مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۷ شهریور ۱۳۰۴ نشست ۱۹۶
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری پنجم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری پنجم |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۷ شهریور ۱۳۰۴ نشست ۱۹۶
جلسه یکصد و نود ششم
صورت مشروح مجلس سه شنبه هفدهم شهریور ۱۳۰۴ مطابق ۱۹ ۱۳۴۴ صفر
مجلس دو ساعت و سه ربع قبل از ظهر بریاست آقای تدین نایب رئیس تشکیل گردید. صورت مجلس پنجشنبه دوازدهم شهریور را آقای آقا میرزا شهاب قرائت نمودند.
نایب رئیس ـ آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب ـ قبل از دستور عرض دارم
. نایب رئیس ـ آقای تهرانی (اجازه)
آقای محمد علی تهرانی ـ قبل از دستور عرض دارم
نایب رئیس ـ آقای رضوی (اجازه)
حاج میرزا عبدالوهاب رضوی ـ بنده هم قبل از دستور عرض دارم
نایب رئیس ـ آقای آقا می‌رسید حسن کاشانی
آقا میر سید حسن کاشانی ـ بنده را غائب نوشته‌اند بنده در سوم شهریور چون حالم خوی نبود بمقام ریاست نوشتم و اجازه خواستم در پنجم هم اجازه ده روز خواستم.
نایب رئیس ـ مراجعه می‌شود و بعد در صورت اقتضا اصلاح می‌شود آقای شریعت زاده (اجازه)
شریعت زاده ـ بنده در جلسه قبل که دیر آمئم کتباً اجازه خواستم درخواست می‌کنم این مسئله اصلاح شود.
نایب رئیس ـ آقای اخگر (اجازه)
اخگر ـ راجع بدستور عرض دارم
نایب رئیس ـ آقای میرزا یدالله خان (اجازه)
میرزا یدالله خان ـ قبل از دستور عرض دارم.
نایب رئیس ـ آقای حائری زاده (اجازه)
حائری زاده ـ صورت مجلس که قرائت شد نفهمیدم من اشتباه کرده بودم یا در صورت مجلس اشتباه نوشته شدهماده الحاقیه که در آخر قانون انتخابات بنده پیشنهاد کردم یکی از مواد منسوخه ماده بیت و هشت قانون سابق بود و این جا دیدم قرائت نشد یا اشتباه از طرف من شده است و یا در صورت جلسه اشتباه شده استاستدعا می‌کنم اصلاح شود
نایب رئیس ـ در پیشنهاد جنابعالی ماده (۲۸) ذکر نشده است
حائری زاده ـ پس لازم است این جمکله اصلاح شود. نایب رئیس ـ بعد در این باب مذاکره می‌کنم. نسبت به صورت مجلس آقایان اعتراضی ندارند؟
(گفته شد: خیر)
نایب رئیس ـ صورتمجلس تصویب شد آقای آقا سید یعقوب (اجازه) آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب ـ یک مسئله را می‌خواهم بعرض مجلس برسانم و میدانم که مجلس خیلی به این مسئله توجه کرد و تمام نمایندگان نیز متوجه این مسئله بوده‌اند چنانچه در روزنامه جات هم هست حتی مجامع را جع باقتصادیات تشکیل دادند از جوانان از طبقات تجار از علماء و راجع بفقریکه بر مملکت ما کاری شده است از جهت زیادتی واردات مملکت و نقصان صادرات جامعه ملت متوجه این مسئله بوده‌اند باندازه این مسئله محل توجه واقع شد که بر حسب پیشنهاد یک نفر از نمایندگان یک کمیسیونی هم از مجلس معین شد اسم کمیسیون هم معین شد (کمیسیون اقتصادیات) کمیسیون اقتصادیات هم تشکیل شد حالا لابد آن کمیسیون مشغول مطالعه هست که رایزنی بمجلس بیاورند. یا عملیاتی کرده‌اند و بعد معلوم خواهد شد این را خواستم قبلا عرض کنم که راجع باقتصادیات هیچ یک از وکلا مخالف نبودند بلکه تمام اهتمام داشتند از این نقطه نظر بنده هم که یک فرد ضعیفی از وکلا هستم غالباً روزنامجات راجع باین موضوع را در نظر می‌گیرم در هفته گذشته در روزنامه پرتو راجع به مسئله تریاک و جامعه ملل این غلی که برای ضعفا است شرحی نوشته شده بود بنده اجازه خواستم در این باب عرض بکنم چون قانون انتخابات مطرح بود نتوانستم عرض کنم بعد با حضرت آقای مدرس و آقای بهار صحبت کردم موضوع صحبت بنده راجع به چیزی بود که در روزنامه پرتو در خصوص جامعه ملل و جلسه خصوصی که در آن جا تشکیل شده نوشته بود خواستم این مسئله را بعرض مجلس بلرسانم که مجلس نسبت بفقر مملکت نسبت به بدبختی این ملت که سرا پا فقر واقع شده‌ایم یک توجهی بکند. هر کجا یک روزنة برای ماهست آن روزنه را فوراً سد می‌کنند. زراعتمان را چطور می‌کنند پس فردا هم اگر پنبه کاشتیم آن وقت جامعه ملل بگوید پنبه ایران هم میکرب دارد. حالا بنده بآن کاری ندارم. شایر انشاءالله تا آن وقت میکرب معدوم شد اول مسئله تریاک را عرض کنم اداره عواید داخلی چنانچه تمام آقایان مستحضرند یک لایحه در این باب تنظیم کرد آن لایحه خیلی خوب نوشته شده بود. موسس خان و سلطان محمدخان و اعضاء داخلی یک رساله مفصلی در موضوع تریاک نوشته بودند و تحقیق هم کرده بودند که ثروت و زندگانی این یک مشت ملت که سی کرور ایرانی باشد که عضو کهن جامعه انسانیت است. آهای بشرهائیکه دلتان برای نوع بشر می‌سوزد که ایرانی هم عضو این جامعه هست عضو جامعه کهن بشریت ایرانی هم هست ایران هم می‌خواهد زندگی کند و می‌خواهد حیات داشته باشد این راجع بتریاک که جامعه ملل مستحضر باشند که ایران صنایع ندارد. صنایعش از بین رفته هر کجا را هم بخواهیم دست بیندازیم معدن استخراج کنیم دستمان را می‌اندازند. آمدیم سر معن معدن که نشد صنایع هم که نداریم دیگر چه داریم؟ منحصر شده است معیشت و زندگانی یک ملت سی کروری این تاریخ هائی که بنده هیچ عقیده باین تاریخ‌ها ندارم یک ملتی که زندگانی شان از این آب قلیل زراعت می‌شود که عبارت از دخانیات و تریاک بوده دخانیات هم که آقای آقا شیخ جلال بهتر می دانند بنده هم از شیراز خبر دارم بقدری مالیه اظهار مرحمت کردند که دیگر تنباکو کاشتن و توتون کاشتن موقوف شد. در ایران چرا؟ بعلت اینکه باید باشد تا نماینده مالیه بیاید خراری کند آنوقت بقدری معطل شود که آب بیاید و تنباکو و توتونش بکلی زده شود و از بین برود. یک زراعتی که صد سیصد مالیات داشته باشد (بنده شما را به حضرت عباسی قسم می‌دهم دست از جان من بردارید) اینکه از بین رفت آمدیم سر تریاک. آقایان نمایندگان تمام این لایحه را خواندند سالی دوازده میلیون قیمت تریاک ایران است که از این دوازده میلیون دو میلیونش وارد خزانه دولت می‌شود از ده میلیون دیگرش هم سراسر مملکت ایران این عضو جامعه بشریت باید ارتزاق کند. در جامعه ملل (ای دادای بیداد ای فریاد) برای حفظ نفوس بشر برای حفظ جامعه آدمیت تریاک ایران باید مسدود شود و فلان و فلان نشود این صحبت‌ها را کردند بعد لایحه نماینده‌های امریکا که حقیقتاً آن رساله خیلی با فلسفه و با منطق و دلیل بود بدون این که طرفداری از ملت ایران بکند حقیقت را بیان کرده است. که ملت ایران زندگانیش حالا اینطور واقع شده است. شما می‌خواهید این را قطع کنید ببینید زراعت این ملت این است و این محل استفاده شان است محل زندگانیشان است. یک ملتی را باید اینطور با پنبه سرشان را ببرید. باید این گاوها را خورده خورده