مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۹ آذر (قوس) ۱۳۰۳ نشست ۹۳
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری پنجم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری پنجم |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۹ آذر (قوس) ۱۳۰۳ نشست ۹۳
جلسهُ ۹۳
صورت مشروح مجلس یوم پنج شنبه نوزدهم قوس یکهزار و سیصد و سه مطابق چهاردهم جمادی الولی یکهزار و سیصد و سه :
مجلس دو ساعت قبل از ظهر بریاست آقای سهام السلطان نایب رئیس تشکیل گردید
( صورت مجلس سه شنبه ۱۷ قوس را آقای آقا میرزا جواد خان قرائت نمودند )
نایب رئیس – آقای آقا شیخ جلال در صورت مجلس فرمایشی دارید ؟
آقاشیخ جلال – خیر بعد از تصویب صورت مجلس .
نایب رئیس – آقای حائری زاده ( اجازه )
حائریزاده – بعد از تصویب صورت مجلس عرضی دارم .
نایب رئیس – آقای سلطان العلماء ( اجازه )
سلطان العلماء – بنده هم قبل از دستور عرضی دارم .
نایب رئیس – در صورت مجلس ایرادی نیست ؟
( گفته شد خیر )
نایب رئیس – صورت مجلس تصویب شد . آقای آقا شیخ جلال ( اجازه )
آقا شیخ جلال – این همه که ما به تأسیسات اقتصادی اهمیت میدهیم باید تصدیق داشته باشیم که تأسیسات اقتصادی وقتی که کاملاً جهات آن پیش بینی نشود ممکن است برای ما اسباب زحمت شود چند روز است بنده در روزنامه ها از طرف بانک شاهنشاهی اعلاناتی میبینم بدون اینکه موضوع آن اعلانات در مجلس سابقه داشته باشد و چون بانک شاهنشاهی موقعی تأسیس شده است که مجلس نبوده و از نظامنامه آن مطلع نیست . میخواستم تذکر بدهم همان طوری که هیچ امتیازی بدون تصویب مجلس ممکن نیست همین طور کیفیت جریانات خصوصی هم که ممکن است مربوط بمقامات صلاحیت دار باشد باید به تصویب مجلس باشد و چون در اعلانات نوشته شده است با توافق نظر دولت میخواهد اسکناس را تغییر بدهند خواستم تذکر بدهم که از طرف مجلس از وزارت مالیه سوال شود که این موضوع چه بوده و مجلس را از این قضیه مستحضر نمایند .
نایب رئیس – آقای حاج میرزا عبد الوهاب ( اجازه )
حاج میرزا عبدالوهاب – بنده دو سؤال از آقایان وزراء کرده بودم راجع به چیزهائی که در روزنامه نوشته شده است و هیچ جوابی نداده اند استدعا می کنم تذکر داده شود زورتر تشریف بیاورند ببینم اقدامات دولت راجع بمزخرفاتی که ناهید نوشته است چه بوده و تکلیف مسلمانها با این جریانات چیست .
نایب رئیس – تذکر داده میشود آقای حائری زاده ( اجازه )
حائری زاده – بنده در چندین جلسه متوالی از مقام ریاست در موقعی که حضور داشتند استجازه کردم که یک مطالبی را استفسار کنم ولی بدبختانه موقع بمن نرسید و آقای رئیس اجازه ندادند . امروز هم که آقای رئیس تشریف ندارند و دولت هم حاضر نیست و سؤال بلا جواب خواهد ماند ولی برای اینکه در آتیه ممکن است باز هم استجازه کنم و اجازه داده نشود مطلب خود را عرض می کنم جوابش را بعد آقایان بدهند .
نایب رئیس – اگر سؤال است باید کتباً مرقوم دارید تا به آقایان وزراء تذکر داده شود که برای جواب حاضر شوند .
حائریزاده – مطلبی است که بنده شنیده ام و باید استعلام کنم .
نایب رئیس – دولت که حاضر نیست .
حائری زاده – کار بوزراء ندارم ممکن است از آقایان وکلاء استعمار کنم .
نایب رئیس – اگر سؤال است ممکن است مرقوم دارید که بوزراء تذکر داده شود حاضر شوند .
حائریزاده – تذکری است حقیقتاً اگر آقای رئیس تشریف داشتند چون اطلاع داشتند ممکن بود به من جواب بدهند ولی حالا به مجلس عرض میکنم . در جرائد لابد آقایان مطالعه فرموده اند قضایائی در مصر اتفاق افتاده و مصری ها بپارلمانهای دنیا دنیا تظلم کرده اند و وضعیت آن جا را بهمه جا خاطر نشان کرده اند در مجمع اتفاق ملل هم یک نماینده که همدردی با مصریها بتواند بکند غیر از نماینده ایران نیست ترکها هم که آن جا نماینده ندارند . نماینده ایران آنجاست اول یک چیزهائی منتشر شد که نمایندهُ ایران قرار بود از طرف مصریها مظلومیت آنها را اظهار کند بعد یک چیزهائی بر خلاف آن منتشر شد . حالا که آقای رئیس تشریف ندارند ولی آقای نایب رئیس تشریف دارند خواستم سؤال کنم که چنین تلگرافی به مجلس رسیده یا نرسیده و دولت در این باب اقدامی کرده یا نکرده است ؟
نایب رئیس – ممکن بود این سؤال را بنویسید تا به دولت تذکر داده شود آقای سلطان العلماء . ( اجازه )
سلطان العلماء – بنده پریروز اجازه خواسته بودم راجع به معلمین یک مختصری عرض کنم . راجع به حقوق معلمین آقای تدین یک فرمایشی فرمودند و بنده کافی دانستم ولی در ضمن نطق آقای شیروانی آقای ذکاء الملک تکذیب کردند که حقوق معلمین باز به بنده فشار آوردند لازم دانستم عرض کنم . معلمین بد بخت که مختصر حقوقی دارند و حقیقة نسبت به حقوق سایر ادارات خیلی مختصر است با اینکه معلومات آنها کمتر نیست و شاید بیشتر باشد ولی سرمایهُ آنها فقط همین معلمی است . ماهی بیست و پنج تومان . سی تومان و خیلی که ترقی کند چهل و هشت تومان میشود آن وقت این مختصر حقوق را هفت برج است به آنها نداده اند یعنی سه ماه از سنه گذشته که به عنوان حقوق معوقه باقی است و چهار ماه هم از هذالسنه باقی است . بنده حالا نمی خواهم عرض کنم که معارف چه خرابی ها دارد و چه سکته ها از این تعویق حقوق معلمین به معارف وارد میشود . این معلمین متصل باید گرو کنند تعطیل کنند قوهُ درس دادن ندارند .حواسشان جمع نیست تمام دارائی آنها یا به گرو رفته یا بفروش رسیده و تمام آنها مستأصل و پریشانند و تصور میکنم یک دست هائی هم در تعویق حقوق آنها هست نه اینکه صرف بی التفاتی و عدم توجه باشد . خیر . یک نظریات مخصوصی هم هست که بنده حالا نمیخواهم عرض کنم همین قدر خواستم از آقایان نمایندگان استدعا کنم که اساساً یک فکری برای حقوق معلمین بکنند . در ماه دو میلیون و نیم به ادارات داده میشود این ده پانزده هزار تومان حقوق معلمین را در این بودجه که تصویب می کنند از یک محل نقدی معین کنند که اسباب سکته معارف نشود و از وزارت مالیه مخصوصاً تقاضا شود که بهر نحو است دو سه برج عجالتاً حقوق به آنها بدهند که تا اندازهُ راحتی آنها فراهم شود الان اغلب مدارس در حال وقفه و تعطیل است . پارسال بودجه معارف هشتصد هزار تومان بود امسال هفتصد و هشتاد هزار تومان شده که در حقیقت بیست هزار تومان از آن زده اند سال دیگر صد هزار تومان خواهند زد تا تمام شود . علی ای حال خوب است آن چرا که می خواهند بدهند اقلا برج به برج به آنها بدهند که اسباب زحمت نشود . در یک موقعی عرض خواهم کرد که چه سکته هائی به معارف وارد شده است و در حقیقت روح معارف مرده است .
نایب رئیس – در جلسه قبل شرحی از طرف مقام ریاست به وزارت مالیه نوشته شده و مخصوصاً تأکید شده است که در پرداخت حقوق معلمین اقداماتی بکنند . آقای رهنما ( اجازه )
رهنما – طرح قانونی که بنده و جمعی از نمایندگان امضا کرده بودیم تقدیم شده است چون عجالتاً بودجه مطرح است و نمی خواهم که آن طرح در معبر بودجه واقع شود تقاضا میکنم عجالتاً آن طرح قرائت شود که اگر صلاح بود برود به کمیسیون مبتکرات تا بعد از تصویب بودجه مطرح شود .
نایب رئیس – قبل از دستور قرائت میشود . آقای طهرانی ( اجازه )
آقاشیخ محمد علی طهرانی – بنده بعضی عرایض داشتم که میخواستم عرض کنم لکن عجالتاً تقاضا کنم که از طرف هیئت رئیسه تذکر داده شود وزراء در موقع مطرح بودن بودجه حاضر شوند چون چیزهائی پیش می آید و گاهی بیک اعتراضاتی برمی خورد که شاید آقای مخبر اطلاع نداشته باشند و یا اطلاع داشته باشند و مقتضی ندانند باید وزراء حاضر باشند و مخصوصاً به وزارت معارف تذکر داده شود که کفیل معارف برای دفاع از بعضی از موضوعات تشریف بیاورند . موضوع نیم عشر اوقاف عجالتاً مورد تردید است و اگر رد شود سکته بزرگی به معارف وارد می شود . از طرف دیگر ملاحظه میکنیم تشکیلات وزارت معارف بر خلاف قانونی است که از مجلس گذشته سابقاً دو اداره بوده است و سه دائره ولی حالا چهار پنج اداره درست کرده اند و دوازده دائره و این حقوقی که باید به معلمین مدارس برسد صرف ادارات وزارت معارف میشود مخصوصاً تقاضا میکنم که آقای کفیل وزارت معارف برای دفاع حاضر شوند .
نایب رئیس – اطلاع داده می شود . آقای سرکشیک زاده ( اجازه )
سر کشیک زاده – بنده می خواستم یک روزی از مقام ریاست مجلس اجازه بگیرم و در وضعیات گیلان عرایضی عرض کنم و لایحه هم ترتیب داده بودم که تقدیم مقام ریاست نمایم ولی هنوز آن لایحه تمام نشده و ضمناً هم یک قضیه پیش آمده است که مجبورم بعرض نمایندگان برسانم . هیچ کس نیست که وضعیات اسفناک گیلان و صدماتی که در ظرف این مدت از بدو جنگ بین المللی تا بحال بگیلان رسیده است و آن مهاجرت کذائی و آن حکومتهای من در آوردی که در آنجا تشکیل شد و صدماتی که به آنجا وارد شد تصدیق ننماید و بالاخره سد ابواب تجارت گیلان را از هستی ساقط کرد و اخیراً پس از اینکه یک مختصر مناسباتی با خارج تأسیس شد تجار شروع به حمل برنج کردند و در دو سال قبل از طرف وزارت مالیه اجازه داده شد . یعنی امر شد برنج هائی که حمل میشود صد پانزده شلتوک داشته باشد و بنابراین به همین ترتیب تجار برنج خریداری کردند و به روسیه حمل کردند . میزان برنجی که سال گذشته حمل شد تقریباً دو میلیون و صد هزار پوند بود در صورتیکه محصول پارسال سه میلیون و دویست هزار پوند بوده و امسال هم بنا بر همان ترتیب تجار برنج خریده اند و دارای صد پانزده شلتوک است و آورده اند به اداره گمرک سپرده اند بعد حمل کنند بروسیه . نمیدانم بچه مناسبت از طرف وزارت مالیه یک امر من در آوردی و یک امر اختراعی که در واقع برخلاف قانون اساسی است شده . زیرا قانون اساسی تصریح کرده است که تجارت آزاد است و با این حال امر شده است که این برنجها حکماً صدی پنج بیشتر نباید شلتوک داشته باشد و برنج در گمرک توقیف شده در صورتیکه از این راه ممکن است دو میلیون به تجار ایران صدمه وارد آید بنده میخواستم تذکر داده شود بدولت که علت اینکه همچو چیزی که بر خلاف قانون اساسی است و تقریباً امروز ما احتیاج بصادرات داریم این طور تضییقات علتش چیست ؟ و این تذکر لازمست داده شود .
