مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۸ شهریور ۱۳۲۷ نشست ۱۰۰
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری پانزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری پانزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: متن قوانین - تصویب‌نامه‌ها - صورت مفصل مذاکرات مجلس شورای ملی - سوالات - اخبار رسمی - فرامین - انتصابات - آیین‌نامه‌ها - بخش‌نامه‌ها - آگهی‌های رسمی
شماره تلفن: ۵۴۴۸ - ۸۸۹۴ - ۸۸۹۵ - ۸۸۹۶
مدیر سید محمد هاشمی
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره۱۵
جلسه: ۱۰۰
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنجشنبه هیجدهم شهریورماه ۱۳۲۷
فهرست مطالب:
۱- قرائت صورت مجلس
۲- تقدیم و طرح یک فقره لایحه به قید دو فوریت راجع به زائرین حج از طرف معاون نخست وزیر
۳- موقع و دستور جلسه آینده- ختم جلسه
مجلس ساعت نه و پنجاه و پنج دقیقه صبح به ریاست آقا رضای حکمت تشکیل گردید.
۱- قرائت صورت مجلس
صورت جلسه قبل را آقای فولادوند (منشی) به شرح زیر قرائت کردند.
دو ساعت و نیم قبل از ظهر روز یکشنبه چهاردهم شهریور مجلس به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل و صورت جلسه پیش قرائت گردید.
اسامی غائبین جلسه گذشته که ضمن صورت مجلس خوانده شده است:
غائبین با اجازه- آقایان:
اورنگ. محمد ذوالفقاری. موسوی اقبال. آصف. بهار. مسعود ثابتی. دکتر ملکی. حبیب الله امین
غائبین بی اجازه- آقایان:
اردشیر شادلو. سلطان‌العلما. حسن اکبر. تولیت. کامل ماکویی. حسین وکیل. دکتردفتری. صفاامامی. دکترمصباح‌زاده. یمین اسفندیاری. گلبادی. بوداغیان عامری. امیر تیمور
دیرآمدگان با اجازه- آقایان: قبادیان دکتر راجی. دکتر طبا. عبدالرحمن فرامرزی. بهادری دهقان.
نواب دیر آمدگان بی اجازه- آقایان:
بیات. مهدی ارباب. دکتراعتبار. عزیززنگنه. آقاخان منصف. نراقی. محمد علی مسعودی- شریعت‌زاده. شهاب خسروانی. نیکپور. قهرمان. اسدی صاحب‌دیوانی. کهبد. آقای مکی راجع به ختم بیانات آقای حائری‌زاده در جلسه گذشته گفتند مجلس متشنج شد و جلسه به صورت تنفس درآمد و اکثریت مانع بیانات اقلیت بود.
آقای حائری‌زاده گفتند ادامه نطق برای من با حال تشنج مقدور نبود امروز هم آماده نیستم و حق بقیه نطق خود را در کلیات بودجه محفوظ می‌دارم. آقای خسرو هدایت نیز راجع به دانشکده تبریز توضیحی دادند و آقای آشتیانی‌زاده هم پیشنهاد نمودند که بودجه از دستور خارج شود و ضمن توضیحات بیان داشتند که اکثریت رأی می‌دهد و حکومت می‌کند اقلیت نیز باید حرف خود را بزند مقام سلطنت تنها مقامی است که مظهر وحدت مملکت است و ما از تعهد و سوگندی که داده و یاد کرده‌ایم عدول نمی‌کنیم.
آقای رئیس راجب توضیح پیشنهاد دهندگان به صورت مذاکراتی که بین اقای طباطبایی رئیس سابق مجلس و مرحوم مؤتمن‌الملک رئیس وقت مجلس در دوره چهارم شده است اشاره نمودند که باید از موضوع پیشنهاد خارج نشود. آقای آشتیانی‌زاده گفتند در موضوع ارتش کسی مخالف نیست که ارتشی قوی و نیرومند داشته باشیم ولی آقای خسرو هدایت وظایف ژاندارمری را به ارتش محول داشتند و ممکن است بعضی وظایف دیگر نیز به ارتش محول گردد هر تشکیلاتی باید در حدود خود انجام وظیفه کند و سپس نسبت به خدمات آقای حائری‌زاده در وزارت دادگستری توضیحاتی دادند وبه موضوع تهدید مطبوعات اشاره کردند و
پیشنهاد خود را مسترد داشتند. آقای تقی‌زاده در بودجه مملکت وارد بحث و انتقاد شدند و چنین بیان مطلب نمودند که لایحه بودجه باید یک هفته قبل از طرح طبع و توزیع شده باشد سپس با اشاره به وضع مجلس انگلستان و اعتراض نمایندگان نسبت به هر موضوع در بودجه مملکت گفتند از مباحثات در بودجه مملکتی نباید خسته شد و اظافه نمودند که مکرر گفته‌اند بودجه تفصیلی کشور باید تبع و نشر شود چنانکه در سال ۱۳۰۸ این عمل انجام شده و مخارج آن هر چه باشد از هزینه اداره تبلیغات که عمل لغوی بیش نیست هزار بار واجب‌تر است تا مطلع شویم که ۳ میلیون عایدات کمیسیون ارز چهار صد هزار تومان هزینه آن چیست؟
بیش از پنج هزار لیره حقوق نمایندگی دولت در نفت جنوب از روی چه حساب است، چهارصد و چهل هزار تومان مخارج ریاست وزرا، دو میلیون تومان مخارج وزارت کار و یک میلیون و سیصد هزار تومان مخارج تبلیغات، هشت میلیون تومان مخارج وزارت خارجه چگونه است و مخارج سری کشور مبتنی بر چه مصلحتی است و دو میلیون لیره چرا برای خرید فشنگ و تعمیر کارخانه‌جات قشون صرف می‌شود در حالی که آنچه بر من یقین شده است می‌توانم با قران قسم بخورم و به ملت ایران علنآ اعلام کنم که ۸۰ درصد این مخارج غیر ضروری و بلکه حرام و لغو است این اسرافات خیره کننده و تشکیلات و تجلیلات اداری محصول دسترنج مردم فقیر مملکت است در حالی که تاب تأدیه این بودجه سنگین را ندارند و این بودجه نیز به جای آن که صرف آسایش مردم شود بدون انجام وظیفه به اعضای دولت می‌رسد زیرا فرزند کفش دوز به دکان پدر بر نمی‌گردد و دولت باید به او کار بدهد و کار وزارت فرهنگ مملکت یا ایجاد مستخدم است یا معاف کردن جوانان از خدمت نظام وظیفه و کثرت منتظرین به جایی رسیده که باید به نوبه بر سر کار آیند و همین موجب اغتشاش و اختلال انتظامات مملکتی شده است که هر هوسناکی برای ریاست وزرا و وزارت تقلا می‌کند و محرک این تقلاها هر چه باشد غیر از امید خدمت به ملت پایمال شده است.
سپس به موضوع تجارت دولت و خرید و فروش حوائج عمومی و ضروری مملکت پرداخته گفتند در نتیجه بودجه چهل میلیونی به صورت فعلی در آمده است عواید کمرشکن این انحصارات صرف ادارات و موجب فساد و خرابی می‌شود بالاخص وسوسه بالا بردن نرخ پول خارجی که اسباب تنزل پول و ترقی اجناس و دستمزد است و اظهار عقیده نمودند که اسعار خارجی باید صرف احتیاجات ضروری گردد و امتعه غیر ضروری نباید در سهمیه واردات منظور شود جای کمال تأسف است که مجلس در تغییر نرخ اسعار خارجه نظر نداشته و به اختیار وزرا گذاشته شده و اضافه نمودند که بیانات جوابیه دولت راجع به تصویب‌نامه ارز قانع کننده نبود و این تصویب‌نامه بر خلاف مصالح مملکت است.
سپس به قروض جدید مملکت اشاره کرده گفتند نباید به قرضه سنگین دیگری دست زد و برای تقلیل عوارض و تحمیلات باید اقدامات اساسی و تدریجی به عمل آید آقای تقی‌زاده در پایان بیانات نظریه اصلاحی خود را تشریح نمودند و ۲۰ دقیقه به ظهر تنفس داده شد و بعد جلسه به روز سه‌شنبه محول گردید یک ساعت و بیست دقیقه به ظهر روز سه‌شنبه ۱۶ شهریور مجلس به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید. آقایان: حاج آقا رضارفیع- عبدالحسین اورنگ- محمد ذوالفقاری. احمداخوان. ناصر ذوالفقاری- ابراهیم افخمی- فرج الله آصف- احمد بهادری- جوادگنجه- محمدتقی بهار- نصرت الله اسکندری- محمدحسین نواب- دکتر ابوالحسن ملکی- حبیب الله امین. غائبین بی اجازه- آقایان: اردشیر شادلو- حسن اکبر- جوادعامری- سلطان‌العلما- ابوالفضل تولیت- کامل ماکویی- امیرتیمور- حسین وکیل- مسعودثابتی- دکتر مصباح‌زاده- یمین اسفندیاری- منوچهرگلبادی- آرام بوداغیان- صفاامامی- دکترمتین دفتری.
آقای اسلامی تقاضا نمودند نسبت به اراضی عباس آباد مربوط به وزارت جنگ تا در مجلس مطرح نشده اقدامی به عمل نیاید استیضاح‌نامه آقای عبدالقدیر آزاد از دولت راجع به توقیف مطبوعات و قیام علیه مشروطیت قرائت گردید و آقای نخست وزیر گفتند دولت عملی برخلاف قانون اساسی نکرده است و برای جواب استیضاح حاضر است و مقرر گردید به بعد از خاتمه عمل بودجه موکول شود. آقای دکتر شفق به عنوان موافق در اطراف بودجه وارد صحبت شدند که اگر مطالب مهم و مفید مجلس را از صورت مذاکرات ادوار گذشته خلاصه کنند کتاب قابل ملاحظه و مفیدی به دست می‌آید که به هیچ یک از آن مطالب اساسی و قابل استفاده عمل نشده است و این در کشور ما به علت غیر ثابت بودن دولت‌ها بوده والّا در کشور فرانسه هم بعد از جنگ اخیر چندین دولت عوض شده ولی سازمان‌های ثابت حافظ مملکت است و بعد با اشاره به دو جنگ اخیر بین‌المللی و خسارت وارده به ایران و فتنه‌ها و تحریکات داخلی و خارجی و عدم قدرت مجلس‌ها بالاخص از شهریور به این طرف در نگهداری دولت‌ها گفتند فعلاً باید یک بودجه با اصلاحاتی که در حیز امکان و عمل باشد تصویب گردد تا برای سال ۲۸ با مطالعه و فرصت بیشتری یک بودجه صحیح تنظیم شود.
یکی از شرایط بودجه صحیح سازمان صحیح است و یکی دیگر رعایت تناسب بین وزارتخانه‌ها و بودجه خرج آنها است و نخست باید در امور تولیدیه کوشش کنیم تا سرمایه کافی جهت توسعه فرهنگ کشور به دست آید همچنین در قسمت درآمد باید وضع مالیاتی کشور را در نظر گرفت و مالیات باید از کسانی گرفته شود که در آمدی دارند و در بودجه ما رقم مالیات مستقیم فقط ۴۵ میلیون تومان است و بقیه به غیر مستقیم از سرمایه مردم گرفته می‌شود و در قسمت صرفه‌جویی معتقد بودند که به حد اعتدال لازم است و نیز باید یک نقشه اقتصادی ترسیم و یک شورای اقتصادی تشکیل و سیاست اقتصادی کشور معلوم شود و در قسمت کارخانه‌جات دولتی که مهم‌ترین ثروت کشور است باید موضوع کارگران و نقشه تأمین وضعیت آنها و ایجاد وزارت کار مورد توجه قرار گیرد و برای حفظ کارخانه‌جات ملی معتقد بودند از ورود اشیاء تجملی جلوگیری شود در باب بانک صنعتی و هر بنگاه اقتصادی دیگر گفتند باید از سیاست و دولت دور باشد و از مستخدمین زیاد دولت به تدریج کاسته شود و نسبت به منافع نفت جنوب با یک اقدام عادلانه حقوق واقعی ملت ایران استیفا شود و در خاتمه راجع به اقدامات مفید سازمان خدمات اجتماعی در جمع آوری گدایان و ولگردان و بیماران و کمک به بهبود وضع آنان شرحی بیان لزوم داشتند تسریع تصویب بودجه و پشتیبانی از دولت را گوشزد نمودند. آقای حاذقی پیشنهاد نمودند که مذاکرات در کلیات بودجه کافی است و در این باب توضیحاتی دادند و آقای رضوی مخالف بوده گفتند باید مطالعات و مذاکرات کافی به عمل آید.
آقای وزیر فرهنگ لایحه اصلاح قانون تأسیس دانشگاه را تقدیم داشته و رأی به کفایت مذاکرات اخذ و تصویب شد شور در مواد نیز تصویب و ماده اول مطرح گردید. آقای مهندس رضوی گفتند با تصویب بودجه به این صورت و تثبیت وضع خراب مملکت مخلف هستند و سپس در موضوع تشکیلات اداری و کارمندان دولت گفتند همه وظیفه‌شناس و وطن‌پرست می‌باشند و راضی نخواهند بود که به این بهانه تشکیلات مملکت به این وضع باقی بماند و اظهار عقیده نمودند که افراد زاید ادارات مشخص و برکنار و حقوق آنها پرداخت شود و تشکیلات مملکت با دقت و سرعت اصلاح گردد و رتبه‌های مستخدمین بیش از این مبتذل نشود و در قسمت درآمد بودجه گفتند به قدرت و استطاعت و آسایش طبقات پائین توجه نشده است و وزارتخانه‌ها اعتبارات خود را به تناسب احتیاج و ضرورت در نظر نگرفته‌اند و درآمد سهام نفت دولت در بودجه ذکر نشده است و در باب هزینه کشور و وضع فرهنگ توضیحاتی داده گفتند یک دانشگاه خوب بهتر از چند دانشگاه ناقص است باید به تعلیمات ابتدایی بیش از پیش توجه شود و در موضوع واردات کالا و ارز معتقد بودند که باید منافع عمومی کشور در نظر باشد و وارد کردن ماشین و لوازم کارخانه‌جات نباید محدود و منحصر به عده معدود گردد و بعد نسبت به وزارتخانه‌های کشاورزی و اقتصاد و جنگ توضیحاتی داده گفتند باید کارها از روی اصول فنی انجام شود و اداره ژاندارمری اصلاح و وزارت پست و تلگراف مجهز به وسایل جدید شود و در خاتمه از دولت تقاضا نمودند که در اصلاح اوضاع استان کرمان و امور عمرانی انسامان توجه بیشتری مبذول گردد و وسایل بهداشت و آسایش کارگران قالی‌بافی به وسیله شرکت فرش فراهم شود.
پنجاه دقیقه بعد از ظهر جلسه ختم شد و به روز پنجشنبه موکول گردید
رئیس- آقای حاذقی بفرمایید
حاذقی- حقی را که نظامنامه برای نمایندگان از لحاظ تذکر در صورت مجلس قائل شده برای این است که اگر یک نکاتی از نظر نظامنامه مورد توجه قرار نگیرد یادآوری بشود که در صورت جلسه قید بشود و در آن جلسه‌هایی که به صورت تنفس تعطیل کردیم یک جلسه بر خلاف آن تصمیمی که گرفته شده بود ساعتی که اعلام فرمودند و زنگ جلسه زده شد آقایان همه اجتماع نکردند در جلسه و در جلسه
۶۰ نفری حاضر بودند که بعد مقام ریاست روی تصمیمی که گرفته بودند و مورد توافق بود جلسه را تعطیل فرمودند عده‌ای از آقایان که آمده بودند بنا بود اسامی آن آقایانی که نیامدند و روی تأخیر و نیامدن آنها جلسه تعطیل شد در صورت جلسه نوشته شود که مقام ریاست تذکر فرمودند که این بار را نمی‌نویسیم ولی در دفعه‌های بعد قید می‌شود. خدمتتان عرض کنم که در جلسه گذشته مقام ریاست جلسه را به صورت تنفس تعطیل فرمودند ولی باز در حدود یک ربع ساعت نگذشته بود که زنگ زده شد معلوم شد عده‌ای از آقایان از مجلس بیرون رفته‌اند و جلسه تشکیل نشد و امروز هم در ساعت ۹ قرار بوده است آقایان در جلسه حاضر بشوند و در ساعت ۱۰ و پنج دقیقه مجلس رسمیت پیدا کند من استدعا می‌کنم به پاس احترام تصمیمی که گرفته می‌شود مقام ریاست دستور بفرمایید اسامی آقایانی که به علت نیامدن آنها یا بیرون رفتن آنها جلسه از کار می‌افتد و تعطیل می‌شود در صورت جلسه‌ها ذکر بشود تا یک مدرکی در تاریخ مشروطیت ایران بماند تا معلوم شود که کی‌ها مانع کار مجلس می‌شوند.
رئیس- حالا باید سر کار یک مدتی تأمل بفرمایید که عده کافی شود برای مذاکره و این هم که آقای حاذقی می‌فرمایند این بر طبق نظامنامه نیست نظامنامه تکلیفی برای آقایان نمایندگان از طرف من معین کرده است که اسامی خوانده شود تذکر داده می‌شود خود آقایان باید رعایت کنند، آقای دکتر شفق
دکتر شفق- بنده یک عرضی کرده بودم در باب مالیات مستقیم که اشتباه بود عرض کردم ۴۵ میلیون تومان بعد خودم هم این را تصحیح کردم و عرض کردم ۸۵ میلیون تومان یکی هم در باب کارخانه‌جات. بنده راجع به تشویق زارع هم صحبت کردم. استدعا می‌کنم در صورت جلسه اصلاح بفرمایید.
رئیس- اصلاح می‌شود همین طوری که تذکر دادید. دیگر به صورت جلسه اعتراضی نیست؟ چون فعلاً عده برای رأی کافی نیست، برای تصویب صورت جلسه بعدآ تصویب می‌شود.
