مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۶ دی ۱۳۴۴ نشست ۲۳۲
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و یکم | تصمیم‌های مجلس | قوانین انقلاب شاه و مردم |
مذاکرات مجلس شورای ملی
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز شنبه ۱۶ دی ۱۳۴۴ نشست ۲۳۲
فهرست مطالب:
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره۲۱
جلسه: ۲۳۲
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنجشنبه (۱۶) دی ماه ۱۳۴۴
فهرست مطالب:
۱-قرائت اسامی غائبین جلسه قبل
۲-تصویب صورتجلسه سهشنبه ۱۴ دی
۳- بقیه مذاکره و تصویب گزارش شور دوم کمیسیون دادگستری راجع به اجزاه اجرای لوایح وزیر دادگستری پس از تصویب کمیسیون مشترک دادگستری مجلسین و ارسال به مجلس سنا
۴-شور دوم و تصویب گزارش کمیسیون بودجه راجع به واگذاری تهیه و تنظیم بودجه کل کشور به سازمان برنامه و ارسال به مجلس سنا
۵-اعلام وصول چهار فقره لایحه قانونی اصلاحی از مجلس سنا
۶-اعلام وصول گزارش ماهانه آذر کمیسیونها جهت چاپ در صورت جلسه
۷-قرائت دستور و تعیین موقع جلسه بعد - ختم جلسه
مجلس در ساعت نه و چهل و پنج دقیقه صبح به ریاست آقای مهندس عبدالله ریاضی تشکیل گردید.
۱-قرائت اسامی غائبین جلسه قبل
رییس- اسامی غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
غائبین بااجازه - آقایان:
ارسنجانی- دکتر اسفندیاری- دکتر خطیبی- تبریزی- دکتر حسینی- حقشناس- خواجه نوری- ذبیحی- روحانی- زرگرزاده- زند- دکتر سامی‌راد- سرتیپ‌پور- دکتر صاحب‌قلم- مهندس عطایی- دکتر مبین- مرتضوی- کیهان یغمایی- آقایان - حاذقی- دکتر حکیم- شوشتری- دکتر مصباح زاده
غائبین مریض- آقایان:
دکتر حاتم- حبیبی- کشفی- دکتر بقایی یزدی- مهندس پرویز بهبودی - پورادبی- دکتر پورهاشمی- رجایی- دکتر رشتی- صائب- دکتر قراگزلو- مافی- مهندس مالک- دکتر موثقی- موقر- مهرزاد- سرلشکر همایونی- بانو دکتر دولتشاهی- بانو نفیسی.
۲-تصویب صورت جلسه سه شنبه ۱۴دی
رییس-صورتجلسه روز سهشنبه خدمت خانمها و آقایان توزیع شده است، نسبت به صورت جلسه نظری نیست؟ (اظهاری نشد) صورت جلسه روز سهشنبه تصویب می‌شود.
۳- بقیه مذاکره و تصویب گزارش شور دوم کمیسیون دادگستری راجع به اجازه اجرای لوایح وزیر دادگستری پس از تصویب کمیسیون مشترک دادگستری مجلسین و ارسال به مجلس سنا
رییس- دنباله بحث در کلیات آخر لایحه اجازه اجرای لوایح وزیر دادگستری پس از تصویب کمیسیون مشترک مجلسین مطرح است آقای دکتر مهذب تشریف بیاورید.
دکتر مهذب- از مقام ریاست مجلس و همکاران محترم که موافقت فرمودند دنباله عرایض دیروز بنده به امروز موکول شود بسیار متشکرم و یقین دارم که خستگی امروز نمایندگان مسلماً کمتر از دیروز است و مسلماً شنیدن عرایض بنده هر اندازه شاق باشد آسانتر است برای این که رشته کلام از دست نرود خیلی مختصر آنچه که دیروز عرض کردم فهرست‌وار می‌گویم، عرض کردم ایراد عدهای که به لایحه گرفته شد موضوع بررسی در کمیسیون مشترک دادگستری است عرض کردم اصولاً کارها و لوایح باید در کمیسیونها که محیط محدودتری هستند و صرفنظر از افراد کمیسیون متخصصین در آن شرکت می‌کنند و اظهار نظر می‌فرمایند حل و فصل بشود و این یک روش کلی و دنیاپسند است که امروز در بسیاری از کشورهای دیگر و بسیاری از قوای مقننه ممالک دموکراتیک این روش هست و روز به روز هم تقویت می‌شوند همچنین عرض کردم این روشی است که در مملکت ما سال‌ها است از آن پیروی شده و حتی رهبران مشروطیت و مقدمین قانون اساسی از آن پیروی کردهاند و طبعاً اگر عمل خلافی بود هرگز چنین کاری نمی‌کردند حتی ذکر خیری از مرحومان مشیرالدوله و مؤتمن‌الملک و صنیع‌الدوله و سیدنصرالله تقوی رییس سابق دیوان کشور شد که آنها بر آنچه که در آن زمان شد صحه گذاشتند و آنها بودند که پیشوایان قانون اساسی مملکت ما بودند و عرض کردم جلسه علنی باید واقعاً محدود به بحث در سیاستهای کلی مملکت باشد جلسه علنی باید سیاست کلی اقتصادی، سیاسی و اجتماعی و مسائل عمده دیگر در آن مطرح شود جلسه علنی جای سؤال از دولت و احیاناً استیضاح از دولت است وقت جلسه علنی الحق نباید صرف مسائلی بشود که بتوان آن مسائل را در کمیسیونهای مربوط که برای این کار تشکیل شدهاند گرفت همین طور عرض کردم در چهل سال قبل اختیار به کمیسیونی داده شد که خیال می‌کنم دوازده نفر بوند که آنها بنشینند و قوانین حقوقی و جزایی آن روز را مورد مطالعه و بررسی قرار بدهند و تصویب کنند و به مرحله اجرا بگذارند قانونی که در این راه گذشته بود خواندم و با اجازه خانمها و آقایان اجازه اجرای قانون جزای آن روز را هم اینجا می‌خوانم «چون به موجب قانون مصوب دهم عقرب ۱۳۰۳ وزیر عدلیه مجاز است کلیه لوایح قانونی را که در دوره پنجم تقنینیه به مجلس پیشنهاد می‌نماید پس از تصویب کمیسیون عدلیه مجلس شورای ملی به موقع اجرا گذارده پس از آزمایش (پاینده- و آزمایش) در عمل نواقصی را که در ضمن عمل ممکن است معلوم شود تکمیل و ثانیاً برای تصویب مجلس شورای ملی پیشنهاد نماید علیهذا قسمت اول قانون مجازات عمومی که مشتمل بر ۱۶۹ ماده است و به تصویب کمیسیون عدلیه مجلس رسیده است قابل اجرا است رییس مجلس شورای ملی سید محمد تدین» به موجب همان قانون آن روز بود که هنوز هم قضات ما (طباطبایی- هنوز هم در حال تجربه و آزمایش هستند) عرض می‌کنم در خصوص تجربه و آزمایش هم هنوز آن قانون آزمایشی وجود دارد و خیال نمی‌کنم که ما از لحاظ کلمه آزمایش گرفتار اشکال باشیم و این را هم توضیح می‌دهم که این قانون هنوز هم در حال اجراء است و به موجب آن اشخاص را تبرئه می‌کنند یا محکوم می‌نمایند البته آنهایی را که جرم کردهاند محکوم می‌کنند یا محکوم می‌نمایند البته آنهایی را که جرم کردهاند محکوم می‌کنند در آن وقت هم کلمه آزمایش پس از قانون بود آزمایش نه از این لحاظ بود که جنبه آزمایشی داشته باشد جناب آقای پاینده آزمایشی از لحاظ تشریفات است و در اصل ماهوی قانون تأثیری ندارد چون این قوانین با تشریفات دیگری غیر از تشریفات قوانین عادی می‌گذرد احیاناً و استثنائاً آنها را می‌گویند قوانین آزمایشی ولی از لحاظ قدرت قانونی و قوت اجرایی درست همان قدرت قانونی و قوت اجرایی قوانین عادی را دارد وهیچ فرقی بین این دو قانون نیست (صحیح است) چون با تشریفات خاصی گذارنده شده و با تشریفات شور اول و شور دوم جلسه علنی نبوده احیاناً و استثنائاً یک کلمه آزمایشی پشت سر آن گذاشته شده است از این جنبه که بگذریم تمام قوانین حکم آزمایشی دارند جناب آقای پاینده
قوانینی که صد سال پیش گذشته، ده سال پیش گذشته و یا ده سال دیگر می‌گذرد همه حکم آزمایشی دارند چرا؟ چون قوانین همیشه و اصولاً با زمان و مکان تغییر می‌کنند (صحیح است) وقتی که قانون با زمان و مکان تغییر می‌کند یعنی در عمل مجریان مواجه با مشکلاتی می‌شوند و می‌آیند مجوزی می‌گیرند که آن را اصلاح کنند اگر قانون آزمایشی باید اصلاح بشود قانون عادی چرا اصلاح می‌شود حتی قوانین عادی از این اصل کلی مستثنی نیستند قانون اساسی هم که برای ما حقیقتاً مقدس است قابل تغییر و تحول و تفسیر است و جالب این که خود قانون اساسی درباره تغییر و تفسیر آن روشهای به خصوصی پیشبینی کرده است (کبیری- چند اصل آن قابل تغییر نیست) آن را هم عرض می‌کنم آن هم به علت وجود سنن مقدس مملکت ما است به آن هم می‌رسیم احسنت بر شما، بنابراین همانطوری که قوانین آزمایشی در عمل و با گذشت زمان ممکن است تغییر بکند قوانین عادی هم از این اصل کلی مستثنی نیستد یکی دیگر از همکاران عزیز صحبت از سنت کردند گفته شد چطور در بعضی موارد به سنن گذشته استناد می‌کنیم و در بعضی مراحل آنها را کهنه و فرسوده و نامتناسب با زمان میدانیم، این حرف کاملاً صحیح است، بله همکاران محترم بسیاری از سنن هستند که کهنه و فرسوده شدهاند و باید از بین بروند و بسیاری از سنن هستند که برای ما مقدس هستند و با خون ما ممکن است از بین بروند، مثلاً اصل کهنه ارباب و رعیتی یک سنت کهنه دیرینه و فرسودهای بود در مملکت ما (صحیح است- احسنت) و متناسب با دوره و زمانه ما