بعضی از نمایندگان – صحیح است .
نایب رئیس – طرح پیشنهادی آقای رهنما قرائت میشود
( بشرح ذیل خوانده شد )
نظر به اینکه فشار اقتصادی عامه مردم را بزحمت و مشکلاتی دچار کرده و بنیه جامعه را سال بسال بتحلیل میبرد و مملکت را به طرف خرابی و ویرانی سوق میدهد و نظر به اینکه اساس و پایهُ تمام این فشارها و کسادی بازار و نبودن کار برای بیکاران وقلت صادرات و عدم موفقیت در تأسیس کارخانجات بیشتر مربوط به فقدان راه آهن میباشد و نه مردم این مملکت و دولت و مجلس شورای ملی این قدم اساسی ( ایجاد راه آهن ) را بر ندارند . سایر اصلاحات خواه فلاحتی و خواه صنعتی و غیره فوق العاده مشکل به نظر می آید و لااقل سالهای مدید وقت لازم خواهد داشت و نظر به اینکه ادامه این وضعیت مخاطرات زیادی برای مردم و مملکت در بر دارد و هر چه زودتر باید مردم تکانی بخود داده و بهر قیمتی شده است وثیقه حیات ملی و استقلال واقعی مملکت را که عبارت از تأسیس راه آهن میباشد بدست آورند . اینجانب به تقدیم این پیشنهاد مبادرت مینمایم : برای استحضار خاطر نمایندگان محترم اجمالاً تذکر میدهم که حق انحصار ورود قند و شکر و حلویات و چای بدولت بترتیبی که در مواد ذیل تصریح شده است در حال بیش از پنج کرور عایدی برای انجام مقصود فوق خواهد داشت و این مسئله از احصائیه گمرکی سنوات اخیره بخوبی واضح و نمایان میباشد . بنابراین مواد ذیل را بمجلس شورای ملی تقدیم و امیدوارم نمایندگان محترم و همکاران عزیز موافقت فرمودند بوسیله برداشتن این قدم مهم مردم و مملکت را از این وضعیت ناگوار و خطرناک امروزه نجات داده و یادگار درخشانی از دوره پنجم مجلس شورای ملی باقی گذارند .
ماده اول – مجلس شورای ملی حق انحصار و مانع للغیر ورود قندوشکر و حلویات و چای را بدولت واگذار مینماید .
ماده دوم – دولت حق دارد هر تاجری را در این تجارت شرکت داده و از حق انحصاری خود بهره مند سازد به شرطی که در مقابل اعطاء اجازه هر یک من قند و شکر و حلویات دو قران و از هر یک من چای شش
قران از آنها دریافت دارد .
ماده سوم – عایدی که از این تجارت و حق انحصار برای دولت حاصل میشود باید جزعاً و کلاً بتوسط وزارت مالیه در یکی از بانکهای معتبر امانت گذارده شود دولت به هیچ وجه و به هیچ عنوانی حق ندارد دیناری از آن را صرف مخارجی غیر از تأسیس راه آهن بنماید .
ماده چهارم – عایدی این تجارت و حق انحصار فقط باید صرف تأسیس راه آهن بشود .
ماده پنجم – دولت باید یک هیئت متخصص راه آهن از آلمان برای مدت ده سال استخدام و شرایط استخدام آنها را فوری به مجلس شورای ملی بیاورند . صرف این عایدی برای تأسیس راه آهن بطرزی که آن هیئت متخصص تصویب کرده باشد باید با تصویب مجلس شورای ملی باشد .
ماده ششم – این قانون پس از تصویب بموقع اجرا گذارده خواهد شد و کسانی که قند و شکر و حلویات وچای آنها پس از اجرای این قانون هنوز بسر حدات ایران وارد نشده است باید بروند و اجازه نامه بر طبق ماده دوم از دولت تحصیل نمایند و الاعین جنس آنها در گمرک ضبط و قیمت آن مطابق فاکتور کارخانه و یا تجارتخانه که آن را فرستاده بصاحبان آنها تأدیه خواهد شد و اجناس مزبوره را خود دولت بمصرف فروش میرساند . .
ماده هفتم – وزارت فوائد عامه و مالیه مأمور اجرای این قانون خواهند بود .
رهنما- محمد علی طهرانی – حسین عدل الملک – مهدی زاهدی – سرکشیک زاده – هایم – شیروانی – رئیس التجار – قائم مقام – وکیل الملک – سلیم ایردی – صدق السلطنه – احتشام الحکماء – هرمزی – امیر اعلم – عمادالسلطنه – نظم الملک عظیمی – مشیر معظم .
نایب رئیس – مراجعه میشود به کمیسیون مبتکرات . پیشنهاد آقای یاسائی راجع به ماده دوم قانون بودجه در جلسه قبل قرائت شده و توضیحشان را هم داده اند .
آقا سید یعقوب – بنده عرض خیلی لازمی دارم .
نایب رئیس – وارد دستور شدیم .
آقا سید یعقوب – خیلی لازم است .
نایب رئیس – در موقع تنفس . آقای یاسائی . ( اجازه )
یاسائی – البته آقایان نمایندگان محترم پریشانی و فقر مؤدیان مالیاتی را در نظر دارند و هیچ فلسفه ای برای تأدیه شهریه باشخاص خدماتی به این ملت و مردم و مخدوم خودشان کرده باشند و در موقعی آن مخدوم میتواند تلافی کند که یک دارائی و ثروتی داشته باشد . اینجا ما پیشنهاد کردیم یک اشخاصی که استحقاقی ندارند و دارای ثروت هستند شهریه هاشان حذف شود زیرا اگر این اشخاص خدمتی هم کرده اند دیگر احتیاجی ندارند که ملت آن خدمت را پاداش بدهد ولی اشخاص که مستحق و پریشانند خدماتی هم کرده اند البته شهریه و مستمری آنها باید پرداخته شود . این اشخاصی را که بنده صورت داده ام و در جلسه گذشته اسامی آنها قرائت شد اشخاصی هستند که دارای ثروت میباشند و مطابق تحقیقی که بنده کرده ام بعضی از آنها پول تنزیل میدهند از قرار صدو بیست و صدوبیست و پنج و بعقیده بنده این اشخاص که از ملت و دولت پاداش میخواهند بعضی هاشان علاوه بر اینکه خدماتی نکرده یک کارهائی هم کرده اند و بعقیده بنده شهریه و مستمری این اشخاص بخصوص باید حذف شود و برای بقیه هم در آتیه یک فکری بشود یک عده از این اشخاص که بنده اسمشان را در پیشنهاد خودم نوشته ام کسانی هستند که یکی دو مرتبه وزیر شده اند و بعد از وزارت شغل دیگری قبول نکرده اند و به این مناسبت یک شهریه هائی میگیرند . اگر بنا باشد این اصل را محرز کنیم مکن است تمام و کلاء هم بعد از انقضاء دوره وکالتشان بگویند چون ما مقام وکالت را احراز کرده ایم دیگر نمی توانیم شغل دیگر قبول کنیم و خوب است اقلا نصف دویست تومان هم بما شهریه بدهند و این ترتیب ادامه پیدا میکند که هر کس پنج روز شش روز وزیر شد حتماً بیاید یک مبلغی از خزانه دولت بگیرد .چون بعقیده خودش پس از وزارت نمی تواند کار دیگری بکند .مثلا دکتر پاکحال آمده است وزیر شده است بجای اینکه پس از آنکه وزارتش تمام دو مرتبه به شغل خود برگردد و بجامعه خدمت کند یک شهریه بگیرد و هیچ کار نکند ( خطاب به آقای امیر اعلم ) سرکار این کار را نکردید وقتی که وزیر یا وکیل بودید پس از اینکه از آن کار فارغ شدید باز هم مشغول طبابتتان میشدید .
نایب رئیس – آقا مذاکره بین الاثنین نکنید .
یاسائی – بنده عرض میکنم این اشخاصی را که بنده در پیشنهاد خودم ذکر کرده ام این اشخاص استحقاق برای اینکه صاحب ثروت هستند باید شهریه آنها قطع شود .
مخبر – بنده خیلی متأسف هستم که آقای نماینده محترم خیلی بی اطلاع هستند و الا این پیشنهاد را نمی فرمودند و امروز هم در ضمن توضیحاتشان باز تأیید نمیکردند بنده خیلی احتراز دارم که اسم اشخاص را در مجلس اظهار کنم ولی چه کنم وقتی که سر کار پیشنهاد کرده اید و اسم یک اشخاصی را نوشته اید بنده هم مجبورم اسم اشخاص را ببرم جناب عالی میفرمائید عده خدمت کرده اند ولی استحقاق ندارند و چون استحقاق ندارند نباید چیزی به آنها داده شود . اولا تصور نمی کنم هیچکس با این پیشنهاد جناب عالی همراه باشد که اگر کسی مدتها خدمت کرد و پیر شد و بحد تقاعد رسید به او چیزی ندهند در صورتی که غالب این اشخاص را که پریروز در پیشنهاد جنابعالی خواندند استحقاق دارند . مثلاً جناب عالی به چه دلیل و به چه مدرک پیشنهاد میکنید حقوق میرزا محمد علی خان مستوفی که پنجاه سال به دولت خدمت کرده و در صحت عمل هم معروف است و امروز هم هیچ ندارد به او داده نشود و غالب این اشخاص از این نمره اشخاص هستند بنده نمی خواهم وقت آقایان را تلف کنم والا پیشنهاد جنابعالی را میگرفتم و شرع خدمات یکی یکی آنهائی را که اسم برده اید وضعیات آنها را می گفتم تا خود جناب عالی پیشنهاد تان را پس میگرفتید .
نایب رئیس – رأی میگیریم پیشنهاد آقای یاسائی .
شیخ الرئیس – گمان می کنم تجزیه اش کنند بهتر است .
عدل الملک – استدعا میکنم قرائت شود و تجزیه هم بفرمائید .
نایب رئیس – در جلسه قبل قرائت شده و چون باید پس از قابل توجه شدن برود بکمیسیون بودجه به عقیده من حالا قابل تجزیه نیست پس از آنکه قابل توجه شد و رقت بکمیسیون از کمیسیون که مراجعت کرد آن وقت تجزیه میشود . رأی میگیریم به پیشنهاد آقای یاسائی آقایانی که قابل توجه میدانند قیام فرمایند
( عده قلیلی قیام نمودند )
نایب رئیس – قابل توجه نشد . پیشنهاد آقای شیخ جلال قرائت میشود .
( اینطور قرائت شد ) بنده پیشنهاد می نمایم که کمیسیون بودجه صورت شهریه هائی را که در ماه زیادتر از یک صد و پنجاه تومان میشود با نظریات خود بمجلس بیاورد که مجلس از روی بصیرت رأی بدهد .
نایب رئیس – آقای آقا شیخ جلال – بنده تصور میکنم که اکثریت مجلس تصدیق دارد که آن اطلاعاتی را که در نتیجه عضویت کمیسیون مالیه یا عضویت کمیسیون بودجه بعضی آقایان دارند اکثریت مجلس آن اطلاعات را نداشته باشند و من خیال میکنم عقیده تمام دنیا اینست که انسان در موقعی که میخواهد بچیزی رأی بدهد باید کاملا مستحضر باشد تا بتواند بطور مثبت یا منفی رأی بدهد . قلم هیجدهم این بودجه که شهریه ها و مستمری ها است یک قلم بسیار بزرگی است و بدیهی است هیچ کس نمی تواند بدون اینکه کاملا مستحضر باشد رأی بدهد مثلا مخارج شخص را کسی مخالفت نمی کند ولی بچه لحاظ جزو بودجه معارف نیامده و همینطور راجع باستحقاق اشخاص تا معلوم نشود کی چه خدمتی بمملکت یا بدولت کرده بعقیده من نمیشود رأی داد اینست که بنده از نقطه نظر این اصل مسلم دنیا که گمان میکنم هیچ کس هم منکر نباشد این پیشنهاد را کردم .