آقای باتمانقلیچ
باتمانقلیچ- گذشته از فرمایشات آقای مهندس رضوی چند روز است که در خود مجلس و در خارج صحبت از گرفتن ۳۳۰ هزار دلار از کشاورزی می‌باشد، بدبختانه مجلس که وقت نطق قبل از دستور نمی‌دهد و توضیح ندادن در این موضوع و رفع شبهه نکردن از نمایندگان عده‌ای را ناراحت نموده و اینک بنده از آقای مهندس رضوی تشکر می‌کنم که وقت صحبت به بنده دادند بنده اصولاً بعد از ۱۷ سال تجربه کشاورزی تشخیص دادم که سطح زندگی وقتی بالا می‌رود و هزینه زندگی وقتی پائین می‌آید که وضع کشاورزان خوب باشد و تولید در مملکت زیاد بشود (صحیح است) این هم نخواهد شد مگر با تبدیل گاوآهن به تراکتور و تهیه آب برای زارعین (صحیح است) بنده از ۸ ماه قبل یک نمایندگی کارخانه «کیز» که از معروف‌ترین کارخانه‌ها بود داشتم ولی در این راه هیچ نظری که برای شخص خودم باشد نداشتم. هیچ نظر استفاده برای شخص خودم نداشتم. پیشنهاد کردم به دولت که من ۲۰۰ دستگاه از تراکتوری سهمیه ترکیه را برای ایران گرفتم با هزار زحمت و این را در اختیار دولت می‌گذارم بدون این که دیناری استفاده داشته باشد اینها کتبی است و تمام در وزارت اقتصاد ملی وجود دارد و بعد ذکر کردم که در درجه اول پیشنهاد من (نت پرایس) تعیین قیمت حقیقی کارخانه است که اگر یک روزی ثابت شد یا معین شد که یک دلار من کمیسیون و یا به هر عنوان دیگری که داشتم گرفته‌ام برای هر یکصد دلار جریمه می‌دهم و ضامن من هم بانک شاهی خواهد بود.
ناصری- قیمت غیر از این است شما دسته‌بندی کردید
باتمانقلیچ- شما بیایید صحبت کنید آقا، چون که به شما ندادند. بنده این عرایضی که می‌کنم اینجا آقا مجلس شورای ملی است تندنویسی مجلس می‌نویسد. اگر یک کلمه برخلاف بود یک عمل یک سنتی از شرکت ما خلاف دیدند هستی خودم را در مقابل این عرایضم ضمانت می‌دهم.
دکتر راجی- این شرکت شما به مجلس چه کار دارد آقا؟ شما که یک تراکتور سه هزار تومانی را ۲۷ هزار تومان می‌فروشید که بنده عرضی نکردم...
رئیس (خطاب به آقای دکتر راجی)- آقا نظم مجلس با من است ده مرتبه گفتم نظم را حفظ کنید. شما هم از خودتان دفاع بکنید (خطاب به آقای باتمانقلیچ) شما هم به دیگران چه کار دارید؟ راجع به اظهارات آقای مهندس رضوی از خودتان دفاع کنید.
باتمانقلیچ- آقایان این عرایضی که بنده می‌کنم ... (فرامرزی- آقا ماده ۱۰۹ که این اجازه را نمی‌دهد. این ماده را قرائت کنید ما هم بفهمیم) ... تمام آقایان یکی یکی می‌آیند پشت تریبون و فریاد می‌زنید که آقا وضع زارعین خوب نیست. یک کسی آمده است فداکاری کرده است دیگر نبایدبه او حمله کرد. تنها کاری که دولت جناب آقای هژیر به این هیئت دولت با کمال حسن نیت کرده این موضوع کشاورزی است و این رقمی است که ۶۰۰ هزار لیره معین کردند برای مناطقی که آقایان در آنجا علاقه‌مند هستند حتی کرمان و یزد و شیراز.
رئیس- آقا راجع به ماده ۱۰۹ و دفاع از خودتان توضیح بدهید.
باتمانقلیچ- چشم، بنده پیشنهاد دومم این بوده است که این تراکتورها برای این که بازار سیاه پیدا نکند خود وزارت کشاورزی برای ایران هر قدر که صلاح می‌دانند تعیین بکنند و خودشان بفروشند (ناصری- وزارت کشاورزی بازار سیاه درست می‌کند آقا) و از مبلغی که برای خود وزارت کشاورزی معین می‌شود ۲۰ درصد اسباب یدکی برای این تراکتورها باید بیاید. تعمیرگاه سیار و تعمیرگاه معین داشته باشد و بنده هم دیناری استفاده از این راه نمی‌خواهم و کمسیون هم نخواهم گرفت نیم درصد معین شد برای آقایان هرکس بخواهد اعتبار باز شود بنده نوشتم به کارخانه که من حاضرم دیناری کمسیون نداشته باشم هر کس اعتبار باز کرد برای ایران این ۲۰۰ دستگاه را حمل بکند. جواب دادند این به صرفه ایران نیست زیرا آنها نمی‌توانند اسباب یدکی بیاورند.
رئیس- آقای باتمانقلیچ ماده ۱۰۹ اجازه نطق قبل از دستور را نمی‌دهد.
باتمانقلیچ- آقای مهندس رضوی هم نظری که نداشتند ذهنشان روشن بود که باتمانقلیچ دیناری استفاده نکرده است (صحیح است) مختصر آقا هرکس خواست در این مملکت یک خدمتگذار واقعی باشد و نفعی برای خودش نخواهد به او حمله می‌شود آقای وزیر کشاورزی با یک ایمان راسخ آمدند با حسن نیت این عمل را انجام دادند نتیجه‌اش این می‌شود که به ایشان حمله می‌شود من معتقدم که کسی باید بیاید یک کار مثبتی را در این مملکت شروع کند مدیر کل می‌دانید چه وقت مردم می‌شوند؟ وقتی می‌شوند که هر کاری در این مملکت گفتند بگویند به ما چه به ما چه که چه کاری در این مملکت می‌کنند وقتی یک نه گفتند هیچ کار مثبتی در این مملکت انجام نمی‌شود کی جرأت می‌کند یک قلم روی کاغذ بگذارد فوراً فلان روزنامه بهش می‌نویسد آقا سه میلیون تومان دزدی کرده بنده اجازه نطق قبل از دستور می‌گیرم و در این موضوع و موضوعات دیگر توضیحات کافی خدمت آقایان عرض می‌کنم
رئیس- آقای مهندس رضوی مختصراً بفرمایید
مهندس رضوی- بنده مختصری عزض می‌کنم آقایان محترم می‌دانید که بنده در ضمن عرایض خودم به هیچ وجه اشارهایی به آقای باتمانقلیچ نکرده بودم (باتمانقلیچ- متشکرم) چون ایشان خودشان احساس فرمودند که در این زمینه روی سخن با ایشان بوده است بنده باید عرض بکنم که نظر بنده به هیچ وجه روی اشخاص نبوده و نیست و خدمت ایشان هم هیچگونه کم ارادتی نکردم یعنی همانقدر ارادتی که به سایر تجار دارم به ایشان هم دارم و اما قضیه‌ای که بنده به نظر دولت رساندم و توجه دولت را جلب کردم و روی آن قضیه هم می‌ایستم این است که تبعیض در دستگاه دولت هیچ وقت منجر به رعایت حال و رفاه مردم و یا اصلاح امور نمی‌شود (صحیح است) این نظر بنده بود بنده گفتم وزارت کشاورزی و یا هیئت دولت اگر می‌خواهند در امور ماشین آلات کشاورزی کمکی به مردم کشاورز و بالاخره به مالکین بکند ممکن بود که این را بدون تبعیض کرده باشند هر قدر ارز که می‌خواهند بدهید. به شرایط مساوی به واردکنندگان بدهید حتی به عقیده بنده هر مالکی که می‌خواهد یک تراکتور وارد کند باید دولت بهش ارز به اندازه یک دانه تراکتور بدهد و این طریقه‌یی هم که الان راجع به تراکتور معمول شده این است که قدری کامیون و اتوموبیل دمده شده فعلاً نظریات تجارتی آقایان روی تراکتورها جلب شده و این آمدن آقایان اینجا و به نام ملت رجز خواندن «بنده عذر می‌خواهم» کار پسندیده‌یی نیست هر کاری که در مملکت می‌شود نباید تنها گفت من نظرم برای این است که کشاورز ایرانی راحت شود کشاورز ایرانی از آن هم که تراکتور بیاید مادام که دولت روی امور خودش کنترل نداشته باشد اگر حتی تراکتور هم بیاید موتور هم بیاید تولید هم زیاد شود تا وقتی که روابط مالک و زارع معین نشده باشد و تا وقتی که دولت رسیدگی به وضع زارع نکرده زارع ایرانی هیچ استفاده‌یی نخواهد کرد (صحیح است) اما از نظر مجموع تولید مملکت بنده هم کاملاً موافقم که هر چه زودتر مملکت مکانیزه بشود
اما از نظر خود موضوع بنده عرض کنم که شما سیصدهزاردلار که نمی‌دانستم شنبدم ۳۰۰ هزاردلار گرفتبد آن هم قبل از آن که به هیچ یک از واردکنندگان دیگر ارز داده باشند یک نف هم از آمریکا امده و گفتند اگر داده نشود فسخ خواهد شد دولت هم داده بنده ایرادی ندارم که چرا داده آن روزی که دولت باید یک دلار بدهد باید به همه کس در شرایط مساوی بدهد و حالا هم عرضم این است که اگر یک تجارتخانه برده باشد برای ما فرق نمی‌کند یا یک تجارتخانه دیگر ولی عقیده‌ام این است که کاری بکنید که همه کسانی که می‌خواهند تراکتور برای استفاده در املاک خودشان وارد بکنند با شرایط مساوی از ارز دولتی استفاده بکنند (صحیح است) (سزاوار- به کشاورز حقیقی بدهند) الان بنده یک صورتی که از نمایندگی‌های تراکتور دارم می‌بینم اغلب از وکلای مجلس شورای ملی در این کار شرکت دارند. بنده ایرادی ندارم خوب البته یک کسی سعی می‌کند به زحمت وکیل بشود می‌خواهد بعد استفاده کند (جمعی از نمایندگان- اسم ببرید آقای مهندس) تراکتورهایی که الان در ایران معمول است آقا تراکتور کیز است آقای باتمانقلیچ می‌آورد تراکتور انترناسیونال است آقای کهبد و شهاب خسروانی می‌آورند (کهبد- خلاف عرض کرده‌اند) و تراکتور الیور آقای بوشهری می‌آورند تراکتور فردسن آقایان امینی‌ها می‌آورند (ابوالقاسم امینی- آقایان امینی‌ها نفرمایید) حالا اینها هستند و بنده هم توضیح دادم که این آقایان هیچ کدام غیر از شما ارزی نگرفته‌اند پس در واقع به نسبت به خودتان هم تبعیض کردید و من نظرم این است و از نظر ملت ایران هم عرض می‌کنم آقایان بنده هیچ ایرادی از تجارتخانه‌یی نسبت به تجارتخانه دیگر ندارم این نحوه عمل را به صرفه مملکت ایران تشخیص نمی‌دهم و دولت را مسئول می‌دانم (صحیح است)
رئیس- آقای دکتر راجی.
دکتر راجی- طبق ماده ۱۰۹ خواستم عرض کنم آقای باتمانقلیچ فرمودند که بنده تراکتور وارد می‌کنم به سه هزار تومان و سی هزار تومان می‌فروشم.
یک نفر از نمایندگان- اشتباه کردند.
حاذقی- اسباب جراحی مقصود ایشان بود)
دکتر راجی- قضاوت این را هم به آقایان نمایندگان واگذار می‌کنم ولی مطلبی را که استفاده می‌کنم که در اینجا به عرض برسانم این است که براز ماشین‌های کشاورزی که می‌خواهند وارد کنند از قراری که من شنیدم ششصد هزار لیره سهمیه قائل شدند خوب است که این سهمیه را بین ده استان قسمت بکنند (صحیح است) هر استان ۶۰ هزار لیره و این سهمیه را... (کشاورز صدر- بین تمام شهرستان‌ها) بین تمام استان‌ها (کشاورز صدر- شهرستان‌ها) (سزاوار- به تناسب جمعیت) (زنگ رئیس) و این سهمیه تحت‌نظر اداره کشاورزی اداره دارایی، استانداری هر کس که دلشان می‌خواهد در محل به مصرف خرید این ادوات برسد والّا یک گروهی بیایند در تهران خواه در مجلس و خواه در خارج مجلس بخواهند به اسم ماشین کشاورزی و خدمت به ملت یک استفاده یی بکنند بنده این خدمت را محض رضای خدا قبول نمی‌کنم (صحیح است- احسنت)
فرامرزی- بنده هم اجازه می‌خواهم استدعا می‌کنم ماده ۱۰۹ را بخوانید من هم عرض دارم
رئیس- چون اسم آقای دکتر راجی را بردند ایشان هم مجبور بودند که توضیح بدهند، آقای وزیر کشاورزی وزیر کشاورزی (آقای بوشهری) بنده خیلی متأسف هستم که در یک موردی که دولت سعی کرده به منافع مملکت و کشاورزی خدمتی بکند این اندازه مورد صحبت در مجلس واقع سده تا قبل از آمدن بنده به این پست وزارت کشاورزی مبالغی برای خرید ماشین آلات کشاورزی ارز داده شده (ملک مدنی- صورت آنها را خواهش می‌کنم آقای امیر همایون بیاورید به مجلس تا بفهمیم یکی داده شده) دولت در صدد برآمد برای ارزی که در این راه داده می‌شود یک مقرراتی قائل شود که اولاً یک مسئولیتی اشخاص داشته باشند که وسیله تعمیر آنها را در مملکت تهیه بکنند و ثانیاً از ورود ماشین آلات مختلف به مارک‌های مختلف که در آتیه برای صاحبان این تراکتورها اسباب دردسر است جلوگیری بشود و برای این که وسائل تعمیر آنها را در دسترس داشته باشیم مقرراتی وضع شد که اشخاصی که می‌خواهند تراکتور وارد بکنند می به استی بیایند قبلاً آن مقررات را متعهد بشوند که طبق این مقررات آن تراکتورها وارد بشود. اولاً آن اشخاصی که تقاضای وارد کردن تراکتور می‌کنند این تراکتور به هیچ وجه در دسترس وارد کننده نیست و آنها متوقع هستند که به محض ورود در گمرک صورت خرید و فاکتور این را بیاورد به اداره کشاورزی و آن صورت را بایستی که خود کمپانی فروشنده تصدیق کند که هیچگونه تخفیف نمایندگی در این منظور نشده و این به قیمتی وارد ایران شده است که کارخانه دست اول فروشنده می‌دهد. و یک منافعی در حدود صدی ۱۶ به دیگران قرار گذاشتیم بدهد که در مقابل آن متعهد بشوند که در سایر جاها هم که این تراکتورها معمولاً وارد می‌شوند یک تعمیرگاه‌های سیار به کار بیفتد و در هر استانی یک محل تعمیرگاه داشته باشد و تمام لوازم یدکی این ماشین آلات را در دسترس مصرف‌کنندگان آنها بگذارند. با این عمل تراکتوری که امروز بین ۱۸ و ۲۴ هزار تومان در تهران می‌فروشند در نتیجه این عمل دولت بین ۶ تا ۱۰ هزار تومان در دسترس مصرف کننده گذاشته است یعنی پولی که از مردم گرفته می‌شود در حدود ۴ تا ۵ هزارتومان ارزان‌تر به دست مصرف‌کننده داده می‌شود آقایان پیشنهاد فرمودید که تقسیم بکنید به استان‌ها.
هر کس تقاضای تراکتور داد برود و تراکتور وارد بکند اولاً این عمل باعث این می‌شود که تراکتورهای مختلف وارد مملکت بشود و وسائل تعمیر آنها در مملکت موجود نباشد و وزارت کشاورزی نمی‌تواند اشخاص را مسئول قرار بدهد که اگر کسی رفت یک تراکتور را آورد وسائل تعمیر هم همراه خودش برای یک تراکتور یا دو تراکتور بیاورد این بود که حتی‌القوه تصمیم گرفته شد که از مارک‌هایی باشد که از چهل پنجاه تا کمتر نباشد که با این چهل پنجاه تا بتوانند وسائل تعمیر در مملکت تهیه بکنند. آقا فرمودند که شرکت‌هایی هست در مملکت که تراکتور وارد می‌کنند کیست؟ چون بنده نه هیچ یک از خانواده بنده نه تراکتور وارد می‌کند و نه تراکتور می‌فروشد و تازه این هم گناه نیست (مهندس رضوی- اگر گناه نیست بنده عرضی دارم) هر کس تعهدی بسپارد تراکتور بیاورد. وزارت کشاورزی معین خواهد کرد پس از آن که تمام ارز تراکتور به مصرف خواهد رسید به عرض مجلس خواهد رسید چهارصد تا سیصد تا تراکتور خریداری شده است می‌فرمایید که این را به استان‌ها یا اشخاص بدهیم هر شکل که آقایان تصویب کنند ما هم مطابق نظریات آقایان عمل می‌کنیم. هر شکل که آقایان میل دارید در تقسیم نظارت بکنید ما حاضر هستیم. در اختیار آقایان می‌گذاریم در هر موردی هم اگر باز هم مجلس نظر دارد مثل سابق هر کس می‌خواهد وارد بکند و ۸ هزار تومان را به قیمت ۲۴ هزارتومان بفروشد بنده عرضی ندارم.