نبوده و به اراده شاهنشاه بزرگ ما ملغی گردید (صحیح است) و بساطش امیدوارم برای همیشه پیچیده شده باشد (انشاءالله)، درعین حال سلطنت سنتی است مقدس (آفرین) که برای ما ایرانیها همیشه مقدس بوده و مقدس خواهد بود (صحیح است- احسنت) افتخار و امتیاز ما ملت ایران این است که دو هزار و پانصد سال است این سنت مقدس خودمان را حفظ کردهایم و امیدواریم بچه و نوه و نوادگان ما این سنت را حفظ کنند بنابراین در اینجا است که سنت حفظ می‌شود و دوباره اصول ارباب و رعیتی است که سنت لغو می‌شود اما در موضوع ارجاع امری به کمیسیون سنتی است و سنت خوبی بوده سنتی بود که ما امروز آن را پسندیده و متناسب با زمان و مکان خودمان میدانیم و بنده شخصاً امیدوارم که این سنت هم تثبیت بشود که قوانین در کمیسیونهای مجلس که جنبه تخصصی دارند حل و فصل بشود (صحیح است) از این بحث هم می‌گذارم موضوع دیگری که بعضی از همکاران محترم اشاره کردند موضوع عدم رسیدگی در جلسه علنی و بالنتیجه سلب حق اظهار نظر آنها در موارد مختلف است گفته شد که از این لحاظ ممکن است بعضی نتوانند چنانچه باید و شاید وظیفه خود را انجام بدهند به نظر مخلص قضیه کاملاً عکس است آقای دکتر عاملی موقعی که ماده واحده را تقدیم مجلس کردند توضیح دادند که کلیه لوایحی که من‌بعد در اثر تصویب این لاحیه به کمیسیون خواهد رفت قبلاً در جلسه علنی تقدیم خواهند کرد و چیزی نیست که از کسی پوشیده بماند با وجود این پیشنهاد شد کمیسیون و دولت هم پذیرفتند که لوایح طبع و توزیع بشود تا نمایندگان ذی‌علاقه بتوانند پیشنهادات اصلاحی خود را در کمیسیون مطرح کنند امیدوارم آنهایی که واقعاً علاقمند هستند با دقت لوایح را بخوانند با دقت لوایحی که چاپ و برای همین موضوع بین نمایندگان توزیع می‌شود مورد بررسی قرار بدهند و در کمیسیون به خصوص حاضر شوند و به این اکتفا نکنند که در جلسه علنی نظرات خود را فرمودهاند حقیقت و انصاف حکم می‌کند که متخصصینی که اینجا بر علیه این لایحه صحبت کردند در کمیسیون حاضر شوند مبادا کمیسیون از نظر اصلاحی آنها بیبهره بماند که در این صورت ملت بیبهره خواهند ماند و در این صورت گناه بر گردن کسانی است که در کمیسیون حاضر نشوند و نسبت به تنقیح قانون اظهار نظر نکنند (صحیح است- احسنت) (صادق احمدی- جناب آقای دکتر مهذب این نظر شما بسیار صحیح است) دلیلش هم این است که در کمیسیون مسلماً مسائل را بهتر می‌شود پذیرفت کمیسیون محیط محدودتری است کمیسیون جایی است که متخصصین را می‌شود دعوت کرد و با کمک آنها یک قانونی را که متناسب با وضع زمان و مردم این مملکت است تصویب کرد (دکتر جعفری- رسیدگی کمیسیون که مانع رسیدگی مجلس نیست) جناب سرور عزیزم تشریف نداشتید
والا خیال می‌کنم شما هم صددرصد جزء معتقدین این لاحیه درمیآمدید (دکتر جعفری- ابداً؟) بنده عرایضم خیلی اساسی است یک مطلبی گفته شد به نظر بنده این جا هم یک کمی کم محبتی شد لایحهای که تقدیم مجلس شد و لایحهای که فعلاً در مجلس مطرح است یک فرق اساسی با هم دارد در لایحه فعلی گفته شده که لایحهای که تحت عنوان تحول اساسی به مجلس داده شده بنابراین مجلس مسئولیتی از لحاظ تحول اساسی از لحاظ این قضیه ندارد اگر در مملکت تحولی ایجاد کرد افتخارش مربوط به وزیر دادگستری است و اگر نکرد باز هم مسئولیتش از این لحاظ به خصوص به عهده تهیهکنندگان آن است.
رییس- آقای دکتر مهذب وقت جناب عالی تمام شد.
دکتر مهذب- بنده اجازه می‌خواهم که یک ربع دیگر صحبت کنم.
جمعی از نمایندگان - بفرمایید رأی می‌دهیم.
رییس- خانمها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام بفرمایند (اکثراً برخاستند) تصویب شد بفرمایید.
دکتر مهذب- از سروری که نسبت به من مبذول می‌فرمایید بسیار سپاسگزارم به خصوص از دوستان اقلیت چون اکثریت به من محبت دارند در هر حال عرض می‌کنم مشکل دیگری که مطرح شد مشکل دادگستری و مشکل حقوقی مملکت به طور کلی است که اینجا گفته شد و کسی هم فکر نمی‌کنم مخالف این امر باشد قضات دادگستری واقعاً از جمله پرکارترین، فداکارترین و شاه‌دوست‌ترین و جدیترین طبقه خادمین مملکت هستند (صحیح است) مشکل، همکاران محترم در نقص و پیچیدگی مقررات و قوانین فعلی است اینجاست که دست قاضی بسته است و نمی‌گذارد آن طوری که وجدان قاضی حکم می‌کند رأی بدهد جناب آقای دکتر جعفری در چند مورد نسبت به پروندههایی که رسیدگی می‌فرمودید دیدید که باید یک کسی تبرئه بشود یا یک رأی عادلانهتری صادر بشود ولی قانون و مقرارت اجازه نمی‌داد در بسیاری موارد فرض کنید پدری در اثر خبط پسرش کشته می‌شود اتومبیل دارد می‌رود زیر اتومبیل قاضی مجبور است او را محکوم بکند (دکتر جعفری- قانون همیشه حاکم است) این غلط است، در هر حال دستگاه دادگستری مملکت نمی‌تواند خدمات خود را هماهنگ با اصول مقدس ما انجام بدهد مگر این که در مقررات و تشریفات و انجام امور تغییرات اساسی بدهد و باید تحول اساسی در نحوه رسیدگی در مقررات قضایی، در آیین دادرسی مدنی و کیفری داده شود والا این عدم رضایت این وضع خاصی که مورد توجه تمام نمایندگان محترم و ملت ایران است باقی می‌ماند خوشبختانه همان طور که چهل سال قبل مشکل دادگستری آن روز مورد توجه قرار گرفت امروز هم همین نارضایتی مردم در اثر ضعف قوانین و پیچیدگی مقررات مختلف مورد توجه دادگستری قرار گرفته ماده واحده به وسیله آقای وزیر دادگستری تقدیم مجلس شورای ملی شده که نمایندگان محترم این وضع من است بیایید اجازه بدهید تا وضع را اصلاح کنیم خیال نمی‌کنم کاری بهتر از این بشود کرد اعتراض به ضعف مقررات هم اداری و هم قضایی و کوشش در بهبود آنها، امیدوارم آقای دکتر عاملی در اجرای لوایح تقدیمی آینده و این لایحه موفق باشند و واقعاً ملت ایران این لایحه را یک لایحه تحول اساسی حساب بکند چنانچه خود تهیهکنندگان قانون میدانند در خاتمه لازم میدانم اشاره بکنم به فرمایشات یکی از دوستان خیلی خیلی عزیزم که اگر فراموش نکنم فرمودند سرنوشت لایحه با یک رأی معلوم شد اگر غیر از این باشد یک مکتب جدید سیاسی در دموکراسی است همیشه دموکراسی معنایش این بوده و هست که نصف به علاوه یک حکومت می‌کند (صحیح است) مگر شأن دموکراسی غیر از این است که یک نفر از آن نصفه دیگر در این نصفه بیشتر باشد تا یک امری به مرحله قطعیت در بیاید؟ (صحیح است) پنج حتماً بیشتر از چهار است و پنج نمی‌تواند کمتر از چهار باشد اتفاقاً در کمیسیون دادگستری آن روز به تمام آنهایی که رأی موافق دادند قاضی و وکیل نبودند و تمام آنهایی هم که رأی مخالف دادند وکیل وقاضی دادگستری نبودند توضیحاتی داده شد و نمایندگان مجلس شورای ملی با ایمان خودشان به آنچه در کمیسیون توجه کرده بودند رأی دادند ولی آن چیزی که گفته شد و به نظر بنده افتخار مجلس است این است که آن رأی برای یک زن وابسته بود عدم تساوی زن و مرد اصلی از اصول فرسوده و از سنن کهنهای بود که در انقلاب ششم بهمن شکسته شد و از بین رفت (صحیح است) و برابری زن و مرد بود اعلام شد (صحیح است) رأی یک
زن درست مثل رأی یک مرد حکومت می‌کند و این افتخار خیال می‌کنم برای سرکار خانم تربیت در این مورد به خصوص در صفحه تاریخ مشروطیت مملکت ثبت بشود (صحیح است) افتخار داریم که زنهای مملکت را با مردها برابر میدانیم و غیر از این هم نمی‌تواند باشد جداً سرکار خانم تربیت به شخص شما تبریک می‌گویم نه از این لحاظ که هر دو یک مسلک داریم از این لحاظ که رأیی گفته شد رأی یک زن بود رأی شما بود که سرنوشت بیست و سه میلیون نفر را آن طور که گفته شد معلوم می‌کند و افتخارش برای همه ما و به خصوص شخص شما باقی خواهد بود (بانو جهانبانی- بفرمایید که به هر حال رأی اکثریت بود) در هر حال اکثریت در تمام دنیا مقدس است چه بسا با یک ردی سرنوشت ممالک و سرنوشت دنیا معلوم می‌شود بایستی همینطور هم باشد معنای دموکراسی همین است و به جز این نمی‌تواند باشد بیش از این عرضی ندارم و از توجهی که فرمودید صمیمانه سپاسگزارم (احسنت).
رییس-پیشنهادی برای کفایت مذاکرات رسیده که پس از بیانات آقای دکتر عاملی مطرح می‌شود آقای دکتر عاملی تشریف بیاورید.
