مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۸ تیر ۱۳۳۰ نشست ۱۶۶
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری شانزدهم | تصمیم‌های مجلس | تصمیم‌های مجلس شورای ملی درباره نفت و گاز |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره شانزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی – اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
سال هفتم – شماره ۱۸۶۷
۳شنبه ۲۵ تیر ماه ۱۳۳۰
دوره شانزدهم مجلس شورای ملی
شماره مسلسل ۱۶۶
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره ۱۶
جلسه: ۱۶۶
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز سه‌شنبه ۱۸ تیر ماه ۱۳۳۰
فهرست مطالب:
۱ - تصویب صورت مجلس
۲ - بیانات قبل از دستور آقایان شوشتری - ابریشم‌کار - حائری‌زاده
۳ - بقیه مذاکره در طرح پیشنهادی راجع به ترتیب رسیدگی به اوراق شرکت نفت سابق
۴ - ختم جلسه به عنوان تنفس
مجلس ساعت نه و چهل دقیقه صبح به ریاست آقای نورالدین امامی (نایب رئیس) تشکیل گردید.
۱ -تصویب صورت مجلس.
نایب رئیس - صورت غایبین جلسه قبل قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
غایبین با اجازه - آقایان: شکرایی - صفوی - اورنگ - فرهودی - محمدرضا آصف - بوداغیان - غلامرضا فولادوند - آشتیانی‌زاده - شهاب خسروانی - فتحعلی افشار - گودرزی - حبیب پناهی - امیرقاسم فولادوند - محسن طاهری - صمد سودآور - محمد ذوالفقاری - الهیار صالح - حسین مکی - دکتر شایگان - طباطبایی - دکتر بقایی - خزیمه علم.
غایبین بی‌اجازه - آقایان: محمود محمودی - حسین خاکباز - ابوالفتح قهرمان - خسرو قشقایی - سالار سنندجی - امینی - تولیت - حسن اکبر - ابتهاج - حاذقی - رضوی - جواد مسعودی.
دیر آمدگان با اجازه - آقای معین‌زاده آخر وقت یک ساعت - آقای سلطان‌العلما یک ساعت.
دیر آمدگان بی‌اجازه - آقایان: محمد هراتی یک ساعت و سی دقیقه - محمدعلی مسعودی ۳۰ دقیقه - دکتر مصباح‌زاده ۳۰ دقیقه - دکتر طاهری ۳۰ دقیقه - نصرتیان ۳۰ دقیقه - سلطانی ۳۰ دقیقه - امیر افشاری ۳۰ دقیقه - دکتر طبا ۳۰ دقیقه.
نایب رئیس - نسبت به صورت جلسه نظری هست؟ آقای ناظرزاده
ناظرزاده - اشتباهاتی شده بود که تصحیح کردم و می‌دهم به تند نویسی که اصلاح کنند
نایب رئیس - اصلاح می‌شود آقای قبادیان
قبادیان - در بیانات بنده اغلاطی هست استدعا می‌کنم دستور فرمایید تصحیح کنند موضوع دیگر در جلسه گذشته بیانات بنده ناقص ماند با این که مجلس شورای ملی هم اجازه داد که بنده مطالب خودم را به عرض برسانم معهذا جناب آقای رئیس واقعاً بی‌لطفی کرده و اجازه ندادند که بنده بیانات خودم را بکنم البته صورت مجلس هم تا اندازه‌ای تکمیل است ولی یک اغلاطی دارد که دستور بفرمایید تصحیح بشود و در ضمن اجازه بفرمایید که بقیه بیاناتم را به عرض برسانم.
نایب رئیس - نسبت به بقیه بیانات‌تان مجلس شورای ملی ده دقیقه اجازه داد و استفاده نمودید رئیس مجلس باید آیین‌نامه را اجرا بکند و صد درصد بی‌طرف باشد و همین طور هم عمل شد و نسبت به بقیه فرمایشات‌تان اصلاح بفرمایید بدهید به تند نویسی اصلاح می‌شود - آقای محمدعلی مسعودی
محمدعلی مسعودی - عرض کنم که بنده در جلسه گذشته اخطاری کردم راجع به وکلایی که شغلی قبول می‌کنند از جمله آقای امینی بود (قهرمان - آقا در مرخصی است) آقای رئیس فرمودند اشخاصی که به طور قطع رفته بودند اسامی‌شان همه از صورت مجلس خارج شده ولی آقای امینی بیست روز مرخصی دارند بنده وقتی که ایشان فرمودند بیست روز مرخصی دارند از دو جهت عصبانی شدم اول این که کسی که کرسی ریاست را اشغال کرده در درجه اول باید قوانین و مقررات و قانون اساسی را رعایت نماید نماینده فوق‌العاده معنی ندارد پس فردا ما رئیس‌الوزرای فوق‌العاده پیدا می‌کنیم و زیر فوق‌العاده پیدا می‌کنیم استاندار فوق‌العاده پیدا می‌کنیم و این یک سنتی می‌شود و این سنت صحیح نیست (صحیح است) رئیس مجلس می‌بایست بلافاصله تصمیم می‌گرفتند و اسم آقا امینی را خط می‌کشیدند و دیگر فقط و غیر فقط ندارد آقای امینی و غیر آقای امینی ندارد این بود که بنده عصبانی شدم بعد معلوم شد که مرخصی‌شان هم تصویب نشده یعنی تشخیص داده شده که مأموریت ایشان طوری است که مجلس نمی‌تواند مرخصی بدهد و بایستی اسم‌شان از لیست وکلا حذف شود جناب آقای رئیس هم در پایان عرایض بنده که عصبانی شدم نظر بنده را تأیید فرمودند که نسبت به آقای شیبانی و آقای اقبال و جناب آقای دکتر مصدق همین طور عمل شده و نسبت به آقای امینی هم همین طور عمل شده و نسبت به آقای امینی هم همین طور عمل خواهد شد این بود که بلند شدم از آقای رئیس تشکر کردم و معذرت خواستم ولی حرفم را پس نگرفتم ولی برخلاف حقیقت در رادیو گفتند که ایشان بلند شدند حرف‌شان را پس گرفتند چطور می‌شود که یک وکیل مجلس بلند شود یک اصلی راجع به قانون اساسی تذکر بدهد و مورد تأیید مجلس همه واقع شود بعد پس بگیرد از جناب آقای امیرتیمور و آقایان وزرا که تشریف دارند تمنا می‌کنم که به رئیس اداره تبلیغات تذکر بدند که چیزی بر خلاف حقیقت در رادیو نگویند.
نایب رئیس - آقای مسعودی این بیانات جنابعالی راجع به صورت جلسه نیست اگر آقایان توجه فرموده باشند اسم آقای
امینی در صورت غایبین بی‌اجازه قید شده استدعا می‌کنم توجه بفرمایید این تصمیم وظیفه هیئت رئیسه است هیئت رئیسه در چهارشنبه‌ها هیئت رئیسه تشکیل می‌شود و با نظر اکثریت هیئت رئیسه همین طور که نسبت به آن سابقه دو نفر آقایان ...
آزاد - جناب آقای رئیس این قانون است
نایب رئیس - قانون را هم باید هیئت رئیسه به آقای امینی ابلاغ بکند و تشریفاتی را انجام بدهد.
محمدعلی مسعودی - تشریفاتش را انجام بدهید.
نایب رئیس – به ایشان هم مرخصی داده نشده و در صورت غایبین که قرائت شد غایب بی‌اجازه نوشته شده‌اند و از طرف دولت هم به مجلس شورای ملی ابلاغ نشده که ایشان چطوری رفته‌اند. آقای رئیس مجلس به شهادت تمام نمایندگان در دو دوره با کمال بی‌طرفی مجلس را اداره کرده‌اند (صحیح است) و هیچ وقت کوچک‌ترین عملی از طرف هیئت رئیسه انشاالله برای خلل به قانون اساسی پیش آمد نخواهد کرد این را توجه بفرمایید ما تا موقعی که پشت این کرسی نشسته‌ایم صد درصد برای حفظ مشروطیت و بقای مشروطیت است (احسنت) آقای ملک‌مدنی
ملک‌مدنی - عرض کنم بنده یک تذکر اساسی دارم و استدعا می‌کنم جنابعالی توجه بفرمایید آقایانی که صحبت می‌کنند در جلسه بعد بلند می‌شوند می‌گویند مطالب ما اغلاط دارد اصلاح کرده‌ایم دستور دهید درست کنند این درست نیست بر خلاف اصول است تصحیح صورت مجلس از اول مجلس تا حالا در خود مجلس بوده هر کس که نسبت به مطالب خودش اعتراضی دارد یا تندنویس اشتباه کرده یا به نظر خودش اشتباه می‌آید باید در مجلس آن قسمت به خصوص را تصحیح بکند نه این که اشخاص پا شوند یک مطالبی را اظهار بکنند و بعد در خارج ببینند این حرف‌ها صحیح نبوده برای این که اصلاح کنند می‌گویند که من این چیزها را تصحیح می‌کنم این حرف صحیح نیست نظرم جناب آقای قبادیان نیست فرمایش ایشان مربوط به دیگران نبود و به علاوه ایشان اظهارات‌شان را نوشته بودن و همه‌اش از روز نوشته قرائت کردد و حرف‌های‌شان هم صحیح بود عرض کنم هیئت رئیسه باید توجه کنند که به نظر بنده این طور مسامحه‌ها در امور مجلس ضرر اساسی دارد (صحیح است) این مطلب را بنده می‌خواستم عرض کنم که آقایان توجه کنند (صحیح است) دوم این که الآن در صورت غایبین با اجازه اسم اشخاصی را خواندند که مسافرند نمی‌دانم این اشخاص مرخصی‌شان چه نحوی است اینها که به مسافرت رفته‌اند هیئت رئیسه نمی‌تواند جلسه به جلسه مرخصی برای آنها قائل بشود و اینهایی که به مسافرت می‌روند باید مرخصی‌شان متوالی باشد این دو مطلب را استدعا می‌کنم مقام ریاست که می‌فرمایید بی‌نظر هستند و به طور کلی هیئت رئیسه عمل می‌کنند و باید هم این طور باشد به این نکات اساسی توجه بفرمایند.
نایب رئیس - استدعا می‌کنم جناب آقای ملک‌مدنی توجه بفرمایید در جلسه بنده خودم این فرمایشاتی را که حالا جنابعالی فرمودید راجع به صورت جلسه تذکر داده‌ام و مقصود اصلاح بعضی کلمات است و به اداره تند نویسی هم تذکر داده شده که نسبت به کلمات که اگر یک کلمه‌ای یا یک نقطه‌ای افتاده باشد او را اصلاح بکنند و الا ممکن نیست که کلمات اساسی را تغییر و تبدیل داد مگر این که در جلسه رسمی گفته شود و تذکر داده شود و اعتراض هم به آن عبارت نشود تا بعد اصلاح شود (صحیح است) نسبت به غایبین هم همان طور که فرمودید در نظر گرفته شده آقایان بعضی‌ها یک جلسه اجازه می‌گیرند و بعد مسافرت می‌کنند خود جنابعالی هم ممکن است که امروز اجازه بگیردید و فردا در ملایر تشریف داشته باشید دیگر این تقصیر هیئت رئیسه نیست.
ملک‌مدنی - بعضی‌ها مسافرت خارج رفته‌اند همه‌تان می‌دانید که به خارج رفته‌اند اسم‌شان را غایب با اجازه می‌نویسند
نایب رئیس - آقای شوشتری
شوشتری - بیانات آن روز موجب شد که راجع به این مرخصی‌های با اجازه و بی‌اجازه هم سؤال کردم در کمیسیون محاسبات که بنده عضویت آن را دارم و افتخار می‌کنم با آقای حائری‌زاده با هم نشستیم تمام جهات را ملاحظه کردیم آن روز مرخصی آقای ابوالقاسم امینی را آوردند چون شنیدم در رادیو ایشان را به نام استاندار اصفهان رسماً معرفی کردند گفتیم باید رسماً از دولت سؤال شود که ایشان اگر استاندار هستند اصلاً مرخصی معنی ندارد چه با اجازه و چه بی‌اجازه و اگر استاندار نیستند دولت توضیح و جناب آقای ملک‌مدنی و سایر آقایان بدانند که بیست روز در سال جاری و اگر تعطیل نداشتیم ۱۰ روز آخر سال طبق آیین‌نامه مرخصی می‌دهیم و گرنه مرخصی اضافه نمی‌دهیم و کمیسیون محاسبات هم صد درصد عمل خودش را صحیح انجام داده و می‌دهد و خواهد داد (احسنت)
نایب رئیس - نسبت به صورت مجلس دیگر فرمایشی نیست؟
عامری - تذکری دارم.
نایب رئیس - بفرمایید.
عامری - هر موقعی که چیزی مطرح می‌شود آقایان می‌دانند که من منظور حرف زدن و ولع حرف زدن ندارم ولی تذکراتی راجع به قانون اساسی و سایر چیزها دارم ۱۰ مرتبه می‌زنم روی میز ولی آقای رئیس و سایر آقایان هیئت رئیسه توجه نمی‌کنند حتی یادداشتی پریروز یکی از آقایان دادند با وجود این توجه نکردند باید این تبعیضات برداشته شود الآن عده زیادی از آقایان شاهد هستند که بنده تذکر دادم و توجه نکردند.
نایب رئیس - آقای نبوی
نبوی - راجع به اسنادی که در روزنامه‌ها منتشر شده بنده در جلسه گذشته اینجا عرض کردم و نقل قول نمودم و گفتم یکی از مدیران جراید به من گفتند که آقای دادستان کل این اسناد را داده است آقای دادستان کل تکذیب کردند و گفتند که من به هیچ وجه این اسناد را نداده‌ام و اگر می‌دادم حتماً امضا می‌کردم تصور می‌کنم لازم بود که آن را حضور آقایان عرض کنم.
نایب رئیس - در صورت مجلس نظر دیگری نیست؟ (اظهاری نشد) صورت مجس تصویب شد
۲ - بیانات قبل از دستور آقایان شوشتری - ابریشم‌کار - حائری‌زاده.
