مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۹ بهمن ۱۲۸۸ نشست ۴۹
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری دوم | تصمیم‌های مجلس | درگاه انقلاب مشروطه |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری دوم |
مجلس شورای ملی ۱۹ بهمن ۱۲۸۸ نشست ۴۹
جلسه ۴۹
صورت مجلس یوم سه شنبه ۲۷ شهر محرم الحرام ۱۳۲۸
مجلس سه ساعت و نیم قبل از غروب منعقد گردید در تحت ریاست آقای مستشارالدوله
معاضدالملک صورت مجلس گذشته را قرائت کرد.
محمدهاشم میرزا ـ در صورت مجلس نوشته شده است که رأی در پذیرفتن نمایندگی آدینه محمد خان به اکثریت رأی داده شد در صورتی که به اتفاق رأی داده شده بود.
رئیس ـ صحیح است.
آقا میرزا احمد ـ در خصوص رأی منفی هم اکثریت بود نه اتفاق.
رئیس ـ صحیح است.
ذکاءالملک تلگرافی قرائت کرد که از تبریز به عنوان وزیر جنگ و وزیر داخله مخابره شده بود مشعر بر اینکه:
- صبح بیستم به سنگرهای رحیم خان حمله بردیم و جنابان سالار ملی و رشیدالدوله و سعید الدوله هم همراه بودند پنج دقیقه بیشتر مقاومت نکرده دو عراده توپ در واناوا گذاشته فرار کردند بنده و پیرم خان تعاقب کرده تا یک ساعت به غروب مانده هفت فرسخ آنها را تعاقب کردیم برف قریب یک ذرع بود عده زیادی از آنها مقتول و دستگیر شدند اگر زیادی برف و بلدیت آنها نبود تمام دستگیر می‌شدند از طرف ما به جز یک اسب تلفات نشده است شب در پوزبند توفق کردیم بعد سالار ملی و سعید الدوله و بقیه اردو هم رسیدند صبح حرکت کرده نزدیک پسرتان آمدیم فردا خبر از رحیم خان می‌رسد علت اینکه بیشتر تعاقب نکردیم این بود که توپهای شنیدر و مسیو هازه عقب بودند در صورتی که قرار شد تعاقب کنیم سعیدالدوله و رشیدالدوله را با پانصد سوار عقب آنها خواهم فرستاد با رحیم خان پیش از دویست سوار نیست رحمیخان یا می‌رود به قوجه بکلو یا می‌رود به مغان و ماک روسیه چون از "حسرتان" تا رود ارس یک فرسخ بیش نیست در صورتی که به خاک روسیه نرفت و در حسرتان ماند تکلیف چاکران معلوم است در صورت رفتن به خاک روسیه تکلیف را معین فرمایند در این جنگ توپهای شنیدر به واسطه زیادتی برف بکار برده نشد.
- جعفر قلی و پیرم.
رئیس ـ جناب حاجی شیخ محمد باقر مجتهد همدانی در ضمن تلگرافی که به وزارت داخله کرده‌اند شرح مبسوطی تشکر از مذاکرات ششم و سیزدهم مجلس کرده است محض استحضار خاطر آقایان عرض شد.
ذکاءالملک ـ راپورت شعبه پنجم را در خصوص رسیدگی به اعتبارنامه لواءالدوله قرائت کرده مشعر بر اینکه رسیدگی به اعتبارنامه لواء الدوله نماینده کمره و خونسار نموده چون دوسیه از طرف هیئت رئیسه نرسیده بود محول به جلسه آتیه شد و اعتبارنامه دکتر حیدر میرزا گر چه نباید به شعبه پنجم رجوع شود معتمدالملک چون کار نداشت رسیدگی کرد دکتر حیدر میرزا با صدر الاسلام در درجه اول منتخب شده انداز روی نظامنامه انتخابات لکن در درجه ثانی صدر الاسلام به موجب یک رأی علنی دکتر حیدر میرزا را انتخاب کردهو رأی آن دو نفر معلوم نیست باید مجدداً آراء این سه نفر به انجمن نظار قشم رفته یک نفر از آنها معین شود و یک طغری کاغذ در کمیسیون آمده است کهدکتر حیدر میرزا استعفا کرده و از روی تهدید و تطمیع بوده است باید وزارت داخله تحقیقات نموده به شعبه اظهار دارد تا بتواند شعبه رأی خودش را اظهار نماید. لایحه قانون قبول ونکول بروات تجارتی قرائت شد از ماده ششم تا ماده دهم به کمیسیون عود کرد ماده الحاقیه هم کمیسیون نوشته بود راجع به اینکه بعد از سه ماه این قانون در تمام ممالک ایران باید معمول و مجرا باشد پیشنهادی دکتر امیرخان راجع به فرمول عبارت قبول و نکول بروات تقدیم کرد پیشنهادی ارباب کیخسرو و تقی زاده در خصوص تمبر بروات نموده بودند موکول به جلسه آتیه شد.
رئیس ـ شور اول در این لایحه ختم شد این ماده الحاقیه و پیشنهادها رجوع به کمیسیون خواهد شد راپورت کمیسیون معارف و علوم راذکاء الملک قرائت کرد مبنی بر اینکه دو نفر از شاگران ایرانی که یک نفر در تفلیس و یک نفر در پطرزبورغ تحصیل می‌کنند یک عریضه به مجلس عرض کرده‌اند و مخارجی خواسته‌اند که تحصیلات خودشان را تمام نمایند کمیسیون به این ملاحظه که اگر بپذیرد این مسئله نظایر بسیار پیدا خواهد کرد رجوع به وزارت علوم نمود و به ملاحظه اینکه محصلین هم مأیوس نشوند چنین تصویب می‌نماید که وزارت علوم اظهار داشت که در بودجه وزارت علوم از برای محصلین خارجه مجلس معین کرده لکن راجع است به اضخاصی کهتحصیلات مقدماتی را در مدارس ایران کرده تصدیق نامه در دست داشته آن وقت وزارت علوم آنها را اعزام نماید.
و در ذیل این راپورت شرحی نوشته بود مشعر بر اینکه چند فقره شکایت از کاشان رسیده راجع به این که موقوفاتی درید آقا شیخ احمد بوده آقا سید محمدکاشانی وفقنامه و احکامی از حجج الاسلام عتبات اظهار داشته که تولیت با من است وزارت اوقاف از شیخ احمد انتزاع کرده به تصرف آقا سید محمد داده است کمیسیون عمل وزارت اوقاف را تصویب می‌کند لکن آقا شیخ احمد اظهارات خود را بعدلیه بنماید.