وزیر دادگستری- در این لایحه به قدری صحبت شده است که واقعاً صحبت کردن بنده زائد است تصور می‌کنم هیچ نکته مبهمی در نظر نمایندگان محترم نیست بلکه در نظر هر کسی کوچکترین علاقهای به تصویب یا عدم تصویب این لایحه داشته باشد کوچکترین نکته ابهامی باقی نمانده باشد زیرا مطالب همانطور که فصحاء مجلس فرمودند هر چه گفتنی بود گفته شده است حتی نگفتنی هم گفته شده است بنابراین چیزی باقی نمانده است که گفته بشود مع‌ذلک لازم بود که چند کلمهای در اینجا عنوان کنم زیرا تردیدی نیست که نمایندگان محترم بایستی مستحضر باشند از این که نسبت به نظریاتی که در هر مورد گفته می‌شود نظر وزیردادگستری چه خواهد بود. استحضار دارید که هر شغلی برای شخص یک انحراف روانی ایجاد می‌کند که غالباً تحت تأثیر شغل خودش واقع می‌شود این شغل دادگستری هم شغل عجیبی است که آدم را در یک وضعی قرار می‌دهد که نمی‌تواند همه چیز را باور کند (پاینده - نفرمایید انحراف روانی بفرمایید کیفیت روانی) به قول استاد پاینده کیفیت روانی ایجاد می‌کند ولی نه انحراف روانی است به نظر بنده انحراف است برای این که بنده خیلی خوشوقت بودم آن‌قدر قلب صاف و پاکی داشته باشم که هر چه جنابعالی می‌فرمایید یا هر یک از دوستانم می‌فرمایند باور کنم اگر اینطور بود خیلی خوب بود پزشکان عادی را ملاحظه فرمودهاید وقتی که به آنها مراجعه می‌کنید و می‌گویید دستم درد می‌کند یا پایم درد می‌کند او حرف شما را باور می‌کند و هیچ تردیدی نمی‌کند که این آقا دروغ می‌گوید هیچ پزشکی این تردید را پیدا نمی‌کند اما تشریف بیاورید پهلوی پزشک قانونی هر چه بگویید باور نمی‌کند چرا؟ برای این که او بسیار دیده است که کشته ساختهاند یک مردهای را تبدیل به کشته کردهاید و یک کشتهای را تبدیل به مرده کردهاند وقتی او چنین چیزهایی را دیده است او نمی‌تواند همه مطالب را باور کند (پروین - مگر زندهها را تبدیل به مرده نمی‌کنند؟) واقعاً همینطور است که می‌فرمایید بنابراین جنابعالی هم دچار این انحراف بنده هستید مشکل است که انسان همه چیز را باور کند یکی از نمایندگان که بنده اسم‌شان را نمی‌برم چون در جلسه حضور ندارند و معلوم است غایبند وقتی که عنوان کردند بیا و این کار را بکن و این کار را نکن طوری در من تأثیر کرد که من گفتم واقعاً راست می‌گوید پا شوم و بروم و لایحهای را پس بگیرم و همه را راحت کنم ولی این کیفیت روانی و آن انحراف شغلی به بنده اجازه نداد فکر کردم ممکن است واقعاً ایشان هم به آنچه که می‌گویند باورشان نباشد من چرا به این زودی باور کنم و بروم لایحهام را پس بگیرم (یکی از نمایندگان - همینطور است) بله همین طور است در خارج با رفقا صحبت کردم که چطور است ما این لایحه را که با همه مشورت کردید و تمام معایب دستگاه‌تان را مدعی شدید با این لایحه می‌خواهید اصلاح کنید پس بگیرید همچون چیزی نمی‌شود بر عکس این را هم عرض می‌کنم یک نماینده دیگری هم بیاناتی فرمودند که چون امروز بنده قرار بر این گذاشتهام که اسم نیاورم اسم هیچکس را نمی‌آورم
بیاناتی فرمودند باور کنید از اول تا آخر در دل من نشست هر چه خواستم تردید کنم در بیانات ایشان که جزء اکثریت هم نبودند که بگویم برای تقویت وزیر دادگستری این حرف را می‌زند (یک نفر از نمایندگان- آقای صادق احمدی بود و مرد بسیار شریفی است) به هر حال فرمایشات ایشان به قدری در دل من نشست که بنده تمام فرمایشات ایشان را از اول تا آخر منهای اختلاف سلیقههایی که داریم دیدم از دل است البته این که بنده می‌گویم یک نماینده خیر، چندین نماینده در عین اقلیت و بین منفردین حرفهای بسیار خوب هم زدند و بنده هم واقعاً استفاده کردم (آفرین) و این پند دوست عزیزم آقای رامبد را کاملاً به جان و دل می‌خرم که از نقادی باید استفاده کرد (احسنت) اگر می‌خواهید کارهای بزرگ انجام بدهیم عیب ما را بایستی قبل از انجام کار بگویید تا اگر عیبی در آن کار هست انجام نشود (احسنت) و بنده هم در آنجاهایی که باور کردم مطمئن باشید عمل خواهم کرد اما افسوس از جاهایی که باور نکردم. در بیانات نماینده محترم بود که دادگستری سوژه خوبی بود سوژه هم یعنی موضوع واقعاً هم موضوع خوبی است برای صحبت کردن دستگاهی که بنا به قول نماینده محترم اشخاص ناراضی در این دستگاه مساوی اشخاص راضی نیستند و به قول ایشان گاهی یک طرف از دادگستری ناراضی می‌شود و گاهی هر دو طرف و به این ترتیب اشخاص راضی و ناراضی در آنجا مساوی نیستند البته برای این مردم چون اشخاصی که بیطرف هستند نسبت به دادگستری کمتر توجه می‌کنند ولی برای یک اشخاصی که یک مختصر علاقه و ارتباطی با این دستگاه پیدا کرده باشند که یا راضی یا ناراضی باشند صحبت کردن و عنوان کردن مطالب بسیار خوب است و اگر گویندگان بتوانند با گفتههای خودشان برای فرمایشات خودشان طرفدار پیدا کنند مسلماً طرفداران‌شان خیلی زیادتر خواهد بود ولی مشکل کار و شجاعتی که لازم است در آنجا است که برای همین دستگاهی که ناراضی زیادتر از راضی دارد برای همین دستگاه اقدامات حاد و تند بشود در عین حال در چنین مجلسی ثابت بکنیم که این اقدامات لازم است بنده البته در مجلس انتظار نداشتم که یکی از آقایان بگوید که شایع است که عاملی می‌خواهد که از مقدورات دادگستری علیه مخالفین استفاده کند (یک نفر از نمایندگان- بدون مطالعه گفتهاند) این شایعه را بنده گوشم فقط از این تریبون شنید بنابراین این شایعه بعد از گوینده و تأیید کنندهای که فرمودند از اینجا شروع شده است مخالفین در دستگاه دادگستری چه امکانی ممکن است به بنده بدهند که بنده علیه آنها بخواهم استفاده کنم بنده کی چنین اقدامی کردهام و بنده کی این امتحان را دادهام که این دومش باشد (قراچورلو- اگر کسی نقطه ضعف نداشته باشد از دادگستری وحشت ندارد) (یک نفر دیگر از نمایندگان - شما آن‌قدر خوب هستید که هیچ مخالف ندارید) بنده همانطور که فرمودید البته مخالفی ندارم و مخالفین را مخالفین لایحه میشمارم و برای مخالفین بنده نهایت احترام را دارم (احسنت) فرمایش یکی از آقایان که گفت اگر این مخالفین نبودند باید می‌آمدید التماس می‌کردید تا کسی مخالفت می‌کرد این صحیح است برای این که این لایحه یا هر لایحهای بایستی در اینجا حلاجی بشود و درست رویش مطالعه بشود تا مخالفین بیانات خودشان را نگویند موافقین نمی‌توانند نقاط ضعف را مورد توجه قرار بدهند چنان‌که گفتند و مورد توجه قرار گرفت البته بیاناتی که در کلیات شد همه در مجلس جوابگویی شد ولی پیشنهاداتی که شده بود یکی یکی در موقع طرح لایحه در کمیسیون مورد توجه قرار گرفت مخالفین لایحه همه حاضر بودند مطالب خود را عنوان کردند البته اکثریت است و اقلیتی هیچ اقلیتی هم نمی‌تواند بگوید که من رجحانی بر اکثریت دارم هیچ چنین چیزی نیست راست است که عدد است ولی عدد بنده خیال می‌کنم جایی که کمال تساوی را دارد در مجلس است در کمیسیون هم همینطور است عدد پنج هر چه شما بخواهید هر فلسفهای که عنوان بکنید زیادتر از چهار است خاصه با تساوی اعدادی که چهار و پنج را تشکیل می‌دهد به هر حال عرض کردم مخالفین مخالفین لایحهاند تصویب این لایحه برای بنده زحمات تازهای ایجاد می‌کند بنده شخصاً نفعی از این کار نمی‌برم (صحیح است) (یک نفر از نمایندگان - اجتماع نفع می‌برد نفع مملکت است) نفع مملکت است کاملاً صحیح است شخص
بنده نفعی ندارم و برعکس شخص بنده پس از تصویب این لایحه دچار زحمات شبانه روزی بیشتری خواهم شد زیرا هر کاری کارهای جدیدی را بوجود می‌آورد فرمودند که دو سال گذشته است و هیچ کاری نشده است می‌خواهم بگویم در این دو سال اگر کاری نشده و اگر بخواهم این حرف را بنده باور کنم لازم بود که لااقل نماینده محترمی که این عقیده را دارد یک سؤالی می‌کرد از وزیری که در مقابل ملت مسئول است آن نماینده هم مسئول است سئوال بکند از وزیر که چه می‌کنم در این مدت هیچ سؤالی نشد بنابراین باید بگویم که گوینده به حرف خودش عقیده ندارد زیرا بنده نمی‌توانم معتقد باشم که ایشان وظایف خودشان را انجام ندادهاند حتماً انجام دادهاند و حتماً در این دو سال هم اگر از بنده گناهی دیده بودند سؤال می‌کردند (حیدر صائبی- آقای وزیر دادگستری این بیانصافی است پس این همه خانههای انصاف چه بود؟) مطلبی با کمال بیانصافی اینجا عنوان شد که چه اصراری در مکتوم ماندن لایحه ۱۶ مادهای هست آیا عرضه کردن لایحه ۱۶ مادهای به مجلس شورای ملی این مکتوم است، این لایحهای که همه جا چاپ و منتشر شد این مکتوم است، دوست عزیزم جناب آقای احمدی فرمودند دستور بدهید این لوایح را مرتباً منتشر بکنند بسیار بسیار نظر صحیحی است ولی همین لایحه هم منتشر شد بنده عرض می‌کنم که بنده هم نکردم نمایندگان مطبوعات با کمال اصرار در همان روز نسخههای این لایحه را از بنده گرفتند و همان شب منتشر کردند (پروین - ما در روزنامه خواندیم) شما هم همان شب در روزنامه خواندید و تنها این لایحه را منتشر نکردند، لایحه شانزده مادهای هم بود ماده واحده هم بود و حتی مقدمه لایحه را هم منتشر کردند (رامبد - ایراداتش را که تصدیق می‌فرمایید با اقدامات مصرانه دولت جلوگیری شد) این را هم بنده تصدیق نمی‌کنم (رامبد- بنده تصدیق می‌کنم ملت ایران هم تصدیق می‌کند) این فرمایش جنابعالی هم