مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۹ اردیبهشت ۱۳۲۴ نشست ۱۲۴
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری چهاردهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بودجه مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری چهاردهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
سال اول - شماره ۶۹
شماره مسلسل ۱۳۸۶
دوره چهاردهم قانونگذاری
جلسه ۱۲۴
مذاکرات مجلس
صورت مشروح مجلس روز چهارشنبه ۱۹ اردیبهشت ۱۳۲۴ نشست ۱۲۴
فهرست مطالب:
- ۱- قرائت و تصویب صورت خلاصه جلسه پیش
- ۲- بیانات آقایان حکیمی نخست وزیر و رئیس - ختم جلسه
سه ربع ساعت پیش از ظهر به ریاست آقای سید محمد صادق طباطبائی تشکیل گردید.
صورت مجلس روز سه شنبه هجدهم اردیبهشت ماه را آقای طوسی منشی بشرح زیر قرائت فرمودند
- قرائت و تصویب صورت جلسه پیش
۱- قرائت و تصویب صورت جلسه پیش
مجلس یک ساعت پیش از ظهر به ریاست آقای دکتر معظمی نایب رئیس تشکیل و صورت جلسه قبل قرائت و از لحاظ عدم کفایت عده برای رأی تصویب آن موکول ببعد شد.
اسامی غائبین جلسه گذشته که ضمن صورت مجلس خوانده شده‌است:
غائب با اجازه: آقای نجومی
غائبین بی اجازه: آقایان مرآت - اسفندیاری- صفوی- تهرانی- دکتر عبده- عباس مسعودی- دکتر شفق- فتوحی- فرمانفرمائیان- عدل- شریعت زاده- امیر ابراهیمی- صمصام- ساسان- دکتر اعتبار- اخوان- امینی- دهقان- معدل- مؤید قوامی- پوررضا- گله داری- سلطانی- صدرقاضی- شجاع- دولت آبادی- سیف پور- حیدرعلی امامی- گیو- نجومی- کفائی
قبل از دستور آقای نبوی در خصوص آئین نامه تنظیمی از طرف هیئت اقتصادی راجع به غله و ایجاد اختلال در حمل و نقل غله به شهرها و سوء اثر این جریان در ارزاق عمومی و لزوم تذکار به هیئت دولت بر الغاء این آئین نامه که مخالف با نظریه مجلس شورای ملی است و همچنین راجع به ضرورت تسریع در رسیدگی به بودجه سال ۱۳۲۴ و تقدیم گزارش آن از طرف کمیسیون بودجه برای جلوگیری از... حاصله از تأخیر تصویب آن شرحی ایراد و چون عده برای رأی کافی شده بود صورت جلسه سابق و اسبق مورد تصویب واقع پس از آقای فیروزآبادی نسبت به ضرورت تأمین اصلاحات اجتماعی و اقتصادی در داخله کشور و صرفه جوئی در هزینه‌های عمومی و تأمین احتیاجات ضروری و عام المنفعه و واگذاری کارخانجات دولتی به افراد از نظر حسن جریان مالی و لزوم تجدید نظر در تعرفه قانونی مالیات بر درآمد با رعایت تواناتر مؤدیان و صرفه اقتصادی کشور مختصری تقریر و آقای نقابت نیز دائر به ابراز مسرت از خاتمه جنگ جهانی و شادباش به ملل متفق عظیم الشأن در حصول پیروز نهائی و تأمین آزادی و استقلال ملل شرحی تقریر و اظهار امیدواری نمودند در کنفرانس صلح اساس آزادی و حفظ حقوق و حاکمیت کلیه ملل جهان و خسارات وارده به کشور باستانی ایران از لحاظ شرکت در جنگ و پیروزی تأمین گردد و در خاتمه تقاضا نمودند به دولت تذکار داده شود نسبت به اموال منقوله و تأسیسات و ابنیه‌ای که به مناسب حوائج جنگی از طرف متفقین در کشور ایجاد گردیده و مورد نیاز است عیناً برای رفع احتیاجات به دولت ایران واگذار شود. ضمناً سپاسگزاری خود را از نیروی انگلستان و آمریکا در خدمات بهداشتی نسبت به ساکنین جنوب کشور ابراز پس از آن گزارش... سوم راجع به نمایندگی آقای حبیب الله دری از درجز قرائت و چون مخالفی نبود نسبت به آن اخذ رأی شده تصویب و یازده فقره گزارش از طرف کمیسیون عرایض و مرخصی راجع به مرخصی آقایان: رفیعی- تهرانچی- محمد طباطبائی- نمازی- دکتر معظمی- ذکائی- اسعد- مرآت اسفندیاری- مؤید قوامی- گله داری و سلطانی قرائت پس از مخالفت آقای فیروزآبادی نسبت به مرخصی آقای رفیعی و اظهار موافقت آقای روحی نسبت به هر یک از مرخصی‌های مزبور جداگانه اخذ رأی شده گزارش مربوط به مرخصی آقای گله داری رد و بقیه مورد تصویب واقع گردید.
