مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۶ اسفند ۱۳۲۴ نشست ۱۹۴
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری چهاردهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بودجه مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری چهاردهم |
دوره چهاردهم قانونگذاری
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۱۴
جلسه: ۱۹۴
صورت مشروح مجلس روز پنجشنبه ۱۶ اسفندماه ۱۳۲۴
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت مجلس
۲- طرح و تصویب قانون هزینه آخر سال چاپ کتاب لغت دهخدا و بودجه سال ۱۳۲۵ مجلس شورای ملی
۳- تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
مجلس نیم ساعت قبل از ظهر به ریاست آقای ملک مدنی (نایب رئیس) تشکیل گردید.
- تصویب صورت مجلس
۱- تصویب صورت مجلس
صورت مجلس روز سه‌شنبه ۱۴ اسفندماه را آقای هاشمی (منشی) به شرح زیر قرائت نمودند.
مجلس نیم ساعت بعدازظهر به ریاست آقای آقا سید محمدصادق طباطبایی تشکیل گردید.
صورت مجلس پیش قرائت و چون عده برای اخذ رأی کافی نبود تصویب آن موکول به بعد شد.
غایبین با اجازه - آقایان: افخمی، اقبال، ذوالفقاری، فاطمی، امینی، دکتر طاهری، مقدم، بهبهانی، افشار صادقی، سید محمد طباطبایی، حاذقی، ذکایی، سنندجی.
غایبین بی‌اجازه - آقایان: فرمانفرماییان، مظفرزاده، دکتر اعتبار، شجاع، اخوان، کفایی، عامری، آصف، امیر ابراهیمی، تیمورتاش، بوشهری، شهاب، سید ضیاءالدین طباطبایی، جواد مسعودی، سیف‌پور، دکتر شفق، دکتر عبده، مسعودی، حکمت، معدل، دهقان، ایرج اسکندری، عسل، مهندس پناهی، دکتر آقایان، تیموری، آرداشس آوانسیان، ایپکچیان، مراد آریه، لنکرانی، قشقایی، دری.
دیرآمدگان با اجازه - آقایان: جلیلی، نجومی، رفیع، دکتر کشاورز، حسن اکبر، ملایری، ثقه‌الاسلامی.
دیرآمدگان بی‌اجازه - آقایان: خاکباز، حیدرعلی امامی، صمصام، فتوحی، دکتر زنگنه، ساسان، پروین گنابادی، شریعت‌زاده.
جمعی از آقایان نمایندگان تقاضا داشتند لایحه کارمندان پیمانی مطرح شود آقای دکتر زنگنه معتقد بودند طبق آیین‌نامه طرح لوایح بدون حضور نماینده دولت میسور نیست و پس از ایراد جواب از طرف آقای نقابت و توضیح آقای رئیس مذاکره در گزارش کمیسیون بودجه و دارایی راجع به تبدیل وضعیت کارمندان قراردادی و حکمی وزارتخانه‌ها و ادارات دولتی تعقیب و آقای دکتر رادمنش ضمن شور کلیات شرح مبسوطی دایر به فساد دستگاه دولتی در نتیجه عسرت مستخدمین و بدی وضع زندگی آنان و عدم توجه دولت به کارهای اصولی و لزوم اصلاح قانون استخدام و تهیه قانون جامع و اساسی برای عموم خدمتگزاران کشور همچنین ایجاد مصونیت و تثبیت وضع اداری کارمندان و تصفیه دستگاه دولتی از عناصر فاسده بیان نموده تعقیب و مجازات مختلسین اموال عمومی را بالاخص در مورد کارمندان عالی‌رتبه برای اصلاح دستگاه حاکمه و رفع روح عصیان و نارضایتی مردم از اهم وظایف دولت می‌دانستند.
در این موقع (یک ساعت بعدازظهر) آقای رئیس جلسه را ترک و آقای ملک مدنی نایب رئیس به جایگاه ریاست قرار گرفتند آقای دکتر رادمنش در تعقیب بیانات خود کثرت مستخدمین دولت را در اثر نبودن فعالیت اقتصادی و صنعتی در کشور تشریح و لزوم تعیین تکلیف قسمت دیگر مستخدمین دولت مانند کارمندان راه‌آهن و شرکت‌ها و بانک‌ها را در لایحه متذکر و وجوب استفاده از جوانان تحصیل‌کرده و روشنفکران را که رهبر اجتماع هستند خاطرنشان نموده مخصوصاً توجه دولت را به تأمین معیشت مستخدمین و کارگران در ایام پیری و نگاهداری اولاد آنها معطوف نمودند آقایان روحی و نبوی کفایت مذاکرات را پیشنهاد نموده لیکن چون عده برای اخذ رأی کافی نبود مذاکره ادامه یافته آقای دولت‌آبادی شرحی مشعر به توضیح گزارش کمیسیون و تأمین نکات منظور نظر در لایحه همچنین بدی وضع معیشت مستخدمین و عدم پیشرفت امور انتفاعی و کشاورزی و صنایع را در کشور بیان نموده ضمناً پیشنهاد خود موقع تدوین بودجه مملکتی مبنی بر واگذاری املاک خالصه و کارخانجات به عده‌ای از مستخدمین و نگاهداری بقیه به وجه مطلوب و قدر لزوم اشاره و از آقایان نمایندگان تقاضا نمودند با روح موافقت و همکاری در آخر دوره فعلی در تصویب این قبیل لوایح تسریع نمایند.
جلسه آینده روز چهارشنبه پانزدهم اسفندماه سه ساعت پیش از ظهر و دستور آن بقیه شور در لایحه کارمندان پیمانی تعیین و مجلس یک ساعت و بیست دقیقه بعدازظهر ختم شد.
نایب رئیس - آقای دولت‌آبادی در صورت جلسه نظری دارید؟ بفرمایید.
دولت‌آبادی - نظر به این که در جلسه پریروز با این که وقت دیر بود لایحه کارمندان پیمانی مطرح شد و بنده توضیحاتی روی خود لایحه می‌خواستم به استحضار برسانم که وقت مجلس را اشغال می‌کرد من حس کردم که عده کم بود و بیانات خودم را کوتاه کردم و یک مقدمات و کلیاتی بیشتر نگفتم و خواستم تذکر بدهم که در صورت مجلس هم قید بکنند که دفاع بنده از لایحه کافی نبود و در صورتی که این لایحه مطرح بشود اجازه خواهند فرمود که بنده توضیحات زیادتری روی این لایحه بدهم.
نایب رئیس - آقای عدل در صورتجلسه نظری دارید؟
عدل - در جلسه گذشته بنده مریض بودم و به وسیله عریضه از مقام ریاست اجازه خواستم خواهش می‌کنم مجاز محسوب بفرمایید.
نایب رئیس - دیگر در صورتجلسه نظری نیست؟ بنابراین صورتجلسه تصویب می‌شود (جمعی از نمایندگان - صورتجلسه قبل را هم تصویب بفرمایید) صورتجلسه پیش هم چون عده کافی نبوده فعلاً تصویب می‌شود، چند نفر از آقایان اجازه نطق قبل از دستور خواسته‌اند (گفته شده دستور،) آقای مهندس فریور هم پیشنهادی کرده‌اند بفرمایید آقای مهندس فریور.
- طرح و تصویب قانون هزینه آخر سال چاپ کتاب لغت دهخدا و بودجه سال ۱۳۲۵ مجلس شورای ملی
۲- طرح و تصویب قانون هزینه آخر سال چاپ کتاب لغت دهخدا و بودجه سال ۱۳۲۵ مجلس شورای ملی
مهندس فریور - بنده پیشنهاد کردم که مجلس بلافاصله وارد دستور شود توضیح زیادتری که ندارم عرض بکنم مقصود این است که سه چهار روز به وقت مجلس بیشتر باقی نمانده است و یک لوایح موجودی داریم که بی‌اندازه مهم و مورد توجه آقایان نمایندگان است، تکلیف فترت باید معلوم بشود، لایحه کارمندان پیمانی مقداری درش صحبت شده است بودجه مجلس است که از صبح تا حالا آقایان کارمندان مجلس می‌گویند این دو سه لایحه و لایحه ساختمان آقای دکتر معظمی است این دو سه لایحه را می‌خواستم خواهش بکنم که در دستور بگذاریم و رد نشویم تا تصویب بشود و از نطق قبل از دستور بنده تقاضا می‌کنم که آقایان صرف‌نظر بفرمایند.
یمین اسفندیاری - مال پیمانی‌ها را مطرح بکنید.
مرآت اسفندیاری - بودجه مجلس چند روز است حاضر است و چون وقت باقی نمانده اگر این تصویب نشود اسباب زحمت می‌شود استدعا می‌کنم مقرر فرمایید بودجه مطرح شود ده دقیقه یا بیست دقیقه کار دارد (صحیح است)
جمال امامی -پیمانی‌ها مقدم است
(زنگ رئیس)
نایب رئیس - اجازه بفرمایید چند فقره پیشنهاد رسیده یکی از آقای هاشمی است راجع به مرخصی آقایان نمایندگان یکی دیگر از آقای دکتر مصدق است راجع به طرح پیشنهادی راجع به اصلاح قانون انتخابات و انتخابات طهران (دکتر مصدق - الغای تحریم انتخابات) و الغای قانون تحریم انتخابات است (صحیح است) عرض کنم دو فقره دیگر است یکی از آقای امیر تیمور است راجع به بودجه مجلس و یکی هم از آقای قبادیان است راجع به لایحه کارمندان پیمانی بنابراین باید رأی بگیریم که کدام مقدم است (دکتر اعتبار - بودجه مجلس مقدم است) اول به بودجه مجلس رأی می‌گیریم آقایانی که موافقند که بودجه مجلس جزء دستور بشود قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد.
دکتر معظمی - اول لایحه راجع به دهخدا مطرح شود.
نایب رئیس - برای استحضار آقایان عرض می‌کنم آن قانونی که در مجلس گذشت راجع به فرهنگ دهخدا اقداماتی در هیئت رئیسه شده است و یک گزارشی هم عرض شده راجع به بودجه و مخارج این کار بنابراین موافقت بفرمایید چون این یک وابستگی و ارتباطی با بودجه مجلس دارد بدواً این لایحه مطرح بشود و تصویب بشود که در بودجه سال ۱۳۲۵ بقیه اعتبارش تصویب شود بخوانید آقا این لایحه را.
هاشمی - گزارش از کمیسیون محاسبات مجلس به مجلس شورای ملی . . .
نایب رئیس - آقا اول لایحه فرهنگ دهخدا را بخوانید.
هاشمی - بسیار خوب مقدماتش که لازم نیست فقط ماده را می‌خوانم:
ماده واحده - مجلس شورای ملی به کارپردازی مجلس اجازه می‌دهد که از محل صرفه‌جویی بودجه سال ۱۳۲۴ مجلس فعلاً مبلغ دویست و پنجاه هزار ریال برای هزینه اعتبار طبع فرهنگ آقای دهخدا از وزارت دارایی دریافت دارد و این اعتبار با تصویب هیئت رئیسه از حیث حقوق متصدیان عمل و خرید کاغذ و هزینه طبع و غیره به مصرف خواهد رسید.
هاشمی - توضیحش این است که برای اسفندماه ۱۳۲۴ است.
نایب رئیس - آقای دکتر مصدق پیشنهاد فرموده‌اند که این لایحه بودجه از دستور خارج بشود این پیشنهاد را بخوانید.
پوررضا - رأی گرفته‌ایم در همین جلسات برخلاف آیین‌نامه است.
نایب رئیس - آقا مطابق آیین‌نامه حق دارند.
هاشمی - پیشنهاد آقای دکتر مصدق: پیشنهاد می‌کنم که بودجه از دستور خارج شود.
امیر تیمور - بنده مخالفم.
دکتر مصدق - توضیح دارم.
نایب رئیس - آقای دکتر مصدق.
دکتر مصدق - فقط چهار روز به آخر دوره داریم لایحه قانون تحریم انتخابات از مجلس گذشته و دولت هیچ راهی برای انتخابات ندارد به جهت این که شما مجلس را می‌گذارید و می‌روید و مملکت را دچار فترت می‌کنید نظر بنده این است به جهت این که شاید تا فردا هم ما نتوانیم در این مجلس بیاییم ممکن است تا فردا هزار جور اتفاقات بیفتد لایحه بودجه مجلس یک چیزی است که حیاتی برای مملکت نیست به جهت این که بر فرض این که بودجه مجلس را هم تصویب نکردید حقوق مستخدمین خواهد رسید همان اشخاصی که حقوق مستخدمین دیگر و بودجه مملکت را بعد از این خواهند پرداخت حقوق مجلس را هم مجبورند بپردازند ولی چیزی که امروز آقایان نمایندگان را ملزم می‌کند به این که فوریت بدهند و اهمیت بدهند به آن اصلاح قانون انتخابات و الغای قانون تحریم انتخابات است این کار به نظر بنده اساسی است و استدعا می‌کنم آقایان اول تکلیف مملکت را معین کنید و این کار را به هر کار مقدم بدارید از این مجلس می‌روید و یک ننگی را برای دوره چهاردهم خواهید گذاشت این مجلس را همه مردم ازش ناراضی هستند، مردم بیشتر ناراضی هستند از این مجلس وقتی این مجلس برود و تکلیف مملکت را در دوره فترت معین نکند این خطرش از هر چیز برای مملکت بیشتر است ما ده سال هم فترت دیده‌ایم ممکن است مملکت ما دچار یک فترت‌های خیلی بزرگی بشود ممکن است در فترت یک کارهایی بگذرد که به هیچ وجه در صلاح مملکت نباشد (صحیح است) بنده به آقایان عرض می‌کنم خدا را شاهد می‌گیرم که هیچ نظری ندارم و استدعا می‌کنم که آقایان اول به هر کاری این مسئله تعیین تکلیف ایام فترت را ترجیح بدهند بودجه مجلس چیست؟ مستخدمین پیمانی چیست؟ طرح ساختمان چیست؟ اینها چیست؟ اینها وقتی است که یک مملکتی مطابق نظریات وطن‌پرستان باقی باشد (صحیح است) وقتی شما مملکت را به فترت می‌اندازید وقتی که معلوم نیست که در فترت چه خواهد شد، چه به سر این مملکت می‌آید بنده تصور نمی‌کنم که آقایان این قدر توجه نفرمایید به این عرایض من و بیایید بودجه مجلس را جلو بیندازید به خدای لایزال بنده بالاترین تکلیف برای خودم و برای آقایان این را می‌دانم که به هر کاری دست نزنیم تا تکلیف ایام فترت را معلوم بکنیم. حالا میل دارید می‌خواهید رأی بدهید می‌خواهید ندهید بنده اینجا انجام وظیفه می‌کنم بنده اینجا باید عرایض خودم را بکنم که فردا پهلوی موکلین خودم خجل و شرمنده نباشم البته گناه شما را پای من نخواهند نوشت.
نایب رئیس - آقای امیر تیمور.
امیر تیمور - اظهاراتی که نماینده محترم فرمودند دو قسمت بود. یک قسمت مربوط به اصلاح قانون انتخابات و موضوع دیگر در مسئله فترت بود در موضوع فترت هم نظر و عقیده بنده با نظر و عقیده نماینده محترم صددرصد موافق است و شخصاً خود من هم چندین روز است در نگرانی هستم و با اغلب از رفقا و همکارانم در خارج مجلس صحبت کرده‌ام که جزء تکالیف و وظایف اولیه ما است که برای فترت یک تکلیف منطقی و مصرح و روشنی تعیین بکنیم (صحیح است) از اشخاصی که در موقع تقدیم قانون تحریم انتخابات آن قانون را امضا کرد و رأی داد من بودم و آن موقع روی دلایل و استدلالی که داشتم و الان هم معتقدم که آن دلایل به جای خودش خیلی صحیح است با ایمان کامل من آن قانون را امضا کردم و با ایمان کامل به او رأی دادم و اعتقاد من بر این بود که تا دوم مارس کشور ما از قوای بیگانه تخلیه خواهد شد و متفقین معظم ما شرافت امضا و احترام قول خودشان را نگاه می‌دارند و دیگر در دوم مارس یک سرباز بیگانه در مملکت ما باقی نخواهد بود حالا که متأسفانه و بدبختانه پیشامد طوری کرده که برخلاف انتظار ما هنوز هم یک عده از قوای بیگانه خاک کشور ما را تخلیه نکرده‌اند به عقیده من هرچه زودتر باید برای موضوع فترت یک فکری کرد (صحیح است) زیرا طبق این قانون مقرر شده مادام که خاک ایران از قوای بیگانه تخلیه نشده انتخابات دوره پانزدهم به عمل نیاید و ما هم حالا چون گرم هستیم متوجه مآل‌کار نیستیم ممکن است خدای نکرده (فرض محال که محال نیست باید پیش‌بینی بشود) ممکن است خدای نکرده پنج سال، ده سال. یک مدت زیادتر یا کمتر در یک قسمت از مملکت به بهانه‌های غیرمشروعی صرفاً از نقطه‌نظر زور که ما ضعیف هستیم و آنها قوی هستند در یک قسمت از کشور یک مقداری از قوای بیگانه باقی بماند و چون قانون هم هست که انتخابات به عمل نیاید به این وسیله خود به خود دچار یک مدت طولانی فترت خواهیم شد که برای کشور ما بی‌اندازه مضر است و باید مملکت یک مرکز ثقل داشته باشد و دولت‌ها یک تکیه‌گاهی داشته باشند که بتوانند مصالح مملکت را در طی مقتضیات روز حل و عقد کنند و انجام بدهند پس به این جهت من با نظر نماینده محترم صددرصد موافقم که برای فترت از اهم وظایف نمایندگان است قبل از انقضای دوره باید تکلیف قطعی معلوم بکنند و از اینجا بروند (صحیح است) این تصور می‌کنم که مورد موافقت همه نمایندگان باشد و مورد تردید نبوده و اختلافی هم نیست (صحیح است) راجع به اصلاح قانون انتخابات بنده هم از طرفداران اصلاح قانون انتخابات بودم اما با کمال تأسف باید به عرض نماینده محترم برسانم که ایشان خیلی خیلی دیر به صرافت این کار افتاده‌اند برای اصلاح قانون انتخابات از چندین ماه قبل مجلس شورای ملی توجه کرد و رفقای ما همه اظهار علاقه کردند کمیسیون کشور مدتی رویش صحبت کرد قانون انتخابات را اصلاح کرد خبرش را به مجلس تقدیم کرد که شاید خبر کمیسیون کشور حقیقتاً بیش از ده ماه باشد که به مجلس تقدیم شده و تا حال حتی یک مرتبه نه آقایان نمایندگان محترم و نه نماینده محترم به این فکر نیفتاده‌اند و این خیلی دیر شده است (اردلان - چندین دفعه ما تقاضا کردیم که جزء دستور باشد) و مجلس متأسفانه حالا وقت این کار را ندارد (امینی - هر روز صحبت شد) البته برای دوره آتیه خواهد ماند ولی بالاخره بنده معتقد هستم و موافق هستم که برای قانون تحریم و فترت تکلیف قطعی باید معین بشود معهذا مانعه‌الجمع نیست که این بودجه مجلس را که از وظایف و تکالیف ما می‌باشد همیشه در ادوار مشروطیت مجلس شورای ملی بودجه سال بعد را قبلاً گذرانده و ما هم در این دم آخر از این سیره نباید غفلت بکنیم و بگذاریم که بودجه مجلس معوق بماند خواهش می‌کنم که آقا هم موافقت بفرمایند (دکتر مصدق -محال است) محال است که محال است آقا که می‌فرمایند محال است بنده هم می‌گویم محال است (مرآت اسفندیاری - ده دقیقه بیشتر طول ندارد) محال است یعنی چه، بودجه مجلس ده دقیقه صرف وقت بیشتر ندارد و من از نمایندگان محترم استدعا و تمنی می‌کنم که بودجه مجلس را بگذرانند و بعد از این لایحه بودجه مجلس چندین لایحه لازم و واجب داریم که از آن جمله لایحه اصلاح قانون مالیاتی است که تمام این مملکت دچار آن هستند و مملکت را دارد متشنج می‌کند این قانون باید اصلاح بشود و در این مجلس باید تکلیفش تعیین بشود، لایحه کارمندان پیمانی است که این بیچاره‌ها مدتی است معطل هستند و بایستی این لایحه حتماً بگذرد و جزء تکالیف ما است و برای قانون تحریم هم من موافقم که باید برایش فکری بشود (مهندس فریور - کی دیگر) این را هم اگر همه آقایان تصمیم بگیرند که صبح، ظهر، عصر جلسه بکنند حقیقتاً اگر آماده باشید در ظرف یک روز می‌گذرد (امینی - حالا هم که آماده هستیم مختصر بکنید) آماده‌اید در ظرف دو دقیقه بودجه مجلس را بگذرانید.
نایب رئیس - رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای دکتر مصدق راجع به خروج بودجه مجلس از دستور آقایانی که موافقند قیام کنند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد. بعد از این بودجه آن را مطرح می‌کنیم، بخوانید ماده را، آقای دکتر معظمی نظری دارید.
هاشمی - ماده واحده راجع به چاپ کتاب دهخدا در اسفندماه دویست و پنجاه هزار ریال خوانده شد.
نایب رئیس - بفرمایید آقای دکتر معظمی.
دکتر معظمی - بنده با این ماده واحده موافقم و عرایض بنده هم زیاد نیست و این بیست و پنج هزار تومانی که ذکر شده و پیش‌بینی شده فقط برای این یک ماه آخر اسفند است برای این که بودجه سال آتیه‌اش هم پیش‌بینی بشود مقرر شده است برای این که بودجه مجلس هم بعد بتواند مطرح بشود ولی چون این موضوع مربوط به یکی از خادمین فرهنگ این کشور است و در واقع مجلس شورای ملی قصد دارد که یکی از خادمین فرهنگ را تشویق کرده باشد و در لایحه بودجه هم راجع به آقای قزوینی یک ماده مخصوصی تصویب شده بود و ایشان هم البته آقایان نمایندگان کاملاً به وضع ایشان مستحضر هستند و محتاج نیستند که بنده توضیحی بدهم و ایشان را معرفی کنم یا فضیلت‌شان را توصیف بکنم و یکی از افتخارات ایران هستند بنده در اینجا یک تبصره‌ای پیشنهاد کردم و در این قسمت یکی از خادمین به فرهنگ کشور تشویق می‌شود راجع به این موضوع هم مجلس شورای ملی اظهارنظر بکند و این تبصره قرائت شود.
