مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۹ امرداد ۱۳۳۷ نشست ۲۲۳

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نوزدهم

تصمیم‌های مجلس مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری نوزدهم

قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی

نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نوزدهم

مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۹ امرداد ۱۳۳۷ نشست ۲۲۳

روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران

شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی

شماره

شنبه ماه ۱۳۳۷

سال چهاردهم

شماره مسلسل

دوره نوزدهم مجلس شورای ملی

مذاکرات مجلس شورای ملی

مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ‏۱۹

جلسه: ۲۲۳

صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یکشنبه ۱۹ امرداد ماه ۱۳۳۷

فهرست مطالب:

۱- طرح و اصویب لایحه اجازه خرج چهارده میلیون و هفتصد هزار دلار از پذیره دریافتی از شرکت پان‌آمریکن و ارسال به مجلس سنا.

۲- شور دوم و تصویب گزارش کمیسیون امور خارجه راجع به اجازه مبادله موافقت‌نامه ترانزیت بین ایران و شوروی

۳- تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه.

مجلس یک ساعت و پنج دقیقه پیش از ظهر به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید.

۱- طرح و تصویب لایحه اجازه خرج چهارده میلیون و هفتصد هزار دلار از پذیره دریافتی از شرکت نفت پان‌آمریکن

رئیس- این جلسه جلسه دیگر امروز است صورت‌مجلس جلسه قبل حاضر نیست لایحه استفاده از وجوه پذیره نفت که به فوریت آن قبلاً مجلس رأی داده است مطرح است لایحه قرائت می‌شود.

(به شرح زیر خوانده شد)

ریاست محترم مجلس شورای ملی

به طوری که خاطر آقایان نمایندگان محترم مجلس شورای ملی مستحضر است دولت در موقع طرح لایحه مربوط به قرارداد شرکت نفت پان‌آمریکن راجع به بیست و پنج میلیون دلار پذیره نفت دریافتی از شرکت مزبور به استحضار رسانید که نحوه مصرف آن متعاقباً ضمن لایحه‌ای به مجلس شورای ملی برای تصویب تقدیم خواهد شد.

اینک چون در نظر است فعلاً قسمتی از مبلغ مزبور برای مصارف ضروری وعمرانی کشور استفاده شود لذا ماده واحده زیر به قید فوریت تقدیم و استدعای تصویب آن را دارد.

ماده واحد- به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود مبلغ ۱۱۰۲۵۰۰۰۰۰۰ ریال هم‌ارز ۱۴۷۰۰۰۰۰ دلار از محل بیست و پنج میلیون دلار پذیره نفت دریافتی از شرکت نفت پان‌آمریکن را برای مصارف مشروحه زیر مورد استفاده قرار دهد.

۱- برای امور عمرانی فرهنگی اقتصادی بهداشتی.

مواصلات و ارتباطات مناطق مرزی ۳۳۷۵۰۰۰۰۰ ریال هم‌ارز چهار میلیون و پانصد هزار دلار (۴۵۰۰ میلیون دلار)

۲- برای تکمیل ساختمان‌های نیمه‌تمام کشور ۲۲۵۰۰۰۰۰۰ ریال هم‌ارز ۳۰۰۰۰۰۰ دولار.

۳- وزارت کشاورزی‏

الف- برای هزینه دفع آفات ۷۵ میلیون ریال هم‌ارز یک میلیون دلار

۱۱۲۵۰۰۰۰۰ ریال هم‌ارز ۱۵۰۰ میلیون دلار

ب- بابت عمران اراضی خالصه و ایجاد دهات نمونه ۳۷۵۰۰۰۰۰ ریال هم‌ارز پانصد هزار دلار

۴- اعتبار اسکان جهت استان فارس ۷۵۰۰۰۰۰۰ ریال هم‌ارز ۱۰۰۰۰۰۰ دلار.

۵- کمک به دانشجویان مقیم آمریکا با رعایت مواد یک و چهار قانون محصلین ایرانی در خارجه مصوب تیرماه ۱۳۳۶ برای سال تحصیلی ۳۷- ۳۸

۵۲۵۰۰۰۰ ریال هم‌ارز ۷۰۰۰۰۰ دلار

۶- شرکت ملی نفت ایران برا ی امور سرمایه‌گذاری که اعتبار آن در بودجه شرکت منظور نشده (با احتساب ۲ درصد ذخیره قانونی) جمعاً ۱۸۷۵۰۰۰۰۰ ریال هم‌ارز ۲۵۰۰ میلیون دلار

۷- ساختمان کوی دانشجویان در تبریز و شیراز ۷۵۰۰۰۰۰۰۰ ریال هم‌ارز ۱۰۰۰۰۰۰ دلار

جمع ۱۱۰۲۵۰۰۰۰۰ ریال هم‌ارز ۱۴۷۰۰ میلیون دلار.

تبصره- به منظور تسریع در انجام امور عمرانی فوق‌الذکر (به استثنای شرکت ملی نفت که تابع مقررات اساسنامه قانونی می‌باشد) رعایت مقررات قاندن محاسبات عمومی در مواردی که هیئت دولت تصویب نماید الزامی نیست.

نخست‌وزیر- دکتر اقبال

وزیر دارایی- ناصر

گزارش وضع تعهدات شرکت ملی نفت ایران در پایان تیرماه ۱۳۳۷

شرکت ملی نفت ایران در پایان تیرماه ۱۳۳۷ و تعهدات زیر را دارد.

الف- در حدود ۱۵۰۰ میلیون ریال هم‌ارز ۲۰ میلیون دلار وام بانک ملی ایران که شرکت بهره به نرخ صدی پنج یا سالیانه یک میلیون دلار بهره آن را می‌پردازد.

ب- در حدود ۸ میلیون دلار بابت قرارداد لوله‌کشی نفت تهران- رشت که شرکت ۶/ ۰و یک دوم بهره و در حدود ۱/ ۰کارمزد و هزینه آن را می‌پردازد.

ج- مبلغ ۲ میلیون لیره یا ۶/ ۵ میلیون دلار بابت سهم شرکت ملی نفت از لوله‌کشی گاز گچساران به شیراز که پروژه آن توسط وزارت صنایع و معدن تهیه شده است و بهره کارمزد آن نیز بهمان نرخ ۷ و یک دوم خواهد بود.

به طوری که ملاحظه می‌فرمایید نرخ بهره و کارمزد دو قلم اخیر که جمعاً بالغ بر ۶ و ۱۳ میلیون دلار می‌شود از قرار صدی ۷ و یک دوم بوده و شرکت اقلاً پنج میلیون دلار برای پرداخت اقساط اولیه آن احتیاج خواهد داشت.

رئیس هیئت مدیره شرکت ملی نفت ایران‏- عبدالله انتظام.

رئیس- کلیات مطرح است آقای اسلان خلعتبری.

ارسلان خلعتبری- جناب آقای نخست‌وزیر و آقایان وزرا انتظار نداشتند که بنده در این لایحه به عنوان مخالف صحبت کنم شاید آقایان نمایندگان محترم هم تصور نمی‌کردند که بنده به عنوان مخالف جدی می‌خواهم صحبت کنم ولی اکنون عرض می‌کنم که بنده جداً می‌خواهم با این لایحه مخالفت بکنم این اقلامی که اینجا ذکر شده بنده از لحاظ این که به مصرف یک استانی برسد از آنجهت مخالف نیستم و عرض نمی‌کنم که نباید به استان‌ها کمک بشود بنده عرض می‌کنم که کسی پولی دارد پولش را می‌خواهد برای اولادش خرج بکند هم می‌تواند برایش چهار پنج دست لباس بخرد هم می‌تواند این پول را خرج تحصیل آن بچه‌ها بکند به او نمی‌شود گفت که چرا لباس خریدی ولی اگر خرج تحصیل پسرش بکند یا برای پسر خانه بخرد یا سکه طلا بخرد بهتر است پس پول باید همیشه به بهترین مصرف خود برسد مخصوصاً در مملکتی که احتیاج به کارهای اساسی دارد بر طبق این لایحه نگاه می‌کنم می‌بینم ماده اولش این است برای امور عمرانی، فرهنگی، اقتصادی، بهداشتی، مواصلات و ارتباطات مناطق مرزی چهار میلیون و پانصد هزار دلار خوب مرز هم یک قسمت از کشور است ببینیم که برای خرج این لایحه‌ای که دولت آورده اعتبار داشتیم یا نداشتیم برای راه‌سازی اعتبار داشتیم یا نداشتیم برای بهداری اعتبار داشتیم یا نداشتیم، برای فرهنگ یا کارهای دیگر اعتبار بود یا نبود و این اعتبار چه شده است و اگر اعتبار بود درست و صحیح و به موقع خرج نشد خوب این رویه عقلانیست که یک جا هفت هزار میلیون تومان پول برای کارهای معینی، یا برنامه‌های معینی کنار گذاشته باشند بعد همان عقلا بیایند بگویند حالا یک میلیون تومان پول بدهید برای دفع آفت، یک میلیون تومان بدهید برای فرهنگ ۲ میلیون تومان بدهید برای بهداری آخر شما اعتبار دارید این لایحه برنامه هفت ساله است که برای همه این کارها اعتبار دارد حالا آقای وزیر راه آمده‌اند یک اعتباری از این لایحه می‌خواهند برای راه‌سازی‌های مرزی، خوب جناب وزیر آن ۱۴۰ میلیون تومانی که به جان مولم دادید حسابش را به بنده بدهید ببینم چند کیلومتر راه تحویل داده؟ هیچ چی، برای چه دیگر شما اعتبار می‌خواهید؟ اعتبار تنها آقا کافی نیست بنده مخصوصاً که هیئت دولت امروز تشریف دارند می‌خواهم با این لایحه مخالفت کنم با دلایل خودم و شما آقایان هم قاضی باشید که اگر برای این لایحه نتیجه نگرفتیم برای لوایح بعدش نتیجه بگیریم خوب اعتبارات مصرف شده از اعتباراتی که ما تصویب کردیم خیلی زیاد مصرف شده. خوب این چیزهایی که مردم می‌بایستی به چشم ببینند که در درجه اول راه بوده ما هم بفهمیم چه راهی ساخته شده بهداری، همین مجلس تصویب کرد که هفت آسایشگاه مسلولین در تمام کشور ساخته بشود این سازمان بیمه‌های اجتماعی هم تصمیم گرفت که یک بیمارستان برای مسلولین کارگر بسازد بیمارستان مسلولین بیمه‌های اجتماعی تمام شد تشریف ببرید ببینید و ما هنوز اندر خم یک کوچه‌ایم جناب آقای وزیر بهداری شما هنوز یک کلنگ برای آسایشگاه‌ها نزدید چرا آقای وزیر راه شما یک کیلومتر نتوانستید راه بسازید چرا؟ (مهندس فروهر- راه که زیاد ساخته‌اند) راه اساسی، خودشان تصدیق می‌کنند راه اساسی که بنا بود برا ی مملکت بسازند هنوز ساخته نشده از این اعتباری که خرج شده ببینید در مقابل آن چقدر راه ساخته شده است برای بودجه وزارت راه شما بیست، سی میلیون تومان دادید بنده مکرر عمل جناب آقای وزیر راه را و توجه ایشان را و مأمورین وزارت راه را تقدیر کردم ولی درحدود شش میلیون تومان خرج شده بنده فکرم یک خورده بالاتر از این موضوع است چرا؟ برای این که کار بایستی از روی قاعده و ترتیب باشد، کاری که از قاعده و ترتیب خارج شد آن کار به نتیجه نمی‌رسد. این آقای وزیر بهداری بسیار مرد ماهری است و در فن خودش هم بسیار متخصص است، آقای مهندس شریف‌امامی هم در کار خودش بسیار متخصص است، دولت ۳۵۰ میلیون تومان از اعتبار پشتوانه اسکناس به او داد و او با ۳۵۰ میلیون تومان برنامه اقتصادی صحیحی را در مملکت شروع کرد آقا انتقاد بیخود نمی‌کنیم کار خوب را باید گفت، اینجا هم باید گفت، غرض با کسی نداریم به این آقای دکتر راجی اگر اعتبار بدهید و اختیار بدهید می‌تواند کار بکند اما وقتی که نه اعتبار به او می‌دهید نه اختیار معجز که نمی‌تواند بکنند (مهندس هدایت‏- این لایحه هم اعتبار است هم اختیار) حالا عرض می‌کنم، همین طور سایر آقایان وزرا بنده عرض می‌کنم اشتباه هر جا شد باید از اشتباه برگشت، این تذکر بنده است بنده می‌خواهم دولت را متوجه مسئولیت بکنم مسئول مملکت دولت است هرجا اشتباه شد باید جلوی اشتباه را گرفت این تذکر من هم برای توجه دولت است، دولت این لایحه را آورده من می‌خواهم دولت را متوجه مسئولیت بکنم، که مسئول مملکت دولت است ما برای آن چیزی که می‌خواهیم به شما اعتبار دادیم منتها شما اختیار ندارید پولی که در سازمان برنامه هست شما آقای وزیر راه اختیا ر خرجش را ندارید، اختیار راه‌سازی ندارید آقای وزیر بهداری بفرمایید آقای مهندس شریف‌امامی هم که اینجا نیست اگر اختیار دارید بیایید بگویید اگر داشتید چرا عمل نکردید چرا احتیاجات مردم را برآورده نکردید؟ این شهرسازی‌هایی که این طور مورد احتیاج مردم بوده در ولایات، والله به خدا قسم من متخصص نیستم ولی اگر رویه و طرز کار درست بود در این سه سال که سازمان برنامه شروع به کار کرده و الان سال چهارم است وسیله است زمینه هست وضع دولت مساعد است وضع کشور مساعد است. در این بحبوحه باید برای مملکت کارهایی کرد که به چشم مردم بخورد بنده تقاضا می‌کنم آقایان وزرایی که تشریف دارند آن کارهای برجسته‌ای که در این سه سال از این اعتبارات شده توضیح بدهند وزیر راه از پول سازمان برنامه برای راه‌آهن استفاده کرده ما همه تمجید کردیم گفتیم که یکی از چیزهایی که قابل تمجید است اتمام راه‌آهن تهران مشهد و تهران و تبریز است ولی عرض بنده این است که اگر یک دستگاهی یک مملکتی نتواند در ظرف چهار سال، در ظرف پنج سال ده تا آسایشگاه بسازد دو هزار، چهار هزار کیلومتر راه بسازد چند تا درمانگاه و ده تا بیمارستان بسازد هم اعتبار باشد وهم وسایل موجود باشد و نسازد این را باید تذکر داد حالا آقایان مقداریش را می‌خواهید با این درد دوا کنید آخر این به کجایش می‌رسد آقای وزیر راه اختیار راه‌سازی با شما است آقا شما بگو به من راه کردستان را لازم دارم، من راه خوزستان را لازم دارم، من راه زنجان را لازم دارم، این درست نیست که شما بنشینید و دیگری بگوید که من این راه می‌سازم این که درست نیست آخر دولت یک مسئولیتی دارد هر کس باید در حدود مسئولیتش وظایف خودش را انجام بدهد من نمی‌دانم مسئولیت با شما است یا با سازمان برنامه است اگر مسئولیت با سازمان برنامه است پس شما چرا مسئولیت را قبول کرده‌اید و اگر با شما است پس چرا شما اختیار خودتان را به دست غیر می‌دهید؟ نمی‌دانم آقای وزیر کشاورزی هستند یا خیر در این جا یک رقمی ذکر شده هفت میلیون تومان برای دفع آفات همه ما هم به دفع آفات علاقه‌مندیم اما آقایان چند دفعه لایحه به مجلس آمده ۵ میلیون تومان، ده میلیون تومان برای دفع آفات داده‌ایم؟ چند دفعه تصویب کرده‌ایم داده‌ایم چند دفعه خودتان تصویب کرده‌اید؟ (دکتر مشیرفاطمی- رد کردیم) بله آخریش را ندادیم می‌خواهم بگویم حالا هم اگر ۵ میلیون تومان بدهیم درد را دوا نمی‌کند برای این که دفع آفات برنامه‌ای می‌خواهد و این برنامه‌ای که ما داریم برای دفع آفات کافی نیست در شهسوار بنده این سفر رفتم آنجا منطقه مرکبات است و آفت دارد مرکبات را از بین می‌برد آقایان مهندسین کشاوزری آنجا با نهایت صمیمیت دارند کار می‌کنند اما چرا موفق نمی‌شوند؟ چون ۵ میلیون درخت باید سمپاشی بشود برای ۵۰۰ هزار درخت هم این اعتبار کافی نیست پس اعتبار ندارد باید حداقل ۲۰۰ تا ۵۰۰ تا سمپاشی موتوری داشته باشند یک دانه برای نمونه ندارند این مهندسین بیچاره باید سمپاش‌های سه سال پیش و ده سال پیش را وصله بکنند پبنه بکنند و جوش بدهند و آن را به کار بیندازند خوب از این اعتباری که در سازمان برنامه برای دفع آفات بود چرا یک موتور سمپاشی برای منطقه شهسوار نخریدند؟ بنده خوب این ارقام را در نظر دارم از لحاظ این که برای استان‌ها است ولی در شرایط فعلی این ارقام درد را دوا نمی‌کند آقایان تصویب خواهید فرمود ولی آقایان هیئت دولت بیایید تکلیف خودتان را از نظر این مسئله مهم اقتصادی تعیین کنید ما درآمد نفت داریم یک جا به سازمان برنامه، تمام درآمد نفت آنجا متمرکز است مقداری گرفتیم برای بودجه و کارهای دولتی حالا شما اگر ساختمان نیمه‌تمام دارید اگر از بودجه خودتان دارید بکنید اگر ندارید سال دیگر بکنید اما بیایید یک فکر دیگر بکنید، بنده مکرر این جا عرض کرده‌ام بیایید از اشخاص بصیر و مطلع، اگر ما را قبول ندارید از اشخاصی که مورد علاقه‌تان باشد دعوت کنید بیایند فکر کنند و ببینند که حرف‌های ما صحیح است یانه، یک دستگاه متمرکز است و تمام اختیارات و اعتبارات آنجاست آقا ورازت کشاورزی، وزارت معادن و صنایع، وزارت راه، وزارت بهداری، وزارت فرهنگ نه اختیار دارند ونه بهشان اعتبار می‌دهید پس به این ترتیب کار درست نمی‌شود، یا آن را تمرکز ندهید یا آن اداره را کنترل کنید که مطابق نظر شما کار بکند، به نظر بنده دولت اولین کاری که باید بکند اگر می‌خواهید در این امور عمرانی موفق بشود باید در موضوع سازمان برنامه تجدیدنظر بکند (صحیح است) هر جا از اشتباه برگردید به نفعتان است، برای تأمین شهرسازی، بهداری، راه‌سازی و فرهنگ که اولین چیزهای مورد احتیاج و علاقه مردم است آنها را در اختیار دولت و وزرای مسئول بگذارید این آقایان وزرا من عرض می‌کنم، در حضورشان می‌گویم خوب هستند اگر در مملکت بگردید اشخاص فاضل و دانشمند بیاورید از این‌ها بهتر نمی‌توانید پیدا بکنید، تازه هرکس را هم بیاورید مثل این‌ها هستند وزرا که بد نسیتند ولی رویه درست نیست، شما دست وزیر بیچاره را می‌بندید وزیری که اختیار ندارد چه می‌تواند بکند؟ (صحیح است) این آقای نیساری رئیس بانک کشاورزی بود، سه سال رییس بانک کشاورزی بود، سه شاهی به او اعتبار ندادند برای بانک کشاورزی حالا که ایشان رفته البته در مجلس پیشنهاد شد آقای دکتر اقبال قبول کردند متشکریم اعتباری دادند به بانک کشاورزی و بانک کشاورزی دارد عمل می‌کند هیچ مربوط به سازمان برنامه نیست یک برنامه ۷۰۰۰ میلیون تومانی که سه شاهی برای بانک کشاورزی در آنجا منظور نشد (مهندس فروهر- ۸۴۰۰ میلیون) حالا مهندس شریف‌امامی باید برود از پشتوانه اسکناس کارخانه بخرد و به مردم قرض بدهد، خوب آقا اگر ۵۰۰ میلیون

