مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۹ آبان ۱۳۴۴ نشست ۲۱۱
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و یکم | تصمیم‌های مجلس | قوانین انقلاب شاه و مردم |
مذاکرات مجلس شورای ملی
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز شنبه ۱۹ آبان ۱۳۴۴ نشست ۲۱۱
فهرست مطالب:
مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۲۱
جلسه ۲۱۱
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز چهارشنبه ۱۹ آبان‌ماه ۱۳۴۴
فهرست مطالب:
۱- قرائت اسامی غایبین جلسه قبل.
۲- بیانات قبل از دستور آقایان: معتمدی، نادر ادیب‌سمیعی.
۳- قرائت تلگرام‌های جوابیه و عرض تبریک مجلس شورای ملی به پیشگاه شاهنشاه آریامهر به مناسبت میلاد والاحضرت همایون ولایتعهد.
۴- تصویب صورتجلسه.
۵- طرح و تصویب لایحه اجازه تحصیل هم ارز پانزده میلیارد ریال اعتبار جهت تقویت نیروهای دفاعی و ارسال به مجلس سنا.
۶- اعلام وصول یک فقره لایحه قانونی از مجلس سنا.
۷- قرائت اسامی هیئت‌رئیسه کمیسیون برنامه.
۸- تعیین موقع جلسه بعد - ختم جلسه.
مجلس ساعت نه صبح به ریاست آقای مهندس عبدالله ریاضی تشکیل گردید.
۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل.
رئیس - اسامی غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.
(به شرح ذیل خوانده شد)
غائبین با اجازه - آقایان:
پروین - امیراحمدی - حکمت یزدی - دکتر رشتی - دکتر فربود - مهندس مالک - دکتر معتمد وزیری - دکتر یگانگی - بانو ابتهاج سمیعی.
غائبین با اجازه - آقایان:
طهماسبی - محسنی - مرتضوی
غائبین مریض - آقایان:
پرویزی - مهندس آراسته - مهندس ارفع - جهانشاهی - دکتر عدل - دکتر غنی - فیصلی - موقر سرلشکر همایونی.
۲- بیانات قبل از دستور آقایان: معتمدی - ادیب‌سمیعی
رئیس - نطق‌های قبل از دستور را شروع می‌کنیم. آقای معتمدی تشریف بیاورید.
معتمدی - شکر و سپاس خدای یکتا را به جا می‌آورم که پس از پنج سال شکایت و اقدام مردم اصفهان بالاخره روز جمعه ۱۴ آبان ۴۴ کلیه تأسیسات برق خصوصی اصفهان به وسیله آقای وزیر آب و برق به اختیار دولت درآمد و مردم راحت شدند.
امید می‌رود از این پس نه تنها تعدیاتی که قبلاً به حقوق مردم اصفهان می‌شد دیگر نشود بلکه دولت طبق اطلاع حدود ۱۵۰ میلیون تومان در برق منطقه‌ای اصفهان سرمایه‌گذاری می‌کند و شهر تاریخی و صنعتی اصفهان تا شعاع ۵۰ کیلومتر برق منظم با شرائط صحیح و خوب خواهد داشت.
شاید کسی بگوید چرا این کار را از دست مردم گرفتن دو به دست دولت سپردند، باید جواب داد، که این کار در دست مردم نبود بلکه در دست چند نفری بود که برخلاف عدل و نانصاف تعدیاتی به مردم می‌نمودند و جامعه‌ای را ناراضی کرده بودند (صحیح است) ناچار دولت به خاطر جلوگیری از تعدی و حفظ حقوق مردم و تعمیم و توسعه برق منطقه‌ای که هزینه سنگینی دارد و انجام آن از عهده چند نفر خارج است مبادرت به تحویل نمود والا دولت و مجلس و مخصوصاً شاهنشاه اریامهر معتقدند که کارها به دست مردم سپرده شود اما به شرط آنکه مؤسسات و بنگاه‌های خصوصی به حقوق مردم تعدی و جاوز ننمایند و خود را با انقلاب شاه و ملت هم گام و هم‌آهنگ سازند (صحیح است)
کارها باید به دست کاسانی سپرده شود که قصد آنان ترقی و تعالی کشور و خدمت به اجتماع باشد. اغلب از بنگاه‌ها و مؤسسات صنعتی از دولت وام گرفتند و این وام‌ها را به مصارف دیگر رساندند و قصد داشتند، بنگاه و مؤسسه خود را به بهای مضاعف در قبال بدهی خود به دولت بفروشند و قطعی بود با فروش آنها ضایعه‌ای از لحاظ بیکاری کارگران و تعطیل کارخانه‌ها بوجود می‌آید.
وی با هشیاری شاهنشاه مدبر و مطلع جلو این کار نیز گرفته شد و لایحه حمایت صنعتی به تصویب مجلسین رسید و تکلیف روشن شد.
به کار افتادن کارخانه‌های زاینده رو دو ریسابف اصفهان وسیله دولت و تحویل تأسیسات برق خصوصی اصفهان که عموماً به نفع جامعه ایرانی می‌باشد یکی دیگر از مظاهر درخشان انقلاب شاه و ملت است (صحیح است).
بدنبال این کارها و الغای رژیم ارباب و رعیتی، و اصلاحات ارضی، و ملی شدن جنگل‌ها، و سهیم کردن کارگراندر سود کارخانه‌ها بالطبع عده معدودی که به خیال خود ضرر کرده و چیزی از دست داده‌اند شروع به کارشکنی سعایت، انتریک و دسته‌بندی می‌نمایند و بالاخره ناراضی می‌شوند ولی چه می‌شود کرد؟ قرن‌ها سال ملت ایران ناراضی بود وعده معدودی راضی و حاکم بر تمام مقدرات ملت، حال بگذارید مدتی نیز ملت راضی باشد و عده معدودی بی‌انصاف ناراضی (مهندسپروشانی- خیلی هم خوبست).
مطلب دیگر بنده مربوط است به کارخانه ذوب آهن:
روز ۱۴ مهر ماه ۱۳۴۴ که مژده انعقاد و قرارداد کارخانه ذوب‌آهن و نصب آن در منطقه اصفهان به وسیله شاهنشاه آریامهر در مجلسین اعلام شد بنده در کلن بودم خبر به اسرع وقت در کشور آلمان منتشر شد. آلمانی‌ها به ایرانی‌ها تبریک می‌گفتند، و از این که یکی از آرزوهای مهم و دیرین ملت ایران به مرحله عمل درآمده ایرانی‌ها در خارج از کشور احساس غرور و شادی می‌کردند و به یکدیگر تهنیت می‌گفتند.
شکستن طلسم کارخانه ذوب‌آهن یکی دیگر از اقدامات تاریخی و عظیم معاصر است که به اراده توانای رهبر انقلاب اعلحضرت همایون محمد رضا شاه پهلوی صورت می‌گیرد. با احداث کارخانه ذوب‌آهن، صنایع احیا و کشور دارای سیاست اقتصادی مستقل خواهد شد (صحیح است).
بنده لازم می‌دانم مراتب شعف زایدالوصف و سپاسگزاری ملت ایران به خصوص مردم حقشناس اصفهان را به پیشگاه شاهنشاه آریامهر معروض دارم (احسنت) به طوری که خاطر نمایندگان محترم مستحضر است چند ماه قبل بنده سؤالی در مورد آسایشگاه مسلولین اصفهان از وزارت بهداری کردم آقای وزیر بهداری تشریف آوردند و توضیح دادند که چهل میلیون ریال اعتبار ساختمان آسایشگاه تأمین شده و اعلان مناقصه منتشر می‌شود و قریباً شروع به کار خواهیم کرد بنده اطلاع دارم که برنده مناقصه معلوم شده و قرارداد هم با پیمانکار منعقد گردیده ولی دو سه ماه است که کوچک‌ترین کاری صورت نگرفته و بزودی مواجه می‌شویم با سردی زمستان و باز این کار به تأخیر می‌افتد در نتیجه از طرف مردم اصفهان
و جمعیت مبارزه با سل و حمایت از مسلولین شرحی از اصفهان رسیده که بنده آن را به مقام ریاست تقدیم و تقاضا می‌کنم که وزارت بهداری در شروع به تکمیل و تجهیز ساختمان آسایشگاه مسلولین اصفهان سعی و مجاهدت بیشتر بکند و نتیجه را اطلاع بدهند مطلب دیگری که عرض آن را در این مجلس محترم با حضور آقای نخستوزیر ضروری می‌دانم ماجرای عینک و موضوع سلامتی دهها هزار نفر مردمی هستند که با عینک سروکار دارند بنده یک سال و نیم قبل نمره عینکم را به تجویز دکتر یک درجه اضافه کردم (قراچورلو- ما راضی نبودیم) در خلال این یک سال و نیم بنده بسیار ناراحت بودم و نمی‌توانستم خوب بخوانم و بنویسم و درست دیده نمی‌شد به طبیب مراجعه می‌کردم می‌گفت ویتامین بدنتان کم شده مرتب ویتامین می‌داد به طبیب دیگر مراجعه می‌کردم ویتامین A می‌داد (یک نفر از نمایندگان- آب میوه و آب هویج میل کنید) و بالاخره بنده بسیار ناراحت شدم امسال که رفتم به آلمان آنجا به پروفسور مولر متخصص چشم دربن مراجعه کردم دقیقاً ازمایش کردند و ملعوم شد که چشم بنده سالم است ولی در تهران آقای عینک فروش شیشه عوضی روی عینک بنده انداخته بوده است! وقتی پرفسور از بنده پرسید مگر عینک فروشی‌های شما تحصیل این رشته را نکرده‌اند؟ بنده حقیقتاً خجالت کشیدم بگویم اینها شیشه‌بر هستند. شیشه فروش هستند به جای عینک فروش بنده تعجب کردم که چطور در کشور ما هر کسی مجاز است که عینک بنده انداخته بودند چه بسا که در باره دهها هزار نفر دیگر هم همین اشتباه را کره باشند و این عمل در اعصاب اشخاص، در سلامتی اشخاص در مغز اشخاص در همه چیز مؤثر می‌باشد (صحیح است) شایسته است وزارت بهداری به این مسئله مهم عطف توجه نموده برای عینک فروش تحصیل کرده جواز شغل صادر نماید و به هر کس اجازه این کار را ندهند (صحیح است) (کبیری - درباره دانشجویان ایرانی مقیم خارج چه اطلاعاتی دارید؟) (مهندس عطائی - سرپرستی‌ها را چرا نمی‌گویید) راجع به محصلین سؤال می‌فرمایید؟ در کشور آلمان روزی که مادر غرفه ایران در برلن بودیم عده‌ای از محصلین ایرانی آنجا بودند آنها می‌گفتند که ما به آفتاب ایران به خاک ایران به تربت ایران کمال علاقه را داریم (احسنت) البته بعضی از فارغ‌التحصیلان ایرانی در آنجا هم محظوراتی و اشکالاتی دارند که اگر آن اشکالات رفع به شود اینها به وطن خود مراجعت می‌کنند و خادم صمیمی برای کشور خواهند بود، در لندن گروهی از محصلین موقعی که اعلیحضرت همایونی در آنجا تشریف فرما شده بودند بعد از این که صحبت‌هایی می‌فرمایند یکی از محصلین کلام‌الله مجید را از جیبش در می‌آورد و به اعلیحضرت عرض می‌کند ما در قبال خدماتی که اعلیحضرت در ایران کردند عرضی نمی‌توانیم بکنیم و اعلیحضرت و کشور را به این کلام‌الله مجید می‌سپاریم، در فرانسه عده‌ای از دانشجویان که با بنده صحبت می‌کردند وقتی بنده گفتم در اصفهان صدمیلیون تومان برای برق سرمایه‌گذاری می‌شود و گفتم دهها چاه عمیق در آنجا زده شده است، دهها مدرسه جدید ساخته شده است باور نمی‌کردند اصلاً از اینها اطلاع نداشتند بنده خواهش می‌کنم به این مسئله مهم توجه بکنید در حدود ۲۰ هزار یا ۲۳ هزار دانشجو ما در خارج از کشور داریم اینها باید از خدمات و فعالیت‌ها و اقداماتی که در مملکت می‌شود مطلع شوند ولی مطلع نیستند البته در آلمان اقدامات بسیار خوبی شده است جراید ایران در کیوسک‌های آنجا به فروش می‌رسد به محض این که جراید ایران به آلمان می‌رسد شاید یک هفته بعدش دیگر یک نسخه از آن وجود نداشته باشد ایرانی‌ها با شوق و علاقه وافری آنها را می‌خرند و استفاده می‌کنند بنده از آقای دکتر شیفته معاون وزارت اطلاعات که کمال علاقه را به انجام این قبیل امور دارند تقاضا دارم نسبت به این امور و ارسال اخبار مفید و مثبت به تمام دنیا مخصوصاً جاهایی که ایرانی و دانشجو در آنجا هست همت فوق‌العاده‌ای بگمارند البته مسئله سرپرستی‌ها به صورتی که تا به حال بوده به هیچ‌وجه مثمرثمر و فایده‌ای نبوده و نخواهد بود مثلاً در ایتالیا سرپرستی آنجا اقدامات خوبی کرده است ولی کافی نیست آنها سه هزار تومان اعتبار دارند که به هیچ کار نمی‌رسد این اعتباراتی که برای سرپرستی‌ها اختصاص داده شده است
به هدر می‌رود و نتیجه مثبتی هم عاید نمی‌شود چون کمیسیونی در مجلس شورای ملی برای این کار تشکیل شده است و مشغول اقدام هستند بنده اطلاعات لازم را به اطلاع آن کمیسیون خواهم رساند مطلب دیگر این که قریب ۶ ماه ۷ ماه است که از طرف سازمان برنامه هیچ‌گونه اعتباری برای ساختمان مدارس نیمه‌تمام یا مدارسی که در برنامه بود به اصفهان ابلاغ نشده است و علت این بی‌توجهی را نمی‌دانم با این که اینها طرح‌هایی دارند و باید هر چند ماه مبلغی اعتبار برای این قبیل امور به اصفهان ابلاغ کنند ولی نکرده‌اند علتش را بنده نمی‌دانم (روحانی- حال که تمام اعتبارات به اصفهان می‌رود) اصفهان هم مال شما است فرض بفرمایید ما از اقدامات مفیدی که مثلاً در منطقه آقای خواجه‌نوری می‌شود گله‌ای نداریم خوشحال هم هستیم همینطور در منطقه جنابعالی و در سایر حوزه‌ها همه جا کشور ایران و همه‌جا وطن و خانه شما است (صحیح است) مطلب دیگر راجع به نمایشگاه کالای صنعتی ایران است که بسیار جالب و مفید است ولی باید دانشجویان و حتی دانش‌آموزان را به این نمایشگاه ببرند و این نمایشگاه را نشان مردم بدهند و مردم را تبلیغ بکنند که بروند و این نمایشگاه را ببینند آثار برجسته و خدمات بزرگی که در ایران صورت گرفته مظهر و نمونه آنها در همین نمایشگاه است (صحیح است) در غرفه ایران دربرلین روزی از ۱۰ تا ۲۰ هزار نفر از مردم آلمان به آنجا می‌آمدند و تماشا می‌کردند و خیلی به جا بود که از این جریان آقایان مطلع به شوند غرقه ایران در برلن ابتکاری به کار برده بود و آن این بود روزهای سلطنت اعلیحضرت همایونی که ۲۴ سال یعنی ۸۰۲۵ روز می‌شود متصدیان غرفه اعلام کردند به هشت هزار و بیست و پنجمین نفری که از غرفه ایران دیدن کند یک تخته قالیچه اهدا می‌شود و مردم می‌آمدن به غرفه ایران در برلین و اسامی خودشان را ثبت می‌کردند تا در قرعه شرکت نمایند بالاخره هشت‌هزار و بیست و پنجمین نفر آمد و سپس در حضرو مردم خبرگزاری‌های جراید و تلویزیون به وسیله نوتار قرعه‌کشی شد و در نتیجه قرعه به نام یک بانوی ۴۰-۵۰ ساله آلمانی اصابت نمود و قالی حضوراً به این بانو اهدا شد. و این عمل از نظر شناسایی کشور و صنایع بسیار مفید بود.
رئیس - آقای معتمدی وقت جنابعالی تمام شد.
معتمدی - بنده عرایضم تمام شد فقط یک طوماری از بایگانی‌های قسم خورده فنی وزارتخانه‌ها رسیده که اینها از دولت تقاضا دارند نسبت به برقراری فوق‌العاده اینها هم اقدام به شود بنده این طومار را هم تقدیم می‌کنم و به عرایضم خاتمه می‌دهم (احسنت- احسنت)
رئیس - آقای ادیب سمیعی بفرمایید.
ادیب سمیعی - خاطر نمایندگان محترم مستحضر است که والاحضرت سردار احمدشاه ولیعهد کشور دوست و برادر افغانستان به اتفاق همسر عزیزشان بنابه دعوت والاحضرت نیکوکار شاهدخت شمس پهلوی ریاست عالیه جمعیت شیروخورشید سرخ به کشور ما تشریف‌فرما شده‌اند والاحضرت سردار احمد شاه که در مقام ولایتعهدی ریاست عالیه هلال احمر افغانستان را به عهده دارند در مدت توقف در ایران چند بیمارستان و مراکز درمانی را افتتاح خواهند فرمود از جمله یکی از بیمارستان‌های پنجاه تختخوابی را در حوزه انتخابیه اینجانب افتتاح می‌فرمایند از این لحاظ وظیفه دارم ورود والاحضرت و همسرشان را تبریک عرض کنم و مقدم‌شان را صمیمانه گرامی بدارم (صحیح است) بیانات شیرین فارسی والاحضرت بخوبی نشان داد که مهمان عالی‌قدر و همسرشان نسبت به کشور ما بیگانه نیستند پیوند همجواری و فرهنگی و مذهبی دو کشور ایران و افغانستان را به حق مانند دو برادر شایسته یکدیگر قلمداد می‌کند (صحیح است) ملت ایران و افغان در مبانی آداب، رسوم، فرهنگ و ادبیات اشتراک عمیق دارند (صحیح است) و این خو دموجب تفاهم و حسن نیت بسیار بین دو ملت خواهد شد در مدت ۱۵ روزی که والاحضرت در ایران اقامت خواهند فرمود به هر جائی که قدم می‌گذارند مشاهده خواهند فرمود به هر جایی که قدم می‌گذارند مشاهده خواهند فرمود که پایه تاج و تخت کشور ما به روی قلب مردم استوار است و پادشاه مار بر دل‌های مردم سلطنت می‌کنند (صحیح است) خوشبختانه این نوع حکومت یعنی سلطنت به دل‌ها در کشور شاهنشاهی افغانستان تحت
رهبری و عنایات اعلیحضرت محمد ظاهر شاه ملاحظه می‌شود که نمونه آن اعطای حقوق سیاسی به زنان آن کشور است که به مجالس مقننه راه یافته‌اند. والاحضرت در کشور ما مشاهده خواهند فرمود که با مشعل فروزانی که شاهنشاه ایرن فرا راه افراد ملت قرار داده‌اند نور امید در چهره آینده ملت می‌درخشد و ملت ما با وحدت و یک پارچگی بی‌سابقه به سوی پیشرفت مورد نیاز دنیای جدید گام برمی‌دارد (صحیح است) و در کشور ما روزی نیست بیمارستانی، مدرسه‌ای، دانشگاهی و کارخانه‌یی و مؤسسه خیریه‌ای افتتاح نشود و به طوری که اطلاع کامل حاصل است والاحضرت و همسرشان در کارهای اجتماعی، فرهنگی و بهداشتی کشور خودشان سهیم و شریک هستند و در رفع آلام و مصائب برادران افغان از هیچ‌گونه کوششی مضایقه و خودداری نمی‌فرمایند و به ملت برادر افغان از داشتن چنین ولیعهد نیکوکاری تبریک می‌گویم و امیدوارم که در مدت توقف در ایران خاطرات خوشی را با خودشان به ارمغان ببرند و افق مناسبات دو کشوردر آینده با درخشندگی بیشتری تجلی نماید (احسنت)
۳- قرائت تلگرام‌های جوابیه و عرض تبریک مجلس شورای ملی به پیشگاه شاهنشاه آریامهر به مناسبت میلاد والاحضرت همایون ولایتعهد
رئیس- در جواب تلگراف تبریکی که به مناسبت ولادت والاحضرت ولایتعهد از طرف مجلس شورای ملی مخابره شده بود این تلگراف از طرف شاهنشاه آریامهر به مجلس رسیده است که از نظر اطلاع مجلس و ملت ایران قرائت می‌شود:
جناب مهندس عبدالله ریاضی رئیس مجلس شورای ملی
تبریکات صمیمانه‌ای که به مناسبت آغاز ششمین سال ولادت والاحضرت ولایتعهد اظهار داشته بودند موجب خشنودی و انبساط خاطر گردید. توجهات و عواطف خاصه ما و علیاحضرت شهبانوی ایران را به کلیه نمایندگان مجلس و عموم ملت ایران ابلاغ نمایید. ۱۲ آبان ماه ۴۴
رئیس - اصل تلگرافی که عرض شده قرائت می‌شود، پیشگاه مبارک شاهنشاه آریامهر محمدرضا شاه پهلوی
با نهایت افتخار و مسرت جشن فرخنده نهم آبان ماه که مصادف با آغاز ششمین سال میلادی مسعود والاحضرت همایون رضا پهلوی ولیعهد محبوب ایران است از طرف خود و نمایندگان مجلس شورای ملی و عموم ملت ایران به پیشگاه مبارک شاهنشاه معظم و علیاحضرت فرح‌پهلوی شهبانوی محبوب تبریک و تهنیت قلبی عرض نموده و از درگاه خداوند قادر متعال سعادت و سلامت ذات مقدس شاهنشاه و علیاحضرت شهبانو و والاحضرت همایون ولایتعهد را مسئلت می‌نماید.