نایب رئیس - تبصره پیشنهادی آقای دکتر معظمی قرائت می‌شود:
(به شرح زیر خوانده شد)
پیشنهاد می‌کنم تبصره ذیل که جزء خبر شماره ۶۶ مورخ ۲۹/۹/۲۴ مجلس شورای ملی است و دولت نیز با آن موافقت نموده است به ماده واحده اضافه شود:
تبصره - نظر به خدمات فرهنگی و علمی شایان تقدیر آقای محمد قزوینی به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود ماهی ده هزار ریال حقوق به آقای محمد قزوینی مادام‌العمر پرداخت نماید.
نایب رئیس - اجازه بفرمایید این باید در بودجه مجلس مطرح بشود (دکتر معظمی - مانعی ندارد.) این خبر هیئت رئیسه و کارپردازی مجلس راجع به اعتبار بیست و پنج هزار تومان مخارج ماه اول است موافقت بفرمایید این تبصره در بودجه مجلس مطرح بشود.
دکتر معظمی - اجازه بفرمایید چون مجلس شورای ملی موافق است با این قسمت و نوشته شده است که به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود و بعلاوه وزارت دارایی باید این بیست و پنج هزار تومان را به مجلس شورای ملی بدهد که مجلس این قسمت را انجام بدهد و دولت هم در گزارش کمیسیون بودجه موافقت کرده است از این حیث خواستم عرض کنم در خبر کمیسیون بودجه هست و پیشنهاد خرج هم نیست موافقت بفرمایید رأی گرفته شود.
نایب رئیس - بدواً رأی می‌گیریم به فوریت این خبر کارپردازی مجلس چون یک خبر مالی است به فوریت اولش باید رأی گرفته شود آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. مخالفی که نیست؟ (چند نفر از نمایندگان - خیر) رأی می‌گیریم جنابعالی هم موافقت بفرمایید (دکتر معظمی - چون هر دو مال فرهنگ است موافقت بفرمایید هر دو را یک مرتبه رأی بگیرند) بخوانید آقا.
هاشمی - تبصره آقای دکتر معظمی که خوانده شد راجع به آقای محمد قزوینی حالا باید رأی گرفته شود.
دشتی - در حقیقت این یک پیشنهاد جدیدی نیست و این پیشنهادی است که سابقاً داده شده است و از آن لایحه به این لایحه منتقل می‌شود و در خبر کمیسیون بودجه هم هست.
دکتر زنگنه - بنده هم یک پیشنهادی کرده‌ام.
کاظمی - آقا تبصره را بخوانید.
(به شرح آتی مجدداً خوانده شد)
تبصره - نظر به خدمات فرهنگی و علمی شایان تقدیر آقای محمد قزوینی به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود ماهی ده هزار ریال حقوق به آقای محمد قزوینی مادام‌العمر پرداخت نماید.
نایب رئیس - رأی می‌گیریم به این تبصره آقایانی که با این تبصره موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. رأی می‌گیریم به این لایحه با این تبصره آقایان موافقین. (مرآت اسفندیاری – پیشنهاد آقای دکتر زنگنه را هم بخوانند) پیشنهاد آقای دکتر زنگنه را هم بخوانید.
(به شرح زیر خوانده شد)
پیشنهاد آقای دکتر زنگنه
نظر به این که در قانون مصوب ۲۸ بهمن ۱۳۲۴ نظر مجلس شورای ملی این بود که کتاب آقای دهخدا چاپ شده و حق‌التألیف هم به ایشان پرداخته شود ولی معظم له از گرفتن حق‌التألیف خودداری می‌نمایند و از طرف دیگر مشاهده می‌گردد که گرفتاری‌های آقای دهخدا موجب تشویش خاطرشان می‌شود بنده پیشنهاد می‌نمایم که این تبصره به بودجه مجلس اضافه شود:
تبصره - دولت موظف است خانه آقای علی‌اکبر دهخدا را به قیمت عادله خریداری نموده و دبستانی در آنجا به نام دهخدا ایجاد کند (در این موقع، آقای دکتر مصدق با تعرض از جای خود برخاسته اظهار کردند «ای خاک بر سر این مجلس. خاک بر سر این مجلس» از جلسه خارج گردیدند)
امیر تیمور - خاک بر سر اشخاص منفی‌باف.
نایب رئیس - آقای دکتر زنگنه تأمل بفرمایید این پیشنهاد جنابعالی در اینجا مناسبتی ندارد موافقت بفرمایید در بودجه مطرح شود بنابراین رأی می‌گیریم به این خبر کارپردازی مجلس با تبصره‌ای که آقای دکتر معظمی پیشنهاد کردند آقایان موافقین ورقه سفید می‌دهند عده حاضر در مجلس ۷۸ نفر
(اخذ و شماره آرا به عمل آمده ۷۳ ورقه سفید تعداد شد)
اسامی موافقین - آقایان: فرهودی، ثقه‌الاسلامی، محمدعلی امام جمعه، محمد گرکانی، شریعت‌زاده، دکتر معظمی، هاشمی، خلعت‌بری، دکتر کیان، علی دشتی، اسعد، ذوالقدر، فرمند، محمد بهادری، طوسی، دکتر مجتهدی، امینی، ساسان، مجد ضیایی، نبوی، محمدعلی مجد، عماد تربتی، اردلان، تولیت، جمال امامی، صدر قاضی،
حیدرعلی امامی، مخبر فرهمند، روحی گله‌داری، مؤید قوامی، سلطانی، نجومی، منصف، رحیمیان، خلیل دشتی، صفوی، امیر تیمور، قبادیان، مؤید ثابتی، دولت‌آبادی، محیط، فولادوند، اعتماد، عدل، رادمنش، خاکباز، مظفرزاده، گیو، صدریه، پروین گنابادی، پوررضا، ذکایی، حسن اکبر، دکتر اعتبار، مرآت اسفندیاری، صادقی، فداکار، کامبخش، فیروزآبادی، دکتر معاون، ملک مدنی، افخمی، اسکندری، حشمتی، فرود، دکتر زنگنه، سرتیپ‌زاده، فتوحی، شیخ‌الاسلام ملایری، شجاع، کاظمی، دکتر فلسفی
نایب رئیس - با ۷۳ رأی تصویب شد، بودجه مجلس مطرح می‌شود، آقای اردلان
دولت‌آبادی - اخطار نظامنامه‌ای دارم.
نایب رئیس - بفرمایید
دولت‌آبادی - عرض کنم بنده اخطاری که دارم از نظر اهانتی است که آقای دکتر مصدق برخلاف حق و منطق به این مجلس می‌کنند - بنده در چند ماه پیش اینجا نبودم شنیدم ایشان ضمن عصبانی شدن گفته بودند اینجا دزدبازار است این بیاناتی که ایشان اینجا می‌کنند به عقیده بنده خیلی دور از انصاف و منطق است به یک مؤسسه ملی این طور اهانت کردن و ناسزا و ناروا گفتن بنده این را یکی از تقصیرات ایشان می‌دانم که در تضعیف این مجلس خود ایشان موثر بوده‌اند (صحیح است) کی دزدی کرده است؟ چرا نمی‌آیند اینجا بگویند؟ این که خودنمایی می‌کنند و تظاهراتی می‌کنند به این که ایشان مرد درستی هستند کسی هم منکر نیست دلیل نیست که به دیگران اهانت کنند بسیار قابل تأسف است، اشخاصی که کارهای اجتماعی انجام می‌دهند اشخاصی که سمت وکالت را دارند اشخاصی که خودشان را ممتاز می‌دانند یکی از شرایطش این است که تسلیم منطق بشوند، وقتی که مجلس به یک موضوعی رأی داد ایشان حق اعتراض ندارند.
دکتر رادمنش - شما که دیروز برای ایشان دست می‌زدید (خنده حضار)
نایب رئیس - آقای اردلان بفرمایید.
اردلان – بنده راجع به بودجه مجلس شورای ملی که برای سال ۱۳۲۵ تقدیم شده و الان جزء دستور ما است به نام مخالف اسم نوشته‌ام و یک نظری داشتم که آزادانه عقیده خود مرا راجع به این موضوع به عرض آقایان نمایندگان محترم برسانم البته این را برای این می‌گویم آزادانه که متأسفانه این دوره بیست ساله حکومت دیکتاتوری از مغز ماها خارج کرده که ماها نماینده مجلس هستیم و آزاد هستیم که عقیده خودمان را در هر مورد و هر چیزی که صلاح مملکت تشخیص می‌دهیم بگوییم (صحیح است) و این شایسته نیست که اگر یک وکیلی صلاح مملکت را در یک . . .
نایب رئیس - آقای دکتر اعتبار تشریف نبرید.
دکتر اعتبار - برمی‌گردیم برای صحبت اکثریت هست.
اردلان - و این شایسته نیست که در یک مملکت که روی اصول دموکراسی و روی اصول مشروطیت صحبت می‌شود اگر یک وکیلی صلاح مملکت را دید و یک نظر بخصوصی داشت و آمد با ایمان و عقیده گفت به او فحش بدهند و توهین کنند و ناسزا بگویند و بد بگویند. او را اذیت و آزار بکنند. این صلاح نیست یکی از روزنامه‌ها نوشته بود که سر اردلان را باید کوبید که این حرف را زده. برای چی آقا سر مرا باید بکوبند (خنده نمایندگان) به عقیده بنده آقا . . .
نایب رئیس - آقای اردلان خواهش می‌کنم جنابعالی که یک وکیل منظمی هستید در بودجه مجلس صحبت کنید.
اردلان - چشم آقا بنده عقیده‌ام این است که اگر در بودجه مجلس امروز یک مطلبی را آزادانه عرض می‌کنم نباید سر مرا بکوبند. هرکس هر عقیده که دارد باید آزادانه بیاید بگوید از مجموع عقاید مختلفی که در مجلس شورای ملی اظهار می‌شود از مجموع عرایضی که در رکن چهارم مشروطیت که جراید ملی هستند اظهار می‌شود اگر به صلاح مملکت است ما هم آن اقدام را بکنیم (صحیح است) و هیچ وکیلی هم نباید اندیشه و وحشت داشته باشد اگر حرفی بزند او را بکشند، جهنم، بنده ده سال بیشتر از امروز زندگی بکنم چه تأثیری دارد ولی آقا خدا شاهد است بنده آنچه را که به صلاح مملکت می‌دانم بدون پروا و ترس می‌گویم و من باید این مسئله را از این جایگاه رسمی به عرض ملت ایران برسانم که اگر افراد یک ملتی توانستند آزادانه عقاید خودشان را اظهار بدارند آن ملت زوال ندارد (صحیح است) و اگر یک ملتی افرادش بترسند، جبون باشند، محافظه‌کار باشند، ملاحظه‌کار باشند و یا محیط طوری باشد که نتوانستند عقاید خودشان را اظهار کنند، دیر یا زود آنها به زوال و رو به نیستی می‌روند، دلیل ندارد یک وکیلی راجع به یک موضوعی حرف بزند او را این قدر مزاحم بشوند، این قدر تخطئه بکنند که نتواند بگوید. (پوررضا - مرعوب نشوید آقای اردلان) به هرحال بنده حاضرم که اطاعت از افکار عامه بکنم ولی عقیده خودم را هم گفته باشم این مانع نمی‌شود (صحیح است) و اما این که بنده اجازه خواستم که در بودجه مجلس عرایضی بکنم اولاً قسمت اعظمش برای همین قسمت آزادی بود که می‌خواستم این را به یک وسیله‌ای در مجلس گفته باشم که الحمدلله موفق شدم. بعد هم آقا بنده یک نظر دارم راجع به بودجه مجلس که عرض کردم، یکی از آقایان گفت که این حرف حالا موضوع ندارد گفتم آقا من آزادم، حرف خودم را می‌زنم و آن راجع به این است که آقا شما یک قانون انتخابات دارید یک شرطش راجع به شرایط انتخاب‌شوندگان اول تبعه ایران باشند، من عقیده‌ام این است که یا یک ماده دوم را بهش اضافه کنید و یا این که اگر این کار را نمی‌کنید اصلاً این قانون انتخابات را با این وضع در دوره پانزدهم ما نمی‌توانیم قانون بگذرانیم (مرآت اسفندیاری - قانون انتخابات نیست بودجه مجلس مطرح است.) شما در زاهدان می‌خواهید انتخابات بکنید (یک نفر از نمایندگان - آقا انتخابات مطرح نیست). آقا اجازه بفرمایید بودجه مجلس است، بودجه مجلس آقا قلم اولش همین است نوشته است: حقوق نمایندگان این که بنده عرض می‌کنم بیخود حرف نمی‌زنم شما برای دوره پانزدهم می‌خواهید وکیل انتخاب کنید از کرمانشاه آقای دکتر زنگنه اگر یک نفر جوان تحصیل‌کرده‌ای که به سن وکالت رسیده باشد و شایسته باشد و لایق باشد و بخواهد وکیل بشود ابداً نمی‌تواند کاندیدا بشود محال است برای این که اولاً می‌خواهد بیاید تهران چطور بیاید؟ با صد تومان خرج صفر هم نمی‌تواند بیاید بعد که آمد اینجا. آقای کارپردازی شما یک منزل برایش تهیه بکنید. از ماهی پانصد تومان کمتر نمی‌تواند. من در این مجلس مکرر گفتم - خون جگر خوردم در دوره چهاردهم هرچه فریاد کردم که این موضوع نشر اسکناس را توجه کنید و هزینه زندگی را بیاورید پایین تا مردم بتوانند به راحتی زندگی کنند ابداً توجه نکردند و روز به روز هزینه زندگی به بالا رفت در صورتی که این گرانی مخصوص مملکت ما نبود. ممالک دیگر هم زندگانی‌شان گران بود. همه آمدند و راه پیدا کردند ولی ما در یک راه بن‌بستی ایستاده‌ایم بسیار خوب آقا این شخص از کرمانشاه می‌تواند وکیل بشود ابداً برای او دو راه متصور است یا این که خدای نکرده بیاید از راه راست منحرف بشود بنده به خودم اجازه نمی‌دهم این حرف را در مجلس بزنم برای این که شایسته نیست یک نماینده بخواهد خدای نکرده از راه راست منحرف شود البته این حرف را بنده نخواهم زد اما وقتی که تمکن مالی نداشت برای او مقدور نیست که وکیل مجلس بشود آقا ماهی چهارصد تومان، پانصد تومان باید کرایه خانه بدهد برای او چقدر دیگر می‌ماند، پس نتیجه‌اش چه می‌شود، نتیجه‌اش این است که ما مجلس شورای ملی نداریم مجلس ثروتمندان داریم این نقض قانون اساسی است این نقض غرض است، نقص قانون انتخابات است، قانون انتخابات را بالسویه برای تمام افراد مملکت باید باز کنیم هرکس در این مملکت لیاقت وکیل شدن را دارد باید راهش را برایش باز کنیم تمکن شخصی تمول شخصی بنده نمی‌گویم بد چیزی است خدا کند همه داشته باشند ولی اگر یک نفر ایرانی شرافتمندانه خواست قبول نمایندگی کند و پول نداشته باشد نتواند این که صحیح نیست بنابراین کارپردازی که مسئول این قسمت است اداره محاسبات را که ما معین کردیم مسئول است بیاید اینجا جواب من را بدهد که در دوره پانزدهم هر کس می‌خواهد وکیل بشود اگر پول نداشت می‌تواند وکیل بشود یا خیر؟ لازم نیست حقوق بدهند آقا یک اطاق برایشان تهیه بکنند یک نان و آبگوشتی هم بهشان بدهند بگویند آقا تو وکیل مجلس هستی ولی هیچ چیز بهتان نمی‌دهند ما نمی‌خواهیم اصلاً یک قدم برداریم که هزینه زندگی را پایین بیاوریم نمی‌آیید با من شور کنید اگر بنده اسمم دکتر میلسپو بود همه حرفم را تصدیق می‌کردند اما چون یک اردلان ضعیفی هستم هیچ کس گوش نمی‌دهد والا همه اینها راه دارد راه این نیست که ما این قدر از بانک ملی ایران اسکناس بیرون بدهیم و هزینه زندگی را این قدر بالا ببریم چیت متری پنج هزاری را به مردم متری پنج تومان فروختیم ولی پول بانک را پس ندادیم بنده از وزارت دارایی صورت خواستم چهار میلیارد و پانصد میلیون ریال دولت به بانک ملی مقروض است وقتی شما پول را پس دادید به بانک در هزینه زندگی یک تعدیلی حاصل می‌شود یک راهی برایش پیدا می‌شود، این طور که نمی‌شود! این است که عقیده بنده راجع به همین یک قسمت بود که خواستم به عرض آقایان کارپردازان محترم برسانم که چه راه حلی برای این در نظر گرفته‌اند و دیگر عرضی ندارم.
مخبر کمیسیون حسابداری (آقای فداکار) - نظریه آقای اردلان کاملاً صحیح است ولی خیلی متأسفم که راجع به حقوق آقایان نمایندگان اول دوره چیزی نفرمودند حالا هم هرکس باید قرض بکند کرده است و هرکس باید اسباب بفروشد فروخته است و همین طور زندگی خودش را از سرمایه خودش گذرانده است (کاظمی - این را برای آیندگان گفتند) (دکتر رادمنش - این عطف به ماسبق نمی‌شود) البته این فرمایش آقا صحیح است در دوره دیگر با مشاهده وضع زندگی که البته سخت است آقایان نمایندگان یک طرحی پیشنهاد بکنند که سطح زندگی پایین بیاید و آن وقت البته حقوق کافی است در هر صورت این چند روزه آخر دوره موقعیت ندارد و این مربوط به دوره آینده است.
نایب رئیس - پیشنهاد راجع به کفایت مذاکرات رسیده است (جمعی از نمایندگان - مخالفی نیست) آقایانی‌که موافقند با ورود در شور مواد قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده اول قرائت می‌شود:
ماده اول - برای مقرری و هزینه دوازده ماهه سال ۱۳۲۵ مجلس شورای ملی مبلغ بیست میلیون و دویست و هفتاد و هشت هزار و یکصد و چهل و هشت ریال (۲۰۲۷۸۱۴۸) مطابق فقرات ۱ تا ۵ پیوست اعتبار به کارپردازی مجلس داده می‌شود.
تبصره ۱ - به کارپردازی مجلس اجازه داده می‌شود کمک هزینه مربوط به مجلس شورای ملی و چاپخانه مجلس و اداره روزنامه رسمی کشور را (مادام که قانون کمک کارمندان دولت به قوت خود باقی است) تا آخر سال ۱۳۲۵ از محل درآمد عمومی کشور از وزارت دارایی دریافت دارد.
تبصره ۲ - تبصره دوم ماده اول قانون بودجه سال ۱۳۲۴ مجلس مربوط به وظیفه وراث مرحوم کیخسرو شاهرخ و تبصره سوم ماده مزبوره مربوطه به بقیه حقوق و کمک هزینه آقای حسن غفاری و تبصره چهارم ماده مزبوره مربوط به وظیفه وراث مرحوم عباس نقیب لاهوتی کارمند سابق اداره تندنویسی مجلس مادام که نقض نشده به قوت خود باقی خواهند بود.
تبصره ۳ - به کارپردازی مجلس اجازه داده می‌شود از آغاز فروردین ۱۳۲۵ ماهیانه مبلغ دو هزار ریال به عنوان وظیفه درباره ورثه مرحوم محمدحسین دارایی کارمند اداره حسابداری کل مجلس با رعایت ماده ۴۹ قانون استخدام کشوری بپردازد.
تبصره ۴ - به کارپردازی مجلس اجازه داده می‌شود از آغاز فروردین ۱۳۲۵ ماهیانه مبلغ هفتصد و پنجاه ریال درباره بانو بتول عیال و دو فرزند سلیمان عمله که در حین انجام وظیفه فوت نموده است به عنوان وظیفه بپردازد.
نایب رئیس - آقای شریعت‌زاده
شریعت‌زاده - بنده با روش تنظیم این ماده مخالفم زیرا که از یک اصل مسلمی ما در دوره چهاردهم تخلف بسیاری کرده‌ایم تبصره مفهومش این است یک امری که اشکال دارد استنباطش از متن در واقع توضیح یک معنایی که در متن هست داده شود اینجا یک مواد منظمی را که مواد قطعی است به عنوان تبصره می‌نویسیم در صورتی که خیلی آسان است که ما آن ماده را اگر بخواهیم متعدد بکنیم به صورت الف و ب و ج بنویسیم. بنده راجع به این قسمت اشکال داشتم.
نایب رئیس - این نظر کمیسیون محاسبات بوده است و در مجلس سابقه دارد و چیزی نبوده است که اهمیت داشته باشد. آقای مرآت
مرآت اسفندیاری - این چیزی است که در تمام بودجه‌های مجلس سابقه دارد و این ترتیبی که نوشته شده برای پرداخت وجه به وراث این اشخاص گمان نمی‌کنم مانع قانونی داشته باشد و تفاوتی در اصل ندارد. آقای شریعت‌زاده هم موافقت بفرمایند البته بعد ممکن است درست بشود.
نایب رئیس - آقای روحی نظری دارند؟ (روحی - موافقم) آقای دکتر زنگنه (دکتر زنگنه - موافقم) آقای دولت‌آبادی (دولت‌آبادی موافقم) پیشنهادی آقای امیرتیمور کرده‌اند.
مرآت اسفندیاری - آقا یک اشتباهی در فقره اول صفحه ۸ شده و آن در سطر دو یک عدد ۲ زیادی است ولی در میزان فرقی نکرده است به عرض رسید.
طوسی - اجازه می‌فرمایید؟ یک توضیح کوچکی دارم در تفصیل ماده یک در اداره دبیرخانه نوشته شده است ماشینیست قراردادی این قراردادی نیست رتبه یک است.
