته باشید اما راجع به منع استعمال تریاک بنده مکرر عرض کرده‌ام که با آن موافق هستم که هر فکری می‌فرمایند و هر اندیشه‌ای می‌فرمایند بنده موافق هستم که در منع استعمال تریاک کوشش بشود و قدم جدی برداشته شود حتی بنده به این هم قائل نیستم که اگر مبتلایان حاضر نشدند ترک بکنند اصلاً از جامعه هم طرد بشوند تا این مقدار هم حاضر هستم لیکن آقا تریاک ایران از نظر مصرف استعمال داخلی به ودجود نیامده است بلکه این از نظر مقام مهم و ارجمندی است که در طب عالم دارد این به مصرف طبی می‌رسد و صادرات تریاک ما هم از نظر طبی است که این یک خدمتی به عالم انسانیت می‌کند، از نظر طبی چطور شده است آقا تمام نقاط حاصل‌خیزش روز به روز رونق بگیرد و همین تریاک ایران که یک قسمت عایدات برای ایران می‌فرستد و صادرات آن هم برای طب است و برای احیا بشریت است آن هم از بین برود روز به روز تریاک کاری افعانستان دارد ترقی می‌کند و تریاک کاری هندوستان با تمام آن مطالبی را که به عرض آقا رسانده‌اند روز به روز دارد ترقی می‌کند و اضافه می‌شود بنده یک مرتبه دیگر هم عرض کردم که از تفضل وجود آقای دکتر میلسپو پنبه‌کاری در ایران از بین رفته است توتون و تنباکو هم دارد از بین می‌رود ابریشم‌کاری هم که از بین رفته است و تمام زراعت در ایران از بین می‌رود و تنها قسمتی که هنوز به درد جان و مال زارع می‌خورد و یک پولی هم به این مملکت می‌رساند این را هم می‌خواهند بین این تغییرات از بین ببرند جنابعالی آقای فرمند دارای کمال حسن نیست هستید من این را می‌دانم و در این هیچ تردید ندارم ولی گاهی یک اشتباهات خیلی بزرگ می‌فرمایید (خنده نمایندگان) و این مورد از آن موارد است که اشتباه فرموده‌اید و منع زراعت تریاک به هیچ وجه به صلاح مملکت نیست.
وزیر دارایی- برای این که آقایان از اهمیت موضوع متوجه باشند التفات فرموده و رأی به کفایت مذاکرات بدهند و اگر میل‌شان باشد به گزارش کمیسیون بودجه رأی بدهند عرض کنم که یک ماده الحاقیه طرف احتیاج است که با تصویب
آن رفع احتیاجات وزرات بهداری و کشاورزی را از قبیل آبیاری و غیره می‌کند بنده با مخبر کیمسیون هم صحبت کردم این علاوه بر ماده ۵ نمی‌شود ولی چون آن ماده ۵ یک جریانی دارد که تا وزارتخانه پیشنهاد کند و در کمیسیون تصویب شود و به مجلس شورای ملی بیاید و مجلس شورای ملی تصویب کند طول خواهد داشت یک ماده الحاقیه پیشنهاد می‌کنم و تقدیم می‌نمایم که قسمت الف و ب آن برای رفع احتیاجات فوری وزارت بهداری و برای جلوگیری از بیماری‌های عفونی و همچنین وزارت کشاورزی برای قسمت آبیاری که مطمح نظر یک قسمت از آقایان نمایندگان محترم بود بشود.
رفیع- راجع به تریاک چه می‌فرمایید؟
رئیس- آقای طوسی
طوسی- بنده زیاد اصرار ندارم وقت مجلس را بگیرم مخصوصاً بعد از فرمایشات آقای مهندس فریور تقریباً مستغنی شدم از این که عرایض خودم را عرض کنم البته نسبت به تمام مواد این بودجه نظریاتی دارم ولی فعلاً به اختصار عرض می‌کنم بیشتر نظر بنده حفظ آبروی دولت و کشور ایران است در این ماده ۴ متذکر است برای پرداخت مطالبات اشخاص آقای وزیر جنگ استدعا می‌کنم توجه بفرمایند (الآن عرض کردم گوش ندادید عرضم را تکرار می‌کنم) اصرار بنده همیشه اگر صحبتی کرده باشم برای حفظ آبروی دولت و کشور است اگر مطالبات اشخاص که در اینجا در ماده ۴ ذکر شده به تعلل بربخورد البته توهین به مملکت و توهین به دولت و توهین به وزارتخانه مربوطه است بنده سؤال می‌کنم (البته سؤال را جور دیگر هم می‌شود کرد) علت این که تاکنون مطالبات اشخاص پرداخت نشده چه بوده است؟ می‌گویند محل نداریم چرا مخارج بی‌مورد می‌کنند که محل نداشته باشند؟ خدا رحمت کند مرحوم مؤید احمدی را که همیشه فریاد می‌کرد لایحه تفریغ بودجه باید بیاید آخر هم نیامد و بعد هم نخواهد آمد اگر دولت‌ها لایحه تفریغ بودجه را می‌آوردند معلوم می‌شد که چه پول‌هایی گرفته‌ایم و چه پول‌هایی خرج کرده‌ایم و چطور می‌توانیم خرج کنیم به هر حال باید معلوم کنند اشخاصی که از وزارت جنگ طلب دارند چه وقت و چطور خواهند پرداخت و الا به این ترتیب ممکن است به سنه ۲۴ وعده بدهند و بعد هم بگویند از سنه ۲۳ فلان قدر پرداخت می‌شود، یکی دیگر این که از باب مثل می‌خواستم با آقای وزیر جنگ صحبت کرده باشم زیرا ایشان را دارای نیت پاک و خوب می‌دانم ولی به طور مثال عرض می‌کنم شما می‌گویید اداره اصلاح نژاد اسب آیا معنی دارد که مأمور اداره اصلاح نژاد اسب پنج ماه تفنگ به دوش بگیرد و توی بیابان‌ها بگردد و حقوق نگیرد آخر این مأمورین گذران نمی‌خواهند؟ آیا معاش نمی‌خواهند (هاشمی- آقا دبیر توی شهر را بفرمایید) اینها مسائلی است که در موقع خودش عرض خواهم کرد و از این جهت است که حالا به طور مختصر فقط تذکر می‌دهم اما ماده هشت بفرمایش آقا موضوع دبیر تهران همان نظری که نسبت به آقای وزیر جنگ دارم نسبت به آقای وزیر فرهگ هم دارم بلکه بیشتر معهذا یادآوری می‌کنم آقای وزیر فرهنگ توجه فرمایند در همان موقع که امر دادید در شهرستان‌های بزرگ و کوچک یکی دو کلاس به رعایت صرفه بودجه کم بشود هر فرهنگ دوستی متأثر شد در یک چنین موقعی این ماده ۸ این طور تنظیم شد. بنده در موقع خودش با آن نظری که دارم که حق به حق‌دار برسد با این چاله‌های وزارت فرهنگ گمان نمی‌کنم اشخاصی که حق دارند به حق خودشان برسند البته ضرر ندارد ما حرف حسابی هم بزنیم یک عده از رفقای پارلمانی بنده و دیگران به ازبکستان تشریف برده‌اند البته به عرض آقایان رسیده است من کار ندارم به قدمت و اهمیت ازبکستان یا به دایره تمدن گذشته ولی می‌توان گفت این قسمت در سایه عظمت و تربیت یک دولت آزادی خواه قوی فقط ۲۰ سال است پا به دایره ترقی گذاشته مراجعه بفرمایید در این مدت کم چطور جاده ترقی را پیموده‌اند کارهای آنها اعم از فرهنگی و غیر فرهنگی امروز چه صورتی دارد سازمان‌های مهم و بنگاه‌های عالی حیرت آور چطور به سرعت برق منظم شده که می‌گوییم فرهنگ و فرهنگ ولی الآن ملاحظه بفرمایید که فرهنگ
ما به چه صورتی است البته باید بگوییم مربی‌شان خوب بوده ما مربی خوب نداشته‌ایم ما هم باید فکر مربی خوب بکنیم تا کی باید بگوییم و گوش ندهید خیلی متأسفم هی می‌آیند به نام وزارتخانه به نام اداره یک زمینه‌هایی تهیه می‌کنند با آن موافقت می‌شود و بعد یک وزیر دیگری می‌آید نحو دیگری را می‌آورد خلاصه بنده استدعا می‌کنم همان طوری که یکی از آقایان رفقا هم فرمودند بروند یک سازمان‌های منظمی برای یک مدت زیادی تهیه بکنند که ما مطمئن بشویم اگر وزیر عوض شد آن سازمان درش بسته نمی‌شود این دو مورد تذکراتی بود که عرض کردم و بخصوص خواهش می‌کنم آقای وزیر جنگ توجه بفرمایند (چون آقای مسعودی با آقای وزیر جنگ صحبت می‌نمودند) (باید گله کنم از آقای مسعودی که نمی‌گذارند آقای وزیر جنگ توجه بفرمایند) که طرز پرداخت مطالبات اشخاص را قطعاً به یک طریقی تأمین کنند که اطمینان خاطری پیدا بشود و همچنین وزارت جنگ طرز پرداخت این میزانی که اینجا معین شده طوری معین بفرمایند که ما مطمئن بشویم پرداخت شود و اسباب اطمینان خاطر ما بشود.
وزیر جنگ- عرض کنم در جواب سؤالی که نماینده محترم فرمودند و مذاکرات زیادی که آقایان فرمودند که این بدهی‌های آرتش از کجا پیدا شده است و به چه نحو وزارت جنگ می‌خواهد این قروض را بپردازد عرض کنم بدهی‌های وزارت جنگ از عدم وصول مبالغی که در بودجه تصویب شده بود حاصل شده در سنوات قبل از بابت بودجه ۱۳۲۰/۵۰ میلیون ریال وزارت دارایی نپرداخته است از ۱۳۲۱ هفتاد و یک میلیون ریال وزارت دارایی نپرداخته است از بابت سال ۱۳۲۲ مبلغ سی و نه میلیون ریال نپرداخته است تعهد کرده بود که بیست میلیون دیگر برای کمک هزینه که محل صرفه‌جویی که کفایت نمی‌کرد بدهد و بایستی از طرف وزارت دارایی این مبلغ اضافی داده شود، چون کمک هزینه وزارت جنگ را از محل صرفه‌جویی خودشان تأمین کردند از آنجا هم باید بیست میلیون بدهند و ندادند و البته