نایب رئیس – آقای تدین ( اجازه )
تدین – اولا تخصیصی که آقای آقا شیخ جلال دادند که از صد و پنجاه تومان ببالا هر کس شهریه دارد صورت آن را کمیسیون بودجه تنظیم و تقدیم مجلس کند تا مجلس از روی دقت رأی بدهد بعقیده بنده منطق نداشت . چه دلیلی دارند که از صدوپنجاه تومان بپائین موضوع باشد ؟ در صورتی که ما بین آن اشخاص که از یک تومان تا صد و پنجاه تومان شهریه دارند ممکن است اشخاصی باشند که بعقیده ایشان مستحق نباشد علاوه بر این آقایان تصدیق میفرمایند که استحقاق از برای مستمری و شهریه منحصر بفرد نیست . جهات عدیده ممکن است باشد که موجب شود برای اینکه دولت مستمری یا شهریه بدهد و از همه اینها گذشته بنده توجه آقایان را جلب میکنم به اینکه خوب بود به قوانینی که در دوره اول و دوم و سوم و چهارم و تصویبات این مجالس راجع به مستمری و شهریه نوشته شده است مراجعه میکردند تا این مشکلات رفع میشد حالا چون این کار را نکرده اند اگر چه نمی خواهم وقت مجلس را زیاد اشغال بکنم ولی ناچار هستم که اشاره کنم به قوانینی که در این باب از مجلس گذشته آن وقت هم عرض کنم یک قسمت عمده از اعتراضات وارد نیست اولا در جلسه گذشته صحبت شد که شهریه هائی در دوره فترت که در ایام یک کابینه هائی مثل کابینه وثوق الدوله و غیره بوده است غیر مشروع است و حالا میخواهیم در این دوره آنها را مشروع کنیم . بنده عرض میکنم این زحمت را مجلس چهارم از دوش آقایان برداشته قانون شهریه ها مصوبه هفدهم اسد ۱۳۰۱ شمسی ماده یک مینویسد : شهریه هائی که بدون تصویب مجلس شورای ملی باشد منسوخ و هر گونه تصمیماتی که در این مورد در ایام فترت گرفته شده است لغو است . این را نخوانده اید میخواستید بخوانید که ۰۰۰
یک نفر از نمایندگان – بعدش را هم بخوانید .
تدین – بعدش را هم می خوانم . این لغو شد . بنابراین شهریه هائی که در دورهُ فترت بوده است قانوناً لغو است و بعد از آن تاریخ هر مورد و هر قلمی را که مجلس تصویب کرده است سمت قانونیت پیدا میکند و آنهائی را که تصویب نکرده غیر قانونی است . شما اگر در توی تمام این اقلام یک قلم آوردید که مجلس تصویب نکرده باشد بنده هم موافقم با آقایان که آن قلم غیر مشروع و غیر قانونی است :
ماده دوم – کلیه شهریه ها اعم از اینکه مستمری بوده و بصورت شهریه در آمده یا آنکه از اصل مالیات برقرار شده است به استثنای اقلامی که در کمیسیون بودجه حذف شده تا مبلغ پنجاه تومان بدون کسر پرداخته شود این قانون است تمام شهریه ها و مستمری هائی که مشمول این ماده است صورت قانونی دارد زیرا مجلس چهارم تصویب کرده است وردش با پیشنهاد نمیشود . نسخ یک قانونی یا الغاء آن بیک پیشنهاد ممکن است . یک جریانات مخصوص دارد که بر طبق آن باید عمل شود .
ماده سوم – از پنجاه تومان به بالا تومانی چهار قران کسر می شود .
ماده چهارم – میزان تأدیه شهریه نباید از پانصد تومان تجاوز نماید همینطور تا آخر حالا نمی خواهم تا آخرش بخوانم این قانون جزو این کتاب بزرگ بوده و این کتاب بزرگ هم وسط این میز یا در اطاقهای دیگری بوده است . حالا آقایان دسترسی به آن نداشتند چه عرض کنم ! اگر به این قانون مراجعه میفرمودند تمام این اشکالات رفع میشد . ماده یازده این راپرتست می خوانم : وزارت مالیه مجاز است کلیه مستمریات و شهریه ها و مستمریات اتباع خارجه و گمرکی و مخارج تحصیل محصلین را بر طبق تصویبات و قوانین موضوعه مجلس چهارم از محل اعتبار هشتصد هزار تومان پرداخت نماید . حالا در اثر این قانون چه شده است و چه تأثیری در پرداخت شهریه ها و مستمری ها پیدا شده است ؟ مراجعه بفرمایند به لایحه قانونی بودجه دوره چهارم یک قلم یک میلیون و بیست و چهار هزار تومان مجلس چهارم تصویب کرد برای پرداخت شهریه ها و مستمریات و تقریباً سی و هفت هشت هزار تومان هم یک قلم دیگر بود که روی هم یک میلیون و شصت هزار تومان میشود که مجلس چهارم اعتبار برای پرداخت شهریه و مستمری تصویب کرده است و در اثر این قانون که مجلس چهارم وضع کرده و یک قانون دیگری مشتمل بر اینکه جمع بین دو حقوق نمی شود . ( آخر تمام این قوانین را در نظر بگیرید آن وقت نتیجه معلوم شود ) یعنی اگر فلان شخص شهریه دارد و از طرفی مشغول . بیکی از مشاغل دولتی است دیگر این شخص نمی تواند هم شهریه خود را بگیرد و هم حقوق خدمتش را بنابر این از این جا هم یک چیزهائی تراشیده شده و در ضمن عمل در این دو ساله معلوم شده است که تقریباً‌دویست و شصت هزار تومان از این شهریه ها و مستمریات تراش خورده و در اثر این تراش بود که در این دوره وزارت مالیه و دولت عوض یک میلیون و شصت هزار تومان هشتصد هزار تومان پیشنهاد کرده و بنده تصور می کنم بر طبق یک اطلاعات دیگری که همه آقایان اعضاء کمیسیون هم دارند امساله را که داخلش هستیم و سنه سیچقان یل است . نتیجه عمل و نتیجه پرداخت خیلی کمتر از این هشتصد هزار تومان بشود این آثار از مجموع این قوانین پیدا میشود و در دو سال تقریباً دویست و شصت هزار تومان از بین می رود و امسال هم بنده قطع دارم که صد هزار تومانش از بین خواهد رفت حالا اگر صد تا زیادتر نباشد قطعاً‌کمتر نیست مثلا یک نفر میمیرد حقوقش مادام الحیواه برده است از بین میرود یا اینکه یک عده دیگری مستخدم دولت میشوند و در حین استخدام از گرفتن شهریه و مستمری معاف می شوند .پس بنابراین یک مبلغ مهم و معتنابهی از اجرا کردن مجموع این قوانین عاید دولت می شود بنابراین اگر بخواهید واقعاً یک کارهائی بکنید با این پیشنهادها نمی شود حالا تصور میفرمائید که بنده مخالفم یا آقایان دیگر . خیر بنده هم موافقم بنده هم در دوره چهارم از این داد فریادها خیلی کردم حتی در پشت این میز هیاهو در گرفت و خواستیم اسامی را بخوانیم . بعضی گفتند نخوانیم و خیلی تفصیلات دارد تازگی ندارد اما باید قانون وضع کرد . نتیجه اینکه انسان قانون وضع میکند این است که رعایت اطراف را هم بکند و هر تصمیم و رائی که اتخاذ میکند باید جامع بالا اطراف باشد و یا کاملا عادلانه باشد یا اینکه قریب به عدالت باشد و الا در اثر یک پیشنهاد نمی شود . بنده تصور نمی کنم خود آقایانی هم که پیشنهاد می کنند معتقد باشند که با این فوریت با یک پیشنهادی که حقیقة قانع کننده هم نسبت به توان کار را تمام کرد . در صورتی که نظر آقایان هم این نیست که یک ظلمی در قسمت تقلیل شهریه و مستمریات به مردم و اشخاص مستحق بشود . بنده تصور می کنم که اختلاف بین ما و آقایان اختلاف لفظی است و قضیه ازوم وغب و انگور است حالا این بودجه است . نیست . چهار دیواری است . کوچک است . بزرگ است . هر چه هست . البته آقایان تصدیق میکنند که برای یک سال است و امروز هم هیجدهم یا نوزدهم قوس است و تقریباً سه ماه و ده روز یا سه ماه و یازده روز به آخر سال باقی مانده . البته کمیسیون بودجه از عقاید و نظریات آقایان مسبوق و مستحضر شده است اگر چنانچه در بقیه عمر این کمیسیون بودجه که سه ماه و خورده ایست بودجه سال آتیه آمد البته نظریات آقایان در آنجا رعایت می شود و اگر چنانچه این کمیسیون نبود و در مدت عمر این کمیسیون نرسید امیدوار هستیم که یک کمیسیون بودجه از همین آقایانی که خیلی حاد و تند هستند معین شود ( ماها شاید قدری ملایم شده باشیم ) بروند آنجا و هر چه میخواهند بکنند و انشاءالله توافق عمل هم حاصل بشود . از اینها که میگذریم یک نکتهُ دیگری هم هست که آن را میخواهم تذکر بدهم و آن این است که در این راپرت دو ماده دارد که یکی ماده سه است و یکی ماده سیزده و مفادش این است که تا این بودجه تصویب نشود هیچ یک از این وزارت خانه ها نمی توانند حقوق مستخدمین را دریافت نمایند و حتی به انتظار تصویب این راپرت وزارت خانه ها نمی توانند بودجه تفصیلی خودشان را قبل از تصویب این لایحه تنظیم نموده و بوزارت مالیه بدهند . تنظیم بودجه های تفضیلی در حدود اعتبار منوط به تصویب این قانون است و تا این قانون تصویب نشود وزارت مالیه مجاز نیست حقوق به هیچ کس بدهد حتی به مجلس هم نمی تواند بدهد مگر اینکه باز یک دوازدهم بیاید از بابت برج بعد از میزان و بنده با آن یک دوازدهم مخالفم و همینطور سایر آقایان هم مخالفند . بنابراین هر قدر در اطراف قضایا بحث کنیم مستلزم تعویق و یک اختلالی در امور ادارات دولتی خواهد و در عین اینکه بنده با آن اصول موافق هستم ماده سوم را برای استحضار خاطر آقایان میخوانم . ماده سوم هر زمان که بودجه تفصیلی هر یک از وزارت خانه ها در حدود اعتبار مصوب ( یعنی اعتباری که مجلس تصویب کند ) و توسط وزارت مالیه به مجلس شورای ملی تسلیم شود وزارت مالیه مجاز به پرداخت بودجه آن وزارت خانه خواهد بود . پس تا اینجا رأی مجلس معین نشود وزارت مالیه نمیتواند حقوق هیچ وزارت خانه ای را بدهد . حتی خود وزارت مالیه هم نمی تواند حقوق خودش را بردارد .
یکنفر از نمایندگان – بر میدارد .
تدین – حالا آن موضوع دیگری است . یکی هم دو قسمت از ماده سیزده است بنابراین بنده تصور می کنم که تمام فکرها باید تمرکز پیدا کند و حقیقة مانعی ندارد که صورت تفصیلی چاپ بشود و ممکن است در کمیسیون بودجه صحبت کرده و بگوئیم چاپ کنند هیچ اشکالی ندارد تا اینکه از نظر تمام آقایان بگذرد و تحقیقات کنند درباره اشخاص و بالاخره در نتیجه بنشینیم دوستانه یک راه حلی پیدا کنیم بطوری که نه ظلم به این اشخاص بشود و به صدمه و لطمه به خزانه مملکت وارد بیاید .
مخبر – برای سال آتیه .