نایب رئیس - با اجازه آقایان نطق‌های قبل از دستور را شروع می‌کنیم. آقای شوشتری
شوشتری - بسم الله الرحمن الرحیم - عرایض امروز بنده ممکن است مورد تفسیرهای مختلف روی افکار اشخاص قرار گیرد برای این که ترجمه و تفسیر نشود و آنچه را که خودم عرض می‌کنم آن را صحیح بدانند مطلب این است که عرض می‌کنم ملت ایران مملکت ایران چندین سال بود راجع به مظالمی که از خارجی‌ها نسبت به این کشور به عمل می‌آمد عموم مردم معترض بودن و ناراضی و متشنج بودند بالاخص در یکی از موضوعات که موضوع نفت بود عموم ملت ایران این موضوع نفت جنوب و کمپانی نفت جنوب و امتیاز دارسی برخلاف رضای ملت ایران این موضوع نفت جنوب و کمپانی نفت جنوب و امتیاز دارسی برخلاف رضای ملت ایران بود و هر روزی که دست پیدا می‌کردند از یک طریقی اعتراض می‌کردند گاهی اعتراض مظلوم به گوش ظالم چون پنبه غفلت به گوشش فرو رفته نمی‌رفت گاهی هم اوضاع دنیا اجازه نمی‌داد که ما مظلومیت خود را به دنیا برسانیم تا این که پس از واقعه شهریور و تشنجی که ظالمانه بر خلاف تمام اصول و برخلاف عدات اجتماعی و مقررات بین‌المللی دولت متحارب بر خلاف تمام حقایق تعدی کردند تجاوز کردند قشون وارد کردند به مملکت ما (صحیح است) که این عمل مورد رضای یک فرد ملت ایران نبوده و تسلیم به این تعدی نشده و تصدیق او را نکرده (صحیح است) از آن ساعت در افکار این ملت یک تشنج عجیبی پیدا شد مثل این که به خواست خداوند از خواب خرگوشی و خواب غفلتی که سالیانی بود در اثر تحریک و دوای مخصوص خواب دوای تخدیر همه را خواب کرده بود یک دفعه این ملت را مثل این که بیدار کرد نتیجه بیداری این شده ما باید فکری بکنیم بدون آن که دول عالم تصور کنند ملت نجیب مظلوم ایران فکر اختلاف فکر تشنج برای دول دیگر بخواهد بکند چون عقیده‌ام این است ایرانی‌ها صلح دنیا را خواهانند نه به نام انجمن صلح مسخره‌ای که خود می‌دانید ملت ایران سر جنگ با احدی ندارد و با هیچ کس دشمنی ندارد هر کس به او احترام کند احترام می‌کند و هر کس نسبت به ایران بی‌احترامی کند بی‌احترامی می‌کند پس از واقعه شهریور و در هم ریخته شدن پایه‌های اصلاحات اساسی که ریخته شده بود البته آنها هم نقیصه داشت ممکن نیست عملی که ما مردم و بشر می‌کند خالی از نقص و عیب باشد این تشنج مملکت را برگداند به یک وحدت کلمه همه در این فکر افتادند که استیفای حقوق از دست رفته ملت ایران را بنمایند واقعه آذربایجان که پیش آمد دیدیم چطور احساست ملت ایران یک کاسه یک جهت، همه اجسادی بودند، دارای یک روح یک روح ایرانی است از ۱۸ میلیون و هشتصد هزار نفر، به عقیده من ۲۱ میلیون جمعیت یک روح وحدت کلمه، یک روحی که سرچشمه الهام آن سرچشمه حقیقت و خدا بوده همه تکان خوردند راجع به آذربایجان بحمدالله این قسمت عزیز و این رأس مملکت ما از تشنج خارج شد موضوع نفت شمال، امتیاز نفت شمال پیش آمد، همین طور موضوع نفت جنوب و الغای امتیاز دارسی، هی می‌گویم دارسی، آن روز هم آقای مکی معترض شد به من چون من مبنی را همان امتیاز دارسی تلقی کردم فراموش هم نمی‌کنم حافظه من با فضل رب‌العالمین درست است پیر شده‌ام و مریض ولی سنگ چاپخانه‌ام فراموش نمی‌کنم ممکن نیست متناقض صحبت کنم همان چیزی که در اول امر در مجلس گفتم امروز هم می‌گویم راجع به الغای امتیاز دارسی این روح ملت ایران بود که می‌گفتند این امتیاز حق ملت ایران را کما هو حقه نداده و به این منافع مملکت یک تعدی بی‌حساب شده از این جهت با وحدت کلمه از در مخالفت به امتیاز دارسی و نفت جنوب در
آمده این را خیال نکنید مال شخصی است مربوط به دو نفر است سه نفر است قبل از آمدن نمایندگان تهران به مجلس اول کسی که این موضوع را با آن فصاحت تشریح کرد بنده بودم (احسنت) و بنده بودم و بنده بودم و همه وکلا همه نمایندگان پس مربوط به شخص نمی‌شود دلیل این چیست؟ دلیل آن این است که در کابینه آقای احمد قوام که کافتارادزه چه می‌دانم چیه؟ این اسم را من نمی‌دانم کفتر بازه چه می‌دانم چیست آن روز که آمده بود عده‌ای تصور می‌کردند وکلا می‌گفتند لایحه چون مال آقای احمد قوام است از این جهت وکلا این طرح را ممکن است قبول بکنند تصویب بکنند دیدید که وحدت کلمه و روح ایرانیت را همین رأیی که راجع به لفای آن امتیاز ۳۳ است و نفت جنوب است داد همان وحدت کلمه آن وقت هم بود پس این عرض بنده که روح ایرانیت در موقع خطر در موقع باریک دوریک علم که علم ایران است و زیر لوای اسلام می‌گردد و جمع می‌شود (احسنت) این وحدت کلمه همه وقت باقی خواهد بود بعضی‌ها خیال می‌کردند که این رأیی که در قسمت دوم من به کابینه آقای دکتر دادم مربوط به چیست با این که من با آن شدت با آقای مصدق‌السلطنه مخالفت کرده بودم و هر وقت هم پیدا بکنم می‌کنم چون عادتم این است و لو این که تهدید بکنند و لو این که بزنند اینها در من تأثیر ندارد من شخصاً عقایدی دارم آزاد به دنیا آمده‌ام مسلمان حر است آزاد هم باید از دنیا بروم و آلوده به پیه و چربی خیانت به مملکت نمی‌شوم با این معنی باید آزاد باشم و حرف بزنم اول با آن شدت با آقای مصدق مخالفت کردم پرسیدند پس چرا به این رأی دادی گفتم برای نفت این رأی را دادم با این که از ۹ ماده در دو ماده‌اش به شهادت صورت مجلس و آقایان نمایندگان محترم من مخصوصاً مخالف بودم و معتقد به دو ماده نبودم و اینجا مخالفت کردم ولی چون مجلس شورای ملی آن مواد را به اکثریت تصویب کرد نسبت به اصل ۹ ماده عموم مجلس بدون استثنا رأی داد من هم رأی دادم این رأی بعد هم که دادم در اثر پیش‌آمدها مؤید و مکمل آن رأی اولیه بود نه این که نازل به شخصی بود برای این که اگر نازل به شخص می‌شد در کابینه آقای احمد قوام هم باید نازل به شخص می‌شد خیر این نازل به روح ملیت است به روح حقیقت است و آن چیزی است که ما می‌خواهیم ولی امروز، آقای کاظمی گوش کن اسمع افهم آقای امیرتیمور سید گوش کن آقای جواد بوشهری وزیر راه آقای وزیر بهداری معاون وزارت جنگ گوش کنید من پیر مرد تجربه کرده‌ام می‌دانم بعد از امروز یک روزهای دیگر هم در پیش است ملت ایران چه می‌خواست؟ استیفای حقوق از دست رفته ملت ایران را، ملت ایران چه می‌خواهد؟ فقط منافع ما و شئون مملکت و حفظ مختاریت در تعیین حکومت خود و تمام جهات مربوط به استقلال تام‌العیار مملکت را می‌خواهد ملت ایران بیش از این چیزی نمی‌خواهد ما سر جنگ با کسی نداریم (صحیح است) اگر کسی عاشق باشد عشقی داشته باشد به یک کاری آن روز هم گفتم حق دارد در امور شخصی خود به راه عشق برود گر چه عقل منعش می‌کند و از هزاران عاشق یکی به هدف و مقصود نائل نمی‌شود ولی هیچ کس حق ندارد در امور اجتماعی در امور مملکت راه عشق را پی بگیرد در راه مملکت فقط باید متکی به عقل و علم باشد و بس استبداد نه - برای این که راه عقل و علم و استدلال در هزار مرتبه هم یکی‌اش خطا نمی‌رود اگر هم خدای ناخواسته یکیش خطار رفت باید جهاتش را پیدا کرد از این جهت علما فرموده‌اند خروج فرد مضر نیست ولی حالا ما افتاده‌ایم به عشق آقایان وزار مجلس شورای ملی به اتفاق مسأله نفت را رأی داده است متأسفانه همان دست مرموزی که در کابینه منصور گفتم هر روز اختلاف ایجاد می‌کرد و شهرت می‌دادند که این نفت را آقای دکتر مصدق و جبهه ملی می‌خواهند ولی وکلا نمی‌خواهند و از ترس رأی دادند بنده می‌گویم مجلس شورای ملی از هیچ مقام و هیچ شخصیت نمی‌ترسد آنچه که رأی داده روی تشخیص و اراده داده است (صحیح است) اجازه بدهید دلیل دارم آقایان محترم نمایندگان محترم خدا را در نظر بگیرید ببینید حاضر بدانید پیش خودتان که انشاالله حاضر است ببینید این پیر دارد درست می‌گوید این عمالی که در جنوب دارد شروع می‌شود ...
نایب رئیس - آقای شوشتری وقت شما تمام شد
شوشتری - آقا مطالبم به قدری مهم است که به ذات پروردگار اگر نگویم به ضرر ایران است اگر اجازه نمی‌دهید نمی‌گویم (نمایندگان – بفرمایید)
نایب رئیس - باید از مجلس رأی گرفت چقدر وقت لازم دارد مدت معین بفرمایید
شوشتری - پانزده دقیقه بس است
نایب رئیس - باید رأی گرفته شود و عده کافی نیست برای رأی
شوشتری – چه کنم آقا آخر من آمدم می‌خواهم نتیجه بگیرم می‌خواهم نتیجه بگیرم برای مملکت
نایب رئیس - صحبت نفرمایید استدعا می‌کنم اگر مجلس رأی داد صحبت می‌کنید
یک نفر از نمایندگان - فعلاً که وقت دارد قدری آب میل کنید.
شوشتری – به فضل رب العالمین آب خنک نمی‌خواهم ۲۴ ساعت حرف بزنم آب نمی‌خورم جدم هم حرف‌هایش را با لب تشنه زد و رفت می‌گویم و کشته می‌شوم (احسنت)
(پس از ورود چند نفر عده برای رأی کافی شد)
نایب رئیس - آقای شوشتری پانزده دقیقه از نمایندگان محترم اجازه می‌خواهند که صحبت‌شان را ادامه بدهند آقایان موافقین قیام فرمایند (عده کثیر برخاستند) تصویب شد بفرمایید
شوشتری - الآن از جنوب خبر می‌رسد که آقای مکی در آنجا که جزء هیت نظارت رفته‌اند عملیاتی می‌کنند رفتارشان به عقیده من دو جهت دارد دو قسمت دارد تقسیم به دو شکل می‌شود یکی موضوع نظارت در خلع ید است تا آنجا بحث نیست از آن که تجاوز کرد مداخله هیئت مقننه و نمایندگان مجلس شورای ملی در امور اجرایی است که برخلاف قانون اساسی و منظور مملکت است (صحیح است) آقای کشاورزصدر این دفیله دادن و رفتن قشون را بازدید کردن این حرف‌هایی که امروز ما ساده داریم تلقی می‌کنیم یک روز ممکن است این حرف‌ها خدای نخواسته برای ما ایجاد زحمت بکند (کشاورز صدر - او نرفته فرمانده دفیله گرفته) این روزنامه‌ها است اقلاً اختیار دارید خورشید را که نمی‌توان پنهان داشت عرض کنم که این امور یک روزی یک گوشه‌اش ممکن است به ضرر ایران تمام شود خدا نکند آقایان بنده با هر گونه عمل اجرایی که نماینده‌ای وارد بشود مخالفم الآن در خارج به جناب آقای دکتر طاهری اعتراض کردم که شما آقای دکتر مخبر فرهمند را هم عرض می‌کنم آقای دکتر بقایی هم که حالا حرکت کرده با آن سر و صداها رفته در جنوب به ایشان هم می‌گویم وکیل تا مجلس شورای ملی در اموری به او اجازه ندهد برای حفظ حیثیت مجلس شورای ملی در کارهای اجرایی نباید مداخله بکند (صحیح است) آن هم به صورتی که تلقی شود که این آقایان تنها موافق با الغا امتیاز نفت جنوب بوده‌اند (نریمان - در کار اجرایی دخالت نکرده‌اند مأمور نظارت هستند) این را تخصیص دادن به خود این آقا اختلاف در مملکت ایجاد می‌کند همین حسادت می‌آورد همین غبطه می‌آورد همین باعث می‌شود که روزی اینها به ضرر مملکت تمام بشود و یک روزی جبران نمی‌توانند بکنند مثل این که راجع به این اسناد اول کسی که در مجلس صحبت کرد من بودم منتها چه کنم این مباحثه طلبه‌گی توی مدرسه آدم را متشنج می‌کند ذهنش از این طرف به آن طرف می‌رود من وقتی که گفتم اسنادی مکشوف شد وضع دولت انگلیس را که همه آقایان می‌دانند همه می‌دانند چه جور است که این اسناد اگر در خانه کربلایی حسن بقال پیدا بشود اگر آنجا سندی می‌خواست کشف بشود به این سهولت نمی‌شد یک دفعه از آنجا بیرون آمد
موش و بقر و پلنگ و خرگوش شمار
زین چارچو بگذری نهنگ آید و مار
سناتور و وکیل مجلس و همه آلوده آن وقت هم می‌گویند دادستان دخالت داشتند که من می‌دانم همه اشخاص همه اشخاصی که توی این مملکت آبرو داشته‌اند روی اغراض خصوصی دچار افترا و تهمت شده‌اند چرا نباید حقیقت کشف بشود از کجا که برای اختلاف ایجاد کردن بین بنده شما نباشد مثل همان که باز پریروز روزنامه فرمان راجع به ابجد و هوز و حطی نوشته بود من آن وقت گفتم که ۱۳۶ پرونده را در یک ساعت رأی داده بودند کدام عقل عاقل فکر می‌کند و می‌تواند حکم کند که در هر یک ثانیه دو تا پرونده قطور استخدام یک مستخدم را بتواند رسیدگی کند مگر آن که رمل و اصطرلاب انداخته و فال گرفته باشند و همان چیزی که گفته بودند صورت را در آوردند الآن تمام خانواده‌های ایران با همدیگر اختلاف پیدا کرده‌اند پس فردا هم آن یکی می‌گوید ای نفتی ای نفتی تو رفتی نهار خوردی در صورتی که این حرف‌ها سر تا پا دروغ است اساسش دروغ است، آن وکیلی که برای یک ناهار می‌رود خودش را می‌فروشد به اجنبی راستی راستی هیچ پستی در ایران این کار را می‌کند؟ من ناچار بودم امروز این حرف‌ها را بزنم بعضی از آقایان اعتراض می‌کردند که تو تصور می‌کنی که تو دولتی، گفتم من کجا گفتم دولتم ولی سیاست یک امری است مشکل سیاست یک امری است باریک سیاست را به این حرف‌ها نمی‌شود افکاری که شما یک دفعه ملت ایران را به صورت دیگر در می‌آورید از کجا که برای ما درست نکنند به چه دلیل درست نکنند مگر جواد بوشهری را در اراک حبس نکردند راجع به وقتی که شماها حبس بودید آن موقع خدا شاهد است من هیچ از جهات امر اطلاعی نداشتم خدا بیامرزد مرحوم عبدالحسین هژیر را آن روزی که آمد در کابینه حکیم‌الملک من را در وزارت کشور دعوت کردند برای این که تنظیم کنیم آیین‌نامه اجرای منع مشروبات الکلی را آنجا من کشف کردم که کدام خبیث تمام این پرونده‌ها را بر علیه کاشانی و بر علیه شماها ساخته بود آقایان بیدار شوید چشم‌های‌تان را بمالید پس فردا مملکت
به خدا از ما انتقام می‌کشد به خدا اختلاف ایجاد می‌شود بگذارید این پیش‌آمدها بشود آخر من می‌دانم من وکیل نشود نشوم من را لختم بکنند باز سید محمدعلی شوشتری‌ام می‌روم با فقر و مسکنت زندگی می‌کنم نمی‌گویم ناطق‌ترین ناطق‌های این مملکت هستم اما عرض می‌کنم با فقر و مسکنت زندگی می‌کنم و با فضل رب‌العالمین زیر الحان ایران ناطقی مثل من نیست (صحیح است) به درک که وکیل نشدم این کلیه عرایضم بود که خلاصه‌اش این است که وکلا باید از دخول در امور اجرایی پرهیز کنند مگر این که مجلس به آنها اجازه بدهد قسمت دوم این است که هیئت دولت باید از امروز مراقبت کند این نوع اختصاص‌ها که بعضی‌ها از عقدی‌اند و بعضی‌ها از صیغه که خود این مملکت را به پرتگاه می‌برد این را جلوگیری کنند این وضعیت بعضی از روزنامه‌ها نه همه آنها اصلاح بشود یکی دیگر این که خطابم به آقایان نمایندگان مجلس است، اینجا یادداشتی کردم یک توضیحی بدهم برای ایجاد اختلاف من یک سندی دارم این حق‌الحکمیه‌ها را که الآن برداشته‌اند توی روزنامه‌ها نوشته‌اند، اینها ده سال قبل ۱۵ سال قبل گرفته شده بود، چطور شد حالا در آمد توی روزنامه‌ها؟ خوب حال اگر ۱۰ روز ۱۵ روز دیگر در نیامد اسامی اشخاصی که حق تألیف کتاب گرفته‌اند از وزارت فرهنگ خواهید دید که می‌نویسند این قدر پول گرفته‌اند محمدعلی فروغی آن قدر گرفته علامه محمد قزوینی است و دهخدا است و فلان که آنجا هم دچار تشنج و اختلاف باشد، اینها آقایان من باریک می‌گویم و با ادب می‌گویم، عادت به بی‌ادبی ندارم هیچ کس را هم متهم نمی‌کنم امروز روزی نیست که این اعمال و رفتار و گله‌ها باعث شود که ایجاد اختلاف کند و اختلاف در بین ما تولید شود (صحیح است) یک موضوعی که بنده را دو روز است در فشار گذارده‌اند این است که مجلس شورای ملی راجع به اجرای منع مشروبات الکلی به اتفاق رأی داد و ضمائم آن که من عرض کردم مایع و جامد گفتم تریاک و چرس و کل من یطلق به الخمران کان جامداً او مایعاً آن روز رفته در مجلس سنا به من اطلاع دادند که این را به عنوان این که ضرر به کشور می‌خورد منع تریاک و چرس را حذف کرده‌اند اولاً عرض کنم هر کس اهل زراعت است می‌داند آقای امیرتیمور خودش می‌داند چرا مردم به زراعت تریاک می‌پردازند برای آن که پول تریاک موقعی به دست زارع می‌آیند که آن موقع پول نیست و می‌گویند هیچ محصول جای آن را نمی‌گیرد ولی این طور نیست یک چیزی بهتر از آن و بی‌زحمت‌تر از آن هست و آن هم به قول ما خراسانی‌ها و شما خراسانی‌ها خود ندارد یعنی وجین هم ندارد و آن زیره سبز است که اگر پانصد هزار تن هم در کشور تهیه شود خوب می‌خرند و به قمیت اعلا می‌خرند و محتاج آب زیاد هم نیست آقایان اگر ما یک جزء در این قانون را ناقص بگذاریم بدانید که این قانون عملی نمی‌شود من از هیئات رئیسه مخصوصاً از آقای نورالدین امامی نایب رئیس محترم خواهش می‌کنم که این لایحه را فوراً بیاورند که اگر انشاالله یک قدم هم در این راه برداریم یک قدم خیر برداشته‌ایم برای آخرت و اصلاح نسل کشور این هم یک مطلب.