بودجه‌ای که روی احتیاجات آرتش تنظیم شده است مخارج خوراک و علیق و پوشاک بوده است ولی پولش نرسیده بود از این بابت یک دیونی وزارت جنگ به اشخاص پیدا کرده است این دیون وزارت جنگ هم از دو جهت است یکی به ادارات دولتی است که جمعش بابت این دو سه سال ۹۴ میلیون ریال است و دیونی هم هست به افسران مثلاً بعضی‌ها که تا به حال اضافه حقوق‌شان را نگرفته‌اند و بعضی دیون دیگر به مردم که اینها هم جمعاً ۳۲ میلیون ریال می‌شود جمع دیون وزارت جنگ از این دو قلم ۱۴۳ میلیون ریال می‌شود ولی طلب وزارت جنگ از بابت این سنوات از وزارت دارایی ۱۵۸ میلیون است بنابراین اگر وزارت دارایی تمام طلب وزارت جنگ را بپردازد وزارت جنگ یک صرفه‌جویی هم پیدا می‌کند و اما راجع به پرداخت دیون مردم البته از بابت بودجه ۱۳۲۲ که به واسطه انقضا دوره عمل قانونی باقی مانده ۱۸ میلیون ریال است، چون تسویه حساب در موقعش نکرده‌اند یک چنین پولی باقی مانده است یک مطالباتی را هم که آقای مهندس فریور نگرانی داشته از بابت فروش اسلحه است که فروش رفته است این طور نیست یک مطالباتی است که به طوری که جناب آقای وزیر دارایی هم توضیح دادند از پیمان کاران، از همان‌ها است که یک مبلغی در عرض سال وصول شده است و یک مقدار هم ممکن است وصول شود و فقط پنج میلیون ریال بیشتر نیست جمعاً به این ترتیب بیست و چهار میلیون ریال می‌شود که یک قسمت از دیون مردم ممکن است عجالتاً از این محل پرداخت شود و بابت دیون سال ۲۱ پنج میلیون بابت دیون سال ۲۲، ۱۵ میلیون بابت دیون خرید جنس ارتش چهار میلیون این می‌شود ۲۴ میلیون و باز هم ۱۱۹ میلیون ریال طلب مردم و ادارات دولتی خواهد بود و هر وقت وزارت جنگ از وزارت دارایی این وجوه طلب خودش را وصول کرد البته این بدهی‌ها باقی نمی‌ماند همه را می‌پردازد یک صرفه‌جویی هم پیدا می‌کند.
۳- تصویب صورت مجلس
جمعی از نمایندگان- عده کافی شد.
رئیس- راجع به تصویب صورت جلسه گذشته مخالفی که نیست؟ (نمایندگان- خیر) صورت مجلس تصویب شد.
۴- بقیه شور در گزارش کمیسیون بودجه راجع به بقیه مواد قانون دو دوازدهم
رئیس- آقای هاشمی
هاشمی- بنده پیشنهاد کفایت مذاکرات را می‌کنم.
بعضی از نمایندگان- صحیح است
رئیس- رأی می‌گیریم به کفایت مذاکرات.
نمایندگان- مخالفی نیست.
دکتر رادمنش- بنده مخالفم.
هاشمی- بنده توضیح می‌دهم شاید آقا قانع شوند.
نمایندگان- رأی بگیرید آقا
دکتر رادمنش- ما معمولاً به تجربه دیده‌ایم که وقتی در کلیات به حد کافی صحبت نمی‌شود آن وقت در موقع پیشنهادات ۱۰ تا ۲۰ تا پیشنهاد می‌کنیم و هر ساعت می‌آییم پشت تریبون و مزاحمت آقایان را فراهم می‌کنیم و بالاخره آن وقتی که اجازه نمی‌دهند حالا صحبت شود به وسیله پیشنهادات وقت آقایان گرفته می‌شود حالا چهار نفر صحبت کردند نوبت به بنده که رسید پیشنهاد ختم مذاکرات شد.
رئیس- آقا ۱۷ نفر اجازه خواسته‌اند فقط چهار نفر نیست ۱۱ نفر دیگر باقی است و بعداً هم ممکن است این صحبت‌ها را در مواد کرد. رأی می‌گیریم به کفایت مذاکرات آقایانی که موافقند قیام کنند؟ (اکثر برخاستند) تصویب شد حالا بایستی رأی بگیریم برای ورود در شور مواد آقایان موافقین قیام فرمایند؟ (اکثر برخاستند) تصویب شد.
دکتر شفق- بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم.
رئیس- بفرمایید.
دکتر شفق- در کلیات وقتی بحث می‌شود آقایان در مواد صحبت می‌کنند و حالا که رأی گرفته شد و وارد مواد می‌شویم استدعا می‌کنم آقایانی که در مواد صحبت خواهند کرد وارد کلیات نشوند. (صحیح است)
رئیس- ماده اول قرائت می‌شود.
ماده اول- وزارت جنگ مجاز است دیون و تعهدات سال ۱۳۲۲ و سال‌های قبل خود را از محل اعتبارات مصرف نشده بودجه سال ۱۳۲۲ و مبالغی که از بابت مطالبات سال‌های گذشته آن وزارتخانه به حیطه وصول درآید با موافقت وزارت دارایی و تصویب کمیسیون بودجه پرداخت نماید.
تبصره- وزارت جنگ و ژاندارمری نیز مشمول ماده ۲۴ قانون متمم بودجه سال ۱۳۱۲ خواهند بود.