جان‌نثار- مهندس عبدالله ریاضی رئیس مجلس شورای ملی
۴- تصویب صورت مجلس
رئیس - در صورت جلسه دفعه گذشته نظری نیست؟ (اظهاری نشد) صورتجلسه تصویب می‌شود. آقای کبیری.
کبیری - چند فقره شکایت رسیده است از آموزگاران روزمزد تقاضا دارم مقرر فرمایید رسیدگی به شود.
۵- طرح و تصویب لایحه اجازه تحصیل هم ارز پانزده میلیارد ریال اعتبار جهت تقویت نیروهای دفاعی کشور و ارسال به مجلس سنا
رئیس - وارد دستور می‌شویم لایحه تحصیل ۱۵ میلیارد ریال اعتبار جهت تقویت نیروهای دفاعی کشور مطرح است قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
لایحه قانونی راجع به تحصیل ۱۵ میلیارد ریال
اعتبار جهت تقویت نیروهای دفاعی کشور
ماده واحده- به منظور تقویت نیروهای دفاعی کشور به دولت اجازه داده می‌شود تا هم ارز مبلغ ۱۵ میلیارد ریال یک جا یا به دفعات از هر منبع یا منابعی که مصلحت تشخیص دهد در هر مورد با بهره‌ای که از بهره متداول تجاوز نکند اعتبار تحصیل نماید.
قرارداد راجع به مدت و سایر شرایط وام پس از تصویب هیئت وزیران قابل اجراء خواهد بود. مصرف اعتبار مزبور مشمول قانون محاسبات عمومی و آئین‌نامه معاملات دولتی نمی‌باشد.
نخست وزیر - وزیر دارایی - وزیر جنگ
امیر عباس هویدا - دکتر جمشید آموزگار - سپهبد صنیعی
رئیس - کلیات این لایحه مطرح است آقای صادق احمدی بفرمایید.
صادق احمدی - مقدمه بایستی یک موضوع را خدمت خانم‌ها و آقایان عرض کنم و آن این است که چند نفر از دوستان بنده راجع به وابستگی بنده به یکی از فراکسیون‌های مجلس سؤال می‌کردند بنده در عین حال که احترام فوق‌العاده برای همه نمایندگان مجلس قائل هستم (احسنت) و هر سه فراکسیون اعم از فراکسیون اکثریت ایران نوین و فراکسیون حزب مردم و فراکسیون مستقل (پاینده - و منفردین) و منفردین که به آن اسم فراکسیون نمی‌شود گفت احترام فوق‌العاده قائل هستم برای هر سه فراکسیون و الهام می‌گیرم از نظرات و راهنمایی‌ها و مفتخر از راهنمایی آنها هستم ولی بنده عضویت هیچ یک از سه فراکسیون را ندارم و کماکان یک نماینده منفرد هستم عرض کنم بنده متأسفانه دیروز وقتی که آقای هویدا نخستوزیر لایحه وام را به مجلس تقدیم کردند حضور نداشتم و محروم بودم از اصغاء فرمایشات ایشان و به علت گرفتاری دیر به مجلس آمدم و نمی‌دانم علاوه بر مقدماتی که در اول این لایحه ذکر شده است ایشان توضیحاتی هم داده‌اند یا نداده‌اند؟ (یکی از نمایندگان- مفصل) مفصل فرمودند که متأسفانه من صورتجلسه را نخوانده‌ام امروز که این لایحه را بنده گرفتم از اداره قوانین و مطالعه کردم وظیفه خودم دانستم توضیحاتی به عنوان مخالفت با این لایحه عرض کنم البته این که عرض می‌کنم به عنوان مخالف بایستی راجع به این کلمه مخالف هم یک توضیحاتی عرض کنم بنده با اصل قضیه که تقویت نیروی دفاعی کشور باشد به هیچ‌وجه مخالفتی ندارم (احسنت) معتقدم که نیروی دفاعی کشور که در گذشته خدماتی برای این مملکت تحت رهبری شاهنشاه آریامهر کرده‌اند باید تقویت شود شاید این اتقادی که الآن بنده دارم عرض می‌کنم و به ضرس قاطع هم عرض می‌کنم شاید این اعتقاد را چند سال قبل نداشتم چون این اطلاعی که امروز پیدا کرده‌ام آن روز نداشتم، شرفیابی‌هایی که حضور شاهنشاه در چند سال اخیر پیدا کردیم اصغاء فرمایشات متین و مستدل و محکم شاهنشاه اساساً نظر بنده را نسبت به ارتش و تقویت قوای دفاعی ارتش عوض کرده است بنده قبلاً می‌گفتم شاید لازم باشد که ما ارتش داشته باشیم ولی شاید لازم نباشد که بودجه سنگینی برای ارتش باشد، در دنیای امروز با بودن سازمان ملل، با بودن دستگاه‌ها، با بودن دولت‌های درجه اول و آن قوای دفاعی که آنها دارند ولی همینطور که عرض کردم اعلیحضرت با بیان فوق‌العاده مستدل و متین خودشان که فرمودند کاملاً طوری شد که بنده قانع شدم و معتقد شدم که باید قوای دفاعی کشور همینطور که نظر شخص اول مملکت است روزبه روز تقویت شود (صحیح است) این مقدمه‌ای که بنده در این لایحه می‌بینم شاید خودشان هم تأیید بکنند از فرمایشات شاهنشاه گرفته شده است چون چند جمله‌ای که بنده در اینجا دیدم همان جملاتی بود که اعلیحضرت چند مرتبه تکرار فرموده بودند و بسیار متین و عالی است (پاینده- کلام الملوک) بله کلام‌الملوک، ملوک الکلام. بنابراین با این مقدمه‌ای که عرض کردم من نمی‌توانم مخالف باشم تقویت نیروی دفاعی کشور آن هم در چنین موقعیتی و با این اراجیفی که منعکس شده و شنیده می‌شود از بعضی از رؤسای دولت‌ها و افراد غیر مسئول خارجی که من نمی‌دانم اسمش را چی می‌شود گذاشت (صدری کیوان- وراجی) البته دولت ما بیداراست و به موقع اقدام خواهند کرد و جواب این اطلاعات به موقع داده خواهد شد و ملت ایران همیشه در این موارد یک دل و یک زبان برای حفظ استقلال کشور برای حفظ ملیت کشور کوشا بوده‌اند و تاپای جان ایستادگی کرده‌اند و خواهند کرد (احسنت) ولی علت مخالفت بنده با این لایحه با این مقدمه نسبتاً طولانی که عرض کردم این است که بنده همیشه سعی کردم خلاف اصول کاری انجام ندهیم (احسنت) شاید یکی از علل احترامی که دوستان به بنده می‌گذارند و لطف بی‌اندازه‌ای که به بنده دارند و بنده مستظهر به این لطف دوستان هستم همین باشد که از اصول همیشه دفاع کرده‌ام (صحیح است) و اطمینان دارم که رعایت اصول ممکن است وقتی اثر نامطلوبی داشته باشد ولی عدم رعایت اصول عواقب
نامطلوبی به بار خواهد آورد. طبق قانونی اساسی که ما همه برای آن احترام خاص قائل هستیم قراردادهای وام باید به تصویب مجلس شورای ملی برسد و یک اصلی را مستقلا برای این گذاشته‌اند اگر قرار بر این بود که لایحه وام مثل سایر لوایح در مجلسین مطرح به شود و تصویب به شود احتیاج نداشت که اصل خاصی بگذارند حالا که برای لایحه وام در قانون اساسی اصل خاصی گذاشته‌اند به نظر بنده (شاید اشتباه نکنم) این بوده است که در گذشته وام کشوری را در مقابل کشوری مدیون می‌کند و احیاناً این دین به نسل‌های بعدی هم سرایت می‌کند و آنها را متعهد می‌کند که در قبال هر دین یک وثیقه‌ای خواه ناخواه داده شود این را آن کسانی که قانون اساسی این مملکت را تدوین کرده‌اند آنها به منظور دلسوزی به نسل فعلی و آینده کشور تشخیص داده‌اند که بایستی موضوع وام در مجلس با دقت به خصوص مورد رسیدگی دقیق قرار بگیرد مورد رسیدگی دقیق چرا قرار بگیرد؟ یعنی معلوم به شود برای چه وام می‌خواهند چه مبلغی وام می‌خواهند با چه بهره‌ای؟ چه وثیقه‌ای؟ چه مدتی؟ اینها باید در لایحه وام مشخص به شود تا نمایندگان ملت که صحه گذار این لایحه دولت هستند بدانند که چرا تصویب کردند متأسفانه ما در اینجا می‌بینیم از حدود یک قانون خیلی خیلی ساده‌ای که از مجلس بگذرد این لایحه وام از آن حدود هم خیلی پایین‌تر آمده است و اولین مرتبه است در تاریخ مشروطیت که یک لایحه وامی می‌آید و می‌نویسند: به دفعات از هر منبع یا نابعی دولت تشخیص دهد در هر مورد با بهره‌ای که بهره متعادل حال متعادل چه هست؟ این را بنده استدعا می‌کنم که دولت توجه بکند همینطور که عرض کردم مجلس مخالف نیست مجلس معتقد است که شاهنشاه آریا مهر از همه افراد این مملکت دلسوزتر است (صحیح است) این تردیدی نیست گمان نمی‌کنم هیچ‌کس باشد حتی مغرضین که در مملکت خدای نکرده ممکن است وجود داشته باشند امروز هر چقدر که این عینک بدبینی را به روی چشم‌شان گذاشته باشند و به اموری که در مملکت می‌گذرد با آن عینک بدبینی نگاه کنند بازهم فکر می‌کنم نتوانند بی‌انصافانه جز این چیزی بگویند بنابراین ما چنین اعتقادی داریم دولت هم دولتی است که رأی اعتماد از مجلس گرفته است اکثریت مجلس رأی اعتماد داده دولت متکی به حزب است حزب هم در مجلس اکثریت دارد لوایح می‌گذرد خیلی زود هم می‌گذرد یک لوایحی مثل این هم که دو فوریتی است تصویب می‌شود و یقیناً زودتر خواهد گذشت اما یک قدری درش باید مطالعه بیشتری به شود محققاً نمایندگان محترم در نظرشان هست که در زمان دولت سابق چند بار ما آمدیم پشت این تریبون و داد زدیم که آقا شما مصلحت مملکت را دقیق‌تر در نظر بگیرد سرعت را آن قدر بهش توجه نکنید و وقتی عجله کردید خدای نخواسته مصلحت زیر پا گذارده می‌شود اشتباه می‌کنید و بعد جبران اشتباه مستلزم این است که به مملکت خسارت وارد می‌آید این ماده‌ای که در اینجا گذشت حتی مثل این نیست که یک کسی به رود برای خانه‌اش نان و پنیر به خرد این مملکت‌داری است اینها یک اثراتی در جامعه دارد ولی لوایحی گذشت با آن عجله و سرعت و شتاب و بعد معلوم شد که نباید می‌گذشت من نمی‌خواهم اسم ببرم و بازبرگردم به سابق امیدوارم که آینده جبران گذشته را بکند این ماده واحده به نظر بنده از لحاظ این که مغایر با قانون اساسی است مغایر با روش پارلمانی و قانونگذاری است قابل طرح نیست بایستی علاوه بر مبلغ که اینجا ذکر می‌شود دولتی که ازش وام گرفته می‌شود، بهره وام، مدت وام مشخص به شود و الا این که دولت به رود با هر دولتی که دلش خواست قرارداد ببندد به دفعات با هر بهره‌ای، بهره متعادل یعنی چه؟ بهره متعادل کدام است؟ بهره متعادل ما از نیم درصد داریم تا پانزده درصد این ملت است که ما به عنوان نماینده‌اش اینجا نشسته‌ایم ما باید صحه بگذاریم که این وام را بگیرید یا نگیرید و به هر حال بنده استدعا می‌کنم که این مسئله را توجه بفرمایید هم دولت و هم نمایندگان محترم که مسئله رعایت قانونگذاری با مسئله تقویت نیروهای دفاعی اینها دوتاست هیچ‌کس مخالف با تقویت نیروهای دفاعی نیست خوشبختانه در حال حاضر نیروهای دفاعی ما یک نیروی قوی و بیدار هستند و
اگر خدای نکرده در گذشته هم یک بی‌ترتیبی هائی بوده است با اقداماتی که در چند سال گذشته شد دستگاه ارتش در حال حاضر یکی از دستگاه‌های نمونه کشور است (صحیح است) بنابراین با تقویت ارتش هم کسی مخالف نیست این مقدمه هم که در این لایحه نوشته شده بود بنده با هیچ یک آن مخالف نیستم عالی نوشته شده خیلی خوب نوشته شده الهام گرفته شده است از فرمایشات اعلیحضرت و کاملاً صحیح است و به نفع مملکت است النهایه باید رعایت اصول به شود که قانونی که از مجلسین می‌گذرد از لحاظ طی مراحل قانونگذاری خدشه‌ای بهش وارد نشود و بخواهند بهش ایراد بگیرند بنده نمی‌توانم به عنوان یک نماینده در خارج مجلس از تصویب چنین ماده‌ای دفاع کنم و جز سکوت کاری ندارم بنده عرضی ندارم و تقاضا می‌کنم توجهی بشود که کاری خلاف اصول خدای نخواسته در این مجلس بگذرد (احسنت).
رئیس - آقای خواجه‌نوری بفرمایید.
خواجه‌نوری- جناب آقای صادق احمدی همکار محترم ما فرمایشاتی فرمودند که بنده را ناچار کرد که برای جوابگویی خدمت دوستان محترم برسم البته ایشان شخصیتی هستند شجاع (کبیری- جناب آقای خواجه‌نوری معذرت می‌خواهم طبق آئین‌نامه مجلس نماینده جواب نماینده را نمی‌دهد) بنده ارادت دارم خدمت جناب آقای احمدی و اگر چند کلمه‌ای بخواهم راجع هب سجایای آقای صادق احمدی صحبت بکنم تصور نمی‌کنم اشکالی داشته باشد بنده ارادت دارم خدمت جناب آقای صادق احمدی و صحبت کردن منهم مخالف آئین‌نامه نیست (کبیری - به عنوان موافق می‌توانید) و مسلماً همیشه همان‌طوری که عرض کردم تذکرات و راهنمایی‌های وکلای اقلیت موجب روشن شدن افکار است و همین مطلبی که ایشان فرمودند دلیل این است که ایشان واقعاً میل دارند که هم خودشان و هم افکار عمومی راجع به ضرورت این کار روشن به شود و هر قدر ما صراحت لهجه داشته باشیم و هر قدر با مردم این مملکت با صداقت صحبت بکنیم بهتر می‌توانیم شبهات را رفع بکنیم و بهتر می‌توانیم این هم‌آهنگی را که کمال مطلوب ما است بوجود بیاوریم (صحیح است) در مقدمه صحبتهایشان ایشان مطالبی در موافقت با اصل مطالب فرمودند که واقعاً منعکس کننده افکار عمومی این کشور است همه مردم این مملکت می‌دانند که باید اول آب و خاک باشد استقلالی باشد، صیانتی باشد، تا ما وجود داشته باشیم (صحیح است) برای این که به این وجه حاضر نیستیم در مملکتی زندگی بکنیم که این شرایط صیانت و استقلال و حاکمیت در آن وجود نداشته باشد (صحیح است) و آنچه ما در این راه فداکاری بکنیم آنچه جانفشانی بکنیم زائد نیست (صحیح است) و این اعتقاد عموم ماست اعتقاد عموم مردم کشور ما است و همینطور که فرمودند صرف‌نظر از فرمایشات شاهنشاه صرف‌نظر از این که دو سالی که ما نماینده مجلس بودیم فرصت آن را پیدا کردیم که به یک مقدار از حقایق پشت پرده آگاه شویم و مسئولیت بیشتری را در حفظ این مملکت احساس بکنیم پیش‌آمدهایی در همین آسیا رخ داد و اتفاقاتی پیش آمد کرد که بیشتر مؤید این است که هر کس باید دارای یک نیروی دفاعی مؤثر و مفیدی باشد (صحیح است) همین وقایعی که در پاکستان رخ داد همین وقایعی که در کشورهای دیگر رخ می‌دهد همین جاه طلبی‌های گستاخانه پاره‌ای از سیاست بافان کشورهای این منطقه به خوبی به ما ثابت می‌کند که ما چه باید بکنیم و چه وظیفه‌ای برای حفظ مملکت خودمان داریم (صحیح است) اینها مطالبی است که جناب آقای صادق احمدی فرمودند و بنده از ایشان نهایت تشکر را دارم که توجه به این مطالب داشته‌اند و اما ایشان فرمودند که پای‌بند اصول هستند گمان می‌کنم ما هم این افتخار را داشته باشیم (صادق احمدی- اثبات شی نفی ماعدی نمی‌کند) گمان می‌کنم که اگر ما در این مجلس نشسته‌ایم برای این است که سوگند یاد کرده‌ایم که به قانون اساسی و به رژیم مشروطه سلطنتی احترام بگذاریم متعهد هستیم که در تمام این موارد این احترام و این صیانت را حفظ کنیم ما متولی قانون اساسی هستیم و ملزم هستیم و به این امر سوگند یاد کرده‌ایم و برخلاف آن هیچ‌وقت رفتار نخواهیم کرد در هر موردی هم که پیش بیاید چه در مجلس و چه در خارج از مجلس برای دفاع از نظرات خودمان برای دفاع از اعمال خودمان
آماده هستیم و توجه خواهیم کرد که برای چه رأی داده‌ایم و برای چه دفاع کرده‌ایم (بالاخانلو- همین جا توجه بفرمایید) (کیوان - ملت ایران صمیمانه استقبال می‌کند) بنده اصل ۲۵ قانون اساسی را که مثل تمام اصول قانون اساسی محترم است به عرض آقایان می‌رسانم «اصل ۲۵ - استقراض دولتی به هر عنوان که باشد خواه از داخله خواه از خارجه با اطلاع و تصویب مجلس شورای ملی خواهد بود» این اصلی است که ما ملزم هستیم که محترم به شماریم و در این مورد هم دولت ما آمده است لایحه‌ای آورده به مجلس که می‌پوید می‌خواهیم تا ای نمیزان وام بگیریم بنابراین اطلاع و کسب اجازه مجلس شورای ملی را خواسته است و مطابق این اصل ۲۵ عمل کرده است و اما چرا مطابق رویه کلی که همیشه مبلغ وام‌ها را تعیین می‌کردند مدت را تعیین می‌کردند وام دهنده را تعیین می‌کردند ربح را تعیین می‌کردند چرا این اصول در این مورد به خصوص اعمال نشده است بنده دلایلش را به عرض دوستان محترم می‌رسانم، اشاره‌ای شد به وام با وثیقه جناب آقای صادق احمدی آن زمانی که دولت‌های ما وام با وثیقه می‌گرفتند و عایدات گمرک ما را وثیقه می‌گذاشتند عایدات رژی تنباکو را با وثیقه می‌گذاشتند آن زمان گذشت ما دیگر مرتکب چنین اعمال ننگینی نمی‌شویم و نخواهیم شد (روحانی - آن پول‌ها به مصرف مملکت نمی‌رسید) آن وام‌هایی که در آن زمان با آن شرایط می‌گرفتند چون وام دهنده می‌دانست که این وام‌ها به مصارف صحیحی نمی‌رسد از وام گیرنده می‌خواستند که یک گروگانی هم تحویل او بشود و لیکن ما وام‌هایی که می‌گیریم یا برای عمران و آبادی کشور می‌گیریم یا برای دفاع از خاک مملکتمان می‌گیریم که هر دو امری مقدس است (صحیح است) هر دو وثیقه