چون انتخاب دو نفر ناظر بانک جزو دستور بوده آقای فرخ پیشنهاد نمودند موضوع برای مذاکره و توافق نظر به جلسه آتیه موکول شود و پس از توضیح آقای هاشمی مشعر به تصریح قانون دائر به انتخاب نظار نامبرده در اولین جلسه اردیبهشت ماه و موافقت با نظر آقای فرخ نسبت به این پیشنهاد رأی گرفته شده تصویب گردید.
آقای مجد ضیائی به استناد اصل ۱۱ قانون اساسی تذکار دادند مراسم تحلیف جزو دستور و نمایندگانی که از ادای سوگند استنکاف نمایند از حضور در مجلس محروم گردند. آقای فاطمی نیز در تأیید نظریه ایشان مختصری تقریر و پس از توضیح مقام ریاست مبنی به لزوم تأمین منظور مقرر گردید کسانی که تا کنون سوگند یاد ننموده‌اند در جلسه آتیه این وظیفه قانونی را انجام دهند.
پیشنهادی از طرف آقای اردلان و مجد ضیائی راجع به طرح گزارش مربوط به اصلاح قانون انتخابات قرائت و پس از توضیح آقای مجد ضیائی و تذکار آقای ایرج اسکندری دائر به ضرورت حضور وزیر مسئول و شرکت در مذاکرات آقای مجد ضیائی پیشنهاد خود را تأمین و معرفی وزیر کشور مسترد داشته و بقیه مذاکره در گزارش کمیسیون دادگستری دائر به منع تعقیب آقای تدین وزیر سابق خواربار نسبت به موضوع خواربار آذربایجان شروع و آقای لنکرانی در تعقیب بیانات جلسه ۲۳ فروردین ماه در موضوع گزارش کمیسیون دادگستری و منع تعقیب آقای تدین و بیانات آقای دکتر مصدق در این خصوص و جریان حوادث متعاقب آن و انتقاد از رویه متخذه در مورد گزارش مزبور از قبیل توضیح وزیر سابق دادگستری در قبال استعلام یکی از نمایندگان دائر به عدم جریان برائت آقای تدین در مورد سایر متهمین خواربار آذربایجان شرحی داده و عقیده داشتند پرونده مزبور دارای جنبه سیاسی بوده و شخصاً آقای تدین را با توجه به سوابق در قبال ملت ایران محکوم دانسته و معتقد بودند موضوع بار تعقیب و تحقیق مانند سایر پرونده‌ها به محاکم دادگستری ارجاع و تعیین تکلیف آن بعمل آید. در این موقع ده دقیقه بعد از ظهر در نتیجه خروج عده از از مجلس جلسه به عنوان تنفس تعطیل و به فاصله ده دقیقه مجدداً تشکیل و آقای لنکرانی پیرو بیانات اولیه خود دائر به مواضع و مشکلات موجوده برای کار کردن و دخالت مراجع سابق در شئـون اجتماعی فعلی کشور نموده و پس از تذکار خطرات حاصله از این جریانات آقای نقابت مخبر کمیسیون دادگستری دفاعاً اظهار نمودند طبق مقررات قانون محاکمه وزراء اتهامات منتسبه به وزراء از طریق مجلس شورای ملی قابل رسیدگی و تعقیب در دیوان کشور با منع تعقیب بوده و نسبت به روند مورد بحث کمیسیون و سو کمیسیون دادگستری از نظر قضائی و بدون توجه به اوضاع و احوال سیاسی یا احساسات شخصی وارد رسیدگی شده و ارتشاء یا کلاه‌برداری و اختلاسی در این مورد بعمل نیامده و این معنی نیز مسلّم است برائت یا محکومیت هر شخصی در مورد خود او ذی اثر بوده و قابل تسرّی به غیر نخواهد بود نسبت به بیانات جلسه اسبق آقای دکتر مصدق نیز توضیح نمودند عدم انجام تشریفات مناقصه مزایده باستناد حق مکتسبه از قانون ۲۴ خرداد ۱۳۲۲ بوده و استناد به عدم انجام آن از نظر کیفری قابل ترتب اثر نبوده و چون پیمانکار متمکن بوده و در رأس موعد تعهد خود را ایفاء نموده نگرفتن ضامن اجرائی نیز با توجه به اینکه ضرری به مالیه دولت وارد نیامده جرم محسوب نگردیده و در موضوع پیشنهاد پیمانکاران دیگر به انجام تعهد با کمتر از میزان پیشنهادی پیمانکاری که قرارداد امضاء و تعهد نموده با بررسی و تحقیقی که بعمل آمده این پیشنهادها مؤثر از انجام قرارداد بوده و بطور کلی از لحاظ قضائی با مراجعه به پرونده و محتویات آن ایراد و اشکال بر نظریه و گزارش کمیسیون وارد نیست.