وکیل التجار ـ این خبر بچه مناسبت در اینجا آمده است و قرائت می‌شود نمی‌توانم در این رأی بدهم.
ذکاءالملک ـ این شکایت وقتی از کاشان رسیده بوده که کمیسیون عرایض تشکیل نشده بود به این جهت بی مناسبت به کمیسیون علوم و معارف و اوقاف رجوع شد.
وحیدالملک ـ همین قسم که فرمودند این وقتی به کمیسیون رجوع شد که کمیسیون عرایض نبود و ما لابد شدیم جوابی برایش بنویسیم این بود که این جواب نوشته شده است.
آقای شیخ محمد ـ بنده در خصوص معارف لازم می دانم اگر اوقاف مجلس صرف این مسئله بشود و جداً از وزیر معارف بخواهیم که یک ترتیب صحیحی برای محصلین خارجه مثلاً آنها که در پاریس تحصیل می‌کنند بدهند اینها که می رند به فرنگستان در کدام مملکت تحصیل کنند و در چه رشته تحصیل نمایند این نمی‌شود جزئاً فجزئاً ما در مجلس مذاکره کنیم باید یک ترتیب صحیح کلی نوشته شود آن وقت آن ترتیب و دستور به مجلس بیاید و در روی آن صحبت و مباحثات بنمائیم.
وحیدالملک ـ گویا راپورت کمیسیون دست مفهوم آقایان نشده است این راجع بود به اشخاصی که در خارجه مشغول تحصیل هستند و آن وقت تقاضای مخارج از مجلس با وزارت علوم می‌نمایند کمیسیون معارف دیگر اگر رأی بدهد دچار محظورات خواهد شد واین مسئله نظائر پیدا خواهدکرد و ما نمی دانیم اشخاص واقعاً تحصیل می‌کنند یا خیر مشغول کارهای دیگرند وزارت علوم هم یک نظامنامه از برای محصلین خارج نوشته است و محلی هم معین کرده است و در ضمن لوایحی که به مجلس تقدیم کرده است و در ضمن لوایحی که به مجلس تقدیم کرده است او هست لکن از برای اینکه قبل از گذشتن این قانون اگرچنین تقاضائی باز نمایند تلکیف معلوم باشد کمیسیون این طور صلاح دانستکه وزارت علوم تحصیلات آنها را از معلمین و رؤسای مدارس آنها بخواهند و در صورتی که همین قسم مشغول تحصیل بودند آن وقت در مجلس مذاکره بشود.
آقا میرزا ابراهیم خان ـ بنده عرض می‌کنم بهتر این بود که از کمیسیون بدواً رحوع می‌شد به وزارت علوم که تحقیقات اولیه را به نمایند که اینها چه اشخاصی هستند و تحصیلاتشان چیست و معاش آنها از چه راه است و چه تحصیل کرده‌اند و اگر معلوم می‌شد که محصل هستند ومحتاجند نمی‌بایست در مساعدت به آنها خودداری کرد.
وحیدالملک ـ دو فقره عریضه از دو نفر از این شاگردان به مجلس رسیده است و در هیچ کدام از این دو فقره دوسیه تحصیلاتشان را نداریم و نفرستاده‌اند فقط عریضه است مشعر بر اینکه مشغول تحصیل هستند و یک مخارجی بطور اعانه به آنها داده شود که تحصیلاتشان را تمام کنند و بیش از این اطلاع نداریم که چه کرده‌اند وزارت معارف هم بیش از این اطلاع ندارد ما هم نتوانستیم بیش از این کسب اطلاع فوری نموده در این موضوع حکم بکنیم برای اینکه ما نمی دانیم اظهارات اینها فی الواقع از روی صحت است یا از روی صحت نیست و اگر از روی صحت باشد و محصل باشند و مدد معاش بخواهند و کفاف معاش نداشتهباشند قابل است که در روی آن مذاکره بشود یک مسئله دیگر آنستکه از برای تحصیلات خارجه لازم است یک ترتیب عمومی نوشته شود و الا دچار مشکلات خواهیم شد خوبست وزارت معارف آن فوانین را نوشته بفرستند به مجلس واز مجلس بگذرد و الا یک مبلغی از مالیه دولت داده می‌شود بهچند نفر که مثلاً در آمریکا تحصیل می‌کنند و مفتش دولت در آنجا نیست که ببیند او تحصیل می‌کند یا خیر پس لااقل لازم است یک دوسیه یا سفارش نامه از مدرسه یا معلم آن شخص به اینحا بیاید که ما بدانیم فی الواقع از روی صحت است یا از روی صحت نیست.
رئیس ـ این یک مطلب بزرگی نیست که آن قدر وقت مجلس را صرف آن نمائیم و بدون ترتیب نمی‌توانیم یک قراری در آن بدهیم پس معلوم است وزارت معارف باید یک ترتیب صحیحی در این باب بطور کلی بدهد که موافق آن ترتیب عمل شود واسباب آسودگی آنها هم بشود پیشنهادی پانزده نفر از وکلا نموده بودند ذکاء الملک قرائت کرد مبنی بر اینکه اشخاص که در ادارات دولتی مستخدم می‌باشند و دارای مواجب دولتی هستند اگر مواجب آنها از حقوق اداری آنها کمتر است بقیه آن را دولت بدهد که معادل حقوق اداری او بشود و اگر مواجب او زیادتر از حقوق اداری است آن زائد را وزارت مالیه ضبط نماید.
دکتر اسمعیل خان ـ بنده فوریت این پیشنهاد را تقاضا می‌کنم.
رئیس ـ در باب فوریت باید رأی گرفته شود ولازم است دلیلی بر فوریت آن اگر شما دارید اظهار نمائید تا بعد رأی گرفته شود.
دکتر اسمعیل خان ـ چون بودجه وزارت خانه‌ها و ادارات به مجلس آمدذه است لازم است در هنگام ملاحظه بودجه این قرار داده شود تا قبل از آنکه بودجه به مجلس بیاید ترتیب بودجه معین باشد.
رئیس ـ در باب فوریت پیشنهاد رأی می‌گیریم.
آقا شیخ ابراهیم زنجانی ـ لازم نیست چون متعلق به بودجه است بیش از یک شور در آن نخواهد شد.
رئیس ـ سه نفر از اعضای کمیسیون پست و تلگراف و فوائد عامه ناقص است شاهزاده اسدالله میرزا پیشنهاد می‌کنند آن سه نفر را انتخاب کنیم حالا یادآوری کردم که برای جلسه آتیه اذهان حاضر باشد.
