مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۸ خرداد ۱۳۴۴ نشست ۱۸۴

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و یکم

تصمیم‌های مجلس مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری بیست و یکم

قوانین انقلاب شاه و مردم

مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۸ خرداد ۱۳۴۴ نشست ۱۸۴

مذاکرات مجلس شورای ملی

صورت مشروح مذاکرات مجلس روز شنبه ۱۸ خرداد ۱۳۴۴ نشست ۱۸۴

فهرست مطالب:

مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره‏۲۱

جلسه: ۱۸۴

صورت مشروح مذاکرات مجلس روز سه‌شنبه هجدهم خرداد ماه ۱۳۴۴

فهرست مطالب:

۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل.

۲- بیانات قبل از دستور آقایان: حبیبی- موسوی ماکویی.

۳- تصویب صورتجلسه.

۴- تقدیم یک فقره سؤال به وسیله آقای دکتر سعید.

۵- طرح و تصویب فوریت لایحه راجع به نحوه محاسبه سابق تهاتری ایران و آلمان.

۶- ادامه مذاکره در گزارش کمیسیون دارایی راجع به تحصیل وام جهت تأمین قسمتی از هزینه طرح‌های عمرانی کشور.

۷- اخطار نظامنامه‌ای آقای دکتر جعفری

۸- اعلام تنفس و تشکیل مجدد مجلس.

۹- ادامه مذاکره در گزارش کمیسیون دارایی راجع به تحصیل وام جهت تأمین قسمتی از هزینه طرح‌های عمرانی کشور.

۱۰- تعیین موقع جلسه آینده- ختم جلسه

صورت مشروح مذاکرات مجلس روز سه شنبه (۱۸) خردادماه ۱۳۴۴

مجلس ساعت نه وپنج دقیقه صبح به ریاست آقای مهندس عبدالله ریاضی تشکیل گردید

۱ـ قرائت اسامی غائبین جلسه قبل

رئیس ـ اسامی غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت می‌شود)

غائبین با اجازه ـ آقایان:

ایلخان ـ مهندس پرویز بهبودی ـ دکتر سعید ـ شکیبا ـ مبارکی ـ دکتر مهذب وبانوتربیت.

غائبین بی اجازه ـ آقایان:

فیصلی ـ دکتر مصباح زاده ـ سیفی.

غائبین مریض ـ آقایان:

احتشامی ـ بختیار بختیاریها ـ پرویزی ـ دکتر حاتم ـ دکتر سامی راد ـ دکتر غنی ـ مصطفوی نائینی ـ مهرزاد ـ سرلشکر همایونی.

۲ـ بیانات قبل از دستور آقایان: حبیبی ـ موسوی ماکوئی

رئیس ـ نطقهای قبل از دستور را شروع می‌کنیم آقای حبیبی بیاورید.

حبیبی ـ با کسب اجازه از مقام ریاست ونمایندگان محترم بمناسبت سوگندی که در پشت این تریبون حهت انجام وظیفه در راه مملکت یاد نموده‌ایم شایعاتی در اطراف موفقیت قهرمانان جهانی مادر مسابقات منچستر انگلستان منتشر شده است موظف هستم آنچه که جنبه حقیقت دارد در پشت این تریبون عرض بکنم واز مطبوعات و رادیو ایران تقاضا کنم عرایض بنده را در اختیار افکار عامه بگذارند مطلبی که جا دارد امروز در باره اش صحبت شود

موفقیتی است که قهرمانان عزیز کشتی ایران در مسابقات جهانی منچستر در انگلستان به دست آورده‌اند می‌خواهم این پیروزی درخشان را از طرف خود و جمیع ورزشکاران و قهرمانان کشور به پیشگاه شاهنشاه معظم رهبر عالیقدر ملت ایران تبریک عرض نمایم و با زبانی ساده مانند هرفرد ورزشکاری عرض کنم که این موفقیت در وهله در اثر توجهات و عنایات مخصوص شاهنشاه صورت گرفته است و بعد در نتیجه علاقه خود قهرمانان و زحمات مربیان و مسئولین دلسوز آنها بوده است در هر صورت امروز درباره این پیروزی مطالبی خواهم گفت بی شک نمایندگان محترم قبول می‌فرمایند که در هر زمینه‌ای خواه اقتصادی یا اجتماعی یا تربیتی و یا ورزشی تا کوشش و تلاش مثبتی به عمل نیاید پیروزی عاید نخواهد شد به همین ترتیب موفقیتی که نصیب گردیده است باید اذعان کرد که عده‌ای برای تهیه مقدمات آن زحمت کشیده‌اند و در این پیروزی شریک و سهیم هستند پس همانطوریکه ما وظیفه داریم از اعمال غیر منطقی و نا مناسب هر سازمان و دستگاهی جلوگیری کنیم باید از تلاش آن عده هم که برای این پیروزی زحمات زیادی را متحمل شده‌اند سپاسگزاری نمائیم (احسنت).

در یکی از جراید ورزشی مطلبی تحت عنوان معجزه‌ای به وقوع پیوسته و تیم ایران اول شده است درج گردیده که این مطلب برای هر ورزشکار و اهل فن و صاحبنظر بسیار عجیب جلوه می‌کرد و ممکن است موضوع نیز واقعا در بین مردم به این صورت تلقی شود که معجزه‌ای به وقوع پیوسته است و ایجاد شک و تردید نماید. لذا وظیفه خود می دانم با وجود اینکه ممکن است وقت نمایندگان محترم تضییع شود مطلب را بیشتر موشکافی کرده و روشن کنم چه شخصا بطوریکه قاطبه ملت ایران اطلاع دارند مدت سه سال است متوالیا با آقایان قهرمانان کشتی تماس نزدیک داشته‌ام و کلیه تمرینات آنان را زیر نظر گرفته و برنامه‌ها را شخصا با همکارانم طرح و تنظیم نموده و به موقع اجرا می‌گذاشتیم ملت عزیز ایران قطعا اطلاع دارند که قهرمانان کشتی با همتی مردانه و تلاش سرسخت و طاقت فرسا به تمرینات مداوم خود مبادرت می‌نمایند در تمام طول مدتی که خود را برای انجام مسابقات آماده می‌کنند از تمام لذائذی که سایر جوانان و همسنهای آنها برخوردار هستند محرومند و حتی می‌شود گفت که به صورت یک مرتاض برای موفقیت و اعتلای نام میهن زحمت می‌کشند (صحیح است) و چه بسا این زحمت سالها ادامه دارد تا مثل یک نهال که به بار می‌رسد و میوه و بهره می‌دهد زحمتشان به نتیجه برسد.(صحیح است) نمایندگان محترم اگر چندی به عقب برگردیم ملاحظه می‌فرمایند که تیم کشتی فعلی تیم جوانی بود که مثل یک میوه نا رس احتیاج به پرورش و رسیدن داشت و این مطلب به خصوص در مسابقات المپیک ۱۹۶۴ به طور روشنی به چشم می‌خورد پس از مسابقات المپیک همه کسانی که به نحوی در ورزش صاحب نظر بودند می‌دانستند که ما آنطوری که بعضی از جراید عنوان کرده‌اند شکست نخوردیم «گرچه مقامی نصیب ما نشد ولی قهرمانان ما راه تکامل و موفقیت را طی می‌کردند منتهی زمان بیشتری لازم بود تا اینکه بالاخره زمان سپری گشت و بحمدالله قهرمانان عزیز ما آنچه حقشان بود به آن رسیدند و هیچگونه معجزه‌ای به نظر من به وقوع نپیوسته است» (صحیح است).

مطلبی در یکی از روزنامه‌های ورزشی کشور خواندم لازم می دانم ضمن تشکر و سپاسگزاری از جناب آقای صفی پوراز نویسنده محترم مجله امید ایران آقای عطاءالله بهمنش قدردانی نمایم و بعضی از نویسندگان ورزش توصیه کنم درس حقیقت از ایشان یاد بگیرند.

و اما اگر حضار محترم به خاطر داشته باشند بنده در جلساتی که راجع به امر ورزش و تربیت بدنی و امور جوانان در پشت این تریبون صحبت کردم همیشه توجه دولت و مقامات مسئول تربیت بدنی را به این نکته معطوف نمودم که تا ورزش همگانی نشود و در بین تمام افراد مملکت اعم از پیر و جوان و زن و مرد و دهاتی و شهری توسعه پیدا نکند نمی‌توان به نتیجه مطلوب و نهائی رسید و آن را پیشرفته دانست مجددا به گفته خود تکیه می‌کنم و می‌گویم اگر ما موفق شدیم که در یک رشته از ورزش چند مدال و عنوان جهانی کسب نمائیم هنوز به آن مرحله تکامل نرسیده‌ایم بلکه باید برنامه وسیع و همه جانبه برای سراسر کشور تهیه و تنظیم و به موقع اجرا بگذاریم و رفرم اساسیکه با انقلاب سفید هم آهنگ باشد در امر ورزش به وجود آوردیم موفقیت اخیر ثابت کرد که جوانان ما استعداد پیشرفت و ترقی دارند و از جوانان سایر ملل دنیا عقب نیستند (صحیح است) منتهی باید به آنها

توجه بیشتری مبذول شود و وسایل کافی و میدانهای ورزشی و بودجه لازم و مربی کار آزموده در اختیار آنها قرار داد نباید مسئولین ورزشی به این موفقیت غره شوند و هر کدام بخواهند سعی کنند این پیروزی را به حساب خودشان بگذارند بلکه همانطوری که به عرض رسید همه با هم متفقا در تربیت جوانان دلیر و با شهامت که یکی از مبانی راه ساختن ایران نوین است همکاری نمایند.

شک نیست که هم فدراسیون گذشته و هم سازمان تربیت بدنی و هم مسئولین فعلی و هم تمام مربیان در این پیروزی سهیم هستند پس چه بهتر با هم مجددا دست دوستی و کمک داده و به سوی موففقیت و پیروزی به پیش رویم با سابقه عمیق و ممتدی که در امر ورزش داریم به خودم حق می‌دهم به استعداد مربیان دهات و قصبات و شهرستانها به دیده تحسین بنگرم ولی متأسفانه این مربیان دلسوز و قهرمانان و ورزشکاران وسائل کافی در اختیار ندارند توجه و مراقبت لازم دارند اگر ورزش با امکانات و وسائل کافی در همه جا گسترش پیدا کند آیا جز نفع و افتخار چیز دیگری برای مملکت متصور است؟ (آفرین ـ احسنت).

آیا چه عیبی دارد که اطفال ما از کودکی به ورزش و جوانمردی و تربیت صحیح ایرانی بار آیند؟

چرا دولتهای وقت به جوانان علاقمند و مربیان دلسوز توجه بیشتری نمی‌نمایند؟

و چرا برای توسعه و گسترش ورزش بودجه و وسائل کافی در اختیار نمی‌گذارند من گرچه با آمیختن سیاست در ورزش مخالفم ولی ناگزیر از ذکر این مطلب هستم وقتی پرچم سه رنگ ایران مکررا در میدان ورزشی بین المللی منچستر به اهتزاز درآید و چندین بار سرود شاهنشاهی ایران در آن میدان بزرگ نواخته شود وقتی ملت انگلستان برخلاف عقیده نمایندگان جناح چپ پارلمان آن سوی کشور فریاد می‌کشند زنده باد قهرمانان ایرانی قوی ترین مردان دنیا، خواه نخواه حیثیت و مقام بین المللی کشور ما از لحاظ سیاسی هم به منتهی درجه خواهد رسید چه غروری بالاتر و چه افتخاری از آن والاتر است (احسنت ـ آفرین).

من یقین دارم شوق و شعفی که از این راه حاصل شده غیر قابل وصف است بنابراین ضمن تبریک و تقدیر از این موفقیت می‌خواهم دولت به این مسئله بیشتر توجه نماید و کار جوانان را مهمترین مسئله موجود بداند به اتفاق و هماهنگی و اشتراک مساعی کاری کنیم که از این موفقیت‌ها و افتخارات بیشتر به دست آوریم امیدوارم در لوای این پیروزی بزرگ بر خلاف گذشته مغرور نشویم و بیاد داشته باشیم که از حال به فکر المپیاد ۱۹۶۸ باشیم تا به امید خداوندو همت مردانه قهرمانان بار دیگر صحنه‌های مسابقات ۱۹۵۶ ملبورن و ۱۹۶۱ یوکوهما ژاپون و ۱۹۶۵ منچستر انگلستان تکرار شود.

لازم می داند به فرمایشات ملوکانه نسبت به تشویق و تجلیل قهرمانان جهانی ما که خطاب به سازمان تربیت بدنی صادر فرمودند توجه دولت را جلب نمایم که ضمن تشویق و تقدیر به وضع زندگی آنان هم مراقبت کامل به عمل آورند من نه به عنوان یک نماینده مجلس بلکه به عنوان یک همکار توصیه می‌کنم که قهرمانان و مربیان ما باید به همان اندازه که به نیروی بدنی توجه دارند و خود را نیرومند و قوی و کشور خویش را سر بلند و بلند آوازه می‌کنند نسبت به نیروی اخلاقی خویش نیز همانگونه توجه داشته باشند (صحیح است) البته این توجه هست و مقصود من این نیست که نیروی اخلاقی به موازات نیروی بدنی جلو نرفته است من شخصا به ارزش آنها چه از نظر نیروی بدنی و چه از جهت قدرت اخلاقی و معنوی افتخار می‌کنم و می‌خواهم در عین حال اهمیت و ارزش ملکات فاضله و قدرت و ایمان و نیروی معنوی و شجاعت اخلاقی را نیز در امر ورزش در این مکان مقدس به عرض برسانم.

ملتی که شجاعت داشت و با اسلحه ایمان و تقوی مسلح باشد در کشاکش نبرد زندگانی همواره پیروز و سربلند است قهرمانان و مربیان آنها نیز باید در همه حال ملت و کشور خویش را در نظر داشته در راه افتخاراتی که کسب می‌کنند غرور و خود خواهی را از آینه دلهای خود بزدایند و با قلبی پاک حاکی از ایمان واقعی به هدفهای بزرگ ملی خویش پیش بروند تا هم برای خود و هم برای میهن خویش مایه آبرو و سرافرازی باشند و با دیدگانی روشن به آینده امیدبخش خود بنگرند و برای پیروزی خویش تلاش کنند و اصل همکاری را در ورزش از نظر دور ندارند در بین افرادی که از نزدیک با قهرمانان و مربیان ما آشنائی ندارند شاید این فکر پدید آمده است که روح همکاری در ورزشکاران ایران وجود ندارد و به همین بهانه معتقدند در ورزشهای دسته جمعی کمتر موفقیت نصیب می‌شود در ورزشهای فردی همواره ما پیروز هستیم باید این فکر

را هم عملا از ذهن‌های مردم خارج کنیم و بگوئیم که در زمینه ورزشهای دسته جمعی نیز با یک روح همکاری و صمیمیت مقام خود را در جهان ورزش احراز نمائیم. (صحیح است).

ملت ایران ملتی با استعداد و پر ذوق و هنرمند است در هر رشته از رشته‌های مختلف اجتماعی یا اقتصادی یا فرهنگی و سیاسی و ورزشی گام می‌نهد می‌تواند با استعداد خداداد خویش شاهد پیروزی را در آغوش گیرد پس چه بهتر که همگی گردهم جمع شویم و غبار اغراض و امیال را که مانع پیشرفت است از آینه دلها بزدائیم و با روح پاک به درگاه قادر متعال نیایش کنیم که روان ما را نیز مانند بدنهای ما نیرومند و قوی سازد (صحیح است ـ احسنت).

در خاتمه لازم می دانم بار دیگر از زحمات شبانه روزی متصدیان فدارسیون گذشته مخصوصا از مربی دلسوز تیم ملی کشتی سروان عباس زندی که تماس دائمی با قهرمانان موفق امروز ما داشته است و از هیچ گونه فداکاری دریغ ننموده‌اند تشکر و قدردانی نمائیم (احسنت) و انتظار دارم که سازمانهای مسئول از وجود این اشخاص لایق و علاقمند و متخصص استفاده نمایند.

توجهی که نمایندگان محترم به عرایضم فرمودند کمال تشکر را دارم.

چون چند دقیقه‌ای از وقتم باقی مانده بقیه وقت خود را به جناب آقای موسوی ماکوئی همکار ارجمند تقدیم می‌کنم (احسنت).

رئیس ـ آقای موسوی ماکوئی بفرمائید.

موسوی ماکوئی ـ همکاران عزیز اگر فراموش نفرموده باشند چندین بار بنده از پشت این تریبون مجلس به عرضتان رساندم که بخش عظیمی از فرزندان وطن را معلمینی تربیت می‌کنند که در روز بیش از ۲۲ ریال حقوق دریافت نمی‌کردند و باز به عرضتان رساندم که ما نباید انتظار داشته باشیم که این دسته از معلمین روح ایمان در فرزندان ما ایجاد بکنند اینها دیپلمه هائی بودند که با ماهی ۲۰۰تومان استخدام شده بودند منتهی عید نوروز برایشان عید نبود برای اینکه حقوقی دریافت نمی‌کردند تعطلات تابستانی حقوق به آنها پرداخت نمی‌شد جمعه‌ها و تمام تعطیلات در عرض سال دیناری به آنها پرداخت نمی‌شد حقوقی که می‌گرفتند در ۳۶۵ روز روزی ۲۲ ریال و در این حدود به آنها می‌رسید و یک تبعیض دیگری هم شده بود که این تبعیض در تمام شرائط عامل بزرگ بدبختی آنها است. آن اینست که در سال جاری دیپلمه هائی را که استخدام کرده بودند سیصد تومان حقوق می‌گرفتند. و آن دیپلمه هائی که چهار سال بود به مملکت خدمت می‌کرد که هنوز ۲۰۰ تومان روزی ۲۲ ریال می‌گرفت بنده می‌خواستم تشکر کنم از وزارت آموزش و پرورش از جناب آقای وزیر مخصوصا از مقام معاونت وزارت آموزش و پرورش که اقدام فرمودند و تصویب کردند که از اول فروردین ماه ۴۴ به این دسته از دیپلمه‌ها که تعدادشان درحدود سه چهار هزار نفر است ماهیانه ۳۰۰ تومان در بست پرداخت بشود و دیگر اینکه تعطیلات را کنار بگذارند با این ترتیب وسائل زندگی یک دسته از آموزگاران به نام آموزگاران روزمزد تأمین شد من انتظار دارم که وزارت آموزش و پرورش فکری هم به حال بقیه آموزگاران که دیپلمه نیستند و کسانی که مرکز روستائی را تمام کرده‌اند و به حال بلاتکلیفی بسر می‌برند فکری بکنند می‌خواستم از طرف کلیه آموزگاران روزمزد از وزارت آموزش و پرورش صمیمانه تشکر بکنم (احسنت).

۳ ـ تصویب صورت جلسه

رئیس ـ راجع به صورت جلسه دفعه گذشته نظری نیست ؟(اظهاری نشد) صورت جلسه قبل تصویب می‌شود. آقای مرتضوی.

مرتضوی ـ شکایتی است از کسبه اهواز رسیده است تقدیم می‌کنم.

رئیس ـ آقای کبیری.

کبیری ـ تذکری است به وزارت کشور و چند فقره نامه رسیده است که تقدیم می‌کنم.

رئیس ـ آقای معتمدی.

معتمدی ـ ۱۲ برگ طومار واصله را تقدیم و تمنای رسیدگی دارم.

رئیس ـ آقای البرزی.

البرزی ـ شکایتی است که برای رسیدگی تقدیم مقام ریاست می‌کنم.

۴ ـ تقدیم یک فقره سؤال بوسیله آقای دکتر سعید

رئیس ـ آقای دکتر سعید.

دکتر سعید ـ سؤالی است از وزارت دادگستری

تقدیم و تمنا می‌کنم به آقای وزیر دادگستری دستور بفرمائید برای جواب حاضر شوند.

۵ ـ طرح و تصویب فوریت لایحه راجع به نحوه محاسبه سابق تهاتری ایران و آلمان

رئیس ـ وارد دستور می‌شویم فوریت لایحه راجع به نحوه محاسبه سابق تهاتری بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت جمهوری فدرال آلمان مطرح است قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

ریاست محترم مجلس شورای ملی

در سالهای قبل از جنگ دوم جهانی و تا دو سال بعد از آغاز جنگ (۱۳۱۵ ـ ۱۳۲۰)سفارشات عمده‌ای برای خرید کارخانجات و لوازم یدکی و کالاهای مورد احتیاج بعضی از وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی به کمپانی‌ها و کارخانجات آلمان داده شده بود که بواسطه وقوع جنگ. و حوادث شهریور ۱۳۲۰ و قطع رابطه ما با دولت آلمان فروشندگان آلمانی موفق به تهیه و تحویل کالاهای مورد سفارش نشدند و چون برای کلیه سفارشات مبالغی بطور پیش پرداخت حواله گردیده بود و نظر به اینکه معاملات با آلمان بر اساس قرارداد پایاپای منعقده در سال ۱۹۳۵ انجام می‌گرفت لذا در حساب صندوق پایاپای ایران و آلمان طرف ایران دائن و مبالغ پیش پرداخت جزء بدهی دولت آلمان محسوب گردید.