تدین – بلی برای سال آینده . و این یک نکته را هم عرض کنم که در اینگونه مواقع انسان باید خیلی دقیق باشد و بحرفهائی که میزنند نباید گوش بدهد بنده شخصاً عقیده دارم که هیچ حرفی را نمی شود از روی عقیده زده مگر اینکه تا این نقطه هم به ایستد که اگر بگویند قسم حضرت عباس بخور قسم بخورد حالا مردم یک حرفهائی میزنند که فلان کس چه میکند یا چطور رفتار می کند بنده شخصاً هیچ وقت به این حرفها گوش نمیدهم یک نفر وکیل و یک نفر نماینده وقتی که در یک مقام رسمی یک حرفی را میزند باید طوری باشد که اگر حقیقة رفت در پشت میز یک محکمه قضائی نشست بتواند با یک مدارک و اسنادی آنها را ثابت کند . البته وقتی که اینطور شد کار اساسی می شود والا حرف زیاد است . ممکن است در اطراف خیلی حرفها بزنند فلان کس چقدر قبول دارد . چقدر ثروت دارد . از این چیزها خیلی زیاد است ولی وقتی که خوب دقت کنید می بینید که بقول عوام ( مثلی است معروف ) بسیلی صورت خود را سرخ نگاهداشته است و بیش از این عرضی ندارم .
نایب رئیس – آقای مخبر عقیده کمیسیون چیست ؟
مخبر – عقیده کمیسیون همان عقیده ایست که آقای تدین اظهار نمودند .
نایب رئیس – رأی میگیریم به پیشنهاد آقای آقا شیخ جلال .
آقا شیخ جلال – بنده مسترد میدارم .
نایب رئیس – پیشنهاد آقای سلیمان میرزا قرائت می شود .
( بشرح ذیل قرائت شد )
مقام منبع ریاست مجلس شورای ملی نظر باینکه عایدات مملکتی باید صرف حوائج ضروریه اهالی گردد و کسانیکه میتوانند زندگانی خود را شخصاً اداره نمایند محتاج به گرفتن مستمری شهریه و غیره نیستند . نظر به اینکه توسعه معارف و مخصوصاً تحصیلات ابتدائی کمال لزوم را دارد و بواسطه کمی عایدات ممکن نشده است که در هذه السنه بر اعتبار وزارت معارف افزوده شود و متأسفانه مبلغی کسر شده نظر باینکه برای پیشنهاد توسعه مدارس ابتدائی خاصه در ولایات تهیه محلی در بودجه لازم است لذا امضا کنندگان ذیل پیشنهاد می نماییم که مبلغ ۲۵۸۲۱۰۹ قران دویست و پنجاه و هشت هزار و دویست و ده تومان و نه قران از اعتبار شهریه و مستمریات کسر شده و اعتبار شهریه ها ۵۴۱۷۸۹۱ پانصد و چهل و یک هزار و هفتصدو هشتاد و نه تومان و یک قران رأی گرفته شود و بقیه را در صورت موافقت دولت مخصوص مدارس ابتدائی ایالات و ولایات نمایند .
۲- وزارت مالیه مجاز است نرخ کلیه مستمریات را در هذه السنه ۱۳۰۳ دو ریال محسوب نماید .
۳- مستمریات ۲۳ قلمی که در ۱۳۰۱ از تومان تومان بتومانی دو ریال تنزیل یافته از هذه السنه مقطوع میباشد .
۴- اشخاصی که اسامی آنها ذیلاً ذکر میشود مستمریات و شهریه آنها مقطوع است از مستمریات تومان تومان – شاهزاده صارم الدوله هزار و صدو بیست تومان – شاهزاده ظفرالسلطنه هزار و هشتصدو شصت و سه تومان و سه قران – فخر الدوله هزار و دویست تومان – شاهزاده کامران میرزا دوازده هزار و چهارصد و نود و هشت تومان – موثق الدوله سه هزار تومان از مستمریات تومانی پنج قران – اردشیر میرزا پسر ظل السلطان هفتصد تومان سردار معتضد هزار و سیصد ونود تومان – بدرالدوله دختر ظل السلطان سیصد تومان – تیمور میرزا پسر ظل السلطان هفتصد تومان – میرزا حسین خان احتشام حضور هزار تومان – تمجید الدوله هزار و پنجاه و هفت تومان و هفت قران – شوکت السلطنه دختر ظل السلطان سیصد تومان – فیروز میرزا پسر ظل السلطان هفتصد تومان – قمر الدوله دختر ظل السلطان سیصد تومان – کوکب السلطنه دختر ظل السلطان سیصد تومان – حاجی امین الدوله هزار تومان – همایون میرزا پسر ظل السلطان هفتصد تومان . از شهریه ها امیر بهادر جنگ صد و چهل تومان – امیر کبیر پانصد تومان – انوشیروان میرزا هشتاد تومان – انوشیروان میرزا بیست و پنج تومان شاهزاده سالار الدوله پانصد تومان – آنچه کسر خواهد شد بطور خلاصه از قرار ذیل است . از مستمریات اشخاص تومان تومان نوزده هزار و ششصد و هشتاد و یک تومان و سه قران از مستمریات اشخاص تومانی پنج قران چهار هزار و هفتصد و بیست و سه تومان و هشت قران و دهشاهی از حذف ۲۳ قلم ماده واحده ۱۳۰۱ نه هزار و نهصد و دوازده تومان و یک قران و پانصد دینار از حذف اشخاص شهریه بگیرها هیجده هزار و پانصد و چهل تومان – از تغییر نرخ تومان تومان به دو ریال صد و هشتادویک هزار و ششصد و شانزده تومان و یک قران از تغییر نرخ تومانی پنج قران بدو ریال بیست و سه هزار و هفتصد و سی و هفت تومان و پنج قران .
جمع کل – دویست و پنجاه و هشت هزار و دویست و ده تومان و نه قران . شیخ محمد علی الموتی – م . شهاب سلیمان محسن – ضیاء الواعظین .
نایب رئیس – آقای سلیمان میرزا ( اجازه)
سلیمان میرزا – در محل نطق خطاب به آقای نایب رئیس – استدعا میکنم آن پیشنهاد را ببنده لطف بفرمائید که در ضمن توضیح لازم است بعد تقدیم میکنم . آقایان رفقا دقت بفرمائید زیرا که بنده این مطالبی را که میخواهم عرض بکنم تنها از نقطه نظر عدم استحقاق نیست . و البته آن نظر را کاملاً موافقم و این که فلان کس شهریه دارد . مستمری دارد . مستحق است یا نیست . تنها این نظر نیست البته این قسمت را کاملا دقت کرده اند . فقط از نقطه نظر این است که مجلس پنجم معارف ایالات و ولایات را منحل نکرده باشد . آقایان شاید در بدر امر تعجب کنند ولی بنده حالا توجه میدهم آقایان را بدوره چهارم در آن زمانیکه بنده چهار ماه و کسری وزیر معارف بودم درست دقت کردم دیدم بد بختانه وزارت معارف برای ایالات و ولایاتش صدو هفتاد هزار تومان بودجه دارد . این را حساب بفرمائید ببینید صد و هفتاد هزار تومان بودجه از برای تمام این مملکت چه چیز است . چون همه ماها در حین صحبت هامان گفتگو از توسعه میکنیم و بالاخره توسعه معارف مستلزم پول است . معارف اداره جمع نیست اداره ایست که باید پول داد به آن جا . معارف و قشون خرج دارد و همه این عایداتی که مردم میدهند از برای اینست که بمصارف خودشان برسد . صحبت هائی که این جا شده است بنده بطور خلاصه این جا عرض میکنم . مردمی را که دینار از آنها مالیات میگیرند باید بمعلومات آنها هم مساعدت کرد . این بودجه که امسال پینشهاد شده است راجع بقسمت معارف دقت بفرمائید این طور می فهماند که معارف ایالات و و ولایات منحل است . حالا عرض بنده را درست توجه بفرمائید . سال گذشته بودجه تمام معارف این ملکت هشتصد هزار تومان بود امسال عوض اینکه زیاد بشود بیست هزار تومان هم به اسم اوقاف کسر می شود . این اعداد را یک جا یادداشت بفرمائید که در نظرتان باشد . سال گذشته ما مدرسه صنعتی ایران و آلمان نداشتیم ولی امسال از اول سال مدیرش آمده و مشغول است . پس اعتبار بیست هزار تومان مدارس صنعتی تا پارسال جزو صرفه جوییهای وزارت معارف بود و از این محل می توانست نقصان سایر جایر جاها را جبران کند ولی امسال این محل را ندارد . سال گذشته که عادیات اوقاف جزو مالیه شده بود معارف کرمان و عراق از محل اوقاف اداره می شد و قریب هیجده هزار تومان بود . و اگر یک مختصری هم از اوقاف یزد و کاشان میدادند تقریباً بیست و پنج هزار تومان میشد که از اوقاف به معارف ابتدائی محل میرسد . امسال آن هم که جزء مالیه است پس این مبلغ بیست وپنج هزار تومان هم که از این محل میرسید از جمع معارف کسر شده است سال گذشته اگر بودجه که از مجلس چهارم گذشته است در نظر آقایان باشد در آن جا ذکر شده که معارف گیلان از پوطی پنج شاهی عایدات محلی خودش است . و از همان عایدات محلی که قریب چهل هزار تومان بود میگرفتند و میدادند ولی امسال آن پوطی پنج شاهی هم نیست و اگر هم باشد جزو عایدات کل است و مالیه بیش از این هشتصد هزار تومان نخواهد داد . پس قریب چهل هزار تومان هم از عایدات پوطی پنج شاهی گیلان کم شده و سایر اعانه های محلی که از کرمانشاه و همدان و پاطاق حتی کردند و قصر میگرفتند از قبیل عدلی پنج شاهی و باری سه عباسی و صرف معارف آن جا میکردند امسال آن ها را هم نخواهد گرفت یا اگر هم میگیرند جزء جمع مالیه و عایدات کل خواهد شد . این هم من حیث المجموع تقریباً پنجاه شصت هزار تومان خواهد شد و این اعداد را جمع بفرمائید . گویا از صد و هفتاد هزارتومان بودجه معارف ایالات و ولایات بیشتر بشود یا یک چیزی میشود قریب به آن مبلغ .
شیروانی – صدو هفتادو دو هزار تومان .