امینی- آقا بنده هم اجازه می‌خواهم چون نسبت به امینی هم فرمودند
رئیس- مگر توجه نکردید آقای مهندس رضوی گفتند که به این شرکت‌ها ندادند، (امینی- ندادند چیست؟ به اسم گفتند ما باید پشت تریبون توضیح بدهیم.) آقای معدل
۲- تقدیم و طرح یک فقره لایحه به قید دو فوریت راجع به زائرین حج از طرف معاون نخست وزیر
معاون نخست وزیر (آقای معدل)- البته خاطر آقایان مستحضر است که پس از تجدید روابطی که با دولت عربستان سعودی شده، عده زیادی به مکه معظمه مشرف می‌شوند اعلامیه دولت در این باب منتشر شده و به نظر آقایان محترم هم رسیده است (فولادوند- بسیار خوب است) برای این که آقایانی که به مکه معظمه مشرف می‌شوند مستطیع هستند و از جهت مخارجی که برای کاروان آنها می‌شود به بودجه چیزی تحمیل نشود قرار شد که از هر یک از آنها یک هزار ریال گرفته شود که به خرج کاروان آنها برسد. از این بابت بهتر دیده شد که این صورت قانون داشته باشد که سابقه‌ای نشود که این گونه عوارض بعدها نظیر پیدا بکند (صحیح است) لایحه با قید دو فوریت تقدیم می‌شود که امروز موافقت بفرمایید که این بگذرد و فرصت رفتن از کف نرود، و وسائل کار فراهم بشود (صحیح است.)
رئیس- ماده واحده قرائت می‌شود (به شرح زیر قرائت شد)
مجلس شورای ملی، چون امسال عده زیادی از اتباع دولت شاهنشاهی ایران برای زیارت خانه خدا قصد عزیمت دارند از نظر رعایت جهات بهداشتی و انضباطی و مراقبت‌های لازم دیگر مقتضی است که مسافرت زائرین به نحو مطلوبی صورت گیرد و نظر به این که در بودجه کل کشور برای هزینه سرپرستی که باید در معیت زائرین بروند اعتباری موجود نیست و چون برای رسم حج نیز مدت بسیار کمی مانده لذا ماده واحده ذیل را به قید دو فوریت تقدیم و تقاضای تصویب آن را می‌نماید. نخست وزیر. وزیر کشور
ماده واحده هر زائر بیت‌الله الحرام برای مصارف هیئت‌های سرپرستی کاروان حج مکلف است مبلغ یک هزار ریال بپردازد. این درآمد به خزانه کشور ریخته می‌شود و پرداخت هزینه آن تابع قانون محاسبات عمومی نیست و به موجب تصویب‌نامه هیئت وزیران مصارف آن تعیین و پرداخت می‌شود و اگر مازادی داشته باشد در حساب مخصوص نگاهداری و به مصرف سال‌های بعد خواهد رسید.
رئیس- فوریت اول این لایحه مطرح است (فرامرزی- بنده مخالفم) آقای ملک مدنی مخالفید (ملک مدنی- با فوریت موافقم) آقای وکیلی مخالفید؟ (علی وکیلی- با فوریت مخالف نیستم) آقای باتمانقلیچ (باتمانقلیچ- خیر) آقای رضوی مخالفید؟ (ابوالحسن رضوی- خیر) آقای قبادیان مخالفید؟ (قبادیان- خیر) آقای صفوی مخالفید؟ (صفوی- موافقم) آقای فرامرزی بفرمایید.
فرامرزی- بنده اولاً معنی فوریت را نمی‌فهمم چه جیز است در مجلس؟ و از آقای دکتر شفق مخصوصآ که استاد دانشگاه هستند استدعا می‌کنم که فوریت را برای ما معنی بکنند. اگر فوریت این است که یک اشخاصی حالا اگر لایحه یی باشد که دولت بدهد یا طرحی باشد که نمایندگان بدهند، امضا بکنند و تقاضای دو فوریت بکنند این در مجلس باید مطرح بشود. مقدم بر این لایحه طرح‌های دیگری هست که همین معامله را دارد. اگر مجلس چون سقف ندارد و بادبزن گذاشته‌اند و یک مجلس و چند هوا می‌شود، این را می‌خواهم من بدانم علت این که یک طرح دیگری که داده شده و وکلا هم امضاء کرده‌اند و مطرح هم شده آنها مطرح نمی‌شود و یک طرح دیگری که یک ماه بعد می‌آید و همان حال را دارد فی‌المجلس مطرح می‌شود؟ این را بنده می‌خواهم بدانم و مثلاً بنده در همین ماده ۱۰۹ اعتراض داشتم واقعاً ما گیجیم من خودم گیجم نمی‌دانم که چگونه آدم تقاضای حرف زدن بکند که به وی اجازه بدهند. چه جور پیشنهاد بکند که خوانده بشود. چه جور طرحش را بدهد که مطرح بشود برای این که دارای تمام آن مزایا است که دیگری دارد، این یکی مطرح می‌شود و آن یکی مطرح نمی‌شود و من این را می‌خواهم بدانم؟ آقایان شاید می‌دانند که یک شرکت‌های حمل نقلی می‌خواستند که حجاج را خودشان به طور اختصاص ببرند به حجاز، اینها می‌خواستند کاری بکنند که شرکت‌های دیگر نتوانند این کار را بکنند. فقط یک شرکت دو شرکت و سه شرکت بتوانند این کار را بکنند و این بدون امتیاز گرفتن از مجلس نمی‌شد. چون خلاف قانون بود. حالا به این صورت در آوردند که آن هزار ریال یا هزار تومانی که نمی‌دانم مبلغ آن چقدر است مبلغش را دولت بگیرد و بدهد به آن شرکت که نظرش است آنها را ببرد. به این جهت من مخالف با فوریت این لایحه هستم و باید مطرح شود و معلوم شود که سوسه آن کجاست؟
رئیس- آقای ملک مدنی (نخست وزیر- اجازه می‌فرمایید؟) بفرمایید
نخست وزیر- عرض بکنم در باب مطلب اولی که فرمودند البته بنده نظری ندارم که اول مطرح شود هر جور مجلس شورای ملی صلاح می‌داند مطرح بشود اگر این فوری است که این اول بشود نمی‌دانم چون ارتباطی با کار دولت ندارد البته مجلس شورای ملی هر تصمیمی که گرفتند خودشان می‌دانند و دولت هم نظری ندارد مجلس شورای ملی تصمیم گرفته است هرچه که مقدم و مؤخر است خود می‌داند این در باب این موضوع. در باب اصلش صحبت کردند باید مختصر عرض کنم اگر فوریت داده شده آن هم به دو فوریت برای این است که یا باید مردمی که داوطلب حج هستند آن طور بروند که قبل از دهم ذیحجه رسیده باشند یا خیر؟ (صحیح است) این علت دو فوریتش است. اما اصل مطلب آقایان می‌دانند که عقیده قلبی و مذهبی طوری است که هیچگونه مقررات اداری جلوش را نمی‌تواند بگیرد (صحیح است) کسی خود را مقابل قانون دینش مستطیع می‌داند و لازم می‌داند به خودش که مطابق امر الهی به حج برود و اگر هم دولت وسیله کارش را فراهم نکرد می‌رود. این بود که امسال دولت با نماینده دولت سعودی مذاکره کرد، یک تسهیلاتی برای حجاج ایرانی قائل شود دولت عربی هم قبول کرده است که کلیه تسهیلات و هرگونه معامله و رفتاری را که با سایر مسلمانان دنیا می‌کند با ایرانی‌ها هم بکند (دکتر معظمی- این وظیفه‌شان است) این مرحله اول حالا که این عمل انجام گرفته است ما خواستیم به ایرانی‌ها بگوییم که اگر خواستید بروید به صورت قاچاق نروید ممکن است با اجازه دولت و طبق مقررات بروید آن هم اعلانش بود که در جراید منتشر شد و ملاحظه فرمودید حالا خودشان هم آن امتیازی که می‌فرمایند تصدیق فرمودند که همچو امتیاز و انحصاری برای کسی برقرار نشد گفته شد آزاد است مذاکراتی را هم که کرده بودند آقایان با دولت آنها هم اعلام شد و گفته شد که یک کسانی در این حدود پیشنهاد داده‌اند حالا هر کس آزاد است که با آن شرکت‌ها برود یا غیر آن شرکت‌ها به همان قیمت یا زیادتر یا کمتر از آن قیمت می‌شود برود.
اما راجع به یک هزار ریال آن هم البته بسته به نظر آقایان است همان طور که دولت در دو فوریت و یک فوریتش اصراری ندارد مقصود این است که تکلیف حجاج معلوم شود راجع به گرفتن اصل این یک هزار ریال هم اصراری ندارد یا صلاح می‌دانند آقایان نمایندگان مجلس شورای ملی مطابق صلاحی که دولت دیده است که این آقایان در رفتنشان یک عده ایی همراهشان باشد و کمک به آنها بکنند در مواقعی که لازم است همه مأمورین عرض راه هم مأمور دولت ایران هستند مأمور دولت ایران در عراق اگر هست مأمور دولت عراق در حجاز اگر هست مأمور دولت حجاز کسانی که وسیله راه ندارند به این هیئت رجوع می‌کند و با آنها راه می‌آید یا این که در امور صحی طبیبی همراهشان باشد دوایی همراهشان باشد که به آنها کمک بکند و این را ما به این شکل به نظرمان رسید که از بودحه مملکت نه چیزی صرف این کار بشود و نه مخارج خاصی در نظر گرفته شده بود برای این منظور یعنی اعتباری نداشتیم حالا امر دایر است بین یکی از دو چیز یا گفته بشود که این آقایان خودشان آزادند و بروند از هر راه و با هر کس سرپرست هم لازم ندارند کمک هم نمی‌خواهد دستگاه هم نمی‌خواهد طبیب هم نمی‌خواهد هیچ کس لازم ندارد بسیار خوب آزادانه بروند یا نظر بر این بشود که این کمک را بکنیم همان طور که سایر ملل اسلامی حجاجشان که می‌روند یک سرپرستی هم دارند. اگر از اینجا هم کسی می‌خواهد برود از خودشان بگیرند و اگر مایل هستند کسانی که به حج بروند و حاضر هستند که این مخارج را بپردازند یک هزار ریال را هم بدهند که این جمع بشود و صرف این کار بشود این را به هیچ شرکتی نمی‌دهند به هیچ گونه شرکت حمل نقل این پول داده نمی‌شود اگر مجلس تصویب فرمودند یک رئیسی خواهد داشت این کار که این را امیر قافله یا قافله سالار یا کاروان سالار یا امیر حاج هر چه اسمش را بگذارید این شخص خواهد بود با یک عده همکار و همراه و اشخاص فنی و دوا برای این که بتواند کمکی بکند در راهشان و اصلاً این تحویل هیچگونه شرکتی داده نخواهد شد حالا اگر میل دارید امروز تکلیف آن را معلوم بفرمایید چون چیزی به وقت باقی نمانده است این باید اقدام بشود اگر هم اصلاً ضرور نمی‌دانید یا این که می‌فرمایید این برود به کمیسیون تا موقعی که در کمیسیون تکلیفش معین بشود آن وقت موقعش هم گذشته است هیچگونه اصرار و ابرامی هم در این مورد نیست مقصود راحت کردن و روشن کردن تکلیف یک عده کسانی است که می‌خواهند به حج بروند (صحیح است) اگر می‌خواهید مردم ترتیبی داشته باشند و نظمی داشته باشند باید پول بدهند والّا ترتیبی نداشته باشند و پول هم ندهند (صحیح است) نه امتیازی است نه چیزی دولت هم اصراری ندارد
رئیس- آقای ملک مدنی
ملک مدنی- عرض کنم آقای فرامرزی اینجا فرمودند که من مورد فوریت را درست توجه ندارم (فرامرزی- توجه دارم عمل نمی‌شود) اجازه بفرمایید به نظر بنده یکی از موارد فوریت که در آئین‌نامه مجلس پیش‌بینی شده همین است برای چه؟ برای این که یک عده مردم مطابق آئین مذهبی خودشان می‌خواهند به مکه مشرف شوند همه ماها هم که الان نشسته‌ایم اینجا به خصوص وکلای ولایات شاید به خود آقای فرامرزی هم قطعاً مراجعه شده است اشخاصی هستند که آمده‌اند اینجا و می‌خواهند مطابق عقیده و ایمان مذهبی‌شان به حج بروند همه چیز را هم مهیا کرده‌اند و حتمآ هم می‌روند و همان طور که آقای نخست وزیر فرمودند اگر یک نظم و ترتیبی برای این کار داده نشود قطعاً آنها به طور قاچاق می‌روند و این صحیح نیست و ممکن است مثل همان قضیه‌ای که واقع شد وقوع پیدا کند بنابراین دولت مصلحت دیده که این مطلب را اطلاع دهد و به عرض مجلس برساند بنده عقیده‌ام این است که فوریتش ضرورت دارد و لازم است که دولت کاملاً حجاج و کسانی را که می‌خواهند مشرف بشوند وسایل آسایش آنها را فراهم بکند زیرا اینها خود ملت ایران هستند اینها مردمی هستند که در این مملکت غالبشان اشخاص زحمتکش هستند زارع و کشاورز هستند و اصناف هستند شاید تویشان طبقه اشراف کمتر باشد چون غالباً این طبقه هستند که بیشتر وظایف مذهبی خودشان را اجرا می‌کنند و آنها هستند که موکل ما هستند و همیشه هم در موقع خودش رأی
خودشان را داده‌اند و به آنها علاقه داریم (صیحیح است) بنده عقیده‌ام این است که چون ضرورت دارد این کار راجب این هزار ریال هم از جانب آقای هژیر خواهش می‌کنم توجه بفرمایند چون موضوع اهمیت دارد و شاید مورد نظر آقایان باشد ما مخالف نیستیم که اگر حاجی وقتی که می‌خواهد به مکه مشرف بشود هزار ریال پول بدهد برای آن موضوعی که در راه طبیب داشته باشد دارو داشته باشد ولی این نباید صورت اداری به خودش بگیرد و برای اشخاص پولی گرفته شود که به مصرف آن اشخاص برسد بنده عقیده خودم را اظهار می‌کنم که دولت آن امیر حاج یا قافله سالاری که فرمودید دولت باید بین اعضاء خودش انتخاب کند، چرا؟ برای خاطر این که شما مأمور خارجی دارید، قنسول دارید سفیر دارید وزیرمختار دارید این دستگاه عریض و طویل وزارتخانه‌هایی را که دارید این را مأمور کنید با همان حقوقی که می‌گیرید فقط ایاب و ذهابش را از این مبلغ به او بپردازید و یک نفر دو نفر طبیب هم از این اطبایی که اینجا هستند در نظر بگیرید و از این پول مخارج ایاب و ذهاب بدهید نه این که حقوق بدهید بنده معتقد نیستم که از این پولی که شما می‌گیرید به اشخاص حقوق بدهید. (محمدعلی مسعودی- پیشنهاد بدهید) پیشنهاد می‌کنم باید طبیب و دوا و همه اینها همراه باشد زیرا دستگاه دولت برای این است شما آن مأمورین خارجی را که دارید در ممالک خارجه برای چیست؟ برای حفظ منافع اتباع ایران است ایران یک عده اشخاصی دارد و اینها یک مشت مردمی هستند که می‌خواهند بروند به مکه مشرف بشوند بنده عرض می‌کنم از وزارت خارجه یا از وزارتخانه‌های دیگر دو سه نفر که صلاحیت این کار را داشته باشند تعیین کنید دو نفر طبیب از وزارت بهداری بگیرید منتها از این پولی که می‌گیرید برای ایاب و ذهاب آنها به عنوان فوق‌العاده به آنها بدهید و غیر از این نباید تبذیری در این کار بشود و یک پولی گرفته شود و به مصرف اشخاص معینی برسد مثل این که پولی که از نفت و بنزین می‌گیرند برای آسفالت خیابان‌ها بعد به مصرف مدیر کل آسفالت می‌رسد مردم پول می‌دهند برای این که راهشان درست شود شما بروید این راه همدان را ملاحظه بفرمایید راه ملایر و همدان چندی قبل من به آقای سعیدی معاون وزارت راه هم این مطلب را گفتم پول گرفته می‌شود برای آسفالت راه ولی به این مصرف نمی‌رسد به عقیده بنده شاید اکثریت مجلس موافق نیست که پول اشخاصی که به مکه می‌خواهند مشرف بشوند بدهند به اشخاص و شاید هزار ریال هم زیاد باشد به این جهت بنده پیشنهادی به مجلس تقدیم می‌کنم آقا هم موافقت بفرمایید ضمناً باید این اشخاصی که به مکه معظمه مشرف می‌شوند تحت نظر و مراقبت مأمورین دولت باشند و با نهایت احترام و عزت باید مشرف بشوند و برگردند برای خاطر این که ما نمی‌توانیم به یک عده مردمی که اعتقاد دارند و ایمان دارند و می‌خواهند مشرف بشوند از آنها جلوگیری بکنیم و بایستی وسائل حرکت آنها هم فراهم شود
رئیس- رأی باید گرفت ولی عده کافی نیست در لزوم فوریت یا عدم لزوم آن باید رأی گرفت
باتمانقلیچ - جناب آقای رئیس بنده یک توضیح مختصری دارم
رئیس- دیگران خیلی قبل از شما اجازه خواسته‌اند (در این موقع عده کافی شد) رأی گرفته می‌شود به فوریت اول لایحه آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد فوریت دوم مطرح است آقای رحیمیان موافقید؟
رحیمیان- مخالفم
رضوی- مطابق ماده ۵۹ بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم
رئیس- بفرمایید ابوالحسن
رضوی- عزض کنم که این ماده ۵۹ قسمت دومش می‌گوید: «ثانیاً قوانینی که راجع به تقاضای وجوهی که برای مخارج مخصوص است» این لایحه هم از نوع دوم است و یک فوری است و از شور دوم معاف است بنابراین در صورتی که این لایحه باید مطرح شود این پول برای مخارج مخصوص است بنده هم خواستم این اخطار را کرده باشم امینی آن مال پولی است که از خزانه دولت باشد رئیس این احداث عوارض است مخارج نیست.