رئیس- آقای دکتر رادمنش
دکتر رادمنش- بنده قبلاً می‌خواهم از همکارانم یک گله مختصری بکنم که اجازه نمی‌دهند در مواقع خیلی حساس یک مطالبی را به عرض آقایان برسانم. بودجه کشور یک چیز ساده‌ای نیست ما وقتی که اینجا نشسته‌ایم ده میلیون بیست میلیون، صد میلیون تصویب می‌کنیم اینها را از مردم می‌گیرند مردم این کشور هم در یک حالت عسرت و بیچارگی هستند از طرفی فرهنگ ندارند، بهداشت ندارند آن وقت یک پول‌های بسیار هنگفتی را از آنها به زور می‌گیرند آن وقت معلوم نیست این پول‌ها به کجا مصرف می‌شود بنابراین حق یک نماینده این است که در موارد لزوم از حقوق مردم دفاع کند و ما بایستی در موقع طرح بودجه صحبت کنیم که حق اصلی ما است و اگر در بودجه صحبت نکنیم در سایر جاها هم که نمی‌گذارند صحبت بشود پس این مطالب چه وقت گفته شود؟ (مهندس فریور-حالا هم در ماده اول در کلیات می‌شود صحبت کرد) بنده می‌خواستم پیشنهاد کنم این ماده اولی که قرائت شد اصلاً از لایحه حذف شود و به این مسأله هم متذکر می‌شوم که اگر در کلیات به یک نفر نماینده اجازه داده نشود صحبت کند بالاخره پیشنهاد می‌کند که مثلاً کلمه خدمت‌گذاران هم بعد از کارمندان گذاشته شود و می‌آید اینجا یک ساعت وقت آقایان را تلف می‌کند پس اجازه بدهید در کلیات به حد کافی صحبت شود آن وقت در مواد این قدر بحث و مجادله و مباحثه لازم نخواهد بود. به طور کلی بودجه و پولی را که از مردم می‌گیرند برای صرف در مخارج و احتیاجات مردم است. برای آسایش مردم است ما وقتی که به مردم فرهنگ نمی‌دهیم، بهداشت نمی‌دهیم، امنیت نمی‌دهیم ما حق نداریم از آنها پول بگیریم ما اگر از
مردم پول می‌گیریم باید صرف امنیت آنها صرف بهداشت آنها صرف فرهنگ آنها بشود که هیچ تا به حال به این چیزها توجه نشده است برود در مدارس نگاه کنید واقعاً آدم خجالت می‌کشد که اسم آنها را مدرسه بگذارد بروید وضع آموزگاران مدارس را نگاه کنید بروید بیمارستان‌ها را نگاه کنید ببینید در چه وضعی است. بنده نقطه‌ای را در ایران می‌شناسم که در حوزه انتخابیه بنده است چهل هزار نفر جمعیت دارد هنوز اسم طبیب را در آنجا نشنیده‌اند هنوز در آنجا طبیبی ندیده‌اند دوا اصلاً در آنجا نیست چندین بار هم با وزیر بهداری مذاکره شد هنوز در این موضوع اقدامی نشده است آن وقت ما برای یک کار کوچکی پانزده میلیون بیست میلیون خرج می‌کنیم همین طور شنیدم می‌گویند بیست هزار لیره‌ای که از فلان جا به ما می‌دهند برای کرایه کارخانه و فرودگاه مانعی ندارد بیست هزار لیره است، چیزی نیست آن هم صرف شود برای ساختن یک عمارت کوچکی و اجازه داده شود بروند یک عمارت کوچکی در گوشه فرودگاه بسازند خیر آقا باید توجه کرد باید این پول‌ها را به جا خرج کرد پولی را که ما به این زحمت تهیه می‌کنیم باید به جای خودش خرج کنیم هر وقت که صحبت می‌شود و از این حرف‌ها می‌زنیم وقتی که یک لایحه می‌آید می‌گویند این برای اعتبار بهداری است برای فرهنگ است اگر تصویب نشود کار فرهنگ ناقص می‌شود و بعد که لایحه را تصویب می‌کنیم تازه وقتی لایحه به دست امریکایی‌ها می‌رسد پول نمی‌دهند مثلاً الان در همین لایحه یک ماده هست که سه ماه از اول دی ماه اضافات آموزگاران و دبیران پرداخته شود در صورتی که یک لایحه‌ای آقای کاظمی آوردند و چند روز هم وقت ما صرف آن شد و تصویب کردیم و طبق آن قانون باید از اول مهر به آموزگاران و دبیران و استادان آن اضافه حقوق داده شود ولی حالا این قانون را آورده‌اند که از اول مهر ندهند و از اول دی ماه بدهند آن وقت می‌گویند این لایحه هم برای فرهنگی‌ها است در صورتی که این لایحه آمده است حق فرهنگی‌ها را از بین برده و می‌خواهند به تصویب آقایان برسانند. بنده خوب به خاطر دارم چند ماه قبل در زمان وزارت جنگ آقای سرتیپ هدایت آمدند پانزده میلیون تومان اعتبار برای وزارت جنگ تقاضا کردند و در آن لایحه بود و اجازه گرفتند از مجلس شورای ملی که از بانک ملی آن پول را قرض کنند آن وقت از صرفه‌جویی‌های وزارت جنگ آن را بپردازند حالا یک لایحه‌ای آورده‌اند و اجازه می‌خواهند آن صرفه‌جویی‌ها صرف یک جاهای دیگری می‌شود و آن پولی که آنجا قرض شده است از بانک قرضش به دوش ملت ایران می‌ماند و این پولی که باید از آن محل صرفه‌جویی شود به موجب این ماده صرف کارهای دیگری می‌شود در صورتی که طبق آن ماده‌ای که ما چند ماه قبل تصویب کردیم به مصرف دیگری باید برسد و من نمی‌دانم چطور یک چیزهای متناقضی را کمیسیون بودجه تصویب می‌کند و می‌آورد به مجلس. بنابراین تقاضای حذف این ماده را کردم و خواهش می‌کنم از آقایان نمایندگان که این ماده را تصویب نفرمایند زیرا ما آن صرفه‌جویی را تمام برای پرداخت قرض بانک تصویب کردیم و اگر به مصرف دیگر برسد آن قرض گردن ما می‌ماند.