سلیمان میرزا – بقول آقا صدو هفتاد و دو هزار تومان بودجه معارف ایالات است و یقین است بعد از آنکه این بودجه گذشت اداره معارف مرکزی نخواهد گذاشت که حقوق خودشان را نگیرند و بدهند به بودجه کردستان یا خراسان ( و بقول مسبو مرنارد آن هائیکه ببخاری نزدیکترند زودتر گرم میشوند ) آنهائیکه در مرکز هستند اگر هم پولی بدهند بمعارف اول آنها میگیرند پس بعبارة اخری این توضیحاتی را که بنده با عدد خدمت آقایان عرض کردم یک چیز خیالی و تئوری نیست و این بودجه را که امسال ما به آن رأی میدهیم مفهومش انحلال معارف ایالات و ولایات است و وقتی که این حس در بنده پیدا شد نگاه کردم به بودجه . یک چیز دیگری را که بنده یادداشت نکرده بودم و حالا ببنده تذکردادند و حق هم هست اینست که شهریه هائی که اطفال مدارس ولایات می داند آن هم به حساب خود معارف آن جا محسوب میشد و امسال آن هم جزو عایدات کل رفته است . پس بنابراین این هم از جمع کل موضوع میشود و رأی دادن به این هشتصد هزار تومان برای معارف بدبخت نتیجه اش منحل کردن معارف تمام ایالات و ولایاتست . این حساب را بنده می دانستم و در کمیسیون بودجه هم خوشبختانه عضو بودم فکر کردم و گفتم این بدبختی یا این قسمت بد یادگاری از برای وکلای دوره پنجم که بنده هم هستم باقی نماند . زیرا امروز به این هشتصد هزار تومان رأی میدهیم فردا در موقع عمل می بینیم معارف ایالات و ولایات از دست رفت ولا ینقطع وکلای ولایات سوال خواهند کرد و هر دوره هر کسی که وزیر معارف باشد در زیرفشار سؤال و استیضاح وکلای مجلس است و آنها هم حق دارند و بنده برای اتمام حجت و برای اینکه باعلم و اطلاع رأی بدهیم این پیشنهاد را کردم . و تنها خبر دادن زخطر قطعی نبود بلکه الان اطلاع دارم و فکر چاره را هم کردم که این بلا نازل نشود والا گریه کردن بالای سر مرده فایده ندارد . بنابراین در کمیسیون بودجه دقت کردم و در موقعیکه آقایان بعضی فلسفه ها میفرمودند بنده عقیده خودم را مسکوت عنه گذاشتم . یعنی گفتم شهریه ها و مستمریها را فعلا باید کنار گذاشت و یک قانونی مثل قانون تقاعد وضع کرد و بعد گفت فلان کس را بر طبق فلان خدمتی که کرده است باید فلان قدر حقوق داد و بنده آن قسمت را حالا مطرح نمی کنم زیرا معارف با رأی ما خرابست و چاره خرابی را که فکر کردم دیدم باصطلاح معروف ظلم بالسویه عدل است و بقول آقای آقا سید فاضل که در دوره چهارم گفت : داخل کتاب شهریه ها نمی شوم . در دوره چهارم مستمریات قریب چهل هزار و کسری قلم اسامی اشخاصی بود و در دوره چهارم هم طوری که آقایان قبلاًفرمودند ما در ستون بودجه خیلی دقت کردیم و یک دوسیه های زیاد با یک گاری آوردند و آنچه بنده پیشنهاد کرده ام راجع به تومانی پنج قران و یک تومانست و هر فلسفه ای را که راجع به این اشخاص تصور بفرمائید مستحق است . بیچاره است . خدمت کرده است در آن تومانی دو ریال هم هست پس چرا به آنها تومانی دو ریال میدهند و ببعضی دیگر تومانی پنج قران و یک تومان ؟ حالا خواه استحقاق باشد خواه خدمت باشد خواه هر فلسفه دیگری که درباره آنها قائل هستند در این قسمت هم . چون بعضی اشخاص هستند که سابقا تومانی دو ریال میگرفته اند و بواسطه دسترسی که خودشان بدولت داشته اند یا واسطه داشته اند اگر هم خدمت کرده اند یک تصویب نامه هائی صادر کرده اند که تومانی تومان بگیرند . و بعضی اشخاص دیگر هستند که خیلی زرنگ هستند و از هر طرفی خواسته اند آنها را بگیرند از طرف دیگر فرار کرده اند . بعضی اشخاص در شهریه . در مستمریات دو سه جا اسم داشتند وقتی که دیدند مستمری ها تومانی دو ریال میشود فوراً فرار کردند و رفتند یکتاب شهریه و در آن جا شهریه بگیر شدند . در دوره چهارم آن قانونی را که آقای تدین هم تذکر دادند گذراندند که تومانی چهار قران از شهرها کسر بشود و هر کس هم بیشتر از پانصد تومان شهریه داشت قطع میشد وقتیکه دید این جاهم گیر افتادند اتفاقاً آن عده وسائل کار را هم داشتند باز زرنگ ها نشستند و چاره جوئی کردند چه بود ؟ این بود که گفتند ما از کتاب شهریه عودت میکنیم بکتاب مستمریات و یک تصویبنامه ای هم سنجاق میکنیم بموادش که تومانی تومان بگیریم و از این قانون که دوره چهارم گذاشته است که از پنجاه تومان ببالا تومانی چهار قران کسر بشود و از پانصد تومان ببالا قطع کنند . از این خلاص میشویم این است که در مستمریات داریم اشخاصی را که دوازده هزار تومان هم میگیرند یک نفر از نمایندگان کی است ؟
سلیمان میرزا – چه عرض کنم همان طور که آقای مخبر فرمودند بنده هم نمی خواهم فعلا اسم اشخاص را ببرم ولی اگر بکتاب مستمری و شهریه ها مراجعه فرمائید ملاحظه خواهید فرمود که اشخاصی هستند که دوازده هزار تومان میگیرند . با آن فلسفه هم که رفقا قبل از من فرمودند اگر مسئله استحقاق را هم در نظر بگیرند باز به این اشخاص صدمه وارد نمی آید زیرا اینها از تومانی دو ریال فرار کرده و حقوق خودشان را شهریه کرده اند و قانونی هم مجلس در دوره چهارم وضع کرد ه بود مانع بود که زیادتر از پانصد تومان نگیرند لهذا شهریه خود را مستمری کرده و تومان تومان میگیرند پس چه باید کرد که این اشخاص زرنگ را هم گیر آورد ؟ این جا است که بنده عرض میکنم ظلم بالسویه عدل است و بهتر این است که آن هم امساله تومانی دو ریال بگیرند . این پیشنهاد بنده که اجازه خواستم دوباره بخوانم در واقع چند پیشنهاد است و جدا جدا هم می توان رأی گرفت تا شاید به این وسیله یک دویست هزار تومانی برای معارف ( ایالات و ولایات پیدا کنیم و نگذاریم معارف ایالات و ولایات از بین برود والا اگر این طور باشد از بین میرود در هر کدام از اقلامیکه عرض کردم اگر اشکالی دارید بفرمائید . قبلا عرض کردم این بیست هزار تومان اوقاف دیگر امساله نخواهد بود یا اگر هم باشد وزارت مالیه بمعارف نمی دهد صورت شهریه ها را هم وقتی خلاصه کنیم مجموعاً دارای چند قلم میشود . یکی شهریه گمرکی . شهریه گمرکی مال اشخاصی است که در گمرک مستخدم بوده اند و در عوض یک خدمات طولانی یا صدماتی که دیده اند به آنها داده میشود . جمعش هم چیزی نیست و روی هم هشت هزار و دویست و هشتاد و یک تومان و هشت قرانست . بنده نسبت به این فقره عرضی ندارم زیرا چنانچه عرض کردم در مقابل خدمت گرفته اند . یکی دیگر شهریه معموله وزارت مالیه است . جمع این هم می شود سیصد و چهل و نه هزار و ششصد و چهل و سه تومان و دو قران با این هم فعلا کاری ندارم فقط آن چند قلمی را که این جا اسم بردم فرضاً هم که مستحق باشند خوبست بزرگواری و معارف پرستی کرده آن هزار تومان قروض را بطور اعانه هم شده بمعارف بدهد . بهر اسم که می خواهد فرض کند و هر چه میخواهد خیال کند تا شاید طوری شود که معارف ایالات و ولایات از بین نرود . یکی مستمریات تومان تومان است این مبلغ هم میشود دویست و چهل و دوهزار و صد و پنجاه و چهار تومان و هشت قران این را هم ضرر ندارد بجای اینکه تومان تومان میگیرند ما تصویب کنیم . مثل سایر بندگان خدا تومانی دو ریال بگیرند و تحقیقاً به آقایان عرض می کنیم وقتی که این ها را تصویب کردیم آن وقت صدوهشتاد و یک هزار و ششصد و شانزده تومان و یک قران محل پیدا خواهیم کرد و میتوانیم این مبلغ را بمعارف ایالات و ولایات تخصیص دهیم و ظلم بالسویه هم عدل است . این هم یکی از پیشنهادهای بنده است که مسئله تومانی پنج هزار است که چهل و هفت هزار و چهارصد و هفتادو پنج تومان میشود . اگر بنا شود این هم در تحت قاعده کلی در بیاید و تومانی دوریال بشود آن وقت نصف این مبلغ که بیست و سه هزار و هفتصد و سی و هفت تومان میشود ما محل خواهیم داشت که ممکن است این را هم بمعارف ایالات و ولایات تخصیص بدهیم . مجموع این اقلام همان دویست هزار تومان و کسریست که ما بمعارف ایالات و ولایات میخواهیم تخصیص بدهیم . دیگر داخل کتاب مستمری و شهریه نمی شوم . همین قدر عرض میکنم خوبست این آقایانهم تومانی دو ریال بگیرند تا همه مساوی باشند و آن وقت این مبلغ ها را که دویست هزار تومانست بمعارف ایالات و ولایات اختصاص دهیم . در خارج بمن ایراد کردند که تو وکیل مرکزی چکار بولایات داری من گفتم :من وقتیکه وکیل مرکز شدم وکیل تمام مملکت خواهم بود همان طور رفقا که وکیل ایالات و ولایاتند وکیل مرکز خواهند بود . معارف هم یک چیز عمومی است و اگر این را قبول بفرمائید نعم المطلوب . دیگر اینکه در دوره چهارم باز بنده عضو کمیسیون بودجه و همان طور که آقای تدین فرمودند پس از گفتگوهای زیاد بالاخره گفتم این بیست و سه قلم یک اشخاصی هستند که با همه فرضیات و نازک کاریها و استحقاق و بیچارگی هر چه که فرض بفرمائید یک عده اشخاصی هستند که این پول بدردشان نمی خورد مثل ناصر الملک و وثوق الدوله در جزو این اقلام می باشند و یک اشخاص برجسته هستند . غرض این است این اقلام هم به چهل و هفت هزار تومان و کسری بالغ است . در همان دوره هم در موقعی که در این باب صحبت و مذاکره شد اولین قدم را دو نفر از وکلاء آن دوره آقایان سپهدار و سردار معتمد برداشته و حقوق خودشان را تقدیم ملت کردند . همین طور آقایان مشیرالدوله و مؤتمن الملک هم کاغذی بکمیسیون بودجه نوشته اند و مستمری خودشان را واگذار کرده اند و این قدم را دو نفر از بهترین اشخاص برداشته اند و این خدمت را بمعارف و مملکت کرده اند . چون خدمت به معارف خدمت به مملکت است . حالا اگر این اشخاصی را که عرض کردم در این بیست و سه قلمند از قبیل سردار کبیر و وثوق الدوله و غیره از این تومانی دو ریال صرف نظر نمایند و این پول به آنها داده نشد بالغ بر ده هزار تومان برای معارف از این راه صرفه جوئی میشود . حالا برای این که توضیحات مفصلی عرض کرده باشم اجازه خواسته ام خودم پیشنهاد خودم را بخوانم و توجه آقایان وکلاء ایالات و ولایات را جلب می کنم به اینکه اگر این پیشنهاد بنده بگذرد یک خدمت خوبی بمعارف ایالات و ولایات شده است یک چیز دیگری هم در این جا صحبت شد که قطع مرسوم خوب نیست . این پیشنهاد بنده این طور نیست زیرا تاکنون یک عده اشخاصی که بسیار چاقی و فربه بودند و شاید محتاج هم نبوده اند این حقوق را می بردند حالا میگوئیم از اینها بگیریم و بدهیم بمعلمین ولایات همه گرسنه و محتاجند و اگر یک اشخاصی کمتر بگیرند و در عوض یک عده بیچاره هم از گرسنگی نمیرند در نتیجه معارف ایالات و ولایاتهم خراب نمیشود . پس قطع مرسوم هم در این جا بنظر نمی آید . این بود خلاصه نظریات بنده که به عقیده خودم یک پیشنهاد علمی است و با آن یکی پیشنهاد ها هم موافقم و خودم هم تقاضای تجزیه اش را میکنم زیرا ممکن است بعضی ها یک نظریه را قبول بکنند و بعضی دیگر یک نظر دیگری داشته باشند . مقام ریاست هم فرمودند که این پیشنهاد چهار پنج تا پیشنهاد جداگانه است که در یک صفحه نوشته شده . پیشنهاد را قرائت میکنم : مقام منبع ریاست مجلس شورای ملی نظر به اینکه عایدات مملکتی باید صرف حوائج ضروریه اهالی گردد و کسانی که میتوانند زندگانی خود را شخصاً اداره نمایند محتاج بگرفتن مستمری شهریه و غیره نیستند . نظر به اینکه توسعه معارف و مخصوصاً تحصیلات ابتدائی کمال لزوم را دارد و بواسطه کمی عایدات ممکن نشده است که در هذه السنه بر اعتبار وزارت معارف افزوده شود و متأسفانه مبلغی هم کسر شده . نظر به اینکه برای پیشنهاد توسعه مدارس ابتدائی خاصه در ولایات تهیه محلی در بودجه لازم است لذا پیشنهاد کنندگان ذیل پیشنهاد مینمائیم : اینکه بنده اینطور نوشتم برای این بود که نظام نامهُ مجلس اجازه نمیدهد به وکیل که پیشنهاد خرج بکند . بنابراین تقاضا کردم که این مبلغ را بفلان مصرف خرج کنند و در مقدمه هم یادآوری کرده ام و توضیح داده که بودجه معارف خرجش را پیشنهاد خواهند کرد که مثلا فلان مبلغ بفلان محل داده شود و بچه ترتیب عمل شود و در موقعی که میخواهیم به هشتصد هزار تومان رأی بدهیم پیشنهاد می کنم فلانقدر کسر شود آنوقت به آن کسر رأی خواهند گرفت . اینکه در پیشنهاد عرض کرده ام ( مبلغ دویست و پنجاه و هشت هزار و دویست و ده تومان و نه قران از اعتبار شهریه و مستمریات کسر شده اعتبار شهریه ها . پانصد و چهل و یک هزار و هفتصد و هشتاد و نه تومان و یک قران رأی گرفته شود و بقیه را در صورت موافقت دولت مخصوص مدارس ابتدائی ایالات و ولایات نمایند ) و این کسری را که بنده منظور کرده ام جزوش را در ذیل توضیح داده ام و چون بنده نمی توانستم پیشنهاد اضافه خرج کنم لهذا این طور پیشنهاد کرده ام و این در واقع پیشنهاد دومی بنده است : ( وزارت مالیه مجاز است نرخ کلیه مستمریات را در هذه السنه ۱۳۰۳ دوریال محسوب نماید ) این هم یک پیشنهاد . پیشنهاد دیگر هم این است که : ( مستمریات ۲۳ قلمی که در ۱۳۰۱ از تومان بتومانی دو ریال تنزیل یافته از هذه السنه مقطوع میباشد ) قسمت چهارم : ( اشخاصی که اسامی آنها ذیلا ذکر می شود مستمریات و شهریه آن ها مقطوع است ) چون گمان نمی کنم اینها اشخاصی باشند که استحقاق داشته باشند زیرا قسمت عمده اش از متمولین هستند اگر اجازه بفرمائید اسامیشان را بخوانم .