رضوی- قسمت بودجه جلو است و این بعد از آن است
رئیس- آقا این مثل مالیات می‌ماند مخارج نیست.
رضوی- قسمت دوم هم راجع تقاضای وجوهی برای مخارج مخصوصی است.
رئیس- وجوهی که از خزانه دولت باشد مشمول این ماده است نه این که از مردم بگیرند.
دکتر معظمی- اجازه می‌فرمایید؟
رئیس- بفرمایید.
دکتر معظمی- مالیات غیر از درخواست اعتبار است آنچه که مربوط به ماده ۵۹ است موقعی است که دولت درخواست اعتبار می‌کند ولی اینجا وضع مالیات می‌خواهد بکند (صحیح است)
رحیمیان- بنده نوبتم را به آقای دکتر معظمی واگذار می‌کنم
رئیس- آقای دکتر معظمی بفرمایید.
دکتر معظمی- عرض کنم مخالفت بنده با اصل موضوع نیست اصل موضوع این است که مردم به مکه مشرف شوند البته این یک قسمت مذهبی است و هر کس که مستطیع شد بایستی این تکلیف را انجام دهد مخالفت بنده از نقطه‌نظر اصول است و آن اصل اعبارت از این است که دولت موکلف است به این که اتباع خودش را در هر کجا که هستند حمایت بکند و اینجا هیچ یک از این قسمت‌هایی که باید تذکر داده بشود تذکر داده نشد دولت از چندین سال پیش از این به هیچوجه به این قسمت توجه نکرده است مخصوصاً آقایان می‌دانند که مکه مورد توجه عموم مسلمان‌ها است و کعبه آمال مسلمان‌ها است و بنابراین ما بایستی همیشه آنجا مأمورین سیاسی داشته باشیم متأسفانه وقتی که آن واقعه ناگوار اتفاق افتاد در آنجا سفیر و وزیر مختاری نداشتیم و این قسمت را وزارت خارجه ما همیشه کوتاهی کرده است و حتی بسیاری از عرایض هست که در مورد بودجه می‌خواهم عرض بکنم در بسیاری از موارد وزارت خارجه ما انجام وظیفه خودش را نمی‌خواهد بکند.
ملت ایران یک حقوقی دارد و یکی از آن حقوق این است که وقتی می‌خواهد مسافرت بکند قنسول و سفیر ما باید از او حمایت بکند الان می‌خواهند مردم بروند به مکه و وقتی که یک عده‌ای به مکه می‌خواهند بروند باید از آنها حمایت کرد این مالیاتی که می‌دهند برای مخارج وزارت خارجه برای این است که از آنها حمایت بکند (صحیح است) و این پولی که الان می‌خواهند بگیرند این برخلاف اصول است (صحیح است) و یکی از وظایفی که وزارت خارجه دارد این است که وسایل حمایت اتباع ایران را کاملاً فراهم کند و اگر دولت در واقع مخارجی هم داشت باید از مالیات بپردازد و حقش این بود که بیاید با یک لایحه‌ای اعتبار تقاضا بکند و یک وقت اگر کسر اعتبار داشت آن کسری را از اشخاص مستطیع بگیرد نه این که مالیات مخصوص وضع بکند برای اشخاصی که به مسافرت می‌روند البته وظیفه دولت این است که اتباعش را حمایت بکند وقتی که شما سفیر کبیری داشته باشید آنجا دو سه نفر مشاور هم داشته باشید دو تا طبیب هم داشته باشید کاملاً این کارها انجام می‌گیرد.
این یک قسمت یک موضوع دیگری را هم که می‌خواهم تذکر بدهم این است که چرا دولت ایران مذاکره نکرده است با دولت سعودی که از هر حاجی ۴۷ لیره می‌گیرد به چه مناسبت وقتی که به آنجا می‌روند بایستی ۴۷ لیره بپردازند بایستی وسایلی فراهم کنند که آنجا که زیارتگاه مسلمانان است حاجی‌ها پولی به این گزافی نپردازند و وسایل را مشکل‌تر نکنند. این یک قسمت یک قسمت دیگری را هم خواستم عرض کنم آیا راجع به این اختلافی که راجع به دولت عراق بوده است... آقای سزاوار چرا اجازه نمی‌دهید که آقای رئیس‌الوزرا گوش بدهند (سزاوار- در تأیید همین فرمایش شما بود) الان چهار روز است که بودجه مطرح است و هیچ وقت رئیس‌الوزرا را نمی‌گذارند که حرف هیچ وکیلی را گوش بدهد و بعد جواب بدهد این چه وضعی است آقای سزاوار (سزاوار- کار شخصی نبود راجع به همین موضوع بود) رئیس دولت باید حرف آن وکیلی را که در پشت تریبون صحبت می‌کند گوش بدهد و جواب آن را بگوید ولی نمی‌گذارند که رئیس دولت یادداشتی بردارد و اقدامی برای ترفیه حال مردم بکند (صحیح است) آخر من دارم برای مردم حرف می‌زنم. هر ایرانی که می‌خواهد برود ۴۷ لیره از او می‌گیرند چرا دولت مذاکره نکرده است در این خصوص؟ بنده عرض کردم هر کدام از آقایان که کار دارند با آقای نخست وزیر طی نامه‌ای بنویسند (سزاوار- بنده عرض کردم که راجع به همین موضوع بود عرض کنم راجع به یک قضیه دیگری راجع به رؤیت هلال بود که مخصوصآ آقای آیات الله آقا سید محمدتقی خوانساری که یکی از علمای درجه اولند به من تذکر دادند که اینجا صحبت بکنم که این امر ممکن است در آنجا اسباب زحمت بشود و تقاضا می‌کنم آقایان مذاکره بفرمایند و یک ترتیبی داده بشود که این اختلاف در آنجا اسباب زحمت نشود بنابراین بنده با این مالیات جدید مخالفم و بایستی دولت تمام وسایل سرپرستی را فراهم بکند چون از وظایف اولیه دولت است این است عرض بنده
رئیس- آقای معدل
معاون نخست وزیر (آقای معدل)- در قسمت توجه وزارت خارجه به موضوع، این را بایستی آقایان توجه داشته باشند که قبل از این اگر نماینده خاصی در آنجا نبود ولی به نمایندگی دولت که در مجاورت آن بود این مأموریت داده می‌شد و در موقع حج یک نماینده آنجا بود والی حالا در موقع تجدید روابط این موضوع پیش‌بینی شده و با تصویب بودجه هم به موقع به اجرا گذاشته می‌شود ولی راجع به این که این خرج به طور خاص از این زائرین گرفته شود گفته شد که اینها یک اشخاصی هستند که مستطیع هستند و مالیاتی که از مردم گرفته می‌شود به بیت‌المال می‌رود غالباً پرداختش ار طرف اشخاصی می‌شود که نه تنها استطاعت ندارند بلکه شاید حاجت هم دارند، نبایستی آن وجوه به این مصرف برسد. با این حال آقای جناب نخست وزیر این را به اختیار مجلس شورای ملی گذاشته‌اند اگر تصویب بفرمایند که مخارجی که باید برای کاروان حج و سرپرستی بشود از بیت‌المال انجام بشود بسیار خوب انجام می‌شود (جمعی از نمایندگان- نه آقا) ولی اگر این بنا بنا شد چون اینها مستطیع هستند از خودشان دریافت می‌شود و یک حساب مخصوصی برای این کار باز می‌شود که اگر یک سالی هم اضافه بیاید ذخیره بشود در آن حساب و سال بعد به مصرف برسد و این تحت نظر هیئت وزیران هم دقت و مراقبت می‌شود و از آن گذشته هم یک قسمتی از بیانات آقای ملک مدنی را هم...
رئیس- آقای معدل، اجازه بفرمایید، بحث در فوریت است هنوز در اصل موضوع وارد نشده‌ایم
معدل- بله چون راجع به آن موضوع هم که آقای ملک مدنی فرمودند و آقای دکتر معظمی فرمودند، برای این که بی جواب نمانند به طور اختصار بنده عرض می‌کنم که شاید در سال آینده دولت فرصت بیشتری داشته باشد و تمام نظریات آقایان را تأمین بکند ملی تا حال به این نتیجه رسیده است که دولت عربستان سعودی با حجاج ایران همان معامله‌ای را می‌کند که با مسلمانان عالم می‌کند (دکتر معظمی- باید بکند، این چه حرفی است؟) و از این نظر فرقی بین ایرانی‌ها و دیگران نیست.
رئیس- آقای سزاوار
سزاوار- بنده عقیده‌ام این است که یکی از اقدامات به جا و به موقعی که دولت کرده است در موقع خودش همین اقدام بوده است، زیرا همیشه می‌دانید که دولت‌ها در موقعی که دست می‌زنند به یک اقدامی وقتی به نتیجه می‌رسد که نتیجه آن به هیچ وجه من‌الوجوه به درد آن عده‌ای که لازم داشتند نمی‌خورد. وضع اسف آور حجاج را در سنوات اخیر همه آقایان می‌دانند و البته در همه شهرستان‌ها عده واجب‌الحج هستند و آنهایی که مستطیع هستند، آنها همان طور که آقای نخست وزیر توضیح دادند آنها به وظایف مذهبی خودشان عمل می‌کنند اعم از این که اجازه به آنها داده بشود یا داده نشود. اگر داده نشود به طور قاچاق می‌روند در صحرای عربستان با طرز فجیعی از جهت نداشتن راهنما و از جهت نداشتن وسیله نقلیه و از جهت نداشتن بهداشت و غیره ذلک عده‌ای تلف می‌شوند و به روز سیاه می‌نشینند این لایحه‌ای که دولت پیشنهاد کرده است و به موقع هم .... است که هر حاجی که می‌خواهد به حج برود و این در حدود هفت هشت هزار تومان خرجش می‌شود اگر صد تومان دیگر هم بدهد برای این کارها من معتقدم که تمام با طیب خاطر می‌دهند در صورتی که دولت همان طور که جناب آقای ملک مدنی توضیح دادند مخارج اداری برای این کار درست نکند برای تأمین بهداشت و یک عده راهنما که اینها را در تحت سرپرستی خودشان ببرند و برگردانند این پول خرج بشود. اما این که آقای معدل گفتند که دولت عربستان سعودی گفته است با حاجی‌هایی که از ایران می‌روند همان عملی را می‌کند که با سایر حجاج خواهد کرد، خیلی زحمت کشیده‌اند مگر حجاج ایرانی با حجاج سایر ممالک فرق دارند؟ مگر مسلمین ایران رنگ دیگری دارند؟ این که وظیفه دولت سعودی است البته بایستی که مراقبت بکنند به تمام معنی که وضع را که می‌رود آنجا مرتب بکنند و از حیث بهداشت و از حیث سایر وسایلی که باید در اختیارشان باشد و همچنین دولت بی سرپرست نگذارد آنها را برگردانند به وطن خودشان به نظر بنده فوریتش هم خیلی به موقع است و اگر هم هر یک حاجی صدتومان بدهند به هیچ جایشان بر نمی‌خورد و یکی از عمل‌های به موقع دولت بوده است.
جمعی از نمایندگان- رأی رأی
قبادیان- آقا اسم بنده را ننوشته‌اند؟
رئیس- چرا نوشته‌اند.
قبادیان- پس چرا اجازه به بنده مرحمت نمی‌فرمایید؟
رئیس- یک نفر موافق و یک نفر مخالف که بیشتر نمی‌تواند صحبت کند یک نظامنامه‌ای است که باید اجرا شود.
قبادیان- بنده قبلاً اجازه خواسته بودم
رئیس- آن اعتراض را دیگر به منشی‌ها بفرمایید (خنده نمایندگان) رأی گرفته می‌شود به فوریت دوم آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده واحده مطرح است. آقای اقبال بفرمایید
اقبال- عرض کنم موقعی که عروسی اعلیحضرت همایون شاهنشاهی بود و اعلیحضرت همایون شاهنشاهی که آن موقع ولیعهد بودند به مصر تشریف فرما شدند روابط دولت ایران با دولت فرانسه مقطوع شده بود آن هم سر یک چیز خیلی مهمی نبود یک نفر در یکی از آن روزنامه‌های بی‌وزن و مبتذل فرانسه برداشته بود یک چیزهایی راجع به اعلیحضرت نوشته بود و اعلیحضرت فقید امر کردند که بین دولت فرانسه و دولت ایران به کلی روابط قطع شود و روابط قطع شد وقتی که بنا شد اعلیحضرت همایونی تشریف ببرند به مصر برای عروسی من هیچ فراموش نمی‌کنم تلگرافی را که آلرلوبرن رئیس جمهوری فرانسه به شاه فقید کرده بود، این تلگراف را هر وقت که به آن مرور کنند یکی از سندهای بزرگ افتخار ایران است (صحیح است) تلگرافی کرده بود که هر ایرانی که یادش می‌آید اشک در چشمش پر می‌شود. تلگراف کرده بود به اعلیحضرت فقید که برای ملت فرانسه بزرگ‌ترین ننگ است که در این موقع که والا حضرت همایون ولایت عهد تشریف فرمای به مصر می‌شوند از خاک لبنان و سوریه عبور می‌کنند و دولت و ملت فرانسه از افتخار پذیرایی ایشان محروم باشد و استدعا می‌کنم ... با کمال نمی‌دانم خضوع و خشوع که اگر چند نفر یاوه‌سرا یک مهملی گفتند اعلیحضرت این را به چیزی حساب نکنند و اجازه بدهند که ملت فرانسه در ردیف سایر ملل در افتخار پذیرایی والاحضرت همایونی شرکت کنند. اعلیحضرت فقید جوابی داده بودند که آن را هم باید بخوانند تا بدانند که فکر بلند یعنی چه؟ تلگراف کرده بودند که با وجودی که من به هیچ وجه تصمیم نداشتم که روابطی با دولت فرانسه داشته باشم معذلک برای خاطر شخص شما اجازه دادم که روابط دوباره برقرار بشود و ولیعهد هم از آنجا عبور بکند.
این یک روز مملکت ما بود، حالا یک روز است که، حاجی می‌خواهیم بفرستیم و دولتی داربم که سالی هفتصد هشتصدمیلیون بودجه دارد و حالا می‌آید می‌گوید که ما می‌خواهیم از هر حاجی بیاییم صد تومان بگیریم، این حرف‌ها یعنی چه؟ ما دولتی داریم. یک بودجه مفصل، یکی از وزرا را معین کنید یک نفر از سفرا را معین کنید، این همه که شما مأمور عالیرتبه در وزارتخانه‌ها دارید که آنجا نشسته‌اند یکی از آنها را با بودجه خودتان با تشکیلات خودتان. از پول خودتان با وضع آبرومند بفرستید آنجا، حالا باز وزارت حج می‌خواهید درست کنید؟ (خنده نمایندگان) فردا معاون می‌خواهد. مدیر کل می‌خواهد. اتومبیل می‌خواهد، یک چیزی دارد می‌شود این کار را نکنید آقا، آبروی مملکت می‌ریزد، چرا این کار را می‌کنید؟ (یک نفر از نمایندگان- حاجی‌ها پول دارند) داشته باشند پول داشتن چیزی نیست شما اگر زورتان به پولدارها می‌رسد بگیرید، ان‌ها یک عده مردمی هستند که از روی ایمان و عقیده به وظیفه مذهبی (اورنگ دینی) خوشان عمل می‌کنند و می‌خواهند بروند حج، آنها را آزاد بگذارید بروند دنبال کارشان، عیناً مثل این می‌ماند که شما بودجه شهرداری شهربانی را تصویب بکنید و باز مردم یک چیزی دستی بدهند به آژان‌ها که آنها را حفظ بکند این معنی ندارد. بنده عقیده‌ام این است که دولت ایران موظف است حقوق اتباع شاهنشاهی را در همه جا حفظ بکند چه در داخل کشور چه در خارج کشور، با این بودجه عریض و طویل یک شخص مهم طرف اعتمادی را معین بفرمایید این همه اطبا هستند، شاید اطبایی هستند که خودشان دلشان می‌خواهد به مکه مشرف بشوند، دو سه نفر طبیب معین کنید دوا معین کنید چند نفر داروساز معین کنید و این مطلب را یک اهمیتی بدهید و بدانید که پولی که امروز از مردم می‌گیرید که یک قسمت آن خرج بشود و باقیش را بگذارید برای سال دیگر بنده به کلی با این کار مخالفم و این را به کلی مخالف شئون کشور می‌دانم.
رئیس- آقای اسکندری موافقند یا مخالف؟ (عباس اسکندری- مخالفم) آقای فولادوند.