کشاورزصدر - از آقا مکی هم از زحماتش قدردانی بفرمایید
شوشتری - ایشان ناظر خلع ید هستند حق ندارند بروند روی کشتی و این حرف‌هاشان وکیل نیست (حائری‌زاده - برای نظارت در عمل رفته، یک آدمی در گرما رفته خدمت می‌کند نباید این حرف‌ها را بزنید) یک موضوع دیگر آقا وزیر کشور ما یک سؤالاتی اینجا کرده‌ایم هر وقت می‌آییم و اعتراض هم می‌کنیم مورد تذکر واقع می‌شویم بعضی از این امور موقع آن از بین می‌رود منجمله من دو سؤال کردم یکی راجع به اوقاف کل مملکتی ایران نظر داشتم چون تمام حربه بی‌دین‌ها به روحانیت و پیکر عالم روحانیت این است که می‌گویند آخوندها می‌گیرند اوقاف را می‌خورند در صورتی که من تحقیق کردم صدی هفتاد از اوقاف از هفتاد و چند هزار رقبه اوقاف مملکت ایران هفده درصدش به دست روحانیون است و هشتاد و سه درصد آن به دست دیگران است که عواید می‌خورند و از هضم رابع می‌گذرانند، صدایش بیرون نمی‌آید اما اگر یک آخوند بدبخت بیچاره به خورد صدایش در می‌آید.
این موضوعی که اینجا عرض کردم و الآن آقای وزیر فرهنگ هم تشریف دارند دلم می‌خواهد که با صورت جامع این صورت را بیاورند (وزیر فرهنگ - حاضر است) که ما یک فکری بکنیم و از این پول و از منافع این مملکت یعنی موقوفات از آن متعذرالمصرف‌ها و از آنهایی که می‌توانیم از نظر فقه منطبقش کنیم با این اصل ملت ایران، مملکت ایران محتاج به مبلغ دینی است و محتاج به مبلغ مملکتی است که باید زبان بداند، فرانسه بداند انگلیسی بداند آقای دکتر سنجابی می‌توانی این حرف‌ها را بزنی؟ این کار را بکنی؟ مثل بچه معقول بکن قربانت بروم برادر بیاور اینجا، اگر نه فکر می‌کنیم من چون عادت دارم حرم مطالبم را باید بگویم، این را بردارید بیاورید، یکی هم موضوع لوله کشی تهران است آقای رئیس توجه بفرمایید، شنیدم هفت، هشت ده روز است اسکندر گیو موقوف کرده است این کار را، شنیدم تعطیل کرده و خوابانده اگر غرض خراب کردن خیابان‌های تهران و شکستن اتومبیل‌ها و از این راه هم یک ۴۰ - ۵۰ میلیون به مملکت ضرر زدن است، اگر این است که چه عرض کنم، اگر نه باید جناب آقای وزیر کشور از این کار جلوگیر کنند که خسارتی به مملکت وارد نشود آن روز عرض کردم که جوان است رفیق من است ولی من پیر شده‌ام باید به طور روشن بفهمیم چه می‌کنیم و قدم‌هاییی که برای مردم برمی‌داریم این قدم‌ها بر وفق رضای خدا و ملت ایران باشد امیدوارم این عرایض صادقانه من که از روی حسن نیت، به خدا از روی حسن نیت گفتم نه حبی دارم با کسی، نه بغضی دارم نه عوام فریبی می‌کنم و نه محتاج بر مردم فریبی هستم آزاد مرد عوام فریبی نیم‌کند، آزاد مرد نمی‌کند.
امیدوارم این عرایض من مطبوع طبع آقایان واقع بشود، سعی بفرمایند اختلاف را و هر گونه راهی که در مملکت ایران و در افراد ایرانی ایجاد اختلاف می‌کند، آن راه‌ها را سد کنند.
نایب رئیس - راجع به سؤالات فرمودند با موافقت آقایان نمایندگان محترم جلسه روز سه‌شنبه هفته آینده اختصاص به سؤالات داده خواهد شد (صحیح است) آقای ابریشم‌کار بفرمایید.
ابریشم‌کار - ابتدا می‌خواهم یادآوری بکنم به مخبرین رادیو که مذاکراتی که در مجلس می‌شود و بیانات آقایان نمایندگان در رادیو گفته نمی‌شود، یا اگر گفته می‌شود ناقص گفته می‌شود در صورتی که اغلب مذاکراتی که در مجلس می‌شود مطالبی است که موکلین آنها از شهرستان‌ها خواهش می‌کنند از یک وکیلی که حوائج آنها را در مجلس بگوید اینها وقتی نگفته می‌ماند خیال می‌کنم صورت خوشی نداشته باشد.
امیدوارم از این به بعد تماماً گفته شود بعداً عرض می‌کنم، شاید مورد تصدیق باشد شکی نیست که این موفقیتی که نصیب این کشور شده در نتیجه وحدت و اتحاد ملت ایران، مخصوصاً وکلای مجلس بوده (صحیح است) البته این وحدت و اتحاد می‌خواهم عرض کنم مثل یک باغی است که دائماً آبیاری می‌خواهد که یک برگی از آن نباید خشک بشود. متأسفانه بنده به طور مثال عرض می‌کنم در چند مورد از بستگان دولت و نزدیکان دولت، ایران اتحاد را مخدوش و متزلزل می‌کنند و من چون خودم از طرفداران دولت هستم منظورم تذکر است مقصودم این است که بدانند که مردم از این قضیه ناراضی‌اند و بد بینند و درست نیست. به طور مثال عرض می‌کنم ما در آن جلسه پیش شاید مورد تصدیق همه آقایان باشد و من قسم یاد می‌کنم آرایی که نسبت به نفت داده شده برای تعارف و با احترام فقط به شخص نخست‌وزیر نبود (صحیح است) بلکه تمام وکلای مجلس روی وطن خواهی و اتحاد و وحدت نظر این آرا را دادند (صحیح است) خوب ما آمدیم ۹۰ رأی متفق‌الکلمه به آقای نخست‌وزیر داریم و این هم همان آرایی بود که قبلاً داده بودیم صبح آمدند بعد از ظهر هم آمدند، بعد من دیدم در یک روزنامه نوشته شده ۱۵ نفر از وکلا نیامدند - چرا؟ بنده این را مناسب نمی‌دانم ما آمدیم و رأی هم دادیم و به دولت هم رأی موافق دادیم و این علامت اعتماد به دولت است. آیا چه سیاستی اقتضا می‌کند که ۱۵ نفر وکیل را آزرده کنند آن هم به صورت استیضاح که شما چرا به مجلس نیامدید؟ (آزاد - اینها نقشه انتیلیجنس سرویس است) و بنده این را مناسب نمی‌دانم ولی از نظر این که دیگر تکرار نشود خوب نبود و جایی که منظور حاصل شده بود من مناسب نمی‌دانستم که اسم برده بشود برای این که منظور تأمین شده بود و البته سیاست هم اقتضا نمی‌کند در مرحله دوم موضوع این سنا است روز اول کوچک بود، کم کم وسعی‌تر شد، اساساً بنده سؤال می‌کنم ببینم آن نفعی که برای کشور از گفتن این موضوع در مجلس، و اسم بردن از وکلا و سناتور که اینها با شرکت نفت رابطه داشته‌اند می‌بریم چیست من خوشم نمی‌آید، که اسم ببرم من می‌خواهم بدانم که فایده این کار که یک عده وکیل و سناتور را رنجیده بکنند و آلوده بکنند و آزرده بکنند چیست؟ می‌خواهم ببینم نفع این کار چه بوده؟ الآن چند جلسه است در مجلس در خارج یک آشوبی بین مردم پیدا شده تولید نفاق و کدورت و بدبینی شده والله بالله اینها مخالف سیاست دولت است و اینها صحیح نیست. اگر این اعمالی که می‌شود متعمد است؟ چرا؟ برای چه؟ اگر اشتباه است، تا کی اشتباه؟ ما امروز هنوز احتیاج به وحدت و مودت و یگانگی داریم (شوشتری - همیشه داریم) امروز بیشتر داریم اینها را که بنده عرض می‌کنم، نظری ندارم ولی واقعاً بر خلاف انصاف رفتار شده ناچارم عرض کنم، برای این که از خوزستان مخصوصاً به من دارند فشار می‌آورند. یک نفر از مأمورین دولت در آنجا به جای این که عایدات دولت را ضبط کند و انجام وظیفه کند، یک مأمور تبلیغ برای تشکیل حزب شده. آقایان عرض می‌کنم خوزستانی که از دم دریا گرفته تا اندیمشک
اینها همه یک حزب هستند همه آنهایی که فرستادگان دولت و مجلس شورای ملی را روی دست بلند کردند. اگر یک نفر مخالف گویی بوده، نبوده (صحیح است) این را بنده صراحتاً عرض می‌کنم که اگر اسم حزب در خوزستان برده شود تولید یک نفاق و دو دسته‌گی خواهد کرد که جبرانش خیال نمی‌کنم به سهولت آسان باشد کما این که نظیرش را هم را ما در سنوات گذشته دیدم چه کشتارهایی شد و چه شد و بنده از نظر این که صلاح خوزستان نمی‌دانم این را عرض می‌کنم و مطمئن حقیقت آن باشید من آن روز به جناب آقای وزیر کشور عرض کردم (آزاد - کی می‌خواهد حزب تشکیل بدهد؟) ببخشید آقای آزاد بنده مأمور بودم از طرف موکلینم در این حدود فقط عرض کنم که ما حزب نمی‌خواهیم و تشکیل حزب در خوزستان سم است و امیدوارم انشاالله نشود (آزاد - حزب که عیب ندارد) البته بعضی از مأمورین دولت هم طرفداری می‌کنند و این دست نیست فرماندار شوشتر که آن همه تلگراف می‌کنند و علناً پول از شهرداری خواسته‌اند بنده به جناب آقای وزیر کشور عرض کردم وعده فرمودند عوض کنند و بنده تشکر می‌کنم و اما یک موضوع دیگر من در موضوع نفت تا حالا یک کلمه صحبت نکردم برای این که آن قدری که باید گفته شود مردمان وطن‌خواه و با حقیقت گفتند ولی این نتیجه را از اول می‌خواندم که این کار به دیوان دادرسی لاهه خواهد رفت ولی انتظار نداشتم که دیوان دادرسی لاهه یک همچون رأیی را صادر بکند یعنی قرار را این نیست و البته جوابش با دولت است قانون خلع ید هم اجرا شده امری است مربوط به من نیست از آقای وزیر امور خارجه بنده استدعا می‌کنم اول می‌خواهم یک مثلی بیاورم ما را در بین مکه و مدینه غارت کردند مال ما را در بین مکه و مدینه غارت کردند مال ما را بردند بعد یک نفر آمد هفت تیر به یک دستش قرآن هم به یک دستش گفت اینها را حلال بکنید به قرآن قسم بخور که حلال است گفتم اگر به قران قسم نخورم که هفت تیر توی دستش است گفتم حلال است یک قسمکی هم که در دل نبود خوردم فهمید که من قسم به میل نخوردم به زبان عربی گفت لعنه الله علی الناس الخسیس الیا بس یعنی خدا لعنت کند مردمان خسیس و خشک را مال‌مان را غارت کردند قسم‌مان هم دادند چون قسم محکم نخوردیم خسیس و خشک هم هستیم حالا امروز هم در رادیو و جراید لندن گفته می‌شود مردمان بد رفتار ناسازگار سرسخت ایران و از این عبارت آخر بابا نفت‌مان را بردید هیچ مضایقه هم تا حالا نکرده‌ایم، حالا که آمده‌ایم تقاضای حق‌مان را بکنیم آن وقت دیگر هفت تیر معنی ندارد. این کشتی جنگی که آمده در شط العرب و البته در جراید نوشته می‌شود برای حفظ جان اتباع انگلیس آمده بنده می‌خواهم عرض بکنم که برای حفظ جان اتباع انگلیس نیست برای آن که الآن عده قوایی که در آنجا داریم شاید هر یک نفر انگلیسی ده نفر پاسبان و نظامی و ژاندارم داشته باشد و شاید امروز امنیتی که در آبادان هست در لندن هم نباشد (صحیح است) بنده روی اعتماد و ایمان عرض می‌کنم پس وجود این کشتی‌های جنگی چندان لزومی ندارد ما که جنگی با کسی دولت‌مان ندارد اگر برای حفظ جان اتباع‌شان است آنها که در حفظ و حراستند و اگر برای جنگ است ما که جنگی با کسی نداریم.
دولت هم اصلاً جنگی با کسی ندارد اگر اینها می‌خواهند با ملت ایران جنگ بکنند و نفت را با توپ ببرند که تصور می‌کنم امروز دیگر نتوانند از بس که از خوزستان به من گفته‌اند و تلگراف کرده‌اند و تلفن می‌کنند که ما جلو لوله‌های توپ را می‌خواهیم بگیریم نمی‌دانم چه بگویم و البته این صلاح شرکت سابق نفت و دولت انگلیس نیست من می‌دانم که بالاخره این کار به یک جایی می‌رسد و همه آقایان هم می‌دانند که بالاخره سر و سامانی پیدا می‌کند اما از این که دولت ایران و ملت ایران را این طور برنجانند و تشنج حاصل بکنند چه فایده دارد اگر جنگ با ملت ایران است آنها در جنگ گذشته یک جنگی با مردم خوزستان کرده‌اند و می‌دانند که این امر صلاح نیست و باید بیاورند همان کشتی شیطان و عملی که با کلنل پارت شد من بیشتر از این چیزی نمی‌گویم و امیدوارم انشاالله هم این کشتی جنگی که برای جنگ نیامده از رو به روی مردم خوزستان بیرون برود این عمل البته به طور مساعد به یک حسن نتیجه‌ای برسد این یادداشت آقای دکتر راجی را هم بنده تقریباً عرض می‌کردم البته حزبی که از طرف دولت باشد و با فشار باشد بنده صراحتاً عرض می‌کنم مردم خوزستان از تشکیل حزب ناراضی‌اند برای این که پانصد نفر در آبادان کشته دادند این مال چه بود؟ مال تشکیل حزب بود یک حزبی به نام حزب توده آمده بود آنجا بعد مردم هم یک اتحادیه ایرانی یا عشایری درست کردند و آن دستگاهی شد که جنابعالی دیدید اصلاً به طوری که به من گفته‌اند هیچ کس خواستار حزب در آنجا نیست جناب آقای فروزان بنده از شدت احساسات دندانم از توی دهانم پرید بیرون و این لکنتی که در زبانم پیدا شد و پرت شدم از صحبت کردن برای این بود جناب آقای فروزان تلگرافاتی است از خوزستان و مکرر بنده عرض کردم خدمت آقایان ماشین‌های کشاورزی که این همه کمک به عمران و آبادی می‌کند از اینها گمرک می‌گیرند از اتومبیل سواری گمرک می‌گیرند ولی از تلمبه آب گمرک می‌گیرند بنده عرض کردم و باز هم عرض می‌کنم این دارایی و هستی مردم است تمام دارایی‌شان را داده‌اند تلمبه آورده‌اند ماشین آورده‌اند این را دستور بفرمایید لطفاً که همان مقرراتی که درباره تراکتور و کمپانی اجرا می‌کنند و از ماشین‌های زراعتی گمرک نمی‌گیرند مانع اینها هم نشوند خود حضرتعالی یک مدتی مدیر کل گمرک بوده‌اید و می‌دانید که آن وقت‌ها هم نمی‌گرفتند حالا نمی‌دانم برای چه این دعا را می‌کنند (فروزان - یادداشت می‌کنم و جواب عرض می‌کنم) استدعا می‌کنم این را مرقوم بفرمایید و توجه بفرمایید بنده در خاتمه عرایضم عرض می‌کنم به طوری که گفته می‌شود افکار عمومی رعایتش لازم است این تلگرافاتی را که ما از خوزستان داریم اینها تلگرافاتی است که همه افکار عمومی است من نمی‌خواهم در اطراف این چیزهای مردم صحبت بکنم اینها مظهر افکار عمومی است، اطاق بازرگانی، کارخانه ریسندگی، انجمن شهر، تمام وجوه اهالی می‌گویند این شخصی را که شما برداشته و به او خفت داده از پشت میز خودش بر می‌دارید برای چیست مقتضی است که برداشته نشود من نه تلگراف را می‌خوانم و نه حرفی می‌زنم ولی این رویه درست نیست.