بعضی از نمایندگان – بخوانید
سلیمان میرزا – صارم الدوله هزار و صدو بیست تومان . خوب صارم الدوله را نمی شود فرض کرد که مستحق است زیرا ایشان خودشان در اصفهان مدرسه متوسطه باز کرده اند
شاهزاده نصرت الدوله – صارم الدوله جزء آن بیست و سه قلم نیست ؟
سلیمان میرزا – صورت بیست و سه را بنده روبرو دارم و همچو چیزی نیست صورت بیست و سه قلم از این قرار است : عمید السلطنه نصیر الدوله . قوام السلطنه . سردار کبیر . مشیر الدوله . وثوق الدوله . مؤتمن الملک . امیر نظام . فرمانفرما . نصرت الدوله . ناصرالملک . ارفع الدوله . خانباباخان ولد سردار اسعد . امیر جنگ . سردار بهار ولد سردار اسعد . منوچهر خان ولد سردار اسعد . حاج خسرو خان سردار ظفرسعدالدوله . اقبال الدوله هم که فوت کرده است . پس صارم الدوله جزو این بیست و سه قلم نیست . عرض کردم بنده این صورت را از کتابی که وزارت مالیه فرستاده است بدون کم و زیاد استنساخ کرده و صورت برداشته ام . مثلا شاهزاده ظفر السلطنه هزار و هشتصدو شصت و سه تومان و سه قران میگیرند ؟ چیزی نیست ؟ فخر الدوله و دویست تومان . کامران میرزا دوازده هزار و چهارصد و نود و هشت تومان . ایشان یکی از آنهائی هستند که از شهریه قاچاق کرده و بصورت تومان تومان در آورده است . در آن صورت دیده چیزی نمی رسد و بیش از سیصد و کسری نمیشود از این جهت راه فرار به خاطرش رسیده و به این صورت تومان تومان میگیرد . موثق الدوله سه هزار تومان . ایشان هم چون فعلاً وزیر هستند لذا دو حقوق نخواهند گرفت و مستحق هم نیستند . از مستمریات تومانی پنج قران . اردشیر میرزا پسر ظل السلطان هفتصد تومان . البته از تمول وارث پدر اینقدر بایشان رسیده است که از این هفتصد تومان که تومانی پنج قرانش سیصد تومان و کسری میشود صرفنظر بنماید ایشان شاید چند تا نوکر دارند و بهیچ وجه مستحق نیستند خوب است این را هم بدهیم به این معارفی که این همه برایش داد میزنیم و بجائی هم برنمیخورد . بدرالدوله دختر ظل السلطان سیصد تومان . تیمور میرزا پسر ظل السلطان هفتصد تومان . میرزا حسین خان احتشام حضور هفتصد تومان . تمجید الدوله هزار و پنجاه و هفت تومان . شوکت السلطنه دختر ظل السلطان سیصد تومان .
یکنفر از نمایندگان – چیزی ندارد .
سلیمان میرزا – بنده چه عرض کنم اینقدر را اطلاع داشتم که عرض کردم حالا اگر به شاهزاده خانم ها چیزی نرسیده است خبری ندارم – فرضاً خانم شوکت السلطنه بیش از سیصد تومان که تومانی پنج قران و صدوپنجاه تومان میشود چیزی ندارند نمیدانم – غرض اینست همه اینها را جمع کنیم و صرف ایالات و ولایات کنیم – مجموع اینها دویست و ده هزار تومان میشود – بالجمله فیروز میرزا پسر ظل السلطان هفتصد تومان قمر الدوله دختر ظل السلطان سیصد تومان کوکب السلطنه دختر ظل السلطان سیصد تومان حاج امین الدوله سه هزار تومان همایون میرزا پسر ظل السلطان هفتصد تومان که نصفش را سیصد و پنجاه تومان می گیرند – اینها آن تومانی پنج قرانها بود که عرض کردم از شهریه ها امیربهادر جنگ در ماه صد و چهل تومان میگیرند . امیر کبیر پانصد تومان و چنانچه عرض کردم ایشان در دو جا اسمشان هست یکجا در مستمریات و یکی هم در شهریه و البته مطابق قانونی که از مجلس گذشته دو حقوق نمیتوانند بگیرند – اما معهذا در دو جا اسمشان هست حالا چقدر و چطور میگیرند بنده نمیدانم . انوشیروان میرزا هشتاد تومان می گیرند باز به اسم انوشیروان میرزا دارد بیست و پنج تومان ( هم ایشان هم دو قلم است ) سالار الدوله که خدمت تاریخی ایشان منظور نظر همه هست و اخیراً هم خواستند یک خدمت تاریخی دیگری بکنند که بحمداله موفق نشدند – بایستی پانصد تومان شهریه بگیرند حالا اگر مستحقند رأی بدهید ! بنده وظیفه خودم را انجام میدهم دیگر بسته به نظرآقایان است . خلاصه این بود پیشنهاد بنده که نسبت به آن اشخاص که مستحق نیستند پیشنهاد کرده ام حقوقشان قطع شود و اهمیت چندانی هم دارد – زیرا این آقایان بزرگان مملکت هستند و انسان در موقع تنگدستی و احتیاج به اشخاص متمول و برزک متوسل میشود اینها فرضاً در این مدت باین مملکت خدمت کرده اند حالا هم ضرری ندارد که خدمت آخری خودشان را بمملکت بکنند یعنی در موقعیکه معارف و ایالات و ولایات . در یک حال بحران و وضعیت اسفناکی بزرگواری کنند و از این حقوق صرف نظر کنند – یعنی در واقع ببخشید دیگر بسته به رأی مجلس است . یک صورتی هم به بنده رسیده است که چون تصور میشود من فراموش کرده باشم اسم بعضی ها را نوشته بود ولی نسبت به آنها بنده فراموش نکرده ام و برای قطع آنها باید یک ماده واحده پیشنهاد کنیم – زیرا حقوق شاهزاده نصرت السلطنه و عضدالسلطان قانونی است و از مجلس تصویب شده است حالا اگر بخواهیم ملغی کنیم باید آن را به موجب قانون لغو کنیم تا از بین برود و الا او بقوت خود باقی خواهد بود . یکی هم حقوق شاهزاده ناصرالدین میرزا است که جزو شهریه است حالا اگر بخواهید این مواد را ضمیمه کنید بنده حرفی ندارم و موافقم زیرا این آقایان بیشتر باید غصه مملکت را بخورند بدلیل اینکه پسر یا برادر پادشاه مملکت هستند و اینها باید کاری بکنند که معارف ایالات و ولایات از بین نرود البته بطور اعانه هم شده باید کمک کنند . بهر حال صورت اسامی هم که خوانده شد و آقایان دیدند که این اشخاص مستحق نیستند چه ضرر دارد به عنوان اعانه هم میتوانند بدهند بعلاوه تجزیه را هم در پیشنهاد خودم قائل شده ام دیگر بسته بنظر مجلس است در خاتمه مخصوصاً بوکلای ایالات و ولایات تذکر میدهم زیرا این بیشتر بنفع ایالات و ولایات است .
نایب رئیس – ( خطاب بمخبر ) عقیده کمیسیون در این باب چیست .
( در اینموقع شاهزاده نصرت الدوله اجازه خواستند )
نایب رئیس – حضرت والا عضو کمیسیون هستند .
نصرت الدوله – خیر بنده عضو کمیسیون نیستم ولی یک پیشنهادی تقدیم کرده ام که اگر شاهزاده سلیماه میرزا موافقت بفرمایند اجازه بدهند پیشنهاد بنده هم قرائت شود تا توضیحات خودم را بدهم آنوقت اخذ رأی شود .
سلیما میرزا – عقیده بنده اینست در این میانه یک مبلغی بمعارف ایالات و ولایات خدمت بشود اینهم نه یک مالیات جدیدی است نه تحمیل – فقط یک محلی است آنهم از اشخاص متمول و بزرگ حالا بهر نحو باشد که بگذارد بنده موافقم .
نصرت الدوله – پس بفرمائید پیشنهاد بنده هم قرائت شود ( بشرح زیر قرائت شد ) بنده پیشنهاد میکنم که ۲۳ قلم مستمری که پارسال تومانی دو ریال داده شده تومانی پنجشاهی پرداخت شود .
نایب رئیس – آقای نصرت الدوله ( اجازه )
نصرت الدوله – بنده اولا خیلی از شاهزاده سلیمان میرزا تشکر میکنم که به بنده مجال دادند چون عضو کمیسیون بودجه نیستم عرایض خود را بعرض مجلس برسانم و جوابهای ایشان را هم بدهم ۰۰
مدرس – اینگونه مذاکرات سابقه ندارد .