فولادوند- بنده با این که به جناب آقای اقبال و بالخصوص با خوی گرامیشان نهایت احترام را دارم (اقبال- خیلی متشکرم) نمی‌دانم چرا از این عمل خوب دولت هم رفقای ما باز می‌خواهند تنقید بکنند. چند سال است که بین دولت ما و دولت عربستان سعودی به مناسبت واقعه ابوطالب یزدی قطع رابطه شد. امسال دولت زحمتی کشید و حسن رابطه پیدا شد. آقای حمزه غوث از طرف پادشاه عربستان تقریباً برای پوزش از این عمل بر اثر
اقدامات دولت به مملکت ایران آمد و دولت برای رفتن مسلمان‌ها به خانه خدا که یک امر واجب مذهی است و نمی‌شود از آنها جلوگیری کرد مشغول یک اقدامات صحیحی شد پانزده هزار نفر آنها تا اینجا اسم‌نویسی کرده‌اند چون غفلت هم شده است سابقاً برای عربستان ما سفارتخانه تشکیل ندادیم و چون این غفلت شده ما این ۱۵ هزارنفر را بایستی که همین طور یله ورها بگذاریم بروند و هیچ کس را نداشته باشیم که از آنها حمایت بکند؟ اول آمدند در بعضی روزنامه‌های مخالف و بعضی مجالس دیگر گفتند که دولت می‌خواهد کمپانی تشکیل بدهد سوء استفاده بکند از مال حجاج بخورد و با اتومبیل دارها بسازد و این حرف‌ها دولت امد یک بیانیه‌ای مفصلی یک اعلامیه کاملی داد که دولت ایران به هیچ وجه طمع به مال یک نفر حاجی ندارد یک قران از او نمی‌خواهد منتها برای رفاه مردم ایران ما آمده‌ایم با ایران تور، لوان تور لوانت اکسپرس، زهر مار صحبت کردیم گفتیم اگر اشخاصی با طیاره بروند پنج هزار تومان از راه دریا بروند حداقل چهار هزار تومان. با اتومبیل بروند سه هزار تومان، مخارج خورد و خوراکشان را بدهند اینقدر می‌شود نخواهند اینقدر باید بدهند یا اگر هیچ کدام از اینها را نمی‌خواهند به هر وسیله‌ای که دلشان می‌خواهد بروند این عمل دولت که بد نیست و البته کسی هم نباید بگوید بد است اما راجع به این لایحه به خصوص بنده که غنی هستم و به یک مذهبی از لحاظ داشتن ثروت اقدام و قیام می‌کنم (اورنگ- امر دینی) چرا مخارج مرا فلان پیرزن بدبخت بدهد این شخص حاجی که پنج هزارتومان می‌خواهد خدج کند صد تومان هم بدهد برای یک هیئتی که دنبال آنها می‌رود و حمایت می‌کند از آنها چه اشکالی دارد بنده باید صدتومان دیگر هم بدهند به شیر و خورشید سرخ یک عده آمبولانس و اتومبیل با دوا واین هیئت باید با این ۱۵ هزارنفر برود و این عمل خوب دولت را به عقیده بنده نباید تنقید کرد و بعضی از رفقا هم نباید بروند بیرون مجلس و بگویند چون مخالفیم نمی‌آییم در مجلس بنشینیم یعنی چه مخالف آقا باید در موقع رأی پا نشود! چرا هفتاد نفر را اینجا همین طور معطل می‌گذارید (صحیح است) رئیس پیشنهادی از طرف آقای حاذقی راجع به کفایت مذاکرات رسیده است قرائت می‌شود.
پیشنهاد می‌کنم پس از بیانات آقای فولادوند به کفایت مذاکرات رأی گرفته شود رئیس آقای حاذقی بفرمایید. حاذقی عرض کنم که ما یک کار فوری و بسیار لازمی در دستور مجلس داشتیم و آن بودجه مملکتی است (جناب آقای دهقان برای این که نظر آقای دکتر معظمی رعایت بشود فعلاً صحبت با آقای نخست وزیر را بگذارید برای بعد) و همه آقایان متوجه اهمیت بودجه بودند لذا مشغول بحث و مذاکره در آن هم بودیم که شاید طوری بشود در پایان این ماه بودجه بگذرد و آخر این ماه که شد بحث در یک دوازدهم که برای ما بسیار مشکل است پیش نیاید و حالا جریانی پیش آمده است که دولت حس کرده یک لایحه‌ای به قید دو فوریت (که به موجب احساسی که می‌شود) مجلس هم هست تقدیم کند و مطلب هم بسیار روشن و واضح است به قدر کافی هم از طرف دولت و موافقین و مخالفین بحث شده است و برای این که ما زودتر به آن کار بودجه مملکتی برسیم آقایان اجازه بفرمایید که مذاکرات این لایحه کافی باشد و رأی بدهیم و مجدداً بودجه مطرح بشود که به خواست خدا بودجه را تا آخر ماه تصویب بکنیم.
رئیس- آقای عباس اسکندری.
عباس اسکندری- بنده در کفایت مذاکرات در مورد این لایحه مخالف هستم اصولاً آقایان نمایندگان توجه نمی‌فرمایند که چرا دولت از هر کسی که از کشور خارج می‌شود به عنوان حق تمبر و چیزهای دیگر پول می‌گیرد از تذکره، ان ورقه‌ای که به او اجازه داده می‌شود خارج بشود این از برای مخارجی است که پیشامد می‌کند و دولت از نظر حمایت کامله‌ای که به اتباع خودش دارد یک پولی را در نظر گرفته و از آنها می‌گیرید بنده موضوع مخالفتم را راجع به این لایحه در صورتی که تصویب نشد کفایت مذاکرات آن موقع به عرض می‌رسانم، این لایحه محتاج به یک شور بیشتری است نه از لحاظ این که مردم به مکه نروند جزء وظایف مذهبی‌شان است و همان طوری که بنده عرض کرده‌ام مردم آزادند عقیده خودشان را اظهار کنند و به آن عمل کنند و احترام آن هم بر دولت و نمایندگان واجب است البته بروند ولی شما غافل از این هستید که این مالیاتی را که (باید گفت مالیات) که امسال گرفته می‌شود سال دیگر جزء بودجه خواهد آمد و همان طور که آقای اقبال گفتند روی این موضوع یک اداراتی تهیه خواهد شد درست است بنده اطلاع دارم که دولت ایران چندین سال است نماینده‌ای در مصر دارد و این شخص مأمور کارهای عربستان سعودی است و او آقای محمدعلی مقدم است که بسیار شخص شایسته هم هست و وزیرمختار ایران هم بود، در لندن یک موقع رئیس تشریفات وزارت خارجه بود در لبنان در جاهای دیگر هم بود مرد خوبی هم هست ولی چند سال است در مصر بر اثر پیشامدهایی که شده است نتوانسته از مصر برود به حجاز این مأمور آنجا است مأمورین ما در خارج پس چه کار می‌کنند که شما بیایید امروز اینجا یک لایحه بگذرانید برای این که یک عده اشخاصی را هم امروز راضی نگه دارید حقیقت قضیه این است که بنده می‌گویم اگر شما بودجه هم می‌خواهید درست کنید جزو بودجه وزارت خارجه خودتان یک میلیون اضافه بکنید و آن را هم معین کنید برای این کار فرض کنیم که در همان موقع که تذکره داده می‌شود با آنها در همان موقع از همین حجاج گرفته شود آن هم یک موضوع دیگری است که در موقع خودش باید لایحه بیاورند والّا یک اداره سرپرستی بخواهیم درست کنیم یعنی چه؟ سرپرستی معنی ندارد سرپرست ایرانیان در خارج نمایندگان دولت هستند.
رئیس- آقای اسکندری در مخالفت خودتان با کفایت مذاکرات بفرمایید.
اسکندری- علت مخالفت من با کفایت مذاکرات همین است آخر آقایان باید ملتفت بشوند چرا بنده مخالف هستم بنده خیال می‌کنم که برای این کار اگر هم باید پولی گرفته شود صورت دیگری باید .... لایحه آن و باید تحت‌نظر مستقیم مأمورین وزارت خارجه باشد و همین مأموری را که چند سال گذاشته‌اید مانده برای همین کارها است و حالا می‌خواهید از شهر طهران یک امیر قافله‌ای بفرستید و امیر قافله را هم یک تقافلی باید در نتیجه معلوم می‌شود که در موقع برگشتن از ۱۵ هزار نفر هشت هزار نفر برمی‌گردند، چطور شد همه بر نگشتند معلوم شد که آن امیر قافله موقعی که تذکره‌ها را می‌گیرد می‌گوید هر کسی ده لیره طلا به من ندهد نمی‌گذارم رد بشود لیره‌ها هم که طلا است، سبک است سهل و ساده است، و نتیجه آن هم این می‌شود که یک میلیونر پیدا می‌شود و در نتیجه عمل او هم یک عده زیادی از گرسنگی در صحرای عربستان می‌مانند بنده با این قسمت مخالفم که یک اشخاص عادی بیایند بروند، چهل سال پنجاه سال قبل همین معامله را مأمورین قدیم که با مرکز ارتباط نداشتند می‌کردند و اسباب زحمت مردم را فراهم می‌ساختند، حالا که وزارتخانه‌های ما به ظاهر نظم و ترتیبی دارند چرا به دست همان وزارتخانه‌ها نمی‌دهید؟ شما که می‌خواهید بودجه‌ای اظافه کنید همین بودجه را به وزارتخانه مربوط بدهید، چرا این را به دست یک عده‌ای می‌دهید که مسئولیتی ندارند و این معنی ندارد؟
رئیس- آقای اسکندری سر کار باید راجع به کفایت مذاکرات صحبت بکنید، معمولاً وقتی که گفته می‌شود با کفایت مذاکرات مخالفم باید راجع به همان قسمت بفرمایید علت مخالفت را باید ذکر کرد خودتان بهتر می‌دانید.
اسکندری- بنده هم توضیح می‌خواهم بدهم چرا با کفایت مذاکرات مخالفم
کشاورز صدر- آقای اسکندری پیشنهاد بفرمایید.
اسکندری- خیلی خوب دز این صورت دیگر عرضی نمی‌کنم بدانید که یک عیب بزرگی متوجه می‌شود و شما گوش نمی‌کنید ولی اگر این لایحه تصویب شد یادداشت کنید که باید و مسلماً برای آن بیچاره‌ها هم بعدآ یک فاتحه‌ای بخوانید.
کشاورز صدر- آقای اسکندری به آقا جسارتی نکردم عرض کردم که یک پیشنهادی بدهید قبول می‌کنیم
رئیس- رأی گرفته می‌شود به کفایت مذاکراتی که آقای حاذقی پیشنهاد کردند آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد. پیشنهادات قرائت می‌شود:
پیشنهاد آقای مهندس رضوی (پیشنهاد می‌کنم از هر مسافر مکه معظمه دو هزار ریال به نفع ایتام حوزه مربوطه وصول و به وسیله شیر و خورشید سرخ در زمستان توزیع شود)
بعضی از نمایندگان- پیشنهاد خرج است
رئیس- آقای مهندس رضوی
مهندس رضوی- گمان می‌کنم پیشنهاد خرج در آئین‌نامه مجلس مقصود این است که وکیل اضافه بر آن مخارج مملکت چیزی پیشنهاد کند و بنده هم چیزی بر بودجه مملکت تحمیل نکردم.
عرض کردم کسانی که به مکه معظم مشرف می‌شوند و بنده اصلاح می‌کنم پیشنهادم را کسانی که دارای ثروت هستند، چون یک عده‌ای هستند شاید آقایان آشنایی کامل دارند ولی خاطرشان نیست که در ایران اشخاصی که برای سال خانواده‌شان خرج کوچکی می‌توانند تهیه کنند از دهات و مخصوصاً از اصفهان حرکت می‌کنند و خودشان را به مکه می‌رسانند و مستطیع هم هستند در این صورت مستطیع بودن یک حداقلی برای مردم هست ولی یک عده از مستطیع‌ها که همه آقایان می‌شناسند بنده هم بیشتر نظرم نسبت به طبقه آنها است یعنی فکر می‌کنم آنهایی که حداقل زندگی را برای خانواده خودشان ذخیره کرده‌اند و می‌روند اگر ممکن باشد در این پیشنهاد شرکت ندهیم و دولت به کسانی که ثروت بیشتری دارند آنها هم معلوم و مشخصند و معروف می‌باشند از آن اشخاص از هر یک دویست تومان بگیرند و به اقدام حوزه مربوط به وسیله شیر وخورشید سرخ تحویل بدهند البته بنده که خیال می‌کنم یک عده‌ای که مشرف می‌شوند حج آنها وقتی حقیقه قبول خواهد شد به درگاه الهی که در حوزه خودشان کسی گرسنه نباشد و یا اقلاً کم باشد و چون عده زیادی از ایتام کشور بی‌تکلیف و سرپرست هستند به این ترتیب ما وسیله‌ای برای آنها به دست می‌آوریم، از این جهت بود که بنده این پیشنهاد را کردم.
رئیس- آقای کشاورز صدر.
کشاورز صدر- اولاً بنده برای آقای مهندس رضوی یک نکته را شرح می‌دهم و آن این است که این آقایان حجاجی که از اشخاص مستطیع هستند و عازم می‌باشند اینها اکثراً اهل ولایتند و از آن مستطیع‌ها که جنابعالی خیال می‌کنید که واقعاً سرمایه‌دار هستند نیستند، اینها اشخاصی هستند که همینقدر که معشیت یک سال خودشان را آن هم با نهایت عسرت داشته باشند روی عقاید مذهبی عازم می‌شوند که به مکه مشرف بشوند و فرضیه‌ای که به گردن آنها است ادا کنند و آنها از جمله کسانی نیستند که میلیون‌ها استفاده کرده باشند که ما بتوانیم یک مقداری از آنها پول بگیریم در صورتی که حتی یک یا عده از این اشخاص ملک خودشان را فروخته‌اند نمی‌دانم دکان خودشان را فروخته‌اند و پولی تهیه کرده‌اند که این فرضیه مذهبی خودشان را انجام بدهند و ما اگر بیاییم یک عوارضی وضع بکنیم بسیار بی‌انصافی کرده‌ایم و بی‌معنی است، ما چرا آقای مهندس رضوی برای شیر و خورشید سرخ از کسانی که در این شهر استطاعت دارند و کاخ ۶ طبقه دارند نگیریم و برویم از آن حاجی که از کرمان یا نمی‌دانم رفسنجان می‌خواهد پا شود برود آنجا با آن غربت و بدبختی و بیچارگی دویست تومان هم اینجا ازش بگیریم و بنده عقیده‌ام این است که جناب آقای مهندس رضوی با توجه به این مطلب پیشنهاد خودشان را پس بگیرند زیرا این یک تحمیل و فشاری است و برای شیر و خورشید سرخ هم بنده عقیده دارم بایستی با تبلیغات ایجاد عقیده در اشخاص کرد و تشویق کرد که کمک بکنند یک دسته که بیچاره‌ها همیشه با شتر می‌رفتند و با همه این طول و تفصیل یک قانونی هم برای آنها می‌آورند به مجلس که می‌خواهند راه بیفتند مستطیعند بیاییم بگوییم که جلوی اینها را بگیرند تا دویست تومان بدهند برای شیر و خورشید سرخ! و بنده هم قطع دارم ایشان هم این عقیده را دارند که این اشخاص اگر مستطیع باشند به مصارفی می‌رسانند که از شیر و خورشید سرخ مهم‌تر است توی دهات مردم لخت و عور هستند و این البته اگر یک پیراهن برای آن بیوه زن بدبخت بگیرد از شیر وخورشید سرخ بهتر است و آن را می‌دهند و بنابراین تحمیل دویست تومان آن هم بر حجاج خارج از تهران برخلاف حق و عدالت است و بنده با این عمل مخالفم و استدعا می‌کنم که آقایان موافقت نفرمایید اجرا بشود.
مهندس رضوی- تحریف کردند پیشنهاد بنده را بنده پیشنهاد کردم که خرج ایتام حوزه مربوطه بشود آقایان هم همه موافقند.
رئیس- رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقای مهندس رضوی (بعضی از نمایندگان- مجدداً قرائت شود) یک مرتبه دیگر قرائت می‌شود. (به شرح سابق قرائت شد)
مهندس رضوی- یا به وسیله هر بنگاه خیریه دیگری که صلاح می‌دانند، اصلاح بفرمایند چون در بعضی نقاط ممکن است شیر و خورشید سرخ نباشد.
رئیس- رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقای مهندس رضوی با اصلاح، آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد.
پیشنهاد آقای اردلان قرائت می‌شود. اینجانب تبصره زیر را پیشنهاد می‌کنم. ده درصد مبلغ فوق اختصاص به ورثه مرحوم ابوطالب یزدی داده خواهد شد.
رئیس- آقای اردلان.
اردلان- عرض کنم موقعی که جناب آقای وزیر خارجه در مجلس شورای ملی صحبت فرمودند که روابط ما با دولت سعودی عنقریب برقرار خواهد شد بنده از جایگاه خودم حضورشان عرض کردم که موضوع ابوطالب یزدی چه شد، و ایشان جواب قانع کننده‌ای ندادند بعد از آن باز هم بنده یک کاغذی به حکومت یزد نوشتم که بنده را مسبوق کنند که ابوطالب یزدی که فوت کرده چه ورثه‌ای دارد و دو روز قبل یک کاغذی برای بنده رسیده است که حالا صورت ورثه ابوطالب یزدی که در زیارت بیت الله کشته شد شماره ۱ حاجی حسین افخمی اردکانی پدر متوفی ربابه مادر متوفی ربابه اکرم‌زاده اردکانی عیال متوفی زهرا سالمی خواهر، فاطمه افخمی اردکانی خواهر سکینه کمالی اردکانی خواهر، حسن افخمی اردکانی برادر، در کاغذی که آقای فرماندار یزد به بنده نوشته‌اند مرقوم فرموده‌اند که این ابوطالب یزدی کار می‌کرد و یک خانواده را اداره می‌کرد و بنده خیلی متأسفم که نظیر این کار چندی قبل در مملکت ما اتفاق افتاد که آقایان هم از جریان آن مسبوقند که مجلس شورای ملی ایران یک قانون گذارند و صد هزار تومان ما جریمه این کار را داده‌ایم ولی حالا در این موضوع دولت ایران با دولت عربستان سعودی مذاکره‌ای کرده است و به جایی نرسیده است بنده وارد این بحث نمی‌شوم ولی بنده تقاضا دارم این مبلغی که پیشنهاد شده و راجع به آن صدتومان اولی خواهد بود نه به این مبلغی که آقای مهندس رضوی اضافه فرمودند آقایان موافقت بفرمایید و ضمناً عده‌ای از آقایان فرمودند که بنده پیشنهادم را به ۵ درصد تقلیل بدهم عوض ده درصد (اسلامی- به کدام ورثه بدهند) پیشنهاد بنده این است که میان این اشخاص تحت‌نظر دولت به تساوی تقسیم شود حالا آقایان می‌فرمایید کمتر بشود (باتمانقلیچ- به یک درصد باشد) اجازه بفرمایید آقایان، بنده پیشنهادم را اصلاح می‌کنم به یک درصد.