آقای عماد تربتی پیشنهاد نمودند پرونده مربوط به آقای تدین به کمیسیون دادگستری عودت داده شده و مجدداً با مراجعه به اسناد و مدارک و دلائل اقامه شده از طرف آقای دکتر مصدق و دیگر گزارش جامعی تهیه و تقدیم گردد.
بعد از توضیح ایشان آقای ایرج اسکندری مخالف بر طبق صریح قانون محاکمه وزراء معتقد به تعیین تکلیف موضوع بودند.
پیشنهاد آقای عماد تربتی رأی گرفته شده رد و آقا آقای فرخ به عنان مخالف راجع به وضع خواربار کشور در زمان تصدی خودشان به وزارت خواربار و خوبی محصول سال ۱۳۲۱ آذربایجان و خراسان و مسافرتشان به آذربایجان برای رسیدگی به وضع خواربار آن سامان و تعیین تکلیف غله مورد تقاضای دولت شوروی شرحی بیان علاوه نمودند طبق اسناد منبته با موجودی غله در محل و تعهدات مأخوذه قانونی مقدار غله که در زمان ایشان خریداری شده خواربار آنجا تا موقع خرمن تأمین و عقد قرارداد مبادله قند با غله و عنوان شورش و انقلاب وسیله سوء استفاده از خزانه عمومی بوده و با توجه به این اسناد مدارک و الغاء قرارداد منعقده ایشان با یک پیمانکار و خرید مجدد با قیمت مضاعف صدور قرار منع تعقیب بیمورد و موضوع از هر جهت قابل رسیدگی و توجه می‌باشد.
آقای نقابت مجدداً در پاسخ بیانات آقای فرخ شرحی دائر به دفاع از نظریه کمیسیون دادگستری ایراد و آقای فرهودی نسبت به اظهارات قبل از تنفس خودشان دائر به رفع سوء تفاهم و معذرت از مقام ریاست مختصری اظهار چون آقای آقای هاشمی پیشنهاد ختم جلسه را نموده و مخالفی نبود جلسه آتیه به روز چهارشنبه ۱۹ اردیبهشت ماه سه ساعت قبل از ظهر موکول و دستور آن بیانات آقایان نخست وزیر و رئیس مجلس شورای ملی به مناسبت شن پایان جنگ جهانی مقرر و مجلس یک ساعت و بیست دقیقه بعد از ظهر ختم شد.
رئیس- در صورت مجلس نظری نیست؟ (گفته شد خیر-) صورت مجلس تصویب شد.