پرداخت آن جان ماست، خون ماست یا بازوی ملت ایران است ما وثیقه دیگری به کسی نمی‌دهیم (احسنت) و اما چرا می‌خواهیم به این ترتیب عمل کنیم برای این است که ما نمی‌خواهیم مملکتمان انبار اسلحه کهنه و قراضه و از کار افتاده باشد (آفرین) می‌خواهیم آن اسلحه‌ای را که لازم داریم برای آن کار بخصوص که داریم بخریم و باید ببینیم در کجای دنیا این اسلحه را می‌توانیم بخریم با چه شرایطی می‌توانیم بخریم و به چه ترتیبی قرارداد را می‌توانیم ببندیم پس باید به دولت اطمینان داشته باشیم به این دولت اختیار بدهیم که به ورد در بازار دنیا ببیند که نیروی دریایی ما را کجا می‌تواند تکمیل کند نیروی هوایی ما و ضد هوایی ما را از کجا می‌تواند تهیه و تکمیل کند از همان جا اسلحه مورد احتیاج را به خرد و برای پرداخت آن خرید وامی که برایش مقدور است بستاند (احسنت) آقایان دیروز تذکری داده شد که چرا دو سال قبل برای رفع احتیاجات امروز اسلحه نخریدید شما می‌دانید که هر روز در این صنعت شیطانی بخصوص اختراعات جدیدی می‌شود اگر ما دو سال پیش اسلحه می‌خریدیم امروز حکم ساطور را می‌داشت (احسنت) ما اسلحه‌ای باید بخریم که برای احتیاجات امروز احتیاجات فردای ما مورد حاجت باشد (صحیح است) و باید اسلحه‌ای بخریم که مقابله بکند با اسلحه‌ای که همان مقامات جاه طلب و همان ماجراجویان تهیه کرده‌اند تا بتوانیم دفع شر آنها را بکنیم در صورتی که ضرورت داشته باشد (صحیح است) ولیکن امیدواریم که چنین ضرورتی پیش نیاید (انشاءالله) و امیدوار هستم همان‌طور که ملت ایران خواستار است ما در نهایت صلح و آرامش در سایه همین قدرت ارتش خودمان و در سایه ایمان ملت ایران و در سایه اراده شاهنشاه بتوانیم در راه اصلاحات اقتصادی و اجتماعی قدم‌های مؤثری برداریم (انشاءالله) نه در راه جنگاوری، (احسنت) ما ملت جنگجو و جنگ آوری نیستیم ما صلح می‌خواهیم بری اصلاح مملکتمان، این را بارها دولت، وکلای مجلس نمایندگان ملت از پشت این یتریبون اعلام کرده‌اندو باز هم تکرار می‌کنیم و هر قدر هم بگوییم کم است (صحیح است) (دکتر رهنوردی - موقعی که دفاع کنیم جنگجو هم هستیم) با ای توضیحات که به عرض مجلس شورای ملی رسید نمی‌خواهم بیش از این وقت دوستان عزیز را بگیرم گمان می‌کنم برایرفع هرگونه شبه‌ای برای روشن شدن افکار عمومی توضیحات کافی داده شده باشد به هر صورت ما یک دین داریم به این مملکت و آن این است که باید کشورمان را در مقابل مخاطرات حفظ کنیم باید رژیم سلطنت مشروطه
را حفظ کنیم باید قانون اساسی مملکت را حفظ کنیم باید مقدسات این مملکت را حفظ کنیم باید رژیم مشروطه سلطنتی حفظ شود و به بهترین وجه این وظایف را انجام خواهیم داد (احسنت)
رئیس - آقای مهندس بهبودی بفرمایید.
سعید وزیری- اگر ایشان به عنوان مخالف اجازه خواسته‌اند بنده به عنوان موافق اجازه می‌خواهم.
دکتر مهندس بهبودی - بنده از خانم‌ها و آقایان محترمی که به نام نماینده ملت ایران اینجا اجتماع کرده‌اند استدعا می‌کنم نگاهی از مرزهای مغرب ایران به دنیا بکنند و این گردش خود را دور دنیا ادامه دهند تا به مرزهای شرقی برسند اغتشاشاتی که ملاحظه خواهید فرمود هیچ گوشه دنیا آرام نیست (دکتر امین- غیر از ایران) عراق - سوریه - مصر- افریقا حتی آمریکای جنوبی که مرتباً مشعول کودتا هستند در آمریکای شمالی هم که اختلافات سیاه و سفید هست تا برسیم به اقیانوسیه نزاع اندونزی و ویتنام و بالاخره صلح مسلحی که بین کشور دوست و هم کیش ما پاکستان و دولت هندوستان برقرار است، تمام دنیا در آتش نفاق می‌سوزد (صحیح است) و با جرأت می‌توانم بگویم تنها مملکتی که در دنیا در منتهای آرامش زندگی می‌کند ما هستیم (آفرین) و آن هم به علت رهبری خردمندانه شاهنشاه آریامهر ما است (صحیح است- احسنت) (دکتر رهنوردی- موافق هستند یا مخالف؟ باید اعلام شود).
رئیس - ایشان خالف مشروط هستند.
دکتر مهندس بهبودی - آرامشی که ما داریم حاضر نیستیم از دست بدهیم باید این آرامش ادامه پیدا بکند و در این روزگار و در این دنیا جز این که قوای تأمینه قوی باشد و هم طراز نیروهای دفاعی سایر کشورها باشد چیز دیگری نمی‌تواند این ارامش را حفظ کند ما همیشه به علت ایدئولوژی خاصی که حزب مردم دارد و محققاً دو حزب نمی‌تواند یک ایدئولوژی داشته باشد (دکتر شفیع امین- در این مورد همه اتفاق نظر دارند) با آنچه که دولت‌های متکی به حزب ایران نوین می‌آوردند مخالف بودیم و آرا کبودی که تا به حال در این مجلس داده شده دلیل این مدعا بوده ولی در مورد مسائل امنیتی کشور همان‌طور که دوست ارجمندم آقای دکتر حکیم شوشتری فرمودند نه تنها با حزب ایران نوین و حزب اکثریت هم گام بودیم بلکه سایر همکاران ارجمند منفردین و فراکسیون مستقل همگام بوده‌اند (صحیح است- احسنت) این لایحه نیز از آن چنان لوایحی است که صرافاً برای تقویت و بالا بردن نیروی دفاعی کشور است بنابراین آنانی که خون ایرانی در عروقشان جریان دارد نمی‌توانند مخالف باشند بنابراین فراکسیون پارلمانی حزب مردم هم نمی‌تواند با آن مخالف باشد یکی از ناطقین محترم امروز تذکراتی فرمودند و این توهم ایجاد شده بود که لایحه تقدیمی دولت ممکن است با قانون اساسی مغایر باشد من تصور نمی‌کنم که در این مجلس کسی باشد که اگر قانونی برخلاف قانون اساسی باشد به آن رأی دهد (صحیح است) ولی من مدافع دولت نیستم و این وظیفه دولت است که بیاید و برای نمایندگان روشن بکند که آیا آنچه که داده است با قانون اساسی تطبیق می‌کند یا نه، ما عقیده داریم که تطبیق می‌کند امروز رأیی که آقای هویدا برای این لایحه خود خواهند گرفت نمودار اعتماد بی‌حد و اندازه‌ای است که ملت ایران برای قوای دفاعی خود قائل است ما از شما می‌خواهیم آقای هویدا، به نام نماینده مردم که حضرت‌عالی نیز نظارت بفرمایید که منتهای دقت در خرج این پول، در خرید و سایر نکاتی که مورد علاقه نمایندگان مجلس است به شود (احسنت).
رئیس - آقای دکتر مهذب بفرمایید.
دکترمهذب- معمولاً طبق سنت پارلمانی، یک مخالف صحبت می‌کند و یک موافق (یک نفر از نمایندگان - مخالف صحبت نکرده) بنده موقعی که همکار عزیزم آقای مهندس بهبودی صحبت می‌فرمودند فکر می‌کردم که مخالف صحبت می‌فرمایند ولی موافق مشروط یا مخالف مشروط صحبت کردند و چون با اجازه خودشان شرطی در این مخالفت ندیدم و صد درصد لایحه تقدیمی دولت را تأیید فرمودند بنابراین بنده سپاسگزاری می‌کنم از
خود ایشان و از فراکسیون پارلمانی حزب مردم که در تمام موارد و مراحل آنچه که لازمه پیشرفت مملکت و ترقی مملکت است با همه ما در اکثریت همکاری می‌کنند و از این راه بنده خیال می‌کنم همه ما در یک راه حقیقتق قدم برمی‌داریم و جز احترام مملکت چیزی در نظر نداریم و بنابراین وظیفه بنده از لحاظ موافقت با لایحه بسیار سهل می‌شود بنده چون مخالفتی نشد عرضی نمی‌کنم (آفرین) تنها برای تأمین نظر جناب آقای احمدی استدعا می‌کنم که انشاءالله مورد توجه دولت قرار بگیرد و آن استدای من این است که دولت ظرف مدت کوتاهی مثلاً یک ماه بعد از انعقاد قرارداد وام گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم بکند که معلوم به شود وام از چه محلی و با چه شرایطی گرفته شده و اگر این جریان روشن به شود بنده خیال می‌کنم حتماً جناب آقای احمدی هم که نظر مخالفی از این لحاظ به خصوص داشتند شاید نظر موافقی داشته باشند و این لایحه مهمی که برای تقویت صیانت و استقلال مملکت است با نظر صددرصد و اتفاق آرائ کلی از این مجلس بگذرد و بنابراین بنده بیش از این عرضی نمی‌کنم فقط این استدعا را از جناب آقای نخست وزیر می‌کنم انشاءالله مورد موافقت‌شان قرار بگیرد و اگر قرار بگیرد خیال می‌کنم دیگر سخنی نباشد (احسنت).