پس از خاتمه جنگ در سال ۱۹۴۸ به موجب قانون اصلاح پول آلمان که به موقع اجرا گذارده شد واحد پول آلمان (رایش مارک) تبدیل به (دویچ مارک) گردید (نرخ تبدیل طلب افراد یا کارخانجات هر یکصد رایش مارک مساوی ده دویچ مارک تعیین شد) و چند سال بعد در سال ۱۹۵۳ بر حسب پیشنهاد دول فاتح کنفرانسی در لندن تشکیل گردید و ضمن مقرراتی که برای تسویه قروض خارجی آلمان تنظیم و تدوین و از طرف اکثریت قریب به اتفاق دول طلبکار پذیرفته شد به منظور ارفاق به آن دولت و رهائی از فشار طلبکاران اساس رفورم پولی آلمان نیز برسمیت شناخته شد (با این ترتیب فقط یک دهم از مطالبات دولتها قابل وصول بود) و مقررات مزبور به نام موافقت نامه لندن موسوم گردید. دولت ایران نیز موافقت نامه مزبور را امضاء نمود و الحاق دولت ایران به موافقت نامه لندن در آذر ماه سال ۱۳۳۵ به موجب ماده واحده به تصویب مجلسین رسیده است متعاقب ابلاغ و تصویب ماده واحده قانون مزبور بر طبق تصمیم هیئت دولت هیئتی برای وصول و تسویه مطالبات ایران به کشور آلمان غربی عزیمت نمود و به استناد موافقت نامه مزبور مطالبات دولت ایران از صندوق پایاپای به مبلغ۸۵/ ۱۸۳۵۶۷۹ مارک تشخیص داده و قرارداد لازم در این خصوص در تاریخ ۲۲ دسامبر ۱۹۵۹ مطابق با اول دی ماه ۱۳۳۸ منعقد و مقرر شد که پس از تصویب مجالس دول طرف پیمان قرار داده مربوطه مبادله و مبلغ مزبور نقدا به دولت ایران پرداخت شود.

ضمنا به موجب گزارش هیئت اعزامی چون وصول مبالغی بیش از یک دهم مطالبات دولت ایران طبق اظهارات مقامات آلمانی موجب می‌شود که دولت مذکور به سایر دول طلبکار هم وجهی اضافه بر مأخذ مقرر ضمن موافقت نامه لندن تأدیه نماید و اقدام به این امر موجب تبعیض بوده و تصویب آن از طرف پارلمان آلمان عدول از موافقت نامه لندن را ایجاب نموده است لذا مقرر گردیده است که علاوه بر یک دهم مطالبات قابل وصول مبلغی معادل ۵۲۰۰۰۰۰ مارک به عنوان کمک فنی از طریق واگذاری اعتبار به دولت ایران تأدیه گردد.

در اواخر سال ۱۳۴۰ سفارت کبرای آلمان بوسیله وزارت امور خارجه آمادگی خود را برای مبادله پیمان اطلاع دادند و چون برای اینکارعجله داشتند وبه شرحی که فوقا ذکر شد مبادله اینگونه قراردادها بایستی با اجازه مجلسین باشد ناگزیر با صدور تصویب نامه جایگزین قانون شماره ۷۲۲۶ به تاریخ ۱۳۴۱/۴/۱۴ اجازه مبادله آن به وزارت امور خارجه داده شد.

اینک گرچه تصویبنامه مزبور در موقع خود جهت تأیید تقدیم گردیده است لکن نظر به اینکه بنا به توضیح وزارت امور خارجه بنا به ملاحظاتی تاکنون قراردادها مبادله نگردیده و در واقع تصویبنامه اجرا نشده و به حکم ماده واحده مصوب ۲۰ آذر ماه ۱۳۴۲ قابل طرح در مجلس و جلسه علنی نیست از لحاظ ضرورت تسریع در تصویب اجازه مبادله آن که مآلا موجب وصول هر چه زودتر طلب دولت خواهد شد ماده واحده ضمیمه را با قید یک فوریت تقدیم و تقاضای تصویب آن را دارد ـ نخست وزیر ـ وزیر دارائی.

ماده واحده ـ قرارداد راجع به نحوه تصفیه محاسبه

تهاتری سابق ایران و آلمان به مبلغ یک میلیون و هشتصد و سی و پنج هزار و ششصد هفتاد و دو دویچ مارک و هشتاد و نه صدم بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت جمهوری فدرال آلمان که مشتمل بر ده ماده می‌باشد و در تاریخ اول دی ماه ۱۳۳۸ مطابق با بیست و دوم دسامبر ۱۹۵۹ در بن به امضاء رسیده است تصوب و به دولت اجازه داده می‌شود اسناد مصوبه آن را مبادله نماید و همچنین به دولت اجازه داده می‌شود مبلغ پنج میلیون و دویست هزار دویچ مارک کمک فنی بلاعوض دولت جمهوری فدرال آلمان را طبق ترتیبی به موافقت طرفین رسیده است وصول و به مصرف برساند.

نخست وزیر وزیر دارائی وزیر امور خارجه

رئیس ـ در فوریت ماده واحده نظری نیست ؟آقای دکتر جعفری.

دکتر جعفری ـ معذرت می‌خواهم جلسه گذشته به عنوان تنفس تعطیل شد و قرار بود که لایحه قبلی مطرح بشود.

رئیس ـ آن هم مطرح می‌شود.

دکتر جعفری ـ طبق آئین نامه لایحه را نمی‌توانیم عوض بکنیم.

رئیس ـ دستور عوض نشده آن لایحه هم در دستور است. آقای پاینده بفرمائید.

پاینده ـ حقیقت این است که بنده با تردید آمدم اینجا و آنچه را هم که عرض می‌کنم با تردید صحبت می‌کنم برای اینکه از مجموع آنچه که اینجا خوانده شد بنده چیزی نفهمیدم اجمالا فهمیدم که ۲۰ سال ۲۵ سال از ختم جنگ گذشته مثل اینکه از اول جنگ که یک معاملاتی شده است و معوق مانده ۲۵ سال می‌گذرد و یک قضیه‌ای ۲۵ سال معوق مانده و حالا دولت اصرار دارد فوریت آن را در ظرف این هفته تصویب کند چرا و مثل اینکه به تذکرات آئین نامه‌ای کسی گوش نمی‌دهد در جلسه گذشته هم دو تذکر آئین نامه‌ای ما دادیم و باز شدیدا کار خودشان را کردند من می‌خواهم عرض کنم که یک قانون فوری یک طرح فوری باید دلائلی داشته باشد آقای معاون وزارت دارائی بفرمائید که چه دلائلی دارید که این ۲۵ سال معوق مانده و حالا دو هفته بیشتر نماند من نمی دانم این یک چیز عجیب و متناقضی است بعد می گوئیم یک مقدار بخشیدیم یک مقدار هم دو برابر گرفتیم اجازه مبادله قرارداد تازه مخالف ماده ۱۱۱ آئین نامه است چرا قرارداد را به مجلس شورای ملی نمی‌آورید در این جه همه چیز مخالف است من کجایش ا عرض کنم که فوریتش با آئین نامه مجلس تطبیق می‌کند، بنده تصور نمی‌کنم بشود موافقت کرد برای اینکه یک چیز معوق مانده ۲۵ ساله که فوریت ندارد و مسأله قرارداد که اجازه ضمن ماده واحده فوری اجازه مبادله قرارداد را، کدام قرارداد؟ یک قراردادی که باید ضمیمه این طرح بشود. بنده رأی نمی‌دهم و نمی دانم دیگران به چه اندازه موافقت می‌کنند ولی به هر حال این اندازه مجلس را از روال خودش در آوردن گمان نمی‌کنم به نفع دولت هم باشد و دولت با این اندازه که از روال خارج بشویم آقا یک آئین نامه‌ای هست یک روال هست در این زمینه هرکاری را که می‌خواهید بکنید بسایر خوب بفرمائید (صحیح است).

رئیس ـ آقای قوام صدری.

قوام صدری (معاون وزارت دارائی)ـ با اجازه مقام محترم ریاست بنده خیلی متشکرم که جناب آقای پاینده فرمودند که با تردید صحبت می‌فرمایند اگر یقین می‌داشتند برای بنده خیلی مشکل بود که یقین ایشان را تبدیل به تردید بکنم ولی حالا این وظیفه بر عهده بنده است که تردید ایشان را از بین ببرم اینکه فرمودید اینکار ۲۵ سال معوق بوده است البته همانطور که فرمودید موضوع مربوط به ۲۵ سال قبل هست ولی از سال ۱۳۳۸ کار ما شروع شده یعنی بعد از اینکه قراردئادهای بین المللی بسته شد و دولت ایران به موجب اجازه نامه مجلس شورای ملی پیوست به این قرارداد پول آلمان را به رسمیت شناختند این فرصت برای دولت ایران پیدا شد که حسابهای خودش را تصفیه بکند برای تصفیه حسابها در سال ۱۳۳۸ نه ۲۵ سال فقط ۶ سال قبل یک هیأتی رفتند به آلمان و مذاکرات آن هیأت با تصویب هیئت دولت به نتیجه رسید و منجر به تنظیم قراردادی شد که اجرای آن قرارداد به موجب متن خود قرارداد موکول به تصویب مقامات قانونگذاری دو کشور شده است در سه سال پیش مجلس شورای آلمان تصویب کرده است این قرارداد و مانده است تصویب مجلس شورای ملی ایران و اینجا عرض شد که این کار در سال ۱۳۴۱ از طرف هیأت دولت به انجام رسید تصویب نامه قانونی برای مبادله اش امضاء شد که آن تصویب نامه را وزارت خارجه

به دلائلی نتوانست اجرا کند وتصویب نامه تقدیم شد به مجلس، یک سال وخرده‌ای هم در مجلس شورای ملی مطرح ومورد رسیدگی بود وبالاخره کمیسیون محترم بودجه ودارائی وخارجه نظر دادند که بهتر این است که دولت لایحه‌ای تقدیم بکند دولت لایحه اش را تقدیم کرد واما در مورد فوریت قبلا توضیح نخواستند که بنده عرض کنم بنابراین الان که میفرمائید دلایل فوریت را عرض می‌کنم خیال می‌کنم خارج از روال اقدامی نشده است و آئیننامه کاملا اجرا شده است اولا متن قرارداد ضمیمه ماده واحده است اگر میفرمائید متن قرارداد را هم بخوانند تقدیم مجلس شده است در این مورد هم خارج از روال و آئیننامه خیال نمی‌کنم کاری شده باشد در مورد فوریت عرض کنم همانطور که در گزارش ملاحظه میرمائید قرار شده است دولت آلمان پنج میلیون ودویست هزار مارک به ما کمک فنی و کمک بلا عوض بدهد ودولت آلمان تابحال چندین مرتبه این پول را در بودجه کمکهای خارجی خودش ودربودجه مملکت گذاشته است همه ساله به سال بعدموکول شده وهمه ساله آن را تجدید کرده‌اند، دولت آلمان بطور خصوصی واز مجرای سیاسی اطلاع داده است که اگر امسال هم نتوانید از این اعتبار استفاده کنید برای وزارت دارائی آلمان مشکل است که این اعتبار را برای چندین مرتبه از تصویب مجلس خودشان بگذرانند وآنها یک چنین محظوری دارند وبا کمال ادب وحسن نیت اطلاع داده‌اند سال مالی ما در شرف اتمام است اگر این پول از بین برود برای ما مشکل است که در سال مالی آینده این پول را به تصویب برسانیم از این جهت دولت با فوریت اقدام کرده است واز مجلس محترم شورای ملی تقاضای فوریت کرده است، اضافه بر آن مطلب موضوع تعطیل مجلس را هم اگر در نظر بگیرید فکر می‌کنم این حق را به دولت بدهید که استدعای فوریت کرده باشد.

در این لایحه نظر اینست که قبل از تعطیل مجلس اگر موافقت بفرمایند اجازه امضایش به وزارت خارجه داده شود چون همانطور که عرض کردم آن پنج میلیون مارکی که نظر داشتند به ما کمک بلا عوض بکنند اشکال دارد که در بودجه سال آینده شان بگذارند و چه بسا که نتوانند این پول را به ما بدهند.

یک مطلب دیگر هم هست که تسویه حساب بازرگانان چون براساس این قرارداد دولتی است اغلب بازرگانان به بانک مرکزی و به ما مراجعه می‌کنند و تقاضا دارند که زودتر تکلیف اینکار روشن بشود که اینها بتوانند حسابها یشان را واریز کنند واین هم خودش مطلبی و علتی است که دولت تقاضای فوریت کرده است وتصورمیکنم نماینده محترم این قدر قبول بفرمایند که این یک لایحه عادی از نظر وضع خاص زمانی نیست و اجازه بدهند که به فوریت آن رأی داده شود متشکرم.

رئیس ـ نسبت به فوریت این لایحه نظردیگری نیست؟ (اظهاری نشد) به فوریت لایحه رأی می‌گیریم خانمها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد.

۶ ـ ادامه مذاکره در گزارش کمیسیون دارائی راجع به تحصیل وام جهت تأمین قسمتی از هزینه طرحهای عمرانی کشور

رئیس ـ دنباله گزارش کمیسیون‌ها راجع به تحصیل وام برای تأمین قسمتی از هزینه طرحهای عمرانی کشور مطرح است، در کلیات لایحه بحث بود آقای رامبد تشریف بیاورید.

رامبد ـ قبل از ورود به بحث وام که طبعا اسمی از دولت آمریکا به میان خواهد آمد بنده از فرصت استفاده می‌کنم واین پیشرفت فوق العاده بشری را در بازگشت دو نفر فضا نوردان آمریکائی بدنیا وعلم ودانش تبریک می‌گویم (احسنت) واما مطلب راجع به وام واین لایحه، بنده عرایضم را خواهم کرد، اما هنوز خود من که یکی از نمایندگان این مجلس هستم نمی دانم با اخطار نظامنامه‌ای آقای پاینده داب به لزوم پیوست بودن قراردادها وبا اخطار نظامنامه‌ای آقای آموزگار حاکی بر آنکه لازم است این وامها ولوایح مربوطه به آن تفکیک شود وهنوز مجلس محترم تصمیمی نگرفته‌اند ادامه این بحث چه صورتی خواهد داشت آن را به مقامات تصمیم گیرنده موکول می‌کنم، ما در آئین نامه داخلی مجلس داریم که اخطار نظامنامه‌ای برتمام مطالب مقدم است این فصل یک شأن نزولی داشته یعنی اگر در نحوه قانونگذاری نماینده‌ای دید که کار از مسیر قانونی دارد خارج می‌شود اول تذکر می‌دهد که ما تا به آخر نرسیم وبعد ببینیم که اصلا مصوبات ما طبق قانونی که برای قانوگذاری وضع

شده نبوده است (احسنت) به این مطلب توجه نشده است و من در آخر عرایضم نسبت به این موضوع بیان خواهم کرد، مطالب دیگری در اینجا صحبت شد درباره فوریت و عدم فوریت جوابی نماینده محترم دولت جناب آقای دکتر یگانه دادند حاکی از اینکه هوا گرم است، اعتراض به این وام شد لیدر محترم فراکسیون اکثریت مجلس عنوان کردند وامی است که ما از خودمان گرفته‌ایم در صورتی که قسمتی از این وام از مجارستان است بنده نمی دانم که ما از چه موقع با دولت مجارستان یکی شدیم و از کی اموال دولت مجارستان متعلق دولت ایران شده است، باز مطلبی اینجا صحبت شد دینی است که ما بر عهده نسل آینده ایران می‌گذاریم، معاون وزارت دارائی آمدندو گفتند که آقایان فصل راه سازی می‌گذرد و به این مناسبت فوریت دارد من همان موقع می‌خواستم سؤال کنم که آقای معاون، کدام راه؟ و به مجلس محترم ثابت کنم که خود گوینده اطلاع ندارد که کدام راه تأخیر کمی شود و این راه در چه وضعی است که اگر در تصویب این وام تأخیر بشود راه متوقف می‌شود و بدانند که تمام این جوابها فقط همه در یک ردیف است و آن کلمه‌ای است که لیدر محترم اکثریت در موقع طرح بودجه گفتند که فرمالیته و فرم، ولی متأسفانه آقایان مملکت را با فرم و فرمالیته نمی‌شود اداره کرد (صحیح است) در مسائلی که مربوط به بیانات مسئولین و وزراءو نخست وزیر خواهد شد بنده عرایضی دارم که به موقع خواهم گفت و مطلب بی اساسی صرفا بر مبنای تعریف و شعر از مقام مسئول مسموع نیست (صحیح است) از این به بعد گفته‌های مسئولینی که اینجا ثبت می‌شود به صورت گزارشات تقدیمی تعبیر خواهد شد و اگر خلاف آن ثابت شد به اتهام تقدیم گزارشهای غیر واقع باید به محاکم مربوط تسلیم شوند (صحیح است ـ احسنت) سروران عزیز من تصور نمی‌کنم هیچ فرد داخلی و خارجی بی نظر و غیر مغرض بتواند این همه پیشرفتها و ترقیاتی که در چند سال اخیر در ایران به وقوع پیوسته است کتمان کند (صحیح است) خوای من شاهد است عین واقعه را برای شما بازگو می‌کنم دیروز صبح دکتر نفیسی نزد من بود برای پسرش صحبتی کرد موکول شد به عصر، عصر پسر دکتر نفیسی نزد من آمد یک جوان بیست و سه چهار ساله بود پرسیده دفعه آخری که ایران بودید کی بود؟ گفت شش سال قبل و حالا بعد از شش سال آمده‌ام، گفتم وضع را حالا چگونه می‌بینید قبول بفرمائید که این عین جمله این جوان است گفت: در این شش سال ایران به اندازه یک قرن عوض شده است (احسنت) من می‌گویم این حقیقت دارد (صحیح است) اما مطلب دیگری هم حقیقت دارد که این ملت به کرده‌های دولت‌ها ایمان ندارد (صحیح است) بیائید معما را حل کنید، کار شده، پیشرفت نصیب مردم شده، جاده‌ها آسفالت شده، سدها ساخته شده، فرهنگ بالا رفته، بهداشت توسعه داده شده، تمام برای ملت ولی ملت به کرده‌های دولت با چشم بدبینی نگاه می‌کند (صحیح است) اگر نگوئیم دروغ گفته‌ایم و خیانت کرده‌ایم (احسنت) بیائید ایم معما را حل کنیم که چه شده من به شما می‌گویم چه شده معما اینجاست، کارهائیکه شده بدون تعریف و مجامله حاکی از نیات و عشق به وطن وظیفه پرستی و ملت دوستی شاه ما، رهبر این مملکت است (صحیح است. احسنت) این ان چیزی است که انجام شده ولی عدم رضایت مردم و بدبینی مردم، عدم اعتماد به مأمورین دولت حاکی از این است که در نحوه انجام این کارها آن چه که باید مراعات نشده است (صحیح است) جاده ساخته شده وام گرفته شد (نیری ـ ولی خاصه خرجی شده) ولی در ساختمان این جاده‌ها سوءاستفاده شده، در برگزاری مناقصه‌ها هزارن شایعه منعکس شده (صحیح است) پس بنابر این آنچه شد بنام شاهنشاه ما ثبت خواهد شد و این سوء اثرات عدم اعتماد ملت نسبت به دولتها در ناشایستگی متصدیان امور ثبت خواهد شد (احسنت) مطلبی است راجع به وام بنده هم مطلعم نه به اندازه جناب آقای دکتر اموزگار که به ایشان اعتقاد دارم ولی به اندازه هر کس که برای انجام وظایف مربوطه خود روزانه مطالعاتی می‌نماید امروز وام از لوازم پیشرفت ممالکی است که در حال توسعه هستند (صحی است) برای اینکه اینجا سوء تفاهم نشود باید عرض کنم خوردن دوا برای مریض خیلی خوبست ولی اصولا مریض بودن هم خود افتخاری نیست ایکاش ما برسیم به آن روزگاری که مملکت ما وام دهنده باشد (انشاءالله) به همین جهت افتخارات و سینه پهن کردن متصدیان را که به گرفتن وام مباهات می‌کنند نیز خیلی نمی‌پسندند شاید معقول تر باشد که بگویند با کمال تأسف نسخه علاج درد ما اینست و این دوای تلخ را باید بخوریم تا خوب بشویم (صحیح است) اما چون وام گرفته می‌شود یک