مثل سایر فرمایشات است، ایرادات را هم منتشر کردیم یک نسخهای از آن را هم دیروز آقای معتمدی نماینده محترم اصفهان در اینجا ارائه کردند حتی ناراحت بودند که چرا این مطالب هست (معتمدی - تحریف شده بود و به مجلس شورای ملی هم توهین کرده بودند) بنابراین بنده خیلی خوشوقت می‌شوم که اینها منتشر شده است این مطلبی که بنده عرض کردم و جنابعالی تشریف نداشتید مطلب بسیار اساسی است که اگر فرمایشات مخالفین نبود اهمیت این لایحه معلوم نمی‌شد و بنده به علت اهمیت لایحه و برای اثبات اهمیت لایحه مخصوصاً فرمایشات جنابعالی را منتشر کردم (دکتر جعفری- همه نطق را باید منتشر بفرمایید نه یک مقدار نارسا جنابعالی دستور فرمودید یک مقداری از آن منتشر شد به صورت نارسا و آن قسمتهای لازم منتشر نشد) مذاکرات مجلس هست تعداد بیشتری از مذاکرات مجلس چاپ شد بود (دکتر جعفری- جناب آقای وزیر دادگستری هیچ ایرادی به جنابعالی نبود اگر دستور میدادیدی که منتشر نشود ولی وقتی که دستور انتشار می‌فرمایید به صورت ناقص و نارسا صحیح نیست اگر همهاش منتشر بشود بهتر است) فرمودند که ده ساعت مخالفت با لایحه شده است (یک نفر از نمایندگان - بیشتر) بیشتر بود شایدی بیشتر هم باشد ولی واقعاً باور کنید بنده از نظر فصاحت و بلاغت خیلی استفاده کردم ولی از نظر مطلب جز مواردی که عرض کردم که نهایت استفاده شد و بسیار محدود بود استفاده زیاد نکردم و انشاءالله آنچه که استفاده شده است و نمایندگان اکثریت هم استفاده کردند در همین ماده واحده از این مطالب استفاده بکنند و بگنجانند در بقیه مواد هم باید بگنجانند حرف حسابی را بنده نوکرش هستم اما حرف ناحسابی را ناچارم بنده در پشت تریبون مخالفت بکنم (پاک‌ذات- شما آقای وزیر دادگستری چکیدههایش را به حساب بیاورید) تشکر می‌کنم اما مطالبی را که فرمودند چه بود یک مطلب اساسی ایشان این بود که شما باند بازی را وارد دادگستری کردید واقعاً خوب نیست این حرف گفته بشود و خوب نیست که این عمل شده باشد اگر شده باشد و باز همانطوری که عرض کردم در دادگستری اگر باند بازی وارد شده باشد در این دادگستری را باید بست و بنده وزیر را هم باید عذرم را خواست و همان حرفی را که دیروز زدم امروز تکرار می‌کنم اگر چنین است چرا بنده را به محاکمه دعوت نمی‌کنید علت این است که به حرف‌تان اعتقاد ندارید (صحیح است) ولی در دادگستری اگر باند بازی بوده است امروز در دادگستری یک باند بیشتر
نیست و آن باند قاضی است هر کس دارای صفت قاضی است در این باند وارد است و امیدوارم کسانی که صفات لازمی که برای قاضی لازم است ندارند حتماً از این باند خارج بشوند یکی از دوستان گرامی فرمودند که قانون برای ما بس است قانون زیاد داریم البته اگر یک روزی باشد که قانون بس باشد (چند نفر از نمایندگان- دیگر مجلس لازم نیست) پس چرا موقعی که‌ای نمطلب را ایشان می‌فرمودند آن وقت نفرمودید (پاینده - قانون برای دادگستری لازم نیست) اگر قانون لازم است چرا برای دادگستری لازم نبشاد و برای جای دیگر لازم باشد (صحیح است) جناب پاینده هیچ مملکتی بدون قانون و بدون قوانین خوب محال است زندگی بکند این که جنابعالی فرمودید در بعضی ممالک اساساً قانون وجود ندارد خلاف عرض کردهاند شاید نظرتان به انگلستان باشد و شاید نظرتان ممالکی باشد که تابع رویهها و سنتها هستند بنده عرض می‌کنم در همان جاها هم قوانین مسدون موجود است که به اصطلاح انگلیسی به آن استاتیوت Statute می‌گویند و هم قوانین عرفی و سنت ((Case Law که به آنها کیس لاو می‌گویند تعجب می‌فرمایید جناب پاینده اگر بگویم وکیلی که در انگلستان و در آمریکا می‌خواهد شروع به کار بکند به هیچوجه نمی‌تواند سرمایه کافی برای تشکیل کتابخانهای که برای کار وکیل لازم است به دست بیاورد و غالباً عدهای با هم شریک می‌شوند تا یک کتابخانهای از کیس لاو((Case Law درست کنند کیس لاو((Case Law یعنی همین سنتها همین رویههایی که جمعآوری شده است در اثر همین رویهها حکم کلی مملکت و قانون کلی مملکت موجود است و قضات بایستی برای هر موردی به آن رویهها مراجعه کنند و نتیجه بگیرند و براساس آنها حکم بدهند ما کارمان در مملکت خودمان خیلی آسان است برای این که یک قانون مدون داریم در کلماتش هم اگر خیلی خیلی دقت کنیم باز قانون است، باز چند جمله است و یک مطلب ولی آنها کتابهای متعدد دارند که از پانصد ۶۰۰ سال قبل شروع شده است تا به امروز باید به آنها مراجعه کنند و براساس آنها رأی دهند کتابخانههایی که آنها تشکیل می‌دهند از هزار جلد کتاب که اینها در آن درج شده تجاوز می‌کند عرض کردم برای این کار عدهای شریک می‌شوند تا بتوانند کتابخانهای که برای یک وکیل دادگستری یا یک قاضی لازم است تهیه کنند این کتابخانه بدیهی است قوانینی که باید بوجود بیاید همانطور که آقای مهندس آراسته فرمودند باید هماهنگ با انقلاب باشد باید به درد زارع و کارگر بخورد باید مردم مملکت به بهترین وجهی از آن استفاده کنند تا دیگر این گلههایی که دوست عزیز ما آقای محسنی فرمودند برای زارعین پیش نیاید که با آن شدت ایشان را ناراحت کند (صحیح است) یکی از آقایان بسیار خوب گفت، گفت که اگر زارع برای هزار تومان دعوا قرار باشد ده دفعه به شهر بیاید و برگردد او ترجیح می‌دهد که اصلاً راجع به دعوا حکمی داده نشود و احقاق حقی نشود این یک مطب اساسی و اصولی است امور ثبتی هم محتاج به اصلاح است آقای مهندس آراسته این کار باید بشود امور ثبتی به این صورتی که هست که املاک مساحت ندارند یا حدودش مشخص نیست که اینها براساس قوانین که همانطوری که فرمودند ۴۰ سال قبل روشن نبوده است ادامه پیدا کرده است تا حالا البته بایستی براساس روشهای علمی این کار درست بشود همینطور که فرمودید، یکی از مشکلات کار ما که الان هر ملکی حدودش به املاک مجاور محدود شده است و خدای نکرده اگر یک حادثه‌ای این حدودها را از بین ببرد به هیچ وجه نمی‌شود این ملک را پیدا کرد بدیهی است که باید یک اصول علمی کار ما را مرتب بکند و نتیجه را بنده خدمت‌تان تقدیم خواهم کرد البته مطالبی که جناب آقای رامبد فرمودند بسیار مطالب اساسی بود از این حیث که وضع دادگستری (یک نفر از نمایندگان - قسمتی نه همهاش) اقدامات وزرای سابق دادگستری از اول مشروطیتی تا حالا آنچه که موکلین، همه آقایان برای همه آقایان می‌نویسند و غالباً یا عین آنها را به بنده لطف می‌فرمایند یا رونوشت آن از طرف موکلینتان برای من می‌رسد مخصوصاً فرمایشات شاهنشاه آریامهر همه دلالت می‌کند براین که دادگستری اصلاح می‌خواهد این کاملاً اصولی است این همان مطلبی است که بنده هم عرض کردم و چیز تازهای نیست و این اصلاح هم بایستی بشود منتهی به نظر آقای رامبد این گردانندهای که برای انجام این اصلاحات تشخیص شده است و امروز مأموریت دارد مناسبت نیست
بدیهی است اگر مناسب نباشد بایستی فکری کرد و واقعاً هم باید فکری کرد بنده خودم را وقف خدمت میدانم و اگر خودم را گرداننده خوبی میدانم به علت تأییدی است که از من می‌فرمایید (صحیح است) اگر ندانم مطمئن باشید پیش از آن که شما مرا مرخص کنید خودم مرخص می‌شوم (مهندس ارفع- جنابعالی همیشه مورد تأیید مجلس بوده‌اید) اما دوای این کار به نظر بنده این رسیده است که تقدیم کردم البته تصویب هم به دست آقایان است مطالبی که در مورد دو شخص مرحوم که بنده برای هر دوی آنها نهایت احترام را قائم فرمودند یکی مرحوم منصور چون در همین روزهای ماه رمضان بود که برای محروم منصور آن فاجعه اتفاق افتاد و ما را از بهترین دوست و ملت ایران را از یک خدمتگزار (صحیح است) محروم کرد بنده از یادآوری که ایشان کردند بسیار بسیار شخصاً تشکر می‌کنم البته ایشان یادآوری نکردند برای تشکر من و این خصیصه آقای رامبد هست که بعد از فوت منصور هم نشان دادند و واقعاً من می‌دیدم که ایشان تا چه حد متأثر بودند این مطلب را واقعاً به آقای رامبد و این صفا و صمیمیت را برایشان واقعاً تقدیس می‌کنم و امیدوارم همیشه دارای این صفا و صمیمیت باشند یقین دارم که نسبت به بنده هم بعد از من به همین صورت خواهند بود و حالا در زمان حیاتم کاش یک لطفی می‌فرمودند و مطالبی که خودشان اعتقاد نداشتند نمی‌فرمودند مطلب دیگر راجع به یک خدمتگزار دیگر مرحوم دکتر حسن سمیعی بود بسیار جای قدردانی است البته دکتر حسن سمیعی بود بسیار جای قدردانی است البته دکتر حسن سمیعی خویش ایشان بودند و ایشان نتوانستند آن طور که لازم بود خدمت ایشان را عنوان بکنند در همان سالهای پیش از ۲۸ مرداد و روزهایی که در وضع بسیار ناگواری مملکت به سیر خودش ادامه می‌داد این شخص کفیل وزارت دادگستری بود البته بنده هم در آن روزها دادستان دیوان کیفر بودم و این مطلبی که ایشان اشاره کردند با دست بنده و با تصویب مرحوم دکتر سمیعی انجام شد و یک مقاومتی بود که دادگستری کرد و با عزل دکتر سمیعی یا استعفای او تمام شد (صادق احمدی- بالاخره فراموش نشدنی نیست) مرحوم دکتر سمیعی امروز نه تنها در دستگاه دادگستری بلکه هر جایی که اسمی از او ذکر بشود و یادشان باشد از خدمات او تجلیل می‌کنند امیدوارم که همه ما به قول یکی از فصحا آنها رفتند و ما هم آنها را پیایم امیدوارم که همه ما را ملت ایران اسم‌مان را به خوبی ذکر بکند (انشاءالله).