افتخار الواعظین ـ دو نفر از اعضای کمیسیون عرایض چند روز است استعفا کرده که الان سه چهار روز است کمیسیون به سه چهار نفر کار می‌کند و این خلاف قانون است بایدمعلوم شود که اینها مشغول هستند یا خیر اگر مشغول هستند یا خیر اگر هستند و استعافی خودشان را به شعب خودشان پیشنهاد کرده‌اند از شعب آنها عوض آنها انتخاب شوند.
وزیرزاده ـ یک جزء عرایض بنده را افتخار الواعظین و بنده فرمودند عرض می‌کنم استعفای آقایان اسباب زحمت شده است پنج روز دریک کمیسیون تشریف می برندبعد استعفا می‌کنند خوبست دلائل استعفای خود را در مجلس بیان کنند آن وقت اگر دلایل موحهی بودمجلس قبول می‌کنند و عوض آنها انتخاب خواهد شد.
میرزا داودخان ـ بنده هم عرضمی کنمعلت استعفا را باید اظهار کنند به جهت اینکه کار همین ملت است و ما هم جمع شده‌ایم برای خدمت به همین ملت وقتی که ما را برای یک شغلی معین می‌کنند واز آن شغل استعفا می‌کنیم باید علت آن را بیان کنیم.
میرزا مرتضی قلیخان ـ اینکه می فرمائید هر کسی استعفا می‌کند باید دلائل آن را در مجلس اظهار کند بنده برخلاف این عقیده هستم برای اینکه شاید علت استعفا یک دلائل باطنی باشد و نخواهد در مجلس اظهار کند یا آنکه از عهده این کار بر نیاید آن وقت نخواهد اظهار کند که من از عهده اینکار بر نمی‌آیم و این مسئله باید معلوم شود از برای بعد از این ممکن است یک نفر دیگر هم بخواهد به واسطه علتی که بتواند اظهار کند استعفا بدهد از یک کمیسیونی پس قبل از وقت تکلیفش معین باید باشد و تا به حال این مسئله مسکوت عنه بوده است وانگهی مستعفی استعفای خود را به شعب می‌دهد واین خیلی سهل تر است از اینکه استعفا را به مجلس بدهد و عوض او هم از شعب منتخب می‌شود پس خوبست از طرف ریاست مقرر شود که از شعبه متفقین عوض آنها انتخاب شود.
رئیس ـ اگر به رئیس کمیسیون استعفا داده‌اند و پذیرفته شده باید در همان شعبه عوض عضو مستعفی را انتخاب نمایند.
رئیس ـ آقای آقا میرزا ابراهیم خان سئوالی از وزارت داخله در باب حکومت فارس داشتید بیان نمایند.
آقا میرزا ابراهیم‌خان ـ از معاون وزارت داخله سئوال می‌کنم که حکومت فارس معین شده است یا خیر.
معاون وزارت داخله ـ در جواب آقا میرزا ابراهیم خان می‌توانم عرض کنم که فرمان فرمای ایالت فارس معین شده است ولی اینقدر از بیان را در این موضوع کافی نمی دانم و لازم می دانم مفصلتر عرض کنم همه آقایان می دانند که فارس یک مملکت وسیعی و دارای چقدر اهمیت است چه از نقطه نظر سیاسی و چه از نظر جغرافیایی و ثروتی و تجارتی در این صورت دارای یک اهمیتی است که سزاوار است دقت اولیای امور را جلب نماید و همه آقایان می دانند که یک قسمت عمده این مملکت در زمان سابق یعنی در دوره استبداد مجمع اشرار بود وامروز موقعی است که تنظیمات لائقه و جلال تاریخی خود را ظاهر نماید در اوائل دولت جدید یک نقشه و اقداماتی در نظر بود از برای آنجا ولی به واسطه دیر فراهم شدن اسباب آن نقشه به موقع اجرا نرسید لکن اقداماتی در جلوگیری سخت و سیاست اشرار شد فقط در این اواخر یک علامت از علائم استبداد در فارس به ظهور رسید و آن قضیه (خانه) بود که خاطر آقایان مسبوق است و در این اواخر با آنکه اقدامات اساسی که در نظر وزارت داخله بود به موقع اجرا نرسید مع ذالک مملکت فارس از هر زمان منظم تر بوده و نظر اولیای امور و مخصوصاً وزارت داخله در آنست که اساس نظم طوری بر قرار باشد که به هیچ وجه خاطر اولیای امور و نمایندگان محترم ملت نگران نباشند و به تفاوت فصول نظم مرتفع نشود و دیگر نظر اولیای امور در آنستکه اجرای عدل طوری بشود که غنی و فقیر وضیع و شریف از نتائج عدل بهره مند شوند و همین قسم که در دوره استبداد نقاط به عیده ایران بیشتر در فشار ظلم و استبداد بودند همینقسم حالا هم بیشتر مستحق و تشنه عدالت سرشاری هستند پس از برای حصول این دو مقصود عمده اگر چه یک تهیه کافی لازم است لکن عرض می کننم بیشتر از تهیه کافی وجود شخص کافی لازم است که قادر و فعال باشد و در امور فارس بخوبی با بصیرت و اطلاع باشد و بتواند قوانین موضوعه را به خوبی به موقع اجرا بگذارد بی طمع باشد و در فارس حکومت کرده باشد نظر به این ملاحظات حضرت والّا فرمانفرما چون سابقاً در فارس حکومت کرده‌اند و سنواتی هم در کرمان بوده‌اند واز روابط کرمان و فارس بخوبی اطلاع دارند ایشان به فارس به خوبی آنجا را اداره نموده و به زودی علائم این مقاصد به ظهور می‌رسد.
میرزا ابراهیم خان ـ اگر چه ما در اجرائیات وزراء نباید شرکت داشته باشیم ولی با چشمهای خیلی دوربین نگران خواهیم بود و مواظبت خواهیم داشت و همین قدر اطمینان کافی می‌توانیم داشته باشیم که وزارت داخله در انتخابات تام الاختیار خود البته مداقهای لازمه را نموده است وانشاء الله اگر به طوری که منتظریم با این اختیارات که به آنها داده شده کارهای خوب کردند و موجبات رضایت اهالی فراهم آمد که البته معلوم است نهایت تشکر از ایشان خواهیم داشت اگر خدای نخواسته بر عکس نتایج ظاهر شد آن وقت شکایات و تکدر قلوب نتیجه خواهد داد.
