مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۸ شهریور ۱۲۸۹ نشست ۱۴۰
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری دوم | تصمیم‌های مجلس | درگاه انقلاب مشروطه |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری دوم |
مجلس شورای ملی ۱۸ شهریور ۱۲۸۹ نشست ۱۴۰
جلسه ۱۴۰
صورت مشروح روز شنبه پنجم شهر رمضان المبارک ۱۳۲۸
مجلس در ساعت و نیم قبل از غروب افتاب در تحت ریاست آقای ذکاءالملک تشکیل شد.
و صورت مجلس روز پنج شنبه را آقای معاضد الملک قرائت نمودند.
رئیس ـ در باب صورت مجلس اگر ملاحظه هست بفرمائید.
دکتر علیخان ـ در مطلب آخری صورت مجلس نوشته شده است که در هفته چهار روز مجلس تشکیل میشود گمان میکنم که چون عده کافی نبود قرار شد در جلسه بعد رأی گرفته شود و به علاوه رأی داده شده است که در تابستان هفته سه روز رسما منعقد شود در باب آقای بهبهانی مدتی است که در صورت مجلس اسم ایشان غائب نوشته میشود حالا از هیئت رئیسه سئوال میکنم تا چند مدت باید آقای بهبهانی نمیاورند خوب است انتخاب شده اند چرا تشریف نمیاورند خوب است اطلاع دادم شود که تشریف میاورند یا خیر و اگر عذری دارند که حالا نمیتوانند بیایند بگویند که بعد از فلان مدت میایم.
رئیس ـ از ماست که به ایشان اعلام نمائیم که منتخب شده اند و باید تشریف بیاورند به مجلس از ایشان است چنانچه تشریف نمیاورند جواب بدهند.
متین السلطنه ـ جلسات مجلس به واسطه ماه مبارک رمضان عصر اتفاق افتاده است و کمیسیونها هم به واسطه این به عهده تعویق افتاده است خوب بود مراعاتی از کمیسیونها معین میشد که کمیسیونها هم کارشان تعویق نمی افتاد و چنانچه از راپورت این هفته معلوم شد که هیچ یک از کمیسیونها منعقد نشده است و اگر بعضی ها منعقد شده است به واسطه غائب بودن اعضاء داخل در مذاکره نشده است استدعا دارم یک روزی را معین فرمائید برای معین کردن کمیسیونها و الان این حاضر و غائب مجلس همه روزه مداومت خواهد شد کمیسیونها هیچ وقت منظم نخواهد شد.
محمد هاشم میرزا ـ در مسئله انتخاب نمایندگان یزد در صورت مجلس نوشته شده است که اعتراض نشده است معذلک طبع و توزیع شده است خواستم عرض نمایم در صورتی که اعتراض نداشته باشد طبع و توزیع نمیشود اعتراضی داشت که طبع و توزیع شده است و دیگر سئوالیکه از وزارت داخله کرده بودم و آقای ناصر الاسلام هم تاکید فرمودند نوشته شده باید نوشته شود.
کاشف ـ در جلسه گذشته تقاضا کردم که آقایان نمایندگان که تازه تشریف آورده اند یک جلسه معین کنید قسم یاد نمایند و خواهش دارم جواب بنده را در این خصوص بدهند.
حاج عزالممالک ـ در باب سئوال بنده که از آنجا نوشته از صارم السلطنه اگر چه خود وزیر داخله هم گفت صارم السلطنه اشتباه فرموده اند صارم الملک است.
ارباب کیخسرو ـ این جا در جواب وزارت داخله در باب وکلای ایلات تمام را با هم گفتند و حال آن که در باب بعضی وکلای ایلات بوده و وزیر داخله در موقع جواب اشتباه کردند گفتند سردار اسعد اینجا تشریف دارند آقای سردار اسعد از طرف مجلس انتخاب شده اند ربطی به ایلات ندارد.
رئیس ـ مقصود وزیر داخله این بود که آقای سردار اسعد این جا تشریف دارند یعنی با بودن آقای سردار اسعد مستغنی از گفتگو ها هستم.
ناصر الاسلام ـ بنده پس از شنیدن جواب غیر قانونی وزیر داخله متقاعد نشدم و گفتم استیضاح دارم در جلسه آتیه باید حاضر شوند استیضاح بدهند.
فاتح الملک ـ بنده تایید میکنم مطلب آقای متین السلطنه را تا تعیین کمیسیونها نشود و اوقات انقعاد آنها معین نشود کار مجلس پیشرفت نخواهد داشت پس خوب است هر چه زودتر اوقات کمیسیونها معین شده مشغول کار باشند به جهت اینکه همه کارها خوابیده است.