تربیت کرد و ازشان شیر دوشید نه اینکه سرشان را یک دفعه بقبرند. این لایحه آنجا وارد شده است بعد از اینکه این لایحه را خوانده‌اند بنده دیدم بعضی از اعضاء آن جامعه توجهی کردند و انصاف دادند و گفتند که باید در این باب مطالعه شود بعد نوشته است در این موضوع جلسه خصوصی شد و جلسه سری. بنده بقدری در این باب وحشت دارم که این جلسه خصوصی و جلسه سری که شد چه خواهد بود و چه می‌شود و چه اطلاعی دارند. بنده از شما و از ضعفاء هستم بقدری که باید فقر و مسئلت این ملت را بعرض شما رساندم. آقای مدرس فرمودند که این قسمت هم در هیئت پیش آقای رئیس الوزراء مطرح بود و ایشان اظهار کردند که بنا است یک هیئتی از جامعه بیاید در ایران مطلع شوند که ببینند این رساله را که متخصصین آمریکائی عین حقیقت عین واقع را نوشته‌اند و طرفداری از ما نکرده‌اند نوشته‌اند: ایرانست و این زراعت تریاک در کجای ایران زراعت می‌شود و مصرف و مدخلش چه چیز است این وقایع را خواستم بعرض برسانک و در پایان عرضم هم عرض می‌کنم یکنفر از آقایان نمایندگان فرمودند من شهوت تکلم ندارم. بنده شهوت تکلم دارم یعنی چه درد را که فهمیدم ناچار فریاد بزنم نمی‌توانم فریاد نزنم دواش را هم باید بگویم حالا کسی نمی‌شنود نشنود دوا و درد مجلس شورای ملی است در مجلس شورای ملی بنده بعرض وکلا نرسانم و در این جا این را فریاد نزنم کجا عرض کنم. یک عرضی هم داشتم راجع به کمیسیون اقتصادیات و از مخبر محترمش که مجلس این کمیسیونها را که انتخاب کرده برای تقسیم کار است. این مسئله تریاک و مسئله زراعت و تجارت عقیده بنده این است که هفته یکمرتبه مخبر کمیسیون اقتصادیات در مجلس خبر بدهد که در دنیا چه شده است راجع به تریاک چه شده است. راجع بزراعت چه شده است. این یک مسئله مسئله دیگر که می‌خواهم حالا عرض کنم و از این اجازه که دارم استفاده کنم. مگر اینکه خدا یک فرجی بکند. سال دیگر (بنده نمی‌خواهم بگویم طرف داررعیت هستم خیر طرفدار خودم هستم) و والا سال دیگر با این ترتیب کسی پیدا نمی‌شود گاوبندی کند و نان به ما بدهد. چون اداره ارزاق رفته است هر رعیتی هم که یکخروار گندم دارد گرفته است برای نان تهران. بنده نمی‌گویم طرف دار آن رعیت هستم همان طور که لایحه اش پیشنهاد شد. چهار هزار نفر در شهریار می‌میرد گفتند بمیرد. بنده طرفدار آنها نیستم. ولی این شکم نان می‌خواهد. بنده به شما عرض می‌کنم با این ترتیبی که واقع شده است و این طوری که اداره ارزاق با رعایا سخت گیری می‌کند. سال دیگر نه در همدان نه در عراق نه کرمانشاه نه زنجان نه آذربایجان شما رعیت ندارید حالا که اینطور است آقایان ما نمایندگان طهران تنها که نیستیم نماینده بدبخت هائی هستیم که زبانشان را بما داده‌اند عقایذ سیاسیشان را بما داده‌اند امنیت و اطمینان و همه چیزشان را داده‌اند بما که بیائیم اینجا و بگوئیم. بنده عرض می‌کنم سوال کنید. حمله بر دولت نیست. همه آقایان می دانند که بنده نهایت اطمینان را برئیس دولت و وزراء دارم اما سؤالم را هم می‌کنم من می‌گویم آخر چه فرق می‌کند رعیت طهران با رعیت عراق بنده به آقایان عراقی و بیات عرض کردم آقایان شما خبر دارید کاغذهائی که از عراق به من رسید هر رعیتیکه که یک خروار گندم دارد سر آن را قفل می‌کنند پس رعیت چه کار کند؟ مگر نباید سال آتیه برای شما زراعت کند؟ اینها مسائلی است که باز هم عرض می‌کنم راجع بمیسیون اقتصادیات است که مسئله زراعت و تجارت و ارزاق صحبت کنم این عرایض بنده بود که بعرض رساندم.
جمعی از نمایندگان – صحیح است
نایب رئیس ـ راجع به کمیسیون اقتصادیات که از طرف مجلس انتخاب شده راپورتی رسیده که در همین جلسه بعرض مجلس خواهد رسید. یک جمله راجع به تاریخ ایران اظهار کردند لازم میدانم جواباً عرض کنم بهترین معرف از برای ملیت و قومیت سکنه هر مملکت و از برای ترقیات عالیه او تاریخ اوست و تاریخ ایران هم همیشه مشعشع بوده است. آقای طهرانی (اجازه)
آقا شیخ محمد علی طهرانی ـ تقریباً در دو ماه بلکه چهار ماه قبل از طرف انجمن اصناف تبریز یک کاغذی ببنده نوشته شد که مالیاتی وضع کرده‌اند بر کتاب فروش‌ها و خواهش می‌کنم که این مسئله را بعرض مجلس برسانید بعد کمکم مالیات بر صنف کفش دوز و بر صنف دیگر وضع شد بر اثر جدیت آقایان نمایندگان تبریز که با وزارت مالیه مذاکره کردند علی العجاله موقوف شده لیکن بنام عجالته چون وضع مالیات بر اصناف مخالف با اصل ۹۴و۹۶و۹۷ قانون اساسی است از این جهت است تقاضا می‌کنم راپورت مالیه نوشته شود بعد از این چیزی را که مجلس تصویب نکرد نگیرند و و ضع مالیات نکند این یکی از عرایضم بود عرض دوم بنده این است که تقریباً زیاده از سه یا چهارماه است که لایحة قند در مجلس تصویب شد ه و با جدیتی که آقای رئیس الوزرائ در مسئله راه آهن ایران دارند هنوز در وزارت فوائد عامه با اینکه در مجلس مذاکره شد که پس از دو ماه این لایحه خط آهن بمجلس میاید. بهیچوجه من الوجوه اصلا مذاکره راه آهن نیست. باین جهت بنده تقاضا می‌کنم امر شود بوزارت فوائد عامه که علت تأخیر پیشنهاد لایحه خط آهن چیست هر چه مقتضی شد باید بمجلس اخطار کنند که مجلس و مردم بدانند که در این دوره لایحه خط آهن تصویب نمی‌شود و پیش می‌رود یا خیر؟. سوم از مطالبی که می‌خواستم بطور اختصار عرض کنم این بود که تقریباً در دو ماه و نیم قبل یا سه ماه راجع بکنفرانس تحدید اسلحه اول کسی که در مجلس از وزارت خارجه سوال کردند. بنده بودم بعد آقای سید یعقوب بعد سایرین هم سؤال کردند بعد بر اثر مذاکره که آقای تقی زاده در این جا کردند سایرین حاضر شدند وزیر خارجه هم حاضر شد و یک بیاناتی کردند که هنوز آن بیانات ماها را اقناع نکرده و چون مسئله مسئله مهمی است اگر چه هر نوع اقداماتی که بر خلاف استقلال ایان از هر کسی باشد بهیچ وجه رسمیت ندارد. لیکن مقتضی دانستم که امر شود وزیر خارجه باز تشریف بیاورند در کمیسیون یا در مجلس آنچه که تا امروز عملیات شده راجع به کنفرانس تحدید اسلحه برای ما بیان کنند اسباب اقناع ما و اقناع ملت ایران بشود
بعضی از نمایندگان ـ دستور.
(گفته شد بلی)
اقا سید یعقوب بنده مطابق نظامنامه در یک کلمیه‌ای اقای نائب رئیس فرمودند اجازه می‌خواهم توضیح عرض کنم.
نایب رئیس ـ بفرمائید.
آقا سید یعقوب ـ در موضوع تاریخ که بنده عرض کردم برخودم برخود مجلس معلوم بود که بنده حالم یکقدری عصبانی بود والا تاریخ ایران معلوم است قدمت خدمت و تمدن و دانائی و مقدم بودن ایران بر همه کس معلوم است نه اینکه بنده بخواهم نسبت بتاریخ یک توهینی کرده باشم.
نایب رئیس ـ اگر آقایان موافقت بفرمایند راپورت کمیسیون اقتصادیات حاضر شده قبلا بعرض مجلس برسد.