فاطمی (مخبر کمیسیون بودجه)- اولاً این که اعتراض فرمودید به کمیسیون بودجه اگر آقا در کمیسیون بودجه تشریف داشتید ملاحظه می‌فرمودید که این ایراداتی را که اینجا آقای مهندس فریور و دیگران فرمودند هزار ایراد بالاتر از اینها را ما در کمیسیون کردیم (دکتر رادمنش- فایده ندارد) خیر فایده هم دارد. اما راجع به این موضوعی که فرمودید چون متوجه شدم که یک شبهه‌ای برای آقا پیدا شده است لازم است رفع آن شبهه بشود راجع به آن قانون پانزده میلیون تومان محل آن قانون از صرفه‌جویی بود ولی این موضوع مربوط به مطالبات است (دکتر رادمنش- مطالبات هم جز صرفه‌جویی است) خیر آقا صرفه‌جویی با مطالبات فرق دارد مثلاً در بودجه وزارت جنگ یک قلمی بوده است برای یک ساختمانی اگر ساختمان نشده بود صرفه‌جویی می‌شد ولی ساختمان شده است و
پول مصالح مردم را نداده‌اند آن وقت در مقابل یک کنترات‌هایی با وزارت جنگ منعقد شده و آن کنترات را اشخاص تعهد نکرده‌اند و یک مبلغی به وزارت جنگ بدهکار هستند حالا که آن مطالبات را وصول می‌کنند باید آن پول‌ها را چه کنند؟ حقاً باید بدهند به صندوق دولت و حالا به موجب این ماده می‌خواهند آن پولی که از محل مطالبات وصول می‌شود با اجازه مجلس پرداخته شود به مطالبات مردم و این مطالبات هم یک چیز تازه‌ای نیست شاید به آقا تا حالا شکایت نکرده‌اند ولی به همه آقایان شکایت کرده‌اند و حق هم دارند مردمی هستند از سه سال، چهار سال پیش یک چیزهایی را داده‌اند به دولت و تا حالا حق خودشان را نگرفته‌اند و این برای حیثیت دولت و مجلس خوب نیست و این موضوع با آن قسمتی که شما فرمودید مربوط به هم نیست و اگر پیشنهاد حذف هم فرمودید دیگر بسته است به رأی مجلس و نظر آقایان.
رئیس- آقای ملک مدنی
ملک مدنی- بنده عرضی ندارد دفاع آقای مخبر از طرف کمیسیون بود.
رئیس- آقای هاشمی
هاشمی- بنده یک مختصر عرضی دارم. اولاً وقتی که عنوان طرح این قانون به عمل آمد به عقیده بنده مذاکره در کلیات آن به عمل آمده است برای این که آن روزی که مطرح بود در کلیات چندین نفر از آقایان صحبت کردند و به اندازه‌ای هم گذراندن این مواد لازم است امروز همان طور که آقای فاطمی فرمودند اشخاصی از اکناف و اطراف مملکت آمده‌اند و شکایات زیادی دارند و آقایان هر کدام از این شکایات خیلی زیاد به آنها رسیده است و می‌دانند که چقدر گذراندن و تصویب این ماده ضرورت دارد. همین مطالبات قشونی که فرمودند سال ۳۲۱ که شروع شد یک مرتبه وضعیت ما تغییر کرد در ولایات در مراکز استان‌ها یک عده‌ای بودند که جنس به آرتش می‌دادند به واسطه سختی اوضاع باربری دیگر به هیچ وجه نتوانستند آن میزانی که قبلاً تحویل اداره‌های قشونی می‌دادند تحویل دهند و تاثیاً یک عده در ۱۳۲۰ برای قشونی کار انجام داده‌اند تمنا دارم آقایان رسیدگی بفرمایند از همین شهر طهران با امضاهای متعدد یک عده‌ای از کنتراتچی و کسانی که برای وزارت جنگ کار کرده‌اند هر روزه شکایت می‌کنند و حق هم می‌گویند و طلبکار هم هستند. اشکال بنده این بود که اولاً این ماده را چرا آن قدر پیچ و خم دارش کرده‌اند و بعد از این که بعد از سه سال دو سال و نیم می‌آیند و می‌خواهند دیون مردم را بدهند باز چند شرط دارد از آنچه که به حیطه وصول درآید با موافقت وزارت دارایی تا اینجا را قبول دارم بعد می‌گوید با تصویب کمیسیون بودجه این کار برای مردم یک معطلی دو ساله فراهم می‌کند این یعنی چه؟ تصویب کمیسیون بودجه را حذف کنید کمیسیون بودجه کلیات آن را درش بحث کرده و مصلحت دانسته است دیگر دو مرتبه طلب فلان آدم که محرز شده از محل طلبی که فعلاً پایش در هوا است می‌خواهند بپردازند این مدت‌ها به وزارت دارایی بدود مدتی هم در کمیسیون بودجه این درست نیست. ضمناً یک چیز را هم می‌خواهم خدمت آقای دکتر رادمنش عرض کنم که یک عده‌ای از فارغ‌التحصیل‌های آموزشگاه‌های شهربانی هستند الآن در اطراف و اکناف ولایات ایران ده ماه است خدمت کرده‌اند (فریور- آنها مربوط به این مواد نیست) چرا از اعتبارات شش ماهه است باید حقوق این اشخاص. پرداخته شود چون وقتی اعتبارات بودجه به صورت دوازدهم‌ها تصویب می‌شود آن اعتباراتی که در سال قبل هم بوده است پرداخته می‌شود و آقایان برای پرداخت حقوق کارمندانی که مشغول کار هستند زود لایحه یک دوازدهم و دو دوازدهم را می‌گذرانند و حال آن که ضعیف‌ترین مستخدم را قانون‌گذار باید در مد نظر بگیرد یک عده دبیر داریم که از سال ۱۳۲۳ دارند چند ماه کار می‌کنند از خانم‌ها و آقایان که یک شاهی تا به حال حقوق نگرفته‌اند و حالا باید حق آنها را بدهیم پس این مواد مربوط به یک چیزهای جدیدی نیست یک کاری کنید حق اینها داده شود و بنده نمی‌خواهم صحبت کنم جناب آقای فاطمی این کارمندانی که از اول سال کار کرده‌اند به موجب ماده ۵ که حالا ماده دوم می‌شود چرا حقوقش شش ماه آنها را تصویب کردید؟ این حکایت قضیه پیشنهاد خرج از طرف وکیل نیست
یک تعهدی دولت کرده است که حقوق بپردازد به کسی که از اول سال خدمت کرده است شش ماه آن را به موجب این ماده ۵ که الآن ماده دوم می‌شود می‌پردازید بقیه آن چطور می‌شود؟ حقوق تمام مدت خدمت این اشخاص چطور می‌شود؟ این را خواهش می‌کنم توضیح بفرمایید.