نایب رئیس - اصلاح می‌شود. پیشنهاد آقای امیرتیمور قرائت می‌شود:
پیشنهاد می‌شود از محل صرفه‌جویی بودجه ۱۳۲۵ مجلس صورت مشروح مذاکرات ادوار اول و دوم و سوم و چهارم و پنجم طبع و نشر شود.
نایب رئیس - آقای امیرتیمور.
امیرتیمور - به طوری که رفقای محترم اطلاع دارند طبع و نشر صورت مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی از دوره ششم مجلس که قانون مخصوصی گذشت به این طرف مرسوم و معمول شد و ادوار قبل از ششم مجلس یعنی دوره اول و دوم و سوم و چهارم و پنجم طبع و نشر نشده و در آرشیو مجلس موجود است چون این صورت مشروح مذاکرات در حقیقت تاریخ سیاسی مشروطیت ایران را تشکیل می‌دهد و تاریخ معنوی سیاسی این کشور است و وقتی که طبع و نشر نشد و نسخه واحد بود ممکن است به واسطه اتفاقات روزگار و مرور دهور از بین برود اما وقتی که طبع و نشر بشود همیشه در دسترس اعقاب ما واقع خواهد شد و تاریخ مشروطیت خواهد بود خرج علی‌حده هم پیشنهاد نشده بنده پیشنهاد کرده‌ام که اداره محترم کارپردازی موافقت کنند از محل صرفه‌جویی سال ۱۳۲۵ مجلس این موضوع طبع و نشر بشود. در خاتمه عرایضم اجازه می‌خواهم یک نکته را هم برای این که تضییع وقت نشود عرض کنم که حقیقتاً مستخدمین مجلس شورای ملی چه مستخدمین جزء، چه مستخدمین دفتری در تمام ادواری که من ناظر و شاهد اعمال اینها بوده‌ام مظهر صداقت و وظیفه‌شناسی بوده‌اند (صحیح است) و واقعاً باید از این روح وظیفه‌شناسی آنان تقدیر کرد (صحیح است) و خواست که این روح را نگاه بدارند که برای تمام مملکت سرمشق باشد (صحیح است)
مرآت اسفندیاری - بنده این پیشنهاد را قبول می‌کنم.
نایب رئیس - آقای هاشمی
هاشمی - عرض می‌کنم تمام اینها تهیه شده دوره اول هم که از بین رفت به اندازه‌ای که ممکن بوده است جمع‌آوری شده و الان موجود است برای طبع می‌خواستم عرض کنم که ممکن است اگر اشکال مالی ندارد از محل صرفه‌جویی بودجه ۱۳۲۴ قرار بدهند چون راجع به صرفه‌جویی ۱۳۲۵ اداره روزنامه البته دیگر صرفه‌جویی ندارد به جهت این که از ششصد هزار تومان بودجه سال ۲۴ دویست و پنجاه هزار تومان صرفه‌جویی کرده است و بی‌نظیر است در تمام بودجه مملکت و دیگر گنجایش ندارد و ادارات دیگر مجلس هم آن طور که بنده اطلاع دارم به منتهی درجه صرفه‌جویی کرده‌اند و برای سال ۲۵ این اضافه گمان نمی‌کنم بشود اگر بخواهید عملی بشود این را از محل صرفه‌جویی ۲۴ قرار بدهید و مبلغش را هم معین بکنید در حدود پنجاه هزار تومان روزی هشت صفحه مرتب چاپ بشود این دوره تاریخ پنجاه هزار تومان مبلغش را تصویب بکنید که این کار بشود.
نایب رئیس - آقای مرآت.
مرآت اسفندیاری - عرض کنم ما صرفه‌جویی داریم اما یک مقداری الان برای چاپ کتاب آقای دهخدا تصویب شده گمان می‌کنم این مبلغ برای چاپ کتاب آقای دهخدا در این چند روز آخر سال خرج نمی‌شود هرچه از آن اضافه آمد اجازه می‌فرمایند که به این مصرف برسد و باقی‌اش هم از ۲۵ بشود بنابراین بگذارید از صرفه‌جویی سال ۲۴ و ۲۵.
مخبر کمیسیون حسابداری - بنده هم موافقم که از صرفه‌جویی سال ۲۴ و ۲۵ باشد.
نایب رئیس - بنابراین دیگر احتیاج به رأی ندارد چون کارپردازی و مخبر قبول کرده‌اند رأی می‌گیریم به ماده اول با پنج تبصره (نقابت - بنده پیشنهادی کرده‌ام) آن مربوط به ماده سوم است آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده دوم قرائت می‌شود:
ماده دوم - برای حقوق و هزینه دوازده ماهه سال ۱۳۲۵ چاپخانه مجلس مبلغ هشت میلیون و بیست و شش هزار و نهصد و سی و نه ریال مطابق فقرات ۱ و ۲ پیوست اعتبار به کارپردازی مجلس داده می‌شود.
تبصره ۱ - به کارپردازی مجلس اجازه داده می‌شود کمک هزینه کارگران فنی چاپخانه مجلس را (مادام که قانون کمک کارمندان دولت به قوت خود باقی است) تا آخر سال ۱۳۲۵ از محل درآمد چاپخانه مجلس بپردازد
نایب رئیس - آقای فیروزآبادی
فیروزآبادی - بنده خیلی متأسفم که هرچه می‌آید در این مجلس خرج می‌آید، این دو سالهای که ما این جا هستیم انتظار داشتیم یک لایحه بیاید بگویند ما می‌خواهیم یک چاه نفت دربیاوریم یک معدن استخراج بکنیم یک سدی ببندیم و در مملکت یک فلاحتی درست کنیم. یک چاه ارتزین بزنیم، همه اینها مخارج است که اینجا می‌آید برای اشخاصی که آنها زحمت می‌کشند و برای ما می‌فرستند، خوب است یک قدری نظرمان را از مجلس و تهران دور ببریم و بیرون را هم تحت نظر قرار بدهیم حال آنها را بیندیشیم، همه‌اش می‌گوییم برای خرج ورثه فلان این قدر بدهید آقایان به اشخاصی که کار می‌کنند و زحمت می‌کشند و گرسنه هستند بدهید همه‌اش نظر به مجلس و طهران نداشته باشید یک قدری هم به بیرون توجه داشته باشید، حتی بنده معتقدم به کارمندان فعلی که می‌خواهید رسمی شوید عرض می‌کنم که بنده موافقم با شما که حالا بیچاره‌اید اما شما اصلاً خبط کرده‌اید که آمده‌اید و کارمند دولت شده‌اید بروید کارهای دیگری بکنید آنها می‌گویند کار دیگر پیدا نمی‌شود می‌بینم راست می‌گویند، بروید سد اهواز را ببندند کار پیدا می‌شود و یک میلیون نفوس کار پیدا می‌کنند سدهای دیگری هم هست که باید بسته شود و به نفع ملت و مملکت است اما اینها در مجلس نیست هرچه می‌آید اینجا خرج است و همه‌اش تصویب می‌شود و دلسوزی نمی‌شود برای یک مشت مردم بنده از این قضیه خیلی متأسف و متأثرم باید همه را در نظر بگیریم. و فقط کارمندان مجلس و دولت و تهران را در نظر نگیریم و همه جا را ببینیم آن وقت این خرج‌ها را قبول کنیم بعد هم باید یک استفاده‌هایی برای مردم درست بکنید، آن وقت خرج بکنید. ولی هیچ استفاده‌ای درست نمی‌کنید. مصرف پول که تمام می‌شود محتاج به قرض می‌شوید. اگر مملکت را به حال خود بگذارند. اگر آنهایی که این معاهدات را کرده‌اند اگر به معاهدات خودشان وفا نکنند این وضعی که پیش آمده بنده دیگر دنیا را قابل بقا نمی‌بینم با این بمب اتمی که اخیراً اختراع شده دنیا را به کلی خراب خواهد کرد.
دکتر اعتبار - بمب اتمی به بودجه مجلس چه مربوط است.
نایب رئیس - آقای فداکار
فداکار (مخبر) - عرض کنم که این ماده دو راجع بودجه چاپخانه مجلس است و معادل زیادتر از آن که خرج پیشنهاد شده است عایدات دارد و بدبختانه در اینجا نه رودخانه‌ای داریم که بشود سدسازی کرد و نه معدنی در مجلس است که استخراج شود.
مرآت اسفندیاری - در فقره دو یک صفر زیادی چاپ شده ولی در میزان فرقی نمی‌کند.
نایب رئیس - اصلاح می‌شود. رأی می‌گیریم به ماده دوم آقایان موافقین قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده سوم قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده سوم - برای حقوق و هزینه دوازده ماهه سال ۱۳۲۵ اداره روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران مبلغ سه میلیون و پانصد و سی و دو هزار و هشتصد و چهل و چهار ریال (۳۵۳۲۸۴۴) مطابق فقرات ۱ و ۲ پیوست اعتبار به کارپردازی مجلس داده می‌شود.
نایب رئیس - آقای نقابت فرمایشی دارید؟ بفرمایید.
نقابت - بنده از زحماتی که آقای هاشمی رفیق عزیز ما به جهت حفظ انتظام و ترتیب مجله رسمی تا حال تحمل کرده‌اند در سهم خودم تشکر می‌کنم ولی چون دوره تمام شده است عرض کنم باید یک ترتیبی برای این مجله رسمی مجلس شورای ملی داده شود تذکری داشتم که حضور آقایان عرض می‌کنم، و پیشنهاد هم داده‌ام. مندرجات مجله رسمی چند چیز است اول آگهی‌های رسمی است که اعلانات نوبتی ثبت و آگهی‌های مجله. آگهی‌های دادگستری یا به عنوان حصر وراثت یا به عنوان احضار فلان متهم یا سواد یک حکم برای ابلاغ به محکوم علیه همه اینها یک سلسله امور قضایی است و این معمول بود که در وزارت دادگستری یک مجله‌ای بود که احکام در آنجا جمع می‌شد و کسانی که ذینفع بودند و می‌خواستند اطلاع پیدا کنند می‌رفتند آن مجله را آبونه می‌شدند. یا از وکلا. قضات یا کسانی که علاقه داشتند می‌گرفتند و استفاده می‌کردند و بهتر به این نتیجه ابلاغ می‌رسیدند و یک قسمت دیگر آگهی‌هایی بود که به جراید داده می‌شد زیرا در اصول محاکمات حقوق و اصول محاکمات جزا اجازه داده شده است که این جور آگهی‌های رسمی را به روزنامه‌ها و روزنامه‌های رسمی یعنی حتماً در مجله رسمی و در بعضی هم آزاد هستند که به روزنامه‌ها بدهند (یک نفر از نمایندگان - یعنی در مجله باید باشد) به روزنامه‌ها هم آزاد هستند می‌توانند به همه جراید بدهند به این جهت آنجا یک مجله‌ای بود مخصوص این کار و وظیفه‌اش را هم انجام می‌کرد و با ۱۵ هزار تومان هم اداره می‌شد این روزنامه را می‌فرستادند برای اشخاص ذینفع بعد آنجا بسته شد و همه متمرکز شد در روزنامه رسمی حالا این روزنامه رسمی یک قسمت مذاکرات مجلس است یک قسمت آگهی‌ها است یک قسمت ابلاغات رسمی است بنده در این مدت هم دیده‌ام که آقایان غالباً شکایت دارند که چرا طبع مجله رسمی تأخیر می‌شود و مذاکرات امروز در ظرف فردا نمی‌رسد و چند روز تأخیر می‌شود این برای آن است که مجموع آن آگهی‌ها باید جمع‌آوری شود و به دست بیاید و برود زیر چاپ و اینها اسباب تأخیر خواهد شد بنده معتقدم که قسمت راجع به مذاکرات مشروح مجلس که در حقیقت یک تفسیری است از قوانین در حال تصویب و برای مطالعه اشخاص در امور حقوقی لازم است این قسمت را علی‌حده چاپ کنند و همان مجله مذاکرات مجلس خودش را ادامه بدهد و به آگهی‌ها کاری نداشته باشد امروز اشخاصی که روزنامه نشر می‌کنند وضع آگهی‌ها را می‌دانند بنده خودم روزنامه انتشار نداده‌ام ولی یک حسابی کرده‌ام که اگر یک وقتی روزنامه‌دار بشوم، بنده حساب کردم. واقعاً دیدم با ساده‌ترین وضعی ماهی دو هزار تومان ضرر می‌کند که اگر این روزنامه ۵۰۰ آبونه پاقرص داشته باشد که هیچ کس هم حقوق آبونه را نخورد و همه هم بدهند و دو هزار تا هم تک‌فروشی بشود باز هم ماهی دو هزار تومان ضرر می‌کند و بنابراین این اعلانات برای رونامه‌ها یک کمکی است زیرا به مقداری که در محاکمات حقوقی و جزایی مقرر است به آنها پول داده می‌شود این کمکی است برای جراید و مجلس احتیاجی ندارد که یک پولی بگیرد و سایر روزنامه‌ها هم نتوانند چاپ کنند حالا اجازه‌ای هم که آقای دکتر معظمی و آقای هاشمی می‌خواهند چون بنده دومرتبه نمی‌توانم اینجا حرف بزنم این است جواب مطلب مقدر را می‌دهم آقای دکتر معظمی که علاقه‌مند هستند به این موضوع از نظر این است که یک روزی ایشان این پیشنهاد را کرده‌اند ما هم رأی دادیم بنابراین سهم آقای دکتر معظمی ادا شده خیلی هم ممنون هستیم اما مجلس جای این کار نیست که بیاید یک اداره باز بکند ۳۵۰ هزار تومان بودجه داشته باشد بیاید تمام اعلانات را از اشخاص بگیرد و به روزنامه رسمی داده شود و فقط بیایند بگویند که ما تعادل در دخل و خرج خواهیم کرد آقای هاشمی هم خواهند گفت که ما خیلی زحمت کشیدیم تعادل در دخل و خرج کردیم این مجله بهتر است چاپش خاطرجمع‌تر است، کاغذش بهتر است، این جواب‌ها را این جا خواهید داد، همه اینها را قبول داریم، خیلی هم متشکر هستیم. اما مجلس و چاپخانه مجلس برای این کار وضع نشد که بیاید کار را از دست اشخاص آزاد بگیرد از روزنامه‌ها بگیرد، از چاپخانه‌ها بگیرد بعد بیاید تمرکز بدهد به خودش و بیاید اینجا یک بودجه‌ای درست بکند ملاحظه بفرمایید در قسمت مربوط به روزنامه رسمی تفصیل ماده سوم چه خبر است، عرض کنم که در قسمت حقوق اداره روزنامه رسمی مدیر قراردادی در سال شش هزار تومان، دبیر قراردادی چهار هزار و دویست تومان، حقوق ماشین‌نویس ۱۰۰۸ تومان، اندیکاتورنویس ۲۲۰۸ تومان، باز اندیکاتورنویس ۱۰۸۰ تومان، اندیکارتورنویس ۷۶۸ تومان، مدیر بایگانی ۲۲۰۸ تومان، بایگان ۱۰۰۸ تومان، بایگان و متصدی ارسال مراسلات ۱۵۳۶ تومان، مصحح قراردادی ۶۹۶۰ تومان. در سال جمعش برابر می‌شود با ۳۵۳۲۸۴۴ ریال یک همچو بودجه سنگینی خرج مجله رسمی است همین صورت مذاکراتی که می‌دهند به دست‌تان آقا این را هم من عرض کردم فرض کنیم که از این سه میلیون و پانصد هزار ریال تمام برگردد برای شما یک چیزی هم سر دخل بیاورد یک پانصد هزار ریال هم سر دخل بیاورد بیش از این که نیست وقتی که به اینجا رسیدیم تازه شما چه کرده‌اید کار مربوط به روزنامه‌ها و جراید و یک قسمت از مجله دادگستری را گرفته‌اید برای خودتان، خوب بگذارید این کار را دیگران بکنند شما صورت مشروح مذاکرات‌تان را انجام بدهید در حالتی که اگر خرجش را بگذارید یک مقداری هم کسر دارید این حرف را آن دفعه هم زدیم فرمودند که حالا نباید تحویل بشود و بگویید چه بکنند حالا ما گفتیم و بنده استدعا می‌کنم آقای هاشمی در این خصوص توضیحی ندهند برای این که مدیر روزنامه هستند (مرآت اسفندیاری - بنده توضیح می‌دهم) آقای دکتر معظمی پیشنهاد کردند و ما هم موافقت کردیم سهم‌شان ادا شد لطفاً موافقت بفرمایند فقط آقای مرآت که بین عرایض بنده مزاحم می‌شوند تشریف بیاورند جواب بدهند.
نایب رئیس- آقای دکتر معظمی
دکتر معظمی - در قسمت اول که جنابعالی از آقای هاشمی نماینده محترم اظهار تشکر فرمودید چون بنده هم در این قسمت شریک هستم زیرا از طرف هیئت رئیسه ناظر در کارهای روزنامه بودم و دیدم که کارهای روزنامه را با کمال درستی و صداقت اداره می‌کنند اعضایی هم که زیر دست ایشان کار می‌کنند در واقع سابقه دارند و خوب کار می‌کنند اما یک موضوعی که اسباب تعجب بنده شد این بود که یک وکیل مبرز دادگستری با این قسمت مخالفت کرد چرا برای این که این مجله از روزی که مجله سابق وزارت دادگستری منتقل شده است به قسمت مجلس در واقع کار محاکمات را تسریع کرده است. غالب محاکمات و مردم شکایت و اشکال‌شان از این بود که یک اعلانات حصر وراثت و یا ابلاغات و اخطارهای محاکماتی و امور قضایی دیگر در آرشیو ثبت اسناد دفن می‌شد و سالیان دراز می‌ماند به طوری که آقای هاشمی مطابق صورتی که دارند و بعداً توضیح خواهند داد شاید چندین هزار اعلان همین طور مانده بود که مردم مبتلی بودند (پوررضا - همچو چیزی نیست) اجازه بفرمایید بنده عادتم این است بنده خودم را در مقابل ملت ایران می‌دانم و حرف می‌زنم (هاشمی - باید راست گفت) سابقه هست و دفتر هم هست بنده خودم در این کار هستم تمام اعلاناتی که بود ما اینجا چاپ کردیم معلوم است و بنابراین با یک کلمه که جنابعالی بفرمایید صحیح است یا صحیح نیست این از بین نمی‌رود (هاشمی - صحیح است سابقه آن هم هست) و اما راجع به قسمت آگهی‌ها و جراید اصولاً بنده پیشنهادی که در مجلس شورای ملی کردم از روی هوی و هوس نبود آقای نقابت پیشنهاد بنده ابتکار هم نبود اقتباس بود از روی وضعیت ممالک متمدنه در هر مملکتی که شما ملاحظه بفرمایید یک ژورنال افسیل دارد یک روزنامه رسمی دارد البته این روزنامه رسمی مفهومش این است که یک ورقه رسمی که کنترلش در دست دولت باشد و مردم مطئمن باشند که در اعلانات آنها تبانی نخواهد شد و دست‌زده نخواهد شد باشد چون ملاحظه بفرمایید وقتی دولت بخواهد اموالش را بفروشد فرض بفرمایید خدای نکرده با یک مدیر روزنامه رفتند ساختند و یک اعلان جعلی ضمیمه پرونده کردند و اما این که فرمودید این کار مجلس نیست بنده نمی‌خواهم عرض کنم که کار مجلس است آقای نقابت ما یک چاپخانه داریم چاپخانه ملی ما چاپخانه مجلس است و هر جا یک چاپخانه ملی دارند روزنامه رسمی هم جزء آن است و هر جا را که ملاحظه بفرمایید چاپخانه ملی دارد روزنامه رسمی در آنجا چاپ می‌شود بنابراین به چاپخانه ضمیمه است (صفوی - چاپخانه مجلس چاپخانه دولتی است) بنابراین شایسته است که روزنامه رسمی هم در همان جا منتشر بشود اما یک موضوعی که فرمودید که ما کار آزاد را می‌گیریم اینجا حکایت کار آزاد نیست این کار مملکت است که ما انجام می‌دهیم و برای حقوق و حمایت یک عده‌ای است که این کار را انجام می‌شود منظور روزنامه این نبود که کار را از روزنامه‌ها بگیرند ما اینجا یک کار قانونی می‌کنیم قانون اساسی ما قانون مدنی ما نظامنامه رسمی نظامنامه داخلی مجلس تمام قوانین ما اشاره می‌کنند به روزنامه رسمی شما یک قانونی وضع می‌کنید ولی این تمام نشده برای مردم لازم‌الاجرا باشد سه مرحله باید طی بکند یکی وضع مجلس شورای ملی است یکی توشیح ملوکانه است یکی هم درج در روزنامه رسمی است و در خود قانون هم می‌گوید که ده روز پس از انتشار قابل‌الاجرا است و این که فرمودید که در بودجه وزارت دادگستری ۱۵ هزار تومان بوده است در اینجا باید عرض کنم که بودجه وزارت دادگستری در این قسمت ۲۷۰ هزار تومان بوده و از این مبلغ هم هر سال کم می‌آوردند و اما این ۳۰۰ هزار تومانی که به نظر جنابعالی خیلی زیاد رسید در واقع از یک دستی دولت می‌گیرد و از دست دیگر دولت می‌دهد ما در چاپخانه مجلس اوراق را مجانی چاپ نمی‌کنیم در مقابل پول به چاپخانه می‌دهیم (هاشمی - صحیح است سالی دویست هزار تومان پول چاپ آن را می‌دهیم) از دولت می‌گیریم و مجدداً خواهیم داد بنده خواستم از جنابعالی هم خواهش کنم موافقت بفرمایید چون یک کار خیری است و بنده هم روی هوی هوس پیشنهاد نکردم و روی مصلحت کردم و این کارم به نفع مملکت است و این موضوع برای مملکت ما اهمیت دارد و لازم است (صحیح است) جمعی از نمایندگان - مذاکرات کافی است)
نایب رئیس - آقای نقابت این قسمت که مرقوم فرمودید راجع به حذف این ماده بدواً نمی‌توانیم به پیشنهاد رأی بگیریم اگر موقع رأی رأی نداد مجلس منظور شما تأمین می‌شود.