تومان به دست مهندس شریف امامی بدهید در ظرف سه سال مملکت را آباد می‌کند چرا غفلت می‌کنید آقا وقت می‌گذرد. دولت مسئولیت دارد مأمورین دولت والله به خدا در شرایطی که هست اگر مراقبت بشود خوب کار می‌کنند همین مسئله چای که ما این قدر نگران بودیم همین سرتیپ ضرغام درست کرد والله سی تا تلگراف آمده که مأمورین خوب کار می‌کنند ما که با کسی غرض نداریم، از رشت و لاهیجان ۲۰ تا ۳۰ تا تلگراف تشکرآمیز رسیده که مأمورین دارند خوب کار می‌کنند. ما با کسی غرض نداریم، کار خوب را باید تأیید کرد و کار بد را هم اینجا باید گفت شما هی تبلیغ کنید، چقدر راه را جان مولم اسفالت کرد مردم چشم دارند تا راه را نبینند هر چه تبلیغ کنید باور نمی‌کنند وقتی تبلیغ صحیح نبود آن وقت تبلیغات صحیح را هم مردم باور نمی‌کنند، این یک مسئله اساسی است، حساب خودتان را با برنامه جدا کنید در قسمت فرهنگ، بهداشت و امور شهرسازی و در این کارهایی که عرض کردم، کارهای اداری باید برگردد به وزارتخانه‌ها وزرا اختیار و اعتبار را به دست بگیرند آن وقت شروع بکنند به کار اگر نتیجه نگرفتید؟ حالا این پول مصرف می‌شود آن پول هم مصرف می‌شود این یک پیش‌بینی است آقای حکمت (اشاره به وزیر امور خارجه) جنابعالی یک مرد اصولی هستید می‌دانید که ضم ناقص بناقص انقص است، آن سازمان برنامه ناقص است ضم ناقص به ناقص انقص می‌شود و طبق هیچ قاعده عقلی درست نیست پس باید یکی را درست کنید از لحاظ تحقیق هم درست نیست یا بیایید به سمت دولت و بگویید اینها در اختیار دولت باشد، یا بگویید در اختیار سازمان برنامه باشد و چون این لایحه راه صحیحی در نظر نگرفته و استخوان را لای زخم گذاشته است من قبول ندارم این لایحه را به نظر بنده اگر دو ماه هم این کار به تأخیر بیفتد و شما به جای این پولی که می‌خواهید صرف این کارها بکنید این پول را یک قلم بدهید به دست دکتر راجی و شدیدترین کنترل‌ها را هم بکنید و بگویید این صد میلیون تومان را خرج بهداری بکن والله بعد از دو سال تمام مملکت درمانگاه دارد، بیایید یک کار اساسی برای مملکت کنید دو تا دانشکده طب در این مملکت درست بکنید، بدهید به کشاورزی در راه کشاورزی مصرف بشود، همین طور خورده خورده درست می‌شود، تمام اینها اقلامی است که اگر به جای خود صرف بشود از آن نتیجه مطلوب خواهید گرفت. اما اگر برنامه صحیح نباشد نه آن طوری که باید نتیجه می‌گیرید و نه کار به چشم می‌خورد یک پولی است تمام می‌شود و از بین می‌رود این است که بنده می‌خواهم عرض کنم علت این که برنامه‌های ما اجرا نمی‌شود جهات متعددی دارد که یکی از جهاتش راهنمایی و دلالت است، آخر بنده نمی‌دانم، در سازمان برنامه نماینده بانک بین‌المللی داریم، آن آقای بلاک بود نمی‌دانم چه چیز بود رئیس دفتر فنی، من بی‌سواد دو سال پیش سه سال پیش فهمیدم در اینجا داد زدم که این قراردادهای شهرسازی را ندهید به شرکتهای خارجی، باز دادند سه ماه پیش وزیر راه آمد گفت این راه‌سازی را مهندسین ایرانی می‌توانند انجام بدهند باز آمدند و دادند به خارجی، آخر چرا این کار را می‌کنید؟ چرا بایستی پول را این طور خرج بکنید؟ این کارها را به دست داخلی بکنید خارجی علاقه ندارد این جان مولم اگر یک ذره علاقه داشت این طور کارها را به تأخیر نمی‌انداخت پس بنده می‌خواهم عرض کنم یک قدری بیشتر باید توجه کرد به این کارها، به نظر بنده قدری توجه ما را هوشیار می‌کند و از اشتباهات تجربه می‌گیریم من آقایان تخصص ندارم اهل فن نیستم ولی چند تا مهندس داریم در این مجلس متخصص هستند با دو نفر اهل بصیرت از بازرگانان، متخصصین، با اینها مشورت کنید، من به شما چندین میلیون تومان صرفه‌جویی در این بودجه نشان می‌دهم بیایید ارقام خرج این سه ساله را رسیدگی بکنید، بنده نمی‌گویم مأمورین سازمان برنامه از روی غرض کار می‌کنند بنده می‌گویم که ما مشاور می‌آوریم مشاور خارجی می‌آوریم اگر همه این کارها را به آنها بدهیم تصور می‌کنید که آنها همه خوب فکر می‌کنند، بعد معلوم می‌شود که بد فکر می‌کنند و نمی‌توانند مثل مهندسین خودمان فکر بکنند نتیجه این می‌شود که این برنامه‌ها به تأخیر بیفتد بنده عرض می‌کنم اگر یک مطالعه دقیق بکنید واقعاً از هئیت دولت سه نفر بنشینند تحقیق بکنند سه نفر اشخاص بصیر بیایند رسیدگی بکنند و در این برنامه تجدید نظر بکنند این قدر مواد هست در این برنامه که می‌شود صرفه‌جویی کرد، این اقلام صرفه‌جویی را آقایان آقای مهندس سعید هدایت یک مهندس لایق وتحصیل کرده است ایشان آمدند اینجا گفتند که سازمان برنامه از بس دچار تشریفات شده کارش پیشرفت ندارد (صحیح است) خوب، چه شد؟ بنده می‌خواهم عر ض کنم حالا که تشریفات اداری ما برای ما در مملکت ایجاد اشکالات کرده این تشریفات را کم کنید یک دسته‌ای آمده‌اند وارد کاری شده‌اند خود سازمان برنامه هم از این تشریفات خسته شده است خوب پس حالا که این طور است شما را به مقدسات قسم به شرافتتان قسم به هر چه دوست دارید به سر شاه قسم بیایید بنشینید به این اقلامی که باید صرفه‌جویی بشود، اقلامی که باید خودتان در دست بگیرید نگاه کنید تکلیف سازمان برنامه را از لحاظ مسائل فنی که باید عهده‌دار بشود مثل سد بزرگ، ساختن بندر بزرگ اینها را تعیین بفرمایید من قطع دارم اگر آقایان بنشینید و وجدان خودتان را قاضی بکنید به آقایان وزرا عرض می‌کنم شما همه مردمان شریفی هستید وزیر یعنی آدم باشهامت وزیر یعنی آنچه که عقیده دارد بگوید معنی وزیر این نیست که هر چه را که دید با صراحت و صداقت نگوید، نمی‌خواهم بگویم آقایان به این مطالب توجه ندارند ولی توجه بفرمایید ببینید عیب کجاست با نهایت شهامت و شجاعت تکلیف برنامه اقتصادی مملکت را معین کنید چون من معتقدم اگر این آقایان که اسم بردم هر کدام در قسمت خودشان این اختیارات و این اعتبارات را به دست گیرند این آقایان وزرا می‌توانند در ظرف دو سال و سه سال تمام برنامه‌های عقب‌افتاده مملکت را اجرا کنند تمام مردم در انتظار اجرای این برنامه‌ها هستند هر وقت ما به ولایات می‌رویم از ما راه می‌خواهند از ما درمانگاه می‌خواهند بیمارستان می‌خواهند این غفلت‌ها و مسامحه‌ها است و این عدم توجه‌ها است که سبب می‌شود که اشخاص یک را هزار کنند و تبلیغاتی بکنند و بگویند دولت برای ما کار نمی‌کند پس برای این که در جواب تبلیغات سوء جواب عملی داده باشید برای مردم کار کنید این هم سازمان برنامه و پول ما در اینجا است حالا یک پولی گرفتید از شرکت امریکایی بعد هم ۲۰ میلیون دلار دیگر هم بگیرید بعد هم ۲۰ میلیون دیگر مجموعاً می‌شود ۶۰ میلیون دلار خوب آقا سالی ۲۵۰ میلیون دلار از سال دیگر درآمد نفت داریم، رضاشاه فقید یک پاپاسی نمی‌توانست بگیرد از خارجی شما حسابش را بکنید، یک شاهی از خارجی‌ها نمی‌گرفتیم آن برنامه‌ها اجرا می‌شد حالا وارد سال چهارم برنامه دوم شدیم بیمارستان شروع نشده، آسایشگاه شروع نشده، راه‌سازی‌ها شروع نشده، اگر کارهایی شده بگویید بنده نمی‌گویم ابداً نشده، سد سفیدرود ساخته شده، خیلی هم فرانسوی‌ها خوب جلو می‌روند، یک کارخانه کوچک شیر پاستوریزه که یک مؤسسه بین‌المللی داده بسیار خوب تأسیس شده، بسیار هم راضی هستیم، دو تا کارخانه قند را تکمیل کردند، بسیار کار خوبی کردند. بنده می‌گویم آنچه را که کردند بسیار مورد تقدیر ما است ولی می‌گویم می‌توانستید با این اعتبارات این برنامه‌ها را در ظرف یک سال، دوسال انجام بدهید، این آقای سرتیپ ضرغام را اعتبار بدهند، اختیار بدهید می‌تواند انجام بدهد باید یک تکانی مملکت را داد، این تکان را کی باید بدهد این تکان را یا باید شاه بدهد یا مجلس بدهد یا دولت بدهد، همین طور نمی‌شود ما بنشینیم و تماشا کنیم، والله اگر مسئله اقتصاد و مسئله استفاده از اعتبارات را در ظرف این دوماه روشن نکنید من ول‌کن نیستم یا نمی‌آیم مجلس یا اگر آمدم ول نمی‌کنم این باید به یک جایی برسد. ما رودربایستی نداریم در دنیا بزرگترین رجال می‌آیند نمی‌توانند کاری انجام بدهند بعد می‌گذارند می‌روند و هیچ طوری هم نمی‌شود یک نفر دیگر می‌آید انجام می‌دهد، این که ما بنشینیم و همین طور تماشا کنیم این سابقه بدی است، جان مولم ۱۴۰ میلیون تومان خورد چطور شد؟ بنده هم می‌خورم پس فردا کامپساکس هم می‌گوید من هم همین کار را می‌کنم، شما چرا تحقیقات نکردید چرا این مسئله را نمی‌آیید تحقیق کنید ۱۴۰ میلیون تومان شما رفته اگر آقای وزیر راه مقصر است درازش کنید، رئیس سازمان برنامه مقصر است درازش کنید، این که نشد شماتت نصیب ما است اما مقام و غرورش نصیب دیگران، این که نمی‌شود ما هم در مسئولیت شریک باشیم، شما عرایض صادقانه ما را توجه کنید این شرط صداقت نیست که اشکال کار گفته نشود یا به آن عمل نشود در این مسائل فنی خوب شاه که از نظر فنی متخصص نیست، رئیس‌الوزرا که متخصص نیست فردفرد ورزا که متخصص نیستند این را باید با اهلش وارد صحبت شد مملکت اتاق بازرگانی دارد کانون مهندسین دارد از کشاورزان هستند، اهالی استان‌ها هستند و آشنا به اوضاع هستند که هیچ به نظر شما نمی‌آید و الله به خدا در بندر پهلوی حاج عبدالله قاسمیانی هست که از چند نفر ماها در امر اقتصادی واردتر است، نظیرش نیست، در آذربایجان در شیراز در اصفهان مرکز هوش و نبوغ در امر اقتصادی اشخاص وارد خیلی هستند بروید با اینها مشورت کنید من اگر غلط گفتم معذرت می‌خواهم ولی اگر درست بود آن وقت تکلیفش را روشن کنید، بنده معتقدم که بالاخره باید کارها درست بشود دولت هم باید به حرف‌های ما توجه کند، مجلس جای همین حرف‌ها است برای همین باید مجلس را تقویت کنید که من بیایم بگویم ۱۴۰ میلیون پول مملکت را جان مولم خورد، شما ممکن است در محظور باشید.

رئیس- مجلس محتاج به تقویت نیست، تقویت مجلس با خود مجلس است (صحیح است).

خلعتبری- خیلی متشکرم از این تذکری که فرمودید خدا شاهد است بنده این قدر از جناب سردار متشکرم که حد ندارد یک حافظ و مراقب کامل مشروطیت است (صحیح است) خدا سلامتت بدارد آقای سردار مؤمن استدعا می‌کنم از این نفوذ و مقامت استفاده کن که این مسائل را ما حل کنیم (احسنت- احسنت).

رئیس- آقای صدرزاده.

صدرزاده- عرض کنم حضور آقایان برای این که بدانید چقدر مردم تشنه اصلاحات هستند من در مقدمه عرایضم یک جمله‌ای عرض می‌کنم، من این آقای شهردار تهران را به اسم می‌شناسم ولی هیچ وقت ملاقاتش نکرده‌ام، ایشان کار مهمی هم نکرده‌اند یعنی طهران تشنه ساختن چند تا حوض و چند متر چمن نبود اما یک مطلب در اینجا هست و آن این است که ما مردم از بس حرف شنیده‌ایم و عمل در مقابل کمتر دیده‌ایم هر فردی یک فعالیتی در این مملکت می‌کند حتی بدون این که بپرسیم این کاری که می‌کند جنبه الاهم فالاهم دارد یا خیر مردم تشویق می‌کنند (صحیح است) بنده تصور می‌کنم این یک سرمشقی باید باشد برای تمام اشخاصی که یک مسئولیتی به عهده دارند و یک وظیفه‌ای باید انجام بدهند و در آن کاری که باید انجام بدهند کمتر از آنچه که می‌گویند بیش‌تر انجام بدهند ودر مقابل ببینید که مردم نسبت به آنها چقدر قدردانی می‌کنند، اینجا جناب آقای خلعت‌بری همکار محترم من مطالبی را فرمودند و نکاتی را تذکر دادند و ایراداتی بیان فرمودند اینها همه به جای خود البته مورد توجه همکاران محترم واقع می‌شود، اما یک نکته‌ای را هم باید بنده عرض کنم و آن راجع به این لایحه است اگر خاطر آقایان باشد در موقعی که قرارداد نفت در مجلس مطرح شد از جناب آقای نخست‌وزیر تقاضا کردیم که این ۲۵ میلیون پذیره در بهترین محلی باید صرف بشود و ایشان هم قول دادند که بعد لایحه آن را خواهند آورد که با تصویب مجلس به دست خود دولت مصرف خواهد شد و به مصارف لازمه خواهد رسید، بنده از طرف خودم تشکر می‌کنم برای این که جناب آقای نخست‌وزیر به وعده خودشان وفا فرمودند و این ۲۵ میلیون پذیره به یک صورت‌های دیگری نیفتاد که آن اعتراضات جناب آقای خلعت بری هم شامل آن شود و من تصور می‌کنم که نمایندگان محترم جا دارد که این لایحه را هر چه زودتر البته با اصلاحاتی که در نظر دارند تصویب بفرمایند تا این که دولت دستش باز باشد و بتواند یک عملیات و اقداماتی در بهبود وضع بکند اعتباراتی که دولت و سازمان برنامه قبل از این داشته است در مقابل یک کارهایی هم شده است، این اعتباراتی که در اینجا معین شده است برای کارهایی است که باید بشود، بحث ما در این لایحه این خواهد بود که آیا این کارها ضروری و لازم است و باید بشود یا نباید بشود، قلم اول خرج این لایحه برای امور عمرانی، فرهنگ، بهداشت، و مواصلات و ارتباطات است در مناطق مرزی خوب این مناطق مرزی یک مناطق بسیار وسیعی است و از جمله آنها مناطق جنوبی است که بنده نسبت به آن مناطق اطلاعات بیشتری دارم و نمایندگان جنوب هم که در اینجا هستند اوضاع و احوال آنجا را می‌دانند البته این نکته هم ناگفته نماند که در این چند سال راجع به قسمت فرهنگ و همچنین راجع به قسمت بهداشت آن مناطق یک فعالیت‌هایی شده است ولی متناسب با احتیاجات و خواسته‌های مردم نیست، یعنی بیشتر از این باید اقدام بشود و خرج بیشتری هم در آنجا بشود مسئله ارتباطات یکی از آنها راجع به راه جنوب است. از چند سال به این طرف صحبت بود و تشخیص داده شد که دو استان خوزستان و فارس را باید به یکدیگر مرتبط کنند و این راه همان راهی است که در تحت مطالعه جان مولم قرار گرفت و بعد از سه سال اتلاف پول و وقت یک قدم عملی در این راه برداشته نشد یعنی یک متر راه ساخته نشد توجه بفرمایید در صورتی که ایجاد این ارتباط میان دو استان برای مردم هر دو استان ضرورت داشته است این لایحه پیش‌بینی کرده است که این قبیل راه‌ها را بسازد واز آن استفاده کند بنابراین ما باید یک تقاضا از دولت داشته باشیم و آن این است که بعد از تصویب این لایحه این عملیات ارتباطیه را هر چه زودتر بین این دو استان وسایر نقاط مرزی انجام بدهد، مسئله دومی که در اینجا پیش‌بینی شده است برای تکمیل ساختمان‌های نیمه‌تمام است البته ساختمان‌های نیمه‌تمام یکی از کارهای بسیار لازمی است که باید انجام شود و تمام شود برای این که هر اندازه طول بکشد با این سطح قیمت‌ها که روزبروز ترقی می‌کند برای دولت و مملکت گرانتر تمام خواهد شد اما اینجا بنده یک تذکری دارم که باید حضور جناب آقای نخست‌وزیر بدهم و آن این است که اگر ساختمان‌های نیمه‌تمام را که به طور مطلق نوشته‌اند ترتیب تقدم و تأخری برای انها قرار ندهند بنده تصور می‌کنم تمام این پول به مصرف ساختمان‌های نیمه‌تمام طهران و اطراف آن برسد در صورتی که ساختمان‌های نیمه‌تمام شهرستان‌ها به دلایلی لازمتر است (صحیح است) یک نکته بنده می‌خواستم عرض کنم راجع به این لایحه و آن این است که ما در این جلسات و ماه‌های اخیر مجلس لوایحی تصویب کردیم مثل لایحه سد لار و از این قبیل همه اینها لازم است بنده عرض نمی‌کنم لازم نبود لازم بود خوب بود مفید بود ولی از چهاردیواری تهران کمتر تجاوز می‌کرد ولی این لایحه یک لایحه‌ای است که اگر خوب عمل شود ممکن است شامل شهرستان‌ها هم بشود و شهرستان‌ها هم استفاده کنند (صحیح است) ولی با این صورت که این ساختمان‌های نیمه‌تمام را از شهرستان‌ها شروع کنند و آنها را مقدم بدارند تا برسد به مرکز راجع به کشاورزی و دفع آفات باید این نکته را عرض کنم که در سال گذشته در فارس ملخ زیادی هجوم کرد و البته در آن موقع در مجلس هم تذکرات زیادی داده شد و وزارت کشاورزی هم اقدام کرد و تا حدی اقدامات وزارت کشاورزی مفید واقع شد ولی می‌خواهم عرض کنم که امسال خطر آفت زیادتر است که هم باید اعتبار بیشتری صرف شود و هم زودتر از پارسال دست به کار شوند تا بتوانند این آفت را دفع کنند قسمت دیگر راجع به تقسیم اراضی خالصه است چیز عجیبی است چهار پنج سال است قانونش را گذراندیم و خیال می‌کردیم در عرض یک سال این اراضی خالصه تقسیم خواهد شد و یک عده کثیری از مردم و کشاورزهای دهات صاحب زمین خواهند شد و ضمناً بر عمران و آبادی کشور افزوده خواهد شد و الان که چهار سال است از تصویب آن قانون می‌گذرد اطلاع نداریم که یک قدم مفیدی برداشته شده باشد در صورتی که ملاحظه می‌کنید اداره املاک پهلوی در مدت کوتاهی املاک زیادی را بین رعایا تقسیم کرده است من خیلی تعجب می‌کنم که در اجرای این قانون چرا این قدر تأخیر شده است با آن تسریعی که مجلس در تصویب این قانون کرد البته نمی‌توانیم به عنوان این که اعتباری برای این کار لازم است صرف‌نظر کنیم ولی می‌خواستم تقاضا کنم که نسبت به این مسئله هر چه زودتر اقدام کنند تا کشاورزان بتوانند هر چه زودتر از این املاک خالصه استفاده کنند بالنتیجه عده خرده‌مالک زیاد بشود محصولات مملکت هم زیاد بشود (صحیح است) اما اعتبار اسکان جهت استان فارس بنده در این قسمت با جناب آقای خلعت‌بری هم‌آهنگ هستم برای این که می‌دانیم این اعتبار مدت‌ها بود که در سازمان برنامه تصویب شده بود ولی یک دینار از این بابت و برای اسکان داده نشد وضع استان فارس طوری هست که عده زیادی عشایر دارد که هم خود آنها را از این خانه‌به‌دوشی ناراحت هستند و هم سایر مردم هم از این خانه‌به‌دوشی آنها در زحمت هستند (صحیح است) برای این که محال است یک زارعی بتواند زراعت خودش را منظم و مرتب کند در حالی که در سال دو مرتبه یک دسته ایل از آنجا عبور می‌کند (صحیح است) (امیدسالار- و زراعت‌ها را می‌چراند) آقا خود آنها هم ناراحتند برای این که از فرهنگ و بهداشت و تعلیم و تربیت قطعاً محرومند یعنی آن طور زندگانی لازمه‌اش این است که محروم باشند پس به صلاح خود آنها و به صلاح سایر مردم است که این اسکان هرچه زودتر برای آنها فراهم بشود، متأسفانه اعتبار آن تا به حال داده نشده و این یکی از مواردی است که دراین لایحه پیش‌بینی شده است و باید هرچه زودتر اقدام بشود و بنده از طرف خودم و نمایندگان فارس از این موضوع تشکر می‌کنم و تشکر همیشگی ما وقتی خواهد بود که عمل و اجرا بشود، اما راجع به کمک دانشجویان مقیم امریکا یک مطلبی را بنده می‌خواستم عرض کنم یک قسمت از ناراحتی‌های ما غالباً از تبعیض است ظلم بد چیزی است اما می‌گویند اگر ظلم بالسویه شد عدل است پس اصل مساوات را نباید از دست داد دانشجوی ایرانی که می‌رود خارج برای تحصیل، امریکا یا اروپا ندارد دانشجویی که در اروپا یا امریکا برای تحصیل می‌رود باید در هر دو قسمت مورد توجه قرار گیرد بنده در اینجا دلیلی ندیدم بیاورند که چرا فقط به دانشجویان امریکا کمک می‌شود البته نسبت به آنها هم باید مساعدت بشود ممکن است بفرمایند که سطح زندگی در امریکا بالاتر است و آنها احتیاج به مخارج بیشتری دارند بسیار خوب همین موضوع هم در مورد دانشجویانی که در اروپا هستند وارد هست و آنها هم باید استفاده کنند و نکته دیگر این است که در آنجا استناد به دو ماده از قانون اعزام محصل به خارجه شده است ماده یک و ماده چهار راجع به آن دسته از محصلینی است که به اعتبار اولیای اطفال رفته‌اند برای تحصیل و در اینجا پیش‌بینی شده است که اگر احتیاج داشته باشند و برای ادامه تحصیل کمکی بخواهند دولت می‌تواند از اعتبارات خودش به آنها بدهد ملاحظه بفرمایید یک دانشجویی در اروپا هست و در موقعی به اروپا رفته است که پدر او تمکن داشته است و یک اعتبار کمک‌هزینه‌ای برای او گذاشته ولی حالا که سال پنجم یا ششم اوست دیگر اعتباری ندارد این بسیار بد است که چنین محصلی به واسطه نداشتن، به واسطه عدم توانایی مالی تحصیلاتش ناقص بماند، نظر بنده این است که موافقت بفرمایید همین طور که نسبت به دانشجویان مقیم امریکا کمک می‌شود نسبت به دانشجویان و محصلینی که در اروپا تحصیل می‌کنند به آنها هم درمواقع ضروری کمک بشود و از این اعتبارات برای آنها استفاده بشود قسمت دیگر راجع به لوله‌کشی نفت است به رشت یک لوله‌کشی از ازنا به تهران شده و مثل این می‌ماند که این کار را هم به زودی انجام داده‌اند و خوب هم انجام داده‌اند برا ی دولت هم مخارجی داشته است و حالا برای رشت اقدام می‌کنند در قسمت لوله‌کشی گاز از گچساران به شیراز هم که در این لایحه اعتباری پیش‌بینی شده است و ما متشکریم که در این لایحه یک ارقامی هست که راجع به شهرستانها اختصاص داده شده است مخصوصاً شهرستان‌های فارس که مدتی است از بعضی از اصلاحات و عمرانات عقب مانده یک توجه مخصوصی شده است ولی بنده شنیدم که جناب آقای انتظام مدیر شرکت نفت در مصاحبه