رییس- جناب آقای دکتر عاملی وقت جنابعالی تمام شد.
دکتر عاملی (وزیردادگستری)- فقط چند دقیقه دیگر عرایضی دارم.
رییس- بفرمایید.
دکتر عاملی (وزیر دادگستری)- بنده معلوم می‌شود وقتم رو با تمام است به این جهت خیلی مختصر به یکی دو مطلبی که اشاره کردند عرض می‌کنم بنده میدانم این مطلبی را که می‌گویم برای قضات بسیار گران است و آن این است که فرمودند خصیصه قضات مردم آزاری و حفظ دوست است به هیچوجه چنین خصیصهای در قاضی نیست البته اصل برائت در دادگستری همیشه حکومت می‌کند، همه کس آزاد است همه کس مرتکب گناهی نشده است تا وقتی که دلیل باشد و ثابت شود که گناهکار است ولی این را نباید عدم مردم آزادی دانست و اسمش را نباید مردم آزاری دانست یعنی نباید مجرمین را آزاد گذاشت و به دیگران صدمه زد و نباید کسانی را که آزاد گذاشت و به دیگران صدمه زد و نباید کسانی را که آزادند به نام مرتکب جرم گرفت این کاملاً صحیح است در قضات هم این خصیصه هست حفظ دوستی هم اگر بود لایحه بنده به آن قسمت برخورد نمی‌کرد هم سایر قضاتی که در دادگستری مشغول خدمتگزاری هستند بعضی حرفها در اینجا گفته نمی‌شد معلوم هست که این دستگاه قادر به حفظ دوست و یا جمعآوری دوست نیست و اساساً نمی‌تواند دوستی جمعآوری بکند (شیخالاسلامی- دوستانش را هم از دست می‌دهد) دوستانش را هم از دست می‌دهد، راست می‌گویید آقای شیخالاسلامی ولی دوستانی را از دست می‌دهد که منصف نباشند دوست منصف هرگز از دست نخواهد رفت و کاش همه دوستان عادل و منصف باشند (احسنت) این چیزی است که دوست عزیز ما فولادوند در پشت تریبون تقاضا کرد و مناجات کرد در اینجا که خداوند به ملت انصاف و عدالت بدهد و از این انصاف و عدالت همه بهرهمند باشند از جمله دادگستری بنده بیش از این توضیح نمی‌دهم و انتظار تصویب لایحه را دارم (احسنت).
رییس- پیشنهاد کفایت مذاکرات رسیده.
پاینده - بنده مطابق ماده ۷۴ عرض دارم (عدهای از نمایندگان - رأی، رأی) به بیانات بنده اشاره فرمودند و این سر و صداها هم هیچ اثری در آییننامه ندارد.
رییس- بفرمایید شما که همهاش از ماده ۷۴ می‌خواهید استفاده کنید.
فولادوند- وقتی که نمایندهای درخواست اخطار نظامنامهای می‌کند ریاست محترم مجلس می‌پرسند مطابق چه مادهای؟ اخطار کننده باید ماده را بگوید ریاست مجلس اگر وارد بود اجازه می‌فرمایند اگر نبود اجازه نمی‌دهند والا هر کس بلند می‌شود می‌گوید اخطار نظامنامه دارم (عدهای از نمایندگان - رأی، رأی)
پاینده - بنده مطابق ماده ۷۴ اجازه صحبت دارم.
رامبد- قطعاً جناب رییس تشخیص فرمودند که می‌توانند صحبت کنند.
پاینده - بنده طبق ماده ۷۴ اخطار کردم و عرض کردم اجرای آییننامه هم با آقای رییس مجلس است و نماینده حق دخالت در این باب ندارد.
رییس- اجازه بفرمایید ببینیم توضیحاتشان چیست.
پاینده - پنج دقیقه وقت بنده از حالا شروع می‌شود بنده ماده ۷۴ را قرائت می‌کنم ولی جزء وقتم حساب نفرمایید ماده ۷۴ می‌گوید «اگر در ضمن مذاکره صریحاً و یا تلویحاً نسبت سویی به یکی از نمایندگان داده شود» که چنین مطلبی نبود و «یا عقیده و اظهار او را برخلاف واقع جلوه دهند» که بنده در این مورد عرض دارم.
رامبد- طبق این ماده یک ربع وقت دارید نه پنج دقیقه.
فولادوند- گویا ۲۵ ساعت وقت دارید این هم تشخیص با رییس مجلس است که آقای وزیر دادگستری به کسی اهانت کردهاند یا خیر.
رییس- آقای پاینده آقای وزیر دادگستری کجا بیانات شما را تحریف کردند؟
قراچورلو- بفرمایید کجا اهانت کردند.
پاینده - تحریف نه اهانت، مقام ایشان اعلی از این است که به کسی اهانت بکنند اجازه بفرمایید توضیح بدهم این مربوط به شما نیست مربوط به بنده است (یک نفر از نمایندگان - وقت تلف می‌شود) وقت تلف نمی‌شود وقت برای همین کار است و تا اجازه ندهید حرفم را بزنم از پشت تریبون پایین نمی‌آیم. (همهمه نمایندگان)
رامبد- آقای پاینده حضرتعالی بگذارید که با این طرز عمل اکثریت تمام مسئولیت این لایحه را قبول کند و بیایید پایین (همهمه نمایندگان)
قراچورلو- شما تعیین تکلیف نکنید.
پاینده - بنده از مقام ریاست استدعا می‌کنم وقت بنده را از حالا حساب بفرمایید آخرین کسی که بنده تصور می‌کردم که ممکن است عرضی را که بنده از روی کمال صمیمیت عرض کردم برخلاف آنچه هست تلقی بفرمایند آقای وزیر دادگستری هستند برای این که من در ایشان یک قدرت تشخیص سالم سراغ دارم اگر بگویم خیلی فوقالعاده ولی به هر حال یک درک سالم خیلی دقیق. ایشان یک عبارتی را که گفتم به صورتی دیگر تعبیر کردند صورت جلسه اینجا هست بنده دیروز عرض کردم و همان کلمات را عیناً عرض می‌کنم هنوز در حافظه بنده که یک کمی از دستبرد پیری محفوظ مانده است هست. بنده عرض کردم در یکی از ممالک دنیا که بهترین سازمان دادگستری را دارد آیین دادرسی اصولاً وجود ندارد و قوانین مورد استناد هم غالباً تنظیم شده نیست توجه بفرمایید ایشان این مطلب را به این صورت تحریف فرمودند که بنده گفتهام که اساساً قانون وجود ندارد تصور نمی‌کنم در کنگو هم اصولاً قانون وجود نداشته باشد و بدون قانون هیچ مملکتی نمی‌تواند بماند حتی در غار هم قانون غار بوده است در جنگل هم قانون جنگل بوده است بنابراین مملکت بیقانون وجود ندارد یک مطلبی را که دیروز تکذیب فرمودند در ضمن عرایض بنده خیلی کوتاه عرض می‌کنم و آن یک حکمی است که قاضی صادر کرده در نجفآباد مطابق قانون اصلاحات ارضی در ماده ۲ وقتی آب از طرف رعیت بود (چند نفر از نمایندگان - کشاورز آزاد) بله کشاورز ازاد ولی حال امی بینید که به موجب همین حکم معامله رعیت با او کردهاند (مهندس آراسته - کشاورز آزاد) بله کشاورز آزاد ولی حالا می‌بینید که به موجب همین حکم معامله رعیت با او کردهاند (مهندس آراسته - نمی‌توانند) این حکم به این معنی صادر شده اجازه بدهید بخوانم
(چند نفر از نمایندگان - نیست، نمی‌تواند باشد) وجود دارد هست (یک نفر از نمایندگان - این استفاده از ماده ۷۴ است یا بحث اصلاحات ارضی است؟) بگذارید اجازه بدهید دیروز مطلبی که بنده عرض کردم آقای وزیر دادگستری تکذیب کردند مطابق قانون هر وقت کشاورز آزاد آب تهیه کرد ۲ درصد از محصول را باید بدهند به کشاورز آزاد (همهمه نمایندگان) (نمایندگان - این که مربوط به ماده ۷۴ نیست) رفته گفته که ۸۰ هزار تومان بوده اجاره این را ۱۴۲ هزار تومان تعیین کردهاند و قاضی دادگاه رفته نشسته گفته آیت را به فروش ایشان این حکم را تکذیب فرمودند.
رییس- آقای پاینده از ماده ۷۴ که استفاده فرمودید حالا چرا مجلس را متشنج می‌کند.
پاینده - خواهش می‌کنم این حکم را ببینید و آن قاضی را لااقل مؤاخذه کنید.
چند نفر از نمایندگان - ارتباط نداشت.
پاینده - ایشان دیروز این مطلب را تکذیب فرمودند بنده توضیح دادم باز هم می‌فرمایید ارتباط نداشت.
رییس- در لایحه نظر دیگری نیست؟ (اظهاری نشد) نسبت به لاحیه رأی می‌گیریم خانمها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثربرخاستند) تصویب شد. لایحه برای تصویب به مجلس سنا فرستاده می‌شود.
۴-شور دوم و تصویب گزارش کمیسیون بودجه راجع به واگذاری تهیه و تنظیم بودجه کل کشور به سازمان برنامه و ارسال به مجلس سنا
رییس- گزارش شور دوم لایحه راجع به واگذاری تهیه و تنظیم بودجه کل کشور به سازمان برنامه مطرح است قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
گزارش شور دوم از کمیسیون بودجه به مجلس شورای ملی
کمیسیون بودجه در جلسه ۸ دی ماه ۱۳۴۴ با حضور آقای دکتر یگانه وزیر مشاور و آقای قوام صدری معاون وزارت دارایی لایحه شماره ۴۴۴۶۶-۲۶/۱۰/۱۳۴۳ دولت راجع به واگذاری تهیه و تنظیم بودجه کل کشور به سازمان برنامه را که گزارش شور اول آن به شماره ۱۳۷۴ چاپ گردیده برای شور دوم با توجه به پیشنهادات مورد رسیدگی قرار داده و با اصلاحاتی به شرح زیر تصویب نمود. اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌نماید:
ماده واحده- از تاریخ تصویب این قانون وظیفه تهیه و تنظیم بوده کل کشور که به موجب قانون محاسبات عمومی و سایر قوانین به عهده وزارت دارایی است به عهده سازمان برنامه محول و تحت نظر نخست وزیر انجام می‌گردد و نخست وزیر مسئول آن است.