صفوی - بنده پیشنهاد کرده‌ام آقا پیشنهاد بنده را بخوانید
(به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد آقای صفوی
اداره روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی موظف است صورت مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی را جداگانه و آگهی‌ها را جداگانه چاپ و منتشر نماید.
هاشمی - همین کار را می‌کنیم
نایب رئیس - آقای صفوی
صفوی – همان طور که آقای نقابت توضیحاتی فرمودند راجع به نشر مجله رسمی و طبع آگهی‌ها و اینها که البته به جای خودش صحیح است و آنهایی که اطلاع دارند می‌دانند آن طوری که قبلاً مجله رسمی طبع و نشر می‌شد بهتر بود و بیشتر مورد استفاده قرار می‌گرفت و حالا چون نظر آقایان هست سال گذشته مخصوصاً نظر آقای دکتر معظمی رفیق محترم من پافشاری داشتند که مجله رسمی به این صورت دربیاید بنده البته برای تبعیت از نظر ایشان در این قسمت چیزی عرض نکردم ولی پیشنهادی که کردم این است که صورت مذاکرات مجلس همان طوری که گفته شد مورد استفاده تمام طبقات است برای این که در موقع تصویب قوانین در مواد قانون در مجلس توضیحاتی داده می‌شود که در صورت مذاکرات مفصل نوشته می‌شود و مورد استفاده دوایر دولتی حتی مدیرها و مدیرکل‌ها است که از آن استفاده می‌کنند و این یک کتابی است که در دسترس تمام مردم است ولی وقتی که این صورت مذاکرات منضم شد با آگهی‌ها آگهی‌های انحصار وراثت و سایر چیزها همان طوری که فرمودند طبع اینها تمام در یک مجله از آن صورت خارج شد یعنی در هر شماره که آگهی‌ها زیاد بود اتفاقاً مجله مذاکرات مجلس هم زیاد شد یک مجله خیلی بزرگی شد و از صورت کتاب کردن و در کتابخانه در دسترس اشخاص گذاشتن خارج شد فرض بفرمایید فلان متهم که مفقودالاثر است و اعلان کرده‌اند که باید در فلان تاریخ حاضر شود این هم در ضمن مذاکرات مجلس است و از صورت کتاب شدن خارج است بنده پیشنهاد کردم مطابق سابق که همیشه صورت مذاکرات مجلس منظم و مرتب بود و مجلدات آن الان مورد استفاده مردم است از وقتی که روزنامه رسمی طبع شده است و آگهی هم ضمیمه شده است حتی یک شماره ۱۱۰ صفحه است چون آگهی‌ها زیاد بوده یک شماره آگهی زیاد و یک شماره کم است حالا وارد آن قسمت نمی‌شوم که در روزنامه چاپ شود یا چه شود ولی یکصد و ده صفحه را جلد کردن این غیر میسر است و در دسترس مردم آن طوری که باید صورت مذاکرات مجلس شورای ملی گذاشته بشود نیست این بود که بنده پیشنهاد کردم آگهی‌ها را جداگانه چاپ کنند و نمره و سرصفحه‌اش را علی‌حده بگذارند و مجله مذاکرات را هم جداگانه چاپ بکنند و صورت مذاکرات علی‌حده از صفحه یک شروع شود که در آخر سال بتوانند جلد کنند.
یکی از نمایندگان - خوب پیشنهادی است.
مرآت اسفندیاری - عیب ندارد.
مخبر - بنده هم قبول می‌کنم.
نایب رئیس - پیشنهادی هم از آقای لنکرانی رسیده است که با این تبصره یک ارتباطی دارد. خوانده می‌شود:
(به شرح زیر قرائت شد)
تبصره - اداره تندنویسی و اداره روزنامه رسمی و چاپخانه مجلس شورای ملی با مسئولیت مشترک (لنکرانی - با مسئولیت مشترک) موظف هستند که با به کار انداختن تمام وسایلی که در اختیار دارند مذاکرات جلسه مجلس را بلافاصله به طبع رسانیده و منتشر نمایند.
فداکار - موافقم.
مرآت اسفندیاری - مخالفی نیست قبول کردم.
نایب رئیس - قبول کردند. رأی می‌گیریم به ماده سوم با این دو تبصره اصلاحیه آقایانی که موافق هستند قیام فرمایند (اکثر برخاستند). تصویب شد - ماده چهارم
(به این نهج قرائت شد)
ماده ۴ - اعتبارات منظوره در مواد ۱ و ۲ و ۳ راجع به اضافات و ترفیعات و کمک اعاشه و اضافه‌کاری و حقوق ایام مرخصی و غیره که در ضمن این بودجه منظور گردیده از آغاز فروردین ماه آخر سال ۱۳۲۵ قابل پرداخت می‌باشد.
نایب رئیس - رأی می‌گیریم به ماده چهارم آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد، ماده پنجم
(به این ترتیب خوانده شد)
ماده پنجم - به کارپردازی مجلس اجازه داده می‌شود مبلغ هشت میلیون ریال درآمد پیش‌بینی شده چاپخانه مجلس و باغ بهارستان و مبلغ سه میلیون و پانصد هزار ریال درآمد پیش‌بینی شده اداره روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی را در سال ۱۳۲۵ وصول و به خزانه‌داری کل ایصال دارد.
نایب رئیس - رأی می‌گیریم به ماده پنجم آقایان موافقین قیام فرمایند (اغلب نمایندگان برخاستند) تصویب شد - ماده ششم:
(به مضمون ذیل خوانده شد)
ماده ششم - به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود مبلغ یک میلیون ریال به رسم وام برای خرید کالا جهت چاپخانه مجلس به کارپردازی مجلس بپردازد و در آخر سال ۱۳۲۵ مسترد دارد.
نایب رئیس - رأی می‌گیریم به ماده ششم آقایانی که موافق هستند قیام فرمایند. (غالب آقایان قیام نمودند) تصویب شد. ماده هفتم:
(به این مضمون خوانده شد)
ماده هفتم - به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود که مبلغ سه میلیون ریال از محل درآمد عمومی کشور برای هزینه طبع یک ساله ۱۳۲۵ فرهنگ آقای دهخدا به کارپردازی مجلس بپردازد و این اعتبار با تصویب هیئت رئیسه مجلس از حیث حقوق متصدیان عمل و بهای کاغذ و هزینه طبع و غیره به مصرف خواهد رسید
نایب رئیس - آقای دکتر زنگنه
دکتر زنگنه - بنده موافقم
کامبخش - بنده پیشنهادی داده‌ام
نایب رئیس - پیشنهاد آقای کامبخش:
پیشنهاد می‌نمایم جمله هیئت رئیسه مبدل به کارپردازان شود.
کامبخش - خیلی مختصر عرض می‌کنم ممکن است مجلس تشکیل نشود که هیئت رئیسه باشد
فداکار - بنده قبول کردم
نایب رئیس - برای اطلاع آقای کامبخش عرض می‌کنم که آن قانونی که راجع به فرهنگ آقای دهخدا گذشت آقایان همه موافقت کردند به هیئت رئیسه مجلس اختیار دادند و برای اطلاع‌تان عرض می‌کنم که البته در ایام فترت در واقع از هیئت رئیسه اشخاصی معین می‌شوند که بودجه مجلس و کارپردازی هم که یک اداره از مجلس است تحت نظر آنها باشد آقایان هم سابقه دارند که همیشه در آخر مجلس سه نفر از هیئت رئیسه از طرف مجلس انتخاب می‌شدند که در فترت در کار مجلس و در امور کارپردازی مجلس نظارت داشته باشند اگر موافقت بفرمایید مسترد بفرمایید که همان باشد.
کامبخش - مسترد کردم
نایب رئیس - آقای دکتر زنگنه آن ماده که پیشنهاد کرده بودید توضیح بفرمایید.
یک نفر از نمایندگان - قرائت شود.
دکتر زنگنه - پیشنهاد بنده این بود که خانه آقای دهخدا را دولت به قیمت عادله بخرد و یک دبستان بکند و فقط پولی به ایشان بدهد حالا بنده توضیح می‌دهم که چرا این پیشنهاد را کردم عرض کنم که مجلس شورای ملی در سابق یک قانونی تصویب کرد و امروز هم تصویب می‌کند و تأیید می‌کند برای این که کتاب لغت آقای دهخدا چاپ بشود همان طور که آقای دشتی فرمودند کتاب لغت پایه و اساس زبان فارسی است و یکی از نقص‌های بزرگی که امروز داریم و یک زبانی که افتخار ما به او است متأسفانه یک کتاب لغت صحیح از آن نداریم همه ما افتخار داریم ایمان داریم که ایران همیشه زنده است و زنده خواهد بود (صحیح است) ولی توجه به عواملی که عوامل حیاتی مملکت است باید بکنیم و یکی از عوامل عمده حیات ملی ما زبان فارسی است (صحیح است) بیخود نبوده که فردوسی ادعا کرده است (که عجم زنده کردم از این پارسی) اگر آن روز فردوسی آن را درست نکرده بود امروز با آن تحولات و حمله مغول و سایر بدبختی‌هایی که به سرمان وارد آمده است اثری از ایران باقی نمی‌ماند حالا هم در این گیر و دار و اوضاع و کشاکش سیاسی بدبختانه با کمال خجلت باید بگوییم در این حیدری و نعمتی که داریم تنها چیزی که ثابت است و در واقع حفظ ملت را می‌کند در واقع این جور عوامل است (صحیح) آقای دهخدا بیش از سی سال بلکه چهل سال (مرآت اسفندیاری - سی و پنج سال) از عمر خود را غیر از آن مدتی که صرف جهاد در راه آزادی کرده است جهاد در راه علم و ادب و خط زبان فارسی کرده است و مشغول بوده است عمر جوانی و زندگانی خودش را صرف کرده است (هاشمی - واقعاً زحمت کشیده‌اند) بنده خودم شاهدم حتی در دوره سابق مکرر به ایشان پیشنهاد وزارت و مقام‌های عالی شده همه اینها را پشت پا زده است و در گوشه اطاق نشسته است و مشغول کار است امروز بنده می‌خواهم یک مطلبی را راجع به آقای دهخدا عرض کنم که خجالت هم می‌کشم (دکتر اعتبار - با پیشنهاد شما همه موافق هستند) و آن این است که این مرد برای همین کار همیشه یک عده زیادی از دانشجویان را دور خودش جمع می‌کرد و حقوق می‌داد و نهار و شام می‌داد برای این که کار برای او بکنند و کمک بکنند به کار ایشان در نتیجه این وضعیت ایشان بدهکار هستند. الان مبلغ دویست و بیست هزار تومان مقروض هستند و یک خانه دارند که برای این خانه هم اجراییه صادر شده است نسبت به یکی از طلبکاران که هفتاد هزار تومان می‌خواهد و امروز مزایده شده است و مشتری برایش پیدا نشده است بنابراین طلبکار با هفتاد هزار تومان خانه را خواهد برد و از طرف دیگر آقای دهخدا به هیچ وجه حاضر نیست حتی با ایشان صحبت شد که یک حق‌التألیفی مطابق آنچه در قانون پیش‌بینی شده به ایشان داده شود ایشان قبول نمی‌کنند (مرآت اسفندیاری - بلی قبول نکرده) اصلاً به قدری ایشان علو طبع دارند که این را باز عرض می‌کنم به آقایان که از طرف انگلیسی‌ها یعنی از طرف علمای انگلیسی به ایشان پیشنهاد شد که کتاب‌شان را ببرند در انگلستان چاپ بکنند و حق‌التألیف بدهند و مخارج خودشان را هم بدهند قبول نکردند هریو آمد اینجا و توسط ماسینیون به ایشان پیشنهاد کرد که کتاب ایشان را ببرند در فرانسه تمام مخارجاتش را بدهند حق‌التألیف هم بدهند و کتابش را تحت نظر یک عده مستشرق بدون این که خودش شرکت بکند چاپ بکنند باز حاضر نشد این یک همچو مردی است (اردلان - احسنت) و امروز بنده عقیده‌ام این است که مجلس شورای ملی با تصویب این پیشنهاد به علمای انگلیس به علمای فرانسه و به دنیا خواهد گفت که ما قدر علما دانشمندان و دانش خود را می‌دانیم (صحیح است - احسنت)
نایب رئیس - آقای دهخدا چند روز پیش به بنده تلفن کردند که به عرض مجلس و به عرض آقایان نمایندگان برسانم که ایشان هیچ انتظاری ندارند که از این فرهنگی که به نام ایشان است استفاده‌ای کرده باشند و البته آقایانی که به اخلاق و صفات این مرد محترم شریف آشنایی دارند می‌دانند که ایشان از جنبه مادی به کلی دور هستند و این نظری که آقای دکتر زنگنه پیشنهاد کردند در واقع یک عمل بجایی است که مجلس از نقطه‌نظر مسکن ایشان می‌کند که خانه ایشان بعد از ایشان یک محل فرهنگی باشد.
دولت‌آبادی - تبصره خوانده شود.
(تبصره مجدداً به شرح زیر خوانده خواهد شد.)
تبصره - دولت موظف است که خانه آقای علی‌اکبر دهخدا را به قیمت عادله خریداری نموده و دبستانی در آنجا به نام دهخدا ایجاد کند.
نایب رئیس - آقای نقابت نظری دارید؟
نقابت - بنده اصولاً با پیشنهادهای خلاف اصل موافق نیستم در تمام ادواری که در مجلس بوده‌ام صحبت و عملی برخلاف اصول و مقررات نکرده‌ام عرض کنم حضورتان اولاً یک وکیلی نمی‌تواند پیشنهاد خرج بکند برخلاف نظامنامه است و صحیح نیست ثانیاً ما دولت را موظف می‌کنیم که خانه زید را بخرد هر قدر هم که آن زید مورد احترام ما باشد نباید ثالثی را مکلف بکنیم که خانه رابعی را بخرد این چه حرفی است بلکه نخواست بفروشد بلکه نخواست بخرد بلکه موافقت در قیمت نشد این پیشنهادات را در مجلس نباید کرد ما که از لحاظ احترام به آن پیشنهاد رأی دادیم برای حق‌التألیف پیشنهاد بدهید که مجسمه این شخص را بریزیم بنده موافقم (نمایندگان - رأی رأی)
نایب رئیس - رأی می‌گیریم به تبصره پیشنهادی آقای دکتر زنگنه آقایان موافقین قیام نمایند.
نبوی - پیشنهاد قابل رأی نیست.
یک نفر از نمایندگان - اعلام رأی شد
(عده زیادی برخاستند)
نایب رئیس - تصویب شد.
نبوی - تصویب نشد
نایب رئیس - آقای نبوی بنده از جنابعالی متوقع نبودم این طور بفرمایید جنابعالی اگر نظری دارید ربط به این ندارد این پیشنهاد خرج نیست سابقه دارد در مجلس وقتی یک چیزی خلاف نظر نماینده شد نباید نظر هیئت رئیسه را اخلال بکنند.
نقابت - اخطار دارم
نایب رئیس - رأی می‌گیریم به مجموع ماده هفتم و تبصره آقایان موافقین قیام نمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد.
هاشمی - تبصره هم ضمن آن تصویب شد اگر اشکالی داشت حالا تصویب شد
نقابت - آقای رئیس بنده پیشنهاد تجزیه کردم.
مجد ضیایی - آقای رئیس من پیشنهادی کرده بودم چرا پیشنهاد مرا نخواندید؟
نایب رئیس - پیشنهادی ندادید شما
مجد ضیایی - چرا پیشنهادی دادم یک ساعت است.
هاشمی - ببخشید زیر ورقه است.
مجد ضیایی - ببخشید ندارد
هاشمی - اول رسیده است به دست آقای رئیس بعد رسیده است به بنده
(پیشنهاد آقای مجد ضیایی به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم عبارت «بابت یک ساله ۱۳۲۵ حذف» و اصلاح شود «برای هزینه طبع فرهنگ دهخدا»
یک نفر از نمایندگان - آقا به این قسمت رأی گرفته شد.
نایب رئیس - آقای مجد ضیایی معذرت می‌خواهم چون بنده ندیده بودم. موقعش باید تذکر بدهید اخطار نظامنامه برای این است که به رئیس مجلس تذکر بدهید متأسفانه اغلب اخطار نظامنامه‌ای در غیر موقع می‌شود و ازش سوء استفاده می‌شود برای صحبت کردن بنده که اینجا نشسته‌ام آقایان باید مواظب باشند اگر چیزی را اشتباه کرده‌ام تذکر بدهید من هم قبول می‌کنم (اردلان - شما اشتباه نمی‌کنید)
هاشمی - منظور آقای مجد ضیایی تأمین است
نایب رئیس - پیشنهاد آقای نقابت قرائت می‌شود:
پیشنهاد می‌کنم مواد لایحه تجزیه شود و برای هر ماده علی‌حده با ورقه رأی گرفته شود.
نایب رئیس - اجازه بفرمایید جواب ایشان را عرض کنم عرض کنم این پیشنهاد برخلاف نظامنامه است و برخلاف سابقه است و در آیین‌نامه هم ذکر شده است که به مواد با قیام و قعود رأی گرفته شود و بعد در اصل لایحه با ورقه در لایحه‌ای‌که جنبه مالی دارد بنابراین ما به مواد یکی یکی رأی گرفتیم دیگر موردی ندارد مجدداً با ورقه رأی بگیریم.
نقابت - آقای رئیس شما که ماشاءالله . . .
نایب رئیس - آقا شما برخلاف آیین‌نامه پیشنهاد می‌کنید بنده باید تذکر بدهم
نقابت - جنابعالی هم برخلاف آیین‌نامه قبل از توضیح بنده جواب می‌دهید
نایب رئیس - بفرمایید
نقابت - پیشنهادی که بنده داده‌ام. آقای مجد ضیایی آن نظامنامه را مرحمت بفرمایید (آیین‌نامه را از آقای مجد ضیایی گرفتند) ماده ۹۹ آیین‌نامه می‌گوید: «در مسائل و موادی که مشتمل بر فقرات مختلفه است، (دکتر اعتبار - این فقرات مختلفه نیست مواد بودجه مجلس است) اگر تجزیه آن ولو از طرف یک نفر خواسته شود باید آن ماده یا مسئله تقسیم شده و جزء به جزء رأی گرفته شود ولی پس از آن که در جزء آخر رأی گرفته شد مجدداً باید در مجموع قسمت‌هایی که قبول شده است رأی گرفته شود» بنده که نگفتم در لایحه خرجی که لایحه بودجه است اصولاً با ورقه رأی گرفته می‌شود منتهی رویه این است که در هریک از مواد یک و دو و سه و چهار با قیام و قعود رأی بگیرند و در آخر به کلیه لایحه با ورقه رأی بگیرند من‌جمله در ماده ۴ که یک تبصره‌ای آقای دکتر برخلاف قانون مدنی اضافه کردند و رأی هم مشکوک درآمد. در ماده هفت این با تبصره با قیام و قعود رأی گرفته شد حالا هم دارد در مواد رأی گرفته می‌شود بنده هم تقاضای تجزیه‌ام نسبت به ماده هفت و تبصره است نه برای جزئیات و برای هر ماده با ورقه. خیر نسبت به آن ماده می‌گذارم کنار. نسبت به شش ماده اول با ورقه رأی بگیریم و نسبت به ماده ۷ جداگانه
نایب رئیس - خواهش می‌کنم که آقایان توجه بفرمایند چون آقای نقابت خودشان را خیلی لژیک و منطقی می‌دانند جواب عرض کنم اینجا مجلس است اینجا دادگاه نیست که از موکل دفاع بفرمایید پیشنهاد جنابعالی چیست؟ شما وقتی پیشنهاد دادید که لایحه جز به جز رأی گرفته شود، اگر شما این نظر را داشتید باید در ماده ۷ تجزیه را پیشنهاد می‌کردید بنابراین ایراد جنابعالی وارد نیست معهذا برای این که فکر جنابعالی تأمین بشود و رفع شبهه از جنابعالی بشود در همان ماده ۷ به تجزیه رأی می‌گیریم برای این که بدانید غرضی در بین نیست نه آقای دکتر زنگنه منظوری داشتند و نه بنده این یک امر فرهنگی بود مربوط به همه ملت است نه فقط مربوط به هیئت رئیسه یا اشخاص (نقابت - شما ملک مدنی هستید نباید راضی شوید برخلاف قانون مدنی عمل شود) اول اجازه بفرمایید به ماده هفتم با ورقه رأی بگیریم. آقای نقابت با ورقه رأی بگیریم یا با قیام و قعود.
نقابت - با ورقه
هاشمی - اول به شش ماده رأی بگیرید
فداکار - اول به آن شش ماده با ورقه رأی بگیرید.
نایب رئیس - آن شش ماده تصویب شده است ایشان در یک ماده پیشنهاد دادند و پیشنهادشان مربوط به یک ماده است ماده ۷ قرائت می‌شود:
(مجدداً به شرح زیر خوانده شد)
ماده هفتم - به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود که مبلغ سه میلیون ریال از محل درآمد عمومی کشور برای هزینه طبع یک ساله ۱۳۲۵ فرهنگ آقای دهخدا به کارپردازی مجلس بپردازد و این اعتبار با تصویب هیئت رئیسه مجلس از حیث حقوق متصدیان عمل و بهای کاغذ و هزینه طبع و غیره به مصرف خواهد رسید.
نایب رئیس - بدواً رأی می‌گیریم به اصل ماده ۷ آقایانی که موافق هستند ورقه سفید می‌دهند عده حاضر در مجلس ۸۱ نفر (اخذ رأی به عمل آمده ۷۶ ورقه سفید و یک ورقه کبود شماره شد)
اسامی موافقین - آقایان: هاشمی، دکتر کیان، دکتر مجتهدی، طوسی، فداکار، شریعت‌زاده، خلعت‌بری، دکتر کشاورز، یمین اسفندیاری، روحی، کاظمی، کامبخش، دکتر رادمنش، تولیت، خلیل دشتی، گله‌داری، سلطانی، مرآت اسفندیاری، امیرتیمور، تجدد، مجد، ذوالقدر، رفیعی، عزت‌الله بیات، مؤید ثابتی، مؤید قوامی، رحیمیان، آشتیانی، نجومی، قبادیان، فرود، بختیاری، محیط، حیدرعلی امامی، دولت‌آبادی، پوررضا، دهستانی، گرگانی، شجاع، حشمتی، ذکایی، جلیلی، گیو، گنابادی، منصف، خاکباز، فولادوند، علی دشتی، مظفرزاده، دکتر معاون، صادقی، معظمی، لنکرانی، فتوحی، دکتر زنگنه، مجد ضیایی، عدل، محمدعلی اعتماد، نبوی، صدریه، نقابت، تربتی، اسکندری، حکمت، صدر قاضی، دکتر فلسفی، امینی، دکتر اعتبار، محمدتقی اسعد، محمدعلی امام جمعه، اردلان، ملک مدنی، فرمند، فرهودی، ثقه‌الاسلامی، سرتیپ‌زاده.