خودشان این طور بیان فرمودند که اگر در آنجا کارخانه کود شیمیایی نصب شود این مسئله انجام نمی‌گیرد حالا بنده نمی‌دانم که این مطالب تا چه درجه صحت داشته باشد در صورتی که این مسئله که گفته‌اند کشیدن لوله به آنجا موکول به این است که کارخانه کود شیمیایی در آنجا نصب شود این تعلیق تعلیق بیخودی است اگر گفته شده باشد یعنی تقریباً می‌رساند که این کار لوله‌کشی نباید انجام بشود، پس هیچ فایده‌ای ندارد که در یک لایحه‌ای یک رقمی را بنویسند و بعد موکول به یک امری بکنند که این هم شدنی نیست هیچ لازم نیست که نوشته بشود می‌خواستم که خاطر جناب آقای نخست‌وزیر را هم به این نکته توجه بدهم که این دو کار هیچ گونه ارتباطی با هم ندارد البته از کشیدن لوله گاز کارخانه کود شیمیایی هم استفاده خواهد کرد ولی هیچ ضرورت ندارد که موکول به این شرط شود منتهی باید به موازات یکدیگر باشد لوله را بکشند اقداماتی هم برای کارخانه کود شیمیایی بشود (صحیح است) نکته دیگری که بنده می‌خواستم تذکر بدهم جناب آقای خلعت‌بری هم فرمودند البته سازمان برنامه یک کارهایی را انجام داده است بهتر این است که ما قضاوت بکنیم در کارها آن چیزهایی که شده است بگوییم آنچه را هم که‏ نشده است آنها را هم بگوییم تا از مقایسه آنها بتوانیم نتیجه مثبتی بگیریم اقدامات شهرسازی البته شده است، در بعضی از نقاط شده است ولی نه به آن میزان و اندازه‌ای که اعتبار آن در قانون پیش‌بینی شده است در بعضی از کارها رعایت الاهم فالاهم نشده است مثلاً یک سلسله اقداماتی کرده‌اند برای نیشکر در خوزستان البته این کار شده است اما کار واجب‌تر و لازم‌تر هم هست که زودتر به نتیجه می‌رسد و آن ایجاد کارخانه‌های قندسازی است در این مناطق اگر از آن موقعی که قانون برنامه دوم شروع به عمل کرد اقدام به احداث و ایجاد چند کارخانه قند در این نقاط کرده بودند شاید حالا یک سال گذشته بود و آنها مورد بهره‌برداری قرار گرفته بود این نکات را اگر سازمان برنامه مورد توجه قرار می‌داد یا الان هم مورد توجه قرار بدهد قطعاً تا این درجه مورد انتقاد واقع نمی‌شد و امیدوار هستم که در این لایحه دولت یک توجه مخصوصی مبذول بدارد که مورد انتقاد مردم و مجلس قرار نگیرد.

رئیس- پیشنهاد کفایت مذاکرات رسیده، آقای احمد طباطبایی بفرمایید.

احمد طباطبایی- سؤالی است از دولت تقدیم می‌کنم.

رئیس- پیشنهاد قرائت می‌شود

(به شرح ذیل قرائت شد)

پیشنهاد می‌کنم در کلیات بعد از یک مخالف و یک موافق مذاکرات کافی است. ارباب

رئیس- آقای ارباب بفرمایید.

ارباب- مجلس به طور فوق‌العاده تشکیل شده مطالب گفتنی هم گفته شده است لایحه هم بسیار مفید و هر چه زودتر باید به تصویب برسد، بنابراین به عقیده بنده مذاکرات کافی است (احسنت).

رئیس- آقای حمید بختیار.

حمید بختیار- در این قسمت عرضی ندارم.

(گفته شد مخالفی نیست)

رئیس- مخالفی با کفایت مذاکرات در کلیات نیست بنابراین آقایان موافقین قیام بفرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد، رأی می‌گیریم به ورود در شور ماده واحده آقایان موافقین قیام بفرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد ماده واحده مطرح است آقای دکتر پیرنیا مخالفید بفرمایید.

دکتر حسین پیرنیا- بنده مخالفتم با ماده واحده و لایحه تقدیمی دولت ناشی از مخالفت با دولت به طور کلی نیست چون مخالفت بنده با دولت مربوط به یک مسائل سیاسی است و مربوط به رویه‌ای است که دولت در قبال مسؤلیت‌های خودش اتخاذ کرده و طرزی که برای ایفای این رویه و ایفای این مسئولیت‌ها و روشی که برای این مسئولیت‌ها اتخاذ کرده است و البته آن بسته به نظر نماینده است که آیا این روش و این ترتیب کار را می‌پسندد یا نمی‌پسندد ولی اینجا مصرف ۲۵ میلیون دلار است و بنده معتقدم با وجود این که این طرح‌ها خوب است ولی در این چیزهایی که نوشته‌اند رعایت اصول الاهم فالاهم نشده است و بنده خودم یک طرحی تهیه کرده‌ام که در پایان بیاناتم خدمت همکاران خودم تقدیم می‌کنم و امیدوارم با این بیانات بتوانم آقایان محترم را متقاعد بکنم که این طرح لازم‌تر و ضروری‌تر و فوری‌تر از مصارفی است که آقایان محترم هیئت دولت در نظر گرفته‌اند، تردیدی نیست که همه آقایان ممکن است نسبت به اوضاع مملکت و احتیاجات مملکت در استان‌ها و شهرستان‌ها اطلاعاتی داشته باشند و یک طرح‌هایی را در نظر بگیرند و پیشنهاد بفرمایند علت این که بنده به عنوان مخالفت با ماده واحده صحبت می‌کنم این است که در مورد پیشنهاد بیش از پنج دقیقه نمی‌شود صحبت کرد و بنابراین برای این که این طرح را تقدیم کنم وقت بیش‌تری داشته باشم.

رئیس- طرح نیست پیشنهاد است.

دکتر پیرنیا- بلی پیشنهاد است به این جهت به عنوان مخالف عرض می‌کنم و منظور البته بیان پیشنهادی است که به نظر خودم در اوضاع و احوال امروز کشور از فوریترین و ضروری‌ترین طرح‌هایی است که به نفع اقتصادی و به نفع اجتماعی است و به مراتب بهتر از مواردی که دولت تهیه و پیشنهاد کرده است ولی برای این که این طرح را تقدیم بکنم محتاج به یک تمهید مقدماتی هستیم راجع به بعضی از اصولی که در برنامه‌های مالی دولت باید مراعات بشود و متأسفانه رعایت نمی‌شود مهمترین اصلی که در برنامه‌های مالی دولت باید مراعات بشود رعایت اصل الاهم فالاهم است یعنی دولت باید یک طرحی تهیه بکند از ضروری‌ترین و پرمنفعت‌ترین احتیاجات مملکت که نفع اکثریت در آن هست و وجوهی که عاید می‌شود به آن طرح اختصاص بدهد تا آن طرح خاتمه پیدا بکند نه این که دولت ایران منافع خودش را در نظر بگیرد اولاً این قسمت را در نظر نمی‌گیرند و غالباً برنامه‌های مصرف وجوه روی احتیاجات آنی و فشارهای مختلف آنی و احتیاجاتی است که در دستگاه اداری وارد می‌شود آن فکری که بیایند و یک برنامه کلی تهیه کنند و ببینند که چه کاری از همه مهمتر است و لازمتر است و آن را مورد عمل درآورند دقت نمی‌کنند دوم این که منابع درآمد خودشان را به جای این که به یک جایی اختصاص بدهند مثلاً یک راه‌آهن از تهران تا کردستان بکشند و این راه معین را تمام کنند کامل کنند غالباً مشاهده شده که در اثر نرسیدن اعتبارات هیچ کاری در موقع خودش تمام نمی‌شود و کارهای نیمه‌کاره در سراسر مملکت وجود دارد و اعتبارات در مملکت پخش می‌شود و این دو عیب بدی است که اصولاً در برنامه‌های مالی وجود دارد و البته یک عیب فنی هم در برنامه‌های مالی دولت وجود دارد و آن این است که غالباً رعایت تناسب مخارج را با نوع عواید نمی‌کنند غالباً دیده می‌شود یک خرجی یک حقوقی که باید از درآمد جاری مملکت پرداخت بشود یک دفعه از عواید نفت که یک عواید سرمایه‌ای است و باید به مصارف سرمایه‌گذاری برسد پرداخت می‌کنند و گاهی از عواید سرمایه و سرمایه‌گذاری مخارج جاری را می‌پردازند که آن هم صحیح نیست حالا اگر وضع اقتصادی ایران را مطالعه بفرمایید البته آقایان هم مطالعه فرموده‌اند آن چیزی که از نظر اقتصادی و اجتماعی منفعتش از همه بیشتر است و واجب‌تر است افزایش سطح مزروع است برای این که در ایران سطح مزروع به آن مقداری که باید به تناسب جمعیت زیاد نمی‌شود و تراکم جمعیت در دهات به آن اندازه‌ای که باید باشد نیست جمعیت ایران به سرعت زیاد می‌شود و بنابراین طرح‌های اقتصادی که در درجه اول تقدم دارد آن طرح‌هایی است که باعث می‌شود سطح مزروع ایران زیادتر بشود و کشاورزان اراضی زراعتی بیشتری‏ در اختیارشان قرار می‌گیرد و تولید محصول بیش‌تر می‌شود بعد از آن در درجه دوم البته از لحاظ اقتصادی آن طرح‌هایی بیشتر اهمیت دارد که ارتباطات و رفت و آمد را در مملکت تسهیل می‌کند یعنی مواصلات راه و راه‌آهن و بخصوص راه‌آهن و برای این که وقت آقایان را نگیرم به دلایلی که توسعه راه‌آهن فوق‌العاده در این مملکت ضروری است زیاد صحبت نمی‌کنم ولی فقط می‌خواهم عرض کنم جناب آقای حکمت که اینجا تشریف دارند برنامه اقتصادی هندوستان را ملاحظه فرموده‌اند که توسعه راه‌آهن را در درجه اول اهمیت قرار داده‌اند، بنابراین بنده معتقدم که این عوایدی که عاید ما می‌شود احتیاج به یک طرح مهم مملکتی دارد و نباید پخشش کنید این ۳ میلیون تومانی که می‌خواهید در تمام مرزها خرج کنید فکر می‌کنید که ما چقدر احتیاجات مرزی داریم و چه قسمتش به کدام قسمت می‌رسد یک طرح مهم اقتصادی برای یک منطقه از مملکت در نظر بگیرید و تمام اعتبار را تمرکز بدهید آنجا و آن را تمام کنید و به نتیجه برسانید این کار مهمتر از این است که این طور متشتت باشد و تجربه‌ای که بنده پیدا کرده‌ام این است که یکی از نقاط ضعف بزرگ برنامه دولت پخش کردن منابع است روی احتیاجات فوق‌العاده زیاد که هیچ کدام هم به نتیجه آنی و موقع مقرر نمی‌رسد حالا آن طرحی که بنده پیشنهاد کردم و تقدیم مجلس می‌کنم چیست بنده سال گذشته در همین موقع به اتفاق استادان مؤسسه علوم اداری مسافرتی به کردستان کردم و وضع آن نقاط را در بعضی از دهات و قصبات و شهرها مطالعه کردیم یک چیزی باعث تعجب و تأثر من شد و آن این بود که دیدم به علت نبودن راه و نبودن راه‌آهن این منطقه ارتباط تجاری خیلی زیادی با شهرهای خارج از مرز دارد و احتیاجات خودش را بیش‌تر از آن طرف تأمین می‌کند و این ارتباط تجاری البته به‌هیچ‌وجه صحیح نیست نه این که احتیاجات وارداتیشان را از آن محل تأمین می‌کنند بلکه دیدم دهات و مزارع بزرگ آنها که محل تولید غله است و یکی از مراکز بزرگ دام‌پروری مملکت است آنها محصولاتشان را به آن طرف مرز می‌فروشند و این ارتباط و مناسبات فرهنگی ایجاد می‌کند با وجودی که به‌هیچ‌وجه این موضوع مطلوب مردم ساکن آنجا نیست و همه خواهان و اصرار داشتند که دولت یک ترتیباتی بدهد برای این که اینها بهتر و آسانتر بتوانند با داخل مملکت ایران ارتباط پیدا کنند بنده مطالعات دیگری هم کرده‌ام که به عرض آقایان می‌رسانم و این منطقه یک منطقه بسیار زرخیزی از لحاظ کشاورزی و محصولات است بعد از این که برگشتم راجع به پروژه راه‌آهن با جناب آقای وزیر راه صحبت کردم و آن پروژه راه‌آهن است که راه‌آهن

سرتاسری ایران را به کردستان وصل می‌کند یعنی راه‌آهن است که مراغه را وصل می‌کند به مهاباد و مهاباد را به خانه و مرز عراق خوشبختانه مشاهده می‌شود که همه تیمسار انصاری را می‌شناسند که چه شخص وطن‌پرستی هستند (صارمی- ولی گوش به حرف شما نمی‌دهند) دیدم ایشان با چه دقتی و با چه اهمیتی این راه را تلقی فرمودند ودستور فرمودند که در این قسمت مطالعه شود، بررسی بشود نقشه‌هایش را هم حاضر فرمودند ولی البته یک محظوری داشتند که البته بیانش در اینجا مجاز نیست و آن محظور هم مرتفع شد بنابراین بنده پیشنهاد می‌کنم که این مبلغ ۲۵ میلیون پذیره منحصراً اختصاص به تأسیس راه‌آهن کردستان یعنی ایجاد راه‌آهن بین مراغه و مهاباد و خانه بشود و همین طور بین مهاباد و رضاییه و بین مهاباد و سقز و سنندج و کرمانشاه و پیشنهادی در این زمینه تقدیم مقام ریاست می‌کنم و البته طرح این پیشنهاد و اثرش از لحاظ داخلی و از لحاظ رفت و آمد و از لحاظ نقل و انتقال کالاها نیست بلکه اهمیت این طرح از لحاظ بین‌المللی است که دیر یا زود انشاءالله اوضاع خاورمیانه یک ثبات و آرامشی پیدا خواهد کرد و دولت ایران موفق خواهد شد که راه‌آهن ایران را از این طریق به راه‌آهن‌هایی که به بنادر مدیترانه وصل می‌شود متصل کند و اتصال راه‌آهن ایران به بنادر مدیترانه یکی از بزرگ‌ترین طرح‌های اقتصادی است برای این که به این وسیله کالاها ارزان‌تر و سهل‌تر وارد ایران می‌شود و اجناس صادراتی ایران خیلی ارزانتر و راحتتر به کشورهای اروپایی می‌رسد ارتباط اقتصادی و راه‌آهن با کشورهای حوزه مدیترانه و به خصوص بنادر مدیترانه بنادری که در سر راه شهرهای درجه اول تجاری دنیا قرار گرفته است بسیار مفید است بنده لازم نیست که خیلی زیاد در مورد این پیشنهاد و این طرح توضیحاتی عرض کنم فقط یک نکته را می‌خواهم عرض کنم و آن این است که ما غالباً می‌آییم می‌نشینیم اینجا و تقصیر اوضاع و احوال‌های گذشته را به گردن دولت‌های گذشته و غفلت‌های گذشته می‌اندازیم بنده تمنی می‌کنم این رویه و این طرز فکر را در اینجا خاتمه بدهیم و امروز یک تصمیمات مهمی برای وضع ارتباط این منطقه از مملکت اتخاذ کنیم پیشنهادم را هم تقدیم مقام ریاست می‌کنم.

رئیس- آقای ارباب بفرمایید.

صدرزاده- نوبت بنده است بنده هم در کلیات و هم در مواد اجازه خواسته‌ام.

رئیس- بسیار خوب شما صحبت کردید اجازه بدهید دیگری هم صحبت کند مواد ندارد یک ماده واحده بیش نیست.