نایب رئیس - آقای ابریشم‌کار وقت آقا تمام شده است.
ابریشم‌کار - جناب آقای شوشتری زورشان رسید ۱۵ دقیقه وقت گرفتند (شوشتری – به جنابعالی هم رأی می‌دهیم) نه خیر مزاحم نمی‌شوم برای این که وقتم گذشته و امیدوارم که دولت به این عرایض بنده که محض خیرخواهی عرض کردم توجه کنند و آنها را در نظر بگیرند و به آنها اهمیت بدهند (احسنت)
نایب رئیس - آقای حائری‌زاده
حائری‌زاده - مطالبی لازم بود که عرض کنم و وقت هم گذشته بود ولی یک دیباچه‌ای پیدا کرده است و خیال می‌کنم قدری طولانی بشود و محتاج بشوم که از آقایان تقاضا کنم که چند دقیقه بر وقت من بیفزایند من میل ندارم در اطراف مذاکراتی که آقایان نمایندگان در مجلس می‌فرمایند و مخصوصاً نطق‌های قبل از دستور صحبتی شود برای این که هر کس عقیده خودش را مثل این که کنفرانس می‌دهد می‌آید اینجا اظهار می‌کند جامعه هم خودش قضاوت می‌کند ولی یک نکته را باید توجه داشت که فرق است بین نظارت و دخالت نماینده مجلس در تمام شئون مملکت حق نظارت را دارد (صحیح است) حالا دوره بیست ساله گذشته این عمل نظارت جرم بوده و هنوز هم بعضی از مأمورین ما خیال می‌کنند که مسائل و حقایق باید از نمایندگان مخفی و مستور بماند در صورتی که اگر نماینده ملت باشد باید در تمام شئون اجتماعی مداخله داشته باشد وارد نظارت بکند انتقاد بکند و اصلاحش را بخواهد دیروز من رفته بودم در وزارت کشور یک مأموری آنجا بود گفتم یک دوسیه را بده گفت مطالب محرمانه داشت من فرستادم برای نخست‌وزیر در صورتی که من روز پیش نخست‌وزیر را دیدم گفتند فرستادم ولی هنوز برای من نرسیده است مأمورین به قدری بد تربیت شده‌اند در دوره بیست ساله که این طور فکر می‌کنند ولی یک فرق است بین دخالت و نظارت در مجلس شورای ملی و سنا ما یک کمیسیونی برای کار نفت انتخاب کردیم غیر از آن کمیسیونی که در قانون نفت نظر می‌داد که اینها نظارت در عمل خلع ید می‌کنند من خیلی متشکرم از آقایانی که در این هوای گرم متحمل زحمت کرده‌اند رفته‌اند در خوزستان و رنج می‌برند و برای نظارت و انجام وظیفه کوشا هستند آنجا رژه داده می‌شود وکیل نباید آنجا باشد که این دخالت است؟ این عین نظارت است نماینده در رژه نظارت کند ببیند پولی که به نام قشون گرفته می‌شود خرج شده یا به جیب صاحب منصب‌ها رفته باید وکیل برود و نظارت بکند در این کار این نمایندگان ما که رفته‌اند در آنجا به جای این که از آنها قدردانی بکنیم من خیلی متأسفم که بعضی از آقایان یک فرمایشاتی می‌کنند که هیچ مناسب نیست این هیچ دخالت نیست بلکه نظارت است و باید به نحو اتم و اکمل بشود (صحیح است) یک جمله دیگری را من می‌خواستم عرض کنم این تلگرافات زیادی است که از ولایات راجع به همین موضوع همکاری با دولت برای خلع ید می‌رسد و روزی یک دسته می‌رسد که بعضی از آنها را من تقدیم دفتر مجلس شورای ملی می‌کنم. بعضی به وسیله من هست به مقام نخست‌وزیری که تقدیم مقام نخست‌وزیری می‌کنم امروز صبح جناب آقای کشاورزصدر یک دسته تلگراف از خرم آباد و کرمانشاهان و عشایر عرب که تمام اینها خدمتگزاری و فداکاری خودشان را در پیشرفت این مقصود مقدس به وسیله ایشان به جناب رئیس دولت گفته بودند به من دادند که به عرض مجلس برسانم، مجدد به خودشان رد می‌کنم که برسانند به رئیس دولت و جواب هم از طرف رئیس دولت به آنها داده شود چند تا تلگراف و کاغذهایی هم هست که دیشب و امروز رسیده است مربوط به همین موضوع است که تقدیم مقام ریاست می‌کنم روزهای دیگر به دفتر می‌فرستادم و امروز تقدیم مقام ریاست می‌کنم یک دو نفر مجروح هم آمده بودند در مجلس یک شرحی نوشته‌اند که ما در اراک بودیم موقعی که دکتر بقایی از آنجا عبور می‌کرده در آنجا یک زد و خوردی
شده است و مأمورین انتظامی آنجا تماشا می‌کردند اینها آمده‌اند در تهران و شکایت دارند از جناب آقای وزیر کشور تقاضا می‌کنم که دستور بفرمایند مأمورین انتظامی بیشتر در این قسمت مراقبت بکنند یک گزارش نوشته است که مفصل است و من دیگر آن را نمی‌خوانم این را هم تقدیم مقام ریاست می‌کنم یک موضوع دیگری هم هست که موضوع خصوصی است برای تذکر به جناب وزیر فرهنگ و یک عبارت کوچکی است که یک نفر مأمور فرهنگ شخصی که به او توصیه کرده بوده نوشته است خواستم اینجا را توجه مخصوصی بفرمایند عبارتی که از برای آن توصیه کننده نوشته است خواستم اینجا را توجه مخصوصی بفرمایند عبارتی که از برای آن توصیه‌کننده نوشته این است که نامبرده با این که در امتحانات تقلب کرده بود و حقاً می‌بایستی به کلی مردود شود ولی برای رعایت حال ایشان جزو تجدیدی‌ها محسوب گردید و در شهریور حتماً به اخذ گواهینامه نائل خواهد شده خودش نیز پس از وصول امریه جنابعالی به وزارت فرهنگ مراجعه و مذاکره نمود و پس از اطمینان به این که در شهریوز در امتحانات تجدیدی قبول خواهد شد به تهران حرکت کند درباره این مأمورینی که این قبیل توصیه‌ها درشان مؤثر باشد یک توجهی بفرمایید من دیگر اسم مأمورش و توصه‌کننده‌اش و اینها را نمی‌برم (وزیر فرهنگ - مرحمت کنید رسیدگی می‌شود) به وسیله جناب آقای مخبرفرهمند تلگرافی از همدان دائر به اعتراض به تصمیم آن محکمه فرمایشی که مثل تار عنکبوت برای گرفتاری ضعفا تأسیس کرده رسیده و اظهار نفرت و انزجار شده است و برای من فرستاده‌اند که به عرض مجلس برسانم.
مهدوی - جناب آقای حائری‌زاده ۱۸ میلیون افراد این مملکت به این تصمیم معترضند. مگر یک فرد هم هست که معترض نباشد؟
حائری‌زاده - بنده در اینجا از هم‌کیش‌های خودمان که در هندوستان و پاکستان هستند و حتی دولت پاکستان و سایر ملل اسلامی که دراین موضوع حیاتی ملت ایران اظهار همدردی و کمک و مساعدت و ابراز احساست کرده‌اند به نام ملت ایران تشکر می‌کنم این موقع ملل شرق تازه بوی آزادی به مشام‌شان خورده و احساس می‌کنند که باید با هم هم آواز باشند و تفرقه و تشتت موجب بدبختی آنها است نه این که ملت ایران همه باید متحد باشند که دستگاه استعمار و استثمار که بدبختانه سالیان دراز است پهن شده جمع بشود (صحیح است) و تا آزادی واقعی پیدا بکنیم آقایان محترم عقیده ندارم که آزادی انحصار به یک عده باشد همچنین علاقمندی به مملکت و استقلال منحصر به یک فرد یا یک دسته نیست البته عمل اشخاص متفاوت است بعضی تندتر بعضی کندتر، بعضی رشیدتر بعضی محافظه کارتر می‌باشند. مثلاً در موقع نفت در مجلس چهارم و پنجم ۲۸ تا ۳۰ سال قبل بنده فریاد و فغان داشتم لیکن این امر دلیل نیست که مخالف عمل جنایت‌کارانه عمال نفت فقط بنده بودم ابداً تمام ملت ایران از مظالم کمپانی ناراضی و شاکی بودند. می‌توان گفت بعضی نیز از جهل ساکت بودند مثلاً در دوره ۱۵ که چند نفر سخت در مقابل قرار داد گس - گلشاییان مقاومت می‌نمودند و بنده از سر شب تا صبح برای گرفتن وقت نطق در مجلس با بودن پشه و گرما با حال کسالت بیتوته نمودم و نوبت خود را به آقای مکی که جوان و داوطلب نطق طولانی بود دادم آیا این امر دلیل است که دیگران علاقه ندارند خیر. تمام ملت ایران احقاق حق خود متحداً کوشش نمودند مخصوصاً اهالی تهران در مقابل حبس و زجر و فشار حکومت مخلوق کمپانی مقاومت نشان داده و ماها را که با مخالفت با دستگاه ظلم امتحان داده بودیم مجدداً انتخاب نمودند.
قصد من این است که علاقه به وطن و آزادی و استقلال نباید انحصار به یک فرد یا دسته یا طبقه داشته باشد بلکه باید با آزادی نطق قلم عموم افراد مدافع وطن خود باشند البته اختلاف سلیقه چندان مهم نیست بلکه باید سعی کرد که در مسائل کلی اختلافات جزئی را فراموش نمود موضوع مهمی که ذکر آن را لازم می‌دانم این است که جاسوسی در تمام قوانین و ادیان و در نزد تمام ملل عالم پست‌ترین اعمال است و به همین جهت است که در تمام قوانین سخت‌ترین مجازات برای تنبیه جاسوسان تعیین شده دشمنان همیشه جاسوسان را تقویت می‌کنند که مانند موریانه اساس و پایه قومیت را از بین برده و بالنتیجه ملتی را منهدم سازند.
من در مطالبی که عرض می‌کنم به هیچ وجه به قوم و ملتی نظر ندارم بلکه مورد تنفر افراد معدود بی‌شرفی می‌باشند که در بین هر قوم و ملتی وجود دارند.
ملت انگلستان برای اداره امور خود بهترین نقشه و عمل را دارد و قضات و مأمورین با شرف انگلیسی که از حدود حق و عدالت خارج نمی‌شوند بسیارند ولی در شرع سیاست انگلیس غیر از خود را لایق آقایی و آزادی و استقلال نمی‌داند و به انواع حبل و تقلب و تزویر برای رسیدن به هدت خود متوسل می‌شود و همیشه در کپسول و مارک آزادی موجبات بدبختی ملل را فراهم می‌سازند. یکی از مظاهر این عمل امتیاز دارسی و کمپانی سابق نفت جنوب است.
در سال ۱۹۰۱ مسیحی دارسی نامی از حکومت دوره استبداد زمان مظفرالدین شاه با دادن رشوه نقد و سهام به مصادر امور وقت تحصیل امتیاز استخراج نفت جنوب را به مدت شصت سال نمود و پایه این امتیاز روز تقلب و تزویر و رشا و ارتشا گذارده شد
نایب رئیس - آقای حائری‌زاده وقت آقا تمام شده است.
حائری‌زاده - اگر آقایان اجازه می‌دهند بنده چند دقیقه دیگر عرایضی دارم عرض کنم
نایب رئیس - چند دقیقه وقت می‌خواهید آقای حائری‌زاده؟ چون باید رأی بگیریم وعده کافی نیست.
حائری‌زاده - ده دقیقه کافی است (در این موقع عده برای رأی کافی شد)
نایب رئیس - آقای حائری‌زاده تقاضای ده دقیقه وقت اضافی کرده‌اند آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد بفرمایید.
حائری‌زاده - این جمله را عرض کنم برای آینده، این معمول در تمام مجامع است که اگر مخالفی نیست احتیاج به رأی نیست و مقام ریاست وقتی گفتند مخالفی نیست و مقام ریاست وقتی گفتند مخالفی نیست و مخالفی اظهار مخالفت نکرد به عقیده من کافی است و محتاح به رأی نیست.
نایب رئیس - آیین‌نامه این طور است و من ناچارم آن را اجرا بکنم.
حائری‌زاده - از آقایان هم خیلی متشکر هستم که موافقت فرمودید با مراجعه بپرونده امر معلوم می‌شود که در بین دارندگان سهام اولیه صدر اعظم و وزیر خارجه وقت بودند و همچنین در منطقه استخراج نفت که بختیاری و لرستان باشد سهامی به خوانین و متنفذین محلی داده شده است همان اول که شروع به استخراج شده بود با این که صاحب امتیاز طبق فصل پانزدهم مکلف بود بعد از انقضا مدت معینه امتیاز تمام اسباب، و ابینه و ادوات موجود شرکت را به دولت ایران مجاناً واگذار کند و حق هیچ گونه غرامت از این بابت نداشته باشد در تاریخ ۲۳ نوامبر ۱۹۰۵ نماینده صاحب امتیاز با خوانین بختیاری قراردادی منعقد می‌کند و در فصل ششم تعهد می‌کند بعد از انقضا مدت امتیاز کمپانی از دولت هر قدر عمارت در خاک بختیاری که متعلق به کمپانی باشد متعلق به خوانین عظام خواهد بود بدیهی است کمپانی که در فصل پانزدهم امتیاز دارسی تمام آبینه و لوازم خود را مکلف بوده است به دولت ایران واگذار کند پس از پنج سال که هنوز عملاً وارد عملیات بهره‌بردای نشده بود و مشغول تهیه مقدمات استخراج بوده است آبینه و عمارات واقعه در بختیاری را پس از انقضا مدت به خوانین بختیاری واگذاری می‌کند بدیهی در اول امر مأمورین کمپانی چه به وسیله استفاده از جهل متصدیان امور با دادن رشوه یا تنظیم سندهای مغرور کننده برای تضییع حق ملت ایران کوشش داشته و کمپانی سابق نفت انگلیس و ایران که قائم مقام دارسی شده است همان رویه تقلب و تزویر را برای بردن حق ملت ایران به طور اتم و اکمل ادامه داده حتی در موقع جنگ بین‌الملل اول که خسارات مختصری به واسطه قشون اجانب در ایران متوجه نفت شده بود با این که ایران بی‌طرف بود و خود انگلستان که این کمپانی تابعیت آن دولت را داشت یکی از ارکان جنگ بود و باید اگر خسارتی به ملت ایران وارد می‌شود جبران کند به دعوی خسارت حقوق حقه ایران را نپرداخت و طبق همان قرارداد دارسی به موجب فصل هفدهم کمپانی مکلف بود که برای حل اختلاف در تهران به حکم رجوع کند حل اختلاف را از طریق حکمیت بخواهد نه این که حقوق ایران را گروکشی کرده برای جواب حاضر نشود تا این که قرارداد ۱۹۱۹ معروف به قرارداد وثوق‌الدوله که به نفع انگلستان منعقد شده بود به وسیله ارمیتاژ اسمیت مستشار تحمیلی به نفع انگلستان تعبیر شد و با این وصف مبلغی طلب ایران پرداخت شد مقصود این است که صاحب امتیاز دارسی و قائم مقام او که شرکت سابق نفت انگلیس و ایران باشد از روز اول پایه معامله خود را با ایران روی رشا و ارتشا و تقلب و تزویر گذارده و همین رویه ادامه داشته است تا موقعی که با ریشه‌دار شدن حکومت دیکتاتوری و دخالت رسمی در انتخابات ایران و سرکوبی طبقه آزادی‌خواه و استقلال طلب زمینه را برای تضییع حق بیشتر از ایران فراهم ساخته و به دست دیکتاتور وقت بدون این که جریان عادی را پیموده باشد قرارداد این که جریان عادی را پیموده باشد قرارداد دارسی لغو شد همین موضوع پیراهن عثمان برای کمپانی شد و بالنتیجه قرارداد ۱۹۳۳ که سی و سه سال بر مدت امتیاز افزود به ایران تحمیل و شرایطی که قرارداد سابق به نفع ایران بود تبدیل به تعهدات یک طرفه شد و حقیقت قرارداد صورت التزام نامه به خود گرفت و دیگر حقی برای ملت ایران که در محاسبات شرکت و عملیات آنها تفتیش و یا اعتراضی کنند باقی نماند با این که دولت انگلستان در سایه نفت ایران در دو جنگ جهانی فاتح شد و فرمانفرمایی جهان را دارا گردید به جای این که از ولی‌نعمت خود که رنجبران ایرانی باشند قدرشناسی کند بر فشار افزود خوشبختانه دنیای بعد از جنگ دوم و موقعیت ایران از نظر جغرافیایی فرق بسیار کرده و آن روزگاری گذشت که باید یک نطق در رادیوی انگلستان دیکتاتورها
به جزیره موریس تبعید می‌شدند و امروزه که خوشبختانه مملکت هندوستان و پاکستان و سایر ممالکی که سنگر غارتگری و زورگویی بودند آزاد شده‌اند و ایران هم به فکر آزادی و استقلال سیاسی و اقتصادی خود افتاده و دیگر فرمایشات لردها و وزرای انگلستان برای ملت ایران ابداً وحشت و اضطراب ایجاد نمی‌کند و ملت ایران تشخیص داده است که بالاتر از سیاهی رنگی نیست و در سایه مقاومت روزگار ما بدتر از سابق نخواهد شد اسناد و مدارکی که اخیراً در دفتر اداره اطلاعات و تبلیغات (یعنی دستگاه جاسوسی)
کمپانی سابق نفت به دست آمده مدلل می‌دارد که عمال کمپانی نفت یک دسته تاجر پیشه نبوده‌اند بلکه در تمام شئون اجتماعی ملت ایران انواع تخریب و فساد را عهده‌دار بوده و اغلب حوادثی که در این مملکت اتفاق افتاده سرچشمه فساد آن همین دستگاه بوده چیزی که مایه تأسف است حس محافظه کاری است که در اغلب رجال ما بوده و هست و همیشه این حس و ضعف مصادر امور سر پوش روی مظالم عمال کمپانی گذارده حتی کسانی که از عمال کمپانی جرم و جنایت شده و دادستان ایشان را مورد تعقیب قرار داده است موفق به فرار می‌شوند در مینوت تلگرافی که اخیراً پس از دخالت دولت در دستگاه جاسوسی آنها و تصرف قسمتی از باقیمانده پرونده‌های اداره اطلاعت و تبلیغات کمپانی سابق نفت به دست آمده رئیس این اداره به لندن گزارش می‌دهد (مقداری از اوراق را به مرکز امنی رسانده و قسمتی را منهدم ساختم و بقیه به دست عمال دولت ایران افتاد) مرتکب این جرم یعنی مخابره‌کننده تلگراف موفق به فرار از ایران می‌شود و این حوادث موجب نهایت تأسف است.