(گفته شد صحیح است) (راپورت کمیسیون اقتصادیات بشرح آتی قرائت شد)
بطوری که در ضمن خبر شماره (۱) بعرض رسانیده است در تعقیب اصولیکه کمیسیون اقتصادیات در نظر گرفته بود اولا قسمت راهها را مطرح شور قرار داده و در جلسات عدیده با حضور آقایان رئیس دولت و وزیر مالیه و وزیر فوائد عامه و رئیس کل مالیه و سایر آقایانی که حضورشان لازم می‌بود نسبت بضرورت مرمت کامل راههای ساخته شده سابق و ساختن راههای جدید از قزوین بتبریز – از طهران ببوشهر – از طهران بحمره – از تهران به بار فروش مازندران – و از مشهد از یک جانب به دزد آب و از طریقی به هودان و نگاهداری دائمی این طرق بوضع مطلوب و ضمناً تهیه وسایل تدریجی ساختمان راه آهن مذاکره موافقت حاصل و مطابق اطلاعات واصله از مستشار وزارت فوائد عامه (مستر میچل) از مبلغ هفتصدو بیست و پنج هزارتومان باجهای راه واصله در حدود ۳۱۵ هزار تومان بمصرف مرمت می رسیده و برای ساختن راههای جدید فوق الذکر سی و هفت کرور تومان برآورد خرج نموده بودند. قسمت دیگر اقدامات فوری ممکنه برای فراهم نمون موجبات ازدیاد وسایل بهبودی و ترقی و ضعیت فلاحت و فزونی محصول لازم می‌بود و با همه ضرورت نظر به ضیق مالیه موافقت حاصل شد که عجالتاً در حدود سالی یک صد هزار تومان به مصرف ازدیاد آب از قبیل بستن سدهای لازم و آباد نمودن قنوات بائره یا احداث قنوات ممکنه رسانیده شود. چون در نتیجه موفقیت به مقاصد فوق مستلزم ایجاد منبع عایدی می‌بود که وضع مالیاتی جدید با شرط اختصاص فقط به مصارف فوق پیشنهاد مجلس شورای ملی شود. لهذا با رعایت شرط فوق و رعایت آنکه متدرجاً در ظرف سه سال یا زودتر بکلی اخذ باج از طرق و شوارع موقوف گردد راجع به وضع مالیات به دو قسم منقسم شد یکی برای ایجاد و احداث راه آهن که از ممر اخذ مالیاتی خاص از واردات قند و چای و شکر اهتمام به عمل آید و دیگری به جهت مرمت و نگاهداری راههای ساخته شده و ساختن راههای فوق الذکر بشکل شوسه و مبلغ اختصاص برای فلاحت که مالیات خاصی باملاک و مستقلات واقعه در نواحی و محل آن طرق و واردات ایجاد پیشنهاد مجلس شورای ملی شودو در چند جلسه مواد مالیاتهای مذکوره فوق طرح و با اصلاحاتی تصویب و موافقت حاصل شد که از طرف دولت تقدیم مجلس شورای ملی شود و شده است. در نتیجه این قسم برآورد شد که از عوائد قندو شکر و چای به تصویب مالیات خاص چنانچه در مجلس شورای ملی تصویب شد سالی در حداقل هفت کرور تومان و از عوائد مالیات دیگر بشرح معروضه سالی سه کرور تومان عایدی جدید حاصل خواهد بود و با اعتبار همچو عوائد بطوری که در نظر گرفته شده موفقیت به مقاصد فوق اشکال و مانعی نخواهد داشت. قسمت دیگر که دو کمیسیون مذاکره و نتیجه آن بوسیله اعضاء کمیسیون در مجلس شورای ملی عرضه و پیشنهاد و تصویب شد آزاد بودن ورود هرگونه ماشین آلات و ادوات فلاحتی از حقوق گمرکی و باج راه که یک قسمت موفقیت در اصلاحات فلاحتی را کمک نماید. برای ازدیاد زراعت چای و اتخاذ اصول صحیه از حیث پرورش محصول آن مذاکرات زیاد به عمل آمده و در نتیجه وزارت مالیه راجع به بودجه آن موافقت حاصل نمود و وزارت فوائد عامه برآن شد که نخست متخصصی مجرب استخدام و دعوت نماید تا در تحت اصول صحیح اقدام و مقصود بوجه نیکو حاصل شود. کمیسیون اقتصادیات در عین انجام مسائل فوق نسبت به مساعدت در احیای کارخانجات قندسازی و ریسمان تابی احداث کارخانجات مفیده ـ ایجاد بانک فلاحتی ـ بستن سدها و فراهم نمودن ازدیاد آب و موجبات احیاء و فزونی محصولات فلاحتی ازدیاد وسایل حاصل ابریشم بطرز عملی و صحیح ـ موجبات رفع نواقص قالی و سایر صنایع مملکتی برای موفقیت در میدان مبارزه همکاری و اتخاذ ترتیبی کاستن از استعمال تجملات و غیره مذاکراتی طرح نموده. ولی چون کمیسیون اقتصادیات کمیسیونی است مبتکر و ضمناً از بسی نقاط نظر معتقد است که همواره هر نقشه و فکری را پس از صورت عملی پیدا نمودن و موفقیت ذکر نماید امیدوار است در مواقع مقتضی نسبت بهر قسمت دیگر. از برخوردارهای خود خاطر محترم نمایندگان عظام را آگاه و متوجه سازد مخبر کمیسیون اقتصادیات کیخسرو شاهرخ.
نایب رئیس ـ آقای مدرس راجع به این موضوع فرمایشی داشتید؟
مدرس ـ مذاکره باید کرد؟
نایب رئیس ـ مطرح شدنش موکول به اجازه مجلس است اگر آقایان موافق باشند طبع و توزیع شود بعد در هر جلسه که مقرر بفرمائید مطرح شود.
از طرف نمایندگان ـ صحیح است.
نایب رئیس ـ یک سهولت نسبت بماده الحاقیه پیشنهادی آقای حائری زاده شده است قبلا هم آقای حائری زاده بآن اشاره کردند اگر مجلس موافقت دارد هر دو ماده که محل اختلاف است بعرض برسد بعد هر طور که بفرمایند عمل شود. اولا ماده ۲۸ تصویبی جدید بعرض مجلس می‌رسد. (بشرح ذیل خوانده شد)
ماده ۲۸ ـ انتخاب کنندگان پس از گرفتن تعرفه بلافاصله بدون اینکه از انجمن خارج شوند ورقه رأی خود را در حضور نظار در جعبه رأی انداخته تعرفه خود را به منشی انجمن می‌دهند که باطل نموده به صلح آن مسترد دارد.
نایب رئیس ـ البته مقصود از این ماده چنانچه همه آقایان در نظر دارند این است که در حینی که وارد انجمن می‌شوند تعرفه بگیرند و در همان مجلس رأی بدهند ولی ماده ۲۸ قانون سابق اشاره بآن ترتیب سابق دارد که دارندگان تعرفه بعد از حضور در انجمن این است که بعرض مجلس می‌رسد. (ماده ۲۸ سابق بشرح ذیل قرائت شد)
ماده ۲۸ ـ هر یک از دارندگان ورقه تعرفه پس از ورود بمجلس انتخاب در کمال آرامی تعرفه و ورقه رأی خود را بیکی از اعضائیکه برای اینکار معین شده است می‌دهد گیرندة تعرفه نمره تعرفه را بصورت بلند می‌گوید تا منشی انجمن نمره را در کتابچه ثبت تعرفه پیدا کرده نشان کند پس از نشان کردن نمره گیرنده تعرفه آنرا ابطال نموده بصاحبش روی نماید و ورقة رأی اورا بدون نگاه کردن در جعبه انتخاب می‌اندازد صاحبان تعرفه باحتیاط مواردی تجدید انتخاب لازم شود تعرفه باطله خودشان را محفوظ خواهند داشت انتخاب کنندگان پس از دادن ورقه رأی و پس گرفتن تعرفه باطله در صورت تنگی جا و اخلال نظم و ترتیب انتخاب بامر رئیس از مجلس انتخاب خارج می‌شوند.
نایب رئیس ـ آقای کازرونی (اجازه)
کازرونی ـ این دیگر محتاج بمذاکره نیست یک ماده را بجای ملده دیگر مجلس تصویب کرد جمع بین این دو ماده که ممکن نیست یک ماده که در مقابل ماده دیگر تصویب شد بالطبیعه ماده اولیه ملغی است نهایت این است که ایشان فراموش کردند در ضمن موادی که پیشنهاد کردند که رأی بالغاء آنها بدهند ذکر بکنند و حال آنکه این هم چندان لزومی ندارد زیرا ماده قبل ملغی است و ماده جدید قائم مقام آن است ولی حالا بالاخره باید برای لغو کردن ماده قدیم رأی گرفت و چیزی نیست که قابل مذاکره بشود.
نایب رئیس ـ آقای سلطانی ـ (اجازه)
سلطانی – بنده هم همین طور می‌خواستم عرض کنم.
نایب رئیس ـ آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب ـ بنده عرضی ندارم.
نایب رئیس ـ آقای یاسائی (اجازه)
یاسائی ـ بنده هم با آقای کازرونی موافقم
نایب رئیس ـ رأی می‌گیریم باضافه کردن ماده ۲۸ سابق چون در پیشنهاد اشاره بماده۲۸ سابق نشده بود بنابراین اگر مجلس تصویب بفرمایند جزو مواد محنوفه می‌شود. آقایانی که تصویب می‌فرمایند قیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند)
نایب رئیس ـ تصویب شد. دستور امروز اولا بقیه شور ثانی خبر کمیسیون قوانین مالیه راجع بمعافیت اتوموبیل کبریت سازی است ولی راپورتش هنوز از کمیسیون نرسیده. آقای فاطمی (اجازه)
فاطمی ـ در جلسه گذشته چون در کمیسیون اکثریت نشد نتوانستم آن را حاضر کنیم. امروز کمیسیون منعقد می‌شود راپورتش تقدیم و در جلسه دیگر مطرح می‌شود
نایب رئیس ـ آقای اخگر (اجازه)
اخگر – چنانچه در جلسه سابق عرض کردم پیشنهاداتی بکمیسیون مبتکرات رسیده است و حالا سه کمیسیون عوض می‌شود و این پیشنهادها باید در مجلس مطرح شود آنچه که باید رد شود رد دو آنچه قابل توجه است قبول بشود. بعضی از این پیشنهادها هم خیلی مفید بوده ولی بواسطه تنگی مجال مطرح نشده است که معلوم شود قابل توجه است یا نه همان طوری که در جلسه سابق عرض کردم استدعا می‌کنم در اول جلسه راپرتهائی که حاضر است مطرح شود اگر قابل توجه است قبول بشود و اگر قابل توجه نیست رد شود.