ارباب- قبلاً دو سؤال است که تقدیم می‌کنم، یکی از شواهد کامل توجه شخص اول مملکت و هیئت دولت بپیشرفت و بهبود وضع مردم همین لایحه‌ای است که امروز مطرح است بحمدالله وضع کشور ما با این دنیای امروز و وضع اسف‌انگیز بعضی از قسمت‌های خاورمیانه هیچ وقت تا این اندازه آرامش و آسایش سابقه ندارد و نظیر نداشته است و بر تمام آحاد و افراد این کشور شکرش واجب و لازم است باید نسبت به پیشرفت کارها قدری انصاف هم داشت و آن این است که پس از این که عوامل مخرب در این کشور رخت بربست تا حال بیش از چهار سال ما فرصت پیدا نکردیم که به امور کشور و اصلاحات کشور بپردازیم و در این فاصله کم بسیار کارهای مفید انجام شده است یا شالوده آن ریخته شده یا تمام شده یا در دست اتمام است کشور ایران کشور پهناور و وسیعی است احتیاج به اصلاحات یکی دو تا و صد تا هزار تا نیست باید فکر کرد تدریجاً وقت داد که انشاءالله در تحت توجهات رهبر خردمند ما و دولت محبوب ما وقت کافی به دست بیاوریم و تدریجاً یکی بعد از دیگری به منظور و مقصود برسیم کما این که وضع روشن و معلوم است ضمناً هم می‌رسیم به قراردادهایی برای استخراج معادن و ساختمان فرودگاه‌ها مقدمات ساختمان سدها و هزاران کارهای دیگر که تمام آنها مرهون همین امنیت و همین آرامش است که فعلاً به نعمت آن واصل هستیم باید همه همت کنیم هر فردی به نوبه خودش در حفظ این نعمت امنیت و این نعمت آرامش تشریک مساعی کرد تا انشاءالله همگی از عقب‌افتادگی‌ها به جلو بیاییم بنده مطالب زیادی دارم و نظر به تضییع وقت و اهمیت لایحه بسیار به کوتاهی می‌پردازم و ضمن تشکر نعمت این امنیت و آرامش که پس از چشیدن طعم مزه و تلخی آن هرج و مرج‌هایی که آقایان دیدند که یغما و چپاول در این کشور از کارهای عادی بود نباید فراموش کرد شکرانه این نعمت را بنده و امثال بنده بایستی به جای صحبت بخواهیم دولت فرصت داشته باشد و تقویت بشود و انشاءالله از طرف عموم افراد و دولت وضع موجود محفوظ و تقویت گردد اینجا از موقع استفاده می‌کنم مثلی است که می‌گویند برسر سفره یک شخصی که غذا تقسیم برای اولادش می‌کرد یکی از فرزندان آن شخص گفت من که نمی‌خواهم ولی این را برای هر کسی گذاشته‌اید کمش است گرچه خود دولت متوجه اهمیت بندرعباس و جزایر هست که مشرف به خیلج فارس است و بهتر می‌داند چه حوایجی دارد اما این سهمی که فکر می‌کنیم برای ما گذاشته‌اید به خدا کم است جناب آقای رئیس‌الوزرا امروز از جناب آقای وزیر راه یک تلگراف گرفتم برای ریاست راه بندرعباس که خیلی هم از ایشان تشکر می‌کنم الان لیموی محصول میناب در راه مانده و خراب است و نمی‌رسد و دارد فاسد می‌شود الان با اهمیتی که آنجا پیدا کرده ما یک مهمانخانه‌ای نداریم که یک مسافر در آنجا زندگی کند منزل کند به وضع بهداشت جناب آقای دکتر راجی توجه مخصوص دارند قرار شده که تتمه‌اش را هم انجام بدهند بانک کشاورزی و اداره کشاورزی مستقل در آنجا نداریم تا مستقل نباشد کاری برای مردم انجام نمی‌دهند برق آنجا به کلی قابل استفاده نیست و احتیاج به کمک دولت دارد احتیاجات یکی دو تا نیست اهمش را عرض کردم و از ذکر بقیه تقاضاها و مطالب خودداری می‌کنم و گفت آنجا که عیان است چه حاجت به بیان است جناب آقای نخست‌وزیر شما یک رئیس دولتی هستید که تمام نقاط کشور را ملاحظه فرموده‌اید به حوایج آنجا خوب واقف هستید به حوایج بنادر جنوب هم بیش‌تر از بنده وارد هستید بنابراین فقط تمنی دارم جناب آقای نخست‌وزیر و اعضای هیئت دولت در تقسیم این پولی که تحقیقاً بایستی به جاهای عقب‌افتاده اختصاص داده بشود آنها را فراموش نکنند و یک توجه شایسته‌ای مبذول بفرمایند.

رئیس- آقای مهدوی بفرمایید.

مهدوی- گفتگو در اطراف این لایحه زیاد شده من سعی می‌کنم که یک مختصری به عرض آقایان برسانم در خاطر جناب آقای وزیر راه هست قبل از افتتاح راه‌آهن خراسان یک سال قبل از افتتاح برنامه‌ای تنظیم شد برای تشریف‌فرمایی اعلیحضرت همایونی به مشهد یک برنامه‌ای بود که راه‌آهن و راه مشهد به گرگان که راه عریض و بسیار خوبی بود در برنامه بود که این راه هم ساخته بشود در موقع افتتاح در موقع تشریف‌فرمایی اعلیحضرت هر دو قسمت یک مرتبه بشود در آن موقع که تشریف آوردند معلوم شد که مناقصه آن راه به تعویق افتاده و این تعویق موجب شد که این راه از بجنورد به مشهد نیمه‌تمام مانده است بنده در ماده واحده دیدم که یک رقمی از این وجوه برای امور مواصلات مرزی منظور فرموده‌اند از جناب آقای وزیر راه تمنی دارم این توضیح را بفرمایند که این راهی که از پنج شش سال پیش اساس آن در تهران ریخته شد و چند میلیون تومان هم بین راه بجنورد به مشهد صرف شده آیا اعتبار تکمیل این قسمت راه نیمه‌تمام از بجنورد به مشهد هم ضمیمه این اعتبار هست یا خیر و این راه ساخته خواهد شد یا نه؟ و با این همه سرمایه‌ای که در این راه خرج شده آیا انصاف هست این راه نیمه‌تمام بماند استدعا می‌کنم توضیح بفرمایند.

رئیس- آقای نخست‌وزیر بفرمایید.

نخست‌وزیر (دکتر اقبال)- بنده هر وقت اینجا شرفیاب می‌شوم خیلی خوشوقت هستم که آقایان نمایندگان محترم دولت را ارشاد می‌کنند و راهنمایی می‌کنند و ما از این تذکرات‌شان برای انجام وظایف خودمان بی‌اندازه استفاده می‌کنیم و از این جهت سپاسگزاریم مطلبی اینجا جناب آقای ارسلان خلعتبری فرمودند راجع به وضعیت کار سازمان برنامه و این که اعتبارات قسمت‌های مختلفه کارهای عمرانی مملکت مخصوصاً از لحاظ فرهنگ و بهداشت و راه و کشاورزی اینها همه به وزارتخانه‌های مربوطه‌شان داده شود و وزرای مربوطه آن وزارتخانه‌ها مسئول اجرای کار باشند البته این تزی است که قابل مطالعه است ولی فعلاً آنچه که عمل می‌شود عبارت است از اجرای یک قانونی که به تصویب مجلسین رسیده است و فعلاً آن قانون اجرا می‌شود اگر آن قانون معایبی دارد دولت البته یادداشت خواهد کرد و باید رفع شود ولی مادامی که آن قانون اجرا می‌شود البته تصدیق بفرمایید که دولت نمی‌تواند در اجرای قانونی که به تصویب مجلسین رسیده است دخالت کند یا تغییر بدهد و خوشبختانه خودشان فرمودند که با وجود انتقاداتی که از سازمان برنامه می‌شود و شاید در بعضی قسمت‌ها هم از نقطه نظر کندی کار وارد باشد برای این که خود دولت به استان‌ها که رفتیم بعضی جاها را دیدیم که سازمان برنامه هم اقدام کرد و حتی مسئولین امر را که قصور کرده بودند بازخواست کرد و از کار برکنار گذاشت با وجود این در این چند سال یک اقداماتی هم شده است که البته جناب آقای خلعتبری خودشان تذکر فرمودند امیدوارم با توجهی که شخص اول مملکت اعلیحضرت همایون شاهنشاهی به تمام کارها دارند و مخصوصاً وظیفه‌ای که دولت دارد اگر در کارهای ما هم یک نواقصی هست برطرف بشود و آن چیزی که موجب رفاه و آسایش مردم مملکت است تأمین بشود در اینجا مذاکراتی شد راجع به راه‌ها و برنامه‌هایی که در جریان بوده هست و بعضی از آنها شاید مورد عمل پیدا نکرده است مثلاً راجع به راه شیراز مذاکره شد و جناب آقای صدرزاده تذکراتی فرمودند همان طور که اطلاع دارند دولت در مسافرتی که به شیراز کرد و به استان فارس رفت یک برنامه‌هایی تهیه و تنظیم کرد که در حدود ۴۵ میلیون تومان در اختیار وزارت راه بگذارد و وزارت راه در ظرف سه سال این بن‌بست‌ها را باز کند و راه‌های خوبی چه در داخل خود استان و چه شیراز و اهواز بسازد یعنی آنجا که استان را به هم متصل می‌کند بنده خیلی خوشوقتم که به اطلاع آقای صدرزاده و سایر آقایان نمایندگان برسانم که مقدمات این امر تهیه شده است و قبلاً هم به استحضار جناب آقای رئیس محترم مجلس شورای ملی رسانده‌ام البته از محل این لایحه‌ای که تقدیم مجلس کرده‌ایم استفاده نمی‌شود و خود وزارت راه این کار را انجام می‌دهد و مقدماتش را هم انجام داده ولی در عین حال مطالعاتی که فعلاً راجع به بعضی قسمت‌ها شده است و بعضی‌ها انجام شده است آن مطالعات هم مورد استفاده وزارت راه قرار خواهد گرفت چنانچه اینجا راجع به جان مولم

صحبت شد یکی از راه‌هایی که جان مولم مطالعه کرده و الان مطالعاتش حاضر است همین راه بین اهواز وشیراز است و از این مطالعات وزارت راه استفاده خواهد کرد مملکت ما خوشبختانه یک مملکت بسیار وسیعی است و یک ششم قاره اروپا است و احتیاجات ما هم خیلی خیلی زیاد است و تمام احتیاجات هم به جا است ولی خوب تصدیق خواهند فرمود با انتظاراتی که تمام استان‌ها از دولت دارند نمی‌توان اینها را آناً انجام داد الان جناب آقای دکتر پیرنیا اینجا پیشنهاد فرمودند که دولت به جای این که این پول را تقسیم کند و به قسمت‌های مختلف مملکت بدهد بهتر این است که یک پروژه اقتصادی را من‌جمله راه‌آهن بین کردستان و خارج را برقرار سازد خواستم به اطلاعشان برسانم که این پروژه اقتصادی که می‌فرمایند اولاً این راه‌‏آهن به هیچ جا وصل نمی‌شود برای این که آن طرف خانه در خارج هیچ راه‌آهنی وجود ندارد و بی‌اندازه هم این راه مشکل است و از نظر اقتصادی هم هیچ ارزشی ندارد برعکس وزارت راه خودش قبلاً مطالعه کرده و بنده تعجب می‌کنم که وزیر راه آن برنامه‌ای که قبلاً خود دولت پیش‌بینی کرده و به عرض‌شان رسیده چطور به آن توجهی نکرده‌اند وزارت راه در این مورد مطالعات زیادی کرده و خود دولت هم در این مسافرت‏ به استان کردستان این موضوع را مورد توجه قرار داد و این عبارت از راه‌آهنی است که از مراغه می‌آید به قسمت پایین یعنی مراغه سقز سنندج کرمانشاه و این راهی است که از نظر اقتصادی بسیار راه خوبی است و به علاوه راه ما را وصل می‌کند به راه‌آهن عراق به علاوه پروژه دیگری هم هست که راه‌آهن سرتاسری ما را از اندیمشک به سرحد عراق وصل می‌کند که قبل از این قضایا با دولت سابق عراق مذاکراتی در جریان بود و مطالعاتی هم شده بود که این راه وصل بشود ولی همان طور که به اطلاعشان رساندم آن طرف خانه هیچ چیزی نیست یعنی در آنجا راه‌آهنی وجود ندارد برعکس دولت مطالعه کرده است همان طور که استحضار دارند در مسافرت آذربایجان آقایان به اطلاعشان رسید انشاءالله راه‌آهن ایران از راه ترکیه به تمام اروپا وصل خواهد شد مقدمات امر هم فراهم شده است مطالعاتش هم شده است و امیدواریم که در ظرف دو سه سال دیگر راه‌آهن از رضاییه به شرفخانه و از آنجا به قطور سرحد بین ایران و ترکیه برسد دولت ترکیه هم در آن طرف سرحد مشغول اقدام است وقتی این دو راه به هم وصل شود بالطبع راه‌آهن ایران از راه ترکیه هم به مدیترانه وصل خواهد شد و هم به اروپا و نظر آقای دکتر پیرنیا هم تأمین است ولی روی احتیاجاتی که هست ما نمی‌بایستی فقط وقتمان را و هم‌مان را مصروف یک نقطه از ایران بکنیم برای این که منطقی ندارد که از تمام قسمت‌های ایران یک قسمتش آباد بشود و به سایر قسمت‌هایش توجهی نشود و این را بنده بر خلاف اصل و انصاف می‌دانم از این جهت دولت باید به همه جا توجه بکند نمی‌شود که ما بنادر جنوب را بگذاریم و سایر نقاط را نگذاریم فقط بگوئیم که یک راه‌آهنی از مراغه وصل بشود به آن طرف خانه که همان طوری که عرض کردم نه ارزش اقتصادی دارد و نه ارزش آن راهی که می‌فرمایند و اگر تمام قسمت‌ها به عرض‌شان رسیده بود حتم داشتم که چنین پیشنهادی نمی‌فرمودند جناب آقای صدرزاده راجع به تقسیم اراضی خالصه صحبت‌هایی فرمودند البته در برنامه دولت هست و بر حسب امر اعلیحضرت همایون شاهنشاه دولت مکلف و موظف به اجرای آن هست و جناب آقای صدرزاده اطلاع دارند که آیین‌نامه اجرای این کار مدت زیادی نیست که به دولت ابلاغ شده شاید دو ماه و دو ماه نیم بیش‌تر نیست و دولت هم مشغول است که مقدمات امر را فراهم کند و این هم کار آسانی نیست برای این که این املاک می‌بایستی نقشه‌برداری بشود باید تقسیمات درست بشود و اگر امروز شما آمدید املاک را به یک زارع بیچاره‌ای که وسایل زندگیش فراهم نیست و هیچ سرمایه‌ای ندارد دادید این کاری هم که الان می‌کند از دستش خواهد رفت و این اشتباهی است که در بعضی جاها شده است همین موضوع است که ما نباید تکرار بکنیم یعنی به عقیده من نباید یک کاری بکنیم که بتوانیم قبلاً کشاورز را تقویت بکنیم وقتی مقدمات کار فراهم شد و توانست روی پای خود بایستد آن وقت دست به این کار بزنیم الان اغلب کار املاک را مالکین انجام می‌دهند قنات را مالک رسیدگی می‌کند و اگر مالک نباشد زارع به خودی خودش نمی‌تواند این کارها را انجام بدهد و آن دهات به کلی از بین می‌رود این قسمت‌ها البته مورد توجه دولت هست و در بعضی نقاط هم شروع کردیم من‌جمله همین املاکی که حیات داودی‌ها بر خلاف اصول از دولت با یک فعل و انفعالاتی گرفته بودند مخصوصاً قسمتی که مربوط به گناوه و سایر قسمت‌ها است دستور داده شده است که این املاک هرچه زودتر به مالکیت دولت درآید برحسب مقررات قانونی انتقال داده بشود به زارعین و چون الان این املاک در دست خود زارعین است به آنها و اگذار کنیم مقدمات این کار در خوزستان هم دستور داده شده است که فراهم بشود و شروع خواهیم کرد و جنابعالی مطمئن باشید که یکی از برنامه‌های مسلم و دقیق دولت همین اجرای قانون خالصه است منتهی البته یک مقدماتی می‌خواهد و کاری نیست که در ظرف امروز و فردا و پس‌فردا انجام بدهیم موضوع دیگری که اینجا تذکر فرمودند راجع به لوله‌کشی گاز بود بین اهواز و شیراز که فرمودند آقای انتضام این را منوط کردند به یک کارخانه کود شیمیایی خواستم به ایشان اطمینان بدهم اولاً بنده نمی‌دانم که آقای انتظام چنین موضوعی را گفته‌اند یا خیر ولی هم کارخانه و هم لوله‌کشی هر دو انجام خواهد شد و نقشه آنها تمام شده و در جلسه اخیر هیئت دولت که در پیشگاه همایونی روز دوشنبه هفته گذشته تشکیل شد وزیر صنایع و معادن این موضوع را به عرض اعلیحضرت همایونی رساند و قرار شد شروع شود. (صدرزاده- متشکریم) همین طور راجع به دفع آفات فرمایشی فرمودند این مبلغی که ما اینجا تقاضا می‌کنیم یک مبلغی است که باید بگیریم ولی از این پول امسال برای دفع ملخ در تمام نقاط کشور از آن استفاده کردیم و چون اعتبار پیش‌بینی نشده بود بعضی از امور هست که در مملکت پیش می‌آید بعضی از بلیات مثل زلزله مثل سیل مثل ملخ که اینها در هیچ جا پیش‌بینی نشده و نباید بشود از این جهت ما محتاج به یک اعتبارات فوق‌العاده هستیم و این اعتباراتی که ذکر شده و پیشنهاد شده برای دفع ملخ است که ما تقاضا کردیم البته وزارت کشاورزی برنامه دقیقی تهیه کرده است که انشاءالله این ملخ بومی را بتوانیم در ایران ریشه‌کن بکنیم و امیدوارم در سال‌های آتیه این کار انجام بشود و رفع زحمت کشاورزان بشود ولی باید به عرض آقایان برسانم که در نتیجه اقداماتی که راجع به دفع ملخ شده امسال به محصول گندم هیچگونه ضرر و آسیبی وارد نکرده است برای این که مأمورین دولت حقیقتاً کوشش کرده‌اند و بنده نمی‌توانم اینجا چون رئیس دولت هستم از مأمورین دولت اظهار قدردانی و تمجید کنم ولی به تصدیق تمام اهالی مناطقی که آنجا عملیات کرده‌اند و تلگرافاتی که شده است همین قدر می‌دانم که مأمورین وظایف خودشان را به بهترین وجهی انجام داده‌اند بنده می‌خواستم از فرصت استفاده بکنم قبل از این که جواب فرمایشات آقای صدرزاده را بدهم یک مطالبی را به عرض آقایان نمایندگان محترم برسانم یک مطالبی جناب آقای صدرزاده راجع به دانشجویان فرمودند که چرا ما در امریکا برای آنها کمک بیشتری قائل شدیم البته خودشان فرمودند که شاید به واسطه گرانی هزینه زندگی است این تشخیص ایشان کاملاً صحیح است در مسافرتی که بندگان اعلیحضرت همایون شاهنشاه به امریکا فرمودند و تماسی که با دانشجویان حاصل فرمودند ملاحظه فرموده بودند که دانشجویان خیلی در زحمت هستند از این جهت امر فرمودند که دولت در این قسمت یک دقتی بکند و ما بتوانیم کمک بیش‌تری بکنیم و چون در بودجه وزارت فرهنگ محلی نبود ما اجازه گرفتیم که از این محل کمک بشود و این مانع از این نیست که ما راجع به محصلینی که در اروپا هستند یک تجدید نظری بکنیم و به همین جهت دستور داده شده است که سرپرست آنها بیاید در تهران و در کمیسیونی که در وزارت فرهنگ تشکیل خواهد شد تمام اشکالاتی که در آنجا است که خود بنده و همچنین آقای وزیر فرهنگ در مسافرتی که به اروپا کردند برخوردیم با این گرفتاری‌ها و همچنین نسبت به محصلینی که در امریکا هستند راجع به امور سرپرستی آنها و طرز زندگی‌شان یک رسیدگی بکنیم و تجدید نظری بکنیم و این رویه که الان داریم صحیح نیست از این جهت به آقای وزیر فرهنگ دستور داده شده است که یک برنامه صحیحی با اطلاعاتی که وزارت فرهنگ دارد تهیه بکند و در هیئت دولت رسیدگی بشود تا بعد عمل بشود موضوع دیگری که راجع به راه‌آهن آقای دکتر پیرنیا فرمودند مربوط به اهمیت راه‌آهن بود بنده با فرمایشات ایشان موافقت کامل دارم و می‌دانم که راه‌آهن چه اثر مهمی از نظر اقتصاد مملکت دارد و از این جهت دولت سعی کرده و سعی می‌کند که در راه‌آهن روزبروز توسعه پیدا می‌کند و از این جهت خواستم به استحضار آقایان نمایندگان برسانم که در اوایل شهریور که دولت طبق برنامه به استان اصفهان خواهد رفت امیدوار است آنجا مقدمات شروع راه‌آهن از راه یزد به اصفهان فراهم بشود انشاءالله این کار انجام خواهد شد مطالب دیگری بود که می‌خواستم به عرض آقایان نمایندگان برسانم و از فرصت استفاده کنم همین‌طور که آقای مهدی ارباب اینجا تذکر دادند خوشبختانه در ظل توجهات شخص شخیص بندگان اعلیحضرت همایون شاهنشاه و عموم ملت ایران بعد از دوران بحرانی که در این مملکت بعد از شهریور پیش آمد و مخصوصاً قبل از این پنج سال همه‌مان دیدیم که چه وضعیتی در اینجا بود مملکت امنیت و آسایش نداشت تمام امور اقتصادی مملکت خراب شده بود نفت ما یعنی عواید نفت ما که مورد استفاده بود به کلی از بین رفت هیچکس در خانه‌اش راحت نبود الحمدالله ما امروز از یک امنیت و آسایش برخورداریم که بنده می‌توانم حضور آقایان عرض کنم که در هیچ نقطه دنیا این امنیت وجود ندارد (صحیح است) این امنیت و آسایش برای ما لازم است (صحیح است) این وظیفه هر شخصی است وظیفه هر یک از افراد این مملکت است و وظیفه هر یک از افراد وطن‌پرست و علاقه‌مند به استقلال و عظمت ایران است‏ که همگی سعی بکنیم که این آرامش و این امنیت برقرار باشد و هیچ کدام ما عملی انجام ندهیم که آن عمل موجب سلب آسایش مردم بشود به عقیده بنده هر فرد وطن‌پرستی و هر فردی که به ایران علاقه‌مند است باید این کار را انجام بدهد و دوم برای اجرای برنامه‌های عمرانی و آبادانی این کشور اگر آسایش و آرامش و امنیت برقرار نباشد هیچ کاری پیشرفت نخواهد کرد و تمام انتظاراتی که مردم از