آزاد - جناب آقای حائری‌زاده کی فراری‌اش داد؟ با این شهربانی با این قشون و ژاندارمری با این دستگاه دولت کی فراری‌اش داد؟ این را بفرمایید.
حائری‌زاده - یک عمارت پوسیده‌ای که چند نفر را فرستاده‌اید بروند این را مهندسی بکنند و به تعمیراتش اقدام بکنند این همان دستگاه نظمیه بیست ساله است همان خرابی مرزی است همان بازی است تغییر نکرده با ۵ نفر ده نفر و ده روز بیست روز عوض نمی‌شود دستگاه مملکت عوض نشده، باید فداکاری کرد، مبارزه کرد تا این دستگاه اصلاح بشود بدیهی است که آنها خود را مالک الرقاب می‌دانستند، در این مملکت. اینها ورقه‌ای دست‌شان بود که آزادانه می‌رفتند و می‌آمدند. اخیراً دولت موفق شده است و جلوگیری کرده است از این عمل شما یک جنایتی که مال اعصار قدیمه است نباید به گردن دولتی که دارد فداکاری می‌کند و خون جگر می‌خورد بگذارید. این بی‌انصافی است (آزاد - حالا فرار کرد)
نایب رئیس - آقای حائری‌زاده شما ۱۲ دقیقه استفاده کردید.
حائری‌زاده - بنده مدتی جواب ایشان را دادم جنابعالی خوب بود جلوگیری می‌فرمودید که وقت من را نگیرند
نایب رئیس - تقاضا می‌کنم بفرمایید شما به جای ده دقیقه ۱۲ دقیقه استفاده کردید حالا اجازه بفرمایید وارد دستور بشویم.
حائری‌زاده - بسیار خوب اگر اجازه نمی‌دهید من روز دیگر می‌آیم صحبت می‌کنم.
جمال امامی - می‌خواستید نیم‌ساعت تقاضا کنید.
۳ - بقیه مذاکره در طرح راجع به ترتیب رسیدگی به اوراق اداره انتشارات شرکت سابق نفت.
نایب رئیس - با اجازه آقایان وارد دستور می‌شویم. دستور طرحی است که از طرف آقایان نمایندگان محترم برای رسیدگی به اسناد شرکت سابق نفت داده شده و پیشنهاد آقای امامی خوانده شده و موافق و مخالف مذاکره کردند. حالا نامه‌ای از آقای نخست‌وزیر در این زمینه رسیده که اجازه بفرمایید قرائت بشود بعد به این پیشنهاد رأی گرفته شود.
(نامه آقای نخست‌وزیر به شرح زیر قرائت شد)
ساحت مقدس مجلس شورای ملی
در قبال کشف اسناد و مدارک محرمانه اداره اطلاعات و انتشارات شرکت سابق نفت که در محل سابق آن اداره در خیابان نادری و در محل اقامت آقای سدان نماینده کل شرکت سابق نفت در تهران (کوچه ایرج) به دست آمده و اکنون مورد توجه خاص مجلس شورای ملی قرار گرفته مراتب زیر به استحضار آقایان نمایندگان محترم می‌رسد:
اینجانب از جریان رسمی کشف و عکس برداری و مطالعه اوراق و اسناد مزبور هیچ گونه اطلاعی نداشتم و طبق دستور اطلاعات رسمی که رسیده حاکی است که آقای ناصر وثوقی دادیار دادسرای تهران در تاریخ ۱۲ تیر ماه جاری گزارش مبسوط اقدامات خود را به ریاست دادسرای شهرستان تهران داده و اینک متن گزارش مزبور:
ریاست دادسرای شهرستان تهران
تعقیب مأموریت محوله در مورد تفتیش و بررسی اداره منحله اطلاعات شرکت سابق نفت جریان اقدامات انجام شده را تا این تاریخ به شرح زیر به عرض می‌رساند:
در تاریخ پنجم و ششم و هشتم و نهم تیر ماه ۱۳۳۰ به موجب صورت مجلس‌های موجود اینحانب به اتفاق آقای امیر حسنی پاک‌روان نماینده تیمسار زاهدی وزیر کشور و آقای سرهنگ ابراهیم عاصمی نماینده شهربانی کل و سرهنگ غلامحسین دادخواه رئیس کلانتری ۳ در اداره منحله اطلاعات شرکت سابق نفت حضور یافتیم و شروع به بررسی و مطالعه اوراق و اسناد کردیم قبل از مراجعه تا حال نیز اداره مذکور لاک و مهر شده در تحت حفاظت و نگهبانی مأمورین انتظامی می‌باشد از تعداد زیادی اسناد و اوراق مربوطه این اداره عکس برداری شد اسناد انگلیسی به فارسی ترجمه گردید و از کلیه آنها رونوشت تهیه شد. به موجب این اسناد اداره منحله اطلاعات شرکت سابق نفت در پاره‌ای امور سیاسی و داخلی این را به منظورهای خاصی مداخله می‌نموده است عده زیادی روزنامه‌ها مقالات خود را از این اداره می‌گرفته‌اند آگهی‌ها و اخبار مربوطه به نفت که در عین حال برای رسیدن به هدف‌های معینی تهیه می‌شده از طرف این اداره به وسیله آقای ابوالقاسم حداد که رابط مطبوعاتی اداره بوده است بین روزنامه‌ها قسمت می‌شده و مقالات توهین آمیز و تحریک کننده به منظور تحقیر رجال و سیاستمداران میهن پرست ایرانی و انعطاف افکار عمومی از مسأله نفت به دست بعضی نویسندگان و از جمله آقای علی جواهر کلام تهیه و پس از صواب دید اداره مذکور برای درج به روزنامه‌ها داده می‌شده است. اسناد دیگری مبنی بر رابطه بعضی رجال و سناتورها با آقای فیلپ استاکیل رئیس اداره مذکور نیز در دست است. در عین حال بعضی اقدامات سیاسی و مطبوعاتی عده‌ای از رجال از این اداره سرچشمه و الهام می‌گرفته است. مثلاً به موجب سندی که در دست است آقای شاهرخ اساساً مأموریت‌هایی از طرف این اداره داشته است عکس‌ها ترجمه‌ها و رونوشت‌های ترجمه شده در اختیار وزارت کشور قرار گرفت و عین آنها در اداره در تاریخ ۸ - ۴ - ۳۰ بنابر مذاکره تلفنی و ارجاع آن جناب و رؤیت امریه جناب آقای نخست‌وزیر معلوم شده پس از انحلال اداره اطلاعت بعضی کارمندان این اداره منزل آقای سدان را تبدیل به یک اداره مخفی نموده در آنجا به کار خود ادامه می‌دهند. محتمل است یک دستگاه فرستنده در آنجا مشغول به کار باشد و علی‌ای حال مقرر است اداره مذکور نیز تفتیش شود. در روزهای ۸ و ۱۰ و ۱۱ تیر ماه جاری به موجب صورت مجلس‌های موجود اینجانب به اتفاق نمایندگان وزارت کشور و شهربانی کل و کلانتری ۳ به خانه مذکور وارد و به شرح زیر بررسی‌هایی معمول گردید.
حین ورود به خانه نامبرده آقای حداد رابط اصطلاح مطبوعاتی اداره اطلاعت و آقای فلیپ استاکیل رئیس اداره مذکور در حالی که هر یک دسته این اوراق و مطبوعات زیر بغل داشتند در حال خروج مشاهده شدند و اوراق و اسناد مذکور بررسی شد، خانه آقای سدان که دارای اطاق‌های متعدد است کلاً تبدیل به یک اداره یا شعبه‌ای از اداره اطلاعات منحله شده بود و وسائل کار از قبیل ماشین تحریر دستگاه دیکتافون و غیره به طور کامل در کلیه اطاق‌ها ملاحظه گردید و حتی یک اطاق نیز برای استفاده و سکونت شخصی در این ساختمان دیده نشده از بررسی اوراق و اسناد این اداره مداخلات دامنه‌دارتر شرکت سابق در امور داخلی و سیاسی ایران اقداماتی که به هیچ وجه با امر استخراج و تصفیه نفت ارتباط ندارد مشهود و مکشوف گردید. اسناد ارتباط روزنامه‌نویس‌ها و نویسندگان و بعضی از رجال در این اداره ملاحظه می‌شود پیشنهاداتی که از خریداران نفت جهان به عنوان شرکت ملی نفت با پست ایران فرستاده شده بود در آرشیوهای این اداره بایگانی شده است (جمال امامی - این پیشنهادها چطور آنجا رفته؟) نطق تیمسار رزم‌آرا نخست‌وزیر اسبق در جواب نمایندگان جبهه ملی که از طرف شرکت تهیه شده بود به دست آمد و بالاخره یک سند کتبی به خط آقای استاکیل حاکی است که مقداری از اوراق و اسناد مهم نابود گردیده است که بلافاصله اقدام مقتضی معمول گردیده.
نماینده وزارت کشور از این اسناد نیز عکس‌ها و رونوشت‌ها و ترجمه‌هایی تهیه کرد و سپس عین اسناد ضبط گردید قسمتی در بانک ملی و بقیه در خود محل لاک و مهر شد و تحت حفاظت مأمورین انتظامی قرار گرفت.
تطبیق عملیات انجام شده و اسناد موجود با قوانین جزایی ایران و بررسی دقیق نوشتجات به فرصت‌های بعدی موکول می‌گردد و اینک ضمن ارسال ۱۲ برگ رونوشت صورت مجلس‌های تنظم شده مراتب را جهت اطلاع آن جناب اعلام می‌دارد. جریان تحقیقات ادامه خواهد داشت. دادیار دادسرای تهران - ناصر وثوقی - چنانکه از گزارش مزبور استنباط می‌شود جریان رسیدگی به اسناد مدارک تا ۱۲/۴/۳۰ جریان رسمی و طبیعی خود را طی کرده است. لیکن اینجانب عصر سه‌شنبه یازدهم تیر ماه اطلاع حاصل کردم که صبح همان روز ماده واحده راجع به طرز رسیدگی اسناد و مدارک مکشوف از طرف عده‌ای از نمایندگان محترم تقدیم شده است که ضمن آن تقاضا شده بود که کمیسیونی از مجلس انتخاب شود و مأمور رسیدگی به آن اسناد و مدارک شود
چون سه فوریت لایحه مزبور به تصویب
رسیده بود ولی تصویب لایحه به بعد موکول گردید اینجانب تشخیص دادم که رسیدگی به مدارک را نمی‌توان متوقف نمود و از جهت دیگر ممکن است تصمیم مجلس شورای ملی به تأخیر افتد از ۳ نفر از نمایندگان محترم مجلس سنا آقایان دادگر، دیوان‌بیگی و دکتر حسابی و ۳ نفر از نمایندگان محترم مجلس شورای ملی آقایان دکتر طاهری مخبرفرهمند - دکتر بقایی دعوت کردم که در محل اقامت مستر سدان حضور به هم رسانیده با حضور جناب آقای دادستان کل اسناد و مدارک را مطالعه نمایند.
اینک اطلاع حاصل است که از قسمت عمده از اسناد و مدارک مکشوفه عکس برداری و ترجمه شده است. لیکن طبق سندی که از مستر استاکیل رئیس اداره منحله اطلاعات و انتشارات شرکت سابق نفت به دست آمده و عیناً قرائت می‌شود:
شماره ۸۵۱۳ برای ا - ج - چیزم از طرف ف - استاکیل.
در ۲۷ و ۲۸ ژوئن مطابق ۵ و ۶ تیر ماه دو اثر اداره اطلاعات از طرف شهربانی ممهور شد در تاریخ ۲۱ ژوئن دکتر بقایی و سایر اعضای جبهه ملی به آنجا وارد و عکس‌های بسیاری از اسناد برداشتند شماره‌ای چند از این اسناد ظاهراً به منظور اثبات عملیات مخرب اداره انتشارات در تهران مصور و شاهد درج شده ولی در نظر اشخاص بی‌غرض اثر بدی برای وجهه شرکت نباید داشته باشد. نظر به مراقبت کاملی که از هفته گذشته از طرف جبهه ملی نسبت به دوایر اداره انتشارات به عمل می‌آمد ممکن نشد اسناد به کلی منهدم یا از آنجا بیرون برده شود زیرا به محض اقدام به چنین امری سریعاً به جبهه ملی گزارش داده می‌شد و قطعاً موجب می‌گردید هنگامی که احتیاج خاصی به اداره انتشارات بود حمله‌ای به منظور بستن آن به عمل آید و آنچه را برای ما جرم می‌شمارند یا اقدام ما برای از بین بردن یا انتقال مدارک جلوه‌گر سازند ولی برخی از پرونده‌هایی که محرمانه‌تر بود به جای امن برده شد و برخی دیگر به انضمام آنچه که کتینک قبل از مراجعتش به انگلستان باستاکیل داده بود منهدم گردید.
بدیهی است برای من غیر ممکن بود قبل از ممهور شدن اداره کلیه اسناد را انتقال داده و یا منهدم سازم ولی آنچه را که به نظرم بیشتر احتمال خطر داشت به انضمام آنچه را کتینک پیش از بازگشت به انگلستان شخصاً به من داد به جای امن انتقال داده و یا از بین بردم شرح مفصل با پست فرستاده می‌شود.
و سند فوق به موجب اعتراف صریح مستر استاکیل ثابت می‌نماید که قسم اعظم و مهم اسناد و مدارک به جای امن دیگری منتقل شده و یا منهدم گردیده است مستر استاکیل به موجب سند فوق و گزارش ذیل تحت تعقیب قانونی قرار گرفته است.