دکتر رادمنش- اجازه می‌فرمایید یک توضیحی دارم؟
رئیس- توضیح نمی‌شود. آقای دکتر اعتبار
دکتر اعتبار- عرض کنم که اینجا در این ماده در ردیف دیون تعهدات سال ۲۲ یک مقدار دیون ساختمانی وزارت جنگ دارد که یک ساختمان‌هایی وزارت جنگ کرده است و هنوز یک مقداری به مقاطعه‌کاران بدهکار است بنده اطلاع دارم روشی که این ساختمان‌ها انجام شده است زیاد صحیح نبوده است و ضمناً توجه جناب آقای وزیر جنگ را خواستم جلب کنم به موضوع یک پرونده قطوری که راجع به اختلاس صد تن آهن آلات از ساختمان کارخانه مسلسل سازی مربوط به آقای شهاب خسروانی که در وزارت جنگ هست بنده وقتی که رئیس اداره ساختمان بودم این پرونده را برای رسیدگی رجوع کردند ما چند نفر را فرستادیم برای این که اندازه‌گیری‌هایی بشود بعد از آن که دیدند ما جداً قضیه را تعقیب می‌کنیم پرونده را پس گرفتند خواستم حضرتعالی متوجه باشید که در ضمن دیونی که می‌خواهید بپردازید از این قبیل نباشد (دکتر رادمنش- اکثراً این طور است) عرض کنم اصولاً مخارجی که در وزارت جنگ می‌شود و صحبت‌هایی که در اطراف وزارت جنگ می‌شود اینها وزارت جنگ را یک قدری مرموز کرده است، هر روز یک مقداری اعتبار یک روزی برای ساز برگ یک روز برای مخارج دیگری می‌پردازیم ولی روی هم رفته دل خوشی از این ارتش ما نداریم صاف و پوست کنده از دولت جدید و از جناب آقای زند (که بنده شخصاً به درستی و پاکدامنی ایشان خیلی خیلی اعتماد دارم) بنده و عده کثیری از رفقای بنده انتظار داریم که یک اصلاحات اساسی در کار وزارت جنگ بشود ولی متأسفانه می‌بینیم که مقدمات این اصلاحات انجام نمی‌شود یکی از تغییرات اخیری که در وزارت جنگ شده است تغییر رئیس ستاد ارتش بوده است و یک تغییرات دیگر در عین حال در روزنامه‌ها خوانده می‌شود که این آقایان که از کار بر کنار می‌شوند وابسته نظامی در در سفارتخانه‌های آمریکا و جاهای دیگر می‌شوند. بنده از جناب آقای وزیر جنگ سؤال می‌کنم اگر واقعاً این آقایان مأمورین خوبی هستند چرا آنها را از این کارها برمی‌دارند اگر خوب نیستند چرا آنها را به جاهای دیگر می‌گمارند و یک نغمه‌ها و زمزمه‌هایی مرتب شنیده می‌شود در اطراف نقشه‌هایی که در ادارات قشونی کشیده می‌شود که نمی‌دانیم کی این نغمه‌ها از بین خواهد رفت و خاتمه خواهد یافت و بنده تصور نمی‌کنم که با این وضعی که ما همه روز می‌بینیم و این حرف‌هایی که هر روز می‌شنویم این اعتباراتی که هر روز برای وزارت جنگ تصویب می‌شود چه می‌شود. بنده پیشنهاد کرده بودم که این ماده حذف شود ولی البته چون حذف ماده مورد نداشت خواستم این را عرض کنم که واقعاً یک فکری بکنید و الا هر روز شما تشریف می‌آورید اینجا و لایحه‌ای می‌آورید یک اکثریتی هم هست که به لوایح رأی خواهند داد کار مملکت به این چیزها درست نمی‌شود.