نمایندگان مجلسین دارند و از دولت دارند اینها اجرا نخواهد شد این کارها فقط در یک محیط آرام و یک محیط امن و یک ثباتی که در کارها باشد انجام خواهد شد و خوشبختانه تمام اینها آماده و حاضر است و بنده به طور فهرست‌وار برای یادآوری به عرض می‌رسانم البته تمام نمایندگان محترم به اغلب امور واقف هستند ولی گاهی یادآوری برای خودمان و برای عموم مردم و برای اشخاصی که درخارج از سرحدات ما زندگانی می‌کنند لازم است که این یاد آوری بشود و بدانند که در ظرف پنج شش سال اخیر بعد از مرداد ماه ۳۲ چه اقداماتی در این مملکت شده است و البته تصدیق می‌کنم که این اقدامات را شاید بیش از این هم می‌شده انجام داد ولی باید دید چه اشکالاتی در بین بوده و آن اوضاع و احوالی که این اشخاص قبل از ۲۸ مرداد در این مملکت درست کرده بودند برای این که ما دوباره شروع به اصلاحات بکنیم البته مدتی از وقت ما تلف شده است تا آن خرابی‌ها ترمیم بشود برای این که یک خانه‌ای را که خراب شده است درست بکنیم اول بایست بام‌هایش را جمع کرد الوارها را جمع کرد و سقف‌ها را برداشت و ساختمان را صافش کرد تا بتوان اقدامی کرد و کاری انجام داد و این البته یک مقدار وقت تلف می‌کند تا این که یک زمین مسطح و آماده برای ساختمان باشد بنده فهرست‌وار از قسمت‌های مختلف یادداشت‌هایی که برداشته‌ام با اجازه آقایان عرض می‌کنم گرچه یک قدری وقت‌تان را می‌گیرد و بنده معذرت می‌خواهم ولی از نقطه نظر مصالح کشور صلاح می‌دانم که این موضوعات در اینجا یادآوری بکنیم و هر روز صبح که از خانه بیرون می‌آییم یادآور بشویم و شکر و سپاس خدا را به جا بیاوریم این امنیت و آسایش است که در مملکت برای ما برقرار است (صحیح است) این که بنده عرض می‌کنم همه آقایان می‌دانندکه چه داشتیم و در چه زحمتی بودیم و چه زندگانی ناامنی داشتیم و حالا چه زندگانی داریم وقتی یک ملتی سپاسگزار بود به درگاه خدا از آن امنیت و آسایش که به او داده شده است خداوند هم روزبروز آن آسایش و امنیت را برای او بیشتر عطا می‌کند و ما لازم است که از این آسایش و امنیت به درگاه خدا سپاسگزاری کنیم قبلاً بنده وظیفه خودم می‌دانم از تمام اشخاص و مقامات و افراد وطن‌پرست این مملکت که برای حفظ و اعتلای نام ایران به نحوی از انحا کمک و مساعدت کردند و از آن وضعیتی که ما را به پرتگاه و سقوط حتمی رسانده بود جلوگیری کردند به نام دولت و از طرف خودم سپاسگزاری کنم کارهایی که در این مدت شده است البته دولت‌های سابق دو دولتی که قبل از این دولت سر کار بوده‌اند هر کدام‌شان در حدود مقدورات و ممکنات به عقیده بنده هیچ گونه کوتاهی نکردند و اگر مقدمات این کارها را آن دو دولت تهیه و حاضر نکرده بودند شاید این دولت موفقیت‌هایی که حاصل کرده است نمی‌کرد برای این که باید این مقدمات تهیه می‌شد که ما بتوانیم این کارها را بکنیم و بنده وظیفه خودم می‌دانم که از دو دولتی که قبل از این دولت در این مملکت خدمت کرده‌اند تشکر بکنم. در قسمت فرهنگ همه آقایان می‌دانند که وزیر فرهنگ شما خیلی جدی است و وارد است و در وزارت فرهنگ این قسمتی که اینجا هست البته مربوط به سال گذشته است سال‌های قبل را هم آقایان اطلاع دارند در قسمت مبارزه با بیسوادی در سال گذشته ۳۷۴۰۰۰ نفر در کلاس‌های اکابر در سرتاسر کشور مشغول تحصیل بوده‌اند در صورتی که این عده در سال ۱۳۳۴ فقط ۱۲۹۰۰ نفر بوده است. عده دانش‌آموزان در سال گذشته جمعاً ۱۲۴۸۰۰۰ نفر در تمام مدارس کشور مشغول تحصیل بوده و این عده نسبت به سال قبل آن ۱۶۸۰۰۰ نفر فزونی داشته و نسبت به سال ۱۳۳۲ بیش از نصف علاوه شده است. ساختمان‌های فرهنگی: در سال گذشته ۲۹۱ ساختمان نیمه‌تمام فرهنگی از اعتبارات دولتی و سازمان برنامه به اتمام رسید و ۱۴۲ ساختمان جدید از اعتبارات دولتی و شهرداری و اوقاف ساخته شده است. کتاب‌های مجانی: در سال گذشته جمعاً متجاوز از دو میلیون جلد کتاب با کمک سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی به دانش‌آموزان دبستان‌ها مجاناً داده شده است و به بیش از پنج هزار نفر دانش‌آموز غذای مجانی داده شده است با کمک و مساعدت آقایان نمایندگان هر دو مجلس دولت قانون پشتوانه اسکناس را به مجلس آورد. در بدو امر که این دولت می‌خواست این کار را بکند حتی بین بعضی از افراد خود دولت در کابینه اختلاف سلیقه‌ای بود که ممکن است این کار باعث تورم بشود و این کار ممکن است باعث گرانی زندگانی مردم بشود و مردم ناراحت بشوند ولی خود بندگان اعلیحضرت همایون شاهنشاه در این قسمت مطالعاتی فرموده بودند و به دولت سابق هم آن تذکرات را داده بودند و بعد از این که خود دولت در این قسمت غور و بررسی کاملی کرد تشخیص داد که این کار باید بشود بنده خیلی خوشوقت هستم که امروز به اطلاع آقایان برسانم که این قانونی که از تصویب مجلسین گذشت بی‌اندازه برای ممکت مفید بوده است و بر خلاف آن چیزی که بعضی‌ها از خود ما هم حدس می‌زنند به‌هیچ‌وجه من‌الوجوه باعث تورم نشده است و ما توانسته‌ایم با این کمکی که به صنایع شده است مردم را وادار کنیم که سه برابر آن را سرمایه‌گذاری بکنند یعنی ملاحظه می‌فرمایند خود مردم اگر ما صد تومان دادیم اگر دولت صد تومان داد مردم دویست تومان آورده‌اند و گذاشته‌اند روی این کار و این خودش دلیل بر این بوده است که اعتماد داشته‌اند باز برمی‌گردیم به این که امنیت و ثباتی در این مملکت بوده است و اگر امنیت نبود این کار نمی‌شد در همین کناره جاده چالوس به رامسر آقایان که تشریف برده‌اند ملاحظه فرموده‌اند که چقدر باغ‌ها احداث شده است در حالی که قبلاً این باغ‌ها همین جور افتاده بود حتی در شهسوار این باغ‌ها خراب شده بود اصلاً مردم علاقه‌ای نداشتند ولی الان مردم فعالیت می‌کنند فقط و فقط برای این که امنیت هست و دولت هم در حدود امکانات مالی خودش وسایل را فراهم کرده است از این جهت وزارت صنایع و معادن علاوه بر انجام وظایف جاری خود از محل تفاوت ارزیابی پشتوانه اسکناس به منظور بهبود امور صنایع و معادن کشور تعداد ۴۳۲ طرح را به مبلغ ۵۹۸۷ میلیون ریال مورد رسیدگی قرار داده و از بین آنها تعداد ۱۲۹ طرح را به مبلغ ۲۱۹۳ میلیون ریال جهت اعطای وام به بانک ملی ایران توصیه نموده است و در مقابل ۲۱۹۳ میلیون ریال دو برابر آن را مردم سرمایه‌گذاری کرده‌اند یعنی در حدود ۵ هزار میلیون ریال مردم برای این کار سرمایه‌گذاری کرده‌اند البته گزارش این کار به عرض مجلس رسیده است که قسمت عمده آن مربوط به کارخانه‌های نساجی است و بعد کارخانه‌های قند و آن وقت سایر کارخانه‌ها برای این که دو قسمتی که ما احتیاج داریم و باید اقدام بکنیم یکی تأمین قند در داخل کشور است و یکی قماش و امیدوارم که ما در سال ۱۳۴۲ از ورود قند و قماش به مملکت به کلی بی‌نیاز باشیم البته علاوه بر این وام‌های عمده که به صنایع داده شده دولت بنا به پیشنهاد صنایع و معادن موافقت کرده که مبلغی هم برای صنایع کوچک بدون تشریفات به ولایات بدهد که در جاهایی که اطاق‌های بازرگانی تشکیل شده است در آنجا توسط آنها بدهیم و این کارها هم انجام شده است که در تمام نقاط ده هزار تومان بیست هزار تومان ۱۵ هزار تومان حداکثر پنجاه هزار تومان برای صنایع کوچک محلی کمک بشود و این کار هم شده است در قسمت کشاورزی البته کشاورزی ما محتاج به اصلاحات خیلی زیادی است و مخصوصاً آگاه کردن مردم به اصول جدید کشاورزی برای این که سطح تولید را زیاد بکنیم در این قسمت البته خیلی اقدامات شده است ولی کافی نیست مدت می‌خواهد مردم استثنایی ندارند در کردستان یک عده‌ای آمده بودند در آنجا در حدود ۷۰ تراکتور و چهل تا در یک شهر یعنی ۱۱۰ تراکتور در کردستان مشغول کار است اینها آمده بودند و شکایت داشتند که ما در آنجا تعمیرگاه نداریم و اگر یک پیچی از بین برود باید ببریم تهران و هزار تومان خرج کنیم به همین جهت در برنامه‌هایی که به عرض آقایان رسیده است اگر ملاحظه بفرمایند تعمیرگاه‌هایی در بعضی نقاط پیش‌بینی شده است و تا آنجایی که مقدور بود سعی شده است و کوتاهی در این امر نشده است در مورد مبارزه با ملخ‌ها همان طور که قبلاً به عرض رساندم در کلیه استان‌های مختلف کشور متجاوز از ۱۲۰۰۰۰۰ هکتار با ملخ دریایی و ۸۶۶۰۰۰ هکتار با ملخ مراکشی و ۱۶۵۰۰۰ هکتار با ملخ بومی مبارزه به عمل آمده است در سایر قسمت هم وزارت کشاورزی اقداماتی کرده است آقایان اطلاع دارید لایحه سد درودزن و زرینه‌رود را تقدیم مجلس کردیم از مقام ریاست استدعا می‌کنم دستور بفرمایند که هر چه زودتر به این لوایح در کمیسیون‌ها رسیدگی بشود و به تصویب برسد تا بتوانیم هر چه زودتر وعده‌ای که داده‌ایم انجام بدهیم (یک نفر از نمایندگان- متأسفانه کمیسیون کشاورزی این کار را عقب انداخته) وزارت راه هم در حدود پول و بودجه‌ای که داشته است به تصدیق همه آقایان کوتاهی نکرده است وزیر راه ما یا وزیری است که توی راه است و دایماً تمام کارهایش در توی راه است و آن چیزی که در قدرت ایشان است چون خود آقایان ملاحظه فرمودند لازم نیست که تکرار کنم کوتاهی نکرده است البته برای اصلاحات راه‌های ما باید راه‌های اساسی ساخته بشود و ما سعی کردیم برنامه وزارت راه را به این مجری بیندازیم که علاوه بر راه‌های اساسی که باید بسازد راه‌های فعلی را ولو این که طرح‌های سازمان برنامه هم عملی بشود راه‌های فعلی را به یک وضعی بیندازیم که مردم راحت و آسوده باشند البته آقایان ملاحظه فرمودند که این کار در چند خط انجام شده است این کار فقط به وسیله اکیپ‌ها و دسته‌های به اصطلاح مکانیزه که با لوازم فنی اداره می‌شود انجام می‌شود و در بعضی جاها نتیجه خوبی گرفته‌ایم و امیدواریم که در آتیه نزدیکی این اکیپ‌ها را مجهز بکنیم و راه‌های اساسی مملکت را به یک صورتی دربیاوریم که مردم استفاده بکنند و دیگر در راه‌ها دست‌اندازی نباشد ولی البته وزارت راه با استفاده از اعتبارات سازمان برنامه توانسته است در ظرف این چند سال راه‌آهن را به مشهد برساند و از شمال راه‌آهن را به سرحد جلفا از یک طرف و به شرفخانه کنار دریاچه رضاییه برساند که مخارج خیلی هنگفتی برای این خطوط شده است باید از تمام اشخاصی که در پیشرفت این کار زحمت کشیده‌اند و کمک و مساعدت کرده‌اند سپاسگزاری کرد این راه‌ها بی‌اندازه مورد استفاده مردم است بنده روزی که به اروپا می‌رفتم وزیر راه گزارش داد که صد هزار نفر الان در مشهد منتظر راه‌آهن هستند و با این که هر روز سه قطار حرکت می‌کند با وجود این مراجعات خیلی زیاد است ملاحظه می‌فرمایید که چقدر این راه‌آهن مورد علاقه مردم واقع شده که

در مشهد می‌مانند برای این که بالاخره با راه‌آهن بیایند برای راه‌آهن تبریز الان یک هفته منتظر می‌مانند تا نوبت بگیرند از جهت اقتصادی هم راه‌آهن به کلی وضعیت اقتصادی این دو منطقه را تغییر داده است هم وضعیت آذربایجان تغییر کرده است هم وضعیت خراسان یعنی از راه‌آهن بی‌اندازه استفاده شده است چه از نقطه نظر این که متاعی که دارند می‌توانند به تهران بیاورند و بفروشند در سایر قسمت‌ها هم بنگاه راه‌آهن اقداماتی کرده است این لوکوموتیوهایی که ما داشتیم تمام بخاری بود اینها فعلاً به درد نمی‌خورد مخارجش خیلی زیاد است راه‌آهن توانسته است ۱۲۰ لوکوموتیو دیزل تهیه کند و بی‌اندازه مورد استفاده قرار گرفته است و با صرفه‌جویی که در استعمال این دیزل‌ها شده است توانسته است تقریباً جبران تمام مخارجش را بکند و امیدواریم که این قسمت هم هرچه زودتر تکمیل بشود و مورد استفاده قرار بگیرد یکی از موضوعاتی که شاید زیاد جلب توجه نکرده قضیه آب تهران است که فایده آن یک چیز خیلی واضحی است مخصوصاً بنده که طبیب هستم عرض می‌کنم که یکی از شرایط سلامتی انسان آب مشروب و پاک و سالم است در همین تهران و نقاطی که لوله‌کشی آب شده است یکی از نقاطی که الان لوله‌کشی شده است بالکل وضع مزاجی اشخاص تغییر کرده است در همین تهران با صرف مخارج خیلی زیاد و صرف وقت زیاد بالاخره توانسته‌ایم این لوله‌کشی را عملی بکنیم البته هنوز بیشتر از یک ثلث و شاید نصف تهران لوله‌کشی نیست ولی بالاخره مدت می‌خواهد و مشغول هستیم خارجی‌ها که می‌آمدند به تهران و می‌رفتند شاید این آب تهران را یک ننگ ملی برای ما می‌دانستند خیلی خوشوقتیم که در این چند ساله این قسمت هم عملی شده است و بقیه هم بدون تردید انجام خواهد شد و باید مردم تهران بدانند البته هم می‌دانند و سپاسگزارند که سابق چه آبی می‌خوردند و حالا چه آبی می‌خورند این را نباید فراموش کرد که در این مدت کوتاهی شده است و کاری شده است وزارت پست و تلگراف هم فعالیت‌هایی دارد و مخصوصاً در این چند سال خیلی کارها کرده است از آن جمله برقراری ارتباط تلگرافی مستقیم با کشورهای ژاپن- هندوستان- امریکا- آلمان در خود داخله کشور آقایان اطلاع دارند که در هر کجا که ممکن است وسایل ارتباط داخلی را بین تهران و ولایات برقرار کردیم و هر روز جایی را افتتاح می‌کنند ارتباط تلفن‌های بی‌سیم با کشورهای یونان- آلمان شرقی- ترکیه- یوگوسلاوی- کانادا- آمریکا- فرانسه- ایتالیا- آلمان- ژاپن و روسیه برقرار شده‏ است در داخله هم از نقطه نظر حمل و نقل پستی و تکمیل کادر کوتاهی نشده است به عقیده بنده دستگاهی که در این چند سال اخیر حقیقت خدمت کرده است وزارت بهداری است که مبارزه کرده است با مالاریا البته با کمک بهداشت جهانی آقایانی که سابقاً تشریف برده بودند به مازندران و گیلان آن چهره‌های زرد و شکم‌های بزرگ را ملاحظه کرده‌اند یکی از اشخاصی که قضاوت کرده است پرفسور ابرلین رئیس سابق دانشکده پزشکی تهران بوده این شخص بعد از دیدن این افراد تعجب کرد که در عرض چند سال چه طور ممکن است این طور قیافه مردم تغییر کند وزیر بهداری داریم که همکار سابق آقایان است و آقایان بهتر می‌شناسند و می‌دانند که در قسمت بهداشت مردم هیچ کوتاهی نکرده است و کار کرده است یکی از آقایان تذکر دادند که جمعیت ایران روزبروز زیادتر می‌شود گمان کنم آقای دکتر پیرنیا بودند این صحیح است و پیش‌بینی می‌شود که در ظرف ۲۰ سال آینده جمعیت ایران دو برابر شود الان هم فصل تغذیه مردم بهتر شده است و مردم علاقه دارند چیز خوب بخورند و هم از مرگ و میر اطفال کاسته شده و البته مبارزه‌ای که با سل شده است مبارزه‌ای که با مالاریا شده است کارهای بسیار اساسی است که در این مدت انجام شده و یکی دیگر از کارهای بسیار اساسی به عقیده بنده که در این مملکت شده است مبارزه با تریاک است که این سم مهلک بر حسب امر اعلیحضرت همایون شاهنشاهی دولت وقت که دولت آقای علا بود این کار را انجام داد و دولت فعلی هم دنبال آن کار را گرفته است و با آن مبارزه می‌کند البته وزارتخانه‌های دیگر هم در این مدت کارهایی کرده‌اند یکی از این وزارتخانه‌هایی که من باید از آن قدردانی کنم وزارت گمرکات است که وزیر گمرکات و انحصارات بی‌اندازه وظایف خودش را خوب انجام داده است وضعیت گمرک مخصوصاً عایدات گمرک ما خیلی خوب شده است و به هر حال این وزارتخانه وظایفش را خیلی خوب انجام داده است و من وظیفه خودم می‌دانم از ایشان تشکر کنم ما در این جا یک وزیر جدیدی داریم که از همکاران آقایان هستند ایشان آقای دکتر هدایتی هستند که در این مدت کوتاهی که آمده‌اند اقداماتی کرده‌اند و امیدوار هستم که اقدامات‌شان مؤثر واقع شود و چرخ‌های عدلیه به راه بیفتد که موجبات آسایش مردم فراهم شود و اطمینان دارم که ایشان در این راه موفق خواهند شد البته قوای انتظامی ما حافظ استقلال و امنیت کشور هستند و من لازم نمی‌دانم که در این مورد چیزی بگویم اگر ما می‌توانیم با امنیت وآسایش انجام وظیفه کنیم البته در اثر اقدامات وزرات جنگ و قوای انتظامی ما است که با کمال جدیت مشغول انجام وظیفه هستند در تمام کارهای دولت البته نواقصی و معایبی وجود دارد و آن طوری که باید و شاید رفاه و آسایش مردم را فراهم نمی‌آورد ولی خواستم به عرض برسانم که این امر تعهدی نیست و ما سعی خواهیم کرد که این مشکلات را برطرف کنیم و از همین جهت از تمام کارمندان دولت خواسته‌ام با مردم کمال حسن سلوک را داشته باشند و حرف‌های آنها را گوش بدهند ما آمده‌ایم برای این کار کار دیگری نداریم ما باید این وظایف را انجام دهیم ولی البته از مردم ایران هم انتظار داریم که دولت‌های خودشان را چه این دولت و چه هر دولت دیگر را کمک و یاری کنند رعایت مقررات و قوانین و دیسیپلین را بکنند اگر فلان پاسبان گفت از پیاده‌رو بروید و از وسط خیابان نروید این به نفع اوست نباید گفت که چرا پاسبان این حرف را می‌زند نباید از وسط خیابان رفت این که می‌بینید وقتی پاسبان ایستاده است یا دستش را تکان می‌دهد ماشین‌ها و اتومبیل‌ها از جای خودشان حرکت نمی‌کنند این از برای خود مردم است باید همه رعایت اصول انضباط را بکنیم تا انشاءالله در خدمت و پیشرفت مملکت موفق شویم بنده بیش از این وقت آقایان را نمی‌گیرم و فقط استدعا دارم یکی این که لایحه‌ای که در خدمت آقایان است راجع به سازمان اداری استدعا می‌کنم کمیسیونی که باید دوباره تشکیل شود تشکیل شود و مقام ریاست دستور بفرمایند که تشکیل شود که این لایحه که مورد توجه خاص اعلیحضرت همایون شاهنشاهی است مخصوصاً استدعا می‌کنم که هر چه زودتر تکلیفش را روشن کنید. یک موضوع دیگری که باید عرض کنم راجع به قانون مالیات بر درآمد و سفته بازرگانی است که البته در این مدت اعتراضاتی کرده‌اند و دستور دادم رسیدگی کنند عرض کنم که ما از صبح تا غروب نشسته‌ایم برای حرف گوش دادن طومار نوشتن و امضاء جمع کردن مال زمان‌هایی بود که نتیجه‌اش را دیدیم بد بود و روش غلطی بود اشخاص چه موقع به دولت مراجعه کردند که ما رسیدگی نکرده‌ایم قبل از این که طومار جمع کنند اجتماع کنند با این که در این جمع شدن بنده هیچ سوءنیتی نمی‌بینم ولی هر کاری که شاید دستگاهی یا افرادی ممکن است از آن استفاده کنند نباید انجام داد باز جمله معترضه‌ای عرض کنم چند شب پیش در یکی از میدان‌های تجریش یکی از خانم‌ها یکی از این پیراهن‌های ساک نمی‌دانم چی می‌گویند کیسه‌ای تنش کرده بود یک عده هم جمع شده بودند و برای یک جریان کوچکی نباید بهانه دست عده‌ای داد که سوءاستفاده کنند این است که ما باید هوشیار باشیم و بهانه به دست بعضی از اشخاص ندهیم مردم باید بدانند که هر موضوع دستگاهی دارد رئیس دولت و وزرا در اختیارشان هستند خواستم عرض بکنم در این کابینه‌ای که ما هستیم حضرت اشرف نداریم ما وزیر هستیم و فردی هستیم که آمده‌ایم برای خدمت به مردم و هر آن و دقیقه‌ای که ما را می‌خواهید بنده و سایر آقایان حاضر هستیم برای رسیدگی البته برای کار سفته هم رسیدگی می‌شود دستور دادم کمیسیون‌هایی تشکیل شود انتظار دارم که آقای وزیر دارایی که به مرخصی رفته‌اند روز پنجشنبه برگردند و رسیدگی کنند بنده خودم در کمیسیون دقت خواهم کرد و اگر لازم باشد بنده لایحه اصلاحی‌اش را هم تقدیم خواهم کرد که اصلاح شود.