رئیس- آقای دکتر بقایی دکتر بقایی بنده با این پیشنهاد جناب آقای اردلان مخالفم به دلیل این که اگر یک قدری قضایا را تجزیه کنیم می‌بینیم مرحوم ابوطالب یزدی چیزی طلبکار نیست بلکه یک چیزی هم بدهکار است برای این که وقتی خودش رفته است به مکه مستطیع بوده است و پدرش هم همان طوری که ایشان اسمش را بردند حاجی است و مستطیع است (اردلان- حاجی شکمی است) و کسی هم که مستطیع نباشد اساساً مطابق شرع اسلام حجش حرام است (یک نفر از نمایندگان- این طور نیست) و این شخص که رفته به مکه حتمآ مستطیع بوده است و در آنجا به قتل رسیده و چون در راه زیارت کشته شده و چون شهید شده بهشت هم برایش واجب شده است (خنده نمایندگان) به این جهت دیگر واجب نیست و دلیلی ندارد که ما چیزی به ورثه او بدهیم و اگر مستطیع نبوده است و رفته است بسیار کار بی‌جایی کرده است و اگر هم این سابقه گذاشته بشود گمان می‌کنم اگر بنا بود هر کسی که رفت در مکه کشته شد یا مرد به ورثه او کمکی بشود داوطلب خیلی زیاد می‌شود بنده خودم اگر مطمئن باشم که اگر کشته شوم یک همچو چیزی به ورثه‌ام می‌دهند خودم داوطلب می‌شوم که بروم در آنجا و گردنم را بزنند (خنده نمایندگان)
رئیس- استرداد می‌کنید؟
اردلان- بنده پیشنهادم را به یک درصد اصلاح می‌کنم
رئیس- برای گرفتن رأی فعلاً اکثریت نیست
اسلامی- آقای رئیس پیشنهادات را قرائت کنند.
رئیس- عده کافی شد رأی گرفته می‌شود با این اصلاح که یک درصد گرفته شود برای ورثه ابوطالب یزدی آقایان موافقین قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد (خنده نمایندگان) آقایان نظم مجلس را رعایت نمی‌کنند اجازه بفرمایید پیشنهادها را قرائت کنند، پیشنهاد آقای ابوالقاسم امینی قرائت می‌شود. پیشنهاد می‌کنم از هر یک از حجاج عوض یک هزار ریال پانصد ریال گرفته شود.
رئیس- آقای امینی.
امینی- بنده پیشنهاد کردم برای خرج زائرین به عوض یک هزار ریال پانصدریال گرفته شود. و این پیشنهاد بنده دنبال پیشنهاد آقای مهندس رضوی بود که به نظر بنده آن مبلغ زیاد بود و شاید همکاران من هم خدای نکرده بی‌مطالعه به آن رأی داده‌اند بنده نظرم این است که این خرج و این درآمد دولت هرقدر زیادتر باشد ارباب توقع برای راه افتادن دنبال قافله زیادتر خواهد شد اگر دولت یک میلیون تومان وصول کند به طور مسلم داوطلب رفتن به حج دنبال قافله زیادتر خواهد شد و تمامی این پول هم به مصرف می‌رسد پس
در این صورت استدعا می‌کنم مجلس توجه بکند که عده از زائرین اشخاص بی‌بضاعتی هستند و این مبلغ را نمی‌توانند بپردازند. و این ۵۰۰ ریال را که بنده پیشنهاد می‌کنم باید ظاهرش محفوظ باشد یعنی بنویسند حق تذکره ۵۰۰ ریال و الّا اگر غیر از این عمل بشود خیلی زننده است و بنده استدعا می‌کنم تصویب بفرمایید و این مبلغ هم در حدود هشتصد هزار تومان عایدی دولت خواهد بود و این مبلغ ۸۰۰ هزار تومان هم کافی است، اگر شما عده‌ای که دنبال قافله حرکت می‌کند ۵۰ نفر حساب کنید فرض کنید نفری ده هزار تومان هم بخواهند خرج کنند این مبلغ در حدود ۵۰۰ هزار تومان می‌شود که باز هم زیادتر می‌آید بنده استدعا می‌کنم این موضوع را توجه بفرمایید.
رئیس- آقای باتمانقلیچ.
باتمانقلیچ- بنده با پیشنهاد آقای ابوالقاسم امینی مخالف هستم از این جهت که خودم به مکه مشرف شده‌ام و جزئیات را بهتر از دیگران که نرفته‌اند و وضعیت را ندیده‌اند می‌دانم و این مبلغ که از هر نفر مسافر یک هزار ریال گرفته شود رقم بزرگی نیست و بایستی گرفته شود، در واقع این مبلغ برای خود حجاج داده می‌شود و بنده پیشنهادی هم روی این موضوع کرده‌ام و حالا راجع به همین موضوع به حضور آقایان عرض می‌کنم، این عده ۱۶ هزار نفری که دولت یک مرتبه می‌خواهد حرکت بدهد به مکه لازمه‌اش این است که لااقل برای ۴ هزار نفر اتومبیل خالی یدکی که دنبال این قافله باشد ببرند زیرا بنده در سالی که مشرف شدم آن را بنده دیده‌ام نمی‌دانم که آقایان دیده‌اند یا ندیده‌اند که رملی است و آن ساک مشرف شدن آقای ظهیرالاسلام با ما بود ده مرتبه اتومبیلش شکست و بنده هی او را در اتومبیل دیگری جای دادم و نگذاشتم که از قافله عقب بماند و همچنین آقای صدرالاشراف هم بودم با این وصف که اگر اتومبیل به حد کافی نباشد قول شرف می‌دهم از این ۱۶ هزار نفری که عازم حج هستند حتی ۵ هزار نفرشان نرسند زیرا ملاحظه می‌فرمایید وقتی که یک اتوبوس می‌شکند مسافرینی که در این اتوبوس بوده‌اند تحمیل می‌کنند به سایرین و در نتیجه ۲۶ نفر را توی اتوبوس دیگری جا می‌دهند و نتیجه این می‌شود که اتومبیل‌ها سنگین می‌شود وقتی که سنگین شد با این رملی که در آنجا هست می‌شکند و این موضوع مهم‌تر از این است که من اینجا به طور مختصر بگویم و بدبختانه آقایان اجازه ندادند صحبت کنند و یک موضوع مهمی را که دولت جناب آقای هژیر باید دقت بفرمایند اختلافی است که در آن جا بین حجاج برای روز عید قربان در منا و عرفات دارند، اجازه بفرمایید عرض کنم حضورتان، بر می‌خوریم به دوره‌هایی که ایرانی‌ها اکثریت نداشتند هر مرتبه دو سه هزار نفر حاجی بودند و امروز ۱۶ هزار نفر حاجی در یک صحرا جمع می‌شوند و ایمان دارند که این زحمات را می‌کشند و می‌روند آنجا و آن اعمال را به جا می‌آورند اگر آنها در صورتی که گفتن روز نهم از منا و عرفات برگردند و تقصیر بکنند و اینها زیر بار یک تلفات سنگینی پیش می‌آید من الان به دولت می‌گویم ۱۶ هزار نفر یک قشون حسابی است و اینها با ایمان وقتی که می‌روند و موضوع مذهبی پیش می‌آید ممکن است یک موقعی ایستادگی کنند و سرشان را هم ممکن است بگذارند روی این کار و یک پیشامد بدی بکنند این دیگر بسته به نظر آقایان است و باید حلش کرد، اصلی این است که اجرای امر مذهبی در دنیا آزاد است دولت باید با دولت صعودی مذاکره بکند و ۱۶ هزار نفری که با ایمان دارند می‌روند که به مکه مشرف شوند اینها آزادی داشته باشند که اگر بخواهند نهم را عید قربان قرار بدهند یا نخواهند دهم، کسی در مذهب من چه حقی دارند دخالت کند (مهندس رضوی- باید تابع وقت آنجا باشند) اگر نمی‌شود پس نگذارید بروند.
رئیس- رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقای امینی. در عوض یک هزار ریال پانصد ریال گرفته شود آقایانی که موافقند قیام کنند. (اکثر برخاستند) تصویب شد.
پیشنهاد آقای عباس اسکندری قرائت می‌شود. پیشنهاد می‌کنم یک نفر عضو وزارت خارجه نماینده ایران مأمور کارهای عربستان صعودی مقیم مصر برای اداره این کار در نظر گرفته شود.
رئیس- آقای اسکندری این مداخله در کار دولت است به عقیده بنده این موضوع ندارد شاید یکی پیشنهاد کند که فلان آدم باشد و دیگری پیشنهاد کند که دیگری باشد خود دولت هر طور که خواست عمل می‌کند.
اسکندری- مأمور وزارت خارجه است اجازه بفرمایید یک مرتبه قرائت بشود بعد توضیح می‌دهم. (به شرح فوق مجدداً قرائت شد)
رئیس- بفرمایید.
اسکندری- نماینده ایران مأمور کارهای عربستان صعودی مقیم مصر (همین مأمور) را می‌توان تعیین کرد.
رئیس- به طور کلی از اعضای وزارت خارجه یک چیزی است، ولی یک شخص معینی را نمی‌فرستند
اسکندری- اشتباهی که در اینجا حاصل شده است این است که تصور کرده‌اند بنده یک شخص معینی را در نظر دارم برای استحضار آقایان گفتم که دولت ایران نماینده که در مصر دارد به عربستان بفرستد بنده مقصودم این است که چون قطع رابطه بوده و کسی که مأمور عربستان بوده است فعلًا مقیم قاهره است و نرفته و بنده راجع به شخص کاری ندارم بنده نظرم این است و از آقای نخست وزیر هم خواهش می‌کنم که در این موضوع امعان نظر بکنند. منظور آسایش پانزده شانزده هزار نفری است که به حج می‌روند اشخاص جدیدی اگر فر ستاده شدند آنها از امور سیاسی اطلاع ندارند و مأمورین خارجه از روابط بین دول بهتر مستحضرند این اشخاصی که می‌روند کارشان با کی خواهد بود خودتان قضاوت کنید یک مأموری شما می‌فرستید که اطلاع از حقوق بین‌المللی ندارد نتیجه عمل این می‌شود که آنها با هم دعوی خواهند کرد. دعوی که کردند حجاج وسط صحرای عربستان می‌مانند بنده استدعا دارم هر کسی را که می‌خواهید مأمور بکنید از وزارت خارجه باشد که رئیس قسمت سرپرستی باشد و کسی را مأمور بکنید که او بتواند این کار را انجام بدهد چند نفری هم اگر بخواهید از اینجا روانه کنید اختیار با خودتان است ولی رئیس هیئت سرپرستی نماینده‌ای باشد که در وزارت خارجه سابقه داشته باشد که اگر اختلافاتی حاصل شد او بتواند رفع کند دکتر می‌فرستید، دعوا می‌فرستید، تحت نظر مأمور رسمی شما باشد برای این که این شخصی که می‌خواهید بفرستید اگر اطلاع از حقوق بین‌المللی نداشته باشد در آنجا هم با مأمورین اصطکاک پیدا خواهد کرد و می‌گوید که من امیر قافله هستم در این صورت اختلاف پیدا خواهد کرد این دیگر موضوع خاصی نیست که اگر بنده با دولت وقت مخالفم با این مأمورینی که معین می‌شوند مخالفت کنم. کاری کنید که این حجاج اقلًا صدی پنجاه صدی شصت از آنها سالم برگردند به ایران (حاذقی- همه‌شان انشاء‌الله به سلامت بر می‌گردند) انشاء الله. موضوع ۱۵ هزار نفر آدم است که از ایران دارند می‌روند به حج مأمورین وزارت خارجه در خارج از ایران حافظ حقوق مردم هستند شما اشخاصی را از اینجا می‌فرستید آخر اطلاعاتی ندارند و بعد وضعیت این اشخاص با مأمورین دیگرتان چه صورتی پیدا خواهد کرد البته اصطکاک پیدا خواهند کرد دقت کنید شما سرپرست می‌خواهید معین کنید قانون آورده‌اید اینجا من می‌گویم سرپرست مأمور وزارت خارجه باشد مأمور وزارت خارجه چه کسی باید باشد می‌خواهید از پاریس بفرستید می‌خواهید از لبنان به فرستید از تهران بفرستید، مأمور وزارت خارجه باشد که اطلاع از جریانات سیاسی داشته باشد، دکتر، دارو، اینها هم تحت نظر او باشد، چندنفر هم خوب می‌خواهید بروند، اینها هم راضی باشند، خیلی خوب بروند، ولی والله نظر خاصی در این کار نیست شما یک عده‌ای را از اینجا می‌فرستید و یک حقوقی هم به آنها خواهید داد اینها هم می‌روند. اتفاقا با مأمورین محلی تصادمی.
اختلافی پیدا می‌شود مأمور شما می‌گوید من که مأموریتی ندارم در این کار سرپرست دارد سرپرست هم که کاری نمی‌تواند بکند حاجی‌ها هم که زبان عربی نمی‌دانند بالاخره یک عده مردم بدبخت وسط ریگ روان بیابان عربستان زیر دست و پا می‌روند در این قسمت من تقاضا می‌کنم از آقای نخست وزیر که قبول کنند رئیس هیئت سرپرستی که می‌رود از مأمورین وزارت خارجه باشد که مسئول واقعی امر باشد که فردا اگر پیشامدی کرد ما بفهمیم و من اینها را که تذکر دادم البته در اینجا ضبط خواهد شد و بعد ملاحظه خواهید فرمود اگر این کار نشود در آتیه شما خبر پیش آمده‌ای سوء را اینجا می‌شنوید و همچنین سوء استفاده‌هایی که خواهد شد و مأمورینی که آنجا هستند حجاج را دچار زخمت خواهند کرد و تضییقاتی برای آنها فراهم خواهند کرد تنها راهش این است که مأمور مسئول عضو مستقیم وزارت خارجه باشد تحت‌نظر دولت که مطلع از جریان امور سیاسی باشد و از عهده حساب برآید اشخاص دیگری هم باشند که زیر دست این شخص باشند و ما هم بدانیم و بفهمیم، غیر از این شکل آقایان حجاج خو اهند رفت به مکه و از سرحدتی که باید عبور کند اشکال پیدا خواهد شد بنده اینجا تصویب می‌کنم از آن پولی که گرفته می‌شود و در حدود یک میلیون و نیم است آن سرپرست بعد از این خواهد گفت که آقا تذکرهاتان را ما سرپرستیم بدهید دست ما، سابقه دارد این امر، تذکره‌ها را می‌گیرند الان
اتومبیلشان می‌خواهد حرکت کند، از سرحد می‌خواهد عبور کند این بیچاره‌ها هم به دست و پا می‌افتند روی اضطرار لیره هم طلا هست و سبک می‌گویند لیره بدهید تذکره شما را زودتر بدهیم نتیجه امر این می‌شود که یک عده اشخاص یک استفاده کافی می‌کنند و یک عده‌شان زیر دست و پا خواهد رفت باید مأمور وزارت خارجه از تهران یا هر جایی مأمور وزارت خارجه هست باید برود و رئیس هیئت سرپرستی باشد و این را بنده تقاضا دارم آقای رئیس‌الوزرا قبول بکند. هر سرپرست دیگر که می‌خواهند بفرستند معاون او بکنند.
رئیس- آقای نخست وزیر.
نخست وزیر- بنده این قدر تشکر دارم از آقای اسکندری که یک مرتبه عقیده‌شان مو افق شده که اگر مأمور رسمی سابقه دار دولت مأمور این کار بشود این کار بهتر انجام می‌گیرد تای شخص دیگری از خارج برود چون بنابراین شده است که هر کسی دولت شد و سمتی در دولت داشت او ظالم است او جائر است و عرض کنم و با و قضا است آقا پریروز فرمودند که اگر از خارج کسی آمد که نوکر دولت نبود آن دیگر آب برابر قرآن است خوب بسیار خوب اگر حالا این طور بفرمایید خوب است.
در باب این قسمت که می‌فرمایند اگر بخواهید مأمور دولت ایران که مقیم حجاز است سر این کار باشد اشکالی که دارد این است که برای این مأمور اگر مان بخواهیم صبر بکنیم مأموریت آن محرز شود حرکت بکند برود در آنجا بماند یک اشکالی است اشکال دیگرش هم این است که تا وقتی که این آقایان حرکت بکنند و بروند و برسند به مکه و جده و مدینه سرپرستشان کی خواهد بود اگر این عمل را می‌خواهید بفرمایید حتماً آن آدم به خصوص باشد آن بدرد دوره‌ای که باید بپیماید نمی‌خورد اگر می‌خواهید بفرمایید از مأمورین رسمی وزارت خارجه باشد یعنی از مأمورین مقیم حجاز باشد یا مأمور دیگر بنده عرضی ندارم این را که اگر مجلس شورای ملی می‌خواهد بسیار خوب ممکن است که به اصطلاح از میان مأمورین عالی رتبه دولت باشد (عباس اسکندری- پیشنهاد شده) این یک مطلب دیگری است ولی آن را که شما پیشنهاد می‌فرمایید عملی نیست اما راجع به این نکته دیگرش را نمی‌دانم سفری کبار هر دولتی مثل دولت ایران در هر جا که معین می‌شوند هیچ ضرورتی ندارد که عضو رسمی وزارتخانه باشند هر کسی را از خارج که برای یک کاری صلاح دانستند دعوت می‌کنند به یک کاری می‌گمارند و بعد هم که تمام شد می‌رود پی کارش حالا این یک کار معین و معلوم که باید یک کسی باشد صاحب صفات وطن پرستی و آدم دوستی، اهل حشر و نشر باشد با مردمی، با حجاجی که می‌خواهند بروند مثل پدر باشند همه را به یک چشم نگاه بکند، آدم صحیح‌العمل و دلسوز باشد. حتماً از مأمورین وزارت خارجه هم معین کنیم بنده نمی‌دانم ولی علی ایحال به آن صورتی که نوشتند قابل قبول نیست.