رئیس- آقای صفوی
صفوی- عرض کنم مهم‌ترین ماده‌ای که در این لایحه هست ماده ۴ است که حالا ماده اول شده است راجع به مطالبات و بدهی‌های وزارت جنگ گویا آقایان تا به حال توجه نفرموده‌اند یا مجال ندارند به کمیسیون بودجه تشریف بیاورند که وقتی لوایح در آنجا مطرح است اطلاعاتی پیدا کنند که وقت مجلس دو سه ساعت صرف مطالبی نشود که درست در مطلب وارد نیست. این مطالبات وزارت جنگ که اینجا نوشته شده است اعتبار تازه‌ای نیست چیز تازه‌ای نیست مربوط به همان طلب‌های سابق مردم است و چیزهای جزئی است شاید کمتر از پنج هزار ریال هم دارد سیصد تومان و چهارصد تومان و دویست و پنجاه تومان غالباً مربوطه به پیشه‌وران جز و بی‌بضاعت و مربوط به یک مردمی است که آقایان از آنها حمایت می‌فرمایند و اینها از چند سال به این طرف باقی مانده و نداده‌اند و هر دفعه در لایحه
متمم بودجه می‌گذارند و باز هم به مردم داده نمی‌شود اینها پول گوشت است پول آذوقه است (امینی- صورت ریزش در کمیسیون بودجه هست ممکن است آقایان بروند ببینند) آنها تنها یک قسمتش است حالا در این ماده نوشته شده که وقتی رسیدگی شد و وزارت دارایی موافقت کرد و محلش هم معین شد تازه بعد از انجام تمام آن جریانات اولیه کمیسیون بودجه مطالعه می‌کند و بعد از آن که رسیدگی کامل کرد و فهمید که این مطالبات صحیح است اجازه پرداخت می‌دهند و پرداخت می‌شود و حالا هنوز صورتش را نیاورده‌اند بنده اطلاع دارم که لشگرها از اشخاص جنس گرفته‌اند گردان‌ها جو و کاه گرفته‌اند و هنوز پول آن اجناس را نداده‌اند غالب این مطالبات هم دویست تومان و پانصد تومان و هزار تومان است که اعتبار آن را هم گرفته‌اند و نداده‌اند و صرفه‌جویی شده است این مطالبات مربوط به مردمان فقیر است که باید حق خودشان برسند. در حوزه انتخابیه بنده یک قصابی صد و چهل من گوشت به گردان داده پنج سال است پولش را نگرفته است و رسید هم دارد قبض انبار دارد و مکرر هم به وزارت جنگ مراجعه کردیم به دارایی ارتش مراجعه کردیم که چرا این مطالبات را نمی‌دهند و تا به حال هم نداده‌اند. آقایان گردان مستقل ۲۶ بوشهر صد و چهل من گوشت گرفته و هنوز پولش را نداده است این ماده‌ای که اینجا پیشنهاد شده است چیز تازه نیست مطالبات سابق مردم است که بعد از آن که مورد تصدیق وزارت دارایی واقع شد می‌آورند به کمیسیون بودجه به اسناد مدارک رسیدگی می‌کند و البته اگر اشکالی نداشت پرداخته می‌شود (دکتر رادمنش- اجازه خرج داشته‌اند که این خرج‌ها را کرده‌اند یا نه؟) بلی اجازه خرج داشته‌اند ولی گرفته‌اند و پول مردم را نداده‌اند آقا یک سال در بوشهر یخ از مردم گرفته‌اند برای گردان آنجا و پولش را نداده‌اند آقایان می‌دانند یخ آنجا حکم نان را دارد در هوای گرم اگر یخ به گردان ندهند تلف می‌شوند حالا این ماده می‌گوید که طلب این اشخاص را بعد از دو سال بدهند و هیچ اشکالی هم ندارد.
قبادیان- اجازه می‌فرمایید؟ به بنده نه در برنامه دولت و نه در لایحه اختیارات اجازه داده نشد.
رئیس- حالا هم نوبه شما نیست قبل از آقا چند نفر دیگر اجازه گرفته‌اند و مقدم هستند.
قبادیان- به بنده توجه نمی‌فرمایید بنده نوبه گرفتم و اجازه داده نشد.
جمعی از نمایندگان- مذاکرات کافی است.
قبادیان- بنده مخالفم با کفایت مذاکرات.
رئیس- پس باید رأی بگیریم. رأی می‌گیریم به کفایت مذاکرات آقایان موافقین قیام فرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. پیشنهادات خوانده می‌شود. آقای دکتر رادمنش پیشنهاد حذف ماده را کرده‌اند در موقع رأی گرفتن به ماده اگر آقایان رأی ندادند حذف می‌شود (صحیح است) پیشنهاد آقای هاشمی
پیشنهاد می‌کنم لفظ تصویب کمیسیون از ماده حذف شود.
دکتر رادمنش- این هم پیشنهاد حذف است.
رئیس- آقای هاشمی
هاشمی- خیر این پیشنهاد حذف نیست حذف یک جمله از وسط ماده است و پیشنهاد اصلاحی است و مشمول تجزیه و رأی نیست بنده برای تسریع در امر پرداخت دیون دولت تصویب کمیسیون را برداشتم این کار کار محاسباتی است چه ربطی به کمیسیون بودجه دارد؟
امیر تیمور- اجازه می‌فرمایید؟
دکتر شفق- اجازه می‌فرمایید؟
رئیس- آقای دکتر معظمی قبل از آقایان اجازه خواسته‌اند.
دکتر معظمی- عرض کنم این قسمت در کمیسیون بودجه فوق‌العاده مورد بحث و مذاکره واقع شد بالاخره بعضی از این دیونی که اظهار می‌کنند نسبت به وزارت جنگ محقق نیست و شاید فقط ادعا است و حقیقت ندارد و برای این که یک دقت بیشتری در این کار شده باشد از این لحاظ بالاخره کمیسیون بودجه به این نظر قانع شد که کمیسیون رسیدگی کند و رأی بدهد بعد پرداخت شود.
وزیر دارایی - بنده هم خواهش می‌کنم برای این که اختلافی پیدا نشود آقا پیشنهادشان راپس بگیرند و ماده پیشنهادی کمیسیون عیناً تصویب شود
هاشمی - پس می‌گیرم ولی خواهش می‌کنم مردم را زیاد معطل نکنند. پیشنهادات اینجا زیاد است و از هم تفکیک نشده خواهش می‌کنم هر یک از آقایان که در ماده اول پیشنهادی دادند بفرمایند.