مخالف - آقای ساسان
نایب رئیس - رأی می‌گیریم به تبصره، دو فقره دو تذکر هم داده‌اند که وارد هم هست، یکی از طرف آقای فرهودی و دیگری از طرف آقای صادقی.
بعضی از نمایندگان - بخوانید آنها را
نایب رئیس - پیشنهاد می‌کنند جمله (در صورت تمایل آقای دهخدا) اضافه شود.
نقابت - اعلام رأی شده است وسط رأی نمی‌شود پیشنهادی قرائت کرد.
نایب رئیس - رأی می‌گیریم به این تبصره.
بعضی از نمایندگان - تبصره را بخوانید.
نایب رئیس - تبصره قرائت می‌شود.
(مجدداً به شرح ذیل قرائت شد)
دولت مکلف است خانه آقای علی‌اکبر دهخدا را در صورت تمایل آقای دهخدا به فروش به قیمت عادله خریداری نموده و دبستانی در آنجا به نام دهخدا ایجاد کند.
شریعت‌زاده - بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم.
دکتر اعتبار - اعلام رأی فرمودید.
نایب رئیس - بفرمایید آقای شریعت‌زاده
شریعت‌زاده - بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم و از آقایان استدعا می‌کنم توجه بفرمایید ببینید اگر صحیح است موافقت بفرمایید البته تا دقت نکنید توجه به مفهوم مطالبی که گفته می‌شود نخواهید کرد. عرض کنم بنده این طور تشخیص دادم که در ماده ۷ در موقع اخذ رأی یک مرتبه با قیام و قعود به ماده رأی گرفته شد و دفعه دیگر نسبت به ماده با تبصره. بنابراین عمل تجزیه به این وسیله انجام شده است دیگر موردی ندارد.
صفوی - کی به تبصره رأی گرفته شد: (همهمه نمایندگان)
شریعت‌زاده - بنده استدعا کردم گوش بدهید اگر صحیح است موافقت کنید این که معنی ندارد شما با ابراز این تظاهرات سلب آزادی و جلوگیری از اظهار عقیده اشخاص بکنید این یکی، دوم این که مطابق عمل مجلس رأی با ورقه یک مرتبه گرفته می‌شود نسبت به مجموع و سوابق مجلس هم نشان می‌دهد که یک مرتبه نسبت به ماده رأی گرفته می‌شده و بعد نسبت به تبصره بنده نمی‌فهمم در این دوره تخلفات از اصول بسیار شده است امروز که مجلس شورای ملی نشان می‌دهد و نسبت به یکی از فرزندان شایسته این مملکت وظیفه‌اش را انجام می‌دهد و تشویق می‌کند آن هم نسبت به زبان که یکی از عناصر وحدت ملی است چرا این حرف را می‌زنید.
اردلان - احسنت
نایب رئیس - عرض کنم اخطار جنابعالی در مورد این که تجزیه باید بشود بنده اول عرض کردم که وارد بود ولی برای خاطر این که یک کلمه‌ای دوست محترم آقای نبوی فرمودند که تصویب نشد و بنده انتظار نداشتم وقتی که در مجلس یک همچو صحبتی می‌شود که تصویب نشد مثل این است که من که اینجا نشسته‌ام نظر خاصی دارم گرچه من اینجا اگر نظر خاصی هم داشته باشم خوشبختانه نظر من نسبت به فرهنگ است و نسبت به یک شخصی است که مورد قبول و موافقت همه آقایان است (صحیح است) بنابراین بنده این طور عرض کردم که دومرتبه رأی گرفته شود و تقاضا کردم تجزیه را، که نسبت به هر دو قسمت با ورقه دو رأی بگیرند و آقایان بدانند که بنده نظری ندارم.
بعضی از نمایندگان - رأی بگیرید
نبوی - اجازه می‌فرمایید؟
نایب رئیس - بفرمایید.
نبوی - اگر حرف بنده مفهم یک سوء‌تفاهمی شده بوده معذرت می‌خواهم بنده نظرم این نبود که هیئت رئیسه عمداً عده را برخلاف شماره کرده‌اند، هیچ وقت از هیئت رئیسه چنین چیزی دیده نشده است، سوءتفاهم شده است، برخلاف بنده در آن موقع عده را شمردم و به نظرم آمد که در موقع اعلام رأی عده به قدر کافی قیام نکرد، شاید اشتباه از طرف بنده بود و نه از طرف مقام ریاست، ولی در اصل موضوع بنده موافقم که آقای دهخدا از مفاخر ملی ما هستند و ملت ایران موظف است از ایشان تشویق و تقدیر بکند قدر و منزلت ایشان در نزد همه نمایندگان و همه ملت مشهود است، ایشان بزرگترین خدمت را کرده‌اند به فرهنگ مملکت که اساس و مبنای ملیت و استقلال این مملکت است اما این ملازمه ندارد که ما یک عمل بینی برخلاف قانون بکنیم و یکی دیگر از خلاف‌کاری‌های ما این است که قطع نظر از این که وکیل حق پیشنهاد خرج ندارد نماینده دولت هم نیست که آن را قبول بکند این کار مخالف قانون مدنی است. این اهانت است به ایشان که چنین کاری بکنند ما حق نداشتیم زندگانی خصوصی ایشان را فاش بکنیم اغلب از افراد این مملکت در سختی زندگی می‌کنند این کار خوب نیست که ما اینجا بگوییم که آقا این مرد گرسنه است و با سختی زندگی می‌کند. افتخار ما این است که این مرد یک نفر مرد شریفی است که از حق‌الترجمه و از حق‌التألیف صرف‌نظر کرده است. این مرد مرد شریفی است که با فقر و تنگدستی این زحمت را کشیده است برای استفاده دیگران و در سایر مواقع هم به ایشان خواستند با پول‌های گزاف کمک‌ها بکنند قبول نکرده است ما چطور راضی می‌شویم به حیثیت این شخص اهانتی بشود فروش خانه امری است که با تراضی طرفین باید انجام بگیرد از کجا معلوم است که این شخص محترم حاضر بشود خانه‌اش را بفروشد از کجا خریدار گران‌تر و بهتر از دولت پیدا نشود شما در آن جا مرقوم فرمودید که قیمت عادله بلکه یک نفر حاضر شد از نظر رعایت ایشان و بر روی این مفاخر که زیادتر از قیمت عادلانه خرید. چرا جلوگیری می‌کنید خلاصه این کار هم مخالف قانون مدنی است و هم مخالف آیین‌نامه داخلی مجلس است.
نقابت - چرا این قدر صحبت می‌شود نباید پس از اعلام رأی این همه صحبت بشود.
نایب رئیس - رأی می‌گیریم به این تبصره با افزایش این جمله (در صورت تمایل آقای دهخدا) آقایانی که موافق هستند ورقه سفید می‌دهند - عده حاضر در مجلس ۸۱ نفر است.
(اخذ آرا به عمل آمد شصت ورقه سفید شماره شد)
اسامی رأی‌دهندگان - آقایان: پروین گنابادی، فرهودی، صمصام، دکتر اعتبار، ملک مدنی، افخمی، امینی، سرتیپ‌زاده، فرمند، سلطانی، اسکندری، مخبر فرهمند، خلیل دشتی، مؤید قوامی، عماد تربتی، علی دشتی، عبدالله معظمی، گله‌داری، اسعد، طوسی، مؤید ثابتی، رضا حکمت، امام جمعه، رفیعی، کاظمی، محیط، آشتیانی، مرآت اسفندیاری، جلیلی، بیات، حیدرعلی امامی، دولت‌آبادی، پوررضا، رحیمیان، قبادیان، دکتر رادمنش، اردلان، خلعت‌بری، دکتر کشاورز، کامبخش، لنکرانی، مظفرزاده، یمین اسفندیاری، ثقه‌الاسلامی، هاشمی، ساسان، دکتر کیان، تولیت، شریعت‌زاده، دکتر فلسفی، فداکار، محمدعلی اعتماد، دکتر زنگنه، صدر قاضی، دکتر معاون، عدل، شجاع، منصف، دکتر مجتهدی، محمدعلی مجد.
نایب رئیس - با شصت رأی تصویب شد. حالا رأی می‌گیریم به مجموع این قانون که مشتمل بر ۷ ماده است آقایانی که موافق هستند ورقه سفید بدهند عده حاضر در مجلس ۷۸ نفر است.
دکتر رادمنش - پیشنهاد بنده را بخوانید.
نایب رئیس - بعد از اعلام رأی
فولادوند - ممکن است بعدازظهر جلسه را معین بفرمایید برای لایحه کارمندان پیمانی.
نایب رئیس - بعد از اعلام رأی.
(اخذ آرا به عمل آمد هفتاد و چهار ورقه سفید شماره شد)
اسامی رأی‌دهندگان - آقایان: ملک مدنی، محمدعلی مجد، پوررضا، دولت‌آبادی، قبادیان، امیرتیمور، اردلان، تولیت، دکتر کشاورز، رحمان‌قلی خلعت‌بری، دکتر کیان، ذوالقدر، محمدعلی اعتماد، مهدی عدل، ساسان، رحیمیان، جلیلی، کامبخش، اسعد، نقابت، اسکندری، طوسی، دکتر رادمنش، محمدعلی امام جمعه، مظفرزاده، دهستانی، محمد گرگانی، حیدرعلی امامی، هاشمی، فرهودی، ارباب، گیو، لنکرانی، فداکار، شریعت‌زاده، دکتر معاون، مجد ضیایی، دکتر عبدالله معظمی، نبوی، صادقی، دکتر اعتبار، دکتر مجتهدی، دشتی، منصف، یمین اسفندیاری، تربتی، صدریه، عزت‌الله بیات، حبیب‌الله محیط، مؤید ثابتی، رفیعی، گله‌داری، شجاع، حشمتی، مؤید قوامی، کاظمی، مخبر فرهمند، فولادوند، دکتر فلسفی، امینی، سرتیپ‌زاده، پروین گنابادی، سلطانی، حکمت، ذکایی، صدر قاضی، افخمی، دکتر زنگنه، ثقه‌الاسلامی، مرآت اسفندیاری، فرود، صمصام بختیاری، فتوحی، خلیل دشتی، فرمند.
نایب رئیس - با ۷۴ رأی تصویب شد، سه فقره پیشنهاد از طرف آقایان دکتر رادمنش و دکتر کشاورز و دولت‌آبادی رسیده است که لایحه کارمندان پیمانی مطرح شود و یکی هم از آقای دکتر معظمی راجع به لایحه ساختمان پنج هزار خانه ولی آقای وزیر دارایی نیستند در مجلس اطلاع داده شد که بیایند و در جلسه حاضر بشوند از قرار معلوم در مجلس حاضر نیستند (بعضی از نمایندگان - لایحه کارمندان قررادادی را مطرح بفرمایید) اگر بخواهیم لایحه کارمندان قراردادی را هم مطرح کنیم باید وزیر دارایی حضور داشته باشد. (هاشمی - مرخصی‌ها را قرائت کنیم) عده برای رأی کافی نیست موافقت بفرمایید جلسه را ختم کنیم.
- تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
۳- تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
دکتر کشاورز - بنده با ختم جلسه مخالفم.
نایب رئیس - بفرمایید.
دکتر کشاورز - برای این که آقایان از یک طرف می‌گویند چرا جلسات تشکیل نمی‌شود و کار نمی‌کنند و از طرف دیگر به این ترتیب کار می‌کنند و به این زودی ختم جلسه را پیشنهاد می‌کنند و مخصوصاً بنده از این لحاظ مخالفم که چند جلسه است راجع به عیدی مستخدمین جز صحبت کردم آقایان می‌دانند که مطابق قانون کسی اجازه ندارد پیشنهاد خرج کند، ما خودمان نمی‌توانیم تصمیمی راجع به عیدی مستخدمین جز بگیریم خواهش می‌کنم دومرتبه با تلفن به آقای بیات بفرمایید تشریف بیاورند ببنیم راجع به عیدی مستخدمین جز چه کرده‌اند. این بدبخت‌ها در تمام سال زحمت کشیده‌اند و امروز دور مرا توی یک وزارتخانه گرفتند و گفتند که ما چندین سال این عیدی را می‌گرفتیم و سالی یک جفت کفش برای بچه‌هایمان می‌خریدیم و شب عید یک سبزی‌پلو با ماهی می‌خوردیم به همین عبارت و حالا نداریم بخریم.
امینی - ما حرفی نداریم.
نایب رئیس - توجه بفرمایید. قبلاً هم آقای دکتر کشاورز یک یادداشتی به بنده نوشتند که به آقای وزیر دارایی اطلاع بدهم در جلسه حاضر شوند متأسفانه ایشان از مجلس خارج شده بودند و به وزارت دارایی رفتند. خواهش می‌کنم که موافقت بفرمایید این موضوع باشد برای جلسه آتیه و به آقای وزیر دارایی هم اطلاع می‌دهم که تشریف بیاورند برای روز شنبه اول وقت. جلسه آینده شنبه هیجدهم اسفندماه سه ساعت قبل از ظهر. دستور هم لایحه پیمانی‌ها.
(مجلس یک ساعت و سه ربع بعدازظهر ختم شد)
نایب رئیس مجلس شورای ملی-ملک مدنی
قانون بودجه سال یکهزار و سیصد و بیست و پنج مجلس شورای ملی
ماده اول - برای مقرری و هزینه دوازده ماهه سال ۱۳۲۵ مجلس شورای ملی مبلغ بیست میلیون و دویست و هفتاد و هشت هزار و یکصد و چهل و هشت ریال (۲۰۲۷۸۱۴۸) مطابق فقرات (۱) تا (۵) پیوست اعتبار به کارپردازی مجلس داده می‌شود.
تبصره ۱ - به کارپردازی مجلس اجازه داده می‌شود کمک هزینه مربوط به مجلس شورای ملی و چاپخانه مجلس و اداره روزنامه رسمی کشور را (مادام که قانون کمک کارمندان دولت به قوت خود باقی است) تا آخر سال ۱۳۲۵ از محل درآمد عمومی کشور از وزارت دارایی دریافت دارد.
تبصره ۲ - تبصره دوم ماده اول قانون بودجه سال ۱۳۲۴ مجلس مربوط به وظیفه وراث مرحوم کیخسرو شاهرخ و تبصره سوم ماده مزبوره مربوط به بقیه حقوق و کمک هزینه آقای حسن غفاری و تبصره چهارم ماده مزبوره مربوط به وظیفه وراث مرحوم عباس نقیب لاهوتی کارمند سابق اداره تندنویسی مجلس مادام که نقض نشده به قوت خود باقی خواهند بود.
تبصره ۳ - به کارپردازی مجلس اجازه داده می‌شود از آغاز فروردین ۱۳۲۵ ماهیانه مبلغ دو هزار ریال به عنوان وظیفه درباره ورثه مرحوم محمدحسین دارایی کارمند اداره حسابداری کل مجلس با رعایت ماده ۴۹ قانون استخدام کشوری بپردازد.
تبصره ۴ - به کارپردازی مجلس اجازه داده می‌شود از آغاز فروردین ۱۳۲۵ ماهیانه مبلغ هفتصد و پنجاه ریال درباره بانو بتول عیال و دو فرزند سلیمان عمله که در حین انجام وظیفه فوت نموده است به عنوان وظیفه بپردازد.
تبصره ۵ - از محل صرفه‌جویی بودجه ۱۳۲۴ و ۱۳۲۵ مجلس کارپردازی مجلس مکلف است صورت مشروح مذاکرات ادوار اول و دوم و سوم و چهارم و پنجم و قسمتی از دوره ششم مجلس را طبع و نشر نماید.
ماده دوم - برای حقوق و هزینه دوازده ماهه سال ۱۳۲۵ چاپخانه مجلس مبلغ هشت میلیون و بیست و شش هزار و نهصد و سی و نه ریال مطابق فقرات ۱ و ۲ پیوست اعتبار به کارپردازی ملجس داده می‌شود.
تبصره ۱ - به کارپردازی مجلس اجازه داده می‌شود کمک هزینه کارگران فنی چاپخانه مجلس را (مادام که قانون کمک کارمندان دولت به قوت خود باقی است) تا آخر سال ۱۳۲۵ از محل درآمد چاپخانه مجلس بپردازد.
ماده سوم - برای حقوق و هزینه دوازده ماهه سال ۱۳۲۵ اداره روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران مبلغ سه میلیون و پانصد و سی و دو هزار و هشتصد و چهل و چهار ریال (۳۵۳۲۸۴۴) مطابق فقرات ۱ و ۲ پیوست اعتبار به کارپردازی مجلس داده می‌شود.
تبصره ۱ - اداره روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی مکلف است صورت مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی را جداگانه و آگهی‌های مجله را جداگانه چاپ و منتشر نماید.
تبصره ۲ - اداره تندنویسی و اداره روزنامه رسمی و چاپخانه مجلس با مسئولیت مشترک موظف هستند که با به کار انداختن تمام وسایلی که در اختیار دارند مذاکرات هر جلسه مجلس را بلافاصله به طبع رسانیده و منتشر سازند.
ماده چهارم - اعتبارات منظوره در مواد ۱ و ۲ و ۳ راجع به اضافات و ترفیعات و کمک اعاشه و اضافه‌کاری و حقوق ایام مرخصی و غیره که در ضمن این بودجه منظور گردیده از آغاز فروردین تا آخر سال ۱۳۲۵ قابل پرداخت می‌باشد.
ماده پنجم - به کارپردازی مجلس اجازه داده می‌شود مبلغ هشت میلیون ریال درآمد پیش‌بینی شده چاپخانه مجلس و باغ بهارستان و مبلغ سه میلیون و پانصد هزار ریال درآمد پیش‌بینی شده اداره روزنامه رسمی
کشور شاهنشاهی را در سال ۱۳۲۵ وصول و به خزانه‌داری کل ایصال دارد.
ماده ششم - به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود مبلغ یک میلیون ریال به رسم وام برای خرید کالا جهت چاپخانه مجلس به کارپردازی مجلس بپردازد و در آخر سال ۱۳۲۵ مسترد دارد.
ماده هفتم - به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود مبلغ سه میلیون ریال از محل درآمد عمومی کشور برای هزینه طبع یک ساله ۱۳۲۵ فرهنگ آقای دهخدا به کارپردازی مجلس بپردازد و این اعتبار با تصویب هیئت رئیسه مجلس از حیث حقوق متصدیان عمل و بهای کاغذ و هزینه طبع و غیره به مصرف خواهد رسید.
تبصره - دولت موظف است خانه آقای علی‌اکبر دهخدا را در صورت تمایل آقای دهخدا به فروش به قیمت عادله خریداری نموده و دبستانی در آنجا به نام دهخدا ایجاد کند.
این قانون که مشتمل بر هفت ماده و صورت پیوست است در جلسه شانزدهم اسفندماه یک هزار و سیصد و بیست و چهار به تصویب مجلس شورای ملی رسیده است.
رئیس مجلس شورای ملی
سید محمدصادق طباطبایی
تفصیل ماده اول
فقره (۱)
گزارش نفرات پایه مبلغ سالیانه ریال
مقرری ریاست محترم
و آقایان نمایندگان مجلس ۱۳۶ ۷۷۹۷۰۰۰
مبلغ کل ۷۷۹۷۰۰۰
فقره (۲)
قانون‌گزاری
معاون اداری ریاست مجلس ۱-۹-۵۸۸۰۰
بازرس ویژه ۱-۸-۴۳۸۰۰
اداره دفتر
سالیانه ریال
رئیس ۱ ۸ ۴۹۰۵۰
کارمند ۱ ۵ ۲۵۲۶۰
کارمند ۲ ۱ ۱۵۳۶۰
اداره دبیرخانه
رئیس ۱ ۹ ۵۸۸۰۰
معاون ۱ ۹ ۵۸۸۰۰
کارمند ۱ ۸ ۴۹۰۵۰
کارمند ۱ ۷ ۴۰۳۸۰
کارمند ۳ ۳ ۴۱۲۸۰
کارمند ۶ ۲ ۶۵۵۲۰
کارمند ۱ ۱ ۷۶۸۰
ماشینیست (۱) ۱ ۱ ۱۴۴۰۰
اداره بایگانی جاری
رئیس ۱ ۹ ۵۲۲۰۰
معاون ۱ ۸ ۴۳۸۰۰
کارمند ۲ ۳ ۲۸۸۰۰
کارمند ۳ ۱ ۲۴۲۴۰
اداره بایگانی راکد
رئیس ۱ ۸ ۴۹۰۵۰
معاون ۱ ۶ ۳۱۹۳۰
کارمند ۱ ۲ ۱۱۷۶۰
۱- حقوق در حدود پایه یک پرداخت می‌شود.