نایب رئیس ـ آقای کازرونی (اجازه)
کا زرونی ـ بنده مخالفتی با پیشنهاد آقای اخگر ندارم لیکن می‌خواستم تذکر بدهم که خوب است آقایان مساعدت بفرمائید قانون بلدی که تجدید نظر شده جز دستور شود. معنای مشروطیت ما چه چیز است؟
نایب رئیس ـ بنسبت پیشنهاد اقای اخگر مخالفی نیست؟
(گفته شد خیر)
نایب رئیس ـ معذالک رأی می‌گیریم (خطاب به اقای اخگر) خوبست تعیین بفرمائید که چند عدد از آن راپرتهای کمیسیون مبتکرات مطرح شود.
اخگر ـ هفده فقره راپرت است هر کدام را مطرح میفرمائید بفرمائید.
نایب رئیس ـ رأی می‌گیریم بپیشنهاد آقای اخگر. آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(اکثر قیام نمودند)
نایب رئیس – تصویب شد. طرح پیشنهادی اقای یاسائی راجع به استعمال تریاک مطرح است. (خبر کمیسیون مبتکرات راجع بطرق فوق بشرح ذیل خوانده شد) کمیسیون مبتکرات طرح اقای یاسائی را در خصوص منع تریاک مورد شور و دقت قرار داده اساس این طرح را قابل توجه دانسته و تقاضا دارد بکمیسیون مخصوص ارجاع گردد.
نایب رئیس ـ آقای یاسائی (اجازه)
یاسائی – اگر مخالفی داشت بنده عرض می‌کنم.
نایب رئیس ـ آقای بهار (اجازه)
بهار ـ بنده در این باب عرضی ندارم.
نایب رئیس ـ آقای کازرونی (اجازه)
کازرونی – بنده عرضی ندارم
نایب رئیس – آقای دکتر آقایان (اجازه)
دکتر آقایان ـ موافقم
نایب رئیس ـ آقای ارباب کیخسرو (اجازه)
ارباب کیخسرو ـ موافقم
نایب رئیس – مخالفی نیست؟
آقا سید یعقوب – بنده مخالفم نایب رئیس ـ بفرمائید. آقا سسید یعقوب ـ این طرح خیلی خوب طرحی است اما اینکه کمیسیون مخصوص معین شود غالب آقایان که در کمیسیون هستند گمان می‌کنم دیگر کسی نباشد که برای این کمیسیون خصوصی انتخاب شود باین جهت بنده پیشنهاد می‌کنم یا بکمسیون قوانین مالیه یا بکمیسون فوائد عامه برود یا اینکه خیر همان کمیسیون قوانین مالیه را بنده پیشنهاد می‌کنم که عملی بشود و الا کمیسیون مخصوص بنده گمان نمی‌کنم عملی شود
مخبر ـ علت اینکه کمیسیون مبتکرات پیشنهاد کرده است که یک کمیسیون مخصوص انتخاب شود این است که منع تریاک در داخله ایران هم از حیث مربوط بودن به امور خیلی اهمیت دارد و هم از حیث مربوط بودن بامور سیاسی. این است که به کمیسیون مبتکرات پیشنهاد کرده است کمسیون مخصوصی انتخاب شود که ملاحظات منافع مضاریکه از این حیث عاید داخله می‌شود و همین طور خساراتی که به مالیه وارد می‌شود. و از کجا این خسارات جبران بشود اینها در آن کمیسیون مخصوص بدقت مطالعه شود. ولی از نقطه نظر اساسی البته از یک قسمت مربوط بکمسیون عدلیه است و از یک قسمت مربوط بکمسیون داخله و از قسمت دیگر بکمسیون فوائد عامه. از این جهت کمسیون مخصوصی در خواست شده که بطور دقت در تمام اطراف و جوانبش مطالعه بکنند که یک راپرت صحیحی بتواند بمجلس تقدیم کند.
نایب رئیس ـ آقای محمد هاشم میرزا (اجازه)
محمد هاشم میرزا ـ بنظر بنده این کمسیون مخصوص کمسیون حفظ الصحه است که مربوط است اصلا منع استعمال تریاک از نظر حفظ الصحه است بعد اگر منع شد از آن کمسیون بیک کمسیون دیگر برود.
مخبر ـ خوبست اساساً راجع بقابل توجه بودنش رأی بگیرند بعد راجع بکمسیون
. نایب رئیس ـ آقای سهراب زاده (اجازه)
سهراب زاده ـ بنده هم در موقع ارجاع بکمسیون عرایضم را خواهم کرد.
نایب رئیس – آقای مدرس (اجازه)
مدرس ـ بنده عقیده‌ام براینستکه باید بکمسیون عدلیه برود. کلام بر سر مالیه نیست کلام بر سر ضرر داشتن و تلخ بودن نیست که کمسیون معین کند که تلخ است یا نیست. این لایحه را اگر ملاحظه فرمودید مجازات است که از برای تریاک کشی معین می‌کنند که آن تریاک کشی که تریاک کشیدن برایش ضرر دارد اگر بکشد باید مجازات شود والا از حیث حفظ الصحه گویا محل شبه نباشد که به کمسیون رجوع شود. نایب رئیس ـ نسبت به اصل مذاکره کافی است؟
(گفته شد بلی)
نایب رئیس ـ رأی می‌گیریم به قابل توجه بودن این طرح. اقایانی که قابل توجه میدانند قیام فرمایند.
(اکثر قیام نمودند)
نایب رئیس ـ قابل توجه شد. نسبت بکمسیون هر کدام از آقایان نظری دارند کتباً پیشنهاد بکنند. آقای شریعت زاده. (اجازه)
شریعت زاده ـ چون بنده تصور می‌کنم علت اصلی در تقدیم این طرح رفع مضرات تریاک است. از این نقطه نظر فرمایشات شاهزاده محمد هاشم میرزا را موجه می دانم و تصور می‌کنم اول کمسیون صلاحیت دار کمسیون معارف است. البته ممکن است در آن جا نظری اتخاذ شود و بکمسیونهای دیگر هم در صورتیکه ضرورت داشته باشد اخطار شود عقاید آنها را هم جلب کنند در هر صورت مرجع اصلی کمسیون معارف است.
نایب رئیس – پیشنهاد شاهزاده محمد هاشم میرزا قرائت می‌شود.(بشرح ذیل قرائت شد) بنده پیشنهاد می‌کنم بکمسیون حفظ الصحه و معارف رجوع شود.
محمد هاشم میرزا ـ آنچه که بنده عرض کردم مقصود این بود که یک طرحی باید قابل اجرا باشد و باید کمیسیون حفظ الصحه از نقطه نظر صحی آن را ببینند و یک ترتیبی بدهند که ممکن الاجراء باشد. الان چندین هزار نفر ممکن است در مملکت ما افیونی و مبتلای بافیون باشند حالا اگر در کمسیون عدلیه معین شود که هر کسی تریاک کشید او را فلان مقدار حبسش کنند فایده ندارد. کمیسیون حفظ الصحه باید اولا ترتیب اجرای آن را بدهد بعد که یک نظامنامه و ترتیبی برای آن معین کردند آن وقت برای متخلفین آن مواد جزا معین بکنند. هر وقت نوبت جزا رسید البته بکمیسیون عدلیه خواهد رفت ولی اولا و مستقیماً به کمیسیون حفظ الصحه باید برود.
مخبر ـ مقصود از این پیشنهاد این نیست که بخواهیم تازه بفهمیم ترک تریاک چه مانع صحی دارد یا نه که تازه بکمیسیون حفظ الصحه برود که آن جا ببیند ضرر دارد یا ندارد این یک مسئله است بدیهی و معلوم شده است که ضرر دارد. بنده هیچ مناسبتی مابین این پیشنهاد و مراجعه بکمیسیون حفظ الصحه نمی دانم.
نایب رئیس ـ رأی می‌گیریم به پیشنهاد شاهزاده محمد هاشم میرزا آقایان تصویب کنندگان قیام فرمایند.