فریور- بنده در ماده اول پیشنهادی کرده‌ام
رئیس - پیشنهاد آقای فیروز آبادی در این ماده است قرائت می‌شود:
پیشنهاد می‌کنم نود هزار نفر قشون را تقلیل به پنجاه هزار نفر بدهند اول قروض وزارت جنگ را بدهند بعد بقشون بیفزایند
رئیس - آقای فیروز آبادی
فیروزآبادی - خیلی متأسفم که انتظار همه ملت از این مجلس این است که بودجه اش را اصلاح کند و خرج ودخلش را تعدیل کند و لی هر روزه دیده می‌شود در ا ینجا اضافه خرج تصویب می‌شود و عایداتی تهیه نمی‌شود آن وقت فردا که کسر می‌آورند می‌گویند باز باید یک پولی از این مردم گرفت آقا ما باید خرج را کم کنیم به اندازه دخل خرج کنید تا فردا کسر نیاورید. بیاید بحال کسانی گریست- که دخل او بود نوزده خرج بیست. خرج ما الان دارد چه می‌شود؟ صد تومان خرج داریم و عایداتمان پنجاه هم نیست و عنقریب محتاج به قرض بزرگی خواهید شد که چاره نداشته باشید. به این نظر بنده پیشنهاد کردم و عرض می‌کنم که امروز الحمدالله ما با کسی جنگ نداریم و قوه جنگ نداریم بجهت تامین امنیت مملکت هم قوای ژاندارمری داریم قشون نود هزار نفر نباشد پنجاه هزار نفر باشد برای ما کافی است قرضشان را هم از آن پول بدهند بانک‌ها را هم اینقدر خالی نکنید بگذارید پول بانک‌ها به همین حال خودش باقی باشد بنده به این نظر این پیشنهاد را کردم و انتظار دارم که مورد قبول واقع شود.
مخبر - بنده یک مرتبه دیگر هم این اطمینان را به آقای فیروز آبادی دادم حالا هم این جا مطمئنتان می‌کنم آن خرجی که اجازه‌اش را می‌خواهند جمعش قبلاً پیش‌بینی شده و خودتان هم تصویب کردید اگر از خاطر آقا رفته باشد چه عرض کنم ولی جمع آنرا آوردیم اینجا و از تصویب مجلس گذشت آن در آمد از این بابت نگرانی نداشته باشید و خیالتان از این جهت راحت باشد.
بعضی از نمایندگان - پس بگیرید آقا
فیروزآبادی-چون در این عقیده باقی هستم پس نمی‌گیرم
رئیس - فعلاً عده برای رای کافی نیست پیشنهاد دیگر خوانده می‌شود. پیشنهاد آقای صدر قاضی:پیشنهاد می‌کنم وزارت جنگ پرداخت مطالبات قبل از شهریور ۱۳۲۰ مردم را بر مطالبات قبل از آن مقدم بدارد.
رئیس - آقای صدر قاضی
صدر قاضی - البته بنده بشخص آقای وزیر جنگ اعتماد کامل دارم و این پیشنهادی را که دادم از نقطه‌نظر این بود که مطالبات قبل از شهریور ۱۳۲۰ بیشتر مربوط به اهالی شهرستان‌ها و ولایات دور دست است و آنها وسیله و مجال کافی ندارند برای مراجعه به وزارت جنگ و در مقابل آنها یک عده طلبکارانی هستند که آنها در مرکز و شهرهای نزدیک هستند و دسترس بیشتری به وزارت جنگ دارند ممکن است آنها زودتر مراجعه کنند و از این اعتبار مطالبات خودشان را وصول کنند و چیزی برای اهالی شهرستان‌ها که مطالباتشان جلوتر و مال قبل از شهریور است باقی نمی‌ماند و این را هم اطمینان دارم که آقای وزیر جنگ تبعیض نمی‌فرمایند ولی چون ممکن است آنها دیرتر مراجعه کنند خواستم از آقای وزیر جنگ استدعا کنم موافقت کنند و مطالبات قبل از شهریور ۱۳۲۰ را مقدم بدارند و این را هم می‌خواستم عرض کنم این که آقای اردلان فرمودند که این مربوط به امنیت است صحیح است و بنده هم عرض می‌کنم در سابق البته این چیزها خیلی کوچک به نظر می‌آمد ولی حالا در امنیت خیلی مؤثر است چون مردم انتظار این را دارند که اگر از طرف اجنبی‌ها اگر از طرف پاره اشخاص تعدی نسبت به آنها بشود وزارت جنگ آنها را در مقابل تعدی حفظ کند حالا خدای نخواسته به واسطه نداشتن اعتبار یا عدم توجه در این مسائل اگر مطالبات مردم را ندهند این هم تعدی محسوب است می‌گویند :هر چه بگندد نمکش می‌زنند - وای به وقتی که بگندد نمک. و مردم از وزارت جنگ انتظار رفع تعدی را دارند و باید توجه شود که مردم خیال نکنند از طرف وزارت جنگ هم به آنها تعدی می‌شود (صحیح است)
مخبر- یک مرتبه دیگر این پیشنهاد را بخوانند
به شرح سابق خوانده شد
وزیر جنگ- بنده تقاضای نماینده محترم را قبول می‌کنم
مخبر- بنده هم موافقم
۵ - موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
رئیس - عده برای رای کافی نیست. عده‌ای از آقایان هم می‌گویند چون نیم ساعت بعد از ظهر است باید جلسه ختم شود و ما در مجلس نمی‌آییم. اگر موافقت می‌فرمایید جلسه را ختم کنیم (صحیح است) بنابراین جلسه را ختم می‌کنیم
جلسه آینده روز پنجشنبه ۲۱ دی ماه سه ساعت قبل از ظهر دستور هم بقیه این لایحه
(مجلس نیم ساعت بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی - سید محمد صادق طباطبائی