تبصره- آییننامه اجرایی این قانون از طرف دولت تهیه و پس از تصویب کمیسیون بودجه مجلس شورای ملی به موقع اجرا گذاشته خواهد شد.
مخبر کمیسیون بودجه - کریم اهری
گزارش شور دوم از کمیسیون برنامه به مجلس شورای ملی
کمیسیون برنامه در جلسه ۹ دیماه ۱۳۴۴ با حضور آقای دکتر یگانه وزیر مشاور لایحه شماره ۴۴۴۶۶-۲۶/۱۰/۱۳۴۳ دولت راجع به واگذاری تهیه و تنظیم بودجه کل کشور به سازمان برنامه را برای شور دوم مورد رسیدگی قرارداد و گزارش کمیسیون بودجه در این مورد را عیناً تأیید و تصویب نمود. اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌نماید.
رییس کمیسیون برنامه - دکتر الموتی
رییس- ماده واحده مطرح است نظری نیست؟ آقای رامبد بفرمایید.
رامبد- ممکن است استدعا کنم آقای معاون وزارت دارایی یک توضیحی جهت این انتقال بدهند.
رییس- آقای قوام صدری بفرمایید.
قوام صدری (معاون وزارت دارایی)- با اجازه مقام محترم ریاست به استحضار آقایان محترم میرسانم قطعاً به عرض آقایان رسیده است که امور اجرایی کارهای عمرانی کشور در برنامه سوم به عهده دستگاههای اجرایی نظارت دولت گذاشته شده بنابراین به سازمان برنامه در کارهای عمرانی (رامبد - لایحه وزارت دولت نیامده به مجلس فرمودید وزارت دولت) نظارت عرض کردم وزارت شنیدید کارهای طراحی و طرحریزی با سازمان برنامه هست و اجرای طرحها با دستگاههای دولتی
(مهندس معینی زند ـ ذی‌حسابی‌های سازمان برنامه چکار می‌کند) آنها فقط از لحاظ اعتباری نظارت می‌کنند کارهای اجراییشان با خود وزارتخانه‌ها است و چون به موجب قوانین مختلف به خصوص قانون برنامه قسمت عمده درآمدهای ما در امور عمرانی صرف می‌شود مصلحت در این دیده شد که همان طور که سازمان برنامه برای قسمت اعظم از مخارج مملکت و هزینه‌های دولت طرحریزی می‌کند برای امر اجرایی دستگاههای دولت هم یک جا، چون یک جا رسیدگی و بررسی کند و برای مملکت به طوری که همه آقایان هم قبلاً فرموده بودید و تذکرات زیادی هم اینجا پشت تریبون راجع به اینکه بودجه مملکت بایستی کاملیت و شاملیت داشته باشد مصلحت در این دیده شد که تنظیم بودجه دستگاههای ادارات هم به عهده سازمان برنامه گذاشته شود که یک جا و به طور مجموع و کامل همان طور که برنامه‌ریزی و بودجه‌ریزی و بودجه‌بندی برای کارهای عمرانی می‌شود به موازات آن هماهنگ آن برای دستگاههای دولتی هم بودجه‌بندی شود که این کار یکی و یکسره و هماهنگ شود از این جهت چنین طرحی تقدیم شد دو سال هم هست به طوری که ملاحظه می‌فرمایید بودجه برنامه‌ای که در دو سال اخیر تقدیم مجلس محترم شده است و مورد تأیید تمام آقایان هم قرار گرفته است در سازمان برنامه و به وسیله دفتر بودجه مرکزی که تحت نظر مستقیم جناب آقای نخست‌وزیر انجام وظیفه می‌کند تنظیم شده و ملاحظه می‌فرمایید که با اینکه آغاز کارشان بوده است پیشرفت فوقالعاده زیاد کرده و از لحاظ شاملیت قدم‌های زیادی برداشته شده است امید است در سال آینده و این بودجه‌ای که به نزدیکی تقدیم مجلس محترم می‌شود و به نحو بیشتری و به طور کامل‌تری در پیشرفت نظر آقایانی که بودجه به نحو کامل برای جزئیات امور مملکتی پیشبینی شده باشد تنظیم شود و تقدیم محضر آقایان محترم شود.
رئیس ـ نظر دیگری در ماده واحده نیست؟(اظهاری نشد) در کلیات آخر لایحه نظری نیست؟ (اظهاری نشد) به لایحه رأی می‌گیریم خانمها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. برای تصویب به مجلس سنا فرستاده می‌شود.
۵ ـ اعلام وصول چهار فقره لایحه قانونی اصلاحی از مجلس سنا
رئیس ـ لوایحی از مجلس سنا رسیده است برای اطلاع همکاران قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
گزارش کمیسیون شماره ۱۰ در خصوص لایحه شماره ۲۲۸۲۷ ـ ۳/۱۱/۴۲ دولت راجع به سیل برگردان تهران و ادامه خیابان کندی به مهمانخانه هیلتن که ضمن مرقومه شماره ۵۶۲۸ ـ ۱/۱۲/۱۳۴۲ از آن مجلس محترم به مجلس سنا ارسال شده بود در جلسه روز دوشنبه ۱۳ دی ماه ۱۳۴۴ مطرح و مورد شور واقع و به تصویب مجلس سنا رسید. اینک لایحه قانونی مزبور که اصلاح شده برای تصویب مجدد به پیوست ارسال می‌شود.
رئیس مجلس سنا مهندس شریف امامی
رئیس ـ برای رسیدگی به اصلاحات به کمیسیونهای مربوط فرستاده می‌شود.
ریاست محترم مجلس شورای ملی
گزارش کمیسیون شماره ۷ در خصوص لایحه شماره ۱۲۴۳۸ ـ ۴/۱۰/۴۲ دولت مربوط به تصویب‌نامه شماره ۹۲۰ ـ ۲۱/۱/۴۲ راجع به ترخیص اتومبیل فولکس واگن اهدایی دولت آلمان غربی بدون أخذ عوارض گمرکی و سود بازرگانی که ضمن مرقومه شماره ۵۸۵/ ۳۹۱۱ ل ق ـ ۲۵/۸/۴۴ از آن مجلس محترم به مجلس سنا ارسال شده بود در جلسه روز دوشنبه ۲۹ آذرماه ۱۳۴۴ مطرح و یک فوریت برای آن پیشنهاد و بدواً لایحه مزبور به تصویب مجلس سنا رسید. اینک لایحه مزبور که اصلاح شده به پیوست ارسال می‌شود. توضیحاً لایحه نامبرده تصویبی تلقی گردید و اشتباهاً برای اظهار ملاحظات ارسال شده بود.
رئیس مجلس سنا- مهندس شریف امامی
رئیس ـ برای رسیدگی به اصلاحات به کمیسیونهای مربوط فرستاده می‌شود.
ریاست محترم مجلس شورای ملی
گزارش کمیسیون شماره ۶ در خصوص لایحه
شماره ۳۲۳۸۸ ـ ۱۲/۱۰/۱۳۴۲ دولت در مورد تصویب‌نامه شماره ۹۵۴/ت- ۲۰/۱/۱۳۴۱ راجع به تأسیس مؤسسه بررسی آفات و بیماری‌های که ضمن مرقومه شماره ۴۷۸۵/ ۵۰۹ ل ق ـ ۸/۴/۱۳۴۴ از آن مجلس محترم به مجلس سنا ارسال شده بود در جلسه روز دوشنبه ششم دی ماه ۱۳۴۴ مطرح و به تصویب مجلس سنا رسید. اینک لایحه قانونی مزبور که اصلاح شده به پیوست ارسال می‌شود.
رئیس مجلس سنا مهندس شریف امامی
رئیس ـ به کمیسیونهای مربوط فرستاده می‌شود.
ریاست محترم مجلس شورای ملی
گزارش کمیسیون شماره ۴ مبنی بر رد تصویب‌نامه شماره ۲۸۰۷۶ ـ ۱۴/۱۱/۴۱ راجع به اجازه استرداد املاک و اماکن مسکونی آن عده از متجاسرین آذربایجان و کردستان که به وضع آنها رسیدگی و آزاد شدهاند که ضمن لایحه شماره ۳۳۴۲۱ ـ ۱۴/۱۰/۴۲ دولت و به موجب ماده واحده مصوبه بیستم آذرماه ۱۳۴۲ تقدیم گردیده بود و طی مرقومه شماره ۱۷۱/ ۲۲۶۱۴ ل ق ـ ۱۶/۱۰/۴۳ از آن مجلس محترم به مجلس سنا ارسال شده است در جلسه روز دوشنبه ۱۳ دی ماه ۱۳۴۴ مطرح و مورد شور واقع و به تصویب مجلس سنا رسید. اینک یک نسخه از گزارش مزبور به پیوست ایفاد می‌گردد.
رئیس مجلس سنا- مهندس شریف امامی
۶ ـ اعلام وصول گزارش ماهانه آذر کمیسیونها جهت چاپ در صورتجلسه
رئیس ـ گزارش ماهیانه کمیسیونها رسیده است با اجازه خانمها و آقایان در صورت جلسه امروز چاپ خواهد شد.
۷ ـ قرائت دستور و تعیین موقع جلسه بعد - ختم جلسه
رئیس ـ دستور جلسه آینده قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
۱. گزارش کمیسیون راجع به الحاق ایران به هفت قرارداد بین‌المللی دریایی. شماره چاپ ۱۶۳۵
۲. گزارش کمیسیون مبنی برعدم لزوم تصویب پروتکل مربوط به تحصیل دویست میلیون مارک از جمهوری فدرال آلمان غربی. شماره چاپ ۱۶۵۱
۳. گزارش کمیسیون مبنی بر رد لایحه ایجاد معابر جدید در تهران برای تسهیل وسایل عبور و مرور شماره چاپ ۱۶۵۳
رئیس ـ با اجازه خانمها و آقایان مجلس شورای ملی تا روز یکشنبه سوم بهمن ماه تعطیل خواهد بود انشاءالله روز دوشنبه چهارم بهمن مجلس خواهیم داشت و سهشنبه پنجم بهمن جلسه علنی. جلسه امروز را ختم می‌کنیم جلسه آینده به ساعت ۹ صبح روز سهشنبه پنجم بهمن موکول می‌شود.