(چند نفر قیام نمودند)
نایب رئیس تصویب نشد پیشنهاد آقای مدرس و یاسائی در یک زمینه است و هر دو ارجاع بکمیسون عدلیه است (بشرح ذیل قرائت شد)
پیشنهاد آقای مدرس ـ بنده پیشنهاد می‌کنم رجوع بکمیسون عدلیه شود پیشنهاد
آقای یاسائی ـ بنده پیشنهاد می‌کنم بکمیسیون عدلیه برود
مخبر ـ قبول می‌کنم بعضی از نمایندگان ـ مربوط به شما نیست که قبول می‌کنید.
کازرونی ـ بنده مخالفم
نایب رئیس ـ بفرمائید
کازرونی ـ عرض می‌کنم این قانون را ننوشته‌اند برای اینکه ببیند واقعاً تریاک کش را چطور باید مجازات کرد قبل از اینکه ما یک قانونی برای منعش وضع کرده باشم؟ اولا این قانون باید برود بیک جائی و تصویب کنند که آیا کشیدنش باید ممنوع باشد یا نباشد و اگر ممنوعست برای جلوگیریش چه اقدامی بکنند. از یک طرف بنده ملاحظه می‌کنم کاملا مربوط به مالیه است چون ضرر بمالیه می‌خورد و باید یک قانونی از نقطه نظر مالیه وضع بکنند از یکطرف دیگر مربوط بکمیسیون فواید عامه است از طرفی هم بالاخره در کیفیت اجرایش مربوط می‌شود بکمیسیون عدلیه و نها یت یک قسمتهای مجازاتی دارد آقایان تصدیق می‌فرمایند که ما در اکثر قوانینی که وضع کردیم یک موادی هم راجع به مجازات در آنها ذکر شده است. پس این قانون هم باید بکمیسیون عدلیه ارجاع شود برای تعیین مجازات مرتکبین آن و هم چنین چون قسمت اعظمش مربوط به مالیه است بکمیسیون قوانین مالیه یا یک کمیسیون خاص رجوع شود که مرکب از هریک از این کمسیونها باشد
نایب رئیس ـ برای اینکه یشنهاد آقای یاسائی و مدرس مبهم نماند قبلا خوبست نظریه آقایان معلوم شود این طرح که به کمیسیون عدلیه ارجاع شد آیا رأی کمیسون عدلیه معلوم شد فاطع خواهد بود؟ یا باید راپورت آن بمجلس بیاید؟
مدرس ـ بنده نظرم این نیست که در کمیسیون عدلیه قطع شود البته کمیسیون باید در آن نظر کند و دو مرتبه به مجلس بیاید این نظر بنده است.
نایب رئیس ـ پس همین طور اصلاح می‌شود رأی می‌گیریم بهپیشنهاد آقای مدرس و یاسائی بترتیبی که عرض شد آقایانی که موافقند قیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند)
نایب رئیس ـ تصویب شد طرح قانونی آقای سهراب خان قرائت می‌شود (خبر کمیسیون مبتکرات راجع بتعلیم عمومی بشرح ذیل خوانده شد) طرح قانونی سهراب خان ساکنیان راجع به تعلیمات ابتدائی عمومی در کمیسیون مطرح مذاکره گردید پس از مذاکرات زیاد اساساً طرح مزبور را کمیسیون قابل توجه دانسته پیشنهاد می‌نماید بکمیسیون معارف مراجعه شود.
نایب رئیس ـ آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب ـ بنده عرض می‌کنم که این طرحی است که حتماً مستلزم مخارج است ما همیشه صحبت می‌کنیم تعلیم عمومی بلی بنده هم خیلی میل دارم که در علم و تربیت از امریکا هم جلو بیفتیم اما بگفتن حلوا که دهان شیرین نمی‌شود نه اینکه همیشه بگوئیم تعلیمات در مملکت ما اجراء شود آخر فکر پولش را هم بکنیم بنده که بک نفر از نمایندگان هستم نمی‌توانم رأی بدهم که مالیات دیگری وضع شود شما هی بفرمائید تمام افراد مملکت ملائکه خواهند شدبنده نمی‌توانم رأی بدهم که افراد ملائکه بشوند این طرح مستلزم یک مخارجی است و آیا کمیسیون محترم در این موضوع با نماینده دولت مذاکره کرده‌اند یا اینکه همین طور تصویب کرده‌اند؟ بنده هم خیلی عشق به معارف دارم اما مخارج دارد و در صورت نبودن پول چه فایده دارد؟ حالا اگر ما بیائیم و در مجلس باین طرح رأی بدهیم رأی مجلس بی اثر می‌ماند چون ما از مالیه و از خزانه دولت اطلاع داریم و لایحه خرج و دخل دستمان است از این جهت بنده مخالفم
مخبر ـ فرمایشات سابق آقای آقا سید یعقوب مخالف با فرمایشات امروزشان بود تعلیمات ابتدائی عمومی یک چیزی است که هیچکس در این مملکت منکرش نیست و بایستی در این مملکت بهر وسیله که ممکن است تعلیمات عمومی اجراء شود فقط ایرادی که فرمودند این بود که آیا کمیسیون در نظر گرفته‌اند که این طرح مخارجی دارد یا نه و بطور قطع فرمودند که اگر مخارج داشته باشد بنده حاضرنیستم رأی بدهم خیلی خوب حضرت عالی رأی ندهیدشاید خیلی از آقایان باشند که حاضر باشند برای تعلیمات عمومی رأی بدهند بعلاوه عجالتاً موضوع بحث ما این نیست موضوع بحث این است که اگر از خود آقای آقا سید یعقوب بپرسند که تعلیمات ابتدائی عمومی در مملکت لازم است یا نه خواهند فرمود لازو است کمیسیون مبتکرات تشکیل می‌شود برای اینکه در پیشنهادهائی که بآن کمیسیون می‌رسد مطالعه کند و ببیند قابل توجه است یا نه و البته کمیسیون مبتکرات طرح تعلیمات ابتدائی را قابل توجه که میداند سهل است قابل تعقیب هم میداند و اگر به قسمت اخیر راپرت مراجعه بفرمائید ملاحظه خواهید فرمود که در آنجا پیشنهاد کرده‌ایم که این طرح پس از قابل توجه شدن بکمیسیون معارف برود و البته آن کمیسیون هم در اطراف آن مطالعه می‌کنند و راپرت خودشان را بمجلس تقدیم می‌نمایند.
رئیس ـ آقای حائریزاده (اجازه)
حائریزاده ـ بنده موافقم و استدعا می‌کنم که خود طرح هم خوانده شود تا آقایان مسبوق شوند
نایب رئیس ـ آقای فاطمی (اجازه)
فاطمی ـ بنده هم با خود طرح و هم با قرائت آن مخالفم و هیچ مخالفتی هم با تعلیمات عمومی و اجباری ندارم ولی ما همیشه باید طرفدار یک کاری باشیم که صورت عمل بخود بگیرد البته کمیسیون مبتکرات وظیفه اش این است که هر طرحی که به آنجا مراجعه شود ملاحظه کند و ببیند که قابل توجه است یا نه؟ اما قابل توجه یعنی چه از نقطه نظر بدی و خوبی؟ بنده هم می‌گویم که تعلیمات ابتدائی اجباری است و لی کمیسیون مبتکرات باید ببیند که امروز وسائلش موجود هست یا نه بودجه اش هست معلمینش هست مدیر‌هایش پیدا می‌شود یا نه؟ آوقت این طرح را قابل توجه بدانید والا از اینکه یک رفع زحمتی از خودتان بکنید و در مجلس هم یک کلمات خوبی گفته شود اینکه فایده ندارد اول باید دید که امروز وسائلش موجود است یا نه و فایده دارد که این طرح قابل اجرا بشود یا خیر؟ نه اینکه این طرح قابل توجه بشود و بعد به یک کمیسیونی هم مراجعه شود و هی مردم هم منتظر باشند که چه وقت از آن کمیسیون ثانوی بیرون خواهد آمد پی امروز اشکالات آن را میگوئیم و میگوئیم که بودجه برای آن نداریم معلم نداریم. مگر ما از وضعیت مملکت خودمان خبر نداریم؟ با تمام این اشکالات بنده عرض می‌کنم که این طرح بعقیده من امروز قابل توجه نیست
نایب رئیس ـ آقای حائری زاده (اجازه)
حائریزاده ـ بنده حقیقتاً بسامعه خود و رفقای خودم خیلی سنگین می‌آید که امروز در مجلس شورای ملی صحبت تعلیم اجباری که می‌شود یک لحن مخالفی هم بلند شود که پول نداریم اگر مالیات مملکت دو مقابل بشود من معتقدم که باید مقدمات تعلیم اجباری فراهم شود برای اینکه هر وقت هم می‌خواهیم مقدمات آنرا هم تهیه کنیم همین حرفها هست. حکومت شوروی همسایه ما نصف عایدات مملکتش را صرف صحیه و معارف می‌کند خیلی غرابت دارد که این مملکت شش صد هزار تومان خرج معارفش بشود!! بالاخره باید یک روزی این قدم را برداشت و بنده از نماینده محترمی که این طرح را پیشنهاد کرده‌اند تشکر می‌کنم و استدعا می‌کنم که یک کمیسیون خاصی برای رسیدگی باین کار معین شود که در آن مطالعه کنند و زودتر راپرت آنرا به مجلس بیاورند.