چیز آن مسلم است: پس دادنش با فرع و تمام تعهدات و شرایط، قبل از اینکه وارد بشویم و ببینیم که این وام به چه مصرفی خواهد رسید از حضور وزیر دارائی فاضل و تازه نفس و با حسن نیت این دولت استفاده می‌کنم و حقایق تلخی را یاد آور می‌شوم و بطوریکه در خاتمه عرایضم خواهم رسید به ایشان اعلام خطر می‌کنم. آقای دکتر آموزگار شما در کارهای دیگر اجتماعی و سیاسی و اداریتان به توفیق فوق العاده‌ای نائل آمده‌اید، خانواده آموزگار در این مملکت به حسن شهرت فوق العاده‌ای رسید (صحیح است) این مطلبی را که عرض می‌کنم ببینید اگر نمی‌توانید موافق بشوید خودتان را بد نام نکنید و از همین حالا کنار بروید (صحیح است) آقای دکتر آموزگار ما وام لازم نداریم برای اینکه آنچه گرفته‌ایم بذل و بخشش و تبذیر و ریخت و پاش شده، می فرمائید نه؟ فرمایش خود شما را استناد می‌گیریم قطره نمو دار دریا است دولت جوان ما به چند نفرشان که تا دو روز قبل از وزرات شاید دوچرخه سوار می‌شدند چه احتیاجی به اتومبیلهای چهل، پنجاه، صد هزار تومانی دارد (صحیح است) (معتمدی ـ اسراف شده است) این است که اگر ما لباس وصله دار بپوشیم و وام نگیریم افتخار دارد ولی اتومبیل کادیلاک ۶۵ سوار بشویم و وام بگیریم ننگ دارد (احسنت ـ آفرین) حیف که وزیر محترم اقتصاد جناب آقای عالیخانی اینجا نیستند من با آقای عالیخانی سوابق آشنائی زیادی ندارم ولی به کسانی که اعتقاد دارم آنها عالیخانی را تأیید می‌کنند می گویند او مردیست فاضل، با هوش و با حسن نیت حتی دیروز کسی می‌گفت، عیب ندارد، بگذارید این مسائل کوچک هم گفته شود که دنیا بداند در ایران به چه پایه آزادی هست گفتند عالیخانی در زندگی خصوصی مثل یک کارمند بسیار بسیار ساده و یک فرد به اصطلاح جناب آقای خواجه نوری سمپل زندگی می‌کند (صحیح است) آقای عالیخانی من به شمائی که برای ملت ایران دلسوزی می‌کنید و می فرمائید اتومبیل بزرگ مصرفش زیاد است، خرجش زیاد است پول بی جهتی است و یک سرباری است برای اقتصاد مملکت می‌گویم و از شما می‌پرسم پس این پول دولت مال کی است؟ این سفره دولت به دست کی است؟ چطور شما برای فلان تاجر و فلان سرمایه دار صلاح نمی دانید و نسخه نمی‌نویسید که ولخرجی کند. اتومبیل بزرگ سوار شود و آنقدر محدودیت فراهم می‌کنید که برای کمپانیهای خاصی در ایران بازار درست شود اما آنچه که مال ملت بیچاره است و بیت المال است شما تجویز می‌کنید که این اتومبیلهای لوکس و مجللی که منحصرا متعلق به دولت است و مثل خار به چشم ملت فرو می‌رود زیر پای متصدیان اموری باشد که جز نطق و سخنرانی و مطالب روزنامه‌ای هیچ کار دیگر انجام نمی‌دهد (نیری ـ افسوس) جناب آقای دکتر آموزگار استفاده کنندگان بخش خصوصی از معادن ایران که در واقع متعلق به ملت ایران است، عواید بیکرانی دارند (مهندس والا ـ غارت است)(صحیح است) ولی در اداره معادن شما ضرر می‌دهد اداره معادن ملت ضرر می‌دهد اما کمبین کنندگان، درست است جناب آقای خواجه نوری ؟کمبنزون و کمبین کنندگان در ظرف یکسال میلیاردر می‌شوند (دکتر پور هاشمی ـ در نتیجه برنامه اقتصادی دولت است)(صحیح است) جناب آقای آموزگار شما در محلی که تحصیل کردید و ایکاش سایر تحصیل کنندگان ما هم مثل شما بودند، آبرو دارید اگر رفتید در پشت میز مجامع بین المللی و یا همان آمریکا نشستید و تقاضای وام کردید جواب همین گونه مطالب را چه می‌خواهید داد؟ (زهتاب فرد ـ بحث عالیخانی را ادامه بدهید تشریف آوردند) (دکتر بهبودی ـ در صورت جلسه می‌نویسند) صحبت وام است تعریف از جنابعالی در غیاب بود (خطاب به دکتر عالیخانی وزیر اقتصاد) در حضور جنابعالی آنچه که ایراد به نظرم می‌رسد به عرض میرسانم ملتی هستیم که وام احتیاج داریم جناب آقای دکتر عالیخانی شما به من بفرمائید پولهائی که در فروشگاه فردوسی پایمال شده آنچه که راجع به واردات شکر است و شما بهتر از من میدانید مطالبی که در این مجلس راجع به سوء استفاده‌ها در اداره معاملات خارجی صحبت شده جناب آقای عالیخانی وقتی را که این دولت برا ی تقاضا و دریافت این وامها صرف کرد اگر به تعقیب این متصدیان چپاولگر و بازگرداندن مال از دسترفته ملت صرف کرده بودید امروز به این وام احتیاج نداشتید و به حسن شهرت خود اضافه می‌کردید و اگر این صحبتها را می‌کنم از این

می‌ترسم که این وام هم گرفته شود و بهمین ترتیب خرج بشود (دکتر بهبودی ـ خرجش شده) در این وام صراحت دارد آقای معاون وزارت دارائی هم گفتند برای جاده سازی است همه نمایندگان هم تأیید می‌کنند ما احتیاج به جاده داریم ما می‌خواهیم این وام را تصویب کنیم اما جناب آقای دکتر آموزگار بر گرده هر ایرانی رعشه می‌افتد وقتی می‌بینید که می‌خواهند وام بگیرند و جاده بسازند و باز مثل همان جاده هائیکه ساخته شده و هنوز تحویل نشده خراب گردیده (صحیح است) یکسال و نیم قبل عرض کردم که جاده‌ای که با گرانترین استاندارد دنیا برای ملت ایران تمام شده جاده سرتاسری جنوب به بندر پهلوی است که هنوز خاتمه پیدا نکرده در ظرف یکماه امواجی پیدا کرده (صحیح است) خدا رحمت کند مرحوم منصور را برای رسیدگی به این سوء جریان آمدند و از همان وعده هائی دادند که آقای مهندس بهبودی صد صفحه اینجا خواندند و ثابت کردند هیچ یک عمل نشده مابرای دیدن تأسیسات پر افتخار مرکز توپخانه ارتش به اصفهان رفتیم و بخصوص برای این از جاده ساوه رفتیم که این آقای مهندس بهبودی خیلی شادمانی می‌کرد که جاده ساوه بسیار عالی ساخته شده من استدعا می‌کنم یک شخص ورود وثوق خودتان را بفرستید به جاده ساوه آقای دکتر آموزگار آنچه که شما قبول می‌کنید چون من به شما اعتقاد دارم من هم قبول می‌کنم و ببینید که به ملت ایران در این جاده سازی چه خیانت هائی شده است این است که بر می‌گردم و می‌گویم آنچه ساخته شد از شاهنشاه است و آنچه معیوب است از دولتها است (صحیح است) آقتی شالچیان روزی که به مجلس معرفی شدند با یک تجلیلی از طرف مجلس قبول شدند (حبیبی ـ بسیار بجا بود) موسوی ماکوئی ـ بسیار مرد شریفی است) من از چنین تجلیلی انتظار نداشتم آقای شالچیان فکر کنند که مجلس از قیافه ایشان خوشش می‌آید مجلس از کار وزراء خوشش می‌آید خواهش می‌کنم جناب آقای دکتر یگانه به آقای شالچیان بفرمائید شما چگونه در هیأت دولت شرکت کردید و قبل از تصویب این لایحه وام در این مدت لایحه‌ای طبق وعده دولت به مجلس نیاوردید که برای کنترل صحت انجام تعهدات راهسازان ترتیبی داده بشود اینجا است که من مشکوک می‌شوم که شاید خود شما هم یا نمی‌خواهید یا نمی‌توانیدکارهای درست انجام بدهید (صحیح است) اما راجع به وام صحبت می‌کنیم می خواهیم وام بگیریم انشاءالله هم می‌گیریم و لیکن می‌خواهیم به بینیم ایم وام چه جوری خرج می‌شود (حبیبی ـ همان جوری که در گذشته خرج شد) خدا نکند آقای حبیبی من بطور غهرست عرض می‌کنم و بیش از این پرده بر نمی‌دارم ولیکن اگر مسئولین امر خواستند به این وضع ادامه بدهند بر عهده من و وظیفه من است بگویم و هر انعکاسی هم که در خارج داشته باشد به عهده آنها خواهد بود. طبقه بندی مقاطعه کاران، تهیه مشخصات، مشاورین خارجی برگزاری این کارهای مقاطعه به کمپانی‌های خارجی و بعد برگرداندن این مقاطعه‌ها از دست کمپانی‌های خارجی باده، بیست میلیون کمتر به مقاطعه کاران داخلی (صحیح است) اینها مسائلی است که جناب آقای دکتر آموزگار باید از نظر تیز بین شما بگذرد (انشاءالله) جناب آقای خواجه نوری حضور تعالی که برای حفظ اتومبیل‌های موجود در این مملکت معتقدید که جاده باید ساخته شود تا استهلاک کمتر شود موقعی که در کمیسیون دارائی این وام را تصویب می‌فرمودید از مسئولین مربوطه سؤال کردید که میزان. وسایل و ماشین آلات جاده سازی که به این مملکت آمده چه حسابی دارد؟ کجا کنترل می‌کنند و از این وامها علاوه برماشین آلات که راکد مانده چقدردیگر ماشین الات وارد خواهد شد؟ اینها نکاتی است که اهالی شمیران از شما توقع دارند (دکتر امین ـ اهالی مملکت) بنده اگر بخواهم راجع به ریخت و پاشهای دستگاههای مختلف مملکت صحبت کنم هم از حوصله سروران عزیز نمایندگان محترم مجلس و هم از حوصله نمایندگان محترم دولت خارج خواهد بود همه ما به سهم خود با دستگاههای مختلفی تماس گرفته‌ایم وضع نابسامان و غیر مشابه دستگاهها را دیده‌ایم در این دستگاهها تنها و تنها جائی که مأمورین را به صلابه کشیده‌اند مرئوسین این آقایان وزراء یعنی کارمندان وزلرت خانه‌ها هستند و لیکن مؤسسات وابسته به دولت و شرکتها و مؤسسات انتفاعی دولت که سرا پا برای ملت ضرر است و انتفاعش برای جیب متصدیان است آنها شباهتی به کارمند دولت ندارند آنها به مصداق ‹‹ عقدی و صیغه) نوع دیگری زندگی

می‌کنند آقای دکتر عالیخانی بنده در مؤسسات کوچک وخیلی کوچک شما کسانی را می‌شناسم که به اداره اصولا نمی‌روند وبه عنوان حق السکوت بیش از شخص شما که عمرتان را وقف این مملکت کرده‌اید پول میگرند اینها پول این مملکت است آقای دکتر عالیخانی شما عمرتان را تلف می‌کنید ولی در خدمت به مملکت با این ترتیب توفیقی حاصل نمی‌کنید اینها گناهان بی لذت است لذتش را دیگران می‌برند کناهش بر عهده شماست قبل از تشریف آوردن جنابعالی صحبت بود که در این مملکت کارشده توقیفهائی نصیب شده متأسفانه ررخلاف میلم بنده نمی‌خواستم از کسی تعریف کنم یک مقدار هم از شما تعریف شده ولی با تمام این تفاصیل مردم به کار شما، به دستگاههای شما اعتماد ندارند نه به شما نه به دولت شما برای اینکه یک ریخت و پاشهاست که مردم می‌بینند (صحیح است) خود کارمند وزارت اقتصاد را که شما وادارش می‌کنید تا ساعت دوازده شب کار کند فردا با رفیقش که شما از آن وزارت خانه بیرونش کرده‌اید ملاقات می‌کند و می‌بیند که رفته در یکی از مؤسسات وابسته به دولت چهار برابر حقوق شما حقوق می‌گیرد آن وقت خود او هم به کارش اعتقاد پیدا نمی‌کند من متشکرم از جنابعالی جناب آقای دکتر یگانه که یاد داشت نمی فرمائید برای اینکه با معذرت خواهی باید عرض کنم نه من و نه ملت ایران به این گفته‌ها دیگر اعتقادی نداریم دلیلش هم این است که مهندس بهبودی یک روزنامه از وعده‌های داده شده به صورت فهرست خواند و ثابت کرد که هیچ یک از آنها عمل نشده است شاید توانائی انجامش نبوده و بیحساب حرف زده بودند نخست وزیر شما آمد اینجا به بنده گفت که شما ئیکه می‌خواهید پول مشاورین و متصدیان خارجی فروشگاه فردوسی را بدهید صحیح است که می‌گویند این سازمان به ضرر ملت است صحبت در صورت مجلس هست ولی همان شب تصویبنامه صادر کردند که تازه تمام خرید‌های دولتی از این مؤسسه بشود که با کمال شجاعت اعلام می‌کند بعضی مؤسسات بازرگانی دولت دارند مبدل به دستگاه تبلیغاتی مذهبی خاص می‌شوند و ملت ایران اجازه نمی‌دهد، شما با پول این مملکت فرقه‌های مذهبی خاص را تقویت بکنید (صحیح است) این است نمونه عدم رضایت، این است نمونه آنچه که بنده اطلاع دارم شما چه جور خدمت گزار شاهنشاه مسلمان ما هستید که وزیر هستید ولی توجه ندارید که اگر رفراندوم بکنید می‌بینید در یک دستگاه دولتی تنها ملاک استخدام انتساب به یک فرقه مذهبی خاصی است (صحیح است، احسنت) شما و من همه نسبت به شاهنشاه بندگی می‌کنیم به ملت ابراز خدمت می‌کنیم ولی اینکارها موجب سقوط خودتان است (احسنت) این کارها موجب عدم رضایت‌ها است (احسنت) بنده خودم شخصا کسی بودم که این شجاعت را داشتم پشت این تریبون آمدم و عنوان کردم که ما در آن مرحله از تاریخ بشریت رسیده‌ایم که باید از دولت بخواهیم روحانیت را از سیاست تفکیک کند (صحیح است) ولی رادیوی دولتی شما قسمتی از صحبت مرا که حاکی از این بود که یک فرد مسلمان معتقد این حرف را می‌گوید حذف کرد گفته‌های خود شما را که قبول نداشته‌اند زیرامتأسفانه نمونه‌های خلافش را در دستگاههای دولتی شما می دیدند بهتر بود شما لااقل قسمتهای اول صحبت مرا هم که حاکی از لزوم توجه و احترام به مذهب اسلام بود در رادیو می‌گفتید تا بدانند یک مسلمان واقعی این حرف را می‌زند (احسنت) رئیس محترم سازمان امنیت سابق و وزیر اطلاعات فعلی که من شخصا او را از شریف ترین مردانی که در زندگی شناختم می دانم (صحیح است) می‌آید در پشت تریبون مجلس می‌گوید حقایق را باید به مردم باید گفت ولی دستگاه خود او اگر یک صحبتی بکنیم در مجلس که به گوشه قبای یک دستگاه دولتی بر بخورد حذف می‌کند و آنچه که تعریف و تجلیل بی مورد از دستگاه دولت است برخ مردم می‌کشد (نیری ـ آفرین) شما بگذارید انتقادات گفته شود تا مردمی دکه به شما و وام شما و لوایح شما بدبین هستند بدانند رأیی که به لایحه شما داده شده در محیطی داده شده که معایب هم گفته شده ولی نمایندگان ملت پس از توضیحات دولت با توجه به مصلحت مملکت به صلاح همین ملت این لایحه را تصویب کردند آن وقت اعتبار آن رأی اعتمادی هم که دولت شما گرفتید بیشتر می‌شود (احسنت) اگر دولت این کا ر را نکند حزب مردم این طرح را به مجلس مقدس شورای ملی تقدیم خواهد کرد و آن وقت در صورن تصویب مجلس خواهید دید که باید مسئولین امر در تمام نکاتی که پشت تریبون می‌گویند در تمام مصاحبه هائی که در رادیو و تلویزیون می‌کنند نسبت به گفته‌های خودشان مسئولیت داشته باشند به استناد آنها ممکن است اگر صحیح نباشد تحت تعقیب قرار بگیرند. صحیح نیست که وقتی نماینده‌ای می‌آید مطلبی می‌گوید متصدی مربوط فقط به تعارف که هوا گرم است و راه

باید ساخته شود اکتفا بکند نمی‌خواهم به مطالب غیر واقعی دیگر که گفته شده استناد بکنم اینجا محلی است که مطالب مهم و جدی و صحیح باید گفته شود بحث شود نمایندگان از واقعیت امر مطلع شوند و آنچه به صلاح مملکت است رأی بدهند آن وقت می‌بینید که ملت هم شما را تأیید می‌کند آنوقت آقای دکتر یگانه آن معمائیکه اشاره کردم حل می‌شود یعنی در مقابل کارهائی که شده ملت سپاسگزار می‌شود با شما همکاری مثبت می‌کند نه مقاومت منفی، نمایندگان محترم بنده طرز مصرف این وامها را تشریح می‌کنم تا بدانید وام بگیریم یا نگیریم روزی با کمال سر بلندی وزیر آب و برق آمد در اینجا تلویحا گفت که با این وامهائی که می‌گیریم با این بودجه عجیبی که برای برق مملکت تصویب می‌کنیم یکی از ممالک پیشرفته در امر برق هستیم (صفی پور ـ دیشب هم خاموش شد) و قطعا بع استناد همین گونه گزارشات مسئولین به پیشگاه ملوکانه شاهنشاه عزیزمان از پشت تلویزیون به ملت ایران خطاب می‌فرمایند که ما در سراسر مملکت برق کمربندی خواهیم داشت. آقای دکتر یگانه آن وقت شما به این گونه مسئولین چه می‌نامید شما این شخص را در حالی که امر شاهنشاه صادر شده فرمان شاهنشاه به ملت اعلام شده وام هم گرفته شده بودجه هم در اختیار مسئولین گذاشته شده ولی نتوانسته‌اند برق عادی خیابانهای پایتخت را اداره بکنند (صحیح است) این است عدم رضایت آقای دکتر یگانه دیروز از فضا دو نفر برگشتند داستانش را شما بهتر می دانید ما هنوز در اثر یک باد بهاری باید قسمتی از برق پایتخت ما قطع شود ولی آقای رئیس مربوطه وقتی در اینجا صحبت می‌کند یا مصاحبه می‌نماید مثل اینکه انشتین در مقابل یک عده بی سواد دارد اظهار فضل می‌کند جناب آقای دکتر آموزگار جنابعالی در وزارتخانه‌ای تشریف داشتید که برا ی تامین بهداشت ملت ایران به فعالیت آن وزارتخانه بستگی داشت (بالاخانلو ـ بسیار خوب کار کردند) شما موافقت کردید که سلامتی ۲۲ میلیون ایرانی را با ۳۰۰ میلیون تامین کنید و در همین دستگاه دولت با این نحوه جوابهائی که اشاره کردم هزار میلیون تومان برای برق ما تصویب کردیم آیا وام گرفتن و به این ترتیب خرج کردن را شما صحیح می دانید؟ من قبول می‌کنم هیچ یک از نمایندگان مجلس در کار پیشرفت دولت قصد تاخیر و به اصطلاح عوام چوب لای چرخ گذاشتن را ندارد (صحیح است) به همین مناسبت وقتی من آن همه حسن نیت آن حسن بیان و آن حفظ ظرفیتی که از آقای هویدا دیدم با وجود اینکه در فراکسیون مردم و جزو اقلیت بودم در تغییر دولت تمام سوالاتی که در دولت قبل شده بود پس گرفتم ولی متاسفم که عرض کنم ادامه نحوه کارها بر اساس گذشته بنده را وادار کرد که هم اکنون از ریاست معظم مجلس استدعا کنم که تمام سوالاتی که بنده در سال گذشته کرده‌ام و همچنین سوالات تمام اعضای فراکسیون حزب مردم را از دولت بخواهند که بیاید جواب بدهد (زهتاب فرد ـ همان قند و شکر را جواب بدهند کافی است) عرایض بنده روی نظرات شخصی نیست عرایض بنده ناشی از مطلب دیروز روزنامه است راجع به مسافرت استاندار تهران به حضرت عبدالعظیم یک شهری یک سال نطقهای بی اساس این آقای استاندار فعلی و شهردار آن روز تهران را با صبر شنید و تحمل کرد ولی شهردار یک قدم برای این شهر بر نداشت در اینجا به شما جناب خواجه نوری که از استهلاک اتومبیل هراسناکید عرض می‌کنم و می‌پرسم که شما در حزب خودتان با این آقا تماس داشتید چرا به ایشان نگفتید که عمل شمای شهردار در باره خیابانهای تهران مثل این است که ما به کمپانیهای اتومبیل سازی خارجی قرار داد بسته باشیم که اتومبیلهای موجود تهران را خورد بکنیم تا دو مرتبه کمپانیها بازار پیدا کنند (مهندس والا ـ یک عده ناراضی و مبلغ نارضایتی را در بین مردم پخش کردم) جناب آقای مهندس والا شاهنشاه امر می‌فرمایند به نفع ملت ادارات دولتی تسویه و تصفیه بشود نه تنها حزب محترم اکثریت تمام اقلیت هم با اصل موافقند به همین جهت اگر جناب آقای دکتر عالیخانی شما فردا در هیئت دولت تصمیم بگیرید تمام بیکاره‌ها، بیسوادها، بدرد نخورها را بیرون بریزند و بگوئید ملت ایران باج مفت خوری نباید بدهد ما همه تأیید می‌کنیم اما میدانید که این امر شاهنشاه در شهرداری چه جور اجرا می‌شود در یک تصفیه شهرداری چند نفر نادرست ونالایق وبدرد نخور را عنوان می‌کنند ولی هر چه نادرست است نگه می‌دارند کارمندان صالح را به ناراضی‌ها ضمیمه واخراج می‌نمایند ودر اصطلاح بازنشسته می‌کنند جناب آقای دکتر یگانه من وشما وهمه وظیفه داریم وامی که از