(ساعت یازده و پنج دقیقه صبح جلسه ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی ـ مهندس عبدالله ریاضی
گزارش کمیسیونهای پارلمانی مجلس شورای ملی یک ماهه آذر ۱۳۴۴
گزارش یک ماهه آذر سال ۱۳۴۴ کمیسیون رسیدگی به سؤالات
تاریخ تشکیل سهشنبه ۲ آذر ـ شنبه ۱۳ آذر ـ شنبه ۲۷ آذر.
لوایح و کارهای خاتمه یافته:
سؤال آقای دکتر مبین از وزارت راه و دارایی در مورد تصویب‌نامه شماره ۳۰۱۱۶ ـ ۱۴/۱۰/۱۳۴۰ مربوط به پرداخت فوقالعاده افسران و افراد پلیس راه.
لوایح و کارهایی که در دستور است:
۱. سؤال آقای صادق احمدی در مورد جمع آوری و حراج اتومبیل‌های دولتی از سابق.
۲. سؤال آقای دکتر مبین از وزارت اقتصاد راجع به قند و شکر سابق.
۳. سؤال آقای احتشامی از وزارت آموزش و پرورش راجع به دانشگاه ملی.
۴. سؤال آقای دکتر الموتی از وزارت کشور راجع به عبور و مرور و تاکسیرانی در شهر تهران.
ملاحظات:
سؤال اول و دوم مربوط به سال گذشته بوده که متوقف مانده و سؤال‌های سوم و چهارم در جریان رسیدگی می‌باشد.
رئیس کمیسیون رسیدگی به سؤالات ـ فضل‌الله پروین
گزارش یک ماهه آذر سال ۱۳۴۴ کمیسیون برنامه
تاریخ تشکیل پنجشنبه ۴/۹/۴۴ ـ سهشنبه ۹/۹/۴۴ ـ سهشنبه ۲۳/۹/۴۴ ـ سهشنبه ۳۰/۹/۴۴
لوایح و کارهای خاتمه یافته:
۱. لایحه استخدام کارمند جهت سازمان برنامه به جای بازنشستگان و برکنار شدگان.
۲. لایحه اجازه و اختیارات هیئت پنج نفری برای ساختمان خانههای سازمانی و همچنین استخدام کارمند فنی و خرید اراضی مورد احتیاج.
لوایح و کارهایی که در دستور است:
لوایح چاپی شماره‌های ۲۲ ـ ۶۲۵ ـ ۳۳۶ (لوایحی که به نام کمیسیون مشترک برنامه مجلسین تقدیم شده ـ شماره‌های چاپ ۳۴۰ ـ ۳۳۵ ـ ۴۲۴ ـ ۴۲۳)
رئیس کمیسیون. دکتر الموتی
گزارش یک ماهه آذر سال ۱۳۴۴ کمیسیون اقتصاد تاریخ تشکیل سهشنبه ۲/۹/۴۴ ـ یکشنبه ۷/۹/۴۴ ـ سهشنبه ۳۰/۹/۴۴
لوایح و کارهای خاتمه یافته:
۱. شور دوم لایحه واگذاری دو فروند هواپیماهای گمرک به باشگاه خلبانی کشوری.
۲. لایحه برگشته از مجلس سنا راجع به الحاق دولت ایران به هفت قرارداد بین‌المللی دریایی.
۳. لایحه بورس اوراق بهادار.
۴. لایحه برگشته از مجلس سنا راجع به مقررات مرزنشینان کشور.
۵. لایحه واگذاری کارخانه‌جات تعمیراتی و مکانیکی ونک به شرکت کارخانه‌جات ایران.
لوایح و کارهایی که در دستور است:
لوایح چاپی شماره‌های ۹۷ ـ ۱۵۹ ـ ۱۳۶ ـ ۳۸۴ ـ ۴۳۷ ـ ۲۸۲
رئیس کمیسیون اقتصاد ـ دکتر عدل طباطبایی
گزارش یک ماهه آذر سال ۱۳۴۴ کمیسیون کشاورزی
تاریخ تشکیل دوشنبه ۱/۹/۴۴ ـ سهشنبه ۲/۹/۴۴ ـ یکشنبه ۷/۹/۴۴ ـ سهشنبه ۹/۹/۴۴ ـ شنبه ۱۳/۹/۴۴ـ دوشنبه ۱۵/۹/۴۴ ـ شنبه ۲۷/۹/۴۴
لوایح و کارهای خاتمه یافته:
۱. شور دوم لایحه تشکیل سازمان‌های عمران منطقه‌ای.
۲. لایحه خرید قسمتی از اراضی ونک برای تأسیسات شهربانی کل.
لوایح و کارهایی که در دستور است:
لوایح چاپی شماره‌های ۱۴۰۹ ـ ۱۵۴۶ ـ ۹۶۷ (۱۴۹۲ و پیشنهادات شماره ۱۵۰۴)
رئیس کمیسیون کشاورزی ـ مهندس برومند
گزارش یک ماهه آذرماه سال ۱۳۴۴ کمیسیون دادگستری تاریخ تشکیل روزهای دوشنبه ۹/ ۱ و روز چهارشنبه ۹/ ۴ و دوشنبه ۹/ ۸ و چهارشنبه ۹/ ۱۰ و شنبه ۹/ ۱۳ و دوشنبه ۹/ ۱۵ و سهشنبه ۹/ ۱۶ و چهارشنبه ۹/ ۱۷ و دوشنبه ۹/ ۲۲ و چهارشنبه ۹/ ۲۴ و شنبه ۹/ ۲۷ و سهشنبه ۹/ ۲۹
لوایح و کارهای خاتمه یافته:
۱. لایحه دولت راجع به اصلاح تبصره ۲ ماده ۱۰۲ قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی شور اول.
۲. لایحه دولت راجع به مؤسسات حمل و نقل و تعمیرگاه‌های اتومبیل و گاراژهای عمومی شور اول.
۳. بورس اوراق بهادار
۴. لایحه دولت راجع به اصلاح تبصره ۲ ماده ۱۰۲ قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی.
۵. لایحه دولت راجع به اجازه اجرای لوایح وزیر دادگستری پس از تصویب کمیسیون مشترک مجلسین.
۶. اصلاحات مجلس سنا راجع به انتقال کارمندان ثبت اسناد به مرکز برای طی کلاس عالی ثبت.
۷. لایحه دولت راجع به اصلاح ماده ۲۳۰ قانون مجازات عمومی شور دوم.
۸. شور اول لایحه دولت راجع به صید و شکار.
۹. تأیید اصلاحات مجلس سنا راجع به افسران.
۱۰ ـ آئین‌نامه شورای عالی اوقاف.
لوایح و کارهایی که در دستور است:
شماره‌های چاپی ۱۰۸۶ مربوط به دوره نوزدهم است ۱۴۵۹ برای شور دوم ـ ۱۴۶۹ شور اول ـ ۱۴۷۵ از دستور خارج گردید ـ ۹۲۴ از دستور خارج گردید ـ ۱۱۰۱ شور دوم ـ ۵۱ یک شوری است ـ ۵۴ و ۲۷۸ و ۱۴۴۷ و ۴۹۶ و ۱۴۷۲ و ۱۵۵۸ و ۶۱۱ و ۱۲۷ و ۶۶ و ۱۲۸۴ و ۱۴۵۰ و ۱۴۱۷ و ۳۰۰.
رئیس کمیسیون دادگستری ـ صادق احمدی
گزارش یک ماهه آذر سال ۱۳۴۴ کمیسیون کشور تاریخ تشکیل ۳/۹/۴۴ ـ ۱۰/۹/۴۴ ـ ۱۴/۹/۴۴ ـ ۱۷/۹/۴۴ـ ۲۴/۹/۴۴
لوایح و کارهای خاتمه یافته:
۱. لایحه دولت راجع به تشکیل سازمان مسکن.
۲. شور دوم طرح تأسیس کتابخانه عمومی در تمام شهرها.
۳. لایحه تأسیس شرکت هواپیمایی ملی ایران.
۴. لایحه دولت راجع به اجازه و اختیارات هیئت پنج نفری برای ساختمان خانههای سازمانی و همچنین لایحه استخدام مأمورین فنی و خرید اراضی مورد احتیاج سازمان.
۵. لایحه ارسالی از مجلس سنا راجع به انحلال اداره کل امور شهرداری‌ها.
۶. لایحه دولت راجع به منع ازدواج کارمندان وزارت امور خارجه با اتباع بیگانه.
۷. لایحه مؤسسات حمل و نقل و تعمیرگاه‌های اتومبیل و گاراژهای عمومی.
۸. لایحه دولت راجع به تغییر عنوان استخدامی افراد و درجه‌داران و افسران مأمور انتظامی و نگهبانی واحدهای انحصاری مأمورین گارد شهری.
۹. آئین‌نامه معاملات شهرداری تهران.
لوایح و کارهایی که در دستور است:
لوایح چاپی شماره‌های ۲۵۹ ـ ۱۳۴۲ ـ ۲۰ ـ ۱۵۹۷ ـ ۱۶۰۲ ـ ۱۶۴۲ ـ ۱۶۱۹ ـ ۴۷ ـ ۱۰۳ ـ ۱۵۸۶ ـ ۴۲ ـ ۱۸.
رئیس کمیسون کشور ـ روحانی
گزارش یک ماهه آذر سال ۱۳۴۴ کمیسیون دارایی تاریخ تشکیل دوشنبه ۸/۹/۱۳۴۴ ـ شنبه ۱۳/۹/۴۴ ـ یکشنبه ۱۴/۹/۴۴ ـ شنبه ۲۰/۹/۴۴ ـ شنبه ۲۷/۹/۴۴ ـ دوشنبه ۲۹/۹/۱۳۴۴
لوایح و کارهای خاتمه یافته:
۱. لایحه استرداد حقوق گمرکی مواد اولیه مصنوعات ماشینی کارخانه‌جات داخلی (شور دوم).
۲. لایحه واگذاری دو فروند هواپیمای گمرک به باشگاه خلبانی کشوری (شور دوم).
۳. لایحه تشکیل سازمان مسکن.
۴. لایحه ساختمان مسکن و بهبود وضع آن.
۵. لایحه تنظیم یک برنامه صحیح و بلند مدت برای خانه‌دار ساختن کارمندان دولت و کارگران صنایع و سایر افرادی که به کمک دولت نیازمندند.
۶. لایحه عدم الزام بنگاه کل دارویی ایران به رعایت آئین‌نامه معاملات دولتی.
۷. لایحه شمول مفاد تصویب‌نامه جایگزین قانون مبنی بر عدم الزام بنگاه کل دارویی ایران به رعایت آئین‌نامه معاملات دولتی.