رئیس- آقای رضوی.
رضوی شیرازی- بنده تصور می‌کنم اقایانی که غالباً اظهاری کردند در موضوع این پیشنهاد از وضعیت سابقه مکه و رفتن حجاج در سنوات دیگر اطلاعاتی به گوششان نرسیده حالا در آن ادوار گذشته کیفیت حجاج ایرانی چه جور بوده بنده نمی‌دانم ولی در این سنوات اخیر آقا کیفیت مسافرت به این صورت انجام می‌گرفت که غالب مسافرین جنوب را که حالا بنده واردتر بودم اینها می‌نشستند توی کشتی بادی زیرا که به طور قاچاق می‌خواستند بروند و توی کشتی بخاری و بزرگ‌تر نمی‌توانستند بنشینند و یک قایق می‌آمد آنها را از کنار دریا عبور بدهد و آنها می‌بردند کویت در کویت که می‌رفتند به وسیله یک نفر تاجر یا کاسب آنجا یا چهار تا گاراج داربست و بند بکنند. یک ماشینی بگیرند و پول بدهند و آنها را برسانند و بعد از این که اینها می‌روند آیا در بین راه کجا می‌خوابند، چه می‌خورند، چه جور به آنها می‌گذشت.
اینها دیگر یک توضیحاتی است که باید یک نفر حاجی را پیدا کرد و نشست بغل دستش و از او پرسید و بعد آنچه بنده کراراً شنیده‌ام این است اینها زندگانیشان به اینجا کشیده که روی یک زمین خشک خوابیده‌اند و اغلب مواقع باران گیر شده‌اند، مریض شده‌اند و عاقبت هم عده زیادی از آنها به عمل حج نرسیده‌اند این سابقه تا پارسال بود از این جهت آقایان با مسرت کامل اقدام دولت را تحسین بکنند برای این که با وضعیت آن جوری الان دولت آمده یک نظم و ترتیبی داده اولًا اتومبیل ایرانی و از ایران آنها را سوار می‌کنند اجازه هم دارد برود برساند و برگردد این خودش آقا یک فرجی است برای مسافرین که قیمت ندارد.
دوم این است که یک سرپرست و یک مقدار دارو و دکتر معین می‌کنند که اگر در بین راه مریض شدند، بیچاره شدند، کسالتی پیدا کردند وسیله داشته باشند. بنده راجع به خسارت‌هایی که غالب به این اشخاص وارد شده بود می‌خواستم عرض کنم خودم این داستان کسالت و مرض این افراد یک صورتی داشت به حال وقت آور از این جهت است که یکی از اعمال بسیار لازم بود همین مراقبت‌های بهداشتی بود از این رو و این مقدمات است که بنده تصور می‌کنم که آقایان قضیه را روی قیاس این که، اوضاع گذشته با اوضاع حالا چه قیاسی دارد اگر نگاه بکنند همه مثل ما کمال رضایت را از دادن این پیشنهاد و از این لایحه پیدا می‌کنند و حتی عوض این که آقای امینی هم بخواهند صرفه جویی کنند شاید یکقدری هم بیشتر اجازه می‌دادند تا این که این باب مفتوح شود اگر بنا شود که حجاج ایرانی هم مثل حجاج هند یا سایر ممالک می‌توانستند یا یک امیرالحاج با یک احترامی بروند آنجا مثل سابق اینها با یک عزتی، با یک جلالی با یک وسیله راحتی می‌توانستند بروند و برگردند متأسفانه مبتذل‌ترین کیفیات حج تا امروز حجاج جاوه معروف هستند ولی متأسفانه اخیراً حجاج ایران هستند، از این جهت است که بنده خواستم این توضیح را عرض کنم به آقایان که از این نظر است که حالا دولت آمده و نفری صد تومان هم می‌خواهد بگیرد به این ترتیب و یک چنین کیفیتی بوده است که دولت یک طرحی داده منتها در هر عملی باید مراقبت کرد، دقت کرد که بهتر انجام بگیرد و زودتر انجام و بگیرد قضیه مرتب بشود و الّا اگر مراقبت نکنند صورت بدی به خودش می‌گیرد بنده می‌خواهم عرض کنم که ۴۷ لیره شما می‌شنوید می‌دهند به دولت سعودی همین حاجی می‌دهد چون زورش نمی‌رسد و علاجی ندارد باید بدهد این را اینقدر دلسوزی برایش می‌کنید ولی آن را و بالاخره ایرادی نداریم باید بدهد اما مال خودمان را دریم کم می‌کنیم در حالی که یک مقداری نزدیک به همین مبلغ این مردم به مرز داران که حالا انشاء الله داخلی نیستند می‌پردازند بنده فقط می‌خواستم استدعا بکنم که مجلس هر چه زودتر توجهی به این موضوع بکند تصور می‌کنم هر چند که مجلس شورای ملی موافقت به اصل طرح و لایحه بکند رویهمرفته به این کیفیت به صلاح نیست.
امینی- دولتی قبول کرده است رأی نمی‌خواهد.
رئیس- آقای معدل
معاون نخست وزیر- عرض می‌کنم بنده استدعا می‌کنم امروز روز پنجم ذیقعده این است قانون اگر بگذرد یک تشریفاتی دارد که باید به صحه اعلیحضرت همایونی برسد و تا گذرنامه هم داده نشود به زائرین از نقاطشان نمی‌توانند حرکت بکنند باید تزریق بشوند، باید واکسن بزنند بعد حرکت کنند بالاخره یک طوری بشود که تکلیف زائرین روشن بشود که در این باب امروز یک تصمیمی را اتخاذ بفرمایند که انشاء الله به نتیجه برسد.
بعضی از نمایندگان- رأی
رئیس- قرائت می‌شود اصلاحش بفرمایند (به شرح زیر قرائت گردید) پیشنهاد می‌کنم یک نفر عضو وزارت خارجه نماینده ایران مأمور کارهای حجاج برای اداره این کار در نظر گرفته شود.
رئیس- نظر آقای نخست وزیر همین است این را قبول می‌فرمایید یا نوشته شود دولت؟
نخست وزیر- بنده عرض کردم اگر این نظر را داشته باشند دولت در موقع این کار را در نظر خواهد گرفت و این از جمله اختیارات دولت است ولی پیشنهاد به این صورت قابل قبول نیست.
رئیس- رأی گرفته می‌شود به این پیشنهاد اسکندری قبول کردند به همین طوری رئیس آقای نخست وزیر قبول کردید؟
نخست وزیر- نخیر نخیر
رئیس- رأی گرفته می‌شود پیشنهاد آقایانی که موافقند قیام کنند (عده کمی برخاستند) تصویب شد. پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود. پیشنهاد آقای مشایخی به شرح زیر قرائت گردید. پیشنهاد می‌کنم تبصره زیر به ماده واحده اضافه شود: پنجاه درصد وجوهی که طبق ماده بالا دریافت می‌شود به جمعیت شیر و خوشید سرخ تأدیه می‌شود که به مصرف امور خیریه برسد.
حاذقی- خواهش می‌کنم پس بگیرید می‌روند با پیشنهاد آقایان و تصویب نمی‌شود و گناهش گردن شما می‌ماند.
رئیس- آقای مشایخی
مشایخی- اولًا این پیشنهاد به صورت ظاهر مشابه با پیشنهاد آقای مهندس رضوی تلقی می‌شود و بلکه می‌شود گفت که پیشنهاد آقای مهندس رضوی یک حد اعلای پیشنهاد بنده است و بنده خواستم ذهن
آقایان را به این موضوع جلب کنم که بنده وقتی که پیشنهاد را داده بودم البته بعد از پیشنهاد آقای مهندس رضوی نبوده پیشنهادات در آن واحد تسلیم آقایان منشی‌ها شد وقتی که نمره زدند مال بنده نمره ۵ خورده بنابراین یک پیشنهاد را بنده نمی‌خواهم از سر توضیح بدهم این بود که اصولًا بنده تصور می‌کنم در این موضوع یک مطالعه بیشتری بایستی شده باشد و مخصوصاً از قیافه امروز مجلس و مطالبی که می‌گویند بنده تصور می‌کنم که آقای نخست وزیر باید دقت بکنند که آیا از برای رفتن این هیئت سرپرستی محاسبه دقیق شده که تعیین بشود چقدر خرج خواهند داشت بنده تصور می‌کنم که محاسبه دقیق نگرده‌اند چرا؟ برای این که وقتی که آقای امینی پیشنهاد کردند که ۵۰ تومان بشود به جای صد تومان از طرف دولت دفاعی نشد و اگر مجلس رأی داد قانون را باید به موقع اجرا بگذارند ولی لازم بود که دولت دفاعی بکند اگر مجلس تشخیص داد که برای اعزام هر نفر یک شاهی به عنوان سرپرستی لازم است گرفته شود و مخارج سنگینی نشود و آن مخارج را کم کرده باشد بهتر این بود که از طرف دولت دفاعی شده باشد و گفته شود که آقا اگر صد تومان را ۵۰ تومان بکنید از نظر سرپرستی و از نظر حمایت اتباع ایرانی در خارج نظر شما تأمین نخواهد شد بنابراین دقت کافی نشده پس اگر من پیشنهاد بکنم علاوه بر آن ۲۰۰ تومانی که آقای مهندس رضوی پیشنهاد کردند ۵۰ درصدش هم به نفع شیر و خورشید سرخ تعیین بکنید ممکن است باز هم شما حرفی نزنید برای این که این خرجی که شده بنده مطابق مشاهداتی که در روزنامه‌ها کردم پانزده هزار نفر مسافر می‌خواهد برود به مکه پانزده هزار صد تومان می‌شود یک میلیون و نیم تومان آقای امینی پیشنهاد کردند ۵۰ تومان.
نصف شد عوض آن شد هفتصد و پنجاه هزار تومان خرجتان اینقدر است؟
قطعاً نمی‌توانید جواب مثبت بدهید برای این که حالا اگر یک میلیون و نیم تومان بود چرا تصویب شد که هفتصد و پنجاه هزار تومان آقای امینی درست است و مجلس هم تصویب کرد ولی نماینده دولت باید جواب صریح بدهد دفاع بکند از یک پیشنهادی که مخالف پیشنهاد دولت است باید بیایید پشت تریبون بیایید و بگویید آقا من حساب کردم این بودجه هیئتی که می‌خواهیم بفرستیم حقوق سرپرست، مخارج طبیب دارو و سایر مخارج در نظر گرفته شده و با این مبلغ منظور دولت تأمین نمی‌شود و دولت دفاع نکرد. البته دولت هم باید در حدود قانونی که در مجلس تصویب شده است عمل کند بنده یک نکته دیگری می‌خواهم تذکر بدهم و آن این است که جناب آقای تقی‌زاده در ضمن صحبت در بودجه مملکتی یک شوخی فرمودم که بایستی در هزینه‌های مملکت صرفه‌جویی کرد این یک اصل مسلمی است و همه طرفدار آن هستیم و باید حتی‌الامکان کم کرد از جمله فرمودند لزومی ندارد دولت برای سفارت برزیل یا مشابه برزیل یک مخارج سنگینی عهده دار شود بنده در اینجا می‌خواهم توجه آقایان را در این نکته جلب بکنم که ملاحظه بکنند با تذکر و توجه به این که هزینه‌های مستمر زائد بایستی حذف شود و صرفه‌جویی در مملکت بشود ولی یک ارقامی هست، یک خرج‌هایی است که مثبت است البته از نقطه نظر این که هیثیت سیاسی و استقلال ایران در مقابل ممالک خارج همیشه مسلم و محرض باشد آن خرج‌ها را همیشه باید کرد و آن موضوع سفارتخانه‌های خارجی است به طور کلی در تمام دنیا من شنیده‌ام که مملکت ایران ...
رئیس- به پیشنهاد مربوط نیست
مشایخی- ... مقصود من این بود که اگر ما سفارتخانه در عربستان صعودی باشیم این وقایعی که در ادوار گذشته اتفاق افتاده بود و سر ابوطالب یزدی را زدند دیگر تکرار نمی‌شد و البته مأمورین دولت دفاع می‌کرند به هر حال چون راجع به این موضوع آقای مهندس رضوی پیشنهاد کردند که از هریک دویست تومان گرفته شود و مورد توجه مجلس واقع شده و تصویب شد بنده مقصودم این بود که توضیحاتی در این زمینه بدهم و پیشنهاد خودم را مسترد کنم.
رئیس- آقای نخست وزیر
نخست وزیر- آقای مشایخی خیلی بیانات فرمودند از وزارت دارایی وزارت خارجه طرز تنظیم، مطالعه کردن، حساب کردن، بی مطالعه آوردن و بعد هم پیشنهادشان را پس می‌گیرند فرض کنید آقا این یک عملی است که واقع شده است برای دفعه اول که قابل مطالعه نبود به جهت این که معلوم نیست بالاخره چند نفر حاجی خواهند رفت اگر معلوم شد چند نفر فی‌الواقع خواهند رفت و بعد با این تحمیلاتی که امروز شروع کردید به آنها بشود بعد از این هم خواهند رفت آن وقت ممکن است بنده صورت بیاورم حالا مخارجش چقدر شده بنده چه عرض کنم گفت آقا یک کسی یک توپ قدکی برد پیش خیاطی گفت آقا این را قبا بدوز و بعد چانه زد و برگشت گفت دو تا قبا بدوز گفت چشم آمد بیرون و گفت سه تا بدوز گفت چشم تا شد هفت تا و بعد روزی که رفت قباها را تحویل بگیربد دید هفت تا قبای عروسک دوخته است به خیاط گفت اینها چیست که دوخته‌ای؟ گفت دفعه اول که مراجعه کردی خیال کردم برای پسرت می‌خواهی گفتی سه تا گفتم چشم یک توپ قدک یک دانه آقا بیشتر نمی‌شود گفتی هفت تا و خواهش کردی و معلوم شد که برای خودت نمی‌خواهی و برای عروسک می‌خواهی حالا آن هفتصد و پنجاه هزار تومان اگر بدهی به قدر هفتصد و پنجاه هزار تومان احترام و تجلیلات قائل خواهیم شد. یک میلیون و نیم اگر بدهید به قدر یک میلیون و نیم اسباب احترام ملت ایران در خارج فراهم خواهد شد هیچ چیز هم ندهید خودشان می‌روند. مادامی که مجلس به دولت اجازه نداده است که یک دینار و یک شاهی و صد تومان و پنجاه تومان به حاجی تحمیل بکند بنده که نمی‌توانستم به حاجی تحمیل کنم وبید قانون باشد و حالا اگر تصویب بفرمایید پنجاه تومان تازه که بنده نمی‌دانم چند نفر از آقایان حاضر خواهند شد ه این مبلغ را بدهند و باید ۵۰ تومان اینجا بدهند سی تومان آنجا بدهند و صد تومان آنجا بدهند نمی‌دانم چقدر است (صحیح است) این است اصرار کردم، خواهش کردم هر تکلیفی که آقایان دارند امروز معین بکنید که به بینیم چقدر خواهند داد و بدانیم بالاخره با این تحمیلات امروز چند نفر حاضر خواهند شد که بروند یعنی چند نفر پول می‌دهند و آن پولی که خواهند داد مقیاس عملیاتی خواهد بود که ما می‌توانیم بعد از این انجام بدهیم و بنده خواهش می‌کنم که من‌بعد درس مطالعه امور مالی در مجلس جنابعالی به بنده ندهید.
رئیس- پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود. (پیشنهاد آقای دهقان به شرح زیر قرائت گردید) بنده پیشنهاد می‌کنم به جای یک هزار ریال نفری سه هزار ریال از اشخاصی که عازم حج هستند گرفته شود.
رئیس- آقای دهقان (گفته شد- نیستند) پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود (پیشنهاد آقای کهبد به شرح زیر قرائت گردید ریاست محترم مجلس شورای ملی اینجانب پیشنهاد می‌نمایم تبصره زیر به ماده اول این قانون اضافه شود:
تبصره- دولت مکلف است به صورت هزینه این کار را منتشر و اگر مازادی داشت مبلغ اضافه را به بنگاه حمایت مادران کارسازی دارد
رئیس- آقای کهبد
کهبد- بنده پیشنهادی کردم آقا خیلی ساده است تصور می‌کنم که مورد توجه جناب آقای نخست وزیر هم قرار گیرد و آن این است که بنده پیشنهاد کردم از این مبلغی که از حجاج گرفته می‌شود حسابش را دولت نگه بدارد اگر مازادی پیدا کرد. اضافه بر هزینه مازادش را دولت به بنگاه حمایت مادران بدهد و خیال می‌کنم پیشنهاد بدی نباشد (صحیح است)
رئیس- آقای
نورالدین امامی کهبد- بنده به تمام بنگاه‌های خیریه پیشنهادم را اصلاح می‌کنم
نورالدین امامی- اجازه بفرمایید استدعا می‌کنم تصور می‌کنم برای مرتبه اول است که برای انجام مراسم مذهبی مالیات وضع می‌کنیم
کشاورز صدر- ایشان پس گرفتند
کهبد- خود آقای نخست وزیر قبول می‌کنند
رئیس- پس نگرفتند بفرمایید
نورالدین امامی- پس بیاییم ما فرض کنیم که هر کس نماز خواند یک تومان بدهد به شیر و خورشید، روزه گرفت یک تومان بدهد به شیر و خورشید تمام افراد آقا می‌توانند از جیب خودشان به شیر و خورشید کمک بکنند به ۱۵ هزار نفر از اشخاصی که فرش خودشان را فروخته‌اند برای این که ادای وظایف مذهبی‌شان را بکنند چرا وضع مالیات می‌کنید، آقای نخست وزیر هم توضیح دادند که برای ۵۰ تومان اندازه ۵۰ تومان ما تشکیلات خواهیم داد و برای صد توامان اندازه صد تومان، امروز سه ساعت وقت تلف شده ۱۵ هزار نفر مردم بلا تکلیف مانده‌اند. (صحیح است) اجازه بدهید پیشنهادتان را پس بگیرید که این کار تمام بشود آقا (صحیح است) این قدر تشریفات لازم ندارد
رئیس- پس گرفتید آقا؟
کهبد- خیر قربان
معاون نخست وزیر- در قانون نوشته شده شاید آقایان متوجه نیستند که اگر مازادی پیدا بکند در حساب مخصوصی نگه داشته می‌شود برای سال آتیه که به مصرف همین کار برسد این به خزانه مملکت نمی‌رود و به جایی هم نمی‌رود و محفوظ هم نگه داشته می‌شود به این جهت بنده خواهش می‌کنم آقای کهبد هم پس بگیرند پیشنهادشان را
فولادوند- آقا عده کافی نیست پس بگیرید پیشنهادتان را آقای کهبد.