گزارش نفرات پایه مبلغ سالیانه ریال
اداره تندنویسی و تحریر صورت مجلس
رئیس ۱ ۹ ۵۲۲۰۰
معاون ۱ ۸ ۴۹۰۵۰
رئیس دایره تندنویسی ۱ ۷ ۴۰۳۸۰
رئیس دایره پاکنویس
صورت مجلس ۱ ۸ ۴۹۰۵۰
مقطع و پاکنویس‌کننده
صورت مجلس ۱ ۶ ۳۱۹۲۰
مدیر دایره تصحیح ۱ ۸ ۴۳۸۰۰
کارمند تندنویسی و پاکنویس
صورت مشروح مجلس ۲ ۳ ۲۴۹۶۰
مصحح و تندنویس و
پاکنویس صورت مشروح
مجلس ۳ ۲ ۳۱۹۲۰
تندنویس و پاکنویس
صورت مشروح مجلس ۴ ۱ ۳۳۱۲۰
تندنویس و پاکنویس
صورت مشروح مجلس
(قراردادی) ۹ - ۱۶۹۰۰۰
اداره قوانین
رئیس ۱ ۹ ۵۲۲۰۰
معاون ۱ ۸ ۴۹۰۵۰
کارمند ۱ ۸ ۴۹۰۵۰
کارمند ۱ ۷ ۳۵۵۲۰
کارمند ۱ ۶ ۳۱۹۲۰
کارمند ۲ ۲ ۲۱۸۴۰
اداره مطبوعات
رئیس ۱ ۹ ۵۲۲۰۰
معاون ۱ ۶ ۳۱۹۲۰
کارمند ۱ ۵ ۲۵۲۶۰
کارمند ۱ ۳ ۱۴۴۰۰
کارمند ۱ ۲ ۱۰۰۸۰
مصحح (قراردادی) ۱ - ۳۰۰۰۰
اداره کمیسیون‌ها
رئیس ۱ ۸ ۴۹۰۵۰
کارمند ۱ ۲ ۱۱۷۶۰
کارمند ۱ ۱ ۸۸۸۰
اداره ثبت و ارسال مراسلات
رئیس ۱ ۶ ۳۱۹۲۰
کارمند ۱ ۳ ۱۴۴۰۰
کارمند ۲ ۱ ۱۶۵۶۰
اعتبار خصوصی قانون‌گزاری - - ۳۰۰۰۰
فقره (۳) کارپردازی
معاون کارپردازی ۱ ۹ ۵۸۸۰۰
بازرسان ویژه ۳ به تفاوت ۱۲۴۷۷۰
اداره دفتر
رئیس ۱ ۷ ۴۰۳۸۰
مدیر دایره ثبت و
ارسال مراسلات ۱ ۷ ۳۵۵۲۰
کارمند ۲ ۳ ۲۶۸۸۰
اداره حسابداری کل
رئیس ۱ ۹ ۵۸۸۰۰
گزارش نفرات پایه مبلغ سالیانه ریال
معاون ۱ ۹ ۵۲۲۰۰
مدیر دایره رسیدگی
به حساب‌ها ۱ ۹ ۵۸۸۰۰
کارمند ۱ ۳ ۱۴۴۰۰
کارمند ۱ ۱ ۷۶۸۰
مدیر دایره بایگانی ۱ ۸ ۴۹۰۵۰
کارمند ۱ ۱ ۷۶۸۰
مدیر دایره دفترداری ۱ ۶ ۳۱۹۲۰
کارمند دفترداری
و ماشین‌نویس ۱ ۳ ۱۲۴۸۰
کارمند حسابداری ۱ ۲ ۱۱۷۶۰
مدیر دایره تهیه لیست ۱ ۶ ۳۱۹۲۰
کارمند ۱ ۲ ۱۱۷۶۰
اداره صندوق
رئیس ۱ ۹ ۵۲۲۰۰
معاون ۱ ۵ ۲۵۲۶۰
کارمند ۱ ۳ ۱۲۴۸۰
اداره کتابخانه
رئیس ۱ ۹ ۵۸۸۰۰
معاون ۱ ۶ ۲۸۳۲۰
کارمند مقدم و بازرس فنی ۱ ۷ ۴۰۳۸۰
کارمند ۱ ۸ ۴۳۸۰۰
کارمند ۱ ۶ ۳۱۹۲۰
کارمند ۱ ۴ ۱۸۹۶۰
کارمند ۱ ۲ ۱۰۰۸۰
کارمند ۱ ۱ ۷۶۸۰
کارمند (قراردادی) ۱ - ۱۵۱۲۰
اعتبار هزینه امور فنی
فهرست کتب ۶۰۰۰۰
اداره کارگزینی
رئیس ۱ ۹ ۵۲۲۰۰
معاون ۱ ۸ ۴۳۸۰۰
مدیر دایره بازنشستگان
و موظفین ۱ ۷ ۴۰۳۸۰
مدیر ثبت و
ارسال مراسلات ۱ ۶ ۳۱۹۲۰
کارمند و
ماشین‌نویس ۱ ۴ ۱۶۳۲۰
بایگان ۱ ۳ ۱۴۴۰۰
اداره ملزومات
رئیس ۱ ۹ ۵۸۸۰۰
معاون ۱ ۶ ۳۱۹۲۰
مدیر دایره ساختمان ۱ ۸ ۴۳۸۰۰
مدیر دایره اموال ۱ ۷ ۳۵۵۲۰
کارمند دایره اموال ۱ ۳ ۱۴۴۰۰
مدیر دایره حسابداری ۱ ۷ ۳۵۵۲۰
کارمند حسابدار ۱ ۳ ۱۴۴۰۰
مدیر تشریفات ۱ ۶ ۳۱۹۲۰
مدیر فنی قسمت
برق و مکانیک ۱ ۵ ۲۵۲۶۰
مدیر دایره خرید ۱ ۶ ۲۸۳۲۰
مسئول انبار ۱ ۴ ۱۶۳۲۰
کارمند (متصدی دفتر و بایگانی
و ماشین‌نویس) ۲ ۲ ۲۰۱۶۰
کارمند ۱ ۱ ۷۶۸۰
گزارش نفرات پایه مبلغ سالیانه ریال
اداره بازرسی
رئیس ۱ ۷ ۴۰۳۸۰
معاون ۱ ۵ ۲۵۲۶۰
کارمند ۱ ۶ ۲۸۳۲۰
کارمند ۱ ۵ ۲۲۰۸۰
کارمند ۲ ۲ ۲۱۸۴۰
کارمند ۳ ۱ ۲۴۲۴۰
بهداری
رئیس
(پزشک قراردادی) ۱ - ۵۷۰۰۰
پزشک (قراردادی) ۱ - ۳۹۶۰۰
پزشکیار ۱ ۲ ۱۰۲۴۰
متصدی پخش لوایح ۱ ۸ ۴۳۸۰۰
متصدی حضور و غیاب
آقایان نمایندگان ۱ ۶ ۳۱۹۲۰
اعتبار اضافات و ترفیعات
فقرات ۲ و ۳ و اعتبار
ترمیم کارمندان پیمانی ۱۷۴۵۱۶
فقره (۴)
خدمتگزارن جزء
ناظر ۲ ۲۲۶۵۶
مأمور اداره ملزومات (۱) ۲ ۲۶۸۸۰
تحصیلدار ۱ ۱۶۱۲۸
سرمکانیک ۱ ۱۷۶۶۴
مکانیک ۲ ۲۸۰۳۲
تلفونچی باشی ۱ ۱۶۱۲۸
تلفونچی ۳ ۲۴۵۷۶
دربان‌باشی ۱ ۱۶۱۲۸
دربان ۹ ۱۱۱۵۹۲
پیشخدمت‌باشی ۱ ۱۶۱۲۸
پیشخدمت ۳۲ ۲۹۶۲۲۰۰
سرایدارباشی ۱ ۱۶۱۲۸
سرایدار (۲) ۳۲ ۲۴۵۲۲۴
آبدارباشی ۱ ۱۴۵۹۲
آبدار ۸ ۷۴۶۳۲
فراش‌باشی ۱ ۱۶۱۲۸
فراش ۱۶ ۸۸۵۵۲
باغبان‌باشی ۱ ۱۳۴۴۰
گل‌کار ۷ ۷۴۲۲۸
باغبان ۷ ۴۸۱۱۶
شوفر اتومبیل (قراردادی) ۱ ۳۰۰۰۰
معمار (قراردادی) ۱ ۳۶۰۰۰
فوق‌العاده مأمورین پست و
تلگراف و دو نفر نامه‌رسان ۶ ۱۶۸۰۰
کمک هزینه زمستانی
خدمتگزاران جزء ۱۰۵۰۰۰
تفاوت حقوق بازنشستگان و
وظیفه وراث کارمندان و
خدمتگزاران مجلس و شهریه
ورثه نعمت‌الله و عبدالله و غیره ۱۵۹۰۰۰
۱- یک نفر ردیف ناظر یک نفر ردیف باشی‌ها
۲- دو نفر جدید
گزارش نفرات پایه مبلغ سالیانه ریال
وظیفه وراث مرحوم
کیخسرو شاهرخ ۳۶۰۰۰
اعتبار فوق‌العاده کارمندان
و خدمتگزارانی که بیش
از سه اولاد دارند ۷۰۰۰۰
کمک اعاشه کارمندان پایه ۱ و ۲ فقرات
۲ و ۳ و خدمتگزاران جزء مجلس نفری
۲۰۰ ریال در ماه ۳۸۸۰۰۰
اعتبار اضافه‌کاری و کمک
اعاشه فقره ۲ و ۳ و ۴ ۲۶۰۰۰۰۰
فوق‌العاده نگهبانی شبانه
سریدارها (شام شب) ۳۰۸۰۰
حقوق ایام مرخصی درگذشتگان ۵۰۰۰۰
فقره (۵)
هزینه
روشنایی ۲۵۰۰۰
آبدارخانه ۱۶۰۰۰۰
تنظیف ۳۰۰۰۰
نوشت‌افزار ۱۸۰۰۰۰
چاپ لوایح ۷۰۰۰۰
اعتبار کتابخانه برای خرید
کتب و آبونمان جراید و مجلات (۱) ۱۵۰۰۰۰
پست و تلگراف و تلفن ۴۰۰۰۰
ملبوس خدمتگزاران جزء
سالی نفری دو دست ۲۰۰۰۰۰
سوخت زمستانی (ذغال سنگ
و چوب سفید) ۱۸۰۰۰۰
جشن‌ها و پذیرایی‌ها ۲۰۰۰۰۰
باغ بهارستان و قنات ۶۰۰۰۰
خرید اتومبیل نو و هزینه اتومبیل ۲۵۰۰۰۰
خرید و تعمیر اثاثیه مجلس ۵۰۰۰۰۰
هزنیه ساختمان جدید و تعمیرات
ابنیه مجلس ۱۰۰۰۰۰۰
حق بیمه ۳۰۰۰۰
هزینه بهداری ۱۵۰۰۰۰
عیدی نوروز کارکنان مجلس ۴۳۰۰۰۰
اعتبار هزینه پیش‌بینی نشده و متفرقه ۷۸۰۰۰
اعتبار جبران کسر اقلام از ۲ تا ۵ ۶۰۰۰۰
تفصیل ماده دوم اداره چاپخانه مجلس
فقره (۱)
رئیس ۱ ۹ ۵۸۸۰۰
معاون اداری ۱ ۹ ۵۲۲۰۰
معاون فنی ۱ ۶ ۳۱۹۲۰
رئیس حسابداری ۱ ۸ ۴۳۸۰۰
معاون حسابداری ۱ ۶ ۲۸۳۲۰
۱- هر مبلغ از این اعتبار ارز لازم شود وزارت دارایی خواهد پرداخت.
گزارش نفرات پایه مبلغ سالیانه ریال
کارمند ۵ به تفاوت ۶۱۹۲۰
رئیس بازرسی ۱ ۵ ۲۵۲۶۰
معاون ۱ ۶ ۲۸۳۲۰
کارمند ۱ ۴ ۱۶۳۲۰
کارمند ۱ ۲ ۱۱۷۶۰
متصدی صندوق ۱ ۳ ۱۲۴۸۰
رئیس ملزومات ۱ ۴ ۱۸۹۶۰
ناظر (قراردادی) ۱ - ۱۱۶۱۶
رئیس کارگزینی فنی ۱ ۷ ۳۵۵۲۰
مدیر بایگانی ۱ ۴ ۱۸۹۶۰
مسئول دریافت سفارشات
(قراردادی) ۱ - ۲۴۰۰۰
مسئول تصحیح ۱ ۵ ۲۲۸۰۰
کارمند تصحیح ۱ ۳ ۱۴۴۰۰
رئیس گراورسازی ۱ ۹ ۵۲۲۰۰
معاون و نقاش و رتوشه‌گر ۱ ۴ ۱۸۹۶۰
رئیس فوتولیتو ۱ ۸ ۴۳۸۰۰
کارمند قراردادی ۴ به تفاوت ۸۱۷۳۸
تفاوت حقوق دو نفر معاون گراورسازی
و رئیس ملزومات (۱) ۲۵۸۰۰
فوق‌العاده کسر صندوق و کرایه درشگه ۵۴۰۰
فوق‌العاده اضافه‌کاری و حقوق
ایام مرخصی کارمندان و کمک اعاشه
کارمندان و خدمتگزاران جزء ۶۰۹۷۲۰
اعتبار اضافات و ترفیعات و
ترمیم کارمندان پیمانی ۷۶۷۶۹
خدمتگزاران جزء
تحصیلدار ۲ ۲۶۱۱۲
انباردار و کمک انبار ۳ ۳۵۳۲۸
تلفنچی ۱ ۷۲۹۶
پیشخدمت و آبدار و سرایدار
و فراش و دربان ۱۵ ۱۱۴۴۸۰
فوق‌العاده کارمندان و خدمتگزارانی
که بیش از سه اولاد دارند ۲۰۰۰۰
کمک هزینه زمستانی
خدمتگزاران جزء ۱۵۳۰۰
قسمت فنی
معاون فنی گراورسازی ۱ ۳۲۲۴۴
کارگر ۸ ۹۸۵۶۸
مسئول اشتروتیپی ۱ ۲۸۹۴۴
کارگر اشتروتیپی ۵ ۶۴۸۱۲
مسئول ماشین‌خانه ۱ ۶۰۶۷۲
معاون ماشین‌خانه ۱ ۳۲۲۴۴
کارگر ماشین‌خانه ۴۰ ۵۵۳۱۰۴
مسئول افست ۱ ۶۰۶۷۲
معاون ۱ ۳۲۲۴۴
کارگر ۱۲ ۱۷۸۱۱۶
۱- پرداخت این اعتبار وارد بر آیین‌نامه کمک هزینه است.
گزارش نفرات پایه مبلغ سالیانه ریال
مسئول موتورخانه ۱ ۴۴۹۱۶
معاون موتورخانه و آرمیچرپیچ ۱ ۲۵۶۴۴
کارگر موتورخانه ۴ ۵۴۸۶۴
مسئول حروفچینی ۱ ۳۳۹۰۰
معاون حروفچینی ۱ ۱۸۱۵۶
کارگر ۱۴ ۱۶۹۴۰۴
مسئول فرم‌بندی ۱ ۳۳۹۰۰
معاون فرم‌بندی ۱ ۲۰۷۰۰
کارگر فرم‌بندی ۱۶ ۲۲۸۰۱۲
مسئول صحافی ۱ ۱۷۴۰۰
معاون صحافی ۱ ۱۹۳۸۰
کارگر صحافی ۲۷ ۳۰۰۶۲۴
مسئول اوراق بهادار ۱ ۲۵۶۴۴
معاون اوراق بهادار ۱ ۱۳۹۲۰
کارگر اوراق بهادار ۴۹ ۵۰۳۶۶۴
مسئول حروف‌ریزی ۱ ۲۸۹۴۴
کارگر ۶ ۷۴۳۶۴
معاون فوتورتو گراور ۱ ۳۲۲۴۴
کارگر فوتورتو گراور و فوتولیتو ۲ ۲۶۱۰۰
اعتبار اضافه‌کاری کارگران فنی و
کشیک خدمتگزاران جزء ۲۰۰۰۰۰
کمک اعاشه کارگران فنی ۷۶۳۰۰۰
کمک هزینه زمستانی کارگران فنی ۱۵۵۰۰۰
فوق‌العاده معیشت کارمندان
رسمی و قراردادی در حدود
پایه ۱ و ۲ و کارگران فنی و
خدمتگزاران جزء نفری
۲۰۰ ریال در ماه ۵۵۲۰۰۰
جبران کسر اقلام فقره ۱ ۲۵۰۰۰
فقره (۲)
هزینه
خرید اثاثیه و تعمیرات
ماشین‌آلات و لوازم آنها (۱) ۵۰۰۰۰۰
خرید مرکب و روغن و
نفت و دواجات و غیره (۲) ۶۵۰۰۰۰
هزینه اداری و مطبوعات
و تلفن و آبدارخانه و غیره (۳) ۶۰۰۰۰۰
سوخت زمستانی
(ذغال‌سنگ و چوب سفید) ۸۰۰۰۰۰
ملبوس خدمتگزاران جزء
نفری دو دست در سال
و روپوش کارگران ۸۰۰۰۰۰
(۱) اثاثیه و ماشین‌آلات اسقاط به طریق مزایده به فروش رسیده و وجوه حاصله به این اعتبار اضافه می‌شود.
(۲) دواجات و سایر کالای بدون مصرف به طریق مزایده به فروش رسیده و وجوه حاصله به این اعتبار اضافه می‌شود.
(۳) در صورت لزوم از اعتبارات فقره ۲ بودجه چاپخانه مجلس معادل مبلغ یک میلیون ریال وزارت دارایی ارز خواهند داد و وجه آن را دریافت خواهند داشت.
گزارش نفرات پایه مبلغ سالیانه ریال
اعتبار کمک به وراث کارگران
بی‌بضاعت و کارگرانی که
گرفتار امراض سخت می‌شوند ۵۰۰۰۰
اعتبار بیمه کارگران ۶۳۰۰۰
عیدی کارکنان چاپخانه مجلس ۳۳۰۰۰۰
اعتبار هزینه پیش‌بینی نشده ۱۰۰۰۰
اعتبار فوق‌العاده تضمین
صندوق‌دار و ناظر چاپخانه ۶۰۰۰
هزینه خرید شیر برای کارگران
حروفچینی و فرم‌بندی و حروف‌ریزی
و اشتروتیپی و گراورسازی ۳۰۰۰۰
جبران کسر اقلام فقره ۲ ۱۰۰۰۰
تفصیل ماده سوم
اداره روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
فقره (۱)
مدیر (قراردادی) ۱ ۶۰۰۰۰
دبیر (قراردادی) ۱ ۴۲۰۰۰
ماشین‌نویس ۱ ۲ ۱۰۰۸۰
اندیکاتورنویس ۱ ۵ ۲۲۰۸۰
اندیکاتورنویس ۱ ۲ ۱۰۸۰۰
اندیکاتورنویس ۱ ۱ ۷۶۸۰
مدیر بایگانی ۱ ۵ ۲۲۰۸۰
بایگان ۱ ۲ ۱۰۰۸۰
بایگان و متصدی ارسال
مراسلات ۲ ۱ ۱۵۳۶۰
مصحح قراردادی ۴ - ۶۹۶۰۰
دایره آگهی
رئیس ۱ ۷ ۴۰۳۸۰
معاون ۱ ۳ ۱۲۴۸۰
کارمند ۱ ۲ ۱۰۸۰۰
متصدی آگهی ۱ ۱ ۷۶۸۰
حسابدار آگهی (قراردادی) ۱ -- ۱۳۲۰۰
دایره حسابداری
رئیس ۱ ۸ ۴۳۸۰۰
معاون (قراردادی) ۱ - ۲۴۰۰
کارمند ۲ ۲ ۲۰۱۶۰
متصدی صندوق ۱ ۱ ۷۶۸۰
متصدی ملزومات ۱ ۵ ۲۵۲۶۰
دایره بازرسی و توزیع
رئیس ۱ ۸ ۴۳۸۰۰
متصدی توزیع ۱ ۲ ۱۰۰۸۰
خدمتگزاران جزء
تحصیلدار و ناظر ۱ - ۸۴۴۸
انباردار ۱ - ۸۸۳۲
پیشخدمت و
سرایدار و آبدار ۸ به تفاوت ۴۷۲۳۲
موزع ۴ به تفاوت ۲۵۱۵۲
اعتبار اضافات و ترفیعات
ترمیم کارمندان پیمانی ۴۹۱۰۰
اعتبار اضافه‌کاری و کمک
اعاشه و کسر صندوق
و هزینه پیش‌بینی نشده ۴۵۰۰۰۰
کمک اعاشه پایه‌های ۱ و ۲
و مستخدمین جزء و فوق‌العاده
اولاد و کمک هزینه زمستانی
خدمتگزاران جزء ۶۰۰۰۰
فقره (۲)
هزینه
خرید اثاثیه و تعمیرات ۲۰۰۰
هزینه اداری و مطبوعات
و آبدارخانه ۱۱۰۰۰۰
سوخت زمستانی
(ذغال سنگ و چوب سفید) ۲۰۰۰۰
لباس خدمتگزاران جزء
سالی نفری دو دست ۱۵۰۰۰
عیدی نوروز ۶۰۰۰۰
هزینه روزنامه کاغذ و چاپ
و صحافی و غیره ۲۱۰۰۰۰۰
جبران کسر اقلام فقره ۱ و ۲
و هزینه پیش‌بینی نشده ۳۰۰۰۰
جمع کل بودجه سال ۱۳۲۵
مجلس شورای ملی ۳۱۸۳۷۹۳۱
صورت بالا پیوست قانون بودجه سال ۱۳۲۵ مجلس شورای ملی بوده صحیح است.
رئیس مجلس شورای ملی
سید محمدصادق طباطبایی
قانون اجازه پرداخت دویست و پنجاه هزار ریال از محل صرفه‌جویی بودجه سال ۲۴ مجلس جهت هزینه اعتبار طبع فرهنگ دهخدا
ماده واحده - مجلس شورای ملی به کارپردازی مجلس اجازه می‌دهد که از محل صرفه‌جویی بودجه سال ۱۳۲۴ مجلس فعلاً مبلغ دویست و پنجاه هزار ریال برای هزینه اعتبار طبع فرهنگ آقای دهخدا از وزارت دارایی دریافت دارد و این اعتبار با تصویب هیئت رئیسه از حیث حقوق متصدیان عمل و خرید کاغذ و هزینه طبع و غیره به مصرف خواهد رسید.
تبصره - نظر به خدمات فرهنگی و علمی شایان تقدیر آقای محمد قزوینی به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود ماهی ده هزار ریال حقوق به آقای محمد قزوینی مادام‌العمر پرداخت نماید.
این قانون که مشتمل بر یک ماده و یک تبصره است در جلسه ۱۶ اسفندماه ۱۳۲۴ به تصویب مجلس شورای ملی رسیده است.