رئیس - آقای نخست وزیر فرمایشی دارید؟ بفرمایید.
نخست وزیر (امیرعباس هویدا)- فرمایشاتی که آقایان اینجا کردند خیال می‌کنم که عرایض بنده را خیلی کوتاه می‌کند صحبت از قانون اساسی شد خیال نمی‌کنم هیچ شخصی، هیچ رئیس دولتی به خود اجازه بدهد لایحه‌ای با پیشنهادی را به مجلس شورای ملی بیاورد در این خانه‌ای که ضامن قانون اساسی ما است که با قانون اساسی مغایرت داشته باشد (احسنت- آفرین) قبل از این که این لایحه تهیه به شود باید به عرضتان برسانم با مقامات نظامی صحبت شد که آنها در نظر چه دارند و چه می‌خواهند و چطور باید عمل به شود با اشخاصی که در این مملکت از لحاظ حقوقی از لحاظ قوانین اطلاعات زیادی دارند مذاکره شد و لایحه به اطلاع‌شان رسید و موافقت کردند لذا با جرأت می‌توانم عرض کنم لایحه‌ای که اینجا آورده‌ایم به هیچ‌وجه با اصل ۲۵ قانون اساسی مغایرت ندارد و با رعایت اصل ۲۵ قانون اساسی تهیه شده است بدیهی است اینجا گفته شد که دولت گزارشی به مجلس بدهد دولت برای کارهای کوچک گزارش به مجلس می‌دهد چه رسد به کارهای مهم و مسلماً در این قسمت هم دولت همیشه نه تنها اطاعت می‌کند از این نظر بلکه مقدم خواهد بود چون با الهام گرفتن از مجلس شورای ملی است که می‌توانیم کار صحیح‌تر و بهتری انجام بدهیم (صحیح است) چرا چنین لایحه‌ای به مجلس آمد؟ حضورتان عرض کنم در مقدمه‌ای که دیروز عرض کردم خیلی متأسفم که جناب آقای احمدی تشریف نداشتند نکات را آنجا عرض کردم و شرح دادم مسلماً در این قسمت هم خانم‌ها و آقایان متفق‌القول هستند و از همان دیدی که ما به آتیه خودمان نگاه می‌کنیم آنها هم بما الهام می‌دهند از همان دیدی به افق کشور نگاه بکنند همان‌طور که این دولت به آتیه مملکت ایمان دارد و علاقه دارد و فرد فرد شما هم دارید لذا در این قسمت بههیچ‌وجه فرقی بین ما و شما نیست ما که برگزیده شما هستیم مسلماً از لحاظ خرید اسلحه همان‌طور که دوست عزیزم آقای خواجه‌نوری فرمودند نظر نیست که ساطور بخریم نظر این است که اسلحه‌ای بخریم که ممکن است هنوز آن اسلحه به بازار نیامده باشد لذا زمان را چطور تعیین کنیم خودتان می‌دانید همین که یک طیاره در آسمان پرواز می‌کند، طیاره نظامی، باید فکر تغییرش را کرد و طیاره‌هایی که هنوز از کارخانه‌جات بیرون نیامده سفارش بدهیم همان‌طور که همیشه شاهنشاه آریامهر فرموده‌اند متأسفانه تا این که یک خلع سلاح عمومی و جدی نشود ایران اجباراً باید خودش را مجهز کند و باید قوی باشیم تا دوست و دشمن بدانند که این کشور مسلح و مجهز ولی طالب صلح و دوستی است (احسنت) از آقای مهندس بهبودی که به نمایندگی از طرف حزب مردم فرمایشاتی فرمودند (مصطفوی - و سایر فراکسیون‌ها) و همینطور به اسم سایر فراکسیون‌ها بنده خیلی تشکر می‌کنم که می‌دانم از لحاظ کارهای مملکتی و کارهایی که با آتیه
مملکت ما بستگی خیلی نزدیکی دارد بین ما و هر فرد ایرانی فرقی نیست همه ما به کشورمان ایمان داریم و علاقه داریم و در هر قسمتی که باشد، در این امور هم متفق‌القول و یک نظر داریم امیدوارم اطمینان داشته باشید هر دولتی که مصدر امور باشد از لحاظ دفاع ایران باز لحاظ تجهیزات ایران اقدامات جدی بکند مورد تأیید است دیروز صحبت شد که بلکه دیر شده که ما این لایحه را آورده‌ایم و ما بایستی زودتر می‌آوردیم ولی آنچه که تصویب فرموده‌اید آن اعتبار قوای ما را تاحدی مجهز می‌کند و من اطمینان می‌دهم با استفاده از این اعتبارت و با تجهیز نیروهای مسلح هوائی و ضدهوایی و نیروی دریایی آن اطمینانی که می‌خواهم و صحبتی که از امن امنیت ایران شد با این تهیزات روزبروز بیشتر و محمتر خواهد بود و خواهیم توانست در لوای رژیم مشروطه سلطنتی و با الهام از نیات شاهنشاه آریامهر ادامه بدهیم به زندگی و پیشرفت بهتر برای همه (احسنت).
رئیس - نظر دیگری در کلیات لایحه نیست؟ (اظهاری نشد) به ورود در شور ماده واحده رأی می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده واحده مطرح است قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
لایحه قانونی راجع به تحصیل ۱۵ میلیارد ریال اعتبار جهت تقویت نیروهای دفاعی کشور
ماده واحده- به منظور تقویت نیروهای دفاعی کشور به دولت اجازه داده می‌شود تا هم ارز مبلغ ۱۵ میلیارد ریال یک جا یا به دفعات از هر منبع یا منابعی که مصلحت تشخیص دهد در هر مورد با بهره‌ای که از بهره متداول تجاوز نکند اعتبار تحصیل نماید.
قرارداد راجع به مدت و سایر شرایط وام پس از تصویب هیئت وزیران قابل اجرا خواهد بود. مصرف اعتبار مزبور مشمول قانون محاسبات عمومی و آئین‌نامه معاملات دولتی نمی‌باشد.
نخست وزیر - وزیر دارایی - وزیر جنگ
امیرعباس هویدا- دکتر جمشید آموزگار - سپهبد صنیعی
رئیس - آقا ی رامبد بفرمایید.
رامبد- ناطقین محترم امروز اعم از شخص اولی که صحبت کرد جناب آقای صادق احمدی، تا شخص آخری جناب آقای نخست وزیر همه در مطالب‌شان دو موضوع اساسی مطرح بود یکی اینکه با این جمله کوتاه عرض می‌کنم برای بقای مملکت ارتش مقدم بر همه چیز (صحیح است) این آن چیزی بود که از حلقوم هر وطن‌پرستی در هر جای دنیا بیرون می‌آید ارتش مقدم بر همه چیز است (صحیح است) ایرانی هم که مظهر استقلال طلبی در بین تمام ملل بوده پیرو این مطلب حقاً بیشتر از سایرین خواهد بود اما یک مطلبی در این بین است که ما مملکتی می‌خواهیم مستقل و ملتی هستیم که به قوانین، خاصه قانون اساسی خودمان و سلطنت مشروطه و شاهنشاه آریامهر خودمان به همه اینها احترام می‌گذاریم (صحیح است) من اگر دیروز می‌گفتم که آقای نخست وزیر این لایحه را دیر آوردند تکرار می‌کنم برای امور دفاعی این مملکت هر چقدر زودتر اقدام شود جا دارد و البته قصدم به این لایحه مخصوص ما این انشا نبود برای لوایح دفاعی مملکت به طورکلی حتی تا آن درجه که هم‌اکنون یک هم فراکسیونی من آقای دکتر مهندس بهبودی پیشنهاد می‌کردند که ما به این لایحه یک تبصره‌ای اضافه کنیم که از بودجه جاری و عمرانی مملکت هر موقعی که لازم شد دولت اجازه دارد به هر میزانی برای قوای دفاعی اختصاص بدهد این است روحیه ملت ایران اما در یک چنین مطلبی که همه موافقیم از شخص شاهنشاه بزرگ تا کوچک‌ترین فرد آنچه که برای دفاع از مملکت و برای استقلال مملکت لازم باشد حاضریم بدهیم هیچ مطلب حزب و فرقه و دسته در این موضوع مطرح نیست چه بهتر که عقل‌ها را روی هم بگذاریم با کمال انصاف و بی‌نظری با کمال دقت کاری بکنیم که سنت غلطی