رئیس- آقای نورالدین امامی.

نورالدین امامی- بنده یک دقیقه و نیم بیش‌تر صحبت نمی‌کنم جناب آقای نخست‌وزیر مرداد ماه گرمی است ولی در مرداد دو عید بزرگ داریم یکی جشن مشروطیت یکی ۲۸ مرداد است این لایحه بزرگ‌ترین عیدی است که جنابعالی به مرزنشین‌ها می‌دهید آقا استاندارد آذربایجان بودید می‌دانید ما در چه وضعی هستیم این بزرگ‌ترین عیدی است که دولت در مرداد به مرزنشین‌ها داده است به شرط این که فوق‌العاده و خرج سفر نباشد پول اتومبیل نباشد این یک شرط یکی هم قربان مرزنشین دادگستری می‌خواهد یک میلیون از این پول را تو را به وجدانت اگر می‌خواهی مملکت مشروطیت کامل داشته باشد به وزیر دادگستری بدهید در مرزها عمارت بسازد که قاضی جا داشته باشد برود آنجا قاضی نمی‌رود مأمور آنجا هر عملی که می‌خواهد می‌کند هیچ قاضی نمی‌تواند برود مرز برای این کار هم فکری بکنید بزرگترین عیدی به مرزنشین‌ها است این کار است که برای اعقابت هم خوب است.

رئیس- آقای حمید بختیار مخالفید؟ (بله) بفرمایید.

حمید بختیار- هر چند به حسن نیت جناب آقای نخست‌وزیر اعتقاد کامل دارم چندین بار هم که حضورشان شرفیاب شدم راجع به حوزه انتخابیه خودم مطالبی عرض کردم و راضی برگشتم ولی راجع به این لایحه فعلی هر چند نسبت به این پولی که تقسیم می‌شود سهمی به خوزستان و بندرعباس جناب آقای ارباب داده نخواهد شد ولی من از جناب آقای نخست‌وزیر و وزرای محترم‌شان تقاضا می‌کنم که هیچ وقت شده است که در هیئت دولت صحبت شود که ۶۰۰ هزار ایل بختیاری در ایران وجود دارد اگر شده است بفرمایید (نخست‌وزیر- صحبت شده است) بنده این را با صراحت عرض می‌کنم برای این که من دو سال خودم از طرف دولت مأمویت داشتم در ایل بختیاری آقایان این افراد درست مثل پانصد سال پیش زندگی می‌کنند اگر من یک فرد بختیاری جناب آقای نخست‌وزیر بازرس بفرستید رسیدگی کنند اشتباه می‌کنم وقتی شما قرص آسپرین به او می‌دهید

نمی‌خورد می‌اندازد دور نمی‌داند چیست اگر اینها ایرانی هستند اگر اینها هم از این نفت سهمی دارند شایسته است دولت دمکرات هم به آنها سهمی بدهد فکر کنید این افراد هم زن و بچه دارند بیمارستان می‌خواهند، فرهنگ می‌خواهند بنده زیادتر از این توضیح نمی‌دهم نکته‌ای را از طرف نمایندگان خوزستان مأموریت دارم که به عرض برسانم نمایندگان خورستان که یکی‌شان وزیر شد و ما تنها ماندیم تعداد ما کم است ما باید ۱۵ نفر باشیم چهار نفریم (ارباب- شما یک نفر کافی هستید) در این لایحه هم عرضی ندارم آنچه صلاح است صلاح مملکت است و خدا کند که میلیون‌ها دلار بیاید در این مملکت و خرج شود و خیلی خوشحالیم ولی از جناب آقای نخست‌وزیر خیلی گله دارم برای این که جناب آقای نخست‌وزیر در صدر نشسته‌اند و گرفتاری دارند و نمی‌توانند به همه جا رسیدگی کنند ۱۲ وزیر انتخاب کرده‌اند که کارهای شهرستان‌ها و استان‌ها و افراد را رسیدگی کنند که به آقایان وزرا ارادت ندارم اگر داشتم عرض می‌کردم البته اگر قرار شد چیزی برسد سهم خوزستان را هم فراموش نفرمایید الساعه که آقایان این جا نشسته‌اند خوزستان ۵۵ درجه حرارت دارد و کارگرها دارند کار می‌کنند اگر بنا باشد به خوزستان سهمی از این محل ندهید واقعاً بی‌انصافی است من از جناب آقای دکتر راجی یک خواهش دارم و آن عقده دلم است تابلویی جلوی بیمارستان جندی‌شاپور اهواز زده‌اند این را سه سال پیش گذاشته‌اند این را تو را به خدا بردارید (موسوی- چه نوشته است رویش؟) رویش نوشته است سازمان برنامه ۷ ساله دوم مریضخانه‌ای ما خودمان ساختیم ۶۰۰۰ متر زیربنا است این دو سال است تمام شده است آقایان ما یک دستگاه ریون ایکس داریم در صندوق‌ها پوسید و هنوز از آن استفاده نمی‌شود درصورتی که در تمام خوزستان یک دستگاه رادیوگرافی نیست هر روز هم یکی از آقایان پشت تریبون می‌آیند و می‌گویند مرز این چنین آذربایجان این جور فارس این جور من به شوخی به یکی از رفقا عرض کردم گفتم من به ارباب ارادت دارم برای این که در هر چیز صحبت می‌شود می‌گوید سهم بندرعباس را بدهید و حتی در روزنامه خواندم دیشب مهندسی در کویر لوت موشک در می‌کرده با اشعه ماورابنفش مارهای آنجا را جمع کرده اگر این مارها را جمع کنند باز ارباب می‌گوید سهم بندرعباس را هم بدهید بنابراین جناب آقای نخست‌وزیر از حضورتان استدعا می‌کنم بنده هر موقع حضورتان شرفیاب شدم تشخیص دادم با این فهم کم خودم البته بنده لر هستم و آقایان استاد بنده هستند ولی تشخیص دادم جنابعالی نظر مساعد دارید یک قدری توجه بفرمایید یک قدری به آقایان وزرا در هیئت دولت تذکر بفرمایید و ما امیدوار هستیم که جنابعالی تشریف بیاورید خوزستان و از نزدیک دردهای ما را ببینید ولی باز هم تقاضا می‌کنم در آتیه اگر بنا شود سهمی داده شود سهم خوزستان را فراموش نکنید (احسنت).

رئیس- پیشنهاد کفایت مذاکرات رسیده قرائت می‌شود.

(به شرح زیر خوانده شد)

پیشنهاد می‌کنم مذکرات در ماده واحده کافی است. مهدی ارباب

رئیس- توضیح بدهید.

مهدی ارباب- کم‌کم تقدیم پیشنهاد کفایت مذاکرات دارد اختصاص به بنده پیدا می‌کند امیدوارم مورد بی‌لطفی آقایان واقع نشوم تصور می‌کنم این پیشنهاد کاملاً مورد قبول و رضایت آقایان است زیرا وقت گذشته هوا هم گرم است و می‌خواهم خیلی زود این لایحه به تصویب برسد بنابراین به نظر بنده مذاکرات کافی است.

چند نفر از نمایندگان- مخالفی نیست.

رئیس- مخالفی نیست؟ آقایانی که با پیشنهاد کفایت مذاکرات موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد پیشنهادات قرائت می‌شود.

(به شرح زیر خوانده شد)

مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی

پیشنهاد می‌کنم تبصره زیر به لایحه ماده واحده مربوط به نحوه مصرف قسمتی از پذیره ۲۵ میلیون دلاری نفت اضافه شود.

تبصره ۲- دولت مکلف است در ظرف مدت دو ماه از تاریخ تصویب این قانون لایحه تأسیس یک دانشگاه مجهز را در کشور تقدیم مجلس نماید و هزینه آن را از محل باقی مانده پذیره ۲۵ میلیون دلاری نفت تأمین کند این دانشگاه باید دارای وسایلی باشد که همه ساله از آن مقدار کافی پزشک و مهندس فارغ‌التحصیل گردد.

مهندس جفرودی. دکتر امیراصلان افشار. یارافشار. دکتر سعید حکمت. مهندس شیبانی. دکتر اسدی. عبدالحمید بختیار. ساگینیان. مهندس دهستانی. مهندس فروهر. مهندس فیروز. بیات‌ماکو. علامه وحیدی. قراگزلو. عباسی. مهندس هدایت. فضایلی. دکتر عمید. مهندس بهبودی. امیربختیار. تیمورتاش. مهندس فروغی. دکتر دیبا. رامبد.

رئیس- امضای یک نفر از آقایان هم کافی بود برای طرح پیشنهاد منتهی عده زیادی امضا کرده‌اند.

نخست‌وزیر- بنده زیاد به مقررات داخلی مجلس وارد نیستم خیال می‌کنم یکی از موارد هست که آقایان پیشنهاد خرج حق ندارند بدهند.

رئیس- صحیح است اگر دولت موافقت نکند با این تبصره نمی‌شود رأی گرفت.

نخست‌وزیر- بنده با این تبصره نمی‌توانم موافقت کنم برای این که ایجاد دانشگاه جزو وظایف وزارت فرهنگ است ما الان ۵ دانشگاه داریم تهران، مشهد، اصفهان، شیراز، تبریز این دانشگاه‌ها نواقص دارند اول باید این نواقص را برطرف کنیم بعد دانشگاه بسازیم فقط این که یک تابلو بزنیم مثل این چیزی که آقای بختیار گفتند که دانشگاه می‌شود استدعا می‌کنم آقایان موافقت نفرمایند و این پیشنهاد را پس بگیرند برای این که دانشگاه باید به مفهوم حقیقی درست شود الان دانشگاه تهران ما غیر از دانشگاه طب و حقوقش که طبش در حدود ۱۰۰ سال عمر دارد و حقوق در حدود ۲۵ سال عمر دارد سایر دانشگاه‌ها هنوز وسایلش کامل نیست با این که در این چند سال اخیر چه بندگان اعلیحضرت همایون شاهنشاهی و چه مجلسین نهایت مساعدت را به دانشگاه تهران فرموده‌اند هنوز وسایلش کافی نیست اول اجازه بفرمایید دانشگاه‌های فعلی را تکمیل کنیم بعد دانشگاه‌های دیگر بسازیم به علاوه از این چهل میلیون هیچ خرج دیگری نمی‌توانیم قبول کنیم برای این که این یک رزروی است باید بماند برای کارهای خیلی لازم خودمان اگر بنا شود بیاوریم جزو بودجه کشور و هر ساعت وزارتخانه‌ها تصمیم گرفتند استفاده کنند نمی‌شود این است که برای قسمت‌های مرزی این پول را لازم داریم از پذیره ولی به جهاتی لازم دانسته شد که یک مقدارش بماند و بی‌خود مخارجی برای آن تهیه نکنیم.

رئیس- پیشنهاد دیگری مطرح می‌شود این توضیح ندارد چون پیشنهاد خرج است مطابق آیین‌نامه نمی‌شود قبول کرد مگر دولت قبول کند.

نخست‌وزیر- بنده یک مطلب دیگری داشتم که می‌خواستم با موافقت آقایان اضافه کنم آقایان استحضار دارند که در پاریس کوی دانشجویان هست که سالیان دراز آن وقتی که بنده هم تحصیل می‌کردم مال سی چهل سال پیش است در همان موقع هم دولت‌های مختلف برای محصلین در کوی دانشگاه ساختمان کردند یک زمینی هم در زمان اعلیحضرت فقید دولت فرانسه به ما مجاناً واگذار کرد ولی به واسطه این که برای ساختمانش پول فراهم کنیم این زمین را از ما پس گرفتند برای این که دولت‌های دیگر حاضر شدند بسازند بعد در نتیجه اقداماتی که این دولت کرد آقای وزیر فرهنگ مذاکره کرد با سفیر فرانسه و نماینده‌ای که از طرف فرانسه به ایران آمده بود دوباره زمینی را به ما واگذار کردند به شرط این که شروع کنیم به ساختمانش و اگر شروع کنیم به ساختمانش ۱۰۰، ۱۵۰، ۲۰۰ نفر از دانشجویان ایرانی در آنجا سکنی خواهند نمود البته این اعتباری را که من تقاضا می‌کنم کافی نیست برای این که در حدود ۳۵۰ میلیون فرانک برای ساختمان این زمین لازم است ولی برای این که مقدمات ساختمان فراهم شود و این زمین از دستمان بیرون نرود بنده استدعا می‌کنم هم ارز ۵۰۰ هزار دلار از این وجوه اختصاص پیدا کند با این کار و اضافه شود برای ساختمان کوی دانشجویان ایرانی در کوی دانشگاه پاریس و این پیشنهاد را بنده تقدیم می‌کنم که به لایحه اضافه شود برای این که اگر ما اقدام نکنیم به ساختمان باز این زمین از دست ما خواهد رفت و دولت اعتبار دیگری در دسترس ندارد.

رئیس- پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود.

(به شرح زیر خوانده شد)

ریاست محترم مجلس شورای ملی

تمنی دارم دستور بفرمایید ماده واحده زیر به جای ماده واحده دولت مطرح شود.

ماده واحده- دولت مکلف شود فوری و منتهی تا سه ماه پس از تصویب این قانون شروع به احداث خطوط راه‌آهن به شرح زیر نماید: خط مراغه- مهاباد- خانه/ خط مهاباد- رضائیه/ خط مهاباد- سقز- سنندج- کرمانشاه و تمام مبلغ بیست و پنج میلیون دلار پذیره نفت را اختصاص به اجرای این طرح بدهد.

تبصره- دولت می‌تواند برای کمک به دانشجویان مقیم آمریکا هم ارز ریالی سی‌صد هزار دلار و برای ساختمان کوی دانشجویان دانشگاه‌های شیراز و تبریز هم هم ارز یک میلیون دلار از محل پذیره مزبور برداشت کرده و بعداً معادل این مبالغ در بودجه سال ۱۳۳۸ پیش‌بینی کرده به اعتبار احداث خطوط راه‌آهن مذکور در بالا مسترد دارد.

دکتر حسین پیرنیا

چند نفر از نمایندگان- پیشنهاد خرج است.

رئیس- آقا دکتر حسین پیرنیا بفرمایید. این پیشنهاد پیشنهاد خرج نیست یک خرجی است جانشین آن مخارجی که در لایحه در نظر گرفته شده بر مخارج مملکت اضافه نمی‌شود این اعتباری که باید به مصرف برسد از این راه به این مصرف می‌رسد مقصودشان همان مبلغ است.

دکتر حسین پیرنیا- بنده توضیحاتم را خدمت آقایان عرض کردم و خیلی خوشوقتم که جناب آقای نخست‌وزیر تمام مطالب بنده را

تأیید فرمودند اولاً با بیان خیلی فصیحی از لحاظ آن منطقه بیان فرمودند که یک قسمت از این راه‌آهن که بنده پیشنهاد کردم که خط مهاباد- سقز و کرمانشاه است در نظر خود دولت است اگر پس چنین است اعتبارش کجا هست؟ اگر در فکر هست که عمل نمی‌شود اگر دولت چنین طرحی را لازم می‌داند و این قدر مفید می‌داند که تشریف می‌آورند پشت تریبون و می‌فرمایند که فوق‌العاده مهم است و تشریف برده‌اند کردستان و این تصمیم را گرفتند پس آن لایحه‌ای که اعتبار آن را تأمین کند کو؟ کجا است؟ گو این که یک تحریفی راجع به عرایض بنده فرمودند راجع به این که من عرض کردم تمام اعتبارات در یک جای معین اختصاص داده بشود بنده چنین عرضی نکردم بنده عرض کردم اعتبار کافی تأمین کنید برای تمام پروژه‌ها یعنی یک پروژه‌ای که صد میلیون تومان خرج لازم داشته باشد اعتباری به مبلغ ده میلیون تومان برای او در نظر نگیرند که کار نیمه‌تمام بماند از خود آقایان انصاف می‌خواهم ممکن است چنین پیشنهادی تصویب شود و کسی چنین پیشنهادی می‌کند که برای امور عمرانی، فرهنگ، اقتصادی، بهداشت، مواصلات، ارتباطات مناطق مرزی تمام اینها چهار میلیون و نیم دلار این مبلغ در نظر هیچ شخص مالی هیچ شخصی که مطلع به اوضاع مملکت باشد این چهار و نیم میلیون دلار مناسب با این مخارج هست؟ اگر مدرسه می‌خواهید بسازید این مدرسه می‌فرمایید سه سال است تابلواش را گذاشته‌اند و تمام نمی‌کند هر جا بروید یک تابلویی هست و آن کار نیمه‌تمام مانده یک قسمت‌هایی ناتمام توی این راه مانده توی آن راه مانده ۲۰ سال است که می‌خواهند یک راهی را بسازند و به واسطه نبودن اعتبار هنوز ساخته نشده و این را بنده عرض می‌کنم که این اعتبارات کافی نیست همه می‌آیند پشت در وزارت دارایی و هی می‌خواهند که اعتبار تحصیل بکنند قانون محاسبات عمومی مسجل کرده که دولت حق ندارد در هیچ پروژه‌ای اقدام کند تا قبلاً تمام اعتبارات لازم برای انجام و اتمام کار را تأمین کرده باشد و بعد اقدام نسبت به آن کار بکند به این ترتیب ۵/۴ میلیون دلار هیچ دردی را دوا نمی‌کنید این نظر شخصی من است اگر می‌گویند بندرعباس مقدم است بدهند به آنجا اگر در یک قسمت از راه بوشهر را مقدم می‌دانند راه بسازند ولی ملاحظه بفرمایید ۵/۴ میلیون دلار برای تمام مناطق مرزی دور ایران این اصلاً تناسب دارد با این احتیاجات؟ اگز تناسب دارد بفرمایید به همین جهت بنده تمنی دارم به این پیشنهاد بنده عطف توجه بیش‌تری بفرمایید و به نظر بنده بهترین و ضروری‌ترین محل خرج این ۲۵ میلیون دلار همین است.