خارج می‌گیریم وملت ونسل آینده را مدیون می‌کنیم برای این است که شاه بیتهای برنامه شاهنشاه مدبرو خردمند وخیر خواه ملت را اجرا کنیم ودر تأمین زندگی راحت وترقی وتعالی واقعی مملکت مصرف نمائیم تا ملت راضی تر شود. پس شهردار سابق شما چرا چنین توجهی نداشت اگر شما چهار صد نفر نادرست ودزد وعجزه را بیرون کرده بودید من کسی بودم که می‌آمدم همانطور که از عالیخانی‌ها و آموزگار‌ها در حالیکه از دولت حزب مقابل من هستند ومن از اینها تجلیل می‌کنم از این شهردار هم تجلیل می‌کردم ولی توی اتومبیل با یک ماشین نویس راه افتادن و کارمند معزول کردن اینها عوام فریبی‌های خیلی کهنه شده است (معتمدی ـ اطبائی که مایه افتخار این شهر بودند آنهارا بی جهت از بیمارستان‌ها بیرون کرده‌اند) جناب آقای دکتر یگانه حضرتعالی به دولت خودتان اطلاع بفرمائید که سوالات بنده وتمام نمایندگان حزب مردم از دولت قبل تجدید می‌شود برای اینکه آن اعتمادی که می‌رفت من پیدا کنم مبدل به یاس شد زیرا نمونه عرض می‌کنم شهردار سابق شما بر اثر آن خرابکاری‌ها به استانداری ارتقاء پیدا می‌کند تازه گوش مردم تهران از آن سخنرانیهای بی اساس شهردار قبلی یک کمی آرام شده استاندار فعلی به شهر ری می‌رود وآنجا عنوان می‌کند که در تمام دستگاه شهرداری می‌گردند که برعلیه من مدرک پیدا کنند ونتوانسته‌اند جز ۱۶ هزار تومان حقوق، آقا شما این شخص را به عالیترین مقامات رساندید و آنوقت خود این شخص بر علیه دولت شما در بین مردم بدبینی تولید می‌کند مگر ممکن است طبق گفته ایشان در دولت شما برگردند تا برای کسی پرونده سازی کنند (البرزی ـ دروغ می‌گویند) آن چیزی است که در روزنامه نوشته شده موضوع آقای میزا حسن خان بودجه و امثال اینکه مرد درستی است کهنه شد تمام میز وتخته‌های این مجلس هم نادرستی ازشان بر نمی‌آید مگر می‌شود یک پایتخت مملکتی را یک سال مسخره کرد وتمام کارها را راکد گذاشت و افتخار آن مرد وقتی که بیرون می‌آید این باشد که هنوز نتوانسته‌اند آثار دزدی از من پیدا بکنند این حرف نشد جناب آقای دکتر یگانه آن تبصره‌ای که در بودجه امسال حکایت می‌کرد که هیچ کس از دستگاههای مختلف دولت چند حقوق وچند جا پول نگیرد ودولت شما این تبصره را پس گرفت ونیاورد یعنی به سوءاستفاده‌ها تأیید گذاشت چه شد دوست من؟ این مطالب جناب آقای دکتر یگانه به من حق می‌دهد به نحوه خرج وامی که میدانم احتیاج داریم شک بکنیم به همین جهت این مطالب را می‌گویم که شاید در نحوه خرج این وامها دقت بشود آرزو می‌کنم لااقل برای دفعه چندم که این مطالب در اینجا عنوان شد که متأسفانه قدریهم تلخ است اکنون دیگر با اطمینانی که به وزیر دارائی هست جلوی اینکارها گرفته شود وبا امیدواری به اینکه جلوی اینکارها گرفته بشود بنده وارد بحث وام می‌شوم والا به این منوال اگر بگذرد بنده خیال نمی‌کنم که یک نفر از نمایندگان ملت حاضر بشود که ما از خارج پول بگیریم وبدست مأمورین نا صالح تفریط بکنیم (صحیح است) ما میدانیم در کشور‌های در حال توسعه که باید یک کلمه هم به آن اضافه بشود وبگویند از لحاظ فنی در حال توسعه (صحیح است) برای اینکه شاید در مملکت وملت ما از خیلی جهات قدمت و معنویت بیش از ممالک مترقی وجود داشته باشد (مهندس صائبی ـ از نظر فنی جلو هستند) از نظر فنی (احسنت) در چنین کشور بخش خصوصی و تمام امکانات دولتی کافی نیست وهمین مطلب است که ایجاب می‌کند اصل وام واعتبار برای قرن حاضر خلاف قرون گذشته مجاز تلقی بشود بمناسبت صحبت از ممالک در حال توسعه بخاطرم آمد عرض کنم دریافت وام را بنده به کمک‌های بلا عوض ترجیح می‌دهم (صحیح است) کمک‌های بلا عوض به مصداق آن جمله‌ای که هرچیز مجانی بگیری یا قیمتش را صد برابر پس داده‌ای یا بعدا خواهی پرداخت در واقع هیچوقت بلاعوض حقیقی نیست کمک‌های بلا عوض اولا به مصرف صحیح نمی‌رسد در تحت تآثیر سیاست ونفوذ کمک کننده در مملکتی مستقل مفهومی ندارد (صحیح است) و از همه مهمتر به غرور ملی یک ملت بسیار مهمتر از تمام این سرمایه هاست صدمه می‌زند (آفرین) جنابعالی که شنیدم مثل یک کارمند سمپل زندگی می‌کنید (اشاره به آقای دکتر عالیخانی) برای این است که می‌خواهید سربلند راه بروید برای اینکه می‌خواهید آبروی خودتان را حفظ کنید پس چرا برای آبرو وغرور ملی یک ملت این فکررا نمی‌کنید ما کمک بلا عوض نمی‌خواهیم

بنده امروز به دولت عرض می‌کنم هر روزی لایحه‌ای برای کمک بلاعوض به مجلس آمد بنده شجصا مخالفم مال خودمان را بعضی مؤسسات آنها چپاول نکنند ما چیزی از دیگری دستی نمی‌خواهیم (احسنت) در امر وام چند عامل مورد توجه است یکی مبلغ وام است، مبلغ وام به تناسب سخاوت وام دهنده وامکان تلاش وام گیرنده نمی‌تواند بستگی داشته باشد آن یک تلاش مذبوحانه است آن شبیه است به اینکه کسی بیک عابری می‌گوید برای زندگی معطل هستم چی در جیبت هست می‌توانی به من بدهی؟ واین در شأن یک ملت نیست وام باید به میزانی که انجام برنامه مربوطه احتیاج دارد بستگی داشته باشد این میزان احتیاج را جناب آقای دکتر عالیخانی بهتر از بنده میدانند بستگی به این دارد که چقدر بتوانیم جذب بکنیم در هیچ یک از این وامهای شما نه توضیحی داده شده نه اشاره‌ای شده که میزان جذب و احتیاج ما چقدر بوده بنده این ستون را که می‌خوانم نشان می‌دهد که ما تلاش کردیم فقط این قدر توانستیم بگیریم پس باید بگوئیم خدا عمرشان بدهد این یک امر صحیح اقتصادی نیست قسمت دوم فرع وام، چون بر خلاف فرمایش آقای خواجه نوری وام متعلق به ملت ایران نیست به جیب ملت هم نمی‌رود طبعا فرع وام به جیب وام دهنده می‌رود آقای خواجه نوری حضرتعالی کاملا صحیح فرمودید که بانک بین المللی متعلق به همه است البته نه به همه گویا به صد وچند مملکت که ما هم جزئی کوچک از آن هستیم لذا ما صد درصد وام را به انضمام بهره آن پس می‌دهیم تازه اگر سهام ما با دیگران مساوی باشد یک درصد آنچه که می‌دهیم بما برمیگردد فرمودید که این فرعها استاندارد است وبرای تمام ممالک متساوی است یقین دارم جناب آقای دکتر آموزگار هم آنرا تأیید می‌فرمایند، ولی حضرتعالی گوشتان به اسم این مؤسسه وابسته به همان بانک جهانی آشناتر از بنده است.

International development association اینترنیشنال دیوپلمنت اسوسیشن یعنی مؤسسه توسعه بین المللی که به اختصار آن را آی ـ دی ـ ا (I _ D _ A)می‌نامند و قطعا می دانید که وامهای این مؤسسه وابسته به بانک جهانی سود یک درصد فقط می‌گیرد ولی باید بگویم که این مؤسسه وابسته به بانک بین المللی جهانی، مؤسسه ایست بسیار خوب، بسیار دقیق اگر طرح را مطالعه نکند اگر مصرف را مطالعه نکند اگر احتیاج را ضروری نداند نمی‌دهد می دانید در جواب تقاضای دولت شما چه خواهند گفت این مؤسسه خواهد گفت که ما این وامهای با سود یک درصد ۱% را به مملکتی می‌دهیم که درآمدهای فوق العاده‌ای مثل نفت شما نداشته باشند حالا اگر شما موفق شده بودید که در سازمان برنامه کنترل کنید تا این عایدی‌ها را دینار به دینار درست خرج بکنند جواب می‌دادند که عایدینفتمان را هم با کمال دقت و صحت خرج کرده‌ایم باز احتیاج داریم اما متأسفم که چون نه شما نه من و نه متصدیان سازمان برنامه نمی‌توانیم از این تز دفاع کنیم آنها، خواهند گفت که جلوی این ریخت و پاش‌ها را بگیرید وام یک درصد متعلق به کسانی است که مراقب مصرف مال خودشان هستند. عامل بعدی در یک وام گذشته از میزان و سود مدت است، خاطرم نیست کدام یک از آقایان دولتی‌ها فرمودند که خانه را در یکسال نمی‌شود ساخت (صحیح است) لذا چگونه می‌خواهید یک سد ا در یکسال بسازید اینهم صحیح است حرف صحیح را بنده تأیید می‌کنم به همین جهت وام باید آنقدر طولانی باشد که از درآمد سرمایه گذاری که کردید خود وام را بشود در طول آن مدت مستهلک کرد بعد می‌رسیم به وامهای مورد پیشنهادی دولت و با این اصول که عرض کردم تطبیق می‌کنیم شاید بعضی شرایطش قابل قبول باشد و بعضی نباشد، یک عامل دیگر صلاحیت وام دهنده است در بین افراد هم این مطلب مراعات می‌شود ما باید بدانیم از کی وام می‌گیریم در این لایحه اشاره شده و به همین مناسبت بنده اعتراض می‌کنم برای اینکه همانطوریکه پول مجانی و کمک بلاعوض از نقطه نظر اقتصاد دانهای بی نظر مردود است وام دولت از دولت نز قابل قبول ملت نمی‌تواند باشد (صحیح است) آن دولتی که سیاست خودش را کنار بگذارد آن دولت نیست شیر و خورشید سرخ است (احسنت) چطور ممکن است دولت شوروی یا دولت آمریکا یا انگلستان پول ملت خودش را بی نظر به دولت و ملت دیگر بدهد بدون اینکه بخواهد سیاست خود را

اعمال کند (احسنت) جناب آقای دکتر آموزگار بنده به وامهای بین المللی و جهانی شما تبریک عرض می‌کنم ولی با وامهای دولت از دولت هر دولتی که باشد بنده مخالفم ما آنچنان وامی که بدهند و تمام ملت وام دهنده خودشان را طلبکار و ملت ایران را مقروض و مدیون خود بپندارند موافق نیستم وامهای که حتی ناخودآگاه هم که باشد نظراتی را بخواهند در مملکتی تحمیل بکنند هر چند شما هم بگوئید چنین نیست بنده عرض می‌کنم این چنین هست (خواجه نوری ـ فرمایشات شما مسلما توهین به مملکت است) از راهنمائی که فرمودید تشکر می‌کنم و اما قسمت آخری که در امر وام پیش می‌آید آن مصرف وام است اگر شما برای معالجه فرزندتان وام بگیرید شاید مقبول باشد ولی اگر برای تعویض اتومبیل و عیاشی او وام بگیرید قطعا مقبول نیست به همین ترتیب برای یک مملکت آنچه کار اصلی است نوع و محل مصرف وام است (صحیح است) در این مصرف وام عوامل مختلفی هست که ممکن است این آقایان فاضل که از من خیلی مطلع تر هستند این عوامل را مورد نظر قرار داده باشند ولی بنده بی اطلاعم زیرا در مجلس که هیچ توضیح در این قسمت داده نشده و نیز معترضم زیرا در لایحه دولت هم اشاره نشده و در کمیسیونهای مربوطه طبق صورت مذاکراتشان مراجعه کردم نیز توجهی نشده حالا چطور ملت آن را تصویب بکند شما وامی بگیرید قرضی بر دوش بنده بگذارید بدون اینکه بدانم این وام واقعا به مصرف لازم خواهد رسید و با توجه به عوامل لازم دریافت شده با خیر جناب آقای قوام صدری جنابعالی که تشریف می‌آورید با کمال عجله می گوئید هوا گرم است جاده دارد ساخته می‌شود فصل تمام می‌شود رفیق شما آقای دکتر رشتی در دریافت وام برای اجرای یک طرح به یک اصطلاح آشنا هستند آن این است که انگلیسی زبانان آن را تکنیکال فیزیبیلتی TecnicaI Feasibility می‌گویند یعنی که آن طرح از لحاظ امکانات فنی قابل اجرا باشد شما خودتان که می‌خواهید از این لایحه دفاع بکنید هیچ حساب آن مطلبی که عرض کردم کرده‌اید که این پول را موافقت کردید بگیریم ما از لحاظ این امکانات آمادگی مصرفش را داریم که پول را می‌گیریم و می‌گذاریم در بانک بعد یک فرع هم می‌دهیم جناب آقای خواجه نوری من از یک لیدرا اکثریتی مثل شما که واقعا مرد دانشمندی هستید متشکر می‌شدم و هم به همکاران محترم من و هم فراکسیون‌های عزیز خودتان کمک بیشتری می‌کردید به عوض اینکه می‌فرمودید این وام را از خودمان می‌گیریم آن چیز دیگری که در چنین امور به زبان انگلیسی Economical justification می‌گویند تشریح می‌کردید من این اصطلاح را از آن جهت به انگلیسی می‌گویم که بعضی لوایح این دولت اخیرا به صورت ترجمه از زبان‌های خارجی بدون توجه به مفاهیم ایرانی تهیه می‌شود و به همین جهت بنده برای بحث در یک چنین برنامه‌ای ناچارم صحبت را طوری بکنم که خود تهیه کنندگان لایحه هم بفهمند برای اینکه آنها اگر فارسی می‌دانستند فارسی می‌نوشتند به هر حال به طوری که عرض کردم در این مسائل برنامه‌ای و عمرانی جناب آقای خواجه نوری یک بحثی است به نام اکونومیکال جاستیفیکیشن Economical justification یعنی توجیه و برآورد و دفاع از این برنامه از جهت افتصادی چقدر خوب بود که شما می‌آمدید و در این باره مطالبی می‌فرمودید در جای دیگر در این لایحه نوشته‌اند کالای سرمایه‌ای ما در زبان فارسی چنین لغتی نداریم و این کلمه نیز ترجمه Capital goods است به این ترتیب متأسفانه با اینگونه لوایح یک مترجم هم برای بعضی‌ها لازم می‌شود.

(خواجه نوری ـ اصطلاحی است علمی و مصطلح، کتابهای دانشکده حقوق را بخوانید) در مورد مصرف این وامها بر اساس احتیاجات مملکت ما بنده از وزیر دفاع کننده این لایحه استدعا می‌کنم تشریف بیاورند اینجا توضیح بفرمایند میزان مصرف کالای داخلی و محصولات آذربایجان در گیلان و مازندران و بالعکس چه ارقامی راتشکیل می‌دهد و متصل نبودن این دو استان به یکدیگر چه خسارات و اشکالاتی در حال حاضر برای مملکت دارد و این جاده هائی را که در این لایحه اسم برده‌اید چه ارقامی است و این ارقام با هم مقایسه شده است یا خیر؟ این را هم توضیح بفرمائید که مصرف این وام‌ها اگر به تشخیص وام دهنده است بنده با تمام احترام و عقیده‌ای که به مشاورین بانک جهانی دارم هیچ فکر نمی‌کنم که یک صدم

علاقه‌ای که جناب دکتر عالیخانی به ایران دارد هیچیک آنها داشته باشند لذا این را شما باید مقایسه می‌کردید نه آنها (صحیح است) جناب آقای دکتر آموزگار شما به من بفرمائید که راه سرخس واجب تر است یا سلامتی تمام مردم تهران که شما در حال حاضر در آن زندگی می‌کنید (دکتر زعفرانلو ـ راه سرخس) راه سرخس واجب تر نیست برای اینکه من میل دارم که شما هم زنده بمانید این مبارزه با تقلب مواد غذائی و داروئی از تمام این ماده مهمتر بود قصدم این نیست که شما وام بگیرید و مبارزه با غذا و داروی تقلبی بکنید قصدم اینستکه یک دولتی که می‌گوید من وام می‌گیرم تا کاری فوری انجام دهم بر اساس اهم فالاهم این کار مقدم بر آن را هم باید توجه کرده باشد آقایان موقعی که یک بیماری را جراحی می‌کنید تنها و تنها امیدش بعد از خداوند به آن ماسک بیهوشی است که جلوی دهانش گذارده‌اند ولی به بینید کار تقلب و دزدی با همکاری مأمورین به جائی رسیده که در ماسک بیهوشی هم در این تهران تقلب می‌کنند مسئول این بیمار که می‌میرد کیست آیا باز هم می فرمائید چون هوا گرم است. و جاده را می‌خواهیم فوری بسازیم ولی من می‌گویم شما که به فوریت علاقمند هستید به این فوریت‌ها هم توجه بفرمائید در مملکتی که هزار میلیون تومان بودجه برق برای آن تصویب کردید همین دو روزه تمام مریض‌ها زیر عمل جراحی بواسطه خاموش شدن برق شما در اثر باد جانشان به مخاطره افتاده است شما چه کرده‌اید غیر از نشستن و پول دادن به روزنامه‌ها به صورت آگهی و رپرتاژ تهیه کردن اینها کافی نیست بنده به شما نشان می‌دهم رؤسای مؤسسات دولتی را که فقط برای حفظ مقام خودشان از پول این ملت به روزنامه‌ها به قیمت اعلان رپرتاژ می‌دهند آقای دکتر یگانه شما مرد با شرفی هستید شاهنشاه که شما را به این مقام رسانده از شما این توقعات را دارد که رسیدگی کنید چرا توجه نمی‌کنید وقتی در آن اتومبیل سه رنگی که سوار می‌شوید و توی خیابان می‌روید بدانید که این ملت وقتی شما را می‌بینند ممکن است بر اثر همین بی مبالاتی‌ها پشت سر به شما فحش بدهند این مسائل باید در مجلس گفته شود برای اینکه شما نماینده محترم وقتی به حوزه‌های انتخابیه خود تشریف می‌برید (صفی پور ـ رو نداریم که برویم) و از میزان اثراتی که این مخارج در آن حوزه داشته اطلاع پیدا می‌کنید آن وقت می‌توانید به تقدم این برنامه‌ها توجه داشته باشید بنده از آقای دکتر شاهقلی که گویا از مجلس قهر هستند و من نمی بینمشان خواهش می‌کنم از پرونده هائی که دکتر آموزگار برای ایشان باقی گذاشته استخراج کنند و بیایند پشت این تریبون بگویند که خرج د ـ د ـ ت و مبارزه با مالاریا در شهرستان طالش چقدر بوده و ملاحظه می فرمائید که از رقم سوء استفاده که یکی از مقاطعه کاران دست دوم و چهارم سازمان برنامه کرده این رقم هزینه مبارزه کمتر است در حالی که (اشاره به آقای دکتر عالیخانی) من استدعا می‌کنم از شما که از آب دریا خیلی خوشتان می‌آید یکدفعه به طالش ما تشریف بیاورید و مهمان من باشید و ببینید همین رقم هزینه مختصر مبارزه با مالاریا چطور به اهالی یک شهرستان طالش زندگی تازه داده و اینها را از توحش و ایلات گری خارج کرده و از ییلاق و قشلاق رفتن راحت کرده و مردم به زراعت پرداخته‌اند و الان محصولات آنها چقدر زیادتر شده آنوقت فتوی بدهید که ما قرض بکنیم چند درصد به مستشار مشاور خارجی و چند درصد به کمپانیهای تهیه کننده طرح بدهیم آقای دکتر عالیخانی خود شما خوب در این کنفرانس‌ها احساس کرده‌اید وقتی که با حس وطن پرستی و علم و منطق در مقابل خارجیان می‌نشینید و از حقوق ملت ایران دفاع می‌کنید گرچه به ضرر آنها تمام می‌شود ولی برای شما بیشتر احترام قائل می‌شوند تا آن کسانی که دست به هم می‌مالند و می‌گویندyes sir - yes sir پس شما چه باکی از این متصدیان داخلی دارید که اینطور در را باز کرده‌اید مال مردم را به یغما ببرند این چه افتضاحی است که هر شاگرد بقالی را به اسم مبارزه با گرانی در دکه‌های فروشگاه فردوسی به اسم مسخره بازار فروشگاه فرستادید این بازیها را نکنید آقا جناب آقای دکتر عالیخانی کارهای بزرگ شاهنشاه ما در مملکت بر اثر همین مسائل آن چنانکه باید نمودار نمی‌شود (صحیح است) بنده عذایضی راجع به نحوه خرج پولهائی که در دست دولت هست عرض کردم و چرا این مطلب را در مورد سازمانهای وابسته به دولت عرض کردم و راجع به خود دولت عرض نکردم از این جهت است که همین آقای دکتر آموزگار اگر بر اثر ازدیاد