نگذارده باشیم خدای من شاهد است معتقدم آنجایی که مصلحت مملکت ایجاب بکند تا اقدامی به شود اولین کسی که میل دارد این مصلحت و این اقدام در چهارچوب قانون اساسی به شود شخص شاهنشاه است این من و شما و دولت و همان حقوقدان‌ها هستیم که باید زحمت را به خودمان بدهیم و این افکار بلند را طوری تنظیم بکنیم که در چهار چوب قانون اساسی باشد (صحیح است- احسنت) ما یک قدم بالاتر می‌روم و هر کس با من مخالف است باشد آنجائی که استقلال مملکت ایجاب کرد که در قانون اساسی با تشکیل مجلس مؤسسان اصلاحاتی به عمل آید آن را هم طالبم ولی وقتی قانونی داریم به آن قانون احترام می‌گذاریم جناب آقای هویدا جنابعالی و فراکسیون صد و بیست و شش نفری (دکتر کیان - صد و سی و چهار نفری) شاید صد و سی و چهار نفری ایران نوین و حقوقدانهای مملکت به استناد صورت مذاکرات که اکنون در اینجا فرمودید این لایحه را مخالف قانون اساسی ندانستید منهم ادعای دانستن علم حقوق را بیشتر از سایر حقوقدانهای مملکت نمی‌کنم این را به وجدان شما و دولت شما و مسئولیت شما اجراکنندگان این لایحه موکول می‌کنم ولی در همه این مسائل یک مطلب مهمی پیش می‌آید مجلسی که در تحت احساساتی چنین پاک به محض این که صحبت دفاع از مملکت پیش می‌آید این‌گونه یک دل و یک زبان به گفته شما اطمینان می‌کند و به حقوقدانهای شما اعتماد می‌کند و رأی می‌دهد توجه داشته باشید شما حالا قیدتان به مراتب بیشتر از آن موقعی است که قرار می‌بود که قانون محاسبات عمومی مراعات شود برای این که آن موقع شما شاید فقط رفع مسئولیت را می‌دانستید ولی توجه داشته باشید حالا یک وظیفه وجدانی را در مقابل دارید با حرف‌های ناطق محترم اکثریت که اگر ما دیروز اسلحه می‌خریدیم امروز به درد نمی‌خورد موافق نیستم پس به این ترتیب می‌شود گفت امروز هم نخریم و بگذاریم سال دیگر بخریم نه، جنگ‌های گذشته به ما نشان داد که حتی یک روز و حتی یک ساعت مقاومت بیشتر با یک قدم جلوتر رفتن بیشتر در سرنوشت جنگ مؤثر است (صحیح است) پس ما هم آن قدری که بتوانیم حتی یک قدم جلوتر برویم می‌رویم و این امر تنها مطلبی است که صرفه‌جویی نمی‌کنیم. بنده عرایضم را خاتمه می‌دهم با آنچه که نخستوزیر اشاره کردند و قبلاً هم در فارکسیون صد و سی و چهار نفری که قضات زیادی هم درآنجا هستند و مطالعه شده که این لایحه را خلاف قانون اساسی تشخیص نداده‌اند (مهندس صائبی- نظر جنابعالی چیست؟ آقای رامبد؟) آنجا که می‌گویم لوایح دو فوریتی سه فوریتی به مجلس نیاورید و قبلاً فکر بکنید و دو روز سه روز که مجلس کار نداشته بیاورید برای این بود که منهم بتوانم نظر صحیحی مطالعه شده به شما بگویم و آنجا که عقلم فتوی نمی‌دهد با صاحبان علم و مطلعین مشورت بکنم درلایحه‌ای که در چند ساعت چاپ و توزیع و مطرح می‌شود من جز آنچه که تابع احساسات وطن‌پرستی و علاقه به دفاع از این کشور باشم هیچ چیز جلوی چشمم نمی‌بینم من میل داشتم آقای وزیر جنگ در یک چنین جلسه‌ای مهم حضور داشته باشند ولی متأسفم آن قدری که نمایندگان مجلس به کار دولت توجه دارند خود دولتی‌ها به کار مملکت توجه ندارند (یک نفر از نمایندگان - این‌طور نیست معاونشان هستند) (مهندس ارفع- آقای نخست وزیر تشریف دارند) به هر حال جناب آقای هویدا در دو کلمه خلاصه و در کمال صمیمت می‌گویم امروز روی فرط علاقه به تقویت قوای دفاعی، روی حس وطن‌پرستی و غرور ملی ما به این لایحه رأی می‌دهیم و بس.
بدر صالحیان- رأی دادن شرط ندارد.
رئیس - آقای مصطفوی فرمایشی دارید بفرمایید.
مصطفوی نائینی- برای بنده از نظر استدلال به عنوان موافق لایحه زحمت زیادی نیست برای این که ناطقین محترم که صحبت کردند مفهوم واقعی صحبتهایشان همه یکی بود مشکلی که برای بنده پیش آمده این است که بعد از جناب آقای رامبد و آن بیان شیرین ایشان صحبت کردن بنده یک قدری مناسب نیست به هر حال مطالبی که در این لایحه هست
یکی از نظر رقم و یکی از نظر تطابق این لایحه با قانون اساسی است بنده این اصل بیست و پنجم قانون اساسی را چند مرتبه مطالعه کردم، خدا را شاهد می‌گیرم، وجدانم را قاضی قرار دادم ببینم بنده غیر از آنچه حقوقدانان دولت تشخیص می‌دهند چیزی تشخیص می‌دهم دیدم مطلبی غیر از آنچه جناب آقای نخست وزیر تشخیص می‌دهند چیز دیگری نیست. یعنی اصل بیست و پنجم می‌گوید که گرفتن وام باید با اطلاع و تصویب مجلس شورای ملی باشد آقایان هم آمده‌اند به اطلاع مجلس رسانده‌اند این جلسه هم تشکیل شده که به تصویب مجلس برسد پس آنچه در قانون اساسی قید شده است عمل می‌شود خاصه این که جناب آقای هویدا اینجا فرمودند و وعده دادند که گزارش اقداماتی را که در اجرای این لایحه عمل خواهند کرد به مجلس شورای ملی خواهند داد واقعاً از طرف مجلس جای تشکر است که عنوان گردیدی که گزارش کارهای کوچک مملکت را به عرض مجلس شورای ملی می‌رسانند چه برسد به این کار که کار بزرگی است بنابراین وقتی که لایحه به اطلاع مجلس می‌رسد و به تصویب مجلس می‌رسد هیچ‌گاه مخالف اصل بیست و پنجم قانون اساسی عمل نشده و همان‌طور که ناطق محترم فرمودند بنده هم باز به عنوان یک فرد فراکسیون مستقل که موافق صحبت می‌کنم باز مؤکداً عرض می‌کنم که هیچ‌کس در این مملکت نمی‌تواند و هیچ دولتی حق ندارد که لایحه‌ای برخلاف قانون اساسی به مجلس پیشنهاد کند (احسنت) برای این که نمایندگان مجلس حاضرند خون‌های‌شان ریخته شود ولیکن قانون اساسی مملکت محفوظ بماند (احسنت) از همه مهمتر آنچه که باید عرض کنم این است آن کس که رهبری مملکت را به عهده دارد و در ظرف ۲۵ سال مملکت را از خطرات بزرگ نجات داده همه جا دولت‌ها را به اجرای قانون اساسی رهبری کرده آن بالاترین مقامی است که حافظ و نگهبان قانون اساسی ما است (صحیح است) اما مطلبی که می‌ماند و بنده اینجا باید به عرض آقایان برسانم مسئله محل و منبع وام و بهره وام و این نکاتی که در لایحه روشن نشده به نظر من هر چه دست دولتی که مورد اعتماد مجلس انقلاب است، دولتی که مورد اعتماد شخص شاهنشاه آریامهر است در این کار باز باشد از نظر این که خرید را به نفع مملکت انجام بدهد به نظر من به سود مملکت تمام می‌شود و به صرفه خواهد بود (صحیح است) با این ترتیب هر منبعی که بهترین اسلحه را بدهد، هر منبعی که زودتر تحویل بدهد. هر منبعی که شرایط مساعدتر به ما پیشنهاد بکند، بهره کمتری پیشنهاد بکند از آن مبنع استفاده می‌شود.
بنده یک نکته دیگری را هم باید اینجا یادآوری بکنم مخصوصاً برای این که در افکار عمومی منعکس به شود چند پیش آماری منتشر شد و تناسب بودجه نظامی مملکت ما را نسبت به کل بودجه با سایر ممالک انتشار داد آنچه بنده از آن آمار به خاطر دارم پورسان مخارج نظامی کشور ما نسبت به کل بودجه از غالب کشورهای دنیا کمتر است (صحیح است) و برعکس بودجه عمرانی ما بودجه فرهنگ ما به تناسب مخارجی که در سایر کشورها نسبت به امور عمرانی و فرهنگی می‌شود بیشتر بود هر چند تمام نمایندگان که در اینجا صحبت کردند این عقیده را اظهار کردند که برای صیانت مملکت برای حفظ ثغور و حدود کشور برای حفظ افتخارات باستانی کشور ولو لازم باشد از بودجه‌های عمرانی کاسته به شود مجلس موافق است ولی من ای نرا باید تأیید کنم تا سوء‌تفاهمی در افکار عمومی ایجاد نشود و آن این است که نسبت به سایر کشورهای دنیا نسبت مخارج نظامی ما با بودجه کل مملکتی خیلی کمتر و مخارج عمرانی و فرهنگی ما نسبت به اصل بودجه خیلی زیادتر است با عرض این مطالب بنده تصور می‌کنم که فراکسیون مستقل و همه نمایندگان مجلس با این لایحه موافق هستند و جناب آقای هویدا هم باید توجه به این نکته بفرمایند که چون در اجرای منویات شاهنشاه مراقبت دارند تصویب این لایحه با این اختیارات وسیع بزرگترین رأی اعتمادی است که به دولت ایشان داده می‌شود (احسنت) بنده دیگر عرضی ندارم.
رئیس - نظر دیگری در ماده واحد نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادی هم نرسیده کلیات آخر لایحه
مطرح است نظری نیست؟ (اظهاری نشد) نسبت به لایحه با ورقه اخذ رأی می‌شود.