رئیس مجلس شورای ملی
سید محمدصادق طباطبایی
شماره ۲۷۶۴۲ ۱۴/۱۲/۱۳۲۴
انتصابات و احکام
وزارت دادگستری
۱- آقای احمد قائم‌مقامی امین دادگاه بخش دامغان به سمت امانت دادگاه بخش شاهی
۲- آقای ابوعلی صفایی نراقی کارمند علی‌البدل دادگاه بخش گلپایگان به سمت امانت دادگاه بخش دامغان.
۳- آقای محمدابراهیم اسلامی کارمند علی‌البدل دادگاه بخش شهسوار به سمت کارمندی علی‌البدل دادگاه بخش گلپایگان.
۴- آقای حبیب‌الله معظمی رئیس دادگاه املاک واگذاری ساری به سمت کارمندی اداره حقوقی.
۵- آقای هدایت‌الله کیایی کارمند منتظر خدمت به سمت دادیاری دادسرای تهران مأمور خدمت در اداره تصفیه.
۶- آقای خسرو قهرمان لیسانسیه حقوق به سمت دادیاری دادسرای شهرستان مشهد.
۷- آقای محمدرضا بیانی لیسانسیه حقوق به سمت کارمندی علی‌البدل دادگاه بخش شهسوار
۸- آقای جواد میراحمدیان مستشار دادگاه استان به وزارت راه منتقل شدند.
۹- آقای محمد رشاد بازپرس دادسرای دیوان کیفر به سمت کفالت دادسرای دیوان کیفر.
۱۰- به آقای محمود حضراتی بخشدار لنگر مأموریت صلح لنگر داده شده
وزارت کشور
آقای محمد اشکانی بخشدار سیمکان از تاریخ ۱۲/۱۲/۲۴ به سمت بخشدار ارزند منتقل گردید.
آقای مصطفی سپهری منشی فرمانداری اراک از تاریخ ورود به محل مأموریت به سمت بخشدار علی‌آباد منتقل شد.
آقای غلامحسین نیک‌نفس بخشدار علی‌آباد از تاریخ ورود جانشین به سمت بخشدار کمیشان منتقل شد.
آقای حسین کمالیا کارمند اداره دفتر وزارتی از تاریخ ۱۶/۱۲/۲۴ به سمت ریاست دایره دبیرخانه اداره دفتر وزارتی منصوب شد.
آقای رضا محقق امین کارمند منتظر خدمت از تاریخ بیستم اسفندماه ۲۴ به کارمندی اداره بازرسی منصوب شد.
آقای علاءالدین اعظم زنگنه کارمند اداره دفتر وزارتی از تاریخ ۱۶/۱۲/۲۴ به سمت معاونت اداره نمایشات منتقل شد.
ادامه جلسه ۱۹۴
مجلس نیم ساعت پیش از ظهر به ریاست آقای ملک‌مدنی نایب رئیس تشکیل گردید.
صورت مجلس قبل قرائت و پس از تذکر آقای دولت‌آبادی تصویب همچنین صورت جلسه اسبق تصویب شد.
غایبین بااجازه - آقایان: علی اقبال - فرمانفرماییان - ذوالفقاری - فاطمی - دکتر طاهری - سنندجی - بهبهانی – سید محمد طباطبایی - تهرانی حاذقی.
غایبین بی‌اجازه - آقایان: اخوان - کفایی - عامری - آصف - امیر ابراهیمی - تیمورتاش - بوشهری - شهاب - ظفری - سید ضیاءالدین طباطبایی - جواد مسمودی - سیف پورفاطمی - دکتر شفق - دکتر عبده - عباس مسعودی - افشار صادقی - معدل -دهقان - ایرج اسکندری - مهندس پناهی - دکتر آقایان - تیموری - آرداشس اوانسیان - ایپکچیان - مراداریه - قشقایی - دری.
دیرآمدگان بااجازه - آقایان: جلیلی - دکتر کشاورز - حسین لنکرانی.
دیرآمدگان بی‌اجازه - آقایان: خاکباز - نقابت - صمصام - حسن اکبر.
برحسب پیشنهاد آقای مهندس فریور از نطق قبل از دستور صرف‌نظر و پیشنهادهایی که راجع به دستور رسیده بود مطرح شد.
آقای مرآت اسفندیاری طرح بودجه مجلس، آقای هاشمی گزارشات مرخصی آقایان نمایندگان آقای دکتر مصدق الغای قانون تحریم و اصلاح قانون انتخابات و آقایان امیرتیمور و قبادیان طرح لایحه کارمندان پیمانی را مقدم بر سایر مسائل می‌دانستند بدواً نسبت به طرح بودجه مجلس رأی گرفته تصویب و ماده واحده پیشنهادی اداره کارپردازی مجلس مشعر به دریافت مبلغ ۲۵۰ هزار ریال از محل صرفه‌جویی بودجه سال ۱۳۲۴ مجلس از وزارت دارایی جهت هزینه چاپ فرهنگ آقای دهخدا در آخر سال جاری قرائت شد. آقای دکتر مصدق پیشنهاد نمودند بودجه مجلس از دستور خارج شود و پس از ایراد توضیح و پاسخ آقای امیرتیمور اخذ رأی شده تصویب نگردید.
فوریت گزارش کارپردازی تصویب و آقای دکتر معظمی تبصره‌ای دایر به پرداخت ماهی ده هزار ریال حقوق به آقای محمد قزوینی نظر به خدمات علمی و فرهنگی مشارالیه که در کمیسیون بودجه تصویب شده بود پیشنهاد نمودند به ماده واحده اضافه شود نسبت بدان نیز رأی گرفته تصویب پس از آن نسبت به ماده واحده پیشنهادی اداره کارپردازی به ضمیمه تبصره با ورقه اخذ رأی به عمل آمده به اکثریت ۷۳ رأی از ۷۸ نفر نمایندگان حاضر تصویب شد.
سپس گزارش کمیسیون محاسبات مجلس راجع بودجه تفصیلی سال ۱۳۲۵ مجلس شورای ملی و چاپخانه و روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی تحت هفت ماده و تبصره‌های مربوطه مطرح و در شور کلیات آقای اردلان شمه‌ای مبنی بر عدم تناسب مقرری نمایندگان با هزینه زندگی و در نتیجه محرومیت اشخاصی که تمکن مالی ندارند از حق انتخاب شدن بیان نموده و پس از توضیح آقای فداکار مخبر کمیسیون حسابداری به ورود در شور مواد اخذ رأی شده تصویب گردید در ماده اول آقای شریعت‌زاده مختصری دایر به لزوم تناسب تبصره با ماده مربوطه اظهار و آقای امیرتیمور پیشنهاد نمودند به عنوان تبصره پنجم اضافه شود از محل صرفه‌جویی بودجه سال ۱۳۲۵ مجلس صورت مشروح مذاکرات ادوار ۱ و ۲ و ۳ و ۴ و ۵ مجلس شورای ملی چاپ و منتشر شود و پس از مختصر مذاکره با انضمام صرفه‌جویی سال ۱۳۲۴ این پیشنهاد از طرف آقای مخبر قبول و نسبت به ماده اول راجع به مقرری و هزینه سال ۱۳۲۵ مجلس شورای ملی به مبلغ بیست میلیون و دویست و هفتاد و هشت هزار و یکصد و چهل و هشت ریال با اصلاحات لازمه و پنج تبصره پیوست رأی گرفته تصویب و ماده دوم نیز راجع به حقوق و هزینه چاپخانه مجلس به مبلغ هشت میلیون و بیست و شش هزار و نهصد و سی و نه ریال به ضمیمه یک تبصره تصویب شد.
در ماده سوم آقای دکتر معظمی در جواب آقای نقابت راجع به سنگینی بودجه اداره روزنامه رسمی و انفکاک چاپ آگهی‌ها و ابلاغات از جراید و عدم تناسب امر با مجلس شورای ملی اظهار داشتند چاپ روزنامه رسمی طبق قوانین مملکتی ضروری و از موقع انتقال مجله دادگستری به مجلس شورای ملی در کار محاکمات تسریع به عمل آمده و این عمل مقتبس از سایر ممالک متمدنه است دو تبصره اول از طرف آقای صفوی مشعر به طبع صورت مشروح مذاکرات مجلس و آگهی‌ها به طور جداگانه و دوم از طرف آقای لنکرانی دایر به طبع و انتشار مذاکرات مجلس بلافاصله به مسئولیت ادارات تندنویسی و روزنامه رسمی و چاپخانه مجلس پیشنهاد و هر دو فقره مورد موافقت واقع شد و نسبت به ماده سوم برای حقوق و هزینه اداره روزنامه رسمی به مبلغ سه میلیون و پانصد و سی و دو هزار و هشتصد و چهل و چهار ریال با دو تبصره پیوست اخذ رأی شده تصویب گردید.
ماده چهارم چون مخالفی نداشت تصویب و نسبت به ماده پنجم دایر به وصول و ایصال مبلغ هشت میلیون ریال درآمد پیش‌بینی شده چاپخانه مجلس و باغ بهارستان و مبلغ سه میلیون و پانصد هزار ریال درآمد اداره روزنامه رسمی رأی گرفته تصویب شد.
ماده ششم نیز تصویب و در ماده هفتم آقای
کامبخش اصلاح عبارتی پیشنهاد و پس از توضیح مسترد آقای دکتر زنگنه پیشنهاد نمودند به عنوان تبصره اضافه شود «دولت موظف است خانه آقای دهخدا را به قیمت عادله خریداری نموده و دبستانی به نام دهخدا ایجاد کند» و پس از قدری مذاکره این پیشنهاد تصویب و نسبت به ماده هفتم به ضمیمه این تبصره اخذ رأی شده تصویب گردید.
آقای نقابت تقاضا نمودند ماده هفتم تبصره پیوست تجزیه و نسبت به هر یک با ورقه اخذ رأی شود و پس از مختصر مذاکره نسبت به ماده هفتم مشعر به پرداخت سه میلیون ریال برای هزینه یک ساله طبع فرهنگ آقای دهخدا سپس نسبت به تبصره پیشنهادی آقای دکتر زنگنه جداگانه با ورقه اخذ رأی شده ماده هفتم به اکثریت ۷۶ و تبصره منضمه به اکثریت ۶۰ رأی از ۸۱ نفر نمایندگان حاضر تصویب شد پس از آن نسبت به مجموع مواد بودجه یک ساله ۱۳۲۵ مجلس شورای ملی و تبصره‌های پیوست با ورقه اخذ رأی به عمل آمده به اکثریت ۷۴ رأی از ۷۸ نفر نمایندگان حاضر تصویب شد.
چند نفر از نمایندگان طرح لایحه کارمندان پیمانی و آقای دکتر معظمی گزارش ساختمان پنج هزار خانه جهت سکونت مستخدمین دولت را پیشنهاد نموده ولی چون عده کافی نبود پس از تذکر آقای دکتر کشاورز در باب حضور آقای وزیر دارایی برای تعیین تکلیف پرداخت عیدی خدمتگزاران جزء جلسه آینده روز شنبه هجدهم اسفندماه سه ساعت پیش از ظهر و دستور آن لایحه کارمندان پیمانی تعیین و مجلس یک ساعت و سه ربع بعد از ظهر ختم شد.
چون آخرین جلسه مجلس که صبح سه‌شنبه بیست و یکم اسفند می‌بایست تشکیل شود به علت اجتماعاتی در اطراف مجلس و میدان بهارستان و به علت مسافرت عده از نمایندگان به تصویب مجلس نرسید صورت این جلسه را که از قرار این صفحات است عجالتاً اینجانب امضا و تصدیق می‌نماید که معلوم بوده ضبط شود به تاریخ صبح سه‌شنبه ۲۱ اسفند ۱۳۲۴ محمدصادق طباطبایی هاشمی - محمد ذوالفقاری.
اخبار مجلس
از چهارشنبه پانزدهم اسفند تا ظهر سه شنبه بیست و یکم
از صبح چهارشنبه عده زیادی پیرامون مجلس و میدان بهارستان گرد آمدند و قریب ساعت ده و نیم دو نفر را که به سختی در بیرون درب مجلس مجروح کرده بودند به بهداری مجلس آوردند و در آنجا چند تن از وکلا از قبیل آقایان دکتر معاون - هاشمی - فیروزآبادی - جمال امامی حضور یافتند دو نفر مجروح یکی فریبرز و دیگری فاتح کرمانشاهانی بودند و پس از معالجات بدوی تحت نظر آقای دکتر نیرومند رئیس بهداری مجلس با مساعی چند نفر از وکلا مخصوصاً آقای فیروزآبادی به بیمارستان حمل شدند سپس از ناحیه بعضی وکلا و وزرا تلفن‌هایی شد و آقای بیات کفیل نخست‌وزیر و وزیر دارایی با چند تن دیگر از وزرا در مجلس حضور یافتند و جلسه خصوصی چند دقیقه بعد از ظهر تشکیل گردید نخست آقای بیات اظهار داشتند که یکی دو تلگراف به جناب آقای نخست‌وزیر کرده‌اند که نمایندگان مجلس از طول مسافرت ایشان و این که از جریان مستحضر نیستند نگران هستند و اطلاع داد که تلگرافی از ایشان رسیده است که سه‌شنبه چهاردهم اسفندماه حرکت می‌کنند و نیز اطلاع دادند که راجع به عدم تخلیه ایران اعتراض کرده‌اند سپس برحسب تمایل ژنرالیسم استالین که می‌بایستی در یک مهمانی که به افتخار جناب آقای نخست‌وزیر و هیئت نمایندگی ایران داده شود حضور یابند سفرشان به تأخیر افتاد و توصیه کرده بودند که به طور خصوصی آقایان نمایندگان محترم را مستحضر نمایم و امر کرده بودند که از بعض تظاهرات جلوگیری شود و مراتب را به عرض اعلیحضرت همایونی برسانند و اطمینان داده بودند که آنچه در قوه دارند در راه سعادت کشور به کار برده و تصور نخواهند نمود (در اینجا همه نمایندگان تحسین کردند) در خاتمه توصیه به آرامش نمودند و سپس آقای تهرانچی اظهار کردند که وقت ما بسیار کم است و من نمی‌دانم چرا دولت با مجلس تماس بیشتری نمی‌گیرد و این تظاهرات چیست که مجلس تشکیل نشود و در این زمینه بیاناتی نمودند آقای بیات اظهار داشتند البته آقای قوام موقعی روی کار آمدند که اوضاع مملکت در نهایت آشفتگی و تیرگی بود و فقط ایشان یک منظور داشتند که وضع سیاست خارجی کشور را روشن کنند و برای همین منظور با کمال عجله مسافرت را بر اقامت و طرح برنامه در مجلس با استحضار نمایندگان محترم ترجیح دادند و فرصت نشد که نسبت به امور داخلی تصمیماتی گرفته شود و ما هم در غیاب ایشان نمی‌خواسته‌ایم کاری کنیم و البته روز جمعه ایشان اینجا خواهند بود و این را هم نمایندگان مستحضر هستند که آقای نخست‌وزیر اجتماعات را آزاد کرده‌اند و اما نسبت به امنیت و اجتماعات هم خودمان اقدام می‌کنیم که اتفاق سویی نیفتد سپس آقای کاظمی بیانات مفصلی که خلاصه آن این است ایراد کردند:
من خود اقرار می‌کنم که رأی به آقای قوام نداده‌ام ولی ایشان را وطن‌پرست می‌دانم و تا آنجا که مشاهده می‌کنم عملیات اخیر ایشان هم مؤید همین بوده و صریحاً می‌گویم که وزرای ایشان در غیاب ایشان حفظ‌الغیب ایشان را نکردند بلکه عرض می‌کنم بدترین لطمات را به شخص ایشان و حیثیت دولت ایشان وارد آوردند. بیانات آقای بیات هم متأسفانه قانع کننده نیست و به هیچ وجه برای من و نمایندگان آن بیانات قانع کننده نبود نه تنها وزرا با ما و مجلس در این چند روزه تماس نداشتند بلکه این جمعیت را دولت فرستاده و من خود کامیون‌های دولتی را دیدم که کارگران مربوط به کارخانه‌های وزارت پیشه و هنر را دسته دسته جلوی مجلس می‌آوردند و می‌بردند اگر باور ندارید الساعه با من بیایید برویم چند کارخانه دولت ببینید که کارگری در آن کارخانه‌ها وجود ندارد و همه دست از کار کشیده و برای تظاهر جلوی مجلس آمده‌اند آیا خجلت‌آور نیست که من صبح امروز به شهربانی تلفن کردم که آیا باز وضع روزهای گذشته امروز هم در بهارستان خواهد بود یا نه و آیا می‌توان با اطمینان خاطر به مجلس رفت، به من گفتند اگر پروانه از آقای مظفر فیروز داشته باشید ممکن است که بشود، رفت گرچه این مطلب شوخی به نظر می‌آید ولی در حقیقت عمل همین است آخر این چه وضعی است و این چه افتضاحی است ما از هیجان و تظاهر عمومی جلوگیری می‌کنیم خدا را به سر شاهد می‌گیرم که از طرف طبقات محترم این شهر و بازاریان به ما رجوع می‌شود و اگر مقتضی می‌بود و وضع پایتخت و کشور اجازه می‌داد آن وقت می‌دیدید که پنجاه هزار نفر از مردمان محترم و بازاریان و تجار را می‌توانستیم با کمال آرامش و سکون حرکت داده و رو به مجلس بیاوریم. خلاصه آن که من تمام این اوضاع را از ناحیه بعضی وزرای این دولت و وابستگان این دولت می‌دانم و ایشان را در پیشگاه تاریخ و نسل آینده مسئول این جریان‌ها که علیه حکومت مشروطه است می‌شناسم من می‌دانم از نظر شخصی این بیانات ممکن است علیه من و حیثیات من باشد ولی خود را مسئول می‌دانم و وظیفه نمایندگی خود را چنین تشخیص می‌دهم که باید بگویم و از هیچ هم نمی‌ترسم (نطق آقای کاظمی با کمال حرارت بود و مورد تصدیق عده زیادی از نمایندگان قرار گرفت) سپس آقای طباطبایی رئیس مجلس به طور اختصار توضیح دادند که از شب گذشته چه اقداماتی را برای حفظ اطراف مجلس کتباً و شفاهاً نموده‌اند آقای بیات مجدداً اظهار نمودند که البته دولت موظف است که کسی برخلاف رفتار نکند و حفظ حیثیات نمایندگان بشود آقای دکتر معاون اظهار داشتند که من نمی‌دانم محرک این جماعت کیست ولی یک قضیه را که الساعه ناظر آن بودم به عرض آقایان می‌رسانم تا حکمیت فرمایند، الان در تلفنخانه مجلس سرهنگی که نماینده شهربانی است گزارش قضیه امروز صبح را راجع به مجروح ساختن دو نفر به آقای سرلشگر فیروز می‌دادند آقایان می‌دانند که خود بنده آن دو نفر مجروح را در بهداری مجلس معاینه کردم مخصوصاً وضع و حال یکی از آن دو تن که چشمش صدمه سخت دیده بسیار خطرناک بوده و احتمال کلی می‌رود که جانی در نبرد خلاصه آن که هر دو غرق خون و چندین جای سر و بدن‌شان مجروح بود در همین حال که سرهنگ شهربانی این موضوع و این واقعه را بی‌زیاد و کم گزارش می‌داد فوراً آقای ملک‌الشعرای بهار وزیر فرهنگ که در اینجا حضور دارند تلفن را برداشتند و موضوع را تکذیب کردند و گفتند که هیچ خبر نیست در اطراف مجلس و اینها همه مزخرفات است اتفاقی نیفتاده (خنده نمایندگان) آقای ملک‌الشعرا از خود دفاع کردند و گفتند به دولت خبر دادند که چندین نفر کشته شده و نعش‌های زیاد افتاده، من با کمال عجله آمدم و آقایان تصدیق می‌فرمایند که اخبار در این شهر به طور اغراق‌آمیزی انتشار می‌یابد من فوراً سراسیمه به مجلس آمدم و باز تصدیق می‌فرمایید که موضوع مجروح شدن دو نفر با کشته شدن چندین نفر تفاوت بسیار دارد (مخالفت نمایندگان) دیگر آن که آقای دکتر معاون فرمودند که من به آقای سرلشگر فیروز گفته‌ام که اینها مزخرفات است هرگز از دهان من چنین لفظ بی‌ادبانه‌ای بیرون نیامده گویا گفتم مطالب این طور نیست و شاید اغراق‌آمیز باشد یک ساعت و ربع بعد از ظهر جلسه خصوصی ختم شد.
در روز چهارشنبه نیز نمایندگان کارمندان پیمانی در مجلس به عنوان تحصن آمدند و نمایندگان بعض دسته‌جات دیگر نیز به مجلس و هیئت رئیسه نسبت به مطالب خود مراجعه می‌کردند.
در نتیجه اقدامات مقام ریاست مجلس و جلسه خصوصی چهارشنبه شانزدهم دولت برای حفظ آرامش و نظم در پیرامون مجلس برای روز پنجشنبه شانزدهم اسفند تصمیمات مؤثری اتخاذ شد یک عده از افراد ژاندارمری را نیز برای کمک به مأمورین شهربانی مأمور حفظ نمود و وضع از هر جهت آرام‌تر بود و مجلس توانست جلسه رسمی آن روز را تشکیل بدهد که خبر آن سابقاً چاپ و منتشر گردید.
تلگراف عده‌ای از نمایندگان به شورای امنیت
روز جمعه عده زیادی از نمایندگان تلگرافی دایر به اعتراض بر عدم تخلیه ایران در موعد مقرر قانونی به شورای امنیت مخابره نمودند که متن آن به چاپ خواهد رسید.
روز شنبه از ساعت ۹ صبح باز جمعیتی در پیرامون مجلس و میدان بهارستان جمع شدند و عده زیادی از نمایندگان در مجلس حضور یافتند یک ساعت قبل از ظهر نه نفر از نمایندگان دانشجویان دانشکده حقوق در اتاق ریاست مجلس حاضر شدند و با آقای ملک‌مدنی نایب رئیس و مهندس فریور ملاقات کردند و برحسب اطلاع آقای ملک‌مدنی آقای هاشمی نیز در آن جلسه حضور یافتند خلاصه تقاضای آنان این دو چیز بود یکی مخالفت با تمدید مجلس و دیگری پشتیبانی از طرح آقای دکتر مصدق راجع به انتخابات و جلسه مقارن ظهر ختم شد و چون عده‌ای از نمایندگان به عنوان استقبال آقای نخست‌وزیر به فرودگاه رفته بودند جلسه‌ای تشکیل نشد.