رئیس- آقای صدرزاده بفرمایید.

صدرزاده- بنده با احترامی که به نظریات همکار محترم جناب آقای دکتر پیرنیا دارم ناچار شدم دراین قسمت مخالفت کنم البته این طرز فکر که یک نقشه معینی برای کار معینی عایدات معینی و زمان معینی مصرف شود این البته صحیح است این همان نظری است که قانون سازمان برنامه را ایجاد کرد بنده تصور می‌کنم جنابعالی این پیشنهادی را که تقدیم فرمودید به کمیسیون سازمان ارجاع بفرمایید تا در آن مطالعه کنند و جزو آن کارهایی قرار بدهند که یک مدت زمان طولانی لازم دارد والا از این پول که برای یک احتیاجات ضروری است نمی‌توان برای راه‌آهن آن منطقه‌ای که جنابعالی می‌فرمایید منحصراً استفاده کرد ملاحظه بفرمایید سابقاً راه تجارت از بوشهر به کازرون و شیراز بود بعد از این که راه‌آهن ساخته شد این راه بوشهر از بین رفت و مردم آن منطقه از آن وقت تا به حال سی سال است برای ساختن راه‌آهن مشغول فعالیت‌اند حالا جنابعالی می‌گویید این پول پذیره برود به مصرف راه‌آهن آن منطقه‌ای برسد که هیچ مصرف تجارتی نداشته است و آنجایی که مصرف تجارتی داشته است بماند یا این که فرض بفرمایید فلان مدرسه ناتمام نایین یا شهرستان لار را بگذارند در زیر باران زمستان از بین برود این معقول نیست به علاوه میزان خرج این لایحه در حدود ۱۴ میلیون و دویست هزار دلار است اگر بخواهیم جلب موافقت نظر دولت را بکنیم ممکن است از ۱۰ میلیون دیگر برای مطالعه راه‌آهن همه نقاط کشور منظور شود نه این نقطه آن هم نقاطی که استفاده بشود کرد والا فلان دانشجوی در آمریکا دارد تحصیل می‌کند یا فرزند جنابعالی یا دیگری از هم‌وطنان ما که دارد در آنجا تحصیل می‌کند از این پول صرف کمک خرج او نشود و تحصیل او ناقص بماند این پول را ببرند در جای دیگر خرج کنند برای مطالعه خرج کنند که ده سال دیگر استفاده بکنند بنابراین بنده با این پیشنهاد موافق نیستم گمان می‌کنم آقایان دیگر هم موافق نباشند این پیشنهاد را به کمیسیون برنامه ارجاع بفرمایید خدمت جناب آقای ابتهاج که عملی بشود.

رئیس- یک موافق هم می‌تواند صحبت کند آقای ارباب موافقید؟ (خیر) آقای دشتی موافقید؟ (خیر) بنابراین رأی گرفته می‌شود به این پبشنهاد آقایانی که با پیشنهاد آقای دکتر پیرنیا موافقند قیام کنند (دو نفر برخاستند) تصویب نشد پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود.

(به شرح ذیل خوانده شد)

پیشنهاد می‌نمایم در آخر قسمت ۶ ماده واحده این جمله اضافه شود: «وام ده سال بدون بهره داده می‌شود» عمیدی نوری

رئیس- آقای عمیدی‌نوری بفرمایید.

عمیدی‌نوری- به طوری که جناب آقای نخست‌وزیر فرمودند این پذیره یک پولی است ذخیره ملی که می‌بایستی در مواقع بسیار فوری و مهم از آن استفاده کرد در قسمت ۵ از اعتباراتی که در ماده واحده پیش‌بینی شده است اختصاص دارد به اموری که در دستگاه‌های فرهنگی و کمک به دانشجویان خرج می‌شود و ضرورتش هم از طرف دولت تشخیص شده است و البته مجلس موافقت خواهد کرد ولی در قسمت ۶ شرکت ملی نفت در حدود ۵/۲ میلیون دلار داده می‌شود یعنی متن ماده واحده عبارت از این است که از این ارقام استفاده نمایند در مراحل اجرایی دستگاه دولت اما درباره شرکت ملی نفت این شرکتی است که تابع اساسنامه و قانون است اینجا ما وقتی برای یک شرکت یک پولی قائل شویم یا می‌بایستی اضافه کنیم بر سرمایه‌اش یا باید وام به او بدهیم و استفاده کند یعنی چه؟ همین جور بخورد خرج بکند این صحیح نیست شرکت تابع اساس‌نامه است تابع قانون است به او باید وام داده شود و این وام هم باید برگردد به این جهت بود که بنده برای رفع نقص این ماده قانونی پیشنهاد کردم که در قسمت ۶ که اختصاص دارد به شرکت ملی نفت قید شود وام ده ساله بدون بهره اما چرا بدون بهره گفتم؟ به دلیل این که از این گزارش که ضمیمه این ماده واحده است معلوم می‌شود که شرکت ملی نفت یک وام‌های خیلی بزرگ را تعهد کرده با بهره‌های صدی ۷ در حالی که در حال حاضر بهره در خارج بیش‌تر از ۳ درصد و چهار درصد نیست کارمزد هم بیش‌تر از یک هشتم درصد نیست و کارمزدهای یک درصد و بهره‌های ۵ و ۶ درصد را نمیدانم شرکت ملی نفت چرا به عهده گرفته بنده نمی‌دانم چرا آمده قراردادهایی که زائد بر اعتبارش است و یک وام‌هایی با بهره ۵ و ۷ درصد برعهده گرفته و تکلیف این کار چه می‌شود بنده وقتی چشمم خورد به این تعهداتی که شرکت ملی نفت دارد مقتضی دانستم حالا که ما این اعتبار را به او می‌دهیم به صورت وام بدهیم بدون بهره و در ظرف ده سال رد کند محلش را هم دارد چرا؟ خوشبختانه استحصال ما از نفت تقریباً سال به سال زیاد می‌شود و سهم شرکت ملی نفت هم بسیار زیاد خواهد شد و بالنتیجه می‌تواند این پول را که امروز از ما وام می‌گیرد برای سرمایه‌گذاری این پول ر ا تا ده سال دیگر به ما برگرداند که ما بتوانیم جزء ذخیره بگذاریم و برای این گونه مصارفی که بسیار ضروری و لازم هست صرف کنیم بعضی از این بانک‌ها واقعاً اظهار علاقه کرده‌اند و مورد توجه دولت هم واقع شده است که میزان بهره اصلاح شود بنابراین ضرورت این کار را لازم می‌دانم و این عبارت ماده واحده که به شرح زیر مورد استفاده قرار بدهد عرض کردم در دستگاه‌های اجرایی اگر نوشته شود مورد استفاده قرار دهد اشکالی ندارد اما دادن این اعتبار به شرکت ملی نفت باید به صورت وام باشد و بعد هم به دولت برگردد این بود که بنده پیشنهاد کردم در آخر قسمت ۶ که نوشته شده است شرکت ملی نفت ایران برای امور سرمایه‌گذاری که اعتبا ر آن در بودجه شر کت منظور نشده با احتساب دو درصد ذخیره قانون صد و هشتاد و هفت میلیون و پانصد هزار ریال هم‌ارز دو میلیون و پانصد هزار دلار مورد استفاده قرار دهد درعوض جمله (مورد استفاده قرار دهد) نوشته شود (وام ده ساله بدون بهره داده شود) این عبارت به اینجا اضافه می‌شود که نحوه استفاده شرکت ملی نفت معلوم باشد در این قانون چیست؟ وامی است که دولت ایران داده و باید ده سال دیگر هم بدهد و بدون بهره هم بدهد و این یک نظر خوبی است حالا بسته است به نظر آقای نخست‌وزیر و آقایان اشکالی هم ندارد.

رئیس- آقای مهدی ارباب مخالفید (ارباب- بله) تأمل کنید آقای نخست‌وزیر.

نخست‌وزیر- عرض کنم اولاً شرکت ملی نفت یک شرکت خاصی نیست بالاخره وابسته است به دستگاه دولتی و طبق قانونی که تصویب فرمودید دو نفر از نمایندگان مجلس آنجا هستند و بودجه آن را کنترل می‌کنند آنجا یک شرکت مستقلی نیست که هیچ ارتباطی با دولت نداشته باشد و تحت کنترل دولت نباشد یک چنین شرکتی بنده نمی‌شناسم شرکت ملی نفت مثل بانک ملی می‌ماند البته در آن بانک هم دولت سرمایه‌گذاری کرده است و با یک مقررات خاصی اداره می‌شود و به صورت یک بانک خصوصی نیست مثل سایر بانک‌ها از این جهت وابسته به دولت است و این پیشنهاد مثل این است که دولت به خودش قرض بدهد و اگر هم یک منافعی برایش داشته برمی‌گردد به خرانه دولت و بنده هم نمی‌دانم باید مشورت کنیم که در ظرف ده سال می‌تواند برگردد یا خیر، ممکن است با آن تعهداتی که ملاحظه فرمودید در ظرف ده سال می‌تواند برگرداند اگر نتواند برگرداند باز دوباره باید بیاییم قانون را تمدید کنیم این است که خواهش می‌کنم پس بگیرید (عمیدی‌نوری- مدتش را بیشتر کنید) نمی‌شود.

رئیس- آقای عمیدی نوری.

عمیدی‌نوری- با توضیح جناب آقای نخست‌وزیر بنده مسترد می‌دارم فقط تکلیفش باید روشن شود.

رئیس- پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی

پیشنهاد می‌کنم بعد از کلمه ایجاد دهات

در قسمت ۳ در جزء مزارع اضافه گردد. فرود

نخست‌وزیر- موافقم.

رئیس- آقای فرود توضیحات‌تان را همان جا بدهید.

فرود- بنده اخیراً در یکی از نطق‌های اعلیحضرت دیدم فرمودند راجع به تولید مخصوصاً این نکته را فرمودند که محصولی باید باشد که بازار داشته باشد. برای پیشرفت دادن چنین فکری به عقیده بنده باید مزارع نمونه تأسیس شود تا مردم بدانند که در آن منطقه به خصوص چه محصولی به عمل می‌آید و چه محصولی صادرات و بازار دارد این پیشنهاد را بنده از این جهت تقدیم کردم و استدعا دارم دولت موافقت کند که نوشته شود دهات و مزارع نمونه تأسیس شود.

رئیس- با این پیشنهاد هیئت دولت هم موافقند. رأی می‌گیریم آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

مقام معظم ریاست مجلس شورای ملی

پیشنهاد می‌نماید بنده ماده واحده به شرح زیر اصلاح گردد.

بند ۵- کمک به کلیه دانشجویان ایرانی مقیم آمریکا که تا تاریخ اجرای این قانون مشغول تحصیل گردیده و صلاحیت اخلاقی و تحصیلی ایشان محرز شده باشد طبق آیین‌نامه‌ای که به تصویب هیئت دولت خواهد رسید. رامبد

رئیس- آقای رامبد.

رامبد- بنده قبلاً این توضیح را عرض کنم که این پیشنهاد خرج نیست برای این که خودبه‌خود دولت با توجهی که به لزوم این امر داشته در ماده ۵ برای این منظور رقمی را پیش‌بینی کرده است ولی نکته قابل توجه این است که از قدیم گفته‌اند «یک لحظه بخر آنچه فروشی همه عمر» ما هیچ معامله‌ای بهتر از این نداریم که آنچه بتوانیم و مقدور باشد برای محصلین ایرانی که واقعاً تحصیل می‌کنند خرج کنیم، مقید کردن به این که سه سال پیش فرنگ رفته مورد ندارد خوب این بیچاره سه سال دیرتر به دنیا آمده در آن تاریخی که این قانون می‌گذشت شما توانستید استفاده کنید و حالا نمی‌شود و امثال اینها علاوه بر این که حسن اثر بار به آن عده اولی نخواهد داشت دسته دوم احساس محروم ماندن و یک تبعیضی می‌کنند. در سفری که اعلیحضرت همایونی تشریف برده بودند به امریکا از نزدیک ملاحظه فرمودند که وضع زندگانی محصلین، بنده کاری ندارم که توی صد نفر چهار نفر کارهای بی‌رویه می‌کنند دولت برشان گرداند، بنده عرضم روی کلی است محصلین به سختی زندگی می‌کنند به حدی که گاهی از اوقات از لحاظ هزینه قادر به ادامه تحصیل نیستند یا وقت عزیزشان باید صرف تهیه پولی برای امرار معاش بشود اما نکته قابل توجه این است که آن عده‌ای که از دولت پول می‌گرفته‌اند و استفاده می‌کردند که در مضیقه نبودند، آن عده‌ای که استدعای بذل توجه داشتند و به‌هیچ‌وجه بهشان کمک نمی‌شده آنها بودند که احتیاج به کمک داشتند (صحیح است) بنابراین این دو نکته را بنده استدعا می‌کنم از هیئت محترم دولت توجه بفرمایند، یکی این که روی وعده‌ای که پادشاه مملکت به یک عده محصل در آمریکا داده‌اند آنها منتظر هستند که نتیجه‌اش را ببینند اما نه آن کسی که ۱۶ دلار تا به حال می‌گرفت و از این به بعد دویست دلار می‌گیرد بلکه برای محصلی که صلاحیت اخلاقیش محرز باشد حتی اگر پارسال پدرش کفش و کلاهش را فروخته و او را فرستاده که برو کار کن، کالباس‌فروشی کن و درس بخوان و حالا رفته و می‌خوانده بنده استدعا می‌کنم همین بودجه‌ای را که از قبل می‌خواستید اختصاص بدهید با تصویبنامه‌ای که خود دولت گذرانده، چون آقای وزیر فرهنگ خیلی بیشتر از بنده واقف به امور محصلین هستند ترتیبی بدهند که عموم محصلین واقعی استفاده کنند در این قسمت ۵ این طور شده است کمک دانشجویان مقیم آمریکا با رعایت مواد ۱ و ۴ قانون اعزام محصلین به خارج، بنده این ماده را برای یادآوری حضور آقایان محترم می‌خوانم ملاحظه بفرمایید نظر را تأمین می‌کند یا نه؟ ماده چهار اشاره می‌کند «محصلینی که در تاریخ تصویب این قانون» یعنی دوسال پیش، در خارجه مشغول تحصیل هستند در صورتی که دارای گذرنامه تحصیلی نباشند بگیرند و چه شود... آخرش می‌رسد به اینجا «در صورت احراز صلاحیت اخلاقی و تحصیلی و احتیاج اولیا محصل به میزان مقرر در ماده ۲ کمک‌هزینه تحصیلی ممکن داده شود» خود ماده ۲ که اصل این ماده است اشاره به صلاحیت اخلاقی و تحصیلی کرده است پس بنده استدعا می‌کنم هم از همکاران محترم و هم از دولت که توجهی بفرمایند تا محصلینی که درآمریکا هستند صیغه‌ای و عقدی نباشند بدون استثنا محصل خوب خوب است اعم از این که پارسال رفته باشد یا شش سا ل پیش‌تر رفته باشد به آنها کمک شود که انشاءالله برگردند مثل جوان‌های برومندی که به وزارت رسیده‌اند آنها هم بتوانند خدمتی بکنند به مملکت‌شان.

رئیس- آقای وزیر فرهنگ.

وزیر فرهنگ (دکتر مهران)- بنده از توجهی که آقای رامبد به محصلین به طور عموم می‌فرمایند متشکرم ولی باید عرض کنم در سال گذشته قانونی به تصویب رسید که از تاریخ تصویب آن قانون اشخاصی که به خارجه می‌روند یا به خرج خودشان می‌روند و یا به خرج دولت، آنهایی که به خرج دولت می‌روند مسابقه می‌دهند و در مسابقه قبول می‌شوند و تمام خرج‌شان را هم دولت می‌دهد آنها هم که به خرج خودشان می‌روند تمام مخارج‌شان را هم خودشان می‌دهند اشخاصی که از تاریخ تصویب آن قانون به بعد رفته‌اند از این دو طبقه خارج نمی‌شد، پس بنابراین آن عده‌ای که با علم و اطلاع به این که تمام مخارج‌شان به عهده خودشان است رفته‌اند دیگر احتیاجی به کمک ندارند اما نظر جنابعالی در یک قسمت تأمین است و آن کسانی هستند که در موقع تصویب قانون در خارجه بوده‌اند و به امید کمک دولت رفته بودند، اتفاقاً نظر جنابعالی را تأمین می‌کند و این قسمت که در اینجا پیش‌بینی شده است روی حسابی است بنا باشد به طور کلی نوشته شود به همه محصلین کمک شود اعم از این که کسانی که حالا هستند یا در آینده بروند این مبلغ که خیر ده برابر آن هم کافی نخواهد بود، بنابراین نسبت به کسانی که دولت یک تعهد اخلاقی در واقع دارد، یعنی دلار سی و دو ریال می‌دهد و بعد عده‌ای رفته‌اند به این امید که از این دلار ارزانتر استفاده کنند حق این است به این طبقه کمک کنند ولی آن کسانی که از موقع تصویب قانون به بعد رفته‌اند و با علم و اطلاع رفته‌اند دیگر به عقیده بنده جا ندارد که عملی بشود به خصوص که هر سال چندین هزار نفر می‌روند و اگر بنا شود اعتباراتی برای این کار منظور شود باید نصف بودجه وزارت فرهنگ صرف محصلین خارج بشود و متأسفانه با این احتیاجاتی که هست مقدور نیست.

رئیس- آقای صدرزاده- مخالفید با این پیشنهاد؟ (صدرزاده- بله) بفرمایید.

صدرزاده- این لایحه که جناب آقای وزیر فرهنگ تذکر فرمودند در کمیسیون فرهنگ مورد بحث دقیقی واقع شد اصولاً باید کاری کنیم که این اعزام محصلین به خارج را قدری تعدیل کنیم چون یک خرج بزرگی برای مملکت درست کرده است، یکی از راه‌ها این است که ما باید دانشکده‌های خودمان را توسعه بدهیم وقتی این قانون آمد محصلین را دو دسته کردند یک دسته‌ای هستند که تمام مخارج آنها را دولت می‌دهد که در دو سال قبل صد نفر فرستادند و سال گذشته که سال قبل باشد ۵۰ نفر فرستادند و سال به سال این کار خواهد شد و سال به سال هم زیادتر خواهد شد چون این مسئله خرج تنها خرج تحصیل نیست آن سرپرستی هم داستانی دیگر است حالا نمی‌دانم دولت چه فکری برایش کرده است حسابی دارد یا نه؟ که اگر این پول‌هایی که خرج محصلین و سرپرستی محصلین می‌کنند یک دانشکده‌هایی در شهرستان‌ها و مرکز اضافه کنند تا اطفال مردم در کنار اولیاشان بتوانند به تحصیل ادامه بدهند و ارزش هم به خارج نرود بهتر است آن وقت آن عده‌ای هم سابقاً رفته‌اند باید نظر آقایان باشد موقعی که آنها رفتند دلار برای محصلین ۳۲ ریال بود وقتی تسعیر دلار تغییر کرد چون آنها سابقه داشتند و به آن کمک احتیاج داشتند قرار شد اگر اولیای آنها استطاعت نداشته باشند آنها را هم وزارت فرهنگ کمک کند ولی اشخاصی که بعد از تصویب قانون رفتند با اطلاع این که از دولت کمکی نخواهند داشت با این اطلاع و با این صورت که رفته‌اند دیگر نباید برای آنها یک پاداش قرار داد و اولیای آنها باید مخارج آنها را بپردازند بنده استدعا می‌کنم این پیشنهاد را مسترد بفرمایید که خرج خیلی زیادی برای وزارت فرهنگ ایجاد خواهد کرد و از کارهای جاری خودش بازخواهد ماند کار جاریش عبارت از چیست؟ عبارت از این است که این مردم دهات بیچاره‌ای که می‌خواهند بچه‌های‌شان را به یک دبستان بفرستند دبستان ندارند باید برای آنها تأسیس دبستان کرد (رامبد- پادشاه‌شان صراحتاً وعده فرموده‌اند).