معاون وزارت داخله ـ اگر این فرمایشات را نمی‌فرمودند کار حاکم آنجا در اجرای این مقاصد خیلی سهل تر و محکمتر بود ولی بعد از این فرمایشات کار حاکم و وزارت داخله را خیلی سست کردند.
رئیس ـ یک ربع تنفس است.
مجلس متفرق شد مجدداً پس از بیست دقیقه تشکیل شد.
از طرف رئیس یک ربع تنفس اجازه داده شد و مجدداً مجلس منعقد شد.
در خصوص کنترات کردن مسترارنس نیو از کمپانی هند و اروپا برای استخدام تلگراف خانه قرائت شد و کاغذی هم در خصوص تأکید این مسئله از وزارت پست و تلگراف قرائت شد.
منتصرالسطان ـ می‌خواستم عرض کنم اگر سمت مستشاری موقت به این متداولی می‌شود بدهید باید مواد موقتی را مجلس شورا معین کند چه موقتی و چه غیر موقتی آنهم مجلس شورای ملی از هر دولتی واز هر جا که صلاح خودش را دانست باید آن شخص را معین کند پس کمیسیون محترم نمی‌تواند رأی بدهد و این حق را به وزیر بدهد من این را رد می‌کنم زیرا هیچ وزیری حق ندارد که یک نفر را به جهت یک روز معطل کند این را بنده رد می‌کنم و به هیج وحه قبول ندارم و اینکه در ماهی سیصد روپیه در حق این معین می‌شود اگر مستشار است که برای اداره کردن امور داخله است هیچ مستشاری نمی‌تواند برود زیر سیم یا سیم پاره شد درست کند یا فلان تلگرفاخانه را اصلاح کند این را حق ندارد و اگر که مستشار دائمی نیست و موقتی خواهد بود پس به این اسم هم نمی‌توان آورد پس ترتیبات کارها به یک ترتیبی است که نمی دانم این حق را ما به وزراء بدهیم و خود پارلمان باید معین کند که از کدام دولت این مستشار معین بشود این را مکرر گفته‌ام که هیئت وزراء نباید معین کنند.
معاون پست و تلگراف ـ در این مسئله نوشته شده است که به سمت مستشاری بیاورند فقط این شخص را خواسته‌اند برای کمک موقتی و نگفته است که بدون رأی مجلس می‌خواهیم این کار را بکنیمن وزارت پست و تگراف مطلب خودش را پیشنهاد کرده است به مجلس و اما قراردادی که شده موافق کلیه ترتیبات البته وقتی می‌خواهند شخصی را مستخدم کنند باید قراردادی بگذارند مذاکرهبکنند که بچه ترتیب و بچه مبلغ و شرایط او چیست اما اینکه نوشته شده است که اگر باید به مأموریت برود مخارج راه به او خواهیم داد این جهت اتفاق است که اگر لازم شد به او بدهند و سمت معینی از برای او د راداره تلگراف ما معین نکردیم اینهم از باب دستگاه اطلاع دارد این موقتاً آورده‌ایم که از برای اول سال که بودجه پیشنهاد به مجلس می‌کنیم ورگلمان هم می‌نویسیم او هم که اروپائی است و ده سال است که در اداره تلگرافات انگلیس خدمت کرده از اطلاعات او چیزی کسب کنیم.
میرزا اسمعیل نوبری ـ بنده عرض می‌کنم این که می فرمائید این مستشار نیست من نمی دانم معنی مستشار چیست معین مستشار همین است که کرده‌اند غیر از این معنی دیگری ندارد معنی مستشار این است که از یک دولت خارجه کسی را آورده مستخدم کنند این هم همان است که می گویند همان قرارداد را دارد وانگهی می گویند کنتراتیست منتهی مطلب کنتراکترای کوچکی است و شش ماهه است و می‌خواهم بگویم وزیر از قرارداد مجلس تخلف کرده است به واسطه این که مجلس قرارداده بوده است که هز وزیری بخواهد یک مستخدم یا مستشار بیاورد اول باید به مجلس اطلاع بدهد مجلس که مطلع شد بعد از استحضار مجلس آن وقت برود سئوال و جواب نماید این وزیر قبل از ساتحضار مجلس حق نداشت مذاکره نماید مطلب را ختم نمائید.
حسنعلی خان ـ کمیسیون مجلس نمی‌گوید حتماً یک چنین چیزی را عمل کنند و اسم هم نمی‌برد که از چه مملکت باید مستخدم گرفت یک اظهاری از وزیر پست و تلگراف شد و به کمیسیون آمد و ما هم نظر خودمان را نوشتیم و فرق است میان این که یک نفر را دولت به سمت مستشاری قبول می‌کند یا یک کسی را دولت به سمت مستشاری قبول می‌کند به شش ماه و پنج ماه به سمت مستشاری بیاورد و وزارت خارجه معاهده رسماً با دولت آن شخص که آن را اجیر می‌کنند می‌بندند این یک مسئله است که خیلی اهمیت دارد ولی اینمسئله را کمیسیون رسمیت نداد که در مجلس مطرح شود در اینجا وزارت پست اظهار کرده است که یک کسی را می‌خواهیم موقتاً بیاوریم به اداره پست و تلگراف و بعضی ترتیبات داخلی بدهیم چون بی سبب کمیسیون این را رسمیت نداد در صورتی که بین وزارت خانه و آن شخص کاغذی رد و بدل شده باشد به سفارت خانه یا خراجه طرفیت ندارد.
محمد هاشم میرزا ـ معلوم نیست مستشار است یا مستخدم و گفته‌اند حق وزیر است اگر حق مجلس نیست که بسیار خوب واگر حق مجلس است و باید گفتگو کنیم و از هر دولتی مستشار خواهیم آورد همه مستخدمین را از همان دولت باید خواست.
آقا سیدحسین ـ اینجا چه ضرری به کمیسیون محترم وارد است که این تصویب را کرده این طور می فهماند که تمام وزراء به همین طور غیر رسمی حق دارند از هر دولتی مستخدم بیاورند.
فاتح الملک ـ بنده می‌بینم که ما متصل می گوئیم که چرا مستشار برای ادارات نیم خواهند حال یک وزیری آمده است و یک پیشنهادی کرده است و یک نفر را برای اداره کردن خواسته است این در صورتی که در میان خودشان مقاوله نامه راجع به او نباشد و یک قرار شش ماهه بگذارند که ادارهکند در حالتی که ضرری نداشته باشد و پول زیادی نخواهد نظریات کمیسیون را بنده تصدیق می‌کنم.