رئیس ـ در باب یک روز اضافه که رأی خواستم
بیشتر به ملاحظه کمیسیونها بود و کارهای دیگر هم هست که واجب است و اما در باب کمیسیونها گمان میکنم چه یک روز اضافه شود یا نشود روز دوشنبه باید اوقات کمیسیونها معلوم شود و از آقایان استدعا میشود که در روز دوشنبه تشریف بیاورند که قراری برای اوقات کمیسیونها مشغول کار باشند البته خود روسای کمیسیونها بهتر میدانند جمع شوند و ترتیب کار خودشان را معین نمایند.(دو فقره استیضاح از طرف نمایندگان از قرار ذیل قرائت گردید:
۱. از طرف آقای ناصر الاسلام: مقام محترم ریاست شورای ملی شیدالله ارکانه این بنده در باب ورود مامورین نظمیه به خانه خودم و حبس دو نفر میرزا حسن و میرزا اسمعیل نام گیلانی شش شبانه روز در نظمیه از وزارت داخله استیضاح دارم استدعا دارم مقرر شود اطلاع داده برای جواب حاضر شوند.
۲. از طرف آقای ابراهیم خان: مقام محترم ریاست دارلشورای ملی ایران دام بقائه این بنده راجع به ترقی و تسعیر غله و جنس خالصه از وزارت داخله و وزارت مالیه استیضاح خواهم نمود مقرر شود به آن دو وزارت خانه اطلاع داده شود که برای جواب به مجلس مقدس حاضر شوند.(تلگراف جوابیه همدان از طرف آقا شیخ محمد باقر همدانی مشعر بر استعفای ایشان از جزئیت هیئت خمسه علمیه و عضویت مجلس مقدس قرائت شد.)
رئیس ـ آقای آقا شیخ محمد باقر همدانی که چند روز قبل از این به قرعه جزء هیئت خمسه علمیه منتخب شده بودند امروز به توسط این تلگراف استعفا داده اند در جلسه آتیه یک نفر را به جای ایشان به قرعه معین میکنیم.(اگثر گفتند امروز معین بشود بهتر است.)
رئیس ـ بسیار خوب امروز تعیین میکنیم حالا در خصوص آن یک روزی که باید علاوه شود رأی میگیریم ولی خاطر آقایان را مسبوق میدارم چون مجلس رایش بر این قرار گرفت که دستور جلسات را برای قانون مهمه کارهای مهم قرار بدهد و داخل مسائل جزئی نشود به آن واسطه همان طور کرده ایم حالا بعضی جزئیات اهم هست که آنها هم اهمیت دارد و همین طور میماند و متراکم میشود بعضی لایحه ها هم از وزارت خانه ها رسیده است از قبیل امتیاز نامه و غیره و آنها را هم نمیشود معطل گذاشت این بود که در جلسه گذشته عرض کردم که هفته یک روز جلسات اضافه شود که آن کار ها هم زودتر از مجلس بگذرد و معوق نماند حالا باید در این خصوص رأی بگیریم مجلس رأی میدهد یک روز اضافه شود یا خیر؟
دکتر اسمعیل خان ـ در تابستان رأی گرفته شده است که هفته سه روز باشد و در ضمن هم رئیس میتواند مجلس فوق العاده تشکیل نماید حالا رأی گرفتن لازم ندارد.
رئیس ـ در این باب رأی گرفته شد صحیح است و به نظرم هم هست که هفته سه روز جلسه باشد آن به واسطه تابستان بود و گفتم بعد اگر محتاج شدیم آن وقت یکی از جلسات خصوصی را علنی قرار میدهیم حالا که تابستان گذشته است گمان میکنم که اگر آقایان این یک روز را اضافه کنند بهتر است و چنانچه بخواهند این یک روز اضافه هم در ماه مبارک رمضان اضافه باشد و بعد هم همان سه روز باشد ممکن است.(جمعی اظهار کردند رأی بگیرید.)
رئیس ـ رأی میگیریم از حالا به بعد هفته یک روز در ماه مبارک رمضان اضافه کنیم یا خیر کسانی که موافقند که هفته یک روز علاوه بر جلسات نمائیم قیام نمایند.
(اکثر قیام نمودند و تصویب شد.)
رئیس ـ با اکثریت تصویب شد حالا از روسا کمیسیونها استدعا مینمایم که در روز دوشنبه سه ساعت قبل از غروب در مجلس حاضر شوند که اوقات کمیسیونها را معین نمائیم.
(جمعی از نمایندگان اظهار داشتند که یک روز اضافه یک شنبه خواهد بود یا روز دیگر.)
رئیس ـ فردا که یک شنبه است نمیتوانیم به واسطه آنکه بعضی کارهائی که لازم بوده است برای فردا معین شده است این جلسه روز چهار شنبه است.
رئیس ـ حالا یک نفر به جای حاج شیخ محمد باقر همدانی استقراع مینمائیم.
(برای استخراج قرعه آقای معاضد السلطنه - آقای حاج آقا و آقای شیخ علی شیرازی به حکم قرعه معین و آقای حاجی آقا نوراله ثقت الاسلام به قرعه انتخاب شدند.)
رئیس ـ آقای حاجی نوراله ثقت الاسلام انتخاب شدند.
(آقای میرزا ابراهیم خان لایحه وزراء را راجع به مستخدمین خارجه از ماده ۳ خواستند قرائت نمایند جمعی اظهار داشتند حضور وزراء لازم است.)
رئیس ـ در واقع عمده مذاکراتی که باید در حضور وزراء بشود شده است دیگر این قدر ها با وزراء کاری نداریم.
ناصر الاسلام ـ مکرر اندر مکرر گفته شده است چه لایحه قانونی چه استخدام خارجه از طرف وزراء در مجلس مطرح مذاکره میشود باید وزیر یا معاون وزیر حضور داشته باشند ممکن است وزیر در آن وقت که این لایحه را پیشنهاد میکنند یک نظری داشته باشد و حالا رأی خودش را تغییر بدهد و نظریات دیگری داشته باشد دفاع نماید.
رئیس ـ از این قرار که میفرمایند پس میبایستی در مذاکرات قانون دیوان محاسبات هم وزیر حضور داشته باشد.
حاج آقا ـ بنده در این خصوص میخواستم صحبت نمایم چنانچه بدون مذاکره رأی میگیرید بنده عرضی ندارم و این مطلب مطلبی نیست که وزراء نباشند.
معزز الملک ـ اینکه حضور وزراء لازم است برای این است که اگر نظر مخالفی در مجلس باشد حضور داشته باشند دفاع نمایند حالا در مجلس مخالفی که نیست و در کمیسیون چندین مرتبه با حضور وزراء مذاکره شده است هیچ محتاج به وزراء نیست و هیچ اهمیتی ندارد که باشند گذشتن این لایحه اهمیتش زیادتر است و باید زودتر بگذرد و بیش از این صلاح نیست به عهده تعویق بماند دیگر اینکه چون رأی کمیسیون با وزراء یکی است به عقیده من میتوانند مخبر کمیسیون از طرف وزیر دفاع نماید.
شیخ اسدالله ـ مذاکره در این میشود که شاید وزراء نظر دیگری داشته باشند خارج از نظر کمیسیون و مخبر کمیسیون باید دفاع نماید بنده عرض میکنم که وزراء هم باید حضور داشته باشند و دفاع نمایند مخبر هم مدافعه کند.
حاج آقا ـ آقایان اگر نظر وزراء را مدخلیت نمیدهند و میگویند که نباید وزراء حاضر باشند خیلی تعجب است صحبتهای ما باید با یک طرفی باشد اگر طرف ما وزراء هستند باید حاضر باشند که جواب بدهند والّا مجلس خودش نظر خود را میداند اگر صحبت در این است که مذاکره نشده رأی گرفته شود برود در کمیسیون بنده هم تصدیق میکنم که باید رأی گرفته و رجوع به کمیسیون شود و محتاج مذاکره نیست.
لسان الحکماء ـ بنده میخواستم عرض کنم عوض این مذاکرات کردن خوب بود اطلاع میدادند اقلا یکی دو نفر از وزراء حاضر میشدند بعد داخل در مذاکرات میشدند و وقت مجلس هم ضایع نمیشد.
رئیس ـ اطلاع داده ایم حالا تشریف میاورند.
(ماده ۳ پروگرام وزراء را راجع به اینکه ۳ نفر صاحب منصب ژاندارمری از ایتالیا خواسته شود آقا میرزا ابراهیم خان قرائت نمودند.)
رئیس ـ ملاحظه بفرمائید وزراء پیشنهاد کرده اند که صاحب منصب ژاندارمری از ایتالیا جلب شود فقط در ملیت او رأی گرفته میشود.
متین السلطنه ـ عرض میکنم نتیجه این همه مذاکرات چه شد قرار شد وزراء بیایند و گفتگو شود آخر نتیجه معلوم نشد و دیگر اینکه در باب ژاندارمری چون راپورت کمیسیون و پیشنهاد وزراء یکی است و اختلاف نظری نیست بنده حرفی ندارم ولی در باب پلیس ممکن است نظر کمیسیون و وزراء دو تا باشد اگر این را هم مخبر کمیسیون بخواهد دفاع نماید که صحیح نیست باید وزیر داخله حضور داشته باشد.
رئیس ـ مخالفی نیست در باب ژاندارمری و امنیه کسانی که موافقند که از برای امنیه و ژاندارمری از ایتالیا مستخدم آورده شود قیام نمایند.(اغلب قیام نمودند و تصویب شد.)
راجع به دو نفر صاحب منصب پلیس که از سوئد خواسته شود قرائت شد.
(راپورت کمیسیون هم مطابق پیشنهاد وزیر قرائت شد.)
وزیر عدلیه ـ مستخدمین نظمیه را از سوئد خواسته بودند بعد از انی که تغییر در باب مستخدم داخله داده شد این هم در جلسه وزراء تغییر داده شد و قرار شد از فرانسه جلب شود.
رئیس پیشنهادی است از آقای میرزا ابراهیم خان خوانده میشود: آقا میرزا ابراهیم خان پیشنهاد ذیل را قرائت نمود: این بنده پیشنهاد میکنم صاحب منصب پلیس از فرانسه جلب شود.
رئیس ـ پیشنهاد دیگری هم از طرف حاجی شیخ علی خراسانی شده است در این باب خوانده میشود: نیز آقا میرزا ابراهیم خان پیشنهاد ذیل را قرائت نمود:
این بنده پیشنهاد میکنم که پلیس و ژاندارمری
هر دو از ایتالیا جلب شود.
حاجی شیخ علی ـ بنده میخواهم بدانم که جهت اینکه از سوئد خواسته شود چیست و جهت اختصاص او چیست؟
وحید الملک ـ بنده عرض میکنم نظمیه و امنیه یکی نیست برای امنیت طرق و شوارع است و نظمیه برای انتظام شهر است هیچ مناسبتی به همدیگر ندارند اینکه عرض میکنم نظمیه را از سوئد بخواهیم برای اینکه در تمام دول و ممالک اروپا امروز منحصر است و اختصاص دارد خیلی مرتب و منظم است دخلی به جاهای دیگری ندارد اقایانی که اطلاع دارند و میدانند لزوم به وصف نیست.
سردار اسعد ـ بنده پلیس سوئد را هیچ صلاح نمیدانم چون از اخلاق آنها ما اطلاعی نداریم که اینها ادارات ما را چه جور اداره میکنند آیا آن اداره ای که آنها میکنند با اداره که ما امروز در ایران لازم داریم مناسب هست یا خیر از قراری که بنده شنیده ام نظمیه آنجا با نظمیه ما تفاوت دارد موافق اخلاق مملکت خودشان اداره میکنند و اخلاق ما با اخلاق سوئدیها خیلی تفاوت دارد به عقیده بنده ما بایند از یک مملکتی بخواهیم که اخلاقشان با اخلاق ما نزدیک باشد و اخلاق فرانسوی با اخلاق ما نزدیک است از فرانسه بخواهیم بهتر است و تمام دول امروزه از آن تعریف میکنند مخصوصا پلیس مخفی فرانسه که امروز معروف است البته از فرانسه خیلی بهتر است.
وحید الملک ـ بنده در مسئله سوئد خیلی جدیت دارم مجبورم دفاع کنم ملاحظات خیلی خیلی عدیده دارم سیاسی - فنی - اخلاقی - سوئدیها مردمانی هستند با علم و بصیر مخصوصا زمانی که خودم در سوئد بودم به عین نظمیه آنجا را دیدم از لندن گذشته در هیچ مملکتی پلیس سوئد را ندارد اخلاق سوئدیها خیلی اخلاق خوبی است و خیلی نزدیک است به اخلاق ایرانیها بسیار صابر بسیار با اخلاق بسیار با محبت مناسبتشان بیشتر و خیلی خوب میتوانند از عهده برایند و داخل در جریان پارتی بازی و دسته بندی اروپائیها نیستند و این اشخاص به کلی پارتی بازی نمیدانند و خارجند از پارتی بازی و حسن دیگر اینکه با ما طرف نیستند و میتوانیم اطمینان بدهیم که از روی حقیقت برای ما کار میکنند و بهجز خدمتگزاری مقصودی مشاهده نخواهیم کرد و این یک امتحان خیلی بزرگی خواهد بود از برای ما.
وزیر عدلیه ـ ملاحظه که اول در باب سوئد شده بود بیشتر به واسطه بین المللی بود نه از حیث عالم بودن آن و نظر به تغییر کردن مامورین مالیه در هیئت وزراء مذاکره شد که از فرانسه جلب شود همه آقایان نمایندگان مسبوقند امروز پلیس مملکت فرانسه در اروپا اختصاص دارد و نظریات ما از حیث اختصاص بودن است گویا اکثریت مجلس هم هم رأی باشد با وزراء.
متین السلطنه ـ بنده در پیشنهاد خودم سابق عرض کردم خوب است پلیس از امریکا بخواهیم نظر به اینکه سوپرقه معاون حکومت هم از امریکا خواسته میشد چون سوپر قه از فرانسه تصویب شد مسلما پلیس را هم از فرانسه بخواهیم بهتر است چون نظمیه در تحت اداره سوپرقه است و به همدیگر از دو حیث آشنا میباشند.
وحید الملک ـ بنده در مسئله سوئد پرنفسی خواهم کرد حتی الامکان مدافعه خواهم کرد سوئدیها در کارهای اداری از تمام ممالک اروپا به هر حیث زیادتی دارند مخصوصا اداره نظمیه آنجا خیلی معروف است در معاشرت بسیار حسن خلق دارند دیگر خود سوئد یک مملکتی است بی طرف و داخل نیست به پارتی بازیهای اروپا به خصوص معرفت دارند و بنده چند شب قبل در کتابی دیدم مینویسد که سوئدیها در خصوص نظمیه در عدد اول دول به شمار میایند در هیچ جای اروپا و در هیچ جای ممالک دیگر هیچ صفحه سیاسی در مشرق زمین علم اهل سوئد را ندارند و در مشرق زمین هم نبوده اند مخصوصا در کتاب مینویسد که از صدی پنج نفر بی علم ندارد اگر چه در ایتالیا به هفتاد و هفتاد و دو میرسد از این حیث ملاحظه بفرمائید در سوئد به چه اندازه معارف ترفی نموده البته علم اهل سوئد بیشتر است نظر به این عرایضی که عرض شد هیچ جهت ندارد که سوئد را حذف کنیم برویم جای دیگر.
دکتر اسمعیل خان ـ اینجا مخبر محترم میفرمایند که بنده در سوئد خیلی جد دارم بنده هم عرض میکنم که در فرانسه خیلی جد دارم فقط در ترتیبات اداری داخلی است و خیلی تعجب میکنم که کمیسیون و هیئت وزراء تجویز کرده است که از فرانسه باشد در صورتی که معاون حکومت هم از فرانسه تصویب شد حالا یک دفعه پرت شده اند یک مناسبتی هم لازم دارد که آن مناسبت اداری است در صورتی که معاون حکومت را شما از فرانسه خواسته اید مجبورا ترتیبات اداری داخله در تحت آن خواهد بود باید از روی ترتیبات و دستور العمل او رفتار نماید و اینجا گفته میشود که از فلان جا بهتر است و دیگری میگوید اینکه بهتر همه است تمام مرکز اروپا پلیس شان خیلی خوب است در این مسئله که کسی مخالف نیست ولی حرف اینجاست که نظمیه در تحت اداره وزارت داخله است و معاون حکومت هم از فرانسه خواسته شده است مسلما این هم از آنجا باشد بهتر است مربوطه به زبان و اخلاق همدیگر هستند این نظر بدی نیست آقای مخبر هم گمان نمیکنم که مخالفتشان چندان ثمری داشته باشد.
وحید الملک ـ فرمودند که از فرانسه چون معاون حکومت خواهد آمد باید این هم از آنجا بیاید هیچ مناسبتی نخواهد داشت نظمیه یک اداره ای است از برای خودش در تحت نظارت وزارت داخله هیچ منوط به این نیست که نظمیه هم باید نسبت داشته باشد به داخله مثل اینکه بلدیه را در تحت وزارت داخله قرار دادیم هیچ دلیل نمیشود که رئیس بلدیه هم باید یک مناسبتی با وزارت داخله داشته باشد یا خیر این طور نیست رئیس نظمیه هیچ نسبت مستقیمی با وزارت داخله ندارد به کلی جدا است و نسبت آنها هیچ ربطی به سوپرقه معاون حکومت ندارد مسئله امنیه که طرق و شوارع است آن هم هیچ ربطی به امور داخله ندارد این گفتگوها مکرر گفته شد و اینکه فرمودید وزراء آنها را از ایتالیا پیشنهاد کرده اند بلی وزراء آنها را در ابتدا از ایتالیا پیشنهاد کرده بودند مثل اینکه امنیه و ژاندارمری را هم از ایتالیا نوشته بودند این پیشنهاد از کمیسیون است که پذیرفته شد که باید حتما از فرانسه آورده شود برای اینکه امنیه از ایتالیا خواهد بود.
حاجی آقا ـ میزان صحیحی گمان نمیکنم باشد به واسطه اینکه آقایان وکلا هر کدام در هر ولایت که بوده اند هر کدام از آنجا رأی میدهند که مستخدم جلب شود آن وقت یک کسی دیگر میگوید متخصص به این کار فرانسه است و دیگری میگوید از سوئد یا ایتالیا و یک میزان علمی در این مقام نمیتوان به دست آورد به واسطه اینکه همه عالمند و همه به ممالک خارجه رفته اند و بنده حالا چیزی را که از مذاکرات آقایان نمایندگان استنباط میکنم این است که چون خودشان صلاح دانستند که مامورین نظمیه از سوئد خواسته شود به واسطه متخصص بودن بین المللی حالا از آن نظر برگشته اند و صلاح دانسته اند که از فرانسه جلب نمایند و میگویند امروز پلیس فرانسه متخصص است یا چیز دیگر تا مجلس هم واقعا رأی که میدهد آگاه باشد که از برای چه رأی داده است و آقایان نمایندگان هم از راه نظری که دارند هر کدام یک جائی را پیشنهاد میکنند پس خوب است هیئت وزراء حضور داشته مجلس هم از راه بصیرت رأی بدهد والّا همان پیشنهاد اول متخصص است.
رئیس ـ وزراء لایحه خودشان را پس نگرفته اند تقاضا کرده اند که مامورین نظمیه از فرانسه باشد.
وزیر عدلیه ـ هیئت وزراء لایحه خودشان را اگر میخواستند تغییر بدهند پس میگرفتند تغییری که حالا پیدا شده به جهت آن بود که مامورین مالیه را اول فرانسه میخواستند جلب نمایند این بود که مامورین نظمیه را از سوئد معین کردند چون مامورین مالیه از امریکا تصویب شد به این لحاظ تغییری پیدا شد که مامورین نظمیه از فرانسه باشد اگر چه پلیس سوئد هم خوب است ولی چون مامورین از فرانسه نشد به آن جهت در هیئت وزراء گفته شد که خوب است پلیس از فرانسه باشد و ملاحظات زیادی دارد اولاً این که فرانسویها عالمند و پلیس ایشان خوب است ثانیاً اخلاق آنها را اخلاق ما نزدیکتر است و وقوف ایاشن در مملکت ما بیشتر از سایرین است با این ملاحظات بود کمیسیون هم نظریاتش با نظریات وزراء یکی شد و ممکن است ترتیب امور دوایر دولتی بهتر پیشرفت نماید.
وحید الملک ـ بنده عرض کردم که پر نفسی خواهم کرد والّا عرض میکنم که ما هیچ رسمیتی نداریم نه وزیر امور خارجه نه وزیر مالیه و نه مالیه ثانیاً الان چیزی که برای ما لازم است که خیلی اهمیت دارد یکی امور مالیه این مملکت است و یکی نظمیه و امنیه این مملکت این دو چیز خیلی قابل توجه است خصوص امنیه و نظمیه چه اسم او امنیت یا ژاندارمری یا پلیس باشد که این دو چیز از مال برای ما واجب تر است حتی القوه باید در این دو چیز جدیت داشته باشیم حالا اگر بخواهید این دو اداره را خوب مرتب نمائید باید از مملکت که از برای شما این دو اداره را خوب اداره کنند بیاورید و از یک مملکتی باشد که هیچ در این مملکت
نیامده باشند و کسانی باشند که هیچ ربطی در این مملکت نداشه باشند و آن کسانی که مربوط و طرفیت ندارند سوئد است یا آنکه از سوئد بخواهید یا آنکه از جای دیگر بیاورید مثلاً از لندن هم بیاورید خوب است به جهت آنکه پلیس انگلیسی بهترین پلیسهای دول است.
رئیس ـ رأی میگیریم بر قابل توجه بودن پیشنهاد آقای میرزا ابراهیم خان که مامورین نظمیه را از فرانسه بیاوریم کسانی که موافقت دارند با این پیشنهاد از فرانسه بیاوریم قیام نمایند.(اکثریت قیام نکردند.)
رئیس ـ پیشنهاد آقای میرزا ابراهیم خان رد شد حالا به پیشنهاد حاجی شیخ علی رأی میگیریم کسانی که تصویب میکنند که از ایتالیا بیاوریم قیام نمایند.(اکثریت قیام نکردند.)
رئیس ـ پیشنهاد حاجی شیخ علی هم رد شد.
وزیر عدلیه ـ بنده تقاضا میکنم که مستخدمنی نظمیه را رأی نگیرید بگذارید تا خود وزیر داخله تشریف بیاورند.
دکتر علیخان ـ در صورتی که رأی گرفتیم رد شد دیگر آمدن وزیر داخله چه فایده دارد اینکه وزیر عدلیه میفرمایند باشد وزیر وزیر داخله تشریف بیاورند بنده گمان میکنم غیر از پیشنهاد کمیسیون رأی دیگری نداریم این تقاضا وزیر عدلیه در صورتی صحیح بود که رأی نگرفته باشیم حالا که رأی گرفته و رد شد دیگر فایده ندارد در همان رأی کمیسیون رأی گرفته شود.
رئیس ـ در قابل توجه شدن آن پیشنهاد رأی گرفتیم قابل توجه نشد.
سید نصر الله ـ یک پیشنهاد از طرف یکی از نمایندگان میشود مجلس هم بدیهت در او نظریات خودش را مینماید و تصویب نمیکنند و وزراء هم که اینجا نیستند رأی آنها هم بر ما مکتوم است قابل توجه نشدن یک پیشنهاد دلیل این نیست که مجلس رأی نداده است اشتباه چرا بشود.
وحید الملک ـ هیئت وزراء پیشنهاد خودشان را پس نگرفته اند ممکن است که ما مجددا رأی بگیریم.
فاتح الملک ـ نظریات وزراء به واسطه تغییری که در مامورین مالیه شد برگشت و رایشان بر این شد که از فرانسه باشد.
رئیس ـ حالا در خصوص مستخدمین عدلیه مذاکره میشود.
محمد هاشم میرزا ـ از قرار معلوم وزراء یک نفر مصری را از برای تنظیمات اداره نخواسته اند بلکه به واسطه قوانین آنها که مشابهت با قوانین ما دارد خواسته اند همان طوری که وزیر عدلیه فرموده اند ممکن است غیر مستقیم بخواهیم و لازم نیست از طرف یک دولتی خواسته شود.
وزیر عدلیه ـ در باب مستخدمین عدلیه همان طور که عرض کردم برای این است که امروز ما کسی را که بتواند قضاوت نماید نداریم لذا هیئت وزراء چنان صلاح دانستند که یک نفر از مصر خواسته شود و در باب فرانسه هم با آن ملاحظه که متخصص اند نوشته شده است و کمیسیون هم تصویب کرده است فقط چیزی را که کمیسیون تصویب نکرده است یک نفر مصری است و برای مسبوق شدن خاطر آقایان نمایندگان عرض میکنم با کمال تاکید و جدیت در عدلیه ما امروز یک معلمی لازم است که علم قضاوت داشته باشد پهلوی قضات بنشیند و آنها را علم قضاوت بیاموزد چون ما کسی را که علم قضاوت داشته باشد در عدلیه نداریم و تمام شکایات مردم و بی نظمی عدلیه از این جهت است و استدعا میکنم که از هر کجا و هر ملتی و هر مملکتی که مجلس شورای ملی تصویب نماید بخواهند بلکه اسباب ترقی عدلیه شود و این مسئله هیچ جهت اهمیت پلتیکی ندارد ولی اهمیت دارد به جهت عدلیه ما و تقاضا میکنم که استدعای بنده را بپذیرند و اهمیت بدهند و ممکن است که آن یک نفر مسلمان مثل سایر عدلیه تفتیش هم بنماید و در ضمن دستورالعملهائی که از آن شخص فرانسوی داده میشود به موقع اجرا گذارد.
وحید الملک ـ چنانچه سابقا هم عرض کردم ما در کمیسیون فقط مستخدمین عدلیه را از برای یک چیز لازم دانستیم که آن ترتیب ادارات و تنظیم و نتسیق اداره و جریان امور عدلیه و تسهیل محاکم است بهترین ترتیب برای این کار همان ترتیبی است که بعد از مذاکرات زیاد و دقت نظر از مملکت فرانسه معین نمودیم این شخص را از برای تدوین قوانین نمیاوریم شرع ما مدون است این شخص برای اداره کردن و تنظیمات دادن اداره خواسته میشود بهترین ترتیب همین ترتیبی است که کمیسیون معین کرده و به ترین مملکیت از برای اداره کردن عدلیه همان مملکت فرانسه است امروز فرانسویها برای آن کار اجتهاد دارند از جاهای دیگر به این خوبی نمیشود و اما در باب مصری به صطوری که در پیشنهاد وزراء است بنده شخصا گمان میکنم که به حال عدلیه ما امروزه فایده نخواهد داشت آن چیزی را که امروز محتاجیم و از برای ما لزوم قطعی دارد باید جد و جهد نمائیم که عدلیه ما صورت اداره پیدا کند مسلما تمام قواعدی که اختصاص به اداره عدلیه است آن شخص فرانسوی در نظامنامه مخصوص معین نماید و بنویسد از برای تدوین قوانین ما کسی را لازم نداریم و آن ترتیباتی را که او مینویسد و میدهد هر قاضی میتواند از آن قرار رفتار نماید در این خصوص آقای مشیر الدوله توضیح کامل خواهند داد.
وزیر عدلیه ـ اینکه یک نفر مسلمان خواسته شد به واسطه این بود که عدلیه مصر هم تقریبا ترتیباتش عین عدلیه فرانسه است اگر یک نفر از آنجا خواسته بشود همچو نیست که مخالفت با فرانسه میکند خیر مخالفت ندارد عرض کردم که آن شخص مصری میتواند در محاکم عدلیه با قضات بنشیند آن فرانسه که مینویسد آن شخص به موقع اجرا بگذارد ولی کسان دیگر ممکن نیست که بتوانند از عهده برایند و آن فایده ها را که ما میتوانیم از آن یک نفر مصری ببریم گمان میکنم ممکن نیست از سایرین ببریم.
دکتر علیخان ـ این بنده هم تایید میکنم پیشنهاد وزراء را و عقیده ام این است که یک نفر مسلمان باید در عدلیه باشد راست است که قوانین ما مدون است و تطبیق شده است ولی همان تطبیقش هم یک نفر لازم دارد که تطبیق بکند.
(محمد هاشم میرزا پیشنهادی نمود مشعر بر اینکه یک نفر مسلمان خود وزراء به طور غیر مستقیم بخواهند.)
وحید الملک ـ از هر جای مصر بیاید تفاوتی نخواهد کرد باید آن کسی از مصر میاورند کسی باشد که در ادارات عدلیه مصر مستخدم باشد اگر به طریق غیر مستقیم بیاورند بعضی ملاحظات پیش می آید خوب است آن ملاحظات را بفرمائید بعد پیشنهاد بفرمائید.
وزیر عدلیه ـ این یک نفر که می آید باید یک کسی باشد با اطلاع از قضاوت اطلاع داشته باشد و یا اینکه کسی باشد که در دوایر عدلیه مستخدم باشد و از ترتیبات اطلاع داشته باشد یک همچو چیزی که میفرمایند چه طور میشود.
ناصر الاسلام ـ به همان دلیل که مخبر کمیسیون گفتند بنده هم این دلیل را رد میکنم و موافق با پیشنهاد وزراء هستم.
مشیر الدوله ـ بنده تایید میکنم نظر کمیسیون را در اینکه مستخدمین عدلیه از فرانسه خواسته شود به جهت اینکه ما مستخدمین عدلیه را برای این نمیخواهیم که احکام برای ما تعیین نمایند احکام شرع ما از ۱۳۲۸ سال پیش از این جاری بوده و خواهد بود بهتر از آن نمیشود مقصود از مستخدمین انتظام امور اداره است برای اینکه کارهای عرفی اداری است که باید از روی ترتیب اداره شود که اسباب تأخیر رسیدگی و تعطیل و تعویق امور مردم نشود آن کارهائی که در جریان امور لازم است اداره نماید ژاندارمری امنیه عدلیه که هر کدام از نمایندگان نظرشان به یک جائی است برای این است که اهل هر مملکت مختص به یک فنون هستند ما نظرمان به آن اختصاص است برای چه برای اداره و تنظیمات پس بدون ملاحظه رجوع میکنیم به اهل خبره و اهل فهم و مستقیما کسانی که خبرت دارند میخواهم آیا مقتی که ما میخواهیم یک چیزی را سواد کنیم از روی اصل باید برداریم یا از روی سواد اینکه باید ما بدانیم و با مقتضیات مملکت مطابقه کنیم ببینیم تغییری یافته است یا خیر یا بیائیم مستخدمین از مصر یا جای دیگر جلب نمائیم و آن وقت معلوم شود که با مسلک ما اختلاف دارد تغییر بدهیم چه ضرر دارد که اول ملاحظه کنیم بعد تغییر بدهیم چه ضرر دارد که اول ملاحظه کنیم بعد تغییر ندهیم و اینکه گفته میشود چون لازم است این یک نفر مصری آورده شود بنده عرض میکنم که در مطالبات شرعی خودمان باید یک مجلس تشکیل بدهیم بنشینیم مذاکرات نمائیم این وظیفه خودمان است ربطی به مستخدم ندارد که مسلمان باشد یا از مصر یا از فرانسه اینها ترتیبات فقهی هستند ما آدم میخواهیم برای اداره کردن عدلیه از متخصصین از اشخاصی که مستحضر از علوم باشند برای این لازم است عرض نمایم اگر ما خواسته باشیم از دو شق خارج نیست یکی نقض ابرامی است که سر مشق فرانسه است یکی تجدید نظری چنانچه
Page 5 – 8 missing