نایب رئیس ـ آقای دستغیب
دست غیب ـ موافقم
نایب رئیس ـ آقای سلطانی
سلطانی ـ موافقم
نایب رئیس ـ آقای یاسائی
یاسائی ـ موافقم
نایب رئیس ـ آقای کازرونی (اجازه)
کازرونی ـ بنده عقیده‌ام این است و ناشایست میدانم که مجلس شورای ملی در یک امور تفریحی قدم بزند….
(همهمه بین نمایندگان ـ این طور نیست)
کازرونی ـ گوش بدهید گوش بدهید شوخی می‌کنید. اما در موضوع تعلیم عمومی رجالا و نسائاً مسلم است کمیسیون مبتکرات که موافق است سهل است تمتم مردم هم موافقند اما آیا پولش را داریم وسائلش را داریم و آ یا با وزیر وسئول مشورت کرده‌ایم؟ در قانون مصرح است که باید وزیر مسئول را آورد و با او استشاره کرد آیا کمیسیون مبتکرات وزیر مسئول را خواسته است و با او مشورت کرده است که عملی بشود یا نه؟ آیا شایسته این بود که ما یکچنین قانونی را بیاوریم در مجلس و آن وقت بگوئیم پولش را نداریم آیا انعکاس این کار خوب است؟ بنده هم فردا پیشنهاد می‌کنم بیست و پنج کشتی در یدنات و بیست و پنج موشک و موشک شکن در دریاهای مملکت بیفتند برای حفظ خلیج فارس برای حفظ حلقوم مملکت کسی مخالفش است؟ واقعاً کسی مخالف است که ما دارای چنین کشتی هائی باشیم؟ اگر کشتی نداشته باشیم که خلیج را نمی‌توانیم محافظت کنیم؟ و آیا کسی مخالف است که ما یک راه آهن تحت الارضی داشته باشیم بسیار خوب هم هست ملل متمدنه هم همه دارند بالاخره بنده قانوناً حرف می‌زنم و می‌گویم که کمیسیون مبتکرات وزیر موظف را آورده است و با او مشورت کرده است یا نه؟ اگر با وزیر مسئول مشورت نکرده‌اند آن وقت این قابل این نیست که در اطرافش مذاکره بشود و همینطور چوب انداز که خوب نیست و آوردن یک چیزهائی غیر جدی به مجلس اسباب سرافکندگی و رسوائی است.
نایب رئیس ـ آقای سهراب خان (اجازه)
سهراب خان ـ بنده عرض می‌کنم چون طرح پیشنهادی بنده را آقایان نمایندگام مطالعه نکرده‌اند اینطور حرف می‌زنند اصل مقصود در این پیشنهاد طرح قانونی بوده است که تحمیلی بر دولت نشود. اگر آقایان نمایندگان طرح را مطالعه بفرمایند ملاحظه خواهند فرمود که مخارج بر سه قسم منقسم شده یکی از طرف دولت قسمت دیگر از طرف اولیای اطفال و یک قسمت هم از طرف اهالی این طرح مثل در یدنات نیست این طرح یک طرحی است که ممکن است با بودجه امروز عملی و اجرا شود بنده در مدت یک سال مطالعه کرده‌ام و پس از مطالعات زیاد دیدم علاج دیگری ندارم غیر از اینکه باین ترتیب تعلیمات ابتدائی اجباری را به مجلس پیشنهاد کنم و اگر این پیشنهاد در مجلس قبول شود از همین امسال ممکن است این قانون را اجرا کرد و بنده از نمایندگان محترم تقاضا می‌نمایم که بقابل توجه بودن این طرح رأی بدهند بعد از آن برود به کمیسیون معارف و اگر تغییراتی لازم باشد در آنجا بدهند و آنوقت خواهند دید که فقط ترتیب تعلیم اجباری این است که بنده اینجا پیشنهاد کردم.
آقا سید یعقوب ـ بنده اخطار نظامنامه دارم. اجزه میفرمائید
نایب رئیس ـ بفرمائید
آقا سید یعقوب ـ بنده خواستم از آقایانی که اینطور به بنده حمله کردند سؤال بکنم که مطابق ماده۳۹ نماینده دولت را در کمیسیون خواسته‌اند و در این باب با او صحبت کرده‌اند یا خیر آیا این نظامنامه ایست که برای ما نوشته‌اند که اگر یک چیزی بمجلس بیاید در صورتی که خرج داشته باشد باید نماینده دولت را بخواهند و صحبت کنند آیا کمیسیون این کار را کرده است یا نکرده است؟
نایب رئیس ـ این اخطار راجع به آقای مخبر بود.
مخبر ـ بنده جسارتی به آقای آقا سید یعقوب نکردم فقط از کیفیت فرمایشاتشان تعجب کردم و این هم البته اختیاری نیست برای اینکه آقای آقا سید یعقوب همیشه راجع به معارف اظهاراتی می‌فرمودند و حالا فرمودند خوب نیست و راجع باین هم که می‌فرمایند که وزیر مسئول را خواسته‌اید و با او مشورت کرده‌اید یا نه؟ بنده می‌خواهم سئوال کنم که تعلیمات عمومی اجباری تاکنون سابقه داشته است که بنده وزیر مسئولی برای او بشناسم این راجع بوزارت معارف است و با وزیر معارف هم مذاکره شده است و قبول کرده‌اند که برای رسیدن بنظر ایشان ارسال شود. بنابراین لازم است قبل توجه بشود و بکمیسیون معارف برود و از آنجا بوزارت معارف ارسال بشود و در کیفیت اجرایش مذاکره کنند والا در اصل اینکه باید تعلیمات ابتدائی عمومی در مملکت جریان داد نه وزیر معارف مخالف بود نه هیچ یک از وزرای وقت و در اصل موضوع سئوال شده و موافقت کرده‌اند و ما هم پیشنهاد کرده‌ایم که به کمیسیون معارف رجوع شود و در آنجا مطالعه و دقت شود و راپرتی که عملی باشد تهیه نموده بدهند.
نایب رئیس – بنده تصور می‌کنم که ارجاع این طرح به کمیسیون معارف تنها کافی نباشد بکمیسیون قوانین مالیه هم باید ارجاع شود به جهت اینکه جنبه وضع مالیاتی دارد
مخبر ـ قبول می‌کنم
جمعی از نمایندگان ـ مذاکره کافی است.
نایب رئیس ـ رأی گرفته می‌شود به قابل توجه بودن این طرح…
. سهراب زاده ـ بنده پیشنهادی کرده‌ام راجع به خروج از دستور و مقدم است. نایب رئیس – حق با جنابعالی است ولی بهد از این امضایتان را واضحتر بنویسید که خوانده شود (پیشنهاد آقای سهراب زاده اینطور خوانده شد) بنده پیشنهاد می‌کنم از دستور این لایحه خارج شود سهراب زاده ـ بعقیده بنده دو نظریه در مجلس است و هر دو نظریه هم با تعلیمات اجباری مجانی موافقند ولی این لایحه یک نواقصی دارد که بعضی از آقایان از آن نقطه نظر مخالفت می‌کنند و حق هم با آنها است. مثل اینکه آقای آقا سید یعقوب مذاکره کردند که آیا با نماینده دولت مذاکره شده یا نه؟ این حرف اساساً صحیح است بعقیده بنده خوب است این راپورت را بکمسیون برگردانند و نماینده دولت را هم بخواهند اگر نماینده دولت موافقت کرد که مجدداً بمجلس بیاورندوالا که هیچ مخبر ـ بنده همانطور که در جواب آقای آقا سید یعقوب عرض کردم باز عرض می‌کنم با نماینده دولت مذاکره شد و قابل توجه هم دانسته‌اند و ما هم پیشنهاد کردیم و بیش از این هم در این موضوع عرض نمی‌کنم
نایب رئیس ـ رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای سهراب زاده آقایانیکه تصویب می‌کنند قیام فرمایند
(عده برخاستند)
نایب رئیس ـ تصویب نشد رأی می‌گیریم بقابل توجه بودن این طرح با ارجاع بکمیسیون مالیه و معارف. آقایانی که قابل توجه میدانند قیام فرمایند
(اغلب قیام نمودند)
نایب رئیس – قابل توجه شد (راپرت کمیسیون مبتکرات راجع به طرح قانونی آقای افشار بشرح آتی خوانده شد)
ماده واحده ـ مجلس شورای ملی به مزارت مالیه اجازه می‌دهند که شهر و توابع خط ارومیه را از تاریخ ۱۳۰۲ تا مدت سه سال از تأدیه مالیات مستقیم معاف دارد.