متین السلطنه ـ بلی بنده به این وزیر محترم هیچ ایرادی ندارم به جهت این که تمام طرق قانونی را ابقا کرده‌اند و برای مجلس مقدس موکول کردند ولی چیزی که خیلی جای تعحب است این است که کمیسیون در این باب از دیر تندتر رفته است یعنی همان حقی را که وزیر محترم به مجلس داده کمیسیون برداشته است و این خیلی جای تعجب است برای اینکه ما این را می دانیم علاوه بر این که مطلب سابقه دارد و درمجلس محسوساً در پروگرام وزراء این مطلب معین شده است که هیچ کدام از وزراء نم یتوانند بدون اطلاع مجلس مستخدم از خارج بیاورند پس این رأی کمیسیون موافق نیست ولی آنچه که راجع به خود این مستخدم است بعضی مطالب است که باید در این جا اقرار کرد یعینی باید گفت که وزیر پست و تلگراف تصور می‌کند که در ضمن ششماه ممکن است اداره اش اصلاح شود به توسط یک مستخدم خارجی این است ادعای خیلی بزرگی در ششماه نمی‌توانند اداره خود را مرتب کنند یعنی مجبور می‌شود پس از ششماه تجدید کند پس در این مدت نباید اهمیت داد که شش ماه است یا یک سال البته این شش ماه نیست بلکه ممکن است زیادتر باشد واما آنقدری که راجع به حمایت و همراهی سفارت باشد اعلبت مإمورین خارجه که داریم از اداره خودشان قرض کرده‌ایم این نکته اساسی را فراموش می‌کنند که امروز یک نفر اروپائی را ما از توی کوچه برداشته که فرضاً شاگرد مغازه است و او را می‌خواهیم اجیر کنیم همینکه لازم بشود و مورد تعدی بشود و بعضی حرفها درباره او رد بیاورد قهراً سفارت او درباره او رسیدگی می‌کند این ملاحظات را که ما در نظر بیاوریم آن وقت این حق بزرگ را که مجلس دارد که رسیدگی به جزئیات اینکار واستخدام مأمورین باشد اگر این حق را سلب بکنیم فردا ممکن است تمام وزراء به اسم اینکه موقتی است و رسمی نیست مأمورین خارجه بیاورند گمان می‌کنم بعد از این دچار اشکالات بشویم استخدام این مأمورین به هیچ وجه صلاحیت ندارد و بنده مخالف این هستم.
وکیل التجار ـ ما داخل آن مذاکراتی که هیچ معنی ندارد می‌شویم و چیزهائی که خودمان طرح می‌کنیم و فکر می‌کنیم می گوئیم بنده مخالف این مطلب هستم که بروند تمام اداره شان را تغییر بدهند و از دولتین روس و انگلیس یا از غیر دولتین بیاورند هیچ ربطی ندارد و این صحبت‌ها صحیح نیست یک راپ. ورت از یک وزارتخانه رسیده است که یک نفر را من شش ماهه وجود او را برای بعضی اصلاحات لازم می دانم د راصلاحات اداره در مدت ششماه می‌شود یا نمی‌شود نمی دانم اداره تلگراف یعنی اداراتی که ما امروز داریم و تا امروز داریم و تا اندازه می‌شود گفت که اداره یک همان اداره پست و تلگراف است ولی نواقصی دارد که باید اصلاح بشود ممکن است در ششماه بشود اصلاحات کرد که محتاج به یک نفر مستشار نباشیم دیگر این که مستشار نبوده است مذاکره در این است که این آدم را با این ترتیب مجلس تصویب می‌کند یا خیر بنده عقیده‌ام این است به آن شرایطی که گفته شده است که در مدت ششماه برای اصلاحات کافی است معلوم می‌شود که در این مدت می‌تواند این شخص به قدر لزوم اداره تلگراف را مرتب کند بنده مخالف نیستم که استخدام کنند بعد از ششماه اگر خواستند بجدید بکنند می‌کنند و آن وقت اگر صلاح ندانستیم نمی‌گذاریم تجدید کنند اختیارش با ما است هیچ کسی نمی‌تواند بعد از آنکه مجلس تصدیق کرد لازم شد که تجدید کند حرفی بزند و بگوید چرا تجدید می‌کنند و سفارت هم نمی‌تواند بگوید که چرا بعد از ششماه تجدید نکردید.
افتخارالواعظین ـ بنده اولاً عرضی می‌کنم مخالف وکیل التجار و بعد خاطر آقایان را جلب به یک نکته مهم می‌کنم که اداره تلگراف یکی از ادارات خیلی مهم مملکت است تمام اسرار دولتی و اسرار ملتی و منبع پلتیک مملکت تلگراف است و بنده عرض می‌کنم که یک نفر اروپائی را که با ما همجوار باشد چه رسمی چه رسمی ابداً بودن او را د راداره تلگراف تصویب نمی‌کنم و اما درباره این مسیو عرض می‌کنم در روزنامه امروز بنده دیدم که ایشان سابق در اداره تلگراف تعمیرچی بوده‌اند و کسی که تعمیر سیم می کرده است او را چطور برای اصلاح می‌خواهند که قانون بنویسد بنده ابداً تصویب نمی‌کنم.
محاسب الممالک معاون پست و تلگراف ـ لازم است عرض کنم این تعمیرچی نبوده رئیس سیم خراسان بوده و مدتی هم آنجا خدمت می کرده و مدتی ناظم کل بوده و این که تعمیرچی بوده است نمیدانم.
تقی زاده ـ همه این حرفهائی که در خصوص راپورت کمیسیون ما گفتیم زیادی است مکرر در خصوص مستشارها صحبت شده است و اختلافات درخصوص کنتراتها که آیا به مجلس بیاید یا نیاید و مباحثات نشده است و خلافش دیده شده است و هیمیشه گفته شده که باید به موجب قانون اساسی حق دارید به کنتراتها رسیدگی کنیم راپورت یک کمیسیون میان دعوا نرخ معین کردن یک مسئله اساسی مملکت را حل نمی‌کند و یک سندی بدهیم که وزراء هیچ حق ندارند کنتراتها را بدون تصویب مجلس ببندند اگر حق داریم که به کنتراتها رسیدگی کنیم برای این است که جزو رسوم جاریه است بنده می‌گویم به موجب معاملات سابقه حق مجلس است که به مجلس بیاید و وزیر هم فرستاده است و اما بعضی‌ها می گویند غیر رسمی است بنده این را نمی‌فهمم.