ریاست دادسرای شهرستان تهران تعقیب مأموریت محوله و دستور مقام ریاست وزرا که از طریق شهربانی به اینجانب ابلاغ گردید در بازرسی منزل آقای سدان نماینده شرکت سابق نفت ضمن اوراق و اسناد متعددی که به دست آمد و حاکی از این بود که شرکت سابق نفت از طریق اداره منحله اطلاعات مداخلات بی‌موردی در امور سیاسی می‌نمایند. سندی به دست آمده که به موجب آن آقای فیلیپ استاکیل رئیس به سابق اداره منحله اطلاعات مبادرت به سوزاندن و مخفی کردن مقدای از اسناد شرکت سابق نفت کرده است و چون از تاریخ تصویب قانون ملی شدن نفت در سراسر کشور ادارات و اسناد شرکت سابق در حکم ادارات و اسناد دولتی است از بین بردن اسناد مذکور طبق قانون مجازات عمومی جرم می‌باشد و با تقدیم یک برگ رونوشت سند مذکور که به خط خود استاکیل نامبرده است مراتب را جهت تعقیب جزایی و هر نوع اقدام مقتضی اعلام می‌دارد. رونوشت این شرح تعقیب دستور مقام ریاست وزرا تقدیم معظم‌الیه گردید - دادیار دادسرای تهران.
در هر حال اسناد و مدارک موجود تحت‌نظر کمیسیون مختلطی که بنا به دعوت اینجانب تشکیل گردید جریان رسیدگی خود را طی می‌نماید. لیکن اینجانب از مجلس تقاضا دارم کمیسیونی از نمایندگان محترم هر چه زودتر انتخاب نماید تا به همراهی چند نفر از نمایندگان سنا که انتخاب خواهند شد و با حضور نماینده دولت و دادستان کل به این کار رسیدگی نمایند و تکلیف اسناد و مدارک مزبور را به طور منجز تعین نمایند و دولت منویات و تصمیمات کمیسیون مزبور را محترم شمرده به موقع اجرا خواهد گذاشت
دکتر محمد مصدق
اسلامی - احسنت بسیار عمل صحیحی بوده است.
جواد عامری - اجازه می‌فرمایید - بنده اخطار دارم.
نایب رئیس - اعلام رأی شده است - اخطار حالا مورد ندارد
چند نفر از نمایندگان - آقای عامری بفرمایید.
نایب رئیس - اجازه با بنده است چرا آقایان دخالت می‌کنند؟
بعضی از نمایندگان - اعلام رأی هم شده است صحبت حالا مورد ندارد.
عامری - عرض بنده اخطار قانونی است و مربوط به همین موضوع و همین رأی است.
نایب رئیس - اخطار دارید. بفرمایید.
عامری - بنده مختصر عرض می‌کنم متأسفانه چهل و شش هفت سال از عمر مشروطیت ایران گذشته هنوز که هنوز است با این که قانون اساسی و قوانین بعدی به تمام معنی سعی کرده‌اند اصل تفکیک قوا در ایران رعایت شو به هیچ وجه من‌الوجوه رعایت نمی‌شود ملاحظه بفرمایید علما دو قسمتند در تفکیک قوا دو عقیده دارند بعضی می‌گویند دو قوه بیشتر در کشور نباید وجود داشته باشد یکی قوه مقننه و یکی قوه مجریه استدلال‌شان هم این است که قوه قضائیه را می‌گویند جزو قوه مجریه است قوه مقننه قوانین را وضع می‌کند قوه قضائیه هم مثل قوه مجریه آن قوانین را به موقع اجرا می‌گذارد پس می‌گویند سه قوه معنی ندارد همان دو قوه مقننه و مجریه کافی است بعضی از علما می‌گویند قوای مملکت به این ۳ قوای مستقل باشد یعنی به قوه قضائیه هم استقلال می‌دادند برای این که قوه مجریه نتواند اعمال نفوذ در قوه قضائیه بکند که اصل استقلال قضات به کلی دست نخورده باقی بماند قانون اساسی ما هم از عقیده این دسته دوم تبعیت کرده و قوای کشور را به سه قسمت تقسیم کرده است الآن همین عمل که وقاع شده است بنده حق می‌دهم به آقایان رفقای مجلس که آمدند پیشنهاد کردند گفتند که حتماً باید رسیدگی شود چرا از روی عصبانیت بود وقتی بود که یک انتشاراتی پیدا شده بود می‌گویند که:
تکش با غلامان یکی راز گفت
که این را نباید به کس باز گفت
به سالی نیامد ز دل بر زبان
به یک روز شد منتشر در جهان
بفرمود جلاد را بی‌دریغ
که بردار سرهای اینان به تیغ
یکی زان میان گفت و زنهار خواست
مکش بنده‌گان کاین گنه از تو خاست
تو اول نبستی که سر چشمه بود
چو سیلاب شد پیش بستن چه سود؟
آمدند بر خلاف تمام قوانین بر خلاف اصول یک چیزی را منتشر کردند و خلاف قوانین اساسی ایران که چهار چیز را مصون و محفوظ داشته می‌گوید جان و مال و مسکن شرف هر فردی محفوظ است (صحیح است) بنده به نظرم می‌آید که شرف مردم در این قضیه محفوظ نشده است برای این که اعمالی را که مردم مرتکب می‌شودند دو صورت دارد یا اعمالی است که قوانین کشور منعش کرده یا اعمالی است که منعش نکرده اگر منع کرده مجازات دارد اگر منع نکرده برای هر کس است از روز اول اگر یک همچو چیزی هست اگر این اعمال جرم است و قانون مجازاتی برایش معین کرده دیگر دخالت هیچ یک قوای ما معنی نداشته است حالا بنده یک قدم هم آن سوتر می‌گذارم می‌گویم که قوانین جزایی با قوانین اخلاقی توأم است ولی قوانین اخلاقی گاهی دامنه‌اش وسیع‌تر است و گاهی دامنه قوانین جزایی وسیع‌تر می‌شود مثلاً شما می‌گویید از نقطه‌نظر نظامات عمومی هر کس طفلی ازش متولد شد فوراً اعلام کند اگر هم نکرد مجازات دارد این از نظر مجازات عمومی است ولی اخلاقاً همین که طفلی از بنده متولد شد ملزم نیستم بروم بگویم این اخلاقی است بنابراین قوانین جزا گاهی حدودش وسیع‌تر از اخلاق می‌شد گاهی کمتر می‌شود ولی اگر ...
نایب رئیس - جناب آقای عامری این موضوع اخطار قانونی نیست
چند نفر از نمایندگان - بگذارید حرف‌شان را تمام کنند
اسلامی - حالا که اجازه فرمودید بگذارید صحبت کنند
نایب رئیس - بفرمایید.
عامری - شما اگر یک همسایه‌ای داشته باشید که بدبخت و بیچاره و پریشان باشد و در حال نزع باشد و دارد جان می‌کند شما وقتی که می‌بینید او دارد می‌میرد و پول ندارد که بدهد برایش طبیب بیاورند اخلاق ایجاب می‌کند که شما برای او طبیب بیاورید ولی اگر نکردید قوانین جزا مجازاتی برایش معین نکرده بنابراین تا این حد هم قابل قبول است که اگر یک اعمالی می‌شود که قانون مجازات تعین نکرده ولی اخلاقاً باید بشود این را هم ما مذمت نمی‌کنیم اما این کاری که ما بیاییم یک چیزی که به حیثیت مردم بر می‌خورد و قانون جزا هم منعش نکرده است ...
فرامرزی - جاسوسی و خیانت به مملکت را منع نکرده است؟
عامری - چرا جاسوسی و خیانت و دزدی و رشوه خواری تمام اینها عناوین خاصی در قانون مجازات دارد نظر من هم همین است من می‌گویم این اوراق برود دست دادستان رسیدگی بکند وقتی که رسیدگی کرد هر کدام آنها را دید با جاسوس است یا خیانت است دزدی است رشوه است تمام اینها جرم است و می‌رود به محاکم مربوطه آقا مجلس شورای ملی که قوه مقننه است نباید در کار قوه قضائیه دخالت کند این که می‌گویید مجلس شوای ملی نظارت تام دارد هیچ جا در قوانین ما ذکری از این که مجلس شورای ملی نظارت دارد ندارد این اصل از کجا پیدا شده است این اصل ناشی از اصل مسئولیت وزرا در مقابل مجلس است قانون اساسی ما وزرا را در مقابل مجلس شورای ملی مسئول دانسته (اسلامی - حق نظارت نمایندگان در قانون
اساسی ماده صریح دارد) در ماده‌ای صراحتاً نیست در جایی نیست ولی قانون اساسی صراحتاً می‌گوید که وزرا در مقابل وکلا مسئول هستند ...
نایب رئیس - شما راجع به چه ماده‌ای اخطار دارید می‌کنید اینها که مربوط به اخطار نیست
بعضی از نمایندگان - اجازه بفرمایید
نایب رئیس - بنده آیین‌نامه را باید اجرا کنم ایشان فرمودند اخطار قانونی دارم این مطالب که می‌گویید مورد ندارد بنده باید آیین‌نامه را اجرا کنم خوب بود قبل از دستور اجازه می‌خواستید تشریف می‌آوردید صحبت می‌کردید الآن ده دقیقه است که آقا دارید صحبت می‌کنید.
عامری - عرایض بنده خیلی مختصر است چند کلمه دیگر بیشتر نیست اجازه بفرمایید
نایب رئیس - بفرمایید.
عامری - عرض کنم راجع به همین کمیسیون است عرض کنم که این نظارت و تفتیش دائم مجلس شورای ملی نسبت به تمام اعمال دولت ناشی از اصل مسؤلیت وزرا است در مقابل مجلس این اصل تفتیش و نظارت مجلس راه‌هایی دارد این راه‌هایش را الآن بنده خدمت‌تان عرض می‌کنم یکی سؤال است یکی استیضاح است در امور مالی هم که شما نظارت تام دارید دیوان محاسباتی است یکی که اعضایش را ما معین می‌کنیم و بعد هم بودجه سالیانه است یکی هم در امور سیاسی مملکت است در امر سیاسی مملکت دولت‌ها بر نامه‌های‌شان را بیاورند و صحبت می‌شود روی سیاست داخلی و خارجی مذاکره می‌شود بعد تصویب می‌شود این را هم اکتفا نمی‌کنند در هر کجای دنیا معمول است که آخر سال سیاست دولت را به صورت کتابی در می‌آورند که در فرانسه کتاب زرد، در انگلستان کتاب آبی در هر مملکت یک رسمی برایش گذاشته‌اند اما چون مجلس شورای ملی در تمام کارهای دولت نظارت دارد یک راه دیگری هم هست که آیین‌نامه مجلس تثبیب کرده و آن این است که برای هر امری که لازم می‌داند کمیسیون‌هایی خودش تعمین می‌کند بنابراین ملاحظه می‌فرمایید که اگر اصل تفکیک قوا را ما رعایت بکنیم باید تمام این اوراق برود پیش مدعیان عمومی مربوطه و آنها رسیدگی کنند آنچه جرم است بایستی بفرستند به محکمه مربوطه و رسیدگی و تعقیب بشود اگر جرم نیست که مجلس شورای ملی روی اختیار و نظارتی که دارد اگر می‌خواهد می‌تواند کمیسیونی را معین کند که آن اموری هم انتشار بدهند این بستگی دارد به اختیار مجلس شورای ملی و نظری که مجلس شورای ملی بدهد
جمال امامی - بی‌لطفی فرمودید قضایا را به هم مخلوط کردید ما به جریان اداریش کاری نداریم ما گفتیم اینها مصون بماند
عامری - خود مجلس شورای ملی هر کمیسیونی می‌خواهد تعیین بکند.
نایب رئیس - پیشنهاد جناب آقای جمال امامی قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
مجلس شورای ملی در تأیید عمل جناب آقای نخست‌وزیر مبنی بر دعوت ۶ نفر از نمایندگان هر یک از مجلسین و دادستان کل برای نظارت در تحقیق راجع به مدارکی که از شرکت سابق نفت به دست آمده است ماده واحده زیر را تصویب می‌نماید
ماده واحد: اسناد و مدارکی که از شرکت سابق نفت به دست آمده است باید کلاً در اختیار کمیسیون منتخب از طرف آقای نخست‌وزیر مرکب از دادستان کل و شش نفر از نمایندگان مجلسین قرار گیرد و دادستان کل مکلف است (صدرزاده - مدت را هم معین فرمایید) (جمال امامی - یک ماه)
ظرف یک ماه با حضور هیئت مزبور به اسناد مکشوفه مراجعه و آنچه منطبق با قانون مجازات عمومی است به وسیله دادیاران دیوان کشور که در این مورد کلیه اختیارات قضات تحقیق را دارند به محاکم عمومی مراجعه نماید و آنچه جرم نیست دلیل ارتباط نامشروع ایرانیان با شرکت سابق نفت است به وسیله وزیر دادگستری در جلسه علنی مجلس شورای ملی اعلام خواهد شد
آزاد - من مخالفم
نایب رئیس - موافق و مخالف صحبت کرده اعلام رأی هم از طرف مقام ریاست در جلسه قبل شده آقایانی که موافقند قیام کنند (اغلب برخاستند) تصویب شد - پیشنهادات دیگر قرائت می‌شود
و چون عده‌ای از آقایان پیشنهادات‌شان را خواستند مسترد کنند استدعا می‌کنم فوراً استرداد بفرمایند نه بعد از صحبت - پیشنهاد دوم هم از آقای جمال امامی است که پس گرفته‌اند پیشنهاد بعد از آقای معدل است که قرائت می‌شود
(پیشنهاد آقای معدل به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم ماده واحده زیر به جای موضوع مطروحه گذاشته شود
ماده واحده - دولت مکلف است کلیه اوراق و اسنادی که در شعب شرکت سابق نفت پیدا شده زیر نظر مأموران صلاحیت دار قضایی و انتظامی حفظ و در دادگاه‌های صلاحیت دار خارج از نوبت رسیدگی نماید معدل
نبوی - آن پیشنهاد که تصویب شد دیگر پیشنهادات بر خلاف آن را نمی‌شود مطرح کرد.
نایب رئیس - آقای معدل پس گرفتید؟ (معدل – نه خیر پس نگرفتم) بفرمایید
معدل شیرازی - اولاً این را حضورتان عرض کنم که وقتی این لایحه مطرح است خود ما نمایندگان می‌دانیم که به عنوان پیشنهاد مطالب‌مان را می‌آییم اظهار می‌کنیم و هیچ کدام هم نباید حق دیگری را ضایع کنیم بنده تعجب می‌کنم که چرا هر کدام ما که عقیده‌ای داریم به جای این که در اثبات نظر خودمان بکوشیم در نفی نظر طرف بیشتر اصرار می‌کنیم و غافل از این مطلب هستیم که ما را که جمع کرده‌اند در این مجلس برای این است که از اثبات و نفی مطالبی که گفته می‌شود مردم چیز بفهمند و ملت ایران به حقیقت و کنه قضایا آشنا شود ولی ما سعی می‌کنیم که هر موضوعی که اینجا طرح می‌شود روی تعصب بیاوریم آن قضیه را و بخواهیم آن مطلب را از نظر این که مردم به کنه آن مطلب آشنا نشوند استدلال کنیم یک روز آقای فرامرزی و امروز آقای عامری هر دوی آقایان بسیار خوب راجع به تفکیک قوا بحث کردند بنده با این نظری که جناب آقای جمال امامی دارند و مجلس هم رأی داد به آن نه مخالف هستم و نه پس از تصویب عنوانی دارد که مخالفت بکنم ولی تعجب دارم که چرا هر وقت یک مشت بد کار را تعقیب می‌کنند ما که مجلس هستیم سینه‌مان را سپر می‌کنیم این چه عنوانی است که یک همچو جریانی پیش می‌آید اگر فرض باشد که یک مشت بدکاری وجود دارد چرا مجلس همان ساعت قانون مخصوص برایش بگذارند من می‌گویم درباره آن اشخاص که نام‌شان در بند ج بوده در بند دال بوده آن قدری که این مجلس بد کرد دیگران بد نکردند برای این که اگر تعقیب می‌کردند شاید مردمی بودند که درباره آنها اشتباه شده بود خوب بود می‌گذاشتند تا این حقایق کشف بشود و این اشخاص پاک و طاهر بیرون بیایند اگر کسی را آلوده کرده باشند با قانون آلودگی او از میان نمی‌رود آقایان مللی که زنده مانده‌اند و بر دنیا حکومت می‌کنند مردم دیگری هستند در فرانسه زن‌هایی که با آلمانی‌ها صحبت کرده بودند سر او را تراشیدند و در کوچه و بازار گردانیدند اگر می‌خواهید ملتی باقی بماند اگر می‌خواهید مملکتی باقی بماند باید بدکارها را مجازات کنید آقایان این راه نیست که ما می‌رویم دولتی وجود دارد توجه بفرمایید دولتی وجود دارد که اکثریت نزدیک به اتفاق مجلس به تبعیت از افکار عمومی به آن رأی داده و ما به او علاقه و ایمان داریم دو نفر ۵ نفر نمی‌توانند انکار حقیقت را بکنند دولت باید برود و تعقیب بدکارها را بکند و وکلا هم هر جا دیدند که دولت پایش را از خط بیرون می‌گذارد یقه‌اش را بگیرند و او را زمین بزنند و الا هر ساعت سنگ جلو پای او گذاشتن و کارشکنی کردن یعنی سست کردن در مقابل مبارزه‌ای که در پیش دارد کار آدم حسابی نیست و پیشنهادم را هم پس می‌گیریم احسنت.