(اسامی نمایندگان به وسیله منشی به ترتیب آتی اعلام و در محل نطق اخذ رأی به عمل آمد)
آقایان: توسلی- مهندس کمانگر- مهندس ریاحی- سیفی- مهندس عطائی- بوشهری- دکتر کلالی- دکتر عدل طباطبائی- دکتر سعید- خواجه نوری- کورس- مجد- مهندس صدقیانی- مهندس مالک- دکتر امین- بانوتربیت- مهندس کیا- ثانی- دکتر مهندس بهبودی- ارسنجانی- صدری کیوان- مهندس ارفع- دکترخطیبی- امیراحمدی- روستا- رهبر- معتمدی- طالب‌زاده- رودسری- بانوجهانبانی- حیدرصائبی- زند- دکترلاموتی- پژند- فولادوند- بانودکتردولتشاهی- دکترمهدی‌زاده- مهندس اسدی سمیع- ابراهیمی- موسوی- مهندس عدلی- دکتر ضیائی- کیهان یغمائی- مهندس آراسته- دکترحکیم شوشتری- رضوی- دکتریزدان پناه- میرهادی- روحانی - پاکذات- صفی‌پور- مهندس بهبودی- دکترزعفرانلو- پاینده- ذبیحی سلطان احمدی- آقایان - دکتر صاحب‌قلم- موسوی ماکوئی- صادق احمدی - دکتر اعتمادی - دکترقراگزلو- ساگینینان- جهانگیری - سرتیپ‌پور- مهندس جلالی- دکتر نجیمی- دکتر رهنموردی - مهندس مجتهدی - قراچورلو- اقبالی- مهندس پروشانی- ریگی- کنگرلو- دیهیم- پزشکی- شاخوئی- محدث‌زاده- البرزی- لفوطی- اهری- امام مردوخ- باغمیشه- حقشناس- صائب- تهرانی- دکتر پورهاشمی- دکترسامی راد- دکتراسفندیاری - مهندس آصفی- حبیبی- دکتر بقائی- هیراد - دکترجعفری- نیری- نیکان- دکتراسدی- بختیار بختیاری‌ها- زرگر زاده- مبارکی- شفیعی پور کرمانی- فهیمی - مهندس جلالی- بالاخانلو- دکترمدنی- مهندس برومند- مافی- اهری- حاذقی- ملک‌زاده آملی- میرزاختائی قلعه جوقی- علی مرادی- متولی باشی- مهندس صدقیانی- مهندس معینی زند- ادیب سمیعی - رامبد سلیمانی- مهرزاد - آموزگار - نصیری- پورادبی- نوربخش- تبریزی- زنجانچی- زهتاب فرد- کلانتر هرمزی- مهندس کرائی- احتشامی- مهندس زرآور- مهندس اخوان - فخرطباطبائی - سرتیپ حکیمیان - سعید وزیری- سرلشکر نکوزاد- مهندس معینی - میرافضل- ناروئی- دکتر صالحی- مهندس ریاضی - رجائی - کبیری - بدرصالحیان- ضابطی- دکتر امامی- شکیبا- پرویزی - مهندس والا- شیخ الاسلامی- دکتر موثقی- کمالوند - مهندس انصاری - قاسم مرادی - ظفر- دکتر مهذب- دکتر رضوانی- اولیاء - دکتر کیان- مهندس صائبی.
(آراء مأخذ شماره شد و نتیجه به قرار زیر اعلام گردید)
آراء موافق - ۱۵۷ رأی
آراء سفید به علامت امتناع - دو برگ
رئیس - لایحه با ۱۵۷ رأی موافق تصویب شد برای تصویب به مجلس سنا فرستاده می‌شود.
موافقین - آقایان: دکتر زعفرانلو -پژند- پورادبی- فولادوند- بانوجهانبانی- طالب‌زاده رودسری - مهندس ارفع- رهبر- دکتر خطیبی- مهندس کیا- معتمدی مجد- روستا- سلیمانی کاشانهی- دکتر موثقی- امام مردوخ- هیراد- ناروئی- میرافضل- دکتر قراگزلو- حبیبی- فهیمی- میرهادی- شکیبا- مهندس صدقیانی- دکتر صاحب قلم- دکتر اعتمادی- ملک‌زاده آملی- کیهان یغمائی- مهندس ریاحی- ابراهیمی - ریگی - شاخوئی- دکتر اسدی- دکتر کلالی- سیفی- دکتر حکیم شوشتری- دکتر وحیدنیا- دکتر بقائی یزدی- دکتر عدل طباطبائی- صدری کیوان - خواجه نوری- بانوتربیت- مهندس کمانگر- ارسنجانی - دکتر مهندس بهبودی - بوشهری - اهری - مصطفوی نائینی- ذبیحی- دکتر صالحی- زهتاب فرد- کمالوند - مهندس اخوان- ظفر- زند - دکتر نجیمی- سعید وزیری - مهندس زرآورد- توسلی- ادیب سمیعی- مبارکی - میرزا ختائی - مهندس عطائی- مهندس عدلی- مهندس اسدی- سمیع- امیراحمدی- نصیری - دکتر یزدان پناه-
رضوی- ضابطی طرفی- علی مرادی- فلیکس آقایان - پاینده - مهندس پرویز بهبودی- مهندس جلالی - پاکذات - روحانی- دکتر ضیائی- ثامنی- دکتر پورهاشیمی - رامبد- دکتر اسفندیاری - مهندس آصفی- باغمیشه- دکتر سامی راد - لفوطی - صائب - جهانگیری - سرتیپ‌پور- قراچورلو- دکتر رهنوردی - فخرطباطبائی- پزشکی- قاسم مرادی- کنگرلو- موسوی- ساگینیان- موسوی- ماکوئی- مهندس والا- کسرائی- سرتیپ حکیمیان- متولی باشی- مهندس معینی- احتشامی- نوربخش- مهندس ریاضی - شیخ‌الاسلامی - بالاخانلو- سرلشکر نکوزاد- دکتر رضوانی - مهندس معینی زند- محدث‌زاده تهرانی - رجائی- دکتر سعید- حقشناس- دکتر جعفری - زرگرزاده - مافی- کورس- دکترمهدی‌زاده- مهندس صائبی- صفی‌پور- دیهیم- دکتر کیان- امامی خوئی- انصاری - مالک- دکتر مهذب- دکتر الموتی- پرویزی- بدرصالحیان - دکتر امین- مهندس جلالی نوری - مهندس زنجانچی- کلانترهرمزی - شفیعی پورکرمانی - صائبی- بانو دکتر دولتشاهی - آموزگار - تبریزی - مهرزاد- مهندس برومند- امینی خراجی - مهندس آراسته- دکتر مدنی - حاذقی - نیری- نیاکان- مهندس مجتهدی - کهزاد البرزی- اقبالی - مهندس پروشانی- بختیار بختیاری‌ها - اولیا
ممتنعین - آقایان: صادق احمدی - کبیری.
رئیس - آقای نخستوزیر فرمایشی دارید؟ بفرمایید.
نخست وزیر - با عرض تشکر از خانم‌ها و اقایانی که رأی موافق به این لایحه دادند لایحه‌ای که برای دفاع مملکت، و برای تجهیز قوای نظامی ایران، هوایی دریایی و ضد هوایی مهم است تشکر می‌کنم. بدیهی است در اینجا در موقعی که لایحه مطرح بود چند نفر از دوستان راجع به نکاتی صحبت کردند بنده می‌خواهم اطمینان بدهم که دولت با کمال دقت مواظب این امر خواهد بود هر موقعی که از این وام و از این اعتبار استفاده می‌شود به نحو احسن با در نظر گرفتن منافع ملت ایران اقدام خواهد شد (احسنت) و به هیچ وجه جای تردید نیست این دولت یا هر دولتی در موقعی که صحبت از استقلال و تمامیت و حدود و ثغور کشور است و تجهیزاتی که برای آن لازم است کمال صرفه‌جویی را در نظر خواهد گرفت اگر رقمی راجع به بهره نوشته نشده است برای این است که دستمان به یک بهره بسته نباشد (احسنت) و سعی کنیم بهره کمتری به دست بیاوریم اگر از منابع مختلف گذاشته شده برای در نظر گرفتن منافع ایران است لذا به شما اطمینان می‌دهم این دولت همان‌طور که تا به حال سعی کرده که همیشه منافع کشور و ملت ایران را در نظر داشته باشد و هیچ اقدامی نکند که مغایرت با این امر داشته باشد بنده تا موقعی که افتخار خدمتگزاری را دارم این اطمینان را خواستم به مجلس شورای ملی بدهم (احسنت- احسنت) ضمناً در اینجا صحبت شد که چرا بعضی از همکارانم در مجلس نبودند بنده از آنها خواستم که سر کارشان باشند وزیر دارایی چون موقع تنظیم بودجه است باید آماده باشد و چون این لایحه بزودی در سنا مطرح می‌شود وزیر جنگ باید در سنا حاضر به شود لذا از این که همه‌شان حاضر نبودند معذرت می‌خواهم ولی برای اطلاعتان عرض شد که همه آقایان در یک مأموریتی بودند (احسنت).
۶- اعلام وصول یک فقره لایحه قانونی از مجلس سنا
رئیس - لایحه‌ایست از مجلس سنا رسیده برای اطلاع مجلس قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
گزارش کمیسیون شماره ۱۲ در خصوص لایحه شماره ۴۵۷۳۲-۴/۱/۱۳۴۲ دولت مربوط به تصویب‌نامه شماره ۳۵۱۰۲/ت-۳۰/۱۱/۱۳۴۰ راجع به ترمیم اشل حقوق مشمولین قانون استخدام پزشکان که ضمن مرقومه شماره ۳۹۳۲/۵۱۵ ق-۱۲/۴/۱۳۴۴ از آن مجلس محترم به
مجلس سنا ارسال شده است در جلسه روز دوشنبه ۱۷ آبان ماه ۱۳۴۴ مطرح و به تصویب مجلس سنا رسید اینک لایحه قانونی مزبور که اصلاح شده به ضمیمه ارسال می‌شود.
رئیس مجلس سنا - مهندس شریف‌امامی
رئیس - چون در این لایحه در مجلس سنا اصلاحاتی به عمل آمده با اجازه خانم‌ها و آقایان لایحه به کمیسیون‌های مربوط ارجاع می‌شود و گزارش کمیسیون‌ها بعداً در مجلس مطرح خواهد شد.
۷- قرائت اسامی هیئت‌رئیسه کمیسیون برنامه
رئیس - اسامی هیئت‌رئیسه کمیسیون برنامه قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
آقای دکتر الموتی - رئیس (مبارک است)
آقایان: اولیا و حیدر صائبی - نواب رئیس
آقای دکتر اسفندیاری - مخبر
آقایان: دکتررمضانی و دکتر یگانگی - منشی
۸- تعیین موقع جلسه بعد - ختم جلسه
رئیس - چون امروز عده‌ای از کمیسیون‌ها دعوت شده‌اند و مطلب زیادی فعلاً در دستور نداریم با اجازه خانم‌ها و آقایان جلسه امروز را ختم می‌کنیم تا کمیسیون‌ها تشکیل به شوند جلسه آینده ساعت ۹ صبح فردا خواهد بود.
(ساعت ده و پنجاه دقیقه صبح جلسه ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی- مهندس عبدالله ریاضی