نایب رئیس ـ آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب – بنده اولا عقیده خودم را عرض می‌کنم که آقایان به بنده حمله نکنند بنده میدانم که ارومیه مورد تاخت و تاز واقع شده در دوره چهارم هم این مسئله محل توجه مجلس و تمام نمایندگان آذربایجان واقع شده و بالاخره نمایندگان آذربایجان پیشنهاد کردند و دولت صد هزار تومان اعانه برای ارومیه معین کرد و بنده از خود نماینده محترم ارومیه تصدیق می‌خواهم کجای ایران بوده است که گرفتار چپاول و غارت نبوده است اگر ما بخواهیم این پیشنهاد را قبول کنیم. بنده می دانم طرف بویر احمد شیراز و طرف بهبهان که تازه در اثر سرنیزه می‌خواهد یک امنیتی پیدا کند همین تقاضا را می‌کند. بالاخره همه همین حال را دارند کرمان و خراسان نصفش چپاول شده است اینها باید در مقام قضاوت مجلس واقعشده که تمام ایرانرا غربا و شرقا و شمالا و جنوبا در تحت نظر بگیرد. البته تمام مملکت فارس وهمدان و خراسان و کرمان و آذربایجان تماما در نظر ما علی السویه هستند و ما نماینده ایران هستیم و دولت که محل اعتماد ما است نظر می‌کند در هر جا که دید لازم به تخفیف است پیشنهاد می‌کند وقتی ما بخواهیم این را قبول کنیم همه جا بصدا در می‌آیند آخر هم موکل داریم آنوقت تکلیف مشکل می‌شود و همه می‌گویند شما در مجلس بودید و ارومیه مستثنی شده و ارومیه دیگر مالیات نخواهد داد آنوقت آنها هم همین انتظار را دارند. پس بنده معتقدم که این مسئله را به دولت پیشنهاد کنند دولت هم بعد از آنکه مفتش روانه کرد و تحقیقات خودش را کرد و دانست که ارومیه یا جای دیگر محل تاخت و تازه واقعشده است آنوقت پیشنهاد می‌کند ما هم رأی می‌دهیم. اما مجلس ارومیه را از مالیات معاف کند و جاهای دیگر که محل تاخت و تاز واقعشده‌اند معاف نشوند خوب ترتیبی نیست آنوقت فردا همین آقای آقا شیخ عبدالرحمن که نماینده بروجرد هستند ایشانهم برای بروجرد همین پیشنهاد را می‌کنند از اینجهت بنده مخالفم
نایب رئیس ـ آقای افشار (اجازه)
افشار ـ وزارت مالیه از سه سال قبل باینطرف در اثر تاخت و تاز و غارتهائی که نسبت به ارومیه واقح شد مالیا ت نمی‌گیرد. بعلاوه رعیت مالیات را برای چه می‌دهد؟ برای اینکه از تعرضات مصون باشد در صورتیکه در اثر بی مبالاتی دولتهای وقت قسمتی از مملکت مورد تاخت و تاز واقع شده‌اند. البته اینها حق دارند که از تأدیه عوارض دولتی معاف باشند و ارومیه از سه سال قبل بایطرف به موجب تضدیق وزارت مالیه مالیات نمی‌دهد و این پیشنهادی که بنده کرده‌ام نه از نقطه نظر اینستکه وزارت مالیه ارومیه را از کالیات معاف بدارد بلکه مقصود این است که این محلی را که وزارت مالیه تاکنون از آنجا چیزی مأخوذ نداشته است مجلس صورت قانونی بدهد که بعدها مامورین مالیه بعنوان موقوف المطالبه بودن از آنها مطالبه مالیاتی نکنند
نایب رئیس – آقای کازرونی (اجازه)
کازرونی - بنده فقط خواستم تکلیف مجلس را در مقابل کمیسیون مبتکرات معین کنم. بعد از این هر کس می‌تواند بر وفق آرزوی خودش یک طرحی بدهد می‌رود در کمیسیون مبتکرات حالا نه تنها کمیسیون بلکه تمام اهل عالم اساسا موافقند با این قبیل طرحها و کمیسیون مبتکرات بدون اینکه یک فکری در اطرافش کرده باشند که ببینند خوبست یا بد است عملی هست یا عملی نیست می‌آید در مجلس و یک مذاکره هم درش می‌شود و یک مقدار هم وقت مجلس ضایع می‌شود بالاخره می‌رود بیک کمیسیونی و دفن می‌شود. البته این موضوع را باید جلوگیری کرد. قانون این قبیل چیزها را پیش بینی کرده مخصوصاً در موضوع همین طرح و همین پیشنهاد بایستی نماینده وزارت مالیه را دعوت کرده باشند در کمیسیون و نظریاتش را جلب کرده باشند و در ذیل راپوتیکه می‌دهند بنویسند. که نماینده وزارت مالیه یا وزیر مالیه را حاضر کردیم او هم موافقت کرد یا مخالفت کرد آنوقت ان طرح را بیاورند در مجلس همین طور بنده بهم فردا یک پیشنهادی می‌دهم که از فارس هم مالیات گرفته نشود اما این عملی نیست حیفست وقت مجلس اینطور ضایق شود در هر صورت بنده سؤال می‌کنم از آقای مخبر محترم که آیا وزارت مالیه را در این موضوع دعوت کرده‌اند و مذاکره کرده‌اند و موافقت کرده است یا خیر و اگر موافقت کرده است چرا در راپرت ذکر نکرده‌اند بنده می‌خواهم عرض کنم برای جلوگیری از تضضیه وقت مجلس و عدم ارتکاب یک عمل بیهوده خواستم مجلس محترم این مسئله را کاملا در نظر بگیرند که نظائر پیدا نکند.
مخبر ـ فرمایشات آقای کازرونی بر چند قسمت بود اولا این طوری که فرمودند مثل این یود که آزادی و کلا راجع بدادن طرحها محدود شود و فرمودند فائده ندارد. چرا باید هر روز یک وکیلی یک طرحی پیشنهاد کند می‌خواهید بفرمائید هر طرحی که از طرف اقایان نمایندگان می‌آید ما بیندازیم دور این طور نیست ما تکلیفمان اینست که نگاه کنیم اگر قابل توجه است قبول کنیم والا رد کنیم و اینکه فرمودند کمیسیون مبتکرات باید نظریه وزیر مسئول را جلب کرده باشد البته کمیسیون بوظیفه خودش عمل کرده است و لازم نیست که برای هر راپرتی بنده عرض کنم که با وزیر مسئول صحبت شده است یا نه و علاوه بر اینکه با وزیر مسئول مذاکره شده است اساساً سه سال است که عملا وزارت مالیه بواسطه عدم امکان از ارومیه مالیات نمی‌گیرد چیزی که هست اگر این پیشنهاد تصویب شد. یک کاری که وزارت مالیه کرده است صور ت قانونی پیدا می‌کند.
نایب رئیس ـ آقای رضوی (اجازه)
رضوی – بنده هم مخالفم بجهت اینکه می‌بینم کار بمجلس کاملا افراط و تفریط است از یکطرف می‌بینم که بعضی مالیاتها را الغا می‌کنیم که یکجا بدهد یکجا ندهد از طرف دیگر یک لوایحی می‌آوریم که چند کرور خرجش می‌شود آخر اینها از کجا میاید و کجا خرج می‌شود اول عوض این مالیات مالیات دیگری معین کنید و آن وقت به بینید این ملت بدبخت استطاعتش را دارد که این تحمیلات بش بشود یا نه حالا این را تصویب کردیم انوقت فوراً یک مالیات دیگری می‌آید و آنوقت از کجا باید بدهید؟ و همین طور که آقای کازرونی هم فرمودند حالا ما بیائیم و مالیاتها را ملغی کنیم و هر روز خرج تراشی کنیم فردا هم می‌بینیم که مملکت پنج کرور ده کرور خرج دارد و میآئیم یک مالیاتهای غریب و عجیبی تصویب می‌کنیم اینست که بنده با معافیت و با هیچ کدامش موافق نیستم.
نایب رئیس ـ آقای امامی (اجازه)
امامی ـ بنده متأسفم از اینکه آقایان نمایندگان از وضعیت آذربایجان بهیچوجه اطلاعی ندارند اگر چنانچه اطلاع داشتند آذربایجان را با همدان و شیراز و طهران مقایسه می‌کردند. آذربایجان از وقتی که انقلاب مملکت ورولوسین شروع شده است همیشه آتش بوده است تا دو سال پیش مخصوصا از وقتی که جنگ بین الملل شروع شد و از عثمانی‌ها یک عده مهاجرین ادامنه و آشوری بعلاوه اکراد آذربایجان آمدند تا امروز مخصوصاً اطراف ارومیه و سلماس و یک قسمت از خوی راحتی ندیده و دچار خسارات و صدمات فوق العاده شدند چنانچه دولت هم بعد از فرستادن یک کمیسیونی بریاست مستر داموی امریکائی خودش تصدیق کرد و بنا شد یک اعانة بانها برساند متأسفانه اعانه هم که از طرف اهالی جمع شد ه بود حیف و میل شد و به آنها نرسید بعلاوه هملانطور که آقای افشار اظهار کردند وزارت مالیه عملا سه سال است از آن جا مالیات نمی‌گیرد که آقا تصور می‌کنند که یک عایداتی از دولت کسر شده است. در صورتی که وزارت مالیه تشخیص داده است که اهالی آنجا نمی‌توانند از عهدة تأدیه مالیات برایند دیگر آقایان چه حرفی دارند و فقط اقای افشار مقصودشان از دادن این طرح این بوده است که این مسئله صورت قانونی پیدا کند و در آتیه یک صورت موقوف المطالبگی پیدا نکند
. جمعی از نمایندگان – مذاکرات کافی است.