نصرت الدوله – اختیار این مسئله مربوط به پیشنهاد کننده است . وقتی پیشنهاد کننده راضی شد جنابعالی حق اعتراض ندارید قبل از اینکه داخل در موضوع شوم یک مطلبی را میخواستم روشن کنم ۰۰
نایب رئیس – در پیشنهاد خودتان شرح بدهید
نصرت الدوله – و آن اینست که حضرت والا شاهزاده سلیمان میرزا در قسمت فوق خودشان برای اینکه آقایان نمایندگان را همراه موافق کنند شرحی راجع بکسر بودجه معارف بیان فرمودند و البته خودشان هم بتجربه دیده اند و ملاحظه کرده اند و همیشه آقایان حاضرند و معتقدند از هر جا که ممکن باشد کمکی بمعارف اینمملکت که حقیقتاً بودجه اش کم است بشود که لااقل از این کمتر نشود – ولی در اینجا تصور میکنم موضوع مستمری و شهریه همانطور که در قسمت دیگر نطق خودشان اظهار کردند مبدء و منشأ باید استحقاق و غیر استحقاق باشد نه اینکه یک مخارج لازمتری در مملکت وجود دارد – زیرا اگر بنا باشد اینطرز را مراعات کنیم و همینطور بطور الا هم فالا هم مسئله را حل کنیم ممکن است خیلی از مخارج که در مملکت هست اصلا از بین برود گذشته از این خود شاهزاده سلیمان میرزا عضو کمیسیون هستند و حالا نه ماه از سال گذشته است و سه ماه دیگر بیشتر باقی نمانده است و در این مدت هم همیشه ایشان در مجلس بوده اند و این اطلاعات را هم در وزارت معارف تحصیل کرده اند بنده خیلی متأسفم که چرا در ظرف این نه ماهه در کمیسیون این مسئله را که حقیقة هم صحیح است طرح نفرمودند که با موافقت اعضاء کمیسیون بودجه یک فکر اساسی برای این خللی که در ارکان مدارس ولایات و ایالات پیدا شده بشود . چرا در آن موقع تذکر ندادند و آن وقت این مسئله مهم را در ضمن مسئله دیگری بعنوان مذاکره در پیشنهاد عنوان کنند ؟ در دوره سابق همانطوری که خودشان گفتند بنده جزو کمیسیون بودجه بودم از طرف کمیسیون هم مخبر بودم با ایشان و آقایان دیگر در کمیسیون خیلی فحص کردیم و زحمت کشیدیم که بلکه بتوانیم در اقلام مستمریات یک اشخاصی را پیدا کنیم که بطور قطع و مسلم بتوانیم بگوئیم در این اشخاص احتیاج ندارند . از تمام اقلام آن کتابچه که زیر دست ما بود در کمیسیون بودجه بالاخره بیست و سه قلم توانستیم استخراج کنیم این بیست و سه قلم همان اسامی است که حضرت والا قرائت کردند . بنده تعجب میکنم که شاهزاده صارم الدوله جزء آن صورت نبودحالا یا در آن صورت نبوده یا از نظر ما محو شده یا از قلم افتاده بنده درست نظرم نیست که چطور شده بالاخره آنوقت مذاکره کردیم که با این بیست و سه قلم چه معامله باید بکنیم مذاکره بود قطع شود یا کم شود بنده از اشخاصی بودم که با قطع آن مخالف بودم – حالا هم مخالفم و از آقایان دعوت میکنم که با بنده موافقت فرمایند در مخالفت با قطع چرا ؟ از برای این که این بیست و سه نفر احتیاج ندارند . مثلا یکی خود بنده هستم که هزار و صد و خورده ای مستمری دارم و بحمدالله احتیاجی هم با ین حقوق ندارم بعلاوه نه سال ده سال است که در این مملکت سه چهار ماه پیش نیامده که این حقوق را بگیرم برای اینکه همیشه درکار دولتی بوده ام و نگرفته ام و نمی گیرم و احتیاجی هم ندارم ولی با قطع آنهم موافق نیستم بدو دلیل : یکی اینکه عنوان قطع که در بین آمد این یک مخاطره ایست که من خلق ایجاد می کنم برای آنهائیکه مستحق هستند و نمیتوانند بگذرند و این خاطره را که عرض میکنم اینست که مثلا امروز شاهزاده می آیند و میگویند که همه مستمریات باید تومانی دو ریال بشود سال دیگر ممکن است که بگویند همه باید قطع شود و این بواسطه اینست که ما از نقطه نظر عدم احتیاج خودمان و اهمیت ندادن بدویست و صد تومان یک تحمیلی به کسانی می کنیم که بماهی پنجاه تومان کمال احتیاج را دارند و شاید زندگانی آنها بمخاطره بیفتد . به این جهت در دوره گذشته بنده مخالف بودم و حالا هم مخالفم با عنوان قطع و خود بنده از اشخاصی بودم که در دوره قبل در کمیسیون بودجه اظهار کردم این بیست و سه قلم حالا یادم نیست تومانی یکقران یا تومانی ده شاهی پرداخته شود ولی رأی کمیسیون بتومانی دو ریال شد و اینکه بنده حالا پیشنهاد کردم تومانی پنج شاهی داده شود برای احتراز از این است که بعضی اشخاصی هستند که علاقه مندند به این که اسمشان در دفتر مستمریات و شهریه ها باشد . یکی پدر خودم فرمانروا که هیچ احتیاجی به این مستمری که میگیرد ندارد اما می گوید من علاقه مندم که اسم من در این کتابچه باشد چرا ؟ برای اینکه میگوید من مستمری در دوره فترت و در موقعی که آقایان نتقید میکنند نگرفته ام . میگوید من در موقعی گرفتم که در ازاء خدمتی که کردم برایم معین کرده اند پنجاه سال است که در این مملکت خدمت کرده ام متقاعد هستم و حقوق تقاعد هم اگر بگیرم از این بیشتر می شود – آنرا هم نمی گیرم و احتیاج ندارم – ولی اسم من می خواهم در اینجا باشد و یک اشخاص دیگری هم شاید مثل ایشان به این عقاید هستند و علاقه دارند به این قسمت چه ضرر دارد ما هم با آنها همراهی کنیم ؟ نه اینکه بگوئیم حتماً باید با میل و علاقه آنها مخالفت کرد . در صورتی که مقصود آقایان این است که پول پول از خزانه دولت خارج نشود بنابراین خوبست بطوری که بنده پیشنهاد کردم تومانی پنج شاهی داده شود که هم مقصود آقایان نمایندگان حاصل میشود و هم نظریه آقایان از شهریه بگیرها و مستمری بگیر تأمین می شود و در ضمن راه از برای قطع کردن حقوق اشخاصی که محتاجند پیدا نمی شود . بلی در دوره چهارم وقتی که آقای سپهدار و آقای سردار معتمد میخواستند از خودشان گذشت کنند بخود بنده هم تکلیف کردند که واگذار کنم و همین جا نشسته بودم و مخبر کمیسیون بودجه هم بودم گفتم من واگذار نمیکنم و عقیده هم ندارم که شما واگذار کنید چرا ؟ برای اینکه مثلا آقای سپهدار به ماهی صد تومان یا دویست تومان احتیاج ندارند ولی نباید راه را باز کنند و این واگذاری ایشان باعث میشود که راه باز شود . برای قطع کردن حقوق اشخاصی که مستحقند و آنها گرفتار می شوند یک چیزی را هم عرض می کنم و یک ماده قانون را برای حضرت والا می خوانم چون گفتند که امیر کبیر قاچاق کرده خیر – این قاچاق نبوده اجازه بوده که خودشان و مجلس به طور قانونی داده اند ماده پنج قانون مصوبه ۱۳۰۱ شمسی که آقای تدین چند ماده آنرا خواندند : مستمریاتی که شهریه شده است صاحبان آنها مختارند مطابق مواد فوق ترتیب مستمریات اخذ نمایند در صورت برگشت شهریه بمستمریات فقط مستمری پرداخت و چیزی به اسم شهریه داده نخواهد شد بعد یک قانون دیگری هم مجلس گذراند مصوبه ۲۲ جوزا که بنده میخوانم ماده واحده : وزارت مالیه مجاز است : حقوق اشخاص را که بموجب ماده پنجم قانون شهریه و مستمریات مصوبه ۱۷ برج اسد ایت ائل ۱۳۰۱- از شهریه تبدیل به مستمری مینماید مطابق نرسد موقعی که از مستمری تبدیل به شهریه نموده اند پرداخت نماید – پس قاچاقچی در بین نبوده و اگر کسی اینکار را کرده است بر حسب قانون و اجازه مجلس بوده نسبت به اشخاص دیگر که اسامی آنها خوانده شد . اغلب اینها ولو پسر ظل السلطان ولو دختر ظل السلطان ولو چه ولو چه در میان اینها یک اشخاصی هستند که استحقاق دارند و در ضمن اشخاص دیگری هم هستند – مثلاً از قبیل صارم الدوله که استحقاق ندارند و بنده از طرف ایشان وکالت میکنم که بدون هیچ اشکالی مستمری ایشان را از قرار تومانی پنج شاهی بدهند و ایشان هم قبول کنند و یک چیز دیگری هم که میخواهم عرض کنم اینست که این میز و این مرکز قانونگذاری است صحبت اعانه نیست اعانه باید با رضایت اشخاص باشد . قانونگذار حرف از اعانه نباید بزند این قانونی را که شما اینجا تصویب میکنید حتمیت دارد .
نایب رئیس – از موضوع خارج نشوید .
نصرت الدوله – خیلی خوب عرض بنده هم تمام شد .
مدرس – این پیشنهاد شاهزاده نصرت الدوله پیشنهاد بر پیشنهاد بود مخالف با نظامنامه است .
ضیاءالواعظین – بفرمائید آن پیشنهاد را بخوانند ۰۰۰
نایب رئیس – پیشنهاد حضرت والا مطرح بود . شاهزاده نصرت الدوله هم یک پیشنهادی کردند که یک قسمتش مربوط به آن پیشنهاد شاهزاده سلیمان میرزا بود و خودشان هم قبول کردند که این پیشنهاد خوانده شود و توضیح بدهند این بود که خوانده شد و توضیح دادند . چون آقای مدرس اعتراض کردند که این پیشنهاد ثانوی پیشنهاد بر پیشنهاد است این بود که توضیح دادم و گمان میکنم قبل از رأی در پیشنهاد اولی نمیشود در این پیشنهاد ثانوی رأی گرفت .
سلیمان میرزا – بنده توضیحی دارم .
نایب رئیس – اگر توضیح قانونی دارید بفرمائید .
سلیمان میرزا – بلی عرض میکنم . حضرت والا در منتهای زرنگی وارد شدند در اینکه توضیح در پیشنهاد خودشان بدهند ولی استفاده ای از موقع نموده و فرمایشاتی کردند که بر خلاف موضوع بود و با اینکه مقام نیابت ریاست هم فرمودند خارج از موضوع است معهذا ایشان حرف خودشان رازدند . علی ای حال بنده آنها را کان لم یکن فرض میکنم برای اینکه در دوره چهارم از این حرفها بنده و ایشان خیلی زده ایم . ایشان می گویند باید از خزانه دولت حقوق گرفت ولو پنج شاهی باشد و بنده عرض میکنم نباید گرفت . زیرا این افتخاری نیست . ولی آنچه که بنده می خواهم توضیح بدهم راجع به دو مسئله است یکی این است که به این اشخاص که حقوق میدهند مثل اعانه است و اعانه بمستحقین داده شود و اینها استحقاق ندارند چنانچه یک فرد میرز این آقایان شاهزاده صارم الدوله است که مستحق نیستند و باید به اینها حقوق داده نشود . باید به آن فقرائی که از اینجا تا خانه مان می بینیم صدها از گرسنگی می میرند حقوق داده شود . چه فلسفه ای دارد که از رعایای بدبخت پول بگیرند بیاورند بدهند به این آقایانی که هیچ استحقاق ندارند . از اینها می گذریم مسئله دوم این است که حضرت والا سوء تعبیر کردند عرض بنده را و آن راجع بقاچاق است که فرمودند قاچاق نیست . بنده باز عرض می کنم قاچاق است آن ماده که خواندند گفته است بروند مستمری بگیرند ولی نگفته است بروند تومانی یک تومان مستمری بگیرند بلی گرفتن تومانی یک تومان مستمری قاچاق است در هر حال بنده داخل در مذاکرات دوره چهارم خودم با شاهزاده نصرت الدوله نمی شوم و همین قدر عرض می کنم که افتخار داری کشکول گدائی را برداشته و برای معارف گدائی کنم و حالا نمی خواهم کلمه مفتخوار را این جا ادا و بطور نزاکت میگویم که نباید به این آقایان اعانه داده شود . در هر صورت بنده بوکلای ایالات و ولایات یادآوری میکنم که اگر پیشنهاد رأی ندهند معارف ایالات و ولایات از بین میرود .