اسدالله خان ـ همان طوری که آقای تقی زاده فرمودند بنده تصدیق می‌کنم ولیکن باب استخدام کمپانی یک بابی است که اگر بخواهیم در آن موضوع حرف بزنیم باید ده روز در آن حرف بزنیم خوب است که ما اصلاً دایره کنترات را درمملکت وسعت ندهیم ما امروز تصور می‌کنیم که اگر بخواهیم از خیابان علاءالدوله فلان یونانی را هم به سمت استخدام قبول کنیم باید کنترات کنیم یا می‌توانیم مادامی که در اداره تلگرافخانه یک مستخدم لازم است بگوئیم که تا زمانی که کار می‌کند ماهی صد تومان به او بدهید واینکه این پیشنهاد وزیر را بپذیریم و به او اجازه بدهیم که کنترل نماید گمان نمی‌کنم که کنترل لازم نباشد بنده ابداً به هیچ وجه کنترات را قبول نمی‌کنم به جهت اینکه این باب کنترات را این طور که ما باز کردیم فردا اگر یک تاجر اروپائی هم خواسته باشیم می گویند که باید کنترات شود و به این واسطه دست و پای یک اداره را می‌بندند.
اسدالله میرزا ـ بنده می‌خواستم در این باب اظهاری بکن ولی اظهار بعضی از آقایان وکلا بنده را مجلور می‌کند که مفصلاً عرض کنم بعضی از آقایان می گویند که وزراء می‌توانند تمام اجزا و مستخدمین ادارات را بیرون کنند و به جای آنها از خارجه بیاورند بعضی هم می گویند کمیسیون می‌خواهد یک حقی را از مجلس بگیرد در صورتی که وزیر این حق را داده بود بنده عرض می‌کنم یک وقتی یک محمد علی میرزائی بود و یک طرف یک وزرائی داشتیم به آنها هیچ اعتماد نداشتیم به این جهت می‌گفتیم که هر کاری را که می‌خواهد وزیر اقدام کند باید به نظر مجلس برسد و هرگز مطمئن نبودیم که یک وزیری یک کاری را بکند یا آن پادشاه در آن رأی بدهد ولی ما اگر بخواهیم یک روزی داخل رشته قانون شویم نباید رد جزئیات حرف بزنیم ولی عرض می‌کنم که اگر باید مملکت منظم شود باید وظیفه هر کس معین شود نه اینکه شما اسم یک کسی را بگذارید وزیر و به او بگوئید که آب را بدون مجلس نخورد این را بنده مخالف قوانین هر مملکتی که پایه اش قانون گذارده می دانم به همین دلایلی که کمیسیون اظهار داشته و بعضی از آقایان هم اشاره فرمودند تصور بفرمائید که اگر امروز یک عمارت دولتی خراب شود و وزارت جنگ بخواهد یک مسیو پوتن فرانسوی بیاورد که آن را بسازد آن وقت یکی یکی از آقایان محترم می گویند که وزراء ابداً حق ندارند یک نفر اروپائی را اجیر کنند بنده گمان می‌کنم که این را باید یک روز نشست و اساساً مذاکره کرد وزیر هم تکلیف خود را بداند وکیل هم تکلیف خود را بداند اما د راین باب که اظهار شد که مستخدمین خارجه بیاورند از هر نقطه که می‌آورند باید مخارج سفری به او بدهند و شما ابداً به کنترات آنها ملاحظه نکردید که آن وقت اینها مستخدم هستند یا نیستند وزیر پست و تلگراف شدید بعضی ملاحظات کرده است و این مطلب در نظرش هست که وقتی مستشار می‌آورند لابد باید مخارج سفری او را بدهند و بعد از آنی که این ضخص وارد این خاک شد اقلاً یک مدتی می‌خواهد که شروع به کار نماید و امروز وزارت پست برای اینکه این اداره داخل مرقوم جدید بشود استخدام این شخص را تا شش ماه کافی می داند و این هم یک کسی است که مدتی دراین مملکت بوده و اطلاعات کامل دارد و شخصاً بصیر است محتاج به اینکه این تلگراف کجا است و اینجا چه تلگرافخانه است و چقدر سیم دارید ابداً نیست همه اینها در نظرش هست بنده تصور می‌کنم همین طور که کمیسیون تصویب کرده است شاید بالاخره همین طور که گفته شد وزیر تلگراف از برای اینکه کارش از پیش برود گفته شد که یک نفری را بیاورد و آن را صورت کنتراتی داده از مجلس بگذراند و این را که گفته شد که یک آدمی را بگوید بیائید اینجا بنشیند این کار را بکند صحیح است ولی کمیسیون بعد از مذاکرات زیاد در یک باب رأی به این دادند وعقیده شان هم بر این مستقیم است واین قدر هم نبود که بعضی اظهارات دیگر که نامناسب است بشود به جهت این که این اظهارات یک اندازه توهین است به کمیسیون آنها البته حقوق مجلس را حفظ می‌کنند ولیکن می گویند که وزیر تلگراف در این موقع اینطور تصویب کرده است بالاخره بعد از آنک مذاکرات را در این باب کافی دانسته و کمیسیون پیشنهاد کرده است رأی بگیرید آن وقت اگر صلاح دانستید به کلی کنتراتها را بعد از این رجوع کنید یا به کمیسیون خارجه یا به کمیسیون بودجه.
سلیمان میرزا ـ اما این لایحه قانوین بوده یا نبوده اگر لایحه قانونی است موافق نظامنامه داخلی می‌بایستی لایحه وزیر طبع و توزیع بشود تا ما مسبوق شویم و حال آنکه طبع و توزیع نشده و بنده نمی دانم که لایحه وزیر چه بوده و کمیسیون چه تصویب کرده است مطلب دیگر بنده راجع به نظامنامه داخلی است عرض می‌کنم موانع این راپورت کجا است ما دیدیم که بر خلاف این راپورت حرف زدند و کسی مدافعه نکرد اگر مخبری ندارد که بنده اظهاری نکنم و اگر مخبر دارد که باید بفرمائید تا بشناسیم و اینکه اینجا نوشته شده شخصاً وزیر این قرا را داده است دولت ما مرکب است از چند وزیر این را وزیر شخصاً اقدام کرده بنده این ملتفت نشدم هر وقت یک وزیر اقدامس بکند مثل این است که دولت آن اقدام را کرده است از این گذشته حضرت والّا فرمودند که اگر یک وقتی مملکت ما خواست یا در دائره ترقی بگذراد بنده خواستم عرض کنم که این قضیه فرضیه موجود است به حمدالله به هیئت وزرای خودمان کاملا اعتماد داریم و پا به دائره قانون گذارده‌ایم باید برای وزرای ما این است که اگر آب بخواهد بخورد باید از مجلس اذن بگیرد این است یک نفر مستخدم خارجی را خواست که در وزارتخانه خود مستخدم کند باید با اطلاع مجلس و ملت باشد والّا ما نمی‌توانیم بگوئیم وزراء مختارند هر طور که میل دارند صرف بکنند بدون اطلاع ملت اگر چه ما به هئیت وزراء کاملا اطمینان داریم و غیر رسمی را که فرمودند بنده نمیدانم وقتیکه دولت قبول کرد چطور غیر رسمی می‌شود و اینکه فرمودند شاید یک وقتی وزیر از جیب خودش پول بدهد به یک نفر که بیا این لایحه قانونی را برای من بنویس بنده عرض می‌کنم اگر همچو کاری بخواهد بکند هیچ لازم نیست به مجلس اطلاعات دهدو ما هرگز این اشکال را نخواهیم کرد از این گذشته ما باید بدانیم این راپورت چطور می‌شود مطرح بشود بدون اینکه طبع و توزیع شده باشد والّا همه کمیسیون شش نفر از وکلا هستند چگونه یک حقی را می‌خواهند از ما سلب کنند و اینکه میفرمائید موقتی شده و شش ماهه است ممکن است بعد از شش ماه تجدید بشود و این موقتی دائمی بشود پس این را خوب است مخبر کمیسیون توضیح بدهد.