(در این موقع عده‌ای از تماشاچیان با کف زدن اظهار احساسات کردند)
نایب رئیس - دستور بدهید آقایان را فوراً مطابق آیین‌نامه خارج کنند.
ارباب – صرف‌نظر بفرمایید.
فرامرزی - در این دوره این کار را نکنید بگذارید برای دوره هفدهم این دوره معمول شده است
اسلامی - آیین‌نامه گفته است افراد، به طور اجماع را ساکت است.
نایب رئیس - آیین‌نامه باید اجرا شود.
۴ - ختم جلسه به عنوان تنفس.
بعضی از نمایندگان - تنفس بدهید
نایب رئیس - چون عده برای مذاکره کافی نیست با اجازه آقایان چند دقیقه تنفس داده می‌شود.
(یک ربع قبل از ظهر جلسه به عنوان تنفس تعطیل و دیگر تشکیل نشد)
نایب رئیس مجلس شورای ملی - نورالدین امامی
شماره ۸۴۲۰ ۵/۴/۳۰
قوانین
وزارت امور خارجه
فرمان همایونی راجع به اجرای قانون اجازه مبادله عهدنامه مودت بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت هندوستان و قانون مزبور که به تصویب مجلسین شورای ملی و سنا رسیده است ذیلاً ابلاغ می‌گردد.
با تأییدات خداوند متعال
ما
پهلوی شاهنشاه ایران
محل صحه مبارک
نظر به اصل بیست و هفتم متمم قانون اساسی مقرر می‌داریم.
ماده اول - قانون اجازه مبادله عهدنامه مودت بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت هندوستان که در جلسه چهاردهم خرداد ماه یک هزار و سیصد و سی به تصویب مجلسین سنا و شورای ملی رسیده و منضم به این دستخط است به موقع اجرا گذاشته شود.
ماده دوم - هیئت دولت مأمور اجرای این قانون هستند.
به تاریخ ۲۱ خرداد ماه ۱۳۳۰
قانون اجازه مبادله عهدنامه مودت بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت هندوستان
ماده واحده - عهدنامه مودت بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت هندوستان که در تاریخ ۲۴ اسفند ماه ۱۳۲۸ به امضا رسیده و مشتمل بر یک مقدمه و پنج ماده می‌باشد تصویب می‌گردد و به دولت اجازه داده می‌شود نسخ صحه شده آن را مبادله نماید.
این قانون که مشتمل بر یک ماده و متن عهدنامه ضمیمه است در جلسه سه‌شنبه چهاردهم خرداد ماه یک هزار و سیصد و سی به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی رضا حکمت
متن عهدنامه مودت بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت هندوستان اعلیحضرت همایون شاهنشاهی ایران و رئیس جمهور هندوستان.
با توجه به علایق دیرینه که قرن‌ها بین دو کشور موجود بوده و احتیاج متقابل به همکاری برای توسعه و تقویت این علایق و این که طرفین مایل به برقراری صلح بین دو کشور به منظور تأمین مصالح مشترک دو ملت و ترقی و تعالی دو کشور هستند تمایل خود را برای انعقاد عهدنامه مودت ابراز و نمایندگان تام‌الاختیار خود را به شرح زیر تعیین نمودند:
اعلیحضرت همایون شاهنشاهی ایران جناب آقای دکتر علی‌قلی اردلان کفیل وزارت امور خارجه
رئیس جمهور هندوستان
جناب آقای سیدعلی ظهیر سفیر کبیر فوق‌العاده و نماینده تام‌الاختیار
نمایندگان بالا پس از ارائه و مبادله اختیارنامه خود که صحیح و معتبر بود با مراتب زیر موافقت نمودند
ماده ۱ - صلح و دوستی دائمی بین دو دولت ایران و هندوستان برقرار و هر دو دولت این صلح و دوستی را بین اتباع خود توسعه و تحکیم خواهند نمود.
ماده ۲ - طرفین متعاهدین معظمین موافقت دارند که نمایندگان سیاسی در پایتخت‌های دو کشور و نمایندگان کنسولی لازم در جاهایی که مورد توافق دو طرف باشد تعیین نمایند و هر یک از طرفین امتیازات و مصونیت‌هایی که طبق حقوق بین‌المللی مقرر است به نمایندگان طرف دیگر اعطا خواهند نمود به طوری که هیچ کدام از دو طرف نمایندگان سیاسی و کنسولی طرف دیگر را از حقوق و امتیازات مخصوصی که به نمایندگان سیاسی و کنسولی مشابه هر کشور دیگری اعطا می‌شود محروم نخواهند کرد.
ماده ۳ - طرفین متعاهدین معظمین موافقت می‌نمایند که مسائل مربوط به امور بازرگانی - گمرکی - کشتیرانی - هواپیمایی و روابط فرهنگی و همچنین مسائل ذیل را:
الف - استرداد مجرمین
ب - معاضدت قضایی بین دو کشور
ج - شرایط اقامت و توقف اتباع هر یک از طرفین در قلمرو طرف دیگر بر طبق موافقت‌نامه‌های مخصوصی که بین طرفین منعقد خواهد شد تنظیم نماید.
ماده ۴ - طرفین متعاهدین معظمین موافقت می‌نمایند که کلیه اختلافات بین خود را از هر نوع که باشد از مجرای عادی سیاسی یا حکمیت و یا از طریق مسالمت آمیز دیگری که به نظر آنها مناسب‌تر باشد حل نمایند.
ماده ۵ - ۱ - این عهدنامه به تصویب مقامات مقننه دو کشور خواهد رسید و مبادله اسناد مصوب هر چه زودتر در تهران صورت خواهد گرفت.
۲ - این عهدنامه پانزده روز پس از مبادله اسناد مصوبه به موقع اجرا گذارده خواهد شد با تأیید مراتب بالا نمایندگان تام‌الاختیار فوق‌الذکر این عهدنامه را که به دو زبان فارسی و انگلیسی تنظیم گردیده و هر دو متن متساویاً معتبر هستند امضا و به مهر خود ممهور نمودند این عهدنامه در تاریخ ۲۴ اسفند ماه ۱۳۲۸ شمسی هجری مطابق با ۱۵ مارس ۱۹۵۰ در دو نسخه در تهران تنظیم گردید.
از طرف اعلیحضرت همایون شاهنشاهی ایران.
از طرف رئیس جمهور هندوستان
متن عهدنامه فوق ضمیمه قانون اجازه مبادله عهدنامه مودت بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت هندوستان بوده و صحیح است
رئیس مجلس شورای ملی رضا حکمت
اصل فرمان همایونی و قانون در دفتر نخست‌وزیر است.
م ۵۲۳۳ نخست‌وزیر
شماره ۸۴۱۸ ۵/۴/۳۰
وزارت امور خارجه
فرمان همایونی راجع به اجرای قانون اجزاه مبادله عهدنامه مودت بین دولت ایران و دولت پاکستان و قانون مزبور که به تصویب مجلسین شورای ملی و سنا رسیده است ذیلاً ابلاغ می‌گردد:
با تأییدات خداوند متعال
ما
پهلوی شاهنشاه ایران
محل صحه مبارک
نظر به اصل بیست و هفتم متمم قانون اساسی مقرر می‌داریم
ماده اول - قانون اجازه مبادله عهدنامه مودت بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت پاکستان که در جلسه چهاردهم خرداد ماه یک هزار و سیصد و سی به تصویب مجلسین سنا و شورای ملی رسیده - منضم به این دستخط است به موقع اجرا گذاشته شود.
ماده دوم - هیئت دولت مأمور اجرای این قانون هستند.
به تاریخ ۲۱ خرداد ماه ۱۳۳۰
قانون اجازه مبادله عهدنامه مودت بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت پاکستان
ماده واحده - مجلس شورای ملی عهدنامه مودت بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت پاکستان را که در تاریخ ۲۹ بهمن ماه ۱۳۲۸ به امضا رسیده و مشتمل بر یک مقدمه و شش ماده می‌باشد تصویب و به دولت اجازه مبادله نسخ صحه شده آن را می‌دهد.
این قانون که مشتمل بر یک ماده و متن عهدنامه ضمیمه است در جلسه سه‌شنبه چهاردهم خرداد ماه یک هزار و سیصد و سی به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی - رضا حکمت
متن عهدنامه مودت بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت پاکستان
دولت شاهنشاهی ایران
و
دولت پاکستان
نظر به این که مایلند روابط مودت به ایران و پاکستان مستحکم گردد و نظر به لزوم ایجاد همکاری نزدیک‌تر بین دو کشور برای توسعه روابط بین‌المللی خود بر اساس صلح و عدالت و اصول منشور ملل متحد تصمیم به انعقاد عهدنامه مودت گرفته و برای این منظور نمایندگان خود را به شرح زیر تعیین نمودند.
جناب آقای دکتر علی‌اکبر سیاسی وزیر امور خارجه به نمایندگی دولت شاهنشاهی ایران.
جناب آقای غضنفر علی‌خان سفیر کبیر فوق‌العاده و تام‌الاختیار به نمایندگی دولت پاکستان.
مشارالیه ما پس از ارائه اختیارنامه‌های خود که در کمال صحت و اعتبار بود در موارد زیر موافقت حاصل نمودند.
ماده اول - طرفین متعاهدین معظمین در کشورهای متبوع خود صلح و دوستی دائمی را بین ایران و پاکستان و همچنین بین اتباع دو کشور مستقر خواهند نمود.
ماده دوم - طرفین متعاهدین معظمین موافقت دارند که روابط سیاسی و کنسولی خود را بر اساس اصول و قواعد معمول بین‌المللی ایجاد و برقرار نمایند و نیز موافقت دارند نمایندگان سیاسی و کنسولی هر یک از طرفین در خاک طرف متعاهد دیگر از معامله‌ای که به موجب اصول و قواعد معمول بین‌المللی و رفتار معموله نسبت به نمایندگان سیاسی و کنسولی دول کاملت‌الوداد مقرر است به شرط معامله متقابله برخوردار گردند.
ماده سوم - طرفین متعاهدین معظمین موافقت دارند که قراردادهای مخصوصی بر اساس معامله متقابله کامل نسبت به امور کنسولی - بازرگانی - گمرکی - کشتیرانی بازرگانی هواپیمایی کشوری و روابط فرهنگی تنظیم و اجرا نمایند و همچنین موافقت می‌نمایند عهدنامه استرداد مجرمین و عهدنامه‌های مربوط به اقامت و توقف اتباع خود را در خاک یکدیگر تنظیم و به مورد اجرا گذارند.
ماده چهارم - طرفین متعاهدین معظمین موافقت دارند که کلیه اختلافات حاصله بین خود را از هر نوع که باشد به وسائل دوستانه در مدت مناسبی از مجرای دیپلماسی و به نحو مسالمت آمیز تصفیه نمایند و هر یک از طرفین این حق را برای خود محفوظ می‌دارند که در این قبیل موارد طرز عملی را که باید تعقیب شود پیشنهاد کنند همچنین طرفین موافقت دارند در صورتی که قضاوت دیوان دادگستری بین‌المللی را قبول داشته باشند عنداللزوم کلیه اختلافات مذکور در ماده ۳۶ اساسنامه دیوان دادگستری بین‌المللی را با توجه به اصول کلی این عهدنامه به آن دیوان مراجعه کنند
ماده پنجم - این عهدنامه به زبان فارسی و انگلیسی منعقد و هر دو متن معتبر است.
ماده ششم - این عهدنامه به تصویب خواهد رسید و اسناد مصوبه مربوطه در اسرع اوقات ممکنه در تهران مبادله خواهد گردید این عهدنامه پانزده روز پس از مبادله اسناد مصوبه به موقع اجرا گذارده خواهد شد.
بنا به مراتب بالا نمایندگان طرفین این عهدنامه را امضا و مهر کرده‌اند.
تهران به تاریخ ۲۹ بهمن ماه ۱۸ مطابق ۱۸ فوریه ۱۹۵۰
از طرف دولت شاهنشاهی ایران
دکتر علی‌اکبر سیاسی
از طرف دولت پاکستان
غضنفر علی‌خان
متن عهدنامه فوق ضمیمه قانون اجازه مبادله عهدنامه مودت بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت پاکستان بوده صحیح است
رئیس مجلس شورای ملی رضا حکمت
اصل فرمان همایونی و قانون در دفتر نخست‌وزیر است.
م ۵۲۳۲ نخست‌وزیر
شماره ۹۷۷۰ ۱۶/۴/۳۰
وزارت دارایی
فرمان همایونی راجع به اجرای قانون اجازه پرداخت دو دوازدهم حقوق و هزینه کل کشور بابت دو ماهه خرداد و تیر ماه ۳۰ و قانون مزبور که به تصویب مجلسین شورای ملی و سنا رسیده است ذیلاً ابلاغ می‌گردد.
با تأییدات خداوند متعال
ما
پهلوی شاهنشاه ایران
محل صحه مبارک
نظر به اصل بیست و هفتم قانون اساسی مقرر می‌داریم.
ماده اول - قانون اجازه پرداخت دو دوازدهم حقوق و هزینه کل کشور بابت دو ماهه خرداد و تیر ماه یک هزار و سیصد و سی که در جلسه اول تیر ماه ۳۳۰ به تصویب مجلسین سنا و شورای ملی رسیده و منضم به این دستخط است به موقع اجرا گذاشته شود.
ماده دوم - هیئت دولت مأمور اجرای این قانون هستند.
به تاریخ ششم تیر ماه ۳۳۰
قانون اجازه پرداخت دو دوازدهم حقوق و هزینه کل کشور بابت دو ماهه خرداد و تیر ماه ۳۰
ماده واحده – به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود حقوق و کمک و مزایای کارمندان خدمتگزاران و مصارف مستمر و غیره مستمر وزارتخانه‌ها و ادارات دولتی و سایر مصارف کشور را در دو ماهه خرداد و تیر ماه ۳۳۰ مطابق قانون یک دوازدهم فروردین ماه سال جاری مصوب پنجم اردیبهشت ماه ۱۳۳۰ از محل درآمد عمومی کشور پرداخت نماید.
این قانون که مشتمل بر یک ماده است در جلسه عصر روز شنبه اول تیر ماه یک هزار و سیصد و سی به تصویب مجلس شورای ملی رسیده.
رئیس مجلس شورای ملی رضا حکمت
اصل فرمان همایونی و قانون در دفتر نخست‌وزیر است.
م ۵۲۳۷ نخست‌وزیر
اخبار مجلس
گزارش از کمیسیون کشور به مجلس شورای ملی
لایحه شماره ۱۳۰۲۶ دولت راجع به کادر افراد و ردیف افراد شهربانی در کمیسون کشور با حضور آقای وزیر کشور مطرح با توضیحاتی که در لوزم تصویب این لایحه داده شد ماده واحده عیناً به شرح زیر تصویب و اینک گزارش آن را برای تصویب تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید.
از طرف مخبر کمیسیون کشور - ناظرزاده
ماده واحده – به وزارت کشور اجازه داده می‌شود که برای تکمیل کادر افراد و ردیف افراد شهربانی در حدود اعتبارات مربوطه از مشمولین خدمت وظیفه طبق مقررات قانون استخدام افراد و ردیف افراد شهربانی مصوب ۱۳ مهر ماه ۱۳۰۹ عده لازم که سن آنها کمتر از نوزده و زیادتر از سی و چهار سال نباشد استخدام نماید و نظر به این که افراد و ردیف افراد مزبور در شهربانی کل کشور خدمات و تعلیمات مربوطه نظامی را فرا می‌گیرند در صورتی که بیش از پنج سال در شهربانی خدمت نمایند دو سال خدمت آنان به منزله خدمت زیر پرچم محسوب و اداره نظام وظیفه عمومی مجاز است به استناد گواهی شهربانی کل کشور برای آنان برگ خاتمه خدمت تحت‌السلاح صادر و تسلیم دارد و شهربانی کل نیز مجاز است افراد و ردیف افرادی که به جهات و علل اداری فاقد صلاحیت برای ادامه خدمت در شهربانی تشخیص می‌شوند از خدمت شهربانی بر کنار نماید.