- بیانات آقایان حکیمی نخست وزیر و رئیس ختم جلسه
۲-بیانات آقایان حکیمی نخست وزیر و رئیس (ختم جلسه)
رئیس- آقای نخست وزیر فرمایشی دارند؟
نخست وزیر- (آقای حکیمی) نمایندگان محترم برای بنده مایه بسی خوشوقتی و افتخار است در موقعی که پس از تمایل مجلس شورای ملی و اراده ملوکانه مأمور تشکیل دولت گردیده و برای نخستین بار با این سمت در مجلس شورای ملی حضور پیدا کرده‌ام تا مژده بسیار بزرگ به عرض آقایان نمایندگان محترم رسانیده و بوسیله ایشان به تمام ملت ایران اعلام نمایم بطوریکه آقایان محترم البته تا حال بوسیله رادیو و مطبوعات اطلاع حاصل کرده‌اند پریروز در شهر (رنس) فرانسه نمایندگان رسمی دولت آلمان و نمایندگان چهار دولت معظم متفق قرارداد تسلیم بلاشرط کلیه نیروهای آلمان به چهار دولت متفق یعنی اتحاد جماهیر شوروی و انگلیس و آمریکا و فرانسه امضاء کرده‌اند و بنا براین جنگ در تاریخ ۱۶ اردیبهشت ماه به پایان رسید. در این مدت ۵ سال و ۸ ماه و ۷ روز که ملت‌های آزادیخواه جهان با ملت‌های مهاجم دیکتاتوری محور دست به گریبان بودند بطوریکه همه می‌دانیم در طی سال‌های اول جنگ نیروهای اهریمنی پیش می‌رفت زیرا ملت‌های آزادیخواه و معتقد به اصول دموکراسی آماده جنگ نبودند و در نتیجه ارتش آلمان کم کم بر تمام اروپا و قسمتی از آفریقا مسلط شد ولی بزودی از یک طرف تعرض متقابل ارتش متفقین در صحرای آفریقای شمالی شروع شد و از طرف دیگر ارتش دلاور سرخ در استالین گراد به تعرض متقابل مبادرت ورزید (صحیح است) از آن تاریخ هر ماه و هر هفته و هر روز برای متفقین با یک پیروزی تجدیدی توأم بوده‌است تاریخچه این دو سه ماه گذشته در خاطر همه ماها هست و لازم به تکرار نیست که نیروهای متفقین بسرعت برق پیش رفتند و پیروزی نهائی را در آغوش کشیدند و بشر را از قید ظلم و استبداد رهائی دادند. امروز که روز پیروزی ملل متفقین است روز پیروزی ایران هم محسوب می‌شود (صحیح است) (کف زدن حضار) و بدیهی است که ملت آزادیخواه و حکومت دموکراسی ایران در شادی و سرور عموم ملل آزادیخواه شریک و سهیم می‌باشد و خیلی مفتخر و خرسند است که در راه پیروزی متفقین عزیز خود صمیمانه همکاری نموده‌است (صحیح است – صحیح است) البته ملت ایران در مدت این چند سال خسارات زیادی متحمل شده (صحیح است) و با مصائب و مرارت‌ها و محرومیت‌های بسیار دست بگریبان بوده و به سهم خود بسی رنج برده و تلفات هم داده‌است (صحیح است) ولی البته میلیون تلفات ارتش‌های متفقین و میلیاردها خساراتی را که به کشورهای اروپا وارد شده‌است فراموش نمی‌کنم (صحیح است) و در این روز جشن و سرور عمومی قهرمانان بی شماری را که در اروپا برای نجات میهن خود و برای نجات بشر از چنگال اهریمنان دیکتاتوری جان خود را فدا کرده‌اند با کمال احترام تکریم می‌کنیم (صحیح است – صحیح است) (کف زدن حضار) آن جوانمردان و دلاوران نابود شدند برای اینکه آزادی نابود نشود.
تاریخ نام این فدائیان آزادی بشر را با حروف طلائی ثبت خواهد کرد (صحیح است) امیدواریم با سازمان جدیدی که برای امنیت بشر در سانفرانسیسکو داده می‌شود دیگر جنگ و خونریزی در جهان پیش نیاید (صحیح است- انشاءالله) و مردم دنیا بتوانند در حال صلح و آرامش به ترمیم خرابی‌های این جنگ خانمانسوز بپردازند. در پایان عرایضم نمی‌توانم از ذکر این یک نکته تأسف انگیز و هم خودداری کنم که امروز در این موقع پیروزی یکی از بزرگترین مردانی که اساس این پیروزی را برپا نمود یعنی فرانکلین روزولت رئیس جمهور فقید آمریکا در دنیای مادی وجود ندارد (صحیح است) ولی البته روح آن مرد بزرگ که شاهد و ناظر اوضاع می‌باشد از دیدن نتیجه درخشان زحمات و مشقاتی که باعث مرگ او و حیات بشریت گردید خوشحال و خندان است (صحیح است – صحیح است) در این روز تاریخی که مژده تسلیم دشمن و خاتمه جنگ را به عرض مجلس می‌رسانم سعادت و پیشرفت و آسایش متل ایران را در ظل توجهات بندگان اعلیحضرت همایون شاهنشاه جوانبخت ایران از درگاه خداوند متعال مسئلت می‌نمایم (صحیح است – صحیح است) کف زدن ممتد حضار.