حسنعلی خان ـ اینکه می‌فرمایند این لایحه قانونی بوده یا نبوده اگر لایحه قانونی بوده چرا طبع و توزیع نشده بنده عرض می‌کنم که این لایحه قانونی نبوده فقط یک اظهاری از طرف وزارت پست و تلگراف شده بود و رجوع شد به کمیسیون وزارت پست و تلگراف اگر تصور می‌کرد این کنترات است و باید از مجلس مقدس بگذرد این کنترات را همان طوری که گفته شد رجوع می‌شد به کمیسیون خارجه و طبع و توزیع می‌شد مسئله دیگر که فرمودند این رسمیت دارد یا ندارد بنده عرض می‌کنم رسمیتی ندارد و همان طوریکه آقای میرزا اسدالله خان فرمودند بنده هم باز عرض می‌کنم آن مستخدمینی که کنترات هستند و دولت آنها را کنترات می‌کند یا آنکه یک خدمت معینی در یک وقت معین و بعد هم عذرش را بخواهد فرق دارد و اما اینکه میفرمائید این اظهارات توهین است عرض می‌کنم توهین نیست ممکن است راپورتی که از کمیسیون می‌آید ایرادات در آن بشود این توهینی برای آن کمیسیون نمی‌شود کمیسیون می‌گوید این طور به نظر ما می‌رسد و اصرار نداریم که چیزی را که به نظر ما می‌رسد و اصرار نداریم که چیزی را که به نظر مجلس رسید مجلس مجبور است قبول نمایر و ما هرچه را که وزارت پست و تلگراف تقویت می‌نماید رأی بدهند ابداً کمیسیون این طور اصراری را ندارد.
وکیل الرعایا ـ اینکه فرمودند اعتماد به هیئت وزراء باید داشت اطمینان به آنها داریم و حق خودشان را به آنها واگذار کردیم چنانچه همیشه در سر کار خودشان هستند ولی ما هم باید حق خودمانرا نگاه بداریم یعنی مکلقیم که ما کارهای خودمان را منظم داشته باشیم و لکن در مسئله مستشار خوب است وزیر امور خارجه ما از یک دولتی با یک قرارداد صحیحی بخواهد آن وقت لازمه این شخص است که خوب کار بکند لکن اعتمادی به آن شخص که از طرف دولتی نیامده باشد نیست به این جهت است که بنده عرض می‌کنم و نظرم با این است که مستشار بیاید لکن به همان ترتیبی که عرض شد از همان راهی که تمام دنیا گفته و کرده‌اند در یک چیزی که خیلی لازم میدانم عرض کنم این است که اگر اینکه ما بخواهیم به همین شش اصلاحات قانع شویم آن اصلاحات بزرگ می‌ماند برای وقت دیگر به این جهت اینجانبان به لسان التماس عرض می‌کنیم آن کاریکه شش ماه بعد از این می‌خواهید شروع کنید الان شروع کنید.
مؤتمن الملک ـ موافق ماده بیستم نظامنامه داخلی لوایح قبل از آنکه به مجلس بیاید باید برود به کمیسیون بودجه اینک به مجلس آمده است.
آقا شیخ ابراهیم زنجانی ـ من یک سئوالی دارم یک وزیری اگر بخواهد اصلاح یکی از لوایح را بنماید می‌تواند خودش اصلاح کند و اگر یک نفر که بصیرت در امر آن وزارت خانه داشته باشد می‌تواند مستخدم کند یا نمی‌تواند و در این که دویست تومان می‌خواهد بگیرد یا بیشتر یا کمتر حق مجلس است که هر چه صلاح میداند تقویت نماید.
محمد هاشم میرزا ـ عرض می‌کنم در میان لایحه وزارت مرقوم است که مستشار دائمی نخواهد بود و این مستخدم است دوم اینکه معاون فرمودند که این سابقاً مستخدم هم بوده چطور سابقاً مستخدم بوده است شخصی غیر رسمی بوده‌اند به ترتیب بوده است که ملتفت شویم به چه ترتیب بوده است.
معاون وزارت داخله ـ این که عرض کردم مستخدم بود در ایران بوده ولی مستخدم ایران بوده است در اداره هند و اروپ بوده است و اطلاعات دارد اداره تلگراف کاملا رفورم از او می‌خواهد حال خوب است مجلس در فصول شرایط ملاحظات کرده تصحیح کند یا اگر از اصل هم تصویب نمخواهند کنند رد می‌کنند.
صدرالعلماء ـ البته اصلاحات ادارات محتاج است به اشخاص با اطلاع و این لازم به تامل نیست ولی می‌خواهم عرض کنم خوب است مقرر شود از مسلمان‌های تربیت شده یا از زردشتیهای با اطلاع انتخاب شوند.
معین الرعایا ـ بنده می‌خواستم عرض کنم کمال اعتماد را به وزراء دارم در اینکه آقای اسدالله میرزا گفتند که این وزیر برای آب خوردن هم باید اجاره بخواهد یا اگر عمارتی بخواهد بسازد باید ازن از مجلس بگیرد که این دو با هم خیلی اختلاف دارد و بنده این کار را از حقوق اساسی مجلس میدانم.