نایب رئیس ـ رأی می‌گیریم بقابل توجه بودن این طرح آقایان موافقین قیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند)
نایب رئیس ـ تصویب شد نسبت به ارجاع بکمسیون قوانین مالیه مخالفی ندارد.
(گفتند خیر)
نایب رئیس ـ معذلک باید رأی گرفته شود آقایانی که موافقند قیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند) نایب رئیس ـ تصویب شد. اگر آقایان موافقند چند دقیقه تنفس داده می‌شود. (درین موقع جلسه برای تنفس تعطیل و پس از سه ربع ساعت مجدداً تشکیل گردید)
نایب رئیس ـ آقای دولت آبادی (اجازه) دولت آبادی ـ طرح قانونی آقای ساکینیان راجع بتعلیمات ابتدائی عمومی که قابل توجه شد تقاضا می‌کنم آن طرحی هم که بنده در همین موضوع در تیر ماه تقدیم مجلس کردم و اکثریت آقایان نمایندگان هم آن را امضاء فرموده‌اند و حاضر است آنهم امروز قرائت شود و بعنوان اصلاح برود بکمیسیون معارف و ضمیمه آن طرح بشود که راپورت جامعی به مجلس تقدیم شده باشد.
جمعی از نمایندگان ـ صحیحست.
نایب رئیس ـ ماده واحده قرائت می‌شود. (بشرح ذیل قرائت شد)
ماده واحده ـ دولت دعوت می‌شود که تا آخر مسئله حاضر ۱۳۰۴ مواد قانون اساسی معارف را که راجع است باجباری بودن تعلیمات ابتدائی بموقع اجرا بگذارد.
نایب رئیس ـ بعنوان پیشنهاد اصلاحی تقریباً تلقی می‌شود و ارجاع می‌شود بهمان دو کمیسیونی که طرح آقای سهراب خان مراجعه شده است.
(خبر کمیسیون مبتکرات بطرح پیشنهادی آقای یاسائی و جمعی از نمایندگان راجع بالغاء مالیات سرشماری بشرح ذیل قرائت شد) کمیسیون مبتکرات طرح پیشنهادی آقای یاسائی و جمعی از نمایندگان را در خصوص الغای مالیات سرشماری (سری (مورد شور قر ار داده چون این مالیات ظالمانه و برخلاف عدالت بود. لذا کمیسیون طرح مزبور را قابل توجه دانسته و تقاضا دارد بکمیسیون قوانین مالیه ارجاع شود.
نایب رئیس ـ آقای یاسائی (اجازه)
یاسائی ـ موافقم
نایب رئیس ـ آقای دست غیب (اجازه)
دست غیب ـ موافقم
نایب رئیس – آقای رضوی (اجازه)
رضوی ـ بنده موافقم ولی چون قانون ممیزی راپورتش همین چند روزه به مجلس خواهد آمد خوبست موکول به همان قانون بشود و بنده لازم نمی دانم که یک طرح علی حده قابل توجه شود
. نایب رئیس ـ آقای دست غیب (اجازه)
دست غیب ـ قانون ممیزی بمجلس خواهد آمد و آقای رضوی هم تصدیق کردند و فرمودند باید صبر کنیم تا قانون ممیزی بمجلس بیاید. بنده عرض می‌کنم بر فرض که تمام این قسمت‌ها در آن قانون باشد. اینهم یک قسمت علی حده است مالیات سرشماری یعنی چه که انسانرا مثل حیوان و مثل خر حساب کنند. این ترتیب در هیچ جای دنیا نیست مگر در ایران آن هم در شهر‌ها نیست مگر قراء و قصبات حالا اگر بنا باشد بدهند باید شهرنشین‌ها هم بدهند و اگر بنا باشد ندهند هیچ جا ندهند. البته اینهم یک طرحی است و گمان می‌کنم بهر کمسیونهم که برود هیچ مذاکره لازم نداشته باشد
نایب رئیس ـ آقای داور (اجازه)
داور ـ موافقم
نایب رئیس ـ آقای فاطمی (اجازه)
فاطمی ـ بنده کمال موافقت را با این مسئله دارم ولی برای اطلاع خاطر آقایان از موقع استفاده می‌کنم و عرض می‌کنم که در هفته گذشته نواقص و اختلاف نظری که در قانون ممیزی بود رفع شد و فقط یک جلسه لازم است که کمسیون قوانین مالیه با حضور نماینده مالیه منعقد شود و راپورت آن تهیه و تقدیم مجلس شود و هیچ معطلی هم ندارد و امروز عصر کمسیون قوانین مالیه منعقد می‌شود و راپورت راجع به ممیزی برای روز پنجشنبه تقدیم مقام ریاست خواهد شد که طبع و توزیع بشود و می‌توان روز یکشنبه آتیه جزو دستور قرار داد و این مسئله هم در یکی از مواد آن تصریحاً ذکر شده و این مسئله تنها هم نیست خانواری و چیزهای دیگر هم هست. حالا اگر امروز یکی از آنها را بطور قابل توجه رأی بگیرید و برود به کمسیون و برگردد مستلزم یک طول مدتی است. در صورتی که یک قانونی تهیه شده است و بعد از آنکه آقایان به آن قانون رأی دادند تصریحاً هم سرانه خانواری و همه اینها الغاء می‌شود. لهذا بنده پیشنهاد می‌نمایم نه اینکه اینطرح رد شود بلکه از دستور اروز خارج شود. اگر قانون ممیزی اینطور که بنده عرض می‌کنم در هفته آتیه مطرح شد که منظور آقایان تأمین می‌شود و اگر نشد آنوقت ممکن است این یکی را مطرح کنید والا این را بنده مضر میدانم که این یک مسئله بگذرد و سایر مالیاتهای دیگر از قبیل خانواری و غیره که اکثریت مجلس با آنها م. افق نیست باقی بماند. باین جهت بنده پیشنهاد می‌کنم از دستور خارج شود و بماند برای هفته دیگر
اخگر ـ (مخبر کمسیون مبتکرات) ـ ممکن است بقابل توجه بودن این طرح رأی گرفته شود و برود به کمسیون. اگر قانون ممیزی بزودی آمد که این هم در جزء آن الغا می‌شود و اگر قانون ممیزی بتعویق افتاد ممکن است از همان کمسیون این را پیشنهاد کنند معذلک ممکن است پیشنهاد کنند بنده قبول می‌کنم.
نایب رئیس ـ اگر مایل به خروج از دستور هستید کتباً پیشنهاد کنید آقای فاطمی (اجازه)
فاطمی ـ بنده عرضی ندارم
نایب رئیس ـ آقای بیات (اجازه)
مرتضی قلی خان بیات ـ عرضی ندارم
نایب رئیس ـ آقای میرزا یدالله خان (اجازه)
آقا میرزا یدالله خان ـ موافقم
نایب رئیس آقای مدرس (اجازه)
مدرس ـ آقای مخبر هم در این مسئله تأمل کنند من خیال می‌کنم اگراین پیشنهاد رفت به کمسیون قوانین مالیه این پیشنهاد را از آن لایحه مجزا می‌کنند و یک اندازه اسباب اشکال می‌شود ولی اگر جزو آن قانون باشد تمامش اصلاح می‌شود و می‌آید معذلک اختیار با مجلس است. من گمان می‌کنم اگر آقای مخبر قبول می‌کنند که بعد مطرح شود اصلح و انفع خواهد بود معذلک اختیار با خودشان است.
مخبر ـ بنده هم قبول می‌کنم بعد مطرح شود.
نایب رئیس ـ آقایان اگر موافقت می‌فرمایند جلسه را ختم کنیم
(گفته شد صحیح است)
نایب رئیس ـ جلسه آینده روز پنج شنبه نوزدهم شهریور ماه چهار ساعت قبل از ظهر دستور هم دستور امروز که قبلا معین شده خواهد بود.
اولا خبر کمسیون قوانین مالیه راجع به معافیت یک دستگاه اتومبیل کارخانه کبریت سازی تبریز
ثانیاً خبر کمسیون تجدید نظر در قانون انتخابات راجع به تفسیر اصل سی و دوم قانون اساسی
ثالثاً خبر کمسیون بودجه راجع به ورثه مرحوم میرزا محمود خان مشاورالملک.
آقای کازرونی (اجازه)
کازرونی ـ بنده خواستم تقاضا کنم قانون بلدیه در جلسه آتیه بعد از این مسائل جزو دستور شود. (مجلس مقارن ظهر ختم شد)
نایب رئیس مجلس شورای ملی سید محمد تدین
منشی ـ دکتر احتشام طباطبائی
منشی ـ م. شهاب