روز یکشنبه نیز جمعیت بسیاری در پیرامون مجلس جمع شدند و عنوان بعضی از افراد مخالفت با تمدید مجلس بود. چون ورود آقای نخست‌وزیر به واسطه مساعد بودن هوا از مسکو به تهران برای نیم ساعت بعد از ظهر این روز مسلم بود از این جهت عده زیادی از نمایندگان مخصوصاً نمایندگانی که به دولت آقای قوام رأی تمایل داده بودند برای استقبال ایشان به فرودگاه رفتند و از این جهت جلسه تشکیل نشد.
عصر روز یکشنبه برحسب دعوت رسمی مقام ریاست مجلس وکلا در مجلس حضور به هم رسانیدند از ساعت پنج بعد از ظهر جمعیت جلو در مجلس و میدان بهارستان زیاد شد و هنگامی که آقای دکتر شفق که از نمایندگان و اعضای هیئت اعزامی مسکو بودند در مجلس حضور به هم رسانیدند به خواهش اکثریت وکلا ایشان در سالن جلسه خصوصی که با حضور عده زیادی از وکلا تشکیل شده بود نطقی ایراد کردند و گزارش سفر هیئت اعزامی را روز به روز و شرح تجلیلاتی را که از هیئت از طرف دولت همسایه ایران شوروی و رجال معظم آن دولت مانند ژنرالیسم استالین و سایرین نسبت به آقای نخست‌وزیر و افراد هیئت به عمل آمده بود بیان داشتند و نطقی را که در مهمانی مجلس ژنرالیسم برحسب اشاره ایشان کمیسر خارجه شوروی مولوتف به نام اعلیحضرت پادشاه ایران ایراد نموده بودند و نیز شرح تماشای استالین گراد و اماکن تاریخی و همچنین علت تأخیر بازگشت هیئت اعزامی را بیان کردند نطق ایشان با کف زدن نمایندگان به پایان رسید و مجلس چند دقیقه به ساعت هفت پایان یافت.
روز دوشنبه بیستم قبل از ظهر جمعیت پیرامون مجلس و درهای مجلس و میدان بهارستان از روزهای پیش زیادتر بود و مانند روزهای پیش نسبت به بعضی نمایندگان تجلیل و نسبت به چند نفر جمعیت سکوت محض نموده و نسبت به افرادی هم از اهانت خودداری نکردند. چند نفر از نمایندگان را برگردانیدند و از ورود آنها به مجلس ممانعت به عمل آوردند (بعضی را با بیان ملایم و بعضی را با دشنام و اهانت) از آن جمله نسبت به آقای امیرتیمور هنگام خروج از در کوچک مجلس که برای معالجه و مداوا از مجلس خارج می‌شدند اهانت‌های بسیار نمودند. آقای امیرتیمور دوباره به مجلس بازگشته و شرحی در موضوع این اهانت‌ها با کمال تأثر بیان نمودند به قسمی که موجب تأثر عموم نمایندگان شد.
بالاخره به وسیله تلفن وضع اطراف مجلس به آقای نخست‌وزیر اطلاع داده شد و معلوم شد که آقای رئیس مجلس هم برای چاره همین قسمت به کاخ وزارت خارجه برای ملاقات آقای نخست‌وزیر رفته‌اند، آقای نخست‌وزیر با تلفن به بعضی وکلا اطلاع دادند که قریباً خود به مجلس خواهند آمد و قریب به ظهر به اتفاق آقای رئیس مجلس و عده‌ای از وزرا در میان ابراز احساسات جمعیت به مجلس آمدند و نخست در اتاق شخصی رئیس مجلس جلسه‌ای با حضور چند نفر از نمایندگان تشکیل و برحسب امر آقای رئیس مجلس آقای هاشمی از آقای امیرتیمور خواهش کردند که برحسب خواهش آقای نخست‌وزیر در آن جلسه حضور یابند و ایشان نیز پذیرفتند، پس از حضور در جلسه و شرح گزارش حادثه آقای نخست‌وزیر دستور اکید به بعض افرادی که ناظر حادثه بودند برای دستگیری و تعقیب مرتکبین صادر کردند آن گاه به اصرار نمایندگان آقای نخست‌وزیر و آقای رئیس مجلس در سالن جلسه خصوصی حاضر شدند و بیست دقیقه بعد از ظهر جلسه خصوصی با حضور نمایندگان حاضر تشکیل و عده از وکلا اجازه نطق خواستند و حسب معمول آقای هاشمی منشی مجلس اجازه آقایان را ثبت می‌نمودند.
نخست آقای رئیس مجلس اظهار نمودند آمدن آقای نخست‌وزیر به مجلس در امروز به طور خصوصی و بی‌سابقه بوده فقط برای دیدن آقایان نمایندگان آمده‌اند و آنچه را که راجع به مسافرت‌شان باید بفرمایند گویا به بعد موکول می‌نمایند.
آقای امینی - پس معلوم می‌شود در مجلس کاری نیست و مجلس تشکیل نمی‌شود چه بهتر که آقای نخست‌وزیر فرمایشی بفرمایند و گزارش سفر خود را برای اطلاع و تسکین خاطر آقایان نمایندگان بفرمایند.
آقای رئیس مجلس - آقای نخست‌وزیر می‌فرمایند شرحی را که منظور دارند موکول به فردا می‌شود.
آقای دکتر مصدق - از صبح منتظر بودیم که آقای رئیس مجلس بیایند و مجلس را تشکیل دهند و چند فقره کارهای مهمی را که در دستور داریم انجام دهیم سپس شرح مختصری نسبت به امور لازم اظهار داشتند و گفتند من سخت به آقای رئیس اعتراض دارم زیرا که ایشان حافظ نظم مجلس هستند.
آقای رئیس مجلس گفتند. شما بر بسیاری اعتراض دارید رئیس مجلس با این وضع چه کند.
آقای هاشمی - بنده در بسیاری از موارد میل ندارم چیزی بگویم اما بعض اوقات می‌بینم نگفتن مفاسدی دارد و در پیش‌آمد حوادث هم اگر وقتی سکوت اختیار می‌کرده‌ام از باب ادب نسبت به بزرگترها بود که پیش خود خیال می‌کردم که آقایانی هستند که سن‌شان از من بیشتر است و در امور و حوادث تجربه کرده‌اند مثلاً مانند آقای رئیس مجلس و آقای دکتر مصدق یا جناب آقای نخست‌وزیر که خوشبختانه بنده از سال ۱۳۳۷ قمری ایشان را به خوبی می‌شناسم و عقیده به کاردانی و درایت ایشان دارم و سابقاً هم از نزدیک با ایشان کار کرده‌ام و خیال می‌کرده‌ام که ایشان از رجال نامی و ذخایر کشور برای این گونه روزهای مشکل باشند و امیدوارم نظرم هم به خطا نرفته باشد و عملاً ایشان بر مشکلات کنونی فایق آیند - خلاصه در امور همیشه از راه ادب کار را به اشخاص پیشکسوت به اصطلاح وامی‌گذارده‌ام و سکوت اختیار می‌نموده‌ام ورنه پیش از وقوع حوادث به طور صریح و روشن حوادث را می‌دیده‌ام و علاج آن را هم می‌دانسته‌ام چنان که بعض رفقای همکار من شاهد هستند که همین پیش‌آمدهای اخیر را چندی پیشتر می‌گفتم و البته این هم یک لطیفه غیبی یا کار مهمی نیست مقدمات حوادث خود بزرگترین دلیل وقوع آن است نهایت عده نمی‌خواهند یا نمی‌خواستند بفهمند یا گوش خود را آشنا به این حرف‌ها کنند - مثلاً اگر کسی از پیش‌آمد هوا در این روزها استنباط کند و بگوید که سردی هوا گذشته و بهاری در پیش است هنری نکرده هر کس اندک حسی داشته باشد می‌فهمد و در عین حال هم ممکن است یک اشخاصی به اندازه بی‌حس و دورفهم باشند که نفهمند، به هر حال پیش از این روزها درک می‌کردم و می‌گفتم چه می‌شود امروز هم باز می‌دانم که ثمره غفلت مجلس چه خواهد شد من مانند آقای دکتر مصدق طرفدار تشکیل مجلس هستم که در درجه اول تکلیف ایام فترت را معین کند شما قانون تحریم انتخابات را گذرانیدید و آن گاه تکلیف ثانی را معین نکردید بنده که این اندازه اصرار دارم که تکلیف انتخابات معلوم شود هیچ منظوری شخصاً ندارم زیرا که خدا می‌داند من بدترین ایام دوران زندگانی خود را در این شهر در دوره‌های وکالتم به سر برده‌ام قریب شش سال است که یک روز راحت و آسایش نکرده‌ام و آن گاه که مجلس به آخر برسد آسوده می‌شوم و بسیاری از نگرانی‌هایم رفع می‌شود ولی از نظر عمومی و کشور که یکی از افراد ملت هستم بر این حالی که مملکت را در پیش است نگران هستم و می‌گویم یک فکری بفرمایید (آقای کامبخش و دو سه نفر از وکلا آن قانون درست نیست و تصویب نشد و برخلاف قانون اساسی است.)
نمی‌دانم تصویب نشد یعنی چه اکثریت قریب به اتفاق رأی دادند و این که می‌فرمایید آن قانونیت ندارد یا برخلاف قانون اساسی است همین اظهار هم در آتیه تولید اشکال می‌کند چه عیب دارد که مجلس را تشکیل دهید و با یک قیام و قعود تکلیف را روشن نمایید یا یکی از طرح‌های آقای دکتر مصدق را طرح و تصویب کنید در ایام فترت نگاه به این مرکز فقط نکنید که شاید حوادث خیلی سهمگین در تهران اتفاق نیفتد نگاه به شهرستان‌ها و اماکن دوردست کشور کنید (یکی از وکلا همین حالا تهران چه خبر است) اینها باز در قبال حوادثی که اگر توجه نفرمایید و از حالا علاج نکنید چیز مهمی نیست یکی دو نفر را زدن یا فرضاً کشتن غیر از آن بلیاتی است که بنده عرض می‌کنم مثلاً اگر وضع این باشد و علاج نشود در هر کوره‌دهی و هر قصبه هر روز آدم‌ها کشته خواهد شد خیلی متأسفم و می‌گویم که نمی‌بایستی وقوع حوادث کوچک باعث تعطیل جلسات بشود اهانت به بعض آقایان نمایندگان به جای خود قابل تأسف است ولی می‌بایستی دولت حدود را حفظ نماید و وکلا هم در این روزهای آخر بیایند و بنشینند تکلیف چند فقره امور لازم را معین کنند از قبیل لایحه کارمندان پیمانی آقایان محترم شما فرداً فرد به این
مراجعه‌کنندگان و مستخدمین وعده کرده‌اید که کارشان را انجام دهید اگر نمی‌بایستی بشود چرا از اول مردم را امیدوار کردید. به هر حال چند فقره کار بسیار لازم است مانند موضوع کارمندان پیمانی - طرح آقای دکتر معظمی و وکلا راجع به ساختمان خانه‌ها - چند فقره گزارش لازم که باید به مجلس داده شود - بودجه مملکت - و خبرهای مرخصی وکلا که اغلب حقوق‌شان را به مؤسسات خیریه تقدیم کرده‌اند باید تکلیف این‌گونه امور را مجلس معین نماید و فردا هم یک جلسه تشریفاتی داریم که پس از تشریفات معمول باید تکلیف مجلس را در ایام فترت معین کنید به هر حال من همان عقیده آقای دکتر مصدق را راجع به تشکیل مجلس دارم.
آقای رئیس مجلس موضوع تأخیر آمدن من به مجلس امروز علتی داشت من لباس خود را پوشیدم و مصمم بودم که در وقت مقرر به مجلس بیایم اولاً اشخاصی نزد من آمدند ثانیاً تلفن‌های زیادی به من شد و از وضع جلو بهارستان عده اظهار نگرانی کردند من معطل شدم تا تحقیق کردم که آقای نخست‌وزیر کجا هستند معلوم شد که خدمت اعلیحضرت رفته‌اند و بعداً به وزارت خارجه خواهند آمد من خود رفتم به وزارت خارجه دیدم ایشان گرفتاری دارند خلاصه در نتیجه تلفن‌های زیاد با هم به مجلس آمدیم خلاصه آن که من دنبال کار مجلس بودم که طوری اقدام کنیم که بلکه توفیق کار را حاصل کنیم.
سپس آقای دکتر معظمی نطق مفصلی کردند که خلاصه آن این است:
آقای دکتر معظمی - من خیلی میل داشتم که مطالبی را که امروز در اینجا می‌گویم مجلس رسمی تشکیل می‌بود و در پشت تریبون در مقابل ملت ایران آن مطالب را می‌گفتم و چون بیم آن دارم که فردا نیز جلسه علنی تشکیل نشود مطالب خود را در جلسه خصوصی می‌گویم گرچه من از این دوساله وکالت خاطرات تلخی دارم دو سال در مجلس و یک عمر افسوس، افسوس از این جهت بود که می‌دیدم شاید این ودیعه‌ای که ملت به دست ما دادند خوب حفظ نشد یا یک عده از وکلا نتوانستند به وظایف خود آن طور که ملت از ایشان انتظار داشت عمل نمایند در این چند روزه آخر عمر مجلس هم در برابر این ازدحام عده‌ای نتوانستند در مجلس حضور یابند و امروز هم به بعضی وکلا اهانت شد و این آتیه بدی دارد من معتقدم وکیل از هر دسته و هر طبقه و دارای هر عقیده‌ای هست باید مصون و محترم باشد و در محیط آزادی بتواند منافع مردم را حفظ کند چنان که گفتم وکلا وظیفه بزرگی را عهده دارند که مربوط به شخص خود آنها نیست بلکه حقی است مربوط به ملت ایران و نسل آتیه که ما در واقع نگاهدار آنها هستیم و بایستی آنها را محترم بشماریم در این چند روزه هم که جمعیت جمع شد وظیفه ما بود که هرطور هست ولو برای ما خطرات جانی داشت معتقد بودم باید جلسات تشکیل شود آقای نخست‌وزیر تشریف دارند و خطاب من به جناب ایشان است می‌گویم فردا مجلس شوری و دوره چهاردهم خاتمه پیدا می‌کند و تمام مسئولیت و مقدرات یک مملکت باستانی به دست شما می‌افتد و تمام مسئولیت در چنین موقع تاریخی خطیری متوجه شخص جنابعالی است باید اندیشه نمایید که دوره فترت کوتاه باشد و باید کاری کنید که آزادی حقیقی صورت ثبات به خود گیرد و دقت بفرمایید که آزادی برای عموم افراد تعمیم شود در حدود قانون نه برای دسته خاصی گرچه سن من شاید اقتضا نکند ولی از اشخاصی که سوابق ممتدی با جنابعالی دارند آنچه که تحقیق کرده‌ام همه گواهی به وطن‌پرستی و شرافت ذاتی شما داده‌اند و عملیات اخیر جنابعالی نیز در این مسافرت تاریخی مؤید آن گفته‌ها است اینک استدعا می‌کنم که کاری کنید به کلیه امور کشور سر و صورت اساسی داده شود و مخصوصاً زمینه انتخابات را طوری فراهم فرمایید که نمایندگان ملت در دوره پانزدهم زودتر تعیین و به مجلس بیایند و محیط را طوری آرام و مساعد نمایید که نمایندگان حقیقی ملت از هر شهرستانی به مجلس شوری بیایند فرضاً اهمیت ندارد که از گلپایگان دکتر معظمی انتخاب نشود منظور این است که نماینده حقوقی آن حوزه از طرف مردم تعیین و در مجلس حاضر شود و توجهی بفرمایند که دیگران در این امر حیاتی و حق قانون ملت ایران دخالت ننمایند و مطمئن باشید که اگر این کارها را بکنید شما از آنچه که هستید بزرگتر می‌شوید و نام شما در تاریخ به نیکی پایدار خواهد ماند و ملت ایران از شما پشتیبانی خواهد کرد و اگر خدای نکرده خلاف این رویه مشهود شود البته اشخاصی که احساساتی دارند نمی‌توانند صبر کنند و ناظر وضعی غیر از این باشند البته باید اعتراف کرد که جنابعالی در موقع خطیری زمام امور را در دست گرفته‌اید که مشکلات داخلی و خارجی کشور و سیاست بین‌المللی بسیار پیچیده و سنگین است و اگر امور کشور را بدانسان که انتظار می‌رود سر و سامانی دادید البته باز می‌گویم که تاریخ قدر زحمات شما را فراموش ننموده و از طرف کلیه طبقات این ملت پشتیبانی و قدردانی خواهید شد.
آقای حاذقی – به طور خلاصه گزارش سفر فارس‌شان را دادند و اظهار داشتند من در تمام شهرهایی که در این مسافرت وارد شدم احساس کردم که یک حس اعتماد و احترامی در همه طبقات نسبت به جناب آقای نخست‌وزیر وجود دارد که امیدواریم همین حس اعتماد موجب بشود که معظم له موفق به اصلاح امور بشوند.
سپس شرحی به وکلا یادآوری کردند که خوب است در این ساعات آخر با یک وحدت نظر با هم کار کنیم و عقیده داشتند که آقای نخست‌وزیر از مجلس رأی اعتماد بگیرند و عده‌ای با این نظر ایشان مخالفت می‌نمودند.
آقای دکتر شفق - من تا دو ماه پیش شاید جزء مخالفین آقای قوام بودم اما در این سفر با فهمی که دارم از نزدیک بر من ثابت شد که اشهد بالله ایشان مردی وطن‌پرست و شرافتمند می‌باشند و امیدوارم در این قسمت تشخیص خود به اشتباه نرفته باشم (گفته شد ختم جلسه) آقای رئیس مجلس باید فردا وقت جلسه را معین کنیم و عموم نمایندگان را خبر کنند که بیایند.
آقای امینی - اظهار داشتند که باید ما از اشکالات سیاسی که دولت دارد مستحضر بشویم و از جریان‌ها مطلع باشیم که چیست و آنچه را که وظیفه داریم رفتار کنیم بر فرض که وکیل نباشیم جزء این ملت بوده و باید با وسایلی که داریم از قبیل روزنامه‌ها از نقشه دولت پشتیبانی کنیم.
آقای نبوی - از زمامداری آقای قوام در این موقع خطیر و باریک کشور اظهار خوشوقتی کردند و سپس راجع به مجلس عقیده داشتند که تشکیل مجلس نهایت لزوم را دارد و از همه موضوع‌ها مهم‌تر موضوع تحریم انتخابات است که باید تکلیف معین شود و مجلس تکلیف انتخابات مملکت را معین کند روزی که رأی به این قانون داده شد ما تصور می‌کردیم که مطابق امضای سران محترم دول معظم متفق ماقبل از دوم مارس کشور ایران از قشون خارجی قرار بود تخلیه شود و با بودن همین مجلس در چند روز آخر دوره چهاردهم انتخابات در همه جای مملکت شروع می‌شود متأسفانه وضع دیگرگون شد و امید ما در صورتی که هیچ تصور نمی‌کردیم به یأس مبدل گردید پس در این صورت باید جلسه کنیم و تکلیف این کار را معین نماییم اگر این موضوع را روشن کردیم آن وقع با اطمینانی که به کاردانی و تدبیر جناب آقای نخست‌وزیر داریم می‌توانیم مطمئن باشیم که حادثه فوق‌العاده‌ای روی نخواهد داد و امور جریان طبیعی خود را سیر خواهد کرد، سپس آقای نبوی شرحی را که راجع به انتخابات آینده و اصلاح قانون گذشته نوشته بودند خواندند و عقیده داشتند که شبیه به آن باید در مجلس مورد تصویب گردد.
آقای فیروزآبادی - شرحی راجع به رفع دلتنگی‌ها و گله‌ها بیان نمودند و نسبت به وحدت کلمه عقیده داشتند که باید تمام دست به دست هم دهند و کاری بکنند که مملکت را از این صورت خارج نمایند و نطق مختصر خود را به آیه و اعتصموا بحبل الله و لا تتفرقوا آحاداً خاتمه دادند - جلسه خصوصی یک ساعت بعد از ظهر خاتمه یافت.
از ساعت ۹ روز سه‌شنبه که آخرین روز دوره چهاردهم بود مانند روزهای سابق جمعیت زیادی در مقابل در مجلس و میدان بهارستان دیده می‌شد و باز از ورود بعضی از وکلا ممانعتی به عمل می‌آمد و از تلفنخانه مجلس مکرر به اکثر از آقایان نمایندگان برحسب امر بعضی افراد هیئت رئیسه تلفن شد که در مجلس حضور بیابند بعضی متعذر به وضع بهارستان می‌شدند و برخی هم صریحاً اظهار می‌داشتند که به مجلس نخواهند آمد تا بعد از ساعت ده که تقریباً یقین حاصل شد عده کافی به اندازه تشکیل جلسه رسمی در مجلس حاضر نخواهند شد و متدرجاً هم بر جمعیت پیرامون مجلس افزوده می‌گشت بالاخره در ساعت یک و سه دقیقه به ظهر جلسه خصوصی به منظور تعیین تکلیف امور اداری مجلس در ایام فترت با حضور پنجاه و پنج نفر از نمایندگان تشکیل گردید و پس از چند دقیقه عده به شصت و چهار و شصت و پنج نفر رسید نخست آقای رئیس مجلس جلسه را افتتاح نمودند و به طور اختصار اشاره به وضع حاضر کردند سپس آقای مجد ضیایی اظهار داشتند.
آقای مجد ضیایی - بنده در این موقع در حقیقت پس از مدتی همکاری از همدیگر تودیع می‌نمایم شخصاً استدعا دارم چنانچه خلاف رویه و نزاکتی در این مدت به عمل آمده باشد عفو فرمایند اگر مجلس باشد یا نباشد ما یک مرام دائمی خواهیم داشت آن حفظ عظمت و