تبصره – به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود حقوق و مزایای افراد و ردیف افراد شهربانی که به موجب این قانون برای خدمت در شهربانی قبل از تصویب بودجه سال ۱۳۲۹ استخدام می‌شوند در حدود اعتبارات مصوب در کمیسیون بودجه مجلس شورای ملی پرداخت نماید - وزارت جنگ و وزارت کشور مأمور اجرا این قانون و تنظیم آیین‌نامه مربوطه خواهند بود.
ناظرزاده
گزارش از کمیسیون نظام به مجلس شورای ملی
کمیسیون نظام لایحه شماره ۱۳۰۲۶ دولت راجع به تکمیل کادر افراد و ردیف افراد شهربانی را با حضور آقای وزیر کشور و نماینده وزارت جنگ مطرح نموده در نتیجه با گزارش کمیسیون کشور موافقت و اینک گزارش آن را تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون نظام - فقیه‌زاده
گزارش از کمیسیون بودجه به مجلس شورای ملی
کمیسیون بودجه لایحه شماره ۱۳۰۲۶ دولت راجع به کادر افراد شهربانی را با حضور آقای معاون وزارت دارایی مطرح نموده پس از مذاکرات مفصل بالاخره از نظر مالی با لایحه مزبور موافقت نموده و اینک به عرض گزارش مبادرت می‌نماید.
مخبر کمیسیون بودجه - فرهودی
گزارش از کمیسیون قوانین دارایی به مجلس شورای ملی
کمیسیون قوانین دارایی در جلسه ۲۹ خرداد ماه ۱۳۳۰ با حضور نماینده دولت لایحه شماره ۳۶۰۴۳ مربوط به اصلاح ماده ۲۲ قانون مالیات املاک مزروعی و مالیات بر درآمد مصوب تیر ماه ۱۳۲۸ را مورد شور و مطالعه قرار داده و پس از توضیحاتی که در اطراف لزوم اصلاح آن از طرف نماینده دولت داده شد و با مراجعه به سوابق امر این طور به نظر رسید که اصلاح مزبور ساده و ضروری است و اینک برای روشن شدن ذهن آقایان نمایندگان محترم عین ماده قانون و اصلاحی که در آن به عمل می‌آید نقل می‌گردد:
ماده ۲۲ قانون مالیات املاک مزروعی و مالیات بر درآمد مصوب تیر ماه ۱۳۲۸
چنانچه مؤدی نسبت به میزان مالیات مشخصه معترض باشد می‌تواند در ظرف یک ماه پس از تاریخ ابلاغ آگهی اعتراض کتبی خود با ذکر دلیل مستقیماً یا به وسیله پست سفارشی یا تلگرافی به اداره دارایی مربوطه تسلیم نماید در صورتی که مؤدی در ظرف مدت مقرر اعتراض ندهد مالیات مشخصه طعی خواهد بود مگر آن که در اعمال ضریب یا محاسبه اشتباه شده باشد ادارات دارایی می‌توانند اختلافات حاصله را از طریق توافق برای طرفین قطعی خواهد بود برای رسیدگی به اعتراضات مؤدیان مالیاتی نسبت به میزان مالیات مشخصه در هر یک از نقاطی که اداره دارایی دایر باشد یک یا چند کمیسیون بدوی تشخیص مرکب از سه نفر تشکیل می‌شود کارمندان کمیسیون نامبرده عبارت خواهد بود از:
۱ - فرماندار یا بخشدار یا نماینده او
۲ - رئیس دارایی یا نماینده او
۳ - نماینده اطاق بازرگانی برای رسیدگی به اختلافات کسبه و تجار و شرکت‌ها
۴ - نماینده شورای کشاورزی یا یکی از مالکین معتمد محل برای رسیدگی به اختلافات املاک مزروعی در موضوع آفت یا خسارت.
۵ - نماینده انجمن شهر و یا شورای بخش برای رسیدگی به سایر اختلافات.
کمیسیون تشخیص به اظهارات و دلایل طرفین رسیدگی و رأی خود را به اکثریت اعلام خواهد داشت این رأی پس از ابلاغ به طرفین قطعی و لازم‌الاجرا است مگر در مواردی که مابه‌الاختلاف بین مالیات مشخصه از طرف کمیسیون و مبلغی که مورد تصدیق مؤدی یا مطالبه دارایی است بیش از بیست و پنج درصد باشد در این صورت می‌توان در ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ رأی به کمیسیون تجدیدنظر اعتراض نمود کمیسیون تجدیدنظر مرکب خواهد بود از فرماندار یا بخشدار یا نماینده او رئیس دارایی یا نماینده او و دو نفر از رؤسا یا کارمندان ارشد ادارات دولتی در محل یک نفر از نمایندگان اطاق بازرگانی برای بازرگانی و کسبه و تجار و شرکت‌ها و یک نفر از نمایندگان انجمن شهر برای سایر مؤدیان و یک نفر نماینده شورای کشاورزی یا مالکین معتمد محلی برای املاک مزروعی - رأی کمیسیون تجدیدنظر غیر قابل اعتراض است (مگر در مواردی که مابه‌الاختلاف بین مالیات مشخصه از طرف کمیسیون و مبلغی که مورد قبول مؤدی است از سیصد هزار ریال تجاوز نماید) در چنین صورت ادارات دولتی یا مؤدی می‌توانند به محکمه تجدید نظر دیوان دادرسی دارایی در ظرف مدت سی روز از تاریخ ابلاغ رأی مراجعه نمایند رأی دیوان دادرسی قطعی و لازم‌الاجرا است هر گاه مراجعه به دیوان دادرسی دارایی از طرف مؤدی بشود قبلاً باید معادل مبلغ مابه‌الاختلاف وجه نقد ودیعه سپرده و یا تضمین معتبر که قابل قبول اداره دارایی باشد بسپارد.
(در مواردی که مابه‌الاختلاف بین مالیات مشخصه از طرف کمیسیون و مبلغی که مورد مطالبه دارایی یا مورد قبول مؤدی است از سیصد هزار ریال تجاوز نماید)
بنابراین کمیسیون تبصره پیشنهادی را به عنوان ماده واحده با جزیی اصلاحی تصویب و اینک گزارش آن را برای شور اول تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید.
مخبر کمیسیون قوانین دارایی معدل
ماده واحده - جمله «در مواردی که مابه‌الاختلاف بین مالیات مشخصه از طرف کمیسیون و مبلغی که مورد قبول مؤدی است از سیصد هزار ریال تجاوز نماید» از بند ۵ ماده ۲۲ قانون مالیات املاک مزروعی و مالیات بر درآمد مصوب تیر ماه ۱۳۲۸ به نحو زیر اصلاح می‌شود:
(در مواردی که مابه‌الاختلاف بین مالیات مشخصه از طرف کمیسیون و مبلغی که مورد مطالبه اداره دارایی یا مورد قبول مؤدی است از سیصد هزار ریال تجاوز نماید)
این اصلاح شامل کلیه مواردی نیز می‌شود که قبل از تصویب این اصلاحیه از طرف اداره دارایی در مدت مزبور نسبت به آرا کمیسیون‌های تجدیدنظر مالیاتی واخواهی شده و هنوز رأی یا قرار نهایی از طرف دادگاه تجدیدنظر دیوان دادرسی دارایی صادر نگردیده است.
مخبر کمیسیون قوانین دارایی - لطفعلی معدل
پیشنهاد مربوط به لایحه تعلیق مجازات زندانیان
تبصره ذیل را پیشنهاد می‌نمایم:
اشخاصی که محکومیت جنحه و یا جنایی قبل از تصویب این قانون داشته‌اند و مدت ده سال از مدت محکومیت آنها بدون تکرار جرم گذشته است ولو به انفصال ابد از خدمت دولت نیز محکوم شده باشند از تاریخ تصویب این قانون اعاده حیثیت بنمایند.
حائری‌زاده
سؤالات نمایندگان
ریاست محترم مجلس شورای ملی
سه بخش بزرگ لارستان که عبارتند از اوز - بستک - گاوبندی با این که هر یک دارای جمعیت کافی هستند و جنبه مرزی هم دارند سال‌ها است از نعمت عمومی ارتباط با سایر نقاط کشور محروم هستند و با وجود بارها تذکر به اولیای وزارت پست و تلگراف بی‌سیم یا باسیم در آن نقاط و اتصال آنها به سایر مراکز مملکت هنوز هیچ گونه اقدامی وزارت پست و تلگراف نکرده است در این باب سؤالی از وزیر پست و تلگراف دارم خواهشمند است به جناب آقای وزیر پست و تلگراف اطلاع فرمایند برای جواب در مجلس شورای ملی حاضر شوند.
عبدالرحمن فرامرزی
مقام ریاست محترم مجلس شورای ملی
تمنا دارم مقرر فرمایید جناب آقای وزیر محترم دارایی در اسرع وقت برای پاسخ سؤال ذیل در مجلس شورای ملی حضور به هم رسانند
اعتراض مأمورین دارایی به ثبت اراضی خاش بلوچستان مانع عمران شهر خاش و دلبستگی مردم به سکونت آنجا شده توضیح فرمایید مجوز خالصه شناختن اراضی خاش چیست و چرا مانع علایق مردم می‌شوند؟
مهدی ارباب
یازده نفر از فداییان اسلام به اتهام شرکت در قتل رزم‌آرا مدتی است زندانی می‌باشند با آن که دادگستری در تمام مراحل آنها را تبرئه کرده علت آن که هنوز در زندان هستند چیست؟
عبدالقدیر آزاد
ریاست محترم مجلس شورای ملی
خواهشمند است به آقای وزیر جنگ ابلاغ فرمایند برای توضیح درباره سؤال زیر در مجلس حضور به هم رسانند
نتیجه محاکمه افسران و افراد فراری در واقعه شهریور ۱۳۲۰ به کجا انجامید و پس از ده سال که از این واقعه شوم می‌گذرد از مسببین این ننگ تاریخی چه کسانی به مجازات رسیدند.
سید مهدی پیراسته
مقام ریاست مجلس شورای ملی
تمنا دارم مقرر فرمایید به تیمسار وزیر جنگ آگهی دهند در مجلس شورای ملی حضور یابند و در موضوع دوباره آتش سوزی اسلحه و مهمات در فارس در باب میزان خسارت نوع اسلحه و مهماتی که از بین رفته علت انفجار و نتیجه‌ای که از اقدامات در جهت تعقیب متخلفین و یا مرتکبین تحصیل شده است پاسخ دهند.
عرب‌شیبانی
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی
از جناب آقای وزیر فرهنگ راجع به دو موضوع ذیل سؤال دارم:
۱ - اجرای مواد ده‌گانه جامعه فارغ‌التحصیل‌های دانشسرای عالی
۲ - تهیه و توزیع لوازم تحصیلی مجانی در چهار سال ابتدایی در تمام کشور و در ماده واحده بودجه ۱۳۲۹ مصرح است.
خواهشمند است به جناب ایشان اطلاع فرمایید برای جواب در مجلس شورای ملی حاضر شوند
فرهودی
ریاست محترم مجلس شورای ملی
راجع به تأمین احتیاجات بهداری دزفول که انجمن شهر دزفول به وزارت بهداری پیشنهاد کرده است سؤالی از جناب آقای وزیر بهداری دارم خواهشمند است به جناب ایشان اطلاع فرمایید برای جواب در مجلس شورای ملی حاضر شوند.
فرهودی
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی
راجع به تأمین لوله کشی و برق شهرستان‌ها به وسیله شهرداری‌ها و کمک‌های سازمان برنامه سؤالی از جناب آقای وزیر کشور دارم خواهشمند است به جناب ایشان اطلاع فرمایید برای جواب در مجلس شورای ملی حاضر شوند.
فرهودی
ریاست محترم مجلس شورای ملی
در موضوع تشکیلات کارگری و اقداماتی که برای رفاه حال کارگران خوزستان باید به عمل آید یا در نظر است به عمل آید از جناب آقای وزیر کار سؤالی دارم خواهشمند است دستور فرمایید جناب محترم ایشان برای جواب در مجلس شورای ملی حاضر شوند
فرهودی
مقام ریاست محترم مجلس شورای ملی
توقع دارم مقرر فرمایند جناب وزیر جنگ در مجلس حاضر شده جواب پرسش ذیل را بدهند
چه کسانی به خرج دولت در خارج ایران به عنوان تحصیل یا مطالعه یا سرپرستی مشغول می‌باشند و حقوق هر یک و معرف و موجب مأموریت یا اعزام آنها چه بوده و آیا از غیر طبقات ممتازه که فامیل آنها تحمیل بر بودجه مملکت می‌باشد از طبقات عامه نیز کسی برای مشاغل فوق به خارج اعزام شده است یا خیر؟
حائری‌زاده
مقام ریاست مجلس شورای ملی
تمنا دارم مقرر فرمایند به جناب آقای وزیر راه آگهی دهند در مجلس شورای ملی حضور یابند و به سؤالات زیر پاسخ دهند
۱ - علت تعطیل نمودن ساختمان تعدادی از راه‌های استان فارس چیست؟
۲ - بهای کارهای انجام شده به چه نحو پرداخت شده و باقیمانده مطالبات مقاطعه کاران و نیز باقیمانده اعتبار مصوبه چیست؟
۳ - برای اتمام راه‌ها بر پایه اعتبارات مصوبه چه رویه‌ای اتخاذ خواهد شد؟
عرب‌شیبانی
ریاست محترم مجلس شورای ملی
خواهشمند است دستور فرمایند به جناب آقای وزیر کشور اطلاع داده شود برای جواب به سؤال ذیل در مجلس حضور به هم رسانند
در این چند روزه حریق‌هایی در نقاط مختلف تهران روی داده که مبالغ هنگفتی از سرمایه مردم را طعمه آتش کرده آیا مأمورینی که در این مورد تحقیق کرده‌اند این حریق‌ها را تصادفی تشخیص داده‌اند یا عمدی؟ و ضمناً آیا برای اشخاص تنگدستی که سرمایه آنها بیمه نبوده و در نتیجه این حریق‌ها به کلی از هستی ساقط شده‌اند دولت به فکر هیچ گونه مساعدی از قبیل محفوظ ماندن سرقفلی و تسریع در ساختمان بناهای سوخته یا پرداخت وام و نظایر آن هست یا نه؟
ناظرزاده
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی
تقاضا دارد مقرر فرمایید جناب آقای وزیر دارایی برای پاسخ به پرسش زیر در مجلس شورای ملی حضور به هم رسانند
چون نام چند نفر از کسانی که حکمیت در اختلاف دولت و افراد نموده‌اند در مجلس سنا برده شده است و انتشار این موضوع به این صورت باعث تعجب و هیجان افکار عمومی گردیده خواهشمند است مقرر فرمایید فهرست کاملی از نام اشخاصی که از سال ۱۳۲۰ تاکنون در اختلافات بین دولت و افراد به حکمیت انتخاب شده‌اند تهیه و به مجلس شورای ملی تقدیم ننمایید و ضمناً موضوع هر دعوی و نتیجه حکمیت به این توضیح که رأی صادره به ضرر یا نفع دولت بوده است و مبلغی که به هر یک از حکم‌ها از خزانه عمومی تأدیه شده با گواهی اداره تطبیق اسناد معلوم و مشخص گردد.
عبدالصاحب صفایی
ریاست محترم مجلس شورای ملی
متمنی است مقرر فرمایند به دولت اطلاع داده شود هر چه زودتر آقای نخست‌وزیر و یا نماینده مسئول ایشان در جلسه مجلس شورای ملی حضور یافته و نسبت به موضوع زیر توضیحات لازمه را بدهند:
اخیراً در بعضی از جراید خبری منتشر شده مبنی بر این که از شرکت سابق نفت جنوب اسناد و مدارکی به دست آمده و طبق آن اسناد رابطه پاره از اشخاص و عده از جراید به آن شرکت تأیید و اعمال مضره آنان به ثبوت می‌رسد آیا این خبر صحت دارد یا نه و در صورت صحت خبر چرا تاکنون دولت محتویات این پرونده‌ها را به اطلاع مجلسین نرسانیده و چرا آن مدارک را (طبق مندرجات به اختر امروز شماره ۵۵۸) در اختیار افراد غیر مسئول گذاشته به هر حال تقاضا دارم فوراً مدارک فوق‌الذکر در اختیار کمیسیون‌های دادگستری مجلسین شوری و سنا گذارده شود که کمیسون‌ها مذکور متفقاً با حضور وزیر دادگستری و دادستان دیوان کشور به آن اسناد رسیدگی و نتیجه رسیدگی خود را به اطلاع مجلسین برساند.
جمال امامی خویی