۸. لایحه اجازه پرداخت ۵۰% از حقوق‌الوکاله وصولی به نمایندگان قضایی و کارمندان مؤثر در پیشرفت دعاوی دولت.
۹. لایحه اصلاح تبصره ۲ ماده ۱۰۲ قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی.
۱۰. لایحه تأسیس شرکت هواپیمایی ملی ایران.
لوایح و کارهایی که در دستور است:
تعداد ۲۷ فقره لوایح مربوط به مالیات بر درآمد. تعداد ۴ فقره لایحه مربوط به آئین‌نامه معاملات دولتی ـ و لوایح شماره ۳۴۲ ـ ۳۱۲ ـ ۷۰۲ ـ ۱۴۴۱ ـ ۶۴۶ ـ ۴۷۸ ـ ۲۸۵ ـ ۴۲۲ ـ ۱۵۷۴ ـ ۱۶۰۱ ـ ۱۶۳۶ ـ ۱۱۰۲ ـ ۳۶۲ ـ ۷۳ ـ ۶۲ ـ ۱۶۰۵ ـ ۵۰ ـ ۳۸۱ ـ ۲۶۷ ـ ۱۶۲۱.
رئیس کمیسیون ـ بدر صالحیان
گزارش یک ماهه آذر ماه سال ۱۳۴۴ کمیسیون امور خارجه
لوایح و کارهای خاتمه یافته:
۱ ـ لایحه مقاوله نامه حمل و نقل بار و مسافر.
۲ ـ عهدنامه مودت بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت جمهوری اندونزی.
۳ ـ موافقت نامه فرهنگی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت جمهوری چین ملی.
۴ ـ مدت خدمت سفرای کبار شاهنشاهی.
۵ ـ موافقت‌نامه فرهنگی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت ایالات متحده آمریکا.
۶ ـ منع ازدواج کارمندان وزارت امور خارجه با بانوان اتباع بیگانه.
۷ ـ استخدام دو نفر برای وزارت امور خارجه.
۸ ـ الحاق دولت شاهنشاهی ایران به هفت قرارداد بین‌المللی دریایی.
۹ ـ موافقت‌نامه جهانگردی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت ترکیه و پاکستان.
۱۰ ـ اجازه مبادله قراردادهای منعقده بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت آلمان فدرال.
۱۱ ـ تحصیل اعتبار دویست میلیون مارک از دولت آلمان فدرال (عدم ضرورت این لایحه به تصویب رسید)
لوایح در دستور: ۳۰۳
رئیس کمیسیون امور خارجه ـ دکتر محمود ضیایی
گزارش یک ماهه آذر سال ۱۳۴۴ کمیسیون آبادانی و مسکن
تاریخ تشکیل دوشنبه ۸ آذر
لوایح و کارهای خاتمه یافته:
۱ ـ لایحه دولت راجع به اجازه و اختیارات هیئت پنج نفری برای ساختمان خانههای سازمانی و همچنین لایحه و استخدام مأمورین فنی و خرید اراضی مورد احتیاج سازمان.
نائب‌رئیس کمیسیون آبادانی و مسکن ـ نوربخش
گزارش یک ماهه آذر سال ۱۳۴۴ کمیسیون راه تاریخ تشکیل دوشنبه ۱۵ ـ شنبه ۲۰ آذر.
لوایح و کارهای خاتمه یافته:
۱ ـ شور دوم لایحه راجع به واگذاری دو فروند هواپیمای گمرک به باشگاه هواپیمایی کشوری.
۲ ـ شور دوم لایحه مربوط به قرارداد بین‌المللی حمل و نقل بار و مسافر.
۳ ـ لایحه راجع به عضویت دولت ایران در مجمع دائمی کنگره بین‌المللی راه.
رئیس کمیسیون ـ منوچهر پزشکی
گزارش یک ماهه آذر سال ۱۳۴۴ کمیسیون آب و برق
تاریخ تشکیل چهارشنبه ۳ ـ سهشنبه ۹ ـ یکشنبه ۱۴ ـ چهارشنبه ۱۷ ـ شنبه ۲۷ ـ دوشنبه ۲۹ آذرماه
لوایح و کارهای خاتمه یافته:
۱ ـ لایحه راجع به تقویم اراضی سد لار و لتیان.
۲ ـ لایحه سازمان برق ایران و اساسنامه آن.
۳ ـ اصلاح ماده ۴ اساسنامه شرکت‌های برق منطقه‌ای.
لوایح و کارهایی که در دستور است:
لایحه چاپی شماره‌های ۱۵۹۴ ـ ۲۸۱.
رئیس کمیسیون ـ محمد اسماعیل انصاری
گزارش یک ماهه آذر سال ۱۳۴۴ کمیسیون نظام تاریخ تشکیل سهشنبه ۲/۹/۱۳۴۴ ـ یکشنبه ۱۴/۹/۱۳۴۴
لوایح و کارهای خاتمه یافته:
۱ ـ لایحه مربوط به حق فنی درجه‌داران کادر ثابت رشته موزیک (شور دوم).
۲ ـ لایحه اصلاح تبصره ۲ ماده ۱۰۲ قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی.
۳ ـ لایحه مربوط به مجازات افسران و کارمندان و افراد نیروهای مسلح شاهنشاهی و ژاندارمری و شهربانی که به اموال دولتی خسارت وارد می‌آورند.
به جای رئیس کمیسیون ـ سرلشکر نکوزاد
گزارش یک ماهه آذرماه ۱۳۴۴ کمیسیون امور استخدام و سازمان‌های اداری:
تاریخ تشکیل پنجشنبه ۴ ـ دوشنبه ۹ ـ یکشنبه ۱۴ ـ سهشنبه ۳۰ آذرماه.
لوایح و کارهای خاتمه یافته:
۱ ـ لایحه دولت راجع به اداره دانشکده صنعتی زیر نظر هیئت امناء.
۲ ـ لایحه مربوط به تعیین مدت خدمت سفرای کبار شاهنشاهی.
۳ ـ لایحه راجع به اجازه استخدام آقایان مصطفی علم و هوشنگ باتمانقلیچ.
۴ ـ اساسنامه بانک کشاورزی ایران.
۵ ـ لایحه راجع به تشکیل سازمان مسکن.
۶ ـ لایحه راجع به اصلاح ماده ۱۰۲ قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی.
۷ ـ لایحه تشکیل شرکت هواپیمایی ملی ایران.
۸ ـ شور دوم لایحه راجع به مدت خدمت سفرای کبار شاهنشاهی.
۹ ـ لایحه راجع به انتقال کارمندان ثبت به مرکز برای طی کلاس عالی ثبت.
لوایح و کارهایی که در دستور است:
چاپی شماره‌های ۲۹۸ ـ ۱۰۶۵ ـ ۴۳۹ ـ ۵۰۸ ـ ۳۷۵ ـ ۱۴۶۲ ـ ۱۵۹۶ ـ ۱۵۶۳ ـ ۱۱۳۲.
رئیس کمیسیون ـ مجید موسوی
گزارش یک ماهه آذر سال ۱۳۴۴ کمیسیون بودجه تاریخ تشکیل چهارشنبه ۳ آذر ـ یکشنبه ۷ آذر ـ شنبه ۱۳ آذر ـ چهارشنبه ۲۴ آذر.
لوایح و کارهای خاتمه یافته:
۱ـ لایحه برگشتی از مجلس سنا راجع به اجازه پرداخت ۵۰% از حق‌الوکاله‌های وصولی به نمایندگان قضایی و کارمندان مؤثر در پیشرفت دعاوی دولت.
۲ ـ شور دوم لایحه ارسالی از مجلس سنا راجع به اداره امور مالی مرکز آموزش کشاورزی کرج.
۳ ـ لایحه دولت راجع به اصلاح بند یک ماده واحده قانون اصلاح قانون اعزام محصلین ایرانی به خارجه.
۴ ـ نامه شماره ۱۳۹۰۰/ ۲۴ ـ ۲۷/۹/۱۳۴۴ وزارت دارایی در مورد صورت ریز دیون بلامحل سال ۱۳۴۴ وزارت دارایی.
۵ ـ نامه شماره ۳۰۴۶ ـ ۸/۹/۱۳۴۴ نخست‌وزیری در مورد اصلاح اعتبار مواد بودجه تفصیلی سال ۱۳۴۴ سازمان جلب سیاحان.
۶ ـ نامه شماره ۱۱۹۳۰/ ۲۴ ـ ۱۷/۸/۱۳۴۴ وزارت دارایی در مورد صورت ریز دیون بلامحل سال ۱۳۴۴ دانشگاه مشهد.
۷ ـ لایحه دولت راجع به اجازه قبول عضویت و پرداخت حق عضویت کنگره بین‌المللی راه.
لوایح و کارهایی که در دستور است:
۴۲ تصویب‌نامه مربوط به اجازه پرداخت مستمری به عدهای از کارمندان.
نایب رئیس کمیسیون بودجه ـ مهندس جلالی
گزارش یک ماهه آذرماه سال ۱۳۴۴ کمیسیون آموزش و پرورش.
تاریخ تشکیل روزهای سهشنبه ۹/ ۳ و پنجشنبه ۹/ ۵ و سهشنبه ۹/ ۹ و پنجشنبه ۹/ ۱۱ و سهشنبه ۹/ ۱۶ و سهشنبه ۹/ ۲۳ و یکشنبه ۲۹/۹/۱۳۴۴.
لوایح و کارهای خاتمه یافته:
۱ ـ شور دوم لایحه دولت راجع به مرکز آموزش کشاورزی کرج.
۲ ـ لایحه دولت راجع به اصلاح ماده اول و سوم قانون اعزام محصل به خارجه.
۳ ـ لایحه دولت راجع به تأسیس شورای مرکزی دانشگاه‌ها (مصوب کمیسیون مشترک مجلسین).
۴ ـ لایحه دولت راجع به اداره دانشکده صنعتی زیر نظر هیئت امناء.
۵ ـ موافقت با اصلاحات مجلس سنا راجع به مرکز تربیت معلم حرفهای.
۶ ـ لایحه دولت راجع به کتب درسی و اساسنامه سازمان کتابهای درسی ایران برای شور اول.
لوایح و کارهایی که در دستور است:
لوایح چاپی شماره‌های ۱۵۷۳ یک شوری است ـ ۹۳ و ۱۳۵۹ برای شور دوم و ۹۸ یک شوری است و ۳۴۹ و ۱۰۶ و ۱۰۵ و ۱۲۲۵ و ۳۵۶.
رئیس کمیسیون آموزش و پرورش ـ جهانبانی