رئیس- به اراده خدای متعال روز گذشته خبر مسرت آمیز خاتمه جنگ اروپا بوسیله پیشوایان بزرگ ملل متفق به جهانیان اعلام گشت و امروز این خبر را آقای نخست وزیر رسماً به اطلاع مجلس شورای ملی رسانیدند.
بالاخره پس از ۵ سال و هشت ماه و چند روز نبردی که در تاریخ بشر سابقه و نظیر نداشت به پایان رسید و قوای شگرف آلمان که روزی شکست ناپذیر خوانده می‌شد از پای در آمد (صحیح است- صحیح است) و به مصائب و آلام نوع بشر خاتمه بخشیده شد و سرانجام در این توفان سهمناک که از دیرگاهی عرصه جهان را فرا گرفته بود حق و عدالت بر ظلم و جور و آزادی و مساوات بر خودسری و زورگویی غالب آمد و این شب محنت زای بسر رسید و خورشید جهان آرای صلح تابیدن گرفت و عنقریب به اوج کمال خود خواهد رسید.
تقریباً شش سال پیش که آتش خانمانسوز جنگ بر اثر مطامع سران دُوَل محور در جهان افروخته گشت ملت صلح دوست و آزادیخواه ایران به مسئولیت بزرگ خویش در این راه پی برد و بخوبی درک کرد که دیر یا زود و خواه ناخواه در این نبرد بزرگ سهمی خواهد داشت. اتفاقاً دامنه جنگ بزودی به میهن عزیز ما کشیده شد و بلافاصله ملت ایران در صف ملل متفق در آمد (صحیح است) و هنگامی که هنوز افق سیاسیت جهان تیره بود و در این دریای طوفانی آثار سکون و آرامش بهیچ روی دیده نمی‌شد و قوای شگرف و محور دامنه تسلط و نفوذ جابرانه خود را به دروازه‌های ایران می‌کشید به دُوَل محول اعلان جنگ داد (صحیح است) و به ملل بزرگ متفق هم پیمان گشت (صحیح است)
اعلیحضرت شاهنشاه ایران و مجلس شورای ملی نیز با کمال میل این اقدام دولت وقت را پذیرفت (صحیح است) و ملت و جراید ایران هم یک دل و یک زبان با دولت و مجلس همداستان شدند (صحیح است) از آن تاریخ تا کنون نزدیک به چهار سال می‌گذرد. در این مدت طولانی ملت ایران به همه مشکلات در راه پیروی ملل بزرگ صادقانه و صمیمانه خدمت کرد (صحیح است) و همه گونه بار جنگ را تا آنجا که طاقت و توانایی داشت با کمال گشاده رویی بر دوش کشید (صحیح است) و هرگونه خسارات و تلفات و مصائب را تحمل کرد (صحیح است) این موضوع است که بر هیچ‌کس پوشیده نیست و کراراً مورد تصدیق ملل بزرگ متفق قرار گرفته‌است. در اینجا از یادآوری این خاطره مسرّت انگیز خودداری نمی‌توان کرد که نخستین ملاقات سران سه کشور متفق در تهران پایتخت ایران بود و در این ملاقات برای نابود ساختن قوای محور نقشه‌ها و طرح هائی تنظیم شد که بر اثر اجرای آن آثار فنا و اضمحلال بزودی در قوای خصم ظاهر گشت و هم در تهران بود که بزرگترین سند مجاهدات ملت ایران در راه پیروزی به دست او سپرده شد (صحیح است) امروز نیز که فتح و پیروزی بدست آمده‌است ملت ایران در صف پیروزمند ملل بزرگ مقامی را که در خور است درا بوده و از این حیث بر خود می‌بالد (صحیح است – کف زدن حضار) این‌جانب به نمایندگی از طرف مجلس شورای ملی و ملت ایران این روز فرخنده را به عموم ملل آزادیخواه جهان و بویژه دُوَل بزرگی که حصول این پیروزی نتیجه مستقیم تحمل و شهامت و فداکاری‌های آن هاست تبریک می‌گویم (کف زدن حضار) و امیدوارم روح همکاری و صمیمیتی که بین ملل متفق در طی دوره طولانی جنگ حکمفرما بود و اینک نیز هست چنانکه انتظار می‌رود همچنان ادامه یابد. (انشاءالله) تا در سایه آن شالوده صلحی پایدار ریخته شود و جهانی بوجود آید که در آن صلح و سلم و عدل و داد و برابری و آزادی حکومت کند (انشاءالله) و ملل کوچک ….