رئیس- آقای دکتر مشیرفاطمی.

دکتر مشیرفاطمی- بنده خیلی متأسفم که جناب آقای دکتر مهران که یک شخصی فرهنگی هستند یک استدلالی اینجا فرمودند که به‌هیچ‌وجه درست نیست یعنی درست بر خلاف آن چیزی است که بنده مثلاً فکر می‌کنم فرمودند یک عده سابقاً رفته‌اند اولاً یک عده میلیونر اینها از تمام مزایا استفاده می‌کنند ولی بچه بنده که در آن موقع کوچک بود و نفرستادم دیگر نمی‌توانم بفرستم جزء آن صد نفر هم که نمی‌آید اما فلان تاجر میلیاردر الان از یک صد و شصت دلار شما استفاده می‌کند ولی بچه عضو دولت خود بنده که آن روز کوچک بود و امروز بزرگ شده نمی‌توانم بفرستمش چون حضرتعالی یک قانونی گذراندید که این قانون غلط گذشته است به دلیل این که جنابعالی الان لایحه‌ای امضا کردید آورده‌اید که پنجاه دلار به اینها مجانی بدهید اعلیحضرت همایونی تشریف بردند وضع‌شان را دیده‌اند و وعده داده‌اند، پس بنابراین برای جوان‌هایی که الان به سنی می‌رسند که باید بروند و نمی‌توانند باید فکری کنید الان یک دسته تمامش را از دولت می‌گیرند و یک دسته نصفش را می‌گیرند و یک دسته هم که حالا به سن دانشگاه رسیده‌اند می‌گویید که هیچ نگیرند این را چه می‌گویید؟

اقلاً بگویید کسانی که صدهزار تومان درآمد سالیانه دارند نگیرند این درست است در مقابل به یک دسته که وسیله ندارند بدهید جناب آقای دکتر مهران این واقعاً خیلی باعث تعجب بنده شد که از زبان جنابعالی بشنوم، بنده حتی شنیدم فلان آقایی که میلیون‌ها درآمد دارد از این ارز استفاده می‌کند و یک عده‌ای مستحق که باید استفاده کنند نمی‌کنند.

رئیس- آقای نخست‌وزیر.

نخست‌وزیر- جناب آقای دکتر فاطمی یک قدری احساساتی شدند موضوع دو تا است یکی این که می‌فرمایند در این صورتی که استفاده می‌کنند رسیدگی کنند و هر کدام میلییونر هستند بگذارند کنار این که می‌فرمایید بروند رسیدگی کنند این صحیح است بفرمایید بنویسید وزارت فرهنگ رسیدگی کنند ولی یکی دیگر می‌فرمایید که هر کس در ایران به دنیا آمد و به سنی رسید بفرستد به اروپا و دولت خرجش را بدهد بنده مناع‌للخیر نیستم (دکتر مشیرفاطمی- یک عده که برمی‌گردند جای‌شان بگذارند) ولی این یک بودجه هنگفتی می‌خواهد که تمام بودجه کشور هم کفایت نمی‌کند، الان موضوع این است که یک عده‌ای که قبل از این قانون که آقایان تصویب فرمودید که من‌بعد دولت فقط به اشخاصی کمک و مساعدت بکند که بیایند مسابقه بدهند و درحدودی که دولت بودجه‌اش تعیین شده و اعتبارش تصویب شده بروند، این مسابقه دارد وعیب ندارد و ممکن است یک بچه میلیاردر هم بیاید و از این مسابقه استفاده کند و حقش این است که برود یک وقتی می‌گفتند اشخاصی که در رأس کار هستند اگر میلیونر باشند، یک وقتی این تئوری بود توی این مملکت که چون میلیونر باشند حقوق نگیرند، چه ربطی دارد شخصی که فعالیتی می‌کند باید حقوق بگیرد ولو این که میلیونر باشد، یک وقتی این تئوری بود توی این مملکت که چون میلیونر هستند و یا خانم والده‌شان پول‌دار هست و یا پدرشان پول‌دار است حقوق نگیرند اگر آن شخصی لایقی است ولو این که میلیونر باشد باید حقوق بگیرد و الان هم قانونی گذشته که دولت فقط به کسانی خرج تحصیل بدهد که در مسابقه شرکت می‌کنند و تمام مخارج این محصلین را هم دولت می‌دهد یک دسته‌ای هم هستند که قبل از این قانون رفته‌اند آنجا تحصیل کرده‌اند به امید این که یک روزی دولت به آنها کمک کند و یک عده‌ای هم هستند که با پول دولت تحصیل می‌کنند، این را اعلیحضرت همایونی که تشریف بردند ملاحظه کردند آن پولی که دولت می‌دهد یا اقوامشان می‌فرستد کافی نیست امر فرمودند به این نوع دانشجویان باید مساعدت کنیم. حالا هم جنابعالی یک بودجه‌ای راهنمایی بفرمایید به دولت و بنده هم اگر دیدم که می‌شود هر کس که به سن تحصیل برسد و نخواست در ایران تحصیل کند می‌فرستم به اروپا این که می‌فرمایید اگر این رفت و برگشت و آمد به همان ترتیب به جای او بفرستیم خودبه‌خود باید مسابقه بدهند و بروند چون یک عده‌ای هستند که با تذکره عادی می‌روند یک سال دو سال آنجا می‌مانند بنده حقیقتش را می‌گویم که خیال‌شان را حت بشود، پا می‌شوند می‌روند به اروپا و یک سال دو سال آنجا می‌مانند و بعد فشار می‌آورند که وضع‌شان بد است برای این که بعضی از اینها با گذرنامه عادی رفته‌اند آنجا و این طور عمل کرده‌اند و برای این که این کار تعطیل شود وهر روز بلند نشود بروند آنجا و بعد محصل دربیایند و متأسفانه بعضی‌هاشان یک رفتاری کرده‌اند که همه‌مان می‌دانیم که شایسته رفتار و مقام ایرانی نیست اینها تکرار نشود این قانون را دولت برداشت آورد اینجا و تصویب کرد که بعد از این دولت کمک به شخص یا اشخاصی می‌کند که امتحان داده‌اند و در مسابقه در رشته‌ای که دولت خواسته قبول شده‌اند حالا می‌فرمایید به تمام اشخاصی که از ده سال پیش رفته‌اند داده شود این به عقیده بنده درست نیست (دکتر مشیرفاطمی- تمام را عرض نکردم) اما فرمایشی فرمودید که رسیدگی بشود نسبت به این اشخاصی که استفاده می‌کنند که اگر بچه بنده که میلیونر هستم استفاده می‌کند باید بنده را معاف کنید این اشکالی ندارد ولی در هر صورت یا آن لایحه‌ای که تصویب شده به غیر از مسابقه راه دیگری نیست.

رامبد- عرایض بنده یک قدری تحریف شده طبق ماده ۸۲ اجازه می‌خواهم.

رئیس- تحریف نشده، کی تحریف کرده وکیل تحریف کرده است؟ پیشنهادی کرده‌اید و روی همان پیشنهاد صحبت شد.

رامبد- بنده نوشتم که صلاحیت اخلاقی و تحصیلی محصل که محرز شود دولت کمک کند.

رئیس- نظر مجلس شرط است یک دفعه دیگر پیشنهاد قرائت می‌شود و رأی می‌گیریم.

(به شرح سابق! مجدداً قرائت شد)

رئیس- آقایانی که موافقند قیام کنند (عده‌ای برخاستند) چون مشکوک شد با ورقه رأی می‌گیریم.

نخست‌وزیر- بنده می‌خواستم به عرض مجلس برسانم که اگر این پیشنهاد تصویب شود دولت لایحه را پس می‌گیرد.

رئیس- آنهم مانعی ندارد. آقای رامبد.

رامبد- غرض در واقع هم‌فکری و کمک فکری به دولت است و اگر دولت تا این اندازه حواشی امر را مطالعه کرده که تصویب این موضوع باعث پس گرفتن این لایحه است بنده پیشنهادم را پس می‌گیرم.

رئیس- یک پیشنهاد دیگر قرائت شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی

پیشنهاد می‌کنم در بند ۷ ماده واحده بعد از کلمه شیراز (و مشهد) اضافه شود.

دکتر محمود ضیایی

رئیس- بفرمایید.

دکتر ضیایی- منظور بنده از این پیشنهاد این نبود که از سهم شیراز و تبریز کم شود ولی چون اگر غیر از این پیشنهاد می‌کردم ممکن بود پیشنهاد خرج تلقی بشود خواستم پیشنهاد کنم اگر ممکن است معادل همین مبلغ هم اگر آقای نخست‌وزیر موافقت بفرمایند برای مشهد در نظر بگیرند.

رئیس- آقای ارباب مخالفید؟ (ارباب- بله) بفرمایید.

ارباب- از جناب آقای دکتر بسیار متشکرم که فرصتی به بنده دادند که یک مطلبی را که فراموش کرده بودم عرض کنم. بندر خمیر که درحدود چهل هزار جمعیت خودش و توابعش دارد، آقایان آب شیرین، آب آشامیدنی ندارد و حاجی‌آباد و بندر خمیر پزشک و دارو هم ندارد پس این هم اضافه کنید، آن مستحق‌تر از جایی است که آقای دکتر می‌فرمایند. اگر اینجا را هم اضافه کنید با پیشنهاد آقای دکتر بنده موافقم و الّا مخالفم.

رئیس- آقای وزیر فرهنگ.

وزیر فرهنگ- البته کوی دانشجویان در همه نقاطی که دانشگاه هست ضرورت دارد. ما برحسب امر اعلیحضرت همایونی برای دو نقطه تبریز و شیراز اعتباری تأمین کردیم. آقایان موافقت بفرمایند که برای بودجه سال آینده وزارت فرهنگ تنظیم شود، اگر بنا بشود مشهد را هم اضافه کنیم این مبلغ کفایت نخواهد کرد و بر خلاف نظر خود آقایان خواهد بود که می‌فرمایند اعتبار کافی برای پروژه معینی در نظر گرفته شود استدعا می‌کنم استرداد بفرمایید.

دکتر ضیایی- با این توضیحاتی که آقای وزیر فرهنگ دادند بنده پس می‌گیرم به شرطی که در بودجه سال آینده پیش‌بینی شود.

رئیس- دیگر پیشنهادی نیست رأی گرفته می‌شود به ماده واحده با اصلاحاتی که به عمل آمد آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد حالا آیین‌نامه را انشاءالله آقای صدرزاده فرصت می‌فرمایند که اصلاح کنند که تکلیف کلیات اول و آخر در ماده واحده معلوم شود. کلیات آخر مطرح است آقای مهندس هدایت در چه قسمت اجازه خواسته‌اید؟ (مهندس هدایت- در کلیات) مخالف یا موافق؟ (مهندس هدایت- مخالف) بفرمایید.

مهندس هدایت- خوشبختانه ماده‌ای که مورد نظر دولت بود طابق‌النعل بالنعل تصویب شد. یک موضوعی بود که بنده خواستم به عرض هیئت دولت برسانم و آن این بود که باید بالاخره فکری برای این محصلین متوسطه کرده بنده نمی‌دانم سالی چه مبلغ جناب آقای وزیر فرهنگ به عنوان کمک به محصلین خارج از کشور ماهیانه حواله می‌کنند از طرف فراکسیون پارلمانی حزب مردم پیشنهادی شده بود که متأسفانه مورد توجه دولت قرار نگرفت و فراکسیون مجبور شد که آن را به صورت طرح تقدیم مجلس کند. خدا عمر بدهد جناب آقای حکمت را که در دورة سلطنت اعلیحضرت فقید به راهنمایی آن سلطان جلیل آن قدر دانشگاه تهران را گشودند و امروز هزارها محصل از این دانشگاه فارغ‌التحصیل می‌شوند و در این مملکت خدمت می‌کنند. به نظر من تا زمانی که ممکن است و دولت قادر است امثال این دانشگاه در تهران و شهرستان‌ها ایجاد کند بسیار بهتر است تا این که به صورت دلار وارد به خار ج از ایران بفرستد (احسنت) همان طور که جناب آقای نخست‌وزیر فرمودند دانشگاه‌های ما در مشهد و شیراز در خوزستان و تبریز و اصفهان دارای یک نواقص بسیاری است ولی به نظر من بزرگ‌ترین خدمتی که یک دولت می‌تواند به مردم بکند ایجاد دانشگاه است و بس برای نمونه عرض می‌کنم بنده شنیده‌ام امسال برای دانشکده پلیس که بیش از صد الی دویست نفر محصل نمی‌خواسته است متجاوز از شش هزار نفر ثبت‌نام کرده‌اند که بالاخره مجبور شدند در هوای آزاد از این محصلین امتحان کنند برای اینکه محل مسقفی نبوده است. در دانشگاه تهران فعلاً پانزده هزار محصل برای ورود به دانشگاه ثبت‌نام کرده‌اند وشاید برای بیش از سه هزار و شش‌صد محصل جا نباشد. معلوم نیست این ۱۴ هزار محصل دیگر یا ۱۳ هزار نفر محصل دیگر چه باید بکنند؟ (صحیح است) بنده خیال می‌کنم، بنده فکر می‌کنم از ساختن هر درمانگاهی زودتر باید برای محصلین فکری کرد برای این که به یک مرحله‌ای از رشد رسیده‌اند که اگر فکری برای ادامه تحصیل آنها نشود همان طوری که جناب آقای نخست‌وزیر فرمودند اینها فاسد خواهند شد و فساد آنها باعث دردسر مملکت خواهد شد (بوربور- در فکر کیفیت باید بود نه کمیت) کیفیت را هم در همین

دانشگاه‌ها باید اصلاح کنند جناب آقای بوربور نه در کنار خیابان اسلامبول (احسنت- صحیح است) جنابعالی موافقت بفرمایید غرض از این خرج‌های زائدی که در مملکت می‌شود جناب آقای نخست‌وزیر موافقت بفرمایید یکی دو دانشگاه در همین شهر تهران و چند دانشگاه در شهرستان‌های ما تأسیس و تکمیل شود معلمین خوب هم استخدام شود (فضایلی- کمک علمی هم از خارج باید گرفت) که سالیانه چهارده پانزده هزار محصل بیکار نماند (نخست‌وزیر- آنهایی که از دانشگاه خارج می‌شوند چه بکنند؟) و اما آنهایی که دانشگاه دیده‌اند خود حضرتعالی مسبوق هستید که کشور ما با توسعه امور عمرانی که درنظر است انجام بدهد و با برنامه‌های عمرانی متأسفانه کمبود متخصص داریم نه زیادی متخصص انشاءالله این دستگاه‌ها متخصص تهیه می‌کند که در دستگاه‌های مملکت به عنوان کمبود متخصص از خارج استخدام نکنیم آن روزی که تمام امور مملکت تمام امور عمرانی مملکت برنامه‌های اصلاحی دولت درصدد اجرا برمی‌آید بالاخره اگر دانشگاه ما هم عده‌ای متخصص بیرون بدهد اینها در خیابون ولو نخواهند بود. هنوز سال‌های بعد در مملکت ما احتیاج به متخصص است اعلیحضرت همایونی که در سفری که به امریکا فرمودند جهت تشویق همین محصلین که برگردند و به این مملکت خدمت بکنند مقرر فرمودند که به آنها کمک شود و خوشبختانه این کمک مورد تصویب مجلس قرار گرفت و امیدوارم که دولت در این قسمت هم فکری بکند یا برای آنها یک مدارس حرفه‌ای یا غیرحرفه‌ای یا دانشگاهی ایجاد کند که آنها کنار خیابان وحاشیه نمانند. این بود عرض بنده‏.

رئیس- آقای ارباب هم در کلیات اجازه خواسته‌اند.

ارباب- اگر کسی صحبت نکند بنده هم عرضی ندارم.

رئیس- آقای صارمی.

صارمی- بنده هم دیگر عرضی ندارم.

رئیس- برای نظر مشورتی به سنا فرستاده می‌شود.

۲- شور دوم و تصویب گزارش کمیسیون امور خارجه راجع به اجازه مبادله قرارداد ترانزیت بین ایران و شوروی

رئیس- یک لایحه دیگری هم هست و شور دوم موافقت‌نامه ترانزیت کالا بین ایران و شوروی. گزارش کمیسیون امور خارجه قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

گزارش از کمیسیون امور خارجه به مجلس شورای ملی

کمیسیون امور خارجه برای شور دوم در تاریخ ۱۷ خرداد ماه ۱۳۳۷ موافقت‌نامه مربوط به مسائل ترانزیت بین ایران و دولت اتحاد جماهیر شوروی را با حضور آقای وزیر امور خارجه مورد شور و رسیدگی قرار داده بالنتیجه گزارش شور اول تأیید و اینک برای تصویب مجلس شورای ملی ماده واحده پیشنهادی دولت را تقدیم می‌دارد.

ماده واحده- موافقت‌نامه بین دولتین ایران و اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی راجع به مسائل ترانزیت مشتمل بر یک مقدمه و هشت ماده که در تاریخ پنجم اردیبهشت ماه یک‌هزار و سیصد وسی و شش مطابق با بیست و پنجم آوریل یک هزار و نهصد و پنجاه و هفت در تهران به امضا رسیده و سه نامه که در همان تاریخ مبادله شده است تصویب و به دولت اجازه داده می‌شود که اسناد مصوبه را مبادله نماید.

از طرف مخبر کمیسیون امور خارجه- خزیمه‌علم

گزارش از کمیسیون دارایی به مجلس شورای ملی

کمیسیون دارایی لایحه ارسالی از مجلس سنا راجع به موافقت‌نامه ترانزیت بین دولتین ایران و اتحاد جماهیر شوروی را با حضور آقایان معاونین وزارت دارایی و وزارت امور خارجه برای شور دوم مورد رسیدگی قرار داده خبر کمیسیون امور خارجه را تأیید و تصویب نمود و اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.

از طرف مخبر کمیسیون دارایی- باقر بوشهری.

گزارش از کمیسیون بازرگانی به مجلس شورای ملی

کمیسیون بازرگانی در جلسه ۴۶ تیرماه ۱۳۳۷ با حضور آقای معاون پارلمانی نخست‌وزیر به لایحه موافقت‌نامه ترانزیت بین دولتین ایران و اتحاد جماهیر شوروی برای شور دوم رسیدگی و مواد مصوبه مجلس سنا را تصویب نمود اینک گزارش آن را در تأیید خبر کمیسیون امور خارجه به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.

مخبر کمیسیون بازرگانی- عمیدی‌نوری.

رئیس- در کلیات ماده واحده کسی نام‌نویسی نکرده بنابراین رأی گرفته می‌شود به ماده واحده آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد. به دولت ابلاغ می‌شود.

رئیس- بنده خیلی خوشوقتم امروز این لایحه که دولت آورد راجع به استفاده از پذیره در یک جلسه به تصویب مجلس شورای ملی رسید، به تجربه دیده شده آقایان نمایندگان محترم وقتی مسائل لازمی پیش می‌آید همه وقت برای انجام وظیفه حاضر هستند. در این موقع که تعطیل تابستانی مجلس بود و باید آقایان از تعطیل استفاده می‌کردند و اغلب آقایان در خارج از تهران بودند معهذا عدة کثیری حاضر شدند و در جلسه شرکت کردند، علت این هم که جلسه طول کشید و به این ساعات منتهی شد تشکیل جلسة خصوصی بود که قبلاً مشغول کار بودیم و در آن جلسه هم به طوری که خاطر آقایان مسبوق است جناب آقای نخست‌وزیر گزارش مبسوطی از مسافرت و مأموریت خودشان در کنفرانس لندن با شرکت نمایندگان ترکیه و پاکستان به اطلاع رسانیدند که خدمات ایشان مورد قبول و قدردانی نمایندگان هم قرار گرفت. (صحیح است) من هم به سهم خودم از ایشان تشکر می‌کنم. آقای نخست‌وزیر.

نخست‌وزیر- بنده وظیفه خودم می‌دانم از طرف دولت از حسن توجه مقام محترم ریاست مجلس و عموم نمایندگان که در این هوای گرم فصل تابستان که مرخصی تشریف برده بودند بذل عنایت کردند و لایحه دولت را مورد رسیدگی قرار دادند و تصویب کردند. البته این همکاری که بین دولت و مجلسین وجود دارد در پیشرفت امور کشور نقش مهمی بازی می‌کند و بنده وظیفه خودم می‌دانم که یک‌مرتبه دیگر از آقایان سپاسگزاری کنم.

۳- تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه.

رئیس- برای لایحه آموزگاران هم آقایان موافقت بفرمایند که پنجشنبه جلسه باشد جلسه آینده پنجشنبه خواهد بود

(مجلس دو ساعت بعداز ظهر ختم شد)

رئیس مجلس شورای ملی- رضا حکمت.