کهبد- بنده پس گرفتم.
رئیس- پیشنهاد دیگری قرائت بشود.
(پیشنهاد آقای قبادیان به شرح زیر قرائت گردید)
پیشنهاد می‌کنم از هر زواری که برای حج می‌رود عوض یکصد تومان هشتاد تومان گرفته شود.
رئیس- تا ۵۰ تومان مجلس رأی داد کمر می‌توانید بفرمایید بیشتر نمی‌توانید.
رئیس- پیشنهاد دیگری قرائت بشود.
(پیشنهاد آقای مهندس احمد رضوی به شرح زیر قرائت گردید)
پیشنهاد می‌کنم مأمورین اعزامی همگی از بین کارمندان کشوری دولت انتخاب وفقط هزینه راه و فوق العاده آنان از محل پانصد ریال دریافتی تأمین و پرداخت گردد.
رئیس- آقای مهندس رضوی
مهندس رضوی- پیشنهاد بنده تمام مشکلات و نگرانی‌های اشخاص را رفع می‌کند.
پیشنهاد بنده این است که هر کس که همراه قافله حرکت می‌کند اعم از سرپرست یا طبیب یا دارو ساز وغیره از دستگاه دولتی انتخاب بشوند منظور بنده این است که اشخاصی باشند که مسئول باشند و بعد از مراجعت هم ما بتوانیم حساب از آنها پس بگیریم اقلًا حساب حفظ شئونات مملکت را از آنها پس بگیریم. بنده سوء ظنی به اشخاص خارج از دستگاه دولت ندارم ولی فکر می‌کنم که هر کس از خارج انتخاب بشود که این کار را به عهده بگیرد اگر موفق نشد که نظر ما را تأمین کند آن وقت مسئول این کیست؟ به کی باید ایراد گرفت؟ این است که از آقایان تقاضا می‌کنم موافقت بفرمایید که این جا مأمورین دولت انتخاب بشوند البته از مأمورین صلاحیت دار که هزینه راه و فوقالعادهشان از این محل داده بشود حقوق هم کماکان از اعتبار دولت پرداخته بشود ممکن است یک مرتبه دیگر قرائت بفرمایید (به شرح سابق مجدداً قرائت شد)
رئیس- آقای معدل
معدل (معاون نخست وزیر)- همان طوری که اینجا تذکر داده شده این بار اول است که این کار می‌شود واز آن گذشته هم تصور بفرمایید که ۱۵ هزار نفر، ده هزار نفر، پنج هزار نفر حاجی را با هم نمی‌شود حرکت داد که یک عده خاص را معین بکنیم همراه آنها به عنوان سرپرستی بروند باید در عمل دید که از بین خود آنها یک نفری که مورد اعتماد آنها است به سرپرستی آنها گماشته شود یا یک شخص حاجی از مأمورین دولت گماشته شود همین طور که جناب آقای نخست وزیر فرمودند یک وقتی است که آقایان افراط می‌فرمایند از این که اگر مأمور دولت در یک جایی باشد آنجا خراب می‌شود یک جا است که اعتماد اشخاص در این باب لازم است که اگر یک مردی را دویست نفر حاجی، ۵۰ نفر حاجی، صد نفر حاجی آمدند گفتند آقا دلمان می‌خواهد که سرپرستی‌مان با این مرد باشد چون این هیئت سرپرستی ملاحظه بفرمایید امسال ما در این کار مبتدی هستیم سایر ملل هم کاروان درست کردند باید از آنها هم اقتباس کنیم فرصتمان هم کم است مطالعه‌مان هم در این کار کم است بایستی بعد از این ما بهتر بتوانیم اداره کنیم مثلًا شاید اهالی یک نقطه باید جمع می‌شوند بین خودشان جمع می‌شوند و یک نفر را انتخاب می‌کنند دست دولت را نبندید و بنده تصور می‌کنم اینها هم یک کمی اسمش مداخل قوه مقننه در قوه مجریه است.
رئیس- آقای نخست وزیر نظرتان چیست؟
نخست وزیر- بسته برای مجلس است.
فولادوند- آقای این را پس بگیرید خواهش می‌کنم، عده کافی نیست.
رئیس- آقای ارباب شما مخالفید؟
ارباب- بلی، بنده با کمال ارادتی که به جناب آقای مهندس رضوی دارم (مهندس رضوی- مرحمت دارید) باید مخالفتم را اینجا عرض کنم که در امور دنیوی مأمورین دولت به حد کاملی مداخله دارند دیگر در امر اخروی نمی‌خواهد مداخل داشته باشند بنده دیگر نظر به احترام جنابعالی عرضی نمیبکنم ولی همینقدر عرض می‌کنم که مردم را در آخرت به دست مأمورین دولت گرفتار نکنید.
۳ - موقع و دستور جلسه آینده- ختم جلسه
رئیس- دو نفر از آقایان بیشتر بیرون نیستند این پیشنهادات هم همه محتاج به رأی است ...
(حاذقی- اول اسم آقایانی که از جلسه رفته‌اند بیرون بخوانید)
اگر پیشنهادات هم قرائت بشود بالاخره به جلسه آینده می‌ماند چون عده کافی برای رأی نیست بنابراین جلسه برای روز یکشنبه خواهد بود
(مجلس سی و پنج دقیقه بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی- رضا حکمت
تصویب‌نامه‌ها
شماره ۹۳۴۶ ۲۲- ۶- ۳۲۷
وزارت کشور
هیئت وزیران در جلسه ۲۰ شهریور ماه ۱۳۲۷ به موجب پیشنهاد شماره ۲۲۵۸۳ ر ۴۳۰۱۷ وزارت کشور تصویب نمودند به منظور تشویق و ترقی صنایع داخلی کشور فیلم‌های ناطق فارسی محصول کارخانه شرکت سهامی میترافیلم که به وسیله هنرپیشگان ایرانی در داخله کشور ایران تهیه می‌شود نفقط برای یک ساله ۱۳۲۷ از پرداخت عوارض شهرداری معاف گردد.
تصویب‌نامه در دفتر نخست وزیر است:
م- ۳۶۶۶ ۲۲ ر ۶ ر ۳۲۷
وزارت دارایی
هیئت وزیران در جلسه ۲۰ شهریور ماه ۱۳۲۷ بنا به پیشنهاد شماره ۱۰۳۵۹ به تاریخ ۲۷/ ۶/ ۲ وزارت فرهنگ و موافقت شماره ۱۳۲۱ را به تاریخ ۱۳۲۷/ ۶/ ۹ وزارت دارایی و تعقیب بند سه تصویب‌نامه شماره ۲۲۷۷۴ به تاریخ ۳۲۶/ ۱۱/ ۱۹ تصویب نمودند به محصلینی که در ممالک خارجه در مراحلی پائینتر از دانشگاه تحصیل می‌کنند و وزارت فرهنگ به آنها کمک خرج میبدهد معادل کمک مزبور کمیسیون ارز پروانه ارزی از اسعار خزانه داری کل صادر نماید تصویب‌نامه در دفتر نخست وزیر است.
م- ۳۶۶۹ از طرف نخست وزیر
شماره ۱۰۰۲۶ ۲۲- ۶- ۳۲۷
وزارت دارایی
هیئت وزیران در جلسه ۲۰ شهریور ماه ۱۳۲۷ وزارت دارایی آئین‌نامه زیر را تصویب نمودند.
۱- صید ماهی به وسیله دینامیت و بطری و محتوی آهک و هر نوع مواد منفجره دیگر در کلیه آب‌های کشور اعم از رودخانه- چشمه- مرداب- دریاچه و دریا اکیداً ممنوع است.
۲- صید ماهی با هر نوع مواد سمی و مخدره در کلیه آب‌های کشور اکیداً ممنوع است.
۳- متخلفین از این مواد بایستی خسارات وارده به منابع ماهی کشور و پل‌ها و ساختمان‌های رودخانه‌ها را طبق تشخیص کارشناسان جبران نمایند و عمل آنان نیز خلاف تشخیص شده و طبق آئین‌نامه کیفر اعمال خلافی مجازات خواهند شد.
۴- فرمانداری‌ها و بخشداری‌ها و دادگاه‌های مربوطه مأمور اجرای این تصویب‌نامه می‌باشند تصویب‌نامه در دفتر نخست وزیر ست.
م- ۳۶۶۸ از طرف نخست وزیر
شماره ۱۱۷۰۴ ۲۱- ۱۳۲۷۶
وزارت کشاورزی
هیئت وزیران در جلسه ۲۰- ۶- ۲۷ تصویب نمودند که تصویب‌نامه مورخ ۱۳- ۴- ۱۳۲۷ شماره ۱۰۹۴۰ به طریق ذیل اصلاح گردد:
کلیه وارد کنندگانی که از اول بهمن ماه ۳۲۶ لغایت مرداد ماه ۱۳۲۷ ارز دولتی برای ورود مشین آلات کشاورزی و حفاری و تلمبه جهت آبیاری و تراکتور و سایر ماشین آلات و ادوات و قطعات منفصله و یدکی آنها و دستگاه‌های آزمایشی و سموم مربوط به دفع آفت نباتی و لوازم دامپزشکی گرفته‌اند از لحاظ مقررات ورود و نحوه استفاده مصرف کنندگان مشمول تصویب‌نامه شماره ۹۵۸۸ مورخ اول شهریور ماه ۱۳۲۷ بوده و باید اجازه خرید و تصرف آن به مصرف کنندگان به طوری که در تصویب‌نامه مورخ اول شهریور ماه ۱۳۲۷ مطرح است با رعایت مقرراتی که به وسیله وزارت کشاورزی تنظیم و به تصویب هیئت وزیران رسیده است داده شود. تصویب‌نامه در دفتر نخست وزیر است.
م ۳۶۶۵ از طرف نخست وزیر
شماره ۱۱۷۲۸ ۲۲- ۶- ۲۷
وزارت دارایی
هیئت وزیران در جلسه مورخه ۲۰- ۶- ۲۷ و پیرو تصویب‌نامه
شماره ۷۴۹۴ مورخ ۲۰- ۴- ۲۷
برای تمرکز یافتن امور مربوط به رسیدگی به کالاها و تعدیل نرخ‌ها و همچنین تثبیت قیمت‌ها و منع احتکار و ایجاد هم آهنگی بین قسمت‌های سابق‌الذکر و نیز برای مراقبت دقیق در جری کلیه قوانین مربوط به این امور تصویب نمودند.
۱- اداره تثبیت قیمت‌ها و منع احتکار وزارت اقتصاد ملی با قسمت رسیدگی به کالاها و تعدیل نرخ‌ها مشترکاً در دفتر نخست وزیری انجام وظیفه خواهند نمود.
تبصره- کارمندان اداره فوقالذکر کماکن جزء سازمان وزارت اقتصاد ملی بوده و حقوق و مزایای خود را از همان محل اعتبارات قبلی دریافت
خواهند نمود منتها از لحاظ اجرای قوانین مربوطه و برنامه پائین آوردن قیمت اجناس طبق تعالیمی که در قسمت رسیدگی به کالا و تعدیل نرخ‌ها داده می‌شود انجام وظیفه می‌نمایند.
۲- کمیسیونی مرکب از مدیر اقتصاد ملی وزارت دارایی- مدیر غله- شهردار تهران- معاون یا مدیر کل قضایی وزارت دادگستری- معاون وزارت اقتصاد مرتباً در دفتر نخست وزیر تشکیل می‌شود تا برنامه اجرای تعدیل و تثبیت نرخ‌ها و رسیدگی به کالاهای وارداتی را مطابق قوانین و مقرارت تعیین نمایند.
۳- کمیسیون مذکور مکلف ست برای اجری قوانین مربوط به تثبیت نرخ‌ها و تعدیل قیمت اجناس مورد احتیاج عامه و تسریع در اجرای منظور دولت که پائین آوردن قیمت اجناس و ایجاد نظم و ترتیب در رشته‌های مختلف کسب و تجارت می‌باشد با مراعات قوانین و مقررات مربوطه به ترتیب صدور جواز برای اصناف مختلف و درجه‌بندی آنها مخصوصاً در قدم ول جواز نانوایی‌ها پیش‌بینی نموده و برای اجرا به قسمت‌های مربوطه (شهرداری‌ها از لحاظ اصناف- وزارت دارایی از لحاظ ارز و کالاهای انحصاری- وزارت اقتصاد ملی از لحاظ واردات و تجارت و دلالی و بنکداری و بالاخره حمایت از تجارت و کارخانه‌جات داخلی ابلاغ نمایند.
۴- وزارت دادگستری موظف است هر چه زودتر تعداد دادگاه‌های سیار را به سی دادگاه رسانیده و به قسمت رسیدگی به کالاها و تعدیل نرخ‌ها معرفی نماید.
۵- تمام نرخ‌هایی که کمیسیون مذکوری قسمت تعدیل نرخ‌ها تعیین می‌کند باید فوراً از طرف قسمت مربوطه یا شهرداری برای اطلاع عامه و اجرا چاپ و اعلان گردد. تصویب‌نامه در دفتر نخست وزیر است.
م- ۳۶۶۷ از طرف نخست وزیر
شماره ۷۹۸۹ ر ۱۸۷۷۸ ۲۱- ۶- ۲۷
آقای محمد رضا مشکوری سردفتر اسناد رسمی ازدواج و طلاق شیراز
پیرو ابلاغ شماره ۵۶۹۶ ر ۸۷۴ ۱۵- ۵- ۲۷۰۵ نظر به این که محاکمه انتظامی شما منتهی به محکومیت توبیخ کتبی با درج در مجله شده به موجب این ابلاغ رفع تعلیق شما را از تصدی دفاتر اسناد رسمی و زدواج و طلاق اعلام می‌دارد.
وزیر دادگستری
شماره ۸۹۰۷۸ ر ۱۸۸۰۲ ۲۱- ۶- ۲۷
آقای یحیی علایمی پراسکانرود
به موجب این ابلاغ دفاتر شما را در قریه سراسکندر هشترود برای ثبت ازدواج و طلاق رسمیت می‌دهد.
وزیر دادگستری
شماره ۷۰۱۶ ر ۱۸۷۷۰ ۲۱- ۶- ۲۷
آقای پولس سعده سردفتر ازدواج مشهد
به موجب این ابلاغ استعفای شما از تصدی دفتر ازدواج پذیرفته می‌شود.
وزیر دادگستری
شماره ۸۰۸۴ ر ۱۸۷۹۶ ۲۱- ۶- ۲۷
آقای محمود خالدی سر دفتر ازدواج قریه شاهین کردستان
به موجب این ابلاغ استعفای شما از تصدی دفتر ازدواج پذیرفته می‌شود.
وزیر دادگستری
شماره ۸۱۲۳ ر ۱۸۷۷۴ ۲۱- ۶- ۲۷
آقای سید محمد بنی‌هاشم
به موجب این حکم به سمت سر دفتر اسناد رسمی درجه سوم بجنورد منصوب می‌شوید طبق مقررات مشغول انجام وظیفه شوید.
وزیر دادگستری
شماره ۷۴۶۵- ۱۸۰۲۲ ۱۳- ۲- ۲۷
آقای محمد حسین درودیان سر دفتر سابق ازدواج و طلاق نقوسان تفرش
پیرو ابلاغ شماره ۳۲۴- ۱۰۸۹- ۱۷- ۱- ۲۷ نظر به این که محاکمه انتظامی شما منتهی به برائت شما شده به موجب این ابلاغ رفع تعلیق شما را از تصدی دفتار ازدواج و طلاق اعلام می‌دارد.
وزیر دادگستری
شماره ۸۰۶۱- ۱۸۱۸۶ ۱۴- ۶- ۲۷
آقای محمد کاظم جبلعا ملی سردفتر اسناد رسمی شماره ۳۶ اصفهان
به موجب این ابلاغ استعفای شما از تصدی دفتر اسناد رسمی پذیرفته می‌شود.
وزیر دادگستری
شماره ۷۹۲۲- ۱۸۱۹۰ ۱۴- ۶- ۲۷
آقای سید مهدی موسوی دفتریار درجه اول دفتر اسناد رسمی شماره ۱۷ اصفهان
به موجب این حکم به سمت سردفتری اسناد رسمی درجه سوم اصفهان منصوب می‌شوید طبق مقررات مشغول انجام وظیفه شوید.
وزیر دادگستری
شماره ۸۰۰۴- ۱۴۴۸۹۷ ۱۸- ۶- ۲۷
آقای عبدالله امامی
به موجب این حکم به سمت سردفتری اسناد رسمی رجه سوم دزاشیب شمیران منصوب می‌شوید طبق مقررات مشغول انجام وظیفه شوید.
وزیر دادگستری
شماره ۷۴۸۵- ۱۸۰۲۰ ۱۳- ۶- ۲۷
آقای سید محسن غیاثی
به موجب این ابلاغ دفتر شما را در قریه حنا حومه آباد برای ثبت ازدواج رسمیت می‌دهد.
وزیر دادگستری