وحیدالملک ـ بنده مقدمه سئوالی از مخبر کمیسیون داشتم که این پیشنهاد را لایحه قانونی میداند یا نمیداند اگر چیز دیگر است هر اسمی دارد بگویند.
حسنعلی خان ـ گمان می‌کنم اگر از خود وزیر پست و تلگراف هم بپرسید نمیداند چیست ولی آن ساعت بنده می‌توانم جواب عرض کنم که مجلس تکلیف کرده باشد.
وحیدالملک ـ من نمیدانم و خود مخبر هم میگویند ایشان هم نمیدانند حالا بنده عرض کنم مطرح مذاکره امروز مجلس چیست اگر مطرح مذاکره راپورت کمیسیون است که بعضی عرایض است بنده عرض کنم و اگر پیشنهاد را نمیدانم اگر پیشنهاد است باید اول طبع و توزیع شود بعد به مجلس بیاید برای شور خوب است جواب بنده را بگوئید.
اسدالله میرزا ـ مطرح مذاکرات راپورت کمیسیون است پیشنهاد کرده است این قرارداد قابل مذاکره نیست و مطرح همان راپورت است کمیسیون هم پس از مداقه عقیده خودش را اظهار کرده است ولی در باب اطل مسئله عرض می‌کنم بدبختانه لغت متعدد نداریم هر معامله را کنتراتها بنده عرض می‌کنم در هر مملکت در باب کنتراتها و قراردادها که اقسام آنها معلوم شود و مقصود از کنتراتی که باید به مجلس بیاید تصویب شود کدام است.
وحیدالملک ـ بنده عرض می‌کنم که از آن وقتیکه خواستم سئوال کردم هیچ سر سوزن اطلاعی برایم حاصل نشده است عرض می‌کنم اگر مطرح مذاکره راپورت کمیسیون است مطالب راپورت دو قسم است یکی قسمت اول راپورت و اعتراضی است و نقصی در قانون اساسی چطور که اعلب آقایان فرمودند و اما قسمت دوم که نوشته است خود وزیر اینکار را می‌تواند بکنند همین طور هم که خود معاون وزارت پست هم اظهار کردند و یقین می دانم خود وزیر هم این قصد را نداشته است که این حق را از مجلس ساقط کند حالا بنده پیشنهاد می کنمن به مجلس محترم که بایستی این پیشنهاد وزیر هم طبع و توزیع شود ما بین وکلا تا بتوانیم بعضی مذاکرات کنیم و رأی بدهیم.
تقی زاده ـ از اول مجلس تا به حال در مجلس مذاکره می‌شود راجع به یک مسئله اساسی بنده می‌گویم نباید اول مطالب را محفوظ کرد این مسئله هیچ مسئله اساسی نیست نمی‌شود یک مطلب اساسی را در ضمن یک مطلب جزئی حل کرد این مطلب هم ربطی به آن مطلب اساسی ندارد حالا ما مذاکره در مطلب اساسی نداریم آن مطلب باید مدتها مذاکره و دو سه شور در او بشود تا حل شود حالا ببینیم آقایان برمی خیزند یک مسئله اساسی را داخل در این مبحث می‌کند می‌خواهند حل شود این ممکن است یعنی کلیت معاملات جاریه را ممکن نیست به این ترتیب منسوخ کرد و اگر بخواهند معاملات جاریه را منسوخ کنند لااقل باید دو ماه فرصت داشته باشند مذاکره بشود به یک دفعه در کمیسیون رفتن ممکن نیست نظیر این مسئله تقریباً یک ماه قبل در عثمانی واقع شده است عرض می‌کنم و در میان وزراء و وکلا در نظیر همین مسئله مذاکره بود که وزراء یک پیشنهاد جدیدی به مجلس کرده بودند که می‌خواستند معاملات جاریه را نسخ کنند و وکلا قبول نکردند تقریباً دو روز متوالی این مذاکره ما بین وکلا و وزراء مطرح بود حالا ما می‌خواهیم به یک مذاکره کمیسیون معاملات جاریه خودمان را بهم بزنیم و بنده عرض می‌کنم واین مسئله جزء کنترات و از معاملات است به هیچ وحه او را نمی‌شود خارج کرد از کنترات و حالا به این ترتیبات گفته می‌شود که شش ماهه خواهد آمد مستخدم است غیر رسمی است حالا همه جور اظهار خدمت می‌کند نوع پرستی بالاخره بعد از اینکه کنترات تمام شد آنوقت همه جور برتری می‌خواهد در هر کار تغییر می‌کند بعد از سه ماه اگر او را نخواهند و بخواهند بیرون کنند به هیچ وجه ممکن نیست بنده می‌گویم باید در اساس این مسئله استخدام کاملاً همین طور که بعضی آقایان هم گفتند مذاکرات کافی شود در مسئله اساسی البته معلوم است همان طورها نمی‌شود حل کرد و رأی گرفت ولی دراین مسئله به خصوص آب تغییر شخصی که عرض کردم خوب است رأی گرفته شود.
رئیس ـ مذاکره برای انی مطلب کافی است و پیشنهاد هم طبع و توزیع خواهد شد ما بین وکلا از برای جلسه آتیه.
میرزا ابراهیم خان ـ بلی در موقعی که جناب معاون وزارت داخله جواب سئوال بنده را می‌گفتند اجازه تنفس داده شد ویک نوع جواب سخت دادند گویا یک قدری سوء تفاهم شده و بنده می‌خواستم عرض کنم که مجلس اعتماد کامل به انتخاب ایشان دارد پریروز تشریف نداشتند که بفهمند مجلس از حکومت مأمور این وزارتخانه اظهار تشکر و امتنان کرد رأی داد که تشکر شود ولی در این موقع خیلی اظهار مسرت در این حق انتخاب وزارت داخل مجلس دارد و در واقع تبریک می گوئیم و مقصود اینست که البته خوب است وزارت داخله بیش از ماها دقت کند ما می‌خواهیم داخل اجرائیات شویم ولی همان طور که عرض کردم از این حسن علی خان انتخاب اظهار تشکر داریم.
رئیس ـ گمان می‌کنم نیبت به اهمیت فارس که قابل توجه وزارت داخله شده است این یک حسن علی خان علی خان انتخابی است کهمجلس تشکر می‌کند موضوع مذاکرات جلسه آتیه راپورت کمیسیون فوائد عامه قانون جنگلهای اربابی و راپورت کمیسیون داخله راجه به بار فروش و ساری و همچنین راپورت کمیسیون در باب سمنان و دامغان قرائت آخری طرح جناب اسدالله خان
(مجلس چهل دقیقه از شب گذشته ختم شد).