نایب رئیس – از موضوع خارج بود .آقای تدین . ( اجازه )
تدین – بنده عرض می کنم در عین اینکه مکرر صحبت شده است که اقلا آقایان وزراء که ذی نفع هستند در این قسمت ها باید بیایند و یک قدری هم آنها کمک کنند متأسفانه معمول این شده است که لایحه می آورند و بمجلس میدهند و میروند استراحت میکنند آن وقت کار بجائی میرسد که مشاجرات بین وکلاء در می گیرد یکی مخالف و یکی موافق و یکی مدافع یا یکی مصلح میشود . علی ای حال بنده در این مشاجراتی بین دو شاهزاده محترم واقع شده است کار ندارم و بی طرفم ولی دو نکته این جا ذکر شد که آنرا میخواستم عرض کنم . اینجا مذاکره شد که این پیشنهاد ثانوی پیشنهاد بر پیشنهاد است خیر اینطور نیست . این پیشنهاد باصل موضوع است . ولی این پیشنهادهائیکه مجموعاً میشود بنده تصور میکنم باید آقایان در آنها بیشتر تأمل کنند . والا ما دچار مشکلات می شویم بنده فقط توضیح می خواهم بدهم باینکه ۷ماه است بمجلس شورای ملی رأی داده است که حقوق و مخارج این ۷ماهه را دولت در حدود بودجه سال گذشته بپردازد و شهریه ها هم مشمول آنهاست . اگر چه شما امروز یک رائی بدهید باید آن هفت رأی مجلس را که نسبت به شهریه ها در این ۷ ماه داده شده لغو کنید . زیرا این رأی ثانوی متناقض با آراء اولیه میشود . و اما این قسمت هائی که گفته می شود معارف ایالات و ولایات بنده میخواهم یک توضیحاتی بدهم . اگر چه بنده مستقیماً در جریانات معارف نبودم ولی بی اطلاع هم نبودم . بودجه سال گذشته و سال ما قبل وزارت معارف هشتصد هزار تومان بود و امسال در لایحه اول دولت که تقدیم مجلس شد ۵۰هزار تومان زیادتر پیشنهاد نمودند . ولی آن ۵۰هزار تومان قبول نشد و در لایحه دومی همان هشتصد هزار تومان پیشنهاد شد و فقط ۲۰هزار تومان برای مدرسه صنعتی آلمان و ایران هم جزء‌همین هشتصد هزار تومان شده است حالا اگر یک محل دیگری میخواهند پیدا کنندگان میکنم نمیشود پیدا کرد و حتی لایحه استخدام دکتر هانری اشترنک آلمانی رئیس مدرسه صنعتی ایران و آلمان که اخیراً تقدیم مجلس شده بود و بکمیسیون بودجه آوردند از نماینده وزارت معارف در آنجا توضیح خواسته شد که حقوق این شخص محلش کجا است . آیا محل جدیدی خواهد داشت یا از همین محل هشتصد هزار تومان است و بالصراحه در آنجا اظهار شد از همین محل هشتصد هزار تومان است
( خطاب بمخبر کمیسیون بودجه ) اینطور نیست ؟
مخبر – بلی همینطور است .
تدین – بنابراین جزء این هشتصد هزار تومان است و اگر بخواهند اقلام دیگری برایش درست کنند صحیح نیست . حالا اگر بنای یخه پاره کردن باشد برای معارف ( هیچ نمک هم بزخم معارف نمی پاشم ) بنده عملا خدمت کرده ام برای اینکه جان کنده ام و بازحمت شخصی یک مدرسه تأسیس کرده ام و سی جلد کتاب تألیف کرده ام و در این موقع هم نمیخواهم بخودم اهمیتی بدهم . ولی عملا بنده خدمت کرده ام و در واقع اگر حرفی میزنم نه دما گوژی است و نه یخه پاره کردن و نه مرهم گذاشتن . این مال مدرسه این ۵۲هزار تومانی هم که بابت عایدات نیم عشر اوقات در بودجه منظور شده است جزء همین هشتصد هزار تومان است . آقایان تصور نفرمایند آن یک موضوع دیگری است . حالا چرا اینطور است ؟برای این است که قانونی مجلس چهارم وضع کرد برای تمرکز عایدات و مالیه بر طبق قانون تمام عوائدی که سابقه دارد می گیرد بهر عنوان و بهر اسم و بعد در مقابل یک بودجه که برای معارف و غیره درست میشود و میپردازد ؟ پس این نیمشر اوقاف در شکم این هفتصد هزار تومان است . نیم عشر اوقات را که سابقاً میگرفتند برای معارف بوده و اگر هم الان تصویب کنند برای معارف تصویب شده و اگر تصویب نکنند از معارف کسر میشود و این نیم عشر را پارسال مالیه نمی – گرفته ولی امسال مالیه می گیرد و باید بوزارت معارف بدهد .
آقا سید یعقوب – نمی دهد .
تدین – باید بدهد بنده چه بایدبکنم که نمی دهد . ما در کلیات صحبت میکنم سابق بر این مسئله عمل کرد بود امنای اوقات که در ولایات میرفتند بودجه نداشتند مسئله کرد و خودی بود مقداری صرف خودشان میکردند و اگر چیزی باقی میماند میدادند بمرکز و اگر هم کسر بود که هیچ . بنابراین صد و چند هزار تومان که در دوره چهارم تخصیص بمعارف ولایات داده شده است جزء این هشتصد هزار تومان است اعتبار مدرسه صنعتی آلمان و ایران هم جزء این هشتصد هزار تومان است و مخارج اوقات و حقوق امنای اوقات هم اگر درست شود جزو این هشتصد هزار تومانست این را میخواهم توضیح بدهم که بدانند از وزارت معارف نمیشود از این حیث یک چیزی کسر کنند . اما اگر موضوع چیز دیگری است که اصولا باید برای معارف فکری کرد در آن خصوص بنده هم حرفی ندارم و موافقم .
نایب رئیس – پیشنهاد تنفس رسیده است .
جمعی از نمایندگان – ظهر گذشته است .
نایب رئیس – پیشنهاد شده است باید رأی گرفت قرائت میشود و رأی می گیریم .
( بشرح ذیل قرائت شد )
بنده پیشنهاد چند دقیقه می نمایم . عظیمی .
نایب رئیس – رأی میگیریم آقایانی که با تنفس موافقند قیام فرمایند .
( چند نفری برخاستند )
نایب رئیس – تصویب نشده پیشنهادهائیکه قرائت شد یکی راجع بشاهزاده سلیمان میرزا بود و دیگری راجع بشاهزاده نصرت الدوله و در این زمینه پیشنهاد نهادی هم آقای یاسائی کرده اند آنهم قرائت میشود و رأی میگیریم .
( بشرح ذیل خوانده شد )
مقام مقدس مجلس شورای ملی بنده پیشنهاد میکنم بیست و سه فقره مستمریات که اسامی آنها قرائت شد و اولش باسم آقای عمید السلطنه از قرار تومانی یک شاهی پرداخته شود . یاسائی
نایب رئیس – آقای یاسائی ( اجازه )
یاسائی – شاهزاده نصرت الدوله فرمودند از نقطه نظر افتخار و یادگاری بعضی میخواهند بواسطه خدماتی که کرده اند اسمشان در دفتر دولتی باقی باشد در این صورت فرقی نمیکند چه تومانی پنجشاهی باشد و چه یک شاهی این است که بنده پیشنهاد کردم تومانی یک شاهی پرداخته شود . خودشان موافق بودند عرض دیگرم این است که این مذاکراتی که این جا می شود مطابق با نظامنامه نیست و اگر یک مرتبه ما صحبت کنیم فوری زنگ زده می شود . در صورتیکه دیگران یک ساعت بر خلاف نظامنامه حرف میزنند و زنگ زده نمی شود و گفته نمی شود خارج از موضوع است . آقای تدین می فرمایند این اظهارات و یخه پاره کردنها دما گوژی است بنده نمی فهمم هر کس برای معارف بخواهد حرف بزند چطور باید حرف بزند که دما گوژی نباشد .
نایب رئیس – راجع باظهاراتی که شد هروقت اظهاراتی بر خلاف نظامنامه بشود جلوگیری می شود و جلو گیری هم شد . و آقای تدین هم که اظهاراتی فرمودند چون عضو کمیسیون بودند حق داشتند بنابراین اعتراض جناب عالی وارد نبود . رأی میگیریم به پیشنهاد آقای یاسائی .
سلیمان میرزا – بنده پیشنهادی کرده ام در این زمینه قبل از رأی قرائت شود .
( بمضمون ذیل خوانده شد ) بنده پیشنهاد می کنم از اول میزان پیشنهاد بنده منظور گردد .
نایب رئیس – ( خطاب به سلیمان میرزا ) بفرمائید .
سلیمان میرزا – برای تذکری که آقای تدین دادند که هفت ماه مجلس رأی داده است و بنده هم آن تذکر را کاملا صحیح میدانم و برای اینکه یک لطمه ای در این خصوص وارد نشود همان طور که در بودجه نوشته شده در صورتیکه آقایان موافقت بفرمایند این مسئله را از اول میزان شروع کنند که اشکال آقای تدین وارد نباشد .
یکنفر از نمایندگان – میزان هم رأی داده شده .
نایب رئیس – تجزیه می فرمائید ؟
مدرس – تجزیه نمی شود .
سلیمان میرزا – بنده عرض کردم چند پیشنهاد است در روی یک کاغذ نوشته ام جدا جدا رأی گرفته شود .
نایب رئیس – پس قسمت قسمت رأی گرفته می شود .
مدرس – لوایح باید تجزیه شود نه پیشنهاد .
نایب رئیس – آقای حائریزاده ( اجازه )
حائریزاده – بنده با این که با این پیشنهاد موافقم ولی با تجزیه اش مخالفم برای اینکه یا باید طرح قانونی اسمش را گذاشت یا ضمیمه ای به عنوان ماده الحاقیه پیشنهاد اصلاحی که اسمش را نمی توان گذاشت و مورد ندارد پس خوبست بطور ماده الحاقیه یا طرح قانونی پیشنهاد کنند که بشود تجزیه کرد .
نایب رئیس – این پیشنهاد اصلاحی است که راجع بیک قسمت از بودجه پیشنهاد شده است باید رأی گرفته شود اگر قابل توجه شد باید بکمیسیون مراجعه شود والا مؤثر نخواهد بود .
مدرس – اجازه می فرمائید .
نایب رئیس – بفرمائید .
مدرس – عرضم این است که صحیح می فرمائید ولی اینها یک چیزهائی است که ربطی به این بودجه و خرج ندارد و دیگر اینکه تقاضای تجزیه می کند در صورتی که در پیشنهاد مرسوم نبوده و در لوایح تقاضای تجزیه میشده است این یک چیز تازه ایست و سابقه نباید بشود اینها را باید فکر کرد .
نایب رئیس – شاهزاده سلیمان میرزا .( اجازه )
سلیمان میرزا – بنده در ضمن توضیحاتم عرض کردم این سه پیشنهاد است که بنده در یک کاغذ نوشته ام . یکی اینکه تمام مستمریهای تومانی تومان و تومانی پنج قران و تومانی دو ریال بشود این یک پیشنهاد . یکی اینکه حقوق آن بیست و سه قلم قطع شود . یکی هم آن اشخاصیکه صورتشان را عرض کرده ام حقوقشان قطع شود و وقتی که میخواهند رأی بگیرند عوض هشتصد هزار تومان فلان قدر کمتر رأی بگیرند .
نایب رئیس – این سه قسمت است که هر کدام از آنها یک پیشنهاد مخصوص است که جدا جدا رأی میگیریم . یک قسمت اولیه است قرائت میشود .
( بمضمون ذیل خوانده شد )
وزارت مالیه مجاز است که نرخ کلیه مستمریات را در هذه السنه دو ریال محسوب نمایند .
مدرس – این اصلاح کجاست ؟ یک قانونی است پیشنهاد کرده اند .
نایب رئیس – چون عده برای رأی کافی نیست جلسه را ختم کنیم جلسه آتیه یک شنبه دستور هم بقیه مذاکرات در این پیشنهاد ها
( مجلس یکربع بعداز ظهر ختم شد )
نایب رئیس مجلس شورای ملی – سهام السلطان .
منشی – علی اقبال المالک .
منشی – معظم السلطان .