وصول و حسن خدمت یک کارمند فردا بخواهند برای صد میلیون اضافه وصول صد تومان پاداش بدهند آنقدر قانون ومقررات داریم که آخرش اگر مراعات نکرده باشند یک روزی ورقه بازپرسی دیوان کیفر خدمت ایشان خواهد رفت و تمام این وزارتخانه‌ها و این وزرائی که اینجا می‌نشینند پنج هزار میلیون در اختیارشان هست آن دستگاههای وابسته به دولت به اسم بازرگانی و انتفاعی و غیره که نه شما آنها را می‌شناسید و نه آنها شما را می‌شناسند و نه با آنها سر و کار دارید فقط هر روز جملات بسیار مرموز یعنی به استناد تصویبنامه‌ها و اساسنامه‌های خود دوازه هزار میلیون تومان در این مملکت خرج می‌کنند من از مجلس شورای ملی تقاضا می‌کنم بیائید یک تصمیم بگیرید هر کس را که می‌خواهید انتخاب بکنید با این آقای دکتر یگانه که قاضی است بنده جلو می‌افتم و به اندازه همین وامها در این دستگاهها سوء استفاده نشان می‌دهم (صفی پور ـ زندانها جا ندارد) شما در یک پرونده شهرداری تهران چندین دفعه فرستادید که ببینند فلان آسفالت چطور شده و چقدر سوء استفاده شده است، چرا این کارهای را در همه جا دنبال نمی‌کنید و ببینید چه خبر است بنده در همین جریانات پریروز در یک سو کمیسیونی شاهد می‌گیرم پیشنهاد دادم که آقای وزیر دارائی که خوشبختانه مورد اعتماد مجلس قرار گرفته (صحیح است) ناظر باشد برای اینکه مبلغی که یکی از همین شرکتهای دولتی در سال بی حساب در اختیار می‌گیرد چقدر باشد این معاون محترم وزارت دارائی (اشاره به آقای قوام صدری) مخالفت کردند این معاون محترم گفت نه نمی‌خواهد وزیر دارائی ناظر باشد برای اینکه یک وزیر دارائی شاید بخواهد مته به خشخاش بگذارد اینجاست که عرض می‌کنم از ماست که برماست (صحیح است ـ صحیح است) طبق آنچه که من در روزنامه دیدم آقای دکتر آموزگار در یکی از مطالبی را که با کارمندانتان عنوان می‌کردید اشاره‌ای فرموده‌اید یا به فرمایش حضرت علی علیه السلام یا به فرمایش حضرت محمد صلی الله علیه وآله برای اینکه باید در این مملکت که مذهب رسمی آن دین مبین اسلام است هم چنانکه شاهنشاه معظم ما مسلمان خیلی با ایمانی است و ۲۲ میلیون مردم ایران مسلمان هستند (احسنت) در حالیکه آزادی مذهب هم به اتم و اکمل هست و هر مسیحی هر کلیمی مثل همه مسلمانان همه گونه حق دارد و لیکن بعضی دستگاههای دولتی را با بودجه و اعتبارات دولتی نمی‌شود وسیله اعمال نفوذ و تبلیغ فرقه و کیش خاصی قرار داد (صحیح است) فرمودید که حضرت علی علیه السلام چنین فرمودند بله قشون اسلام همه پا برهنه بودند و به فرمایش خودتان شیر شتر و سوسمار می‌خوردند اما حاضر بودند جانشان را بدهند چرا؟ برای آنکه ایمان داشتند (دکتر قراگزلو ـ اینها حرف می‌زنند و عمل نمی‌کنند) بنابراین شما بیائید درنحوه خرجهای دولتی مؤسسات وابسته که معاون شما از نظارت شما احتراز دارد جلوی این خرجها و این اعمال نفوذ‌های مسموم را بگیرید آن وقت رأی به وام را هم ملت و هم مملکت با سربلندی می‌دهند ولی من با این وامها می‌ترسم همانطورکه در این قبیل مؤسسات خرج شده همانطور که در معاملات خارجی خرج شده در سایرین هم به همین ترتیب باشد و یک روز وزیرش دکتر عالیخانی نباشد که بگوئیم لااقل حالا یک دلخوشی داریم که لااقل خود وزیرش شخص درستی است برگردیم سر لایحه د آنجا چهار وام است دوتایش آنها ئی است که جناب آقای خواجه نوری فرمودند که از خودمان می‌گیریم (خواجه نوری ـ اشتباه فهمیدید) بانک بین المللی است بنده اجازه می‌خواهم که به این دو تا وام صحه بگذارم برای اینکه خوب مرجعش مرجع سیاسی نیست که وام می‌گیریم و تا حدودی که از ادوار گذشته اطلاع دارم مصرف این وامها تعیین می‌شود کنترل می‌شود بعد آثاری و اقدام مفیدی لااقل برای ملت ایران باقی می‌ماند قبول دارم اما وام سومی جمله‌ای سر زبانم هست که نمی‌توانم ط. وری بیان کنم که سوء تفاهم نشود یک دولت همه اش وطیفه آسفالت کاری و نطق در تلویزیون ندارد یک دولت محور سیاست مملکت را به دست دارد مثلا با مملکتی مثل آمریکا که حسن رابطه دارد و آن مملکت همیشه سعی دارد با ما همکاری کند دولت هم باید ملت ایران را نسبت به آن مملکت خوشبین کند شما چرا با این لوایحتان کاری پیش می‌آورید و طوری تنظیم می‌کنید که خدای نکره نسبت به دولت بزرگ و دوست ما ملت آمریکا یک ناراحتی حساس بشود باری از طرز تنظیم بگذریم آقای دکتر یگانه من و شما

می‌رویم به بانک ملی فقط وام‌های را که روی خاصه خرجی به تجار وجود نداشته پرداخته‌اند به بینید بیش از ۳۵ میلیون تومان است حالا شما یک ملت شش هزار ساله‌ای برای ۳۵ میلیون تومان به یک دولتی به عظمت آمریکا مدیون می‌کنید که چه بشود؟ شاهنشاه ما حافظ مملکت و قانون است طبق اصول و رژیم مملکت مجلسی هم وجود دارد و دنیا باید بداند که در ایران مثل آزادترین ممالک آزادی برقرار است به همین جهت در مطالبی که باید بحث شود بنده اگر هم به ضرر خودم باشد در راه این خدمت انجام وظیفه می‌کنم و مطالبی می‌گویم ولی این با شماست که بخواهید درخارج منتشر بشود و یا نشود این شمائید که آزادی موجود را سعی می‌کنید اختناق جلوه بدهید بهتر می‌شود که در توضیح این وام آقای معاون وزارت دارائی می‌فرمودند که ۳۵۰ میلیون ریالی که ما از دولت آمریکا می‌گیریم این ریالها کجاست؟ برای اینکه بنده بتوانم بحثم را ادامه بدهم بفرمائید ریال است یا دلار (قوام صدری ـ وام سوم ریال است)(دکتر یگانه ـ وام سوم ریال است پول هم نمی‌گیریم قیمت گندم است)۳۵۰ میلیون ریال در اینجا وام می‌دهند بنده چند اعتراض دارم همانطوریکه در مورد وام بین المللی به کلی رد شدم و گذشتم و شما فهمیدید که بنده هم مثل شما عاشق پیشرفت کارهای صحیح مملکت هستم ولی در این مورد وام سوم بفرمائید شما که نوشته‌اید برای تأمین قسمتی از هزینه و اجرای طرحهای عمرانی کشور این آقای معتمدی که رأی می‌دهند باید بدانند کدام طرح عمرانی آقای دکتر یگانه (معتمدی ـ صحیح است)(دکتر بهبودی ـ آقای معتمدی رأی نمی‌دهند) ‎آقای معتمدی رأی می‌داد اگر دولت به وظیفه خودش عمل می‌کرد جناب آقای دکتر یگانه بنده می دانم در دنیائی که در داخل ممالک هزاران هزار نفر را برای حفظ سیاست خودشان جلوی میترایوز می‌گذارند هیچ کس برای هیچ کس دلش نسوخته است بنابراین وام دهنده استفاده‌ای دارد برای این کار ولی شما وام گیرنده برای اینکه این وام را بگیرید با وجود اینکه۱/۲ ۳ درصد است و آن وام قبلی ۱/۲ ۵ درصد این ۱/۲ ۳ درصد زیاد است جناب آقای خواجه نوری اشاره‌ای به علم حقوق و اقتصاد و کتب دانشکده حقوق فرمودند قانون انتخابات حاکی از این است که هر کس نوشتن و خواندن را بداند می‌تواند از طرف ملت به نمایندگی انتخاب شود برای همین است که دسته جات و اصناف مختلف دردهای خودشان را با دولتی که اجرا کننده قانون است به میان بگذارند و علمای اقتصاد که در دولت هستند با توجه به آن دردها دوام بکنند ولی رأی دهنده به این لوایح همان کسانی هستند که خواندن و نوشتن فارسی را می دانند و این جمله «بمانده وصولی باز پرداخت نشده وام»که دیگر فارسی نیست بلکه فقط ترجمه غلطی است جناب آقای خواجه نوری در بودجه هر چه عرض کردم فرمودید فرم است تکرار فرم‌ها بفرمالیته خاتمه پیدا کرد البته در اینجا من معنی این را حالا می دانم و چون می‌خواستم مخالفت کنم مطالعه کردم و حتی از شخص شما هم مطلع ترم اما بطور کلی لوایح را طوری بنویسید که وقتی در روزنامه‌ها چاپ می‌شود مردم بانظر خوش بینی بفهمند، زیرا اگر نفهمیدند مشکوک می‌شوند (پروین ـ این عبارت مفهوم ندارد) تشکر می‌کنم یک مردی این حرف را می‌زند که این عبارت مفهوم ندارد که در وزارت دارائی و پول و بیلان و بودجه بزرگ شده این دیگر بنده سرباز نیستم جناب آقای قوام صدری بنده درست می‌خوانم این سطر را این وام سه سال پس از تاریخ اولین دریافت از محل وام در ۵۵ قسط هر ششماه یکبار باز پرداخت خواهد گردید بنده راجع به عبارت کار ندارم این روح کار امروز به فردا انداختند و پرونده روی پرونده تشکیل دادن بالاخره کمیسیون روی کمیسیون و کار را نا تمام گذاشتن از خلال این سطور پیداست شما ملتی را برای ۳۵ میلیون تومان معادل یکی دو فقره وامهای بانک ملی شما است مقروض می‌کنید آن وقت در ۵۵ قسط قرار می‌دهید که این را برگردانید و چرا یک جا پس نمی‌دهید ملت را خلاص کنید بله شما خودتان بلند شوید بیائید پشت تریبون و آن تبصره‌ای که دولت برای گرفتن فقط یک حقوق پیشنهاد کرده بود و پس گرفت مجددا پیشنهاد کنید تا تصویب کنیم آن وقت من با شما می‌آیم به وزارت دارائی به اندازه این سی و پنج میلیون از این حقوقهای مختلف صرفه جوئی نشان می‌دهم و شما برای سی و پنج میلیون و پنجاه و پنج قسط یک ملتی را مدیون یک دولتی نکنید مملکت ما یک مملکتی است

بالاخره در تقسیم دو دستگی دنیا جزو بلوک غرب وبا تمام حفظ مصالح ومنافع داخلی مملکت بالاخره باید مملکتی که با ما همکاری می‌کنند در بین ملت خودمان آنها را تحبیب بکنیمآیا این شرط سیاست است که شما یک وام سی وپنج میلیون تومانی آمریکا را با ۱/۲ ۳ درصد بهره بگذارید و زیرش بنویسید مجارستان با ۱/۲ ۲ درصد بهره به ما وام می‌دهد در صورتیکه آن ۱/۲ ۲ در صد در واقع صحیح نیست و توضیح عرض می‌کنم که برای ما گرانتر از این ۱/۲ ۳ درصد است من اگر در دولت بودم موافقت نمی‌کردم یک وام ۱/۲ ۳درصد بهره با یک وام ۱/۲ ۲ درصد بهره از دو بلوک در یک جا ثبت بشود و اگر هم شما میگوئید ما سیاست ظاهر را راکار نداریم بحقیقت امر اشاره می‌کنیم پشت سرش توضیح می‌دادم خود من و می‌آمدم و می‌گفتم چون در این لایحه مسائلی هست که باید روشن بشود سوء تفاهمات رفع بشود استدعا می‌کنم نمایندگان فوریت این لایحه را تصویب نکنید نه اینکه بیائید تقاضای فوریت بکنید وام چهارمی ده میلیون دلار از دولت مجارستان است همه آقایان جغرافیا و وضع سیاسی و اقتصادی دولت مجارستان را بهتر از بنده می دانند ما می دانیم از این دولت جنس می‌خریم و پولش را نسیه می‌دهیم و اسمش را می‌گذاریم وام می‌گیریم اصل عمل این است که آن دولت باید ممنون و متشکر باشد که محصولاتش را ما کمی آوریم و مصرف می‌کنیم و به طور قطع اگر مشتری نقدی داشت به نسیه برگزار نمی‌گشت و می گوئیم وام می‌گیریم من از حضرتعالی که آدم خبیری هستید می‌خواستم بیائید اینجا و بفرمائید که این خریدها روی جه اساسی انجام می‌گیرد و نحوه همان خرید‌های دیگری است که شده از قبیل همین تصویبنامه منع ورود شکر که روز ماقبل آن یک مرتبه ۱۲۸ میلیون تومان اعتبار شکر باز می‌کنید یا بصورت ارزیابی بین المللی و یا به صورت مناقصه به چه صورتی جناب آقی خواجه نوری اکثریت مجلس به احترام لیدری جنابعالی به این لایحه رأی خواهند داد من استدعا می‌کنم برای راحتی وجدان رأی دهندگان شما که موافقید بیائید بفرمائید این‌ها چه نوع کالائی است کالای سرمایه‌ای است و چه چیزی است ممکن است خیلی خوب باشد بنده هیچ تردید ندارم که امثال آموزگارها و عالیخانی‌ها چیز بد را تصویب نمی‌کنند ولی شما چرا اصرار دارید که با مکتوم داشتن مطالب همه را به شک و تردید بیندازید مثل آن لایحه قبلی که ۱۵ سال است اقدامی نشده است و ۱۵ روز به آخر مجلس می آئید می گوئید بنشینید و فوری تصویب کنید این مردم حق دارند به این کارها مشکوک شوند (احسنت) این کالای سرمایه کارخانه امثال پپسی کولا است یا کارخانه نساجی است یا تراکتور است یا کارخانجات دیگری است این را رأی دهنده باید بداند (دکتر رهنوردی ـ قربان پپسی کولا را که نفرمائید) بنده پپسی کولا را از آن جهت عنوان کردم زیرا طبق آنچه که شنیده‌ام برای همینگونه کولا‌ها دویست و بیست میلیون تومان دولت وام گیرنده به آنها وام داده و کمک کرده (دکتر رهنوردی ـ شکایتی هم به دادگستری شده تا حالا ترتیب اثر نداده‌اند دولت زورش به پپسی کولا نمی‌رسد) چون این صحبت شد بنده خواهش می‌کنم که از خریدها و از فروشهای شرکت فروشگاه فردوسی یک گزارش بخواهید جناب دکتر آموزگار تا بدانید ملتی که به عشق شاهنشاه خود پای پیاده می‌رود به فرودگاه پیشواز شاهنشاه و پای برهنه و قلب آکنده از صفا و شاه پرستی فریاد زنده باد می‌کشد مالش را من و شما به جیب چه اشخاصی می‌ریزیم که در مواقع خاص در سانفرانسیسکو تشریف دارند (احسنت) آن سرمایه دار البته حق دارد او تابلو نزده که من حافظ منافع مملکت هستم تابلو زده که من حافظ صندوق و گاوصندوق خودم هستم شاهنشاه هم عنایت دارند که دکتر آموزگار را فرمان می‌دهند برای اینکه ایشان را شخص شایسته‌ای دیده‌اند بنده هم حق دارم که این تذکرات را به شما بدهم و دردها را بگویم و اگر شما انجام ندادید این قصور بر شما هست جناب آقای دکتر آموزگار در کمال سادگی و صراحت عرض می‌کنم اکثر بازرسان و مأمورین نظارت و نمایندگان وزارت دارائی در سازمانهای وابسته به دولت و کسانی هستند که روی علاقه و تفاهم و شاید تبانی از طرف خود مقامات آن شرکتهای دولتی آمده‌اند اقدام کرده‌اند تا از وزارت دارائی آنها تعیین شوند که بر کلیه اعمال آنها صحه بگذارند و پاداشهای خودشان را هم دریافت بکنند شما اولین کارتان این است که یک تحقیق کامل بکنید و گزارشات

واقعی مخفی بگیرید و به بینید که اوضاع از چه قرار است آن وقت می دانید احتیاج به این وامهای سی و پنج میلیون تومان نداریم قسمت اعظم این وامها آنچه مذاکره شد به مجلس ارائه گردیده و از منبع صالحی مثل بانک جهانی گرفته می‌شود راجع به راه سازی است بنده از شما استدعا می‌کنم برای اینکه مجلس و نمایندگان محترم با اعتماد و اطمینان به این لایحه رأی بدهند تشریف بیاورید اینجا بفرمائید جاده هائیکه ساخته شده چقدر خرجش شده بعد از اینکه مقاطعه کار داخل و خارج بار خودشان را بستند و رفتند ما برای نگاهداری آنها چقدر بودجه داریم ما چقدر بودجه برای نگاهداری داریم جاده ساوه و جاده رشت و جاده هائیکه بنده ندیده‌ام هم خیلی خوب ساخته شده باشد بنده متخصص راه سازی نیستم آنچه هر کس عادی قضاوت می‌کند این است که حالا خراب است سال اول و دومش است آیا خوب ساخته نشده یا خوب نگاهداری نمی‌شود و ا خوب کنترل نشده (صحیح است)(دکتر اسفندیاری ـ و یا هر دو) شما این را باید بفرمائید شما بیائید این وام را برای نگاهداری آنچه که دارید بگذارید نه برای آنچه که بعد می‌سازید. آقای وزیر آبادانی و مسکن فرمودند قرضهای راجع به جاده سازی مربوط به یک نسل نیست اگر این حرف صحیح است یک کسیکه شهامت داشته باشد نه در ردیف صحبت هائیکه آقای دکتر مهندس بهبودی جمع آوری کرده بودند و آمدند پشت تریبون خواندند و تأیید کردند هرچه گفته‌اند یکیش عملی نشده بیایند اینجا بگویند که این جاده‌ها چند سال می‌ماند که وقتیکه نوه‌های شما صد سال دیگر از روی این جاده‌ها رد می‌شوند بگویند پدر بزرگ با کفایت من شخصیتی بود این حرف را زد و این هم سندش به همین مناسبت بنده سؤالی تقدیم مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی می‌کنم که در پیرامون این جاده‌ها نحوه ساختن و نحوه بودجه و نگهداری آنهاست تا دولت محترم توضیح بدهد که رأی دهندگان محترم بتوانند نسبت به رأی خودشان قضاوت کنند (پاینده ـ اسفالت خیابانهای تهران که خیلی خوب است تمام خیابانها را به هم ریخته‌اند راهها را بسته‌اند) جناب آقای دکتر یگانه روی سخن با شماست برای اینکه یکی از کارگردانان شایسته حزب ایران نوین هستید و موفقیت افرادی که بر سر و کار هستند موفقیت حزب شماست و شکست آنها هم شکست حزب شما تلقی می‌شود ببینید میزان فعالیت و شخصیت کسانی را که به مردم عرضه کردید مثلا شهردار سابق تهران تا چه اندازه بود جانشین باهوش او که سکوت کرده حرف نمی‌زند مردم دیگر از تمام خرابیها صرفنظر کرده‌اند و راضی شده‌اند که لااقل از شر سخنرانیهای خسته کننده خلاص شده‌اند زیرا اخیرا بنده از مردم از هر کس که می‌پرسم مگر در خیابانها درست شد؟ شهر آباد شد؟ می‌گویند این شهردار بهترین شهردارهاست برای اینکه حالا لابد مشغول است یک کارهائی دارد می‌کند زیرا شهردار قبلی که صبح تا غروب گوش ما را با الفاظ غیر واقع و دلهره و دروغ و توهین خسته می‌کرد، دیگر وقت کار نداشت آقای دکتر اینهاست که به شما لطمه می‌زند (احسنت) به والله اینهائیکه می‌گویم من خودم را کوچک می‌کنم برای اینکه تریبون مجلس جای صحبت زباله شهر نیست ولی به دولت کمک می‌کنم که بدانید از مجلس رأی اعتماد گرفته‌اید که به کارهای کوچک و بزرگ ملت توجه بکنید جلو سفارت خارجی، سفارت بلژیک پهلوی منزل وزیر مشاور شما دکتر نصیری جلوی باشگاه ورزشی جوانان این شهر در همان موقعیکه شهردار نطق می‌کرد که اهالی شهر ناظر هستند که زباله‌ها ظهر بیرون برده می‌شود بر اثر ماه‌ها انباشته شدن زباله و تعفن بطوری شده بود که عبور را غیر ممکن کرده بود تمام اهالی محله چند نفر آمدند گفتند ما پول روی هم می‌گذاریم و گاری اجاره می‌کنیم تا اینها را ببرد این طرز کار جناب آقای دکتر یگانه علتش عدم وسائل نبود به دلیل اینکه من یک تلفن نکردم مراجعه نکردم ولی بلافاصله شهردار که عوض شد دیدم از شهرداری خودشان آمدند پاک کردند بردند پس این کارها بستگی به شخص و طرز عمل دارد نه تنها وسائل یکی از آقایان که مربوط به دوستان خودتان هست سؤال می‌کند اینهمه صحبت از دقت در نحوه خرج پول بوده جاده اسفالت شمیران (خیابان پهلوی) را که به آنصورت ساختند و به این صورت درآمد دولت چه اقدامی کرده است لااقل برای اینکه نا لایق‌ها و سوء استفاده کننده‌ها را بشناسیم پرونده

را تعقیب کنید (دکتر مهندس بهبودی ـ فقط برای اینکه جواب سؤال شما را نداده‌اند)(معتمدی ـ دکتر‌های صالح و خوب را از بیمارستان شهرداری بیرون کردند) چون مطلبی بود راجع به وام بنده عرایضی کردم در نحوه خرجهای دولت که این وام هم چون به صندوق دولت می‌آید و به همان نحوه خرج می‌شود ولی در مورد این لایحه مخصوص اگر دولت پیشنهاد بکند این لایحه متوقف بماند و دو لایحه اینجا بیاورد اول اینکه نظارت مستقیم و فوری وزارت دارائی بر روی مؤسسات خاصه خرجی دولت یعنی همان چیزی را که وزیر دارائی شما (بخشنامه را عینا دارم می‌آورم به شما نشان می‌دهم) صادر کرده و گوش نداده‌اند بیاورید اینجا تا در مورد خرجها نظارت کامل بشود و نیز یک لایحه دومی بیاورید که چون مربوط به جاده سازی است دهند طرح، برگذار کننده مناقصه، کنترل کننده، تحویل گیرنده، نگاهدارنده، مسئولیتهایشان معین باشد تا اقلا مرد عامی هم که می‌بیند وام گرفتید و جاده ساختید حالا که جاده خراب شده است فلان مسئول خاطی تعقیب شده این دو لایحه را بیاورند بنده خیال می‌کنم همه نمایندگان صلاح می دانند که برای اجرای بر نامه‌های صحیح شاهنشاه ما بتوانیم از مؤسسات بین المللی نه دولتها وام بگیریم (احسنت) قسمت دوم تا موقعیکه قراردادها به این وام ضمیمه نشود اگر به شما رأی دادند اجرای آن را شما قبول نکنید قسمت سوم خوب می دانید که مخالفین هر دولتی در خارج شایعات بی اساس منتشر می‌کنند و می‌گویند در داخل دولت اختلافاتی است که من قبول نمی‌کنم مجلس هم قبول نمی‌کند شما هم قبول نفرمائید اما این لایحه نشان می‌دهد که شاید این مطلب صحیح باشد شما به نمایندگانی که می‌خواهند لایحه وام شما را تأیید بکنند به خصوص سنگی جلو پاشان گذاشتید که رأی مخالف بدهند زیرا چهار مطلب مختلف چهار موضوع بکلی مختلف که شاید یکی را نیری صلاح بداند و یکی را صلاح نداند یکجا گذاشتید این صحیح نیست آقای دکتر یگانه بنده استدعا می‌کنم به جای جواب من یک مقداری کار بکنید و صحبتهای قبلی را که فرمودید فعلا انجام بدهید زیرا حالا دیگر هر چند برای شخص خود شما احترام قائلیم برای توضیحات نمایندگان دولت در مجلس اعتبار قائل نیستیم و به استناد صورت مجلس‌ها گفته‌ها انجام نشده (احسنت ـ احسنت) اینجا وکلا جمع نشده‌اند که دولتها آنها را بخواهند خدای نکرده با الفاظی قانع بکنند شما و ما همه در یک جهت برای پیش بردن کار مملکت در یک صف هستیم و برای اینکه ملت هم به همراهی ما بیاید باید معایب گفته بشود و دلایل صحیح ارائه بشود تا مخالفین مغرض دهانشان بسته شود جواب اینکه چون هوا گرم است فحشی است که بر علیه خودتان می‌تراشید در بین مردم، جواب اینکه راه سازی تعطیل می‌شود حسن اثر ندارد در صورتیکه این مجلسمان خیلی با حسن نیت است در دولتمان هم اشخاص بسیار خوبی هستند و فقط این نحوه سوء جریانات است که همه را ناراحت و مشکوک می‌کند (صحیح است، احسنت)

۷ ـ اخطار نظامنامه‌ای آقای دکتر جعفری

دکتر جعفری ـ بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم.

رئیس ـ به موجب چه ماده‌ای؟

دکتر جعفری ـ به موجب ماده ۹۱و۱۱۱و ۱۱۲ و ۱۱۳ نظامنامه داخلی.

رئیس ـ بفرمائید.

دکتر جعفری ـ جناب آقای رامبد مطالبی فرمودند بسیار قابل استفاده و آموزنده ولی متأسفم که این مطالب فعلا نمی‌بایستی گفته می‌شد ما پای بند اصولی هستیم و مجلس شورایملی تابع یک چیزی به نام آئین نامه. قانون اساسی و آئین نامه هیچکدام در مجلس مراعات نشده آقای پاینده اینجا اخطار نظامنامه‌ای کردند آقای آموزگار اخطار نظامنامه‌ای کردند بایستی قبلا نسبت به این موارد تصمیم گرفته می‌شد و بعد بحث می‌شد جواب این تصمیم بیان جناب آقای دکتر یگانه بود که من از ایشان انتظار نداشتم آقای دکتر یگانه در جواب فرمودند که هوا گرم است! با گرمی هوا مگر می‌شود قانون اساسی را زیر پا گذاشت؟ با گرمی هوا مگر می‌شود آئین نامه را زیر پا گذاشت؟ (قراچورلو ـ این یک واقعیتی است هوا گرم است) آقای قراچورلو هوا گرم است من هم با شما موافقم اما مگر در این مملکت به عنوان اینکه هوا گرم است باید آئین نامه اجرا نشود این جوابی است که آقای دکتر یگانه وزیر مشاور دادند بنابراین بنده عرض می‌کنم به مقام

ریاست که اجرا کننده آئین نامه هستند مقام ریاست بایستی تصمیم بگیرند این لایحه قبل از اینکه مطرح بشود نسبت به آن مواردی که تذکر دادند تصمیم بگیرید آیا قابل طرح است بر خلاف آئین نامه است اگر شما می گوئید موافق آئین نامه است تصمیم بگیرید چرا بیخود آقای رامبد سه ساعت وقت مجلس را می‌گیرند؟ اگر این لایحه قابل طرح نباشد چرا بی جهت وقت مجلس را می‌گیرید وقت مجلس ارزش دارد (احسنت).

۸ (اعلام تنفس و تشکیل مجدد مجلس

رئیس ـ اجازه بفرمائید چند دقیقه تنفس بدهیم تا این موضوع مطالعه شود.

(مجلس در ساعت یازده و سی و پنجدقیقه به عنوان تنفس تعطیل و مجددا در ساعت ده دقیقه بعد از ظهر به عنوان بعد از تنفس تشکیل گردید)

۹ ـ ادامه مذاکرات در گزارش کمیسیون دارائی راجع به تحصیل وام جهت تأمین قسمتی از هزینه طرحهای عمرانی کشور.

رئیس ـ دنباله بحث درباره لایحه وام برای تأمین قسمتی از هزینه طرحهای عمرانی کشور مطرح است آقای دکتر یگانه تشریف بیاورید.

دکتر یگانه (وزیر مشاور) ـ با اجازه مقام ریاست چون اخطار نظامنامه‌ای مطرح بود بنده به طور اختصار عرایضی می‌کنم بعدا در ماهیت لایحه فرصت خواهد بود که توضیحات بیشتری اگر لازم باشد به استحضار برسد اینکه اساس قرارداد‌های وام تقدیم مجلس بشود مسلما هر مطلبی را که قوه مقننه بخواهد باید تقدیم بشود در گذشته دو طریقه و دو رویه بوده در بعضی مواقع اصل قرارداد وام تقدیم شده و به تصویب رسیده در بسیاری از موارد هم آن اساس قرارداد وام تقدیم شده و با این کلیات آن قرارداد‌های تفصیلی بسته شده و البته اگر دولت احساس بکند که مجلسین و قوه مقننه رویه دیگری دارند دولت منبعد رویه خودش را به آن ترتیب و به ان طرف سوق خواهد داد و بنده که امروز احساس می‌کنم نمایندگان محترم مایلند که قراردادها به مجلسین داده بشود در آتیه این ترتیب رعایت خواهد شد و سعی خواهد شد که اینطور بشود و عین قراردادها برای تصویب تقدیم مجلس بشود کما اینکه در بعضی موارد در همین دوره بیست و یک عین قرارداد تقدیم شده و مطرح شده آنچه لازم بود اطلاع دولت بود از استقبالی که قوه مقننه خواهند فرمود و چون اینطور استنباط شد که شاید در بسیاری از موارد دادن عین قراردادها ضرورت دارد این است که دولت در آینده سعی می‌کند که عین قراردادها را تقدیم بکند و هیچوقت از این وظیفه خودش غافل نیست (احسنت).

رئیس ـ آقای دکتر مبین بفرمائید.

دکتر مبین ـ با استفاده از ماده ۱۲۸ به منظور رسیدگی به اخطار نظامنامه‌ای که شد و مورد تأیید دولت قرار گرفت که قراردادها بعد از این به مجلس داده بشود با استفاده از ماده ۱۲۸ پیشنهاد سلب فوریت می‌کنم.

رئیس ـ پیشنهاد آقای دکتر مبین قرائت می‌شود.

(به شرح زیر خوانده شد)

ریاست محترم مجلس شورای ملی

با استفاده از ماده ۱۲۸ آئین نامه داخلی مجلس شورای ملی پیشنهاد سلب فوریت لایحه وام را می‌نماید و با توجه به مدلول ماده۱۲۸ قبل از ورود در شور باید مطرح و رأی گرفته شود. دکتر مبین.

(خواجه نوری ـ ماده ۱۲۸ را قرائت کنید).

رئیس ـ ماده ۱۲۸ آئین نامه قرائت می‌شود.

(به شرح زیر خوانده شد)

ماده ۱۲۸ ـ در صورتیکه مجلس فوریت لایحه یا طرحی را تصویب نکند یا پس از تصویب در اثر تقاضای دولت یا یکی از نمایندگان قبل از ورود در شور ماده واحده یا مواد سلب فوریت آنرا رأی دهد مذاکره در آن بطور عادی صورت خواهد گرفت تقاضای سلب فوریت برای هر طرح یا لایحه فقط یکبار به عمل خواهد آمد.

رئیس ـ آقای دکتر مبین.

دکتر مبین ـ چند نفر از نمایندگان محترم اخطارهای نظامنامه‌ای کردند که اصولش مورد تأیید نماینده دولت

قرار گرفت و به همین مناسبت الان نماینده دولت وعده داد که بعدا نظر مجلس شورای ملی رعایت بشود ما نمی‌توانیم بگوئیم یک چیزی که مطرح است نظر مجلس شورای ملی در آن رعایت نشود و بعدا رعایت شود خصوصا در موقعی که ما راه حل داریم طبق ماده ۱۲۸ بنده تقاضای سلب فوریت کردم تقاضا می‌کنم آقایان نمایندگان محترم و خانم‌ها موافقت بفرمایند و رأی بدهند دو شوری بشود این می‌رود به کمیسیون در کمیسیون نظر آقایان در مورد اصل قانون اساسی و آئین نامه‌های داخلی مختلف که به آن اشاره شد رعایت خواهد شد دولت هم در اجرای ماده ۹۱ لااقل ۴ لایحه روی چهار قسمت لایحه جداگانه وام تنظیم خواهد کرد به هرحال این راه که راه فوق العاده صحیحی است بنده جلو پای آقایان گذاشتم می‌خواهید قبول کنید می‌خواهید نکنید قبول نکردن آن موجب تأیید این است که مجلس به هیچ عنوان حاضر نیست که نظرات نا صحیح دولت را رد بکند موقعی که یک چیزی مورد تأیید خود دولت قرار گرفت که بعدا اجرا بشود در این مورد بخصوص چرا اجرا نمی‌کنید راه هم جلو پایتان هست بگذارید دو شوری باشد بعد کارتان را انجام بدهید.

رئیس ـ آقای پاینده با پیشنهاد آقای دکتر مبین مخالفید؟

پاینده ـ توضیح عرض می‌کنم بنده بایستی این مطلب را عرض بکنم در این مورد مذاکراتی که شده و شأن مجلس مذاکره است یعنی اگر ابزار کار هر کسی را بخواهیم تعریف بکنیم ابزار کار روزنامه نویس قلم و مداد باشد یا ابزار کار چاپخانه دار بایتی ماشین چاپ و حروف باشد ابزار مار ما هم کلمات است یعنی با حرف و گفتگو کردن و بالاخره در مذاکره دور می‌زند بنده تأسف می‌خورم که آقای وزیر مشاور که بنده به ایشان شخصا ارادت دارم و استدلالات ایشان را هم به هیچ وجه نمی‌پسندم می آیند می‌گویند وقت تنگ است و هوا گرم، قربانت گردم مگر ما در سال گذشته تا آخر تیرماه تا آخر شب اینجا ننشستیم و لوایح دولت را تصویب نکردیم بنده تصور می‌کنم تمام دوستان موافقند که اصولا از تعطیلات امسال خودداری کنند هر چه لایحه دولت دارد فرصت دارد بیاورد مطابق ترتیب بحث و گفتگو بشود و همه بگذرد و به نتیجه برسد بنده خواستم این توضیح را بدهم که حاصل این بحث و گفتگوهائی که اینجا می‌شود بنده مطمئنم که هیچ وقت از این بحث و گفتگو‌ها کسی این نتیجه را نخواهد گرفت که یک مقصد و نتیجه‌ای را که دولت می‌خواهد سنگ لایش بگذارد نه نظر این نیست در خود سازمانهای دولتی مگر ترتیباتی نیست مگر کسی اگر بخواهد آقای وزیر دارائی را به بیند نبایستی بوسیله ترتیب خاصی ایشان را ببیند مگر در همه سازمانها سنتهائی نیست تمام آنچه را که بنده عرض کردم ما یک مقدار سنتهائی داریم حالا باید تمام این سنتها در هم شکسته بشود؟ نه این سنتها باید رعایت بشود باید بحث کنیم همین مذاکرات پیش می‌آید یک لایحه‌ای دولت آورده بحکم ضرورت چند ماه هم تأخیر داشته کاری هم باید انجام شود، راهی هم باید ساخته بشود همه اینها درست اما چرا غرامت تأخیر هشت، نه ماه را باید آئین نامه بدهد چرا؟ معلوم نیست بنده از این مطلب هم می‌گذرم برخلاف آقای دکتر جعفری که نظریات ایشان را حرمت می‌گذارم (دکتر امین ـ همه حرمت می‌گذارند) همه می‌گذارند چون ایشان یک فرد ممتاز و مؤمن و مشخض مجلس هستند خوشبختانه در این مجلس افراد ممتاز فراوان است و شاید همه اینطورند حالا فرض کنید ما آمدیم بنده به سهم خودم یک رأی از صد و هشتاد وچند رأی دادم و هم به حکم ضرورت در لحظه آخر یک لایحه‌ای آورده و تنگ کلاغ پر می‌خواهد به تصویب برسانید چه تضمینی هست که اینکار دوباره تکرار نشود خوب می گوئید که مجلس قبول می‌کند همه این بحثها می‌شود آقای دکتر مبین میایند من هم میایم همه‌ایم مذاکرات می‌شود و در آخر وقت در پنج دقیقه آخر کار ۱۰ ـ ۱۱ لایحه تصویب می‌شود. آقای دکتر یگانه از طرف دولت این اطمینان را می‌دهند که این آخرین باری باشد که آئین نامه مجلس را نقض بفرمایند و بعد از این ما خواهیم بود و این آئین نامه و حاکم میان ما و دولت (دکتر امین ـ در آئین نامه دخالتی ندارند) اجازه بدهید قربان ما یک مناسباتی با دولت داریم یک میثاقی میان ما است یعنی ترتیب تشریفاتی.

رئیس ـ در موضوع پیشنهاد آقای دکتر مبین بفرمائید مخالفید یا موافق؟

پاینده ـ بنده همان را عرض می‌کنم بنابر این بنده با پیشنهاد آقای دکتر مبین موافقم اگر این قول را آقای دکتر یگانه بدهند اگر آقای دکتر یگانه بیایند اینجا و بگویند این آخرین بار است که آئین نامه نقض می‌شود در این صورت با پیشنهاد آقای دکتر مبین مخالفم.

رئیس ـ آقای خواجه نوری بفرمائید.

خواجه نوری ـ بنده قبلا می‌خواستم حضور جناب آقای پاینده و مقام ریاست عرض بکنم که ضامن اجرای آئین نامه خود مجلس است و مقام ریاست مجلس شورای ملی و هیچوقت دولت نمی‌تواند در امور داخلی مجلس مداخله مداخله بکند (صحیح است) و حق هم ندارد و بنده هم که نماینده اکثریت هستم نمی‌توانم چنین اجازه را بدهم که در امور داخلی مجلس بخصوص در امور اجرای آئین نامه مداخله‌ای بکنند (صحیح است) و لیکن توضیحی آقای دکتر یگانه بعرض مجلس رساندند و آن این بود که در همین دوره بارها اتفاق افتاد که لوایح وام بهمین صورت تقدیم مجلس شورای ملی شد و چه در بودجه‌ها بعنوان تبصره بودجه چه بصورت لایحه جداگانه و مورد تصویب مجلس شورای ملی قرار گرفت و این حمل بر این شده بود که مجلس شورای ملی این رویه را پذیرفته است اکنون که نظر آقایان به این ترتیب قرار گرفته و جناب آقای دکتر جعفری با اشاره به آئین نامه فرمودند که به این ترتیب نباید تکرار شود و نماینده دولت هم آمدند این تضمین را دادند گمان می‌کنم نظر جناب آقای پاینده تأمین شده است بدون اینکه ما در واقع ضمانت اجرای لایحه را از نماینده دولت بخواهیم این شایسته نیست که این ضمانت اجرا از ایشان خواسته شود این ضمانت اجرا را باید از خودمان بخواهیم و از مقام ریاست بخواهیم که منبعد اینگونه لوایح را نپذیرفته گمان می‌کنم این عرایض بنده مورد قبول واقع شده است (صحیح است) بعد بنده می‌پردازم به اظهارات جناب آقای دکتر مبین دوباره لزوم فوریت این لایحه در جلسه قبل صحبت مفصلی شد عرض کنم دلائلی گفته شد که صحبت از گرمای هوا نبود ما میدانیم تمام افرادی که در این مجلس هستند آماده هستند برای خدمت از روز و شب، گرما و سرما نمی‌هراسند و هر موقعی آماده هستند که بیایند اینجا شور بکنند و صحبت بکنند مطالبی هم که اقلیت بیان می‌کنند هم برای دولت قابل استفاده است و هم برای ما محترم است (صحیح است) و من هیچوقت حتی وقتی که جناب آقای رامبد شخصا به بنده حمله می‌فرمودند یا تذکراتی به بنده می‌دادند هیچوقت خنده را از لب دور نمی‌کردم و احساس می‌کردم که این از نهایت برادری و پیشکسوتی است که این مطالب را به بنده می‌فرمایند البته موردی هم اگر پیش آمد جواب بفرمایشاتشان خواهم کرد و لیکن مثل این است که راجع بفوریت لایحه یکمرتبه بحث مفصلی شد و مجلس شورای ملی با یک رأی قاطع نسبت به این لایحه تصمیم گرفت و عدول از این مطلب مصلحت نیست برای اینکه اگر قرار باشد که مجلس تصمیم بگیرد و روز بعد عدول بکند یکقدری تزلزل نشان خواهد داد (صحیح است) این است که بنده استدعا می‌کنم جناب آقای دکتر مبین پیشنهادشان را پس بگیرند تا ما بتوانیم بکار خودمان ادامه بدهیم خیلی هم متشکرم از توجهی که رفقای محترم مبذول فرمودند.

رئیس ـ آقای دکتر مبین (چند نفر از نمایندگان ـ نیستند) به پیشنهاد آقای دکتر مبین رأی می‌گیریم خانمها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (چند نفر برخاستند) تصویب نشد در کلیات این لایحه نظری نیست؟ (اظهاری نشد) به ورود در شور ماده واحده رأی می‌گیریم خانمها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده واحده مطرح است قرائت می‌شود.

(به شرح زیر خوانده شد)

ماده واحده ـ به دولت اجازه داده می‌شود برای تأمین قسمتی از هزینه‌های عمرانی کشور قراردادهای وام زیر را منعقد نموده و پس از مبادله مفاد آن را به موقع اجرا گذارد.

۱ ـ قرارداد تحصیل وام به مبلغ سی و دو میلیون (۳۲۰۰۰۰۰۰)دلار از بانک بین المللی ترمیم و توسعه به منظور تأمین قسمتی از هزینه ساختمان و ترمیم و اسفالت حدود ۱۶۸۰ کیلومتر راههای اصلی کشور شامل پلها و زهکشی و تأسیسات حفاظتی مربوطه و همچنین پرداخت هزینه‌های ارزی خدمات مهندسی و نظارت فنی مربوط

به راههای مزبور به مدت بیست و پنجسال با نرخ بهره ۱/۲ ۵ درصد در سال که نسبت به مانده وصولی باز پرداخت نشده وام تعلق گرفته و هر ششماه یکبار در سررسیدهای اول مه و اول نوامبر هر سال باید پرداخت شود.

در این سررسیدها نسبت به آن قسمت از اعتبار که هنوز مورد استفاده قرار نگرفته است فقط کارمزدی معادل ۳/۸ یک درصد پرداخت خواهد شد. این وام در چهل و دو قسط از تاریخ اول نوامبر ۱۹۶۹ به بعد هر ششماه یکبار باز پرداخت خواهد گردید.

۲ ـ قرارداد تحصیل وام به مبلغ هشت میلیون و پانصد هزار (۸۵۰۰۰۰۰)دلار از بانک بین المللی ترمیم و توسعه به منظور تأمین قسمتی از هزینه ساختمان حدود ۱۵۰۰ کیلومتر راه فرعی در نواحی گرگان ـ آمل ـ رامسر ـ سفید رود ـ کرمانشاه ـ همدان و قزوین و تأمین هزینه ارزی مربوط به خدمات کارشناسان خارجی و خرید لوازم مربوطه به مدت بیست سال با نرخ بهره ۱/۲ ۵ درصد در سال که نسبت به مانده وصولی باز پرداخت نشده اصل وام تعلق گرفته و هر ششماه یک بار در سر رسیدهای اول مه و اول نوامبر هر سال پرداخت خواهد شد. در این سر رسید‌ها نسبت به آن قسمت از اعتبار که هنوز مورد استفاده قرار نگرفته است فقط کارمزدی معادل ۳/۸ یک درصد پرداخت خواهد شد. این وام در ۳۱ قسط از تاریخ اول مه ۱۹۷۰ به بعد هر ششماه یکبار متوالیا باز رداخت خواهد شد.

۳ ـ قرارداد سیصد و پنجاه و یک میلیون و نهصد هزار (۳۵۱۹۰۰۰۰۰)ریال از سازمان عمران بین المللی دولت آمریکا برای تأمین قسمتی از هزینه تهیه و اجرای طرحهای عمرانی کشور به مدت سی سال با بهره ۱/۲ ۳ درصد در سال که به مانده وصولی باز پرداخت نشده وام تعلق گرفته و هر ششماه یک بار متوالیا پرداخت خواهد شد.

این وام سه سال پس از تاریخ اولین دریافت از محل وام از ۵۵ قسط هر ششماه یکبار پرداخت خواهد گردید.

۴ ـ قرارداد تحصیل ده میلیون (۱۰۰۰۰۰۰۰)دلار اعتبار از دولت جمهوری مجارستان برای خرید کالاهای سرمایه‌ای با نرخ بهره۱/۲ ۲ درصد در سال که نسبت به مبالغ استفاده شده باز پرداخت نشده اعتبار تعلق می‌گیرد. هر قسمت از مبالغ استفاده شده از اعتبار باید حداکثر در ظرف ۸ سال به اقساط متساوی سالانه متوالیا باز پرداخت گردد. تاریخ شروع باز پرداخت یکسال پس از پایان دوره شش ماهه ئی از سال که طی آن اعتبار مورد استفاده قرار می‌گیرد می باشد.

رئیس ـ آقای پروین بفرمائید.

فضل الله پروین ـ بنده خیلی خوشوقت هستم که عجالتا به کلی حق بنده سلب نشده بنده قبلا اجازه خواسته بودم و اسم هم نوشته بودم و بعد از خاتمه جلسه جناب آقای رئیس با اسم بنده را خواندند ولی به جهت جریاناتی که اتفاق افتاد بنده به کلی فراموش شدم و گویا این مطلب را خوب بود که قبلا به بنده تذکر می‌دادند زیرا که گفته‌اند تا نگرید طفل کی نوشدلبن. خوب بود که بنده را باز صدا کردند ولی خوشوقتم که هنوز فرصت از دست نرفته است فقط تأسف بنده در این است که خیلی وقت گذشته هوا گرم است ساعت از ظهر گذشته است ولی امیدوارم که حوصله این را داشته باشید که به عرایضی که عرض می‌کنم و سعی می‌کنم که مختصر باشد گوش بدهید، گویا حرف حسابی را در این شهر واقعا نمی‌پسندند و نمی‌شنوند و اگر گوینده حرفی را زد و حسابی بود جریاناتی پیش می‌آید که آن گوینده مجبور می‌شود خودش حرفش را تکذیب کند و حرف دیگری بزند (دکتر رهنوردی ـ مجبور نمی‌شود قانع می‌شود) بنده دلیل دارم اجازه بفرمائید مربوط به موضوع این لایحه نیست ولی بالاخره منجر به این لایحه می‌شود چند روز قبل جناب آقای دکتر صالح رئیس دانشگاه گفت با شعر و شاعری و غزلسرائی و قافیه سازی نمی‌توان درد یک کشوری را دوا نمود و نمی‌توان موفقیت‌های لازمه را تحصیل کرد بعد از این گفته آنقدر به ایشان تاختند و فضلاء و ادبار و دانشمندان به ایشان ایراد گرفتند تا خود ایشان مجبور شدند که گفته خودشان را تکذیب کنند نه فقط گفته خود را تکذیب کند بلکه ادعای شاعری هم بکند بنده خودم جزو شعراء هستم ولی هیچوقت دکتر صالح را به عنوان شاعر نمی‌شناختم گفتند من خودم شاعرم و در جلسه هیأت دولت موضوعی مطرح بود و به حرف من گوش نمی‌دادند و من ناچار یک رباعی ساخته و در هیئت دولت آوردم تا حرف

مرا گوش کردند (فولادوند ـ سه میلیون تومان به ایشان دادند که دیگر شعر نگویند) از این مطلب در می‌گذرم چون آقای رئیس هم گفتند که داخل متن شوم خیلی خوشوقتم که درباره لایحه‌ای مذاکره می‌کنیم که بالاخره تمام اشکالاتمان مرتفع شد و ایرادات نظامنامه‌ای هم بر طرف گردید و همه آقایان موافقت کردند که این لایحه مطرح شود من این لایحه را قبلا یکبار دوبار خوانده بودم تأمل و تعمقی هم در آن بکار بردم پریروز هم که مطرح بود آنجا در جای خود نشسته بودم و به اظهارات موافق و مخالف گوش می‌دادم ناطقین محترم هر یک نظراتی می‌دادند و استدلالاتی بیان می‌کردند من باز هم فکر می‌کردم و به آنچه در دل داشتم نزد خود نگه می‌داشتم که روزی عرض کنم یک مطلب برای من واضح بود و امروز واضحتر شد و می‌توانم عرض کنم که موافق و مخالف همه در یک جهت قدم بر می‌دارند و مانند ما سایرین که اجازه سخن نداشتند و بسیاری از آقایان که در پشت این تریبون نیستند همه یکنواخت فکر می‌کنیم و همه در یک اصل اتفاق نظر داریم و آن اینست که با کمال خلوص نیت آنچه که در صلاح کشور و آنچه موجب آبادی و رفاه وطن است به تحقیق و اتفاق همه ما آن را می‌خواهیم و غیر از آن چیزی نمی‌خواهیم این از نظر بنده یقین است و از نظر همه آقایان مبرهن است که دولت حاضر که تقدیم کننده و مدافع این لایحه است به تحقیق و بطور مسلم جز صلاح و صواب و جز رفاه و فلاح نظر دیگری ندارد ما قدم به قدم پیش می‌رویم و تجزیه و تحلیل می‌کنیم تا به نتیجه نهائی برسیم که تمام این توهمات از بین برود بسیار خوب تا اینجا همه متفق القول و متحدالعقیده هستیم قدری بیشتر بررسی کنید و بهتر تحقیق نمائید آنگاه با عقیده‌ای راسخ و وجدانی آرام رأی بدهید بنده هم هیچ دلخور نیستم که درباره این لایحه اینقدر بحث شده جناب آقای رامبد که امروز صحبت می‌کردند من در جای خود نشسته بودم و تکان می‌خوردم و خیلی خوشوقت شدم که بلافاصله بعد از ایشان به من نوبت نطق نرسید زیرا که با آکسان و با آن لحن تلفظ ایشان خیلی مشکل بود که آن توهمات را مرتفع کنیم و معتقد شویم که به این لایحه با روشن بینی بیشتری رأی بدهیم بنده به تحقیق وقتی که خوب بررسی می‌کنم حالا که به شور در مواد وارد می‌شویم و بحث خواهیم کرد می‌بینیم که هیچ جای توهم نیست البته وقتی این بحثها تمام شد بهتر و با وجدان آرامتری رأی می‌دهیم درباره اصل موضوع و نفس امر که همان قرض و دین و وام است پریروز در اینجا مفصل مذاکره شد یک مطلب را نمی‌توان منکر شد و اقوال حکماء و دانشمندان و صاحبنظران و علمای اقتصاد را به هیچ انگاشت ما از وقتی که در مکتب و کلاسهای مدرسه درس می‌خواندیم و به تحصیل مشغول بودیم معلمین و بزرگان و پدران ما را همواره و مصرا از قرض و پرداخت ربح می ترساندند و از این آفت ما را بر حذر داشتند در کتابها در اشعار و نوشته‌ها و آثار و در پندها و نصایح همیشه با یک زبان این موضوع تکرار شده و چه در کتابهای خودمان و چه در متن‌های عربی هست که از قرض و دادن ربح پرهیز کنید داستان تاجر و نیزی به قلم پر قدرت شکسپیر عبرت انگیز است که قرض دهنده چه کرد و قرض گیرنده به چه روزی افتاد در موزه لووریک تابلوی مشهوری است و زیر آن این عبارت نوشته شده است :Le Preteur et sa femme a ses cliantes این قرض دهنده با زنش بود که معاون او بود و به او کمک می‌کرد و به هرحال در این تابلو نشان داده بود که قرض دهنده کیست و قرض گیرنده به چه حالتی در می‌آید این تابلو اثر یکی از بزرگان است و خیلی مورد توجه است و در زیر آن یک ضرب المثلی از فرانسه نوشته شده که آن ضرب المثل می‌گوید قرض گیرنده در هر مرحله‌ای و در درجه و شئونی که باشد مادون قرض دهنده واقع می‌شود دوست محترممان آقای مهندس والا به خاطر دارم که آن روز گفتند که مرد آزاده وام نستاند اگر وعده قیامت باشد البته این شعر یک جلو و عقبی دارد که بنده به خاطر دارم ولی چون می‌ترسم جناب آقای رئیس زنگ بزنند که از موضوع خارج است آن شعر را برای خودشان خواهم خواند و اما یک مطلب دیگر که اینجا مذاکره شد و گفتند مداد بردارید و یادداشت کنید و حساب کنید بنده هم مداد را برداشتم حساب ساده بود (۵%) پنج درصد در بیست سال مساوی اصل کلی هر مبلغ است مثلا صد تومان اگر قرض کنیم به قرار صدی پنج یک سالش می‌شود پنج تومان ۱۰سال پنجاه تومان و بیست سال ۱۰۰ تومان، ۲۰ میلیون دلار

هم البته همینطور است یعنی یک برابر می‌گیریم و در بیست سال دو برابر پس می‌دهیم با نوضیحاتی که عرض شد من از قرض و با ربح و ربا آنقدر متنفر بودم که هیچگاه تاکنون بگرد آن نگشته‌ام فقط در این ایام با توضیحات و استدلالاتی که می‌شنوم بتدریج گویا چنین می فهم که قرض و دین که نام جدید آن وام است با ربح آن که اسم آن سود است نه فقط مذموم نیست بلکه بسیار نیک و مفید و لازم و واجب هم هست هزار نکته باریکتر ز مو اینجاست دوست من ماهی ۱۰۰۰ تومان اجاره خانه می‌داد صد هزار تومان قرض کرد و یک خانه خرید به همان مبلغ یعنی صد هزار تومان را داد بهای یک خانه خیلی موافق عقل و علم اقتصاد بود زیرا سالی ششهزار تومان از این معامله و اقدام سود او بود و این مبلغ چند ساله مستهلک می‌شد تا اینجا درست اما خانه جدید راکه خریده بود شکسته و بی پایه بود و فرو رفت زیرا چاه آب خراب بود و پایه‌های آن روی خاک خندق بنا شده بود این موضوع باعث شد که قرض او بر جا ربح آن مقرر، خانه ندارد و مجددا همان خانه اول را با ماهی ۱۲۰۰ تومان اجاره نمود و از این علم اقتصاد همه رفقا به او تحسین کردند ما می دانیم که کار یک مملکت مانند کار یک خانه و یک خانواده است اگر وام بگیرید و به عمل عمرانی و انتفاعی که سود آن بیش از ربح متعلق به آن است برسانید هیچ چیز بهتر از آن نیست و چند ساله اصل و فرع داده می‌شود و عمران و رفاه آبادی همیشه بجا می‌ماند اما اگر مانند معامله خانه آن رفیق است چه باید بکنیم امروز مطالبیکه اینجا عنوان شد ما را وحشت زده می‌کرد از اینکه مانند آن معامله باشد در حالیکه ما با بررسی بسیار شاید معتقد می‌شویم که آنطور نیست دوست گرامی ما آقای دکتر مبین با دقت و موشکافی و صداقتی که مخصوص ایشان است و همیشه در کارها دارند (صحیح است) و هیچگونه غرض خارجی هم ندارند ایشان هم مانند همه ما و به صلاح و رفاه فکر می‌کنند منتها مواردیکه در قسمت مخالفت خود ذکر نمودند گمان می‌کنم قسمتی از آن با اصلاح و انطباق ماده ۶و۷ برنامه بود به عقیده بنده اصلاح این قسمتها آسان است اما آنچه از ماحصل این مطالب می‌خواهم این است که دولت و متصدیان مسئول توضیح بدهند و تأمین و تضمین کنند که مبلغ به مصرف امور عمرانی و انتفاعی با تضمین دقت و کمال صحت می‌رسد و خیلی تأسف دارم که یک لایحه مهم که عبارت از لایحه قرضه و وام است، قرض و وام از خارج به قدری مهم است که در قانون اساسی ما نامبرده شده است و در آنجا اصلی برای وام ذکر شده است اما همانطور که عرض کردم با کمال تأسف لایحه‌ای به این مهمی که چند قسمت دارد متأسفانه نه رئیس دولت حضور دارند نه وزراء محترم چند نفری هم که بودند فعلا حاضر نیستند در حالی که حق بود که در این قسمت بیشتر گوش می‌دادند تا شفای خاطر بیشتری پیدا می‌شد و یقین بدانند که ما هم با نیات اساسی دولت کاملا موافقیم عرض کردم با تضمین دقت و کمال صحت که از طرف دولت این جا بیان می‌شود ما با وجدان راحتی رأی می‌دهیم یعنی یقین داریم که این وام به مصرفی خواهد رسید که از آن مصرف انتفاعی حاصل خواهیم کرد و در آخر کار ما می‌توانیم اصل و فرع را بپردازیم و همان انتفاع اصلی در مملکت ما باقی بماند اما چنانچه بر خلاف آن ظاهر گردید اینکه این جا گفته شد از قسمت‌های گذشته بله ما دیدیم خرجهائی شد و اسفالتهائی شد که یکی از آنها اسفالت شهر است که از زیر نظر خودمان می‌بینم، می‌بینم که این اسفالتها بیهوده و گران برای مملکت و برای شهر فایده نداشت و حالا بطور آگاه مشغول اصلاح آن هستند حالا ما قائلیم درباره این وام هم همین دقت کافی بخرج برود که خدای نخواسته مانند آنچه که از معایب آن تاکنون دیدیم شباهت با آن پیدا نکند و فقط از دولت می‌خواستم که این موضوع را تصریح و تسریع بکند تا ما بیشتر مؤمن شویم متأسفانه عرض کردم که رئیس دولت و وزراء حضور ندارند امیدوارم صورت مجلس را با دقت بخوانند و سپس این تأیید را در پشت همین تریبون صراحتا به ما بگویند اینکه عرض کردم از وام خیلی نباید ترسید اینجا در بالا ذکر کردم بنده نمونه آن را خودم دیدم عرض می‌کنم وامهائیکه بانک رهنی می‌دهد و بنده کوشش کردم که بانک رهنی در شهر کوچک خودم اراک سالها بود بنده تقاضا می‌کردم تأسیس بشود تا پارسال در آنجا بانک رهنی تأسیس شد به خدا این دفعه که برای سرکشی به شهر خودم رفتم

با چشم خود دیدم که همین قرض دادن بانک رهنی برای مردم چه تسهیلاتی فراهم کرده و چه موجباتی برای آبادی آن شهر از این حیث فراهم شده هر کسی ده، بیست هزار تومان خواسته از این بانک با شرایط سهلی گرفته است و مشغول ساختن و آباد کردن است اصلش را خواهد پرداخت فرعش راهم خواهد پرداخت و آن بنا بر جا خواهد ماند ما اگر یقین بدانیم که این وام هم همین تأثیر را دارد بدون تردید و مباحثه و مذاکره تأیید خواهیم کرد یکی دیگر از مؤسساتی که وام می‌دهد و نتایج مطلوب داشته و من به چشم خود در محل دیدم وامهائی است که بانک کشاوری می‌دهد برای قراء و قصبات که آنها به مصرف آبادانی قراء و قصبات می رسانندو خانه‌های خود و مزرعه شان را آباد و مهیا می‌کنند پس ما نمی‌توانیم بطور مطلق بگوئیم که قرض را تحریم کنیم و از آن با این بیاناتی که اینقدر فراق حاصل می‌کند اگر به جای خودش به محل خودش با دقت بیشتری برسد به خدای واحد نگرانی ندارد یک مطلب باقی است و آن اینست که آقایان عزیز ما امروز اینجا نشسته‌ایم این وام را ۲۰ سال دیگر صد و چند نفر از ما وجود نخواهد داشت یعنی اینکه زنده نیستیم، این یقین است:

بماند سالها این نظم و ترتیب

زما هر ذره خاک افتاده جائی (احسنت)

اگر ما امروز حرفی می‌زنیم برای فرزندان آینده و نسلهای آینده است اگر اینجا می گوئیم ربح صدی ۵ زیاد است برای آیندگان است برای اینکه به نوبت ما نرسد ۲ سال یا چهارسال دیگر ما می‌باشیم امیدوارم آقایان همه در دوام و قرار باشند باز هم بر این کرسیها نشسته باشند و منافع کشور را حفظ بفرمایند ولی آنچه که عرض می‌کنم ما باید آینده را هم نگاه کنیم باید ببینیم تاکنون چقدر قرض کردیم و ببینیم این قرضها به محلها ومصرف‌های مفیدی رسیده است یا نه اکنون که در حال حاضر این وام را به گردن می‌گیریم دقت کنیم دولت حاضر و دولتهائیکه هستند محبوبیت داشته باشند و به ما اعتماد بدهند که این وام را به کارهای عمرانی و انتفاعی می رسانند ما شفای قلب پیدا می‌کنیم این را برای جناب آقای دکتر یگانه نوشته بودند که آقای دکتر یگانه به خدای یگانه در میان مجلس و دولت هیچگونه کدورت و توهم نیست و اگر هر چه می‌شنوید از روی نیت خالص است ما وقتیکه به دولت اعتماد داریم و به او رأی اعتماد دادیم به عملیات دولت هم اعتماد داریم اما دولت هم باید قدمهای مفیدی را به ما نشان بدهد و ما با چشم به بینیم که اگر یک لایحه دیگری می‌آورد با سهولت و با اعتماد و اطمینان بیشتری به آن لایحه رأی بدهیم عرض می‌کنم آنچه که در جلسات باید عرض شود بیش از این جا ندارد یک مطلبی در اصل موضوع است و آن این است که اینجا گفته شد ۵% خیلی زیاد است جواب دادند که صدی ۵ موافق مصلحت قرض دهنده است این همان تابلو به نظر آمد که در موزه لوور است یا از نظر قرض گیرنده بحث کنیم قرض دهنده البته هر چه بیشتر بدهد بهتر است مطلب دیگر این است که در سطر آخر صفحه اول می‌خوانیم می بینیم که معادل ۳/۸ یک درصد از وجهی که به ما می‌دهد ربح بر می‌دارند ملاحظه کنید آن مبلغی که به ما می‌پردازند از پولیکه می‌گیریم به آن ربح می‌دهیم ولی این بی انصافی است آن مبلغی را که به ما نمی‌دهند ۳/۸ یک درصد را گویا به بنده اینطور حالی کردند که چون این را برای ما کنار می‌گذارند خیر، بانک همیشه پولش در گردش است ما پولهائی که در بانک داریم در گردش است ولی هر وقت که ما برویم پول ما را به ما پس می‌دهند در مورد این یک در صد امیدوارم یک توضیحی بدهند که لااقل قانع بشویم بنده بیش از این عرضی نمی‌کنم چون آقایان محترم هم برای بنده یادداشتهائی نوشته‌اند و یکی هم نوشته پای تلفن مرا می‌خواهند شاید کار واجب تری باشد اما هیچ کاری واجب تر از رسیدگی به صلاح و مصلحت و رفاه مملکت و نگاهداری نفع کشور نخواهد بود امیدوارم در این قسمت که دردسر دادم آقایان مرا خواهند بخشید.

رئیس ـ آقای پاینده بفرمائید.

پاینده ـ بنده یکبار دیگر هم عرض کردم که این کمال حسن سلیقه است که در دیر وقت یک کسی مثل بنده بیاید صحبت بکند آن هم در مسائلی که بلافاصله کارشناسها خواهند گفت مسأله اقتصاد، اما در اینجا من چون کج سلیقه تر از خودم هم سراغ دارم و حالا نشان خواهم داد و آن این لایحه است که دولت آورده کج سلیقگی را با اعتراف به اینکه کج سلیقگی است

مرتکب شدند البته مسأله اقتصاد یک مسأله است که کارشناس باید تشخیص بدهد ولی خدا ما را از شر این کارشناسها محفوظ بدارد چون به هر حال یک مقداری از این بلیات ما مربوط به این کارشناسان است اما در مورد عرایض خود باید عرض کنم که فکر می‌کنم آخرین کسی که اینجا عرض بنده را تحریف می‌کند این دوست ما آقای خواجه نوری است بنده عرض نکردم که دولت آئین نامه را نقض می‌کند من گفتم که دولت می‌آید تقاضا می‌کند که ما نقض کنیم ملاحظه می فرمائید؟ در اتن گروهی بودند به نام سوفسطائی البته آن وقت سوفسطائی مردم بدی نبودند بعد بد شد اینها هنری داشتند هنرشان خلط و تحریف قضایا بود یعنی مطالب را در هم می‌ریختند و مطلب عجیبی در می‌آوردند ماست سفید می‌شد سیاه و زغال سیاه می‌شد سفید به هرحال این هنر بود تا سقراط آمد و این مکتب را بست در اینجا سه مطلب هست بنده استدعا می‌کنم دولت در نظر بگیرد یکی مطلب وام گرفتن است بنده گفتم که خود بنده موافقم بنده گفتم که این آب نجف آباد را که یک سال و نیم است بنده در راهروها می‌دوم و اخیرا هم چهل روز پرونده اش گم شده بود اگر تأمین شود ده سال بعد ۴۰ میلیون پس می‌دهیم یعنی درآمد خواهد داشت بنابراین مسأله وام محرز اما وام می‌گیرید مطابق ترتیب عرض کردم قربان ما ارداتمند شما هستیم حفظ کنید این مسأله ترتیبات را بنده می‌بینم که این آخرین بار است به چشم می‌خورد درباره اصل مطلب بنده می‌خواستم سه مطلب را عرض کنم یکی کج سلیقه تر از خود بنده الآن عرض کردم می‌گویم کی است با کمال معذرت آن دولتی است که می‌آید ۴ وام را در یک لایحه می‌گذارد یک وام ۲/۵ درصد و یک ۵/۵ درصد لااقل این را تفکیک کنند که ما با هم نبینیم که یکی ۲/۵ درصد و یکی ۵/۵ درصد این ضمیمه کردن‌ها به خدا قسم دلیل کج سلیقگی است اگر می‌گویند این چیز دیگر است ودلیل دیگری دارد عرضی ندارم و یک وامی گرفتند بسیار خوب برای سرمایه‌ای که بنده نمی دانم چیست می‌آیند می گویند تو اقتصاد نمی دانی اگر مهندس انصاری هم مثل من اقتصاد نمی دانند بسیار خوب یک وام ۲/۵ درصد و یک وام ۵/۵ درصد می‌گویند آن بیش از این نمی‌دهد بسیار خوب اگر این با هم باشد همین گفتگو‌ها پیش می‌آید ملاحظه می‌کنید شما خودتان می آئید گله می‌کنید می‌گفتند یک مردی بود گوش خودش را می‌گرفت می‌کشید و فریاد می‌زد گفتند رها کن گفت به عقلم نمی‌رسد بنده معذرت می‌خواهم اگر این مطلب گفته می‌شد ما همه از هم هستیم یک لایحه می‌آید یک وام ۲/۵ درصد و یک وام ۵/۵ درصد یعنی ۲ برابر کمی هم بیشتر بعد می‌بینید آن وام می‌گوید اگر آقا پول هم نگرفته‌اید یک چیزی هم به من بده این باج درست است؟ آقای خواجه نوری شما را به خدا این باج نیست؟ بنده اخیرا رفته بودم خوزستان اتفاقا تأسیسات آب و برق خوزستان را دیدم سد محمد رضا شاه را دیدم واقعا احساس سرافرازی کردم تأسیسات فنی سد را دیدم تأسیسات نیشکر را دیدم حقیقتا با یک روح پر از امیدی برگشتم اما در آنجا یک مطلبی را دیدم دلم می‌خواست آقای مهندس انصاری بودند در صف وزرا به ایشان می‌گفتم همه تان می دانید این درست همان منطق است می‌گوید اگر برق می‌خواهی هزار کیلو وات هر چه خواستی پول بده من هنوز این مطلب را نمی‌فهمم برای اینکه ما چند دفعه با آقای مهندس گفتگو کردیم این منطق صحیح نیست توربین هایتان آنجا مانده می گوئید بیکار مانده و برای برق خریده‌ایم کارگر گذاشته‌ایم پول بنده یعنی چه حقیقت این است که بنده اگر هم به حساب اینکه هوا گرم است و یا دولت درصدد این است که کارش را زود تمام کند بنده هم برای تسهیل کار دولت ممکن است رأی بدهم ولی بنده خیالم ناراحت است برای اینکه چرا من پولی نمی‌گیرم شما می آئید جناب آقای خواجه نوری به حکم این که جیبتان معمورتر است از بنده شما اقتصاد بهتر از من می دانید اما می گوئید برای قرارداد با آلمان یک مبلغی بپردازم آخر این ۳/۵ درصد چیست ؟۵ هزار تومان که نیست این حاصلش ۲ هزار تومان نیست که در هزار دربند قرار بگیرد این ۵ میلیون دلار می‌شود یعنی ۴۰ میلیون تومان یعنی آب ده شهر مثل نجف آباد که بنده با دو تا پاشنه کفش یدکی ۱۵ ماهست دنبالش می‌دوم هنوز هم می‌دوم تا بالاخره بیک جائی برسد یا نمی‌رسد ملاحظه می فرمائید قربان همینطور ۳/۸ بهره یک درصد این حاصلش آقای مهندس ظهیری چقدر می‌شود؟ شما قطعا این عامل را می دانید بگوئید حاصل این چقدر می‌شود در حاصل این صد میلیون دلار چقدر می‌شود

۴، ۵ میلیون دلار همینطور یک رقم این را به حکم اینکه ما دیر آمدیم خوب شما هم می گوئید ما زود می‌رویم و یک مطلب دیگری را که من نفهمیدم آقای وزیر مشاور بفرمایند توضیح بدهند آمریکا ریال از کجا آورد که شما می‌خواهید بگیرید در اینجا مبلغ به ریال است (دکتر امین ـ آن به ریال پرداخت می‌شود) اگر بنده عرض بکنم و شما حاشیه بزنید درست در نمی‌آید (دکتر امین ـ نخیر فرمایشتان را بفرمائید) یک مطلب دیگر هم آقای خواجه نوری فرمودند که این امر سابقه دارد آقا بنده همین اشتباهی را که امروز مرتکب می‌شوم این تساهلی که می‌کنم سابقه نشود همان دفعه گفتند آقا شب عید است کار دولت است موضوع بودجه است بنده هم گفتم مخلصتان هستم حالا دوباره هرغلطی هر اشتباهی هر تساهلی ممکن است بشود و بعد سابقه بشود این که بنده عرض کردم آقای وزیر مشاور امیدوارم که تأکید کنند که دیگر نه خود ایشان و نه شما به عنوان لیدر اکثریت به این سابقه تساهل استناد نفرمائید برای اینکه در هر مورد یک سابقه باشد حالا دو ساعت بحث کنیم و اینهم بشود یک سابقه و دو سابقه دیگر بنابراین با توضیحاتی که خواهید فرمود مسئله دو و نیم و مسئله پنج و نیم و این تفاوت فاحش و این مسئله کج سلیقه گی به عهده کیست کنتر است نشان می‌دهد و کنتر است درست می‌کند بنده نمی دانم این کلمه را درست گفتم؟ منظور همان تضاد است (خواجه نوری ـ شما که عربیتان خوب است) به بخشید این تضاد را بنابراین ملاحظه بفرمائید بنده خیال می‌کنم شما به جای اینکه از مجلس گله بفرمائید باید خیلی ممنون بشوید که یک چنین چیزی که هزار گوشه اش باز است و نشان کج سلیقه گی و نشان تضاد است و اگر مجلس شورای ملی به آن رأی بدهد به نظر بنده دلیل روح حسن نیت مجلس است نسبت به دولت که این اول بار نیست که چنین حسن نیتی نشان داده شده است و آخر بار هم نخواهد بود ولی اگر شما گله‌ای بکنید که البته این گله‌ها در سر سرای مجلس می‌شود این گله‌ها را از آن کسانی بکنید که اگر بگوئیم اتفاقی بوده که یک تضاد اینجوری در لایحه شما می‌گذارند و می‌خواهند که با کلمات یک مقدار رفو بکنید این دریدگی را و متأسفانه حق کلمات رفو کردن اینقدر دریدگی نیست بنده اعتراف می‌کنم که کج سلیقگی کردم ولی در مقابل کج سلیقه گی دیگران بخشوده است امیدوارم که توضیحات آقای وزیر مشاور به خصوص آن باج که چه موردی دارد که ما برای مبلغی که نمی‌گیریم برای پولی که نمی‌گیریم باج بدهیم و چه منطقی دارد و ضمن آن معلوم بشود که در مؤسسه برق خوزستان برای برق مصرف نکرده پول می‌گیرند این دو منطق از دو جا مایه می‌گیرد یک خمیر مایه است که از دو جا مایه می‌گیرد و امیدوارم شما به ما این فرصت را بدهید که ما خودمان فکر کنیم در قالب فکر خودمان چون متأسفانه فکر کنسرو غالبا همین بلیات را می‌آورد.

رئیس ـ آقای خواجه نوری بفرمائید.

خواجه نوری ـ بنده وظیفه دارم ابتدا به عنوان رئیس کمیسون دارائی توجه مجلس شورای ملی را جلب کنم که در چاپ ……

مهندس آراسته ـ بنده اخطار نظامنامه دارم.

خواجه نوری ـ بفرمائید شما اخطارتان را بفرمائید. بنده بعد صحبت می‌کنم.

رئیس ـ آقای مهندس آراسته ایشان داشتند صحبت می‌کردند اجازه بفرمائید بعد از اینکه صحبتشان تمام شد شما اخطارتان را بفرمائید.

مهندس آراسته ـ هر موقعی اجازه می فرمائید عرایضم را بنمایم.

رئیس ـ ایشان صحبت می‌کردند اجازه بفرمائید صحبتشان را بکنند بعد اخطار نظامنامه‌ای را بفرمائید آقایان اگر قدری نظم و ترتیب را خودشان رعایت نفرمایند اداره جلسه برای بنده مشکل خواهد بود.

عبدالحسین طباطبائی ـ اخطار نظامنامه مقدم است.

رئیس ـ ولی ایشان قبلا صحبت می‌کردند باید اجازه بفرمائید که صحبتشان را تمام بکنند بعد اگر صحبتی دارید بفرمائید.

طباطبائی ـ آقای مهندس آراسته قبل از شروع به صحبت ایشان اخطار نظامنامه کردند.

رئیس ـ خیر اینطورنیست آنطوریکه بنده توضیح دادم درست است آقای خواجه نوری صحبت بفرمائید.

خواجه نوری ـ …… با اجازه مقام ریاست بنده به عرض مجلس می رسانم در چاپ این لایحه دو اشتباه شده است که ضرورت

دارد آقایان توجه داشته باشند وقتی که وارد جزئیات می‌شویم مرتکب اشتباه نشوند یکی در بند ۱ سطر ششم پس از پرداخت نشده کلمه «اصل» از قلم افتاده و یکی هم در بند سوم سطر چهارم نیز پس از پرداخت نشده مجددا کلمه «اصل» از قلم افتاده و چون خیلی اهمیت دارد این دو لغت که باید در جایش باشد می‌خواستم استدعا کنم که آقایان توجه بفرمایند و اصلاح کنند مخصوصا از لحاظ تند نویسی تذکر داده بشود که در صورت جلسه درج بشود مطلب دیگر چون بنده سعی می‌کنم که وقت مجلس را زیاد نگیرم ولی متأسفانه امروز همه اش مخاطب بودم و اوامری که آقایان فرمودندهمه اش خطاب به بنده بود بنده ناچارم چند کلمه‌ای عرض کنم.

رئیس ـ آقای خواجه نوری دو دقیقه بیشتر از وقت باقی نیست.

خواجه نوری ـ بنده فقط می‌خواستم راجع به همین ایرادی که آقای پاینده گرفتند که چرا این کج سلیقگی شده شاید کج سلیقگی شده ولی با حسن نیت شده ومخصوصا نخواستم که هیچ استتاری در کار باشد و ظاهرا آنچه که قرارداد منعقد شده ان را به ساحت مقدس مجلس شورای ملی تقدیم کردم این خودش حسن نیت و پاکی کار دولت را نشان می‌دهد (صحیح است) ولیکن توضیحش را اگر بنده حضورتان عرض کنم این است که در قواعد بانکداری همیشه وامهای کوتاه مدت ربحش کمتر از وامهای بلند مدت است نرخ ربح همیشه متناسب است با مدت وام دلیل دیگر این است که نوع وام هم فرق دارد یعنی وامی که در بند ۴ از دولت مجارستان گرفته می‌شود این وام روی اساس اعتباری است که دولت ایران می‌گیرد برای اینکه اشخاص خصوصی بتوانند از این اعتبار استفاده کنند و لوازم کار از قبیل ماشین آلات کشاورزی و غیره از مجارستان بخرند و بتدریج که می‌خرند از این اعتبار استفاده می‌شود در مقابل هم قرار داد تهاتری منعقد کردند که به میزان بدهی که دولت ایران به دولت مجارستان پیدا می‌کند از همان کالاهائی که تولید کنندگان ایران تولید خواهند کرد با استفاده از این تراکتورها و وسائل کشاورزی تولید خواهند کرد این اجناس صادر بشود به کشور مجارستان و این کار تهاتری موجب باز پرداخت این وام خواهند بود (یک نفر از نمایندگان ـ این بهترین قرار داد است) این بهترین قرار داد است و نوع معامله اش نوع معامله تهاتری است که همانطوریکه پریروز توضیح دادم قراردادی است که بین بانک بین المللی و سازمان برنامه منعقد شده و برای راه سازی است و معین است که چه راههائی ساخته می‌شود راههای فرعی معین است راههای اصلی هم معین است و شرایط آنها همانطور که عرض کردم شرایط یک نواخت و یک شکل است در تمام کشورها و این منحصر به کشور ایران نیست یعنی کشورهای دیگری هم که وام می‌گیرند در تحت همین شرایط به آنها وام می‌دهد و لیکن یک نکته ابهام بود برای جناب آقای پاینده که چرا آن ۳/۸ یک در صد را باید بپردازیم ۳/۸ یک درصد را فرمودید این از سرمایه خودشان نیست عمل بانکی اینست که یک مقداری پول از مؤسسات و اشخاص و قرض دهندگان مختلف جمع می‌کنند و این را اگر جناب آقای رامبد به بنده ایراد نگیرند چون اصطلاحش اصطلاح فنی است ناچارم بگویم بلوکه می‌کند و این پول را در اختیار دولت ایران می‌گذارد و این قابل استفاده نیست مگر اینکه ما خودمان رسما اعلام بکنیم که نمی‌خواهیم از این پول استفاده کنیم بنا براین حداقل مطلبی است که برای این سرویس و خدمتی که انجام می‌دهد و این پول را برای ما جمع می‌کند ما این ۳/۸ یک در صد را باید به او بدهیم و این هم همانطوری که عرض کردم جزو شرایط کلی است و همه وام گیرندگان می‌پردازد (پاینده ـ برق خوزستان هم همینطور است یعنی بلوکه می‌شود ؟) چون مربوط به این مطلب نیست از بنده جواب نخواهید وزارت آب و برق را مورد سؤال قرار بدهید وزیر آب و برق هم می‌آید جواب می‌دهد و این مربوط به این موضوع وام نیست تقاضا می‌کنم که موضوع را با هم مخلوط نکنید اما وام دیگری که جناب آقای رامبد از من خواستند که توضیح عرض کنم آن رقم سوم است و آن ۳۵ میلیون تومان است که بابت فروش کندم مطابق قرار داد جداگانه دولت آمریکا از

ما مطالب است ولی قرار گذاشته است که اصل و فرع این پول را….

رئیس ـ آقای خواجه نوری چون طبق ماده ۵۸ آئین نامه مدت جلسه بیش از ۴ ساعت نباشد مگر با اجازه مجلس، همکاران محترم اگر مصلحت می دانند که ادامه بدهیم باید رأی بدهند و اگر نخواهند باید جلسه را ختم بکنیم (دکتر امین ـ اجازه بفرمائید فرمایش ایشان تمام بشود)

خواجه نوری ـ بهر حال بنده مطیع نظر جناب رئیس هستم.

رئیس ـ پس اجازه بفرمائید آقای خواجه نوری، رأی می‌گیریم به ادامه صحبتهای شما خانمها و آقایانی که موافقند آقای خواجه نوری بیاناتشان را ادامه دهند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد ادامه بفرمائید.

خواجه نوری ـ متشکرم. بنا بر این، این وام آخری وامی است که در واقع باز پرداختش را به ملت ایران می‌پردازیم باز هم توضیح می‌دهم که این پول به آمریکا بر نمی‌گردد در اصل و فرع در اختیار دستگاههائی است که خرج عمران و آبادی مملکت می‌کنند و این به هیچ وجه جنبه سیاسی ندارد و جناب آقای رامبد مثل اینکه یک قدری بی لطفی فرمودند که گرفتن وام از اینگونه کشورها و دولتها جنبه سیاسی دارد و از لحاظ سیاسی برای مادین هائی فراهم می‌کند به هیچ وجه صحیح نیست ما یک دوستی داریم هم پیمانی داریم که با هم همکاری بین المللی داریم واین همکاری و هم پیمانی بین المللی را به این مبالغ نفروختیم بلکه ما برای مصلحت خودمان برای مصلحت سیاسی خارجیمان اینطور استنباط کردیم که با این دول همکار و هم پیمان باشیم و با پول هم این معاملات را نکردیم و نخواهیم کرد و این فرمایش جناب آقای رامبد یک توهین غیر مستقیم بود بنده ناچار شدم که این توضیح را بدهم و اگر توهین نبود بنده معذرت می‌خواهم سوء تفاهم بود (یک نفر از نمایندگان ـ غرض توهین نبود) مسلما غرض توهین نبود و سوء تفاهم عرض کردم که ما دوستی با کشورهای دوست و هم پیمان خودمان را نه می‌فروشم و نه می‌خریم و دوستی روی مصلحت سیاسی است روی مصالح مملکت و ملت است م برای حفظ استقلال مملکت ماست (احسنت).

رئیس ـ آقای پاینده پیشنهادی کرده‌اند قرائت می‌شود

(به شرح زیر قرائت شد)

پیشنهاد می‌کنم برای ادامه مذاکرات رأی گرفته بشود که تکلیف لایحه دولت معین بشود ـ پاینده

رئیس ـ نسبت به پیشنهاد آقای پاینده باید رأی بگیریم در صورتیکه مجلس رأی نداد ناچاریم جلسه را ختم کنیم و بروز پنجشنبه موکول نمائیم.

خواجه نوری ـ اجازه بفرمائید چون مجلس خسته است ادامه مذاکره در این لایحه به جلسه آینده موکول شود.

پاینده ـ بنظر من مجلس خسته نیست.

رئیس ـ بنا بر این باید به این پیشنهاد رأی گرفت

پاینده ـ بنده پیشنهاد را پس می‌گیرم

۱۰ـ تعیین موقع جلسه آینده ـ ختم جلسه

رئیس ـ به این ترتیب با اجازه خانمها و آقایان جلسه را ختم می‌کنیم جلسه آینده ساعت ۹ صبح روز پنجشنبه خواهد بود.

(یکساعت و ربع بعد از ظهر جلسه ختم شد)

رئیس مجلس شورای ملی ـ مهندس عبدالله ریاضی

سؤالات

ریاست معظم مجلس شورای ملی

خواهشمند است بجناب آقای وزیر دادگستری ابلاغ فرمایند که برای جواب به سؤال زیر در مجلس شورای ملی حضور بهم رسانند:

به علت کافی نبودن قانون مجازات فعلی برای سازندگان مواد تقلبی غذائی روز به روز بر تعداد این افراد و ساختن مواد تقلبی غذائی اضافه می‌گردد و چون این موضوع از نظر حفظ سلامتی افراد مملکت حائز اهمیت بسیار است برای تشدید قانون مجازات سازندگان مواد غذائی تقلبی چه فکری فرموده‌اند.

با تقدیم احترام ـ دکتر سعید

سؤال از وزارت راه

خواهشمندم به جناب آقای وزیر راه اطلاع فرمائید، در وقت مقرر در آئین نامه در مجلس شورای ملی حاضر شده و پاسخ سؤال زیر را بدهند:

۱ـ هزینه ساختمان راه محوز بندر شاهپور ـ بندر پهلوی ـ قصر شیرین جمعا چقدر بوده است؟

۲ـ بودجه‌ای که برای نگاهداری و حفظ این راه بزرگ در اختیار وزارت راه می‌باشد چقدر است؟

۳ـ برای ساختن راههای فرعی جمعا چقدر پیشبینی شده است؟

۴ـ برای نگاهداری این راهها که تماما آسفالته می‌باشد چقدر اعتبار لازم است و این اعتبار را از چه محلی تأمین خواهند کرد؟

با تقدیم احترام ـ فراکسیون حزب مردم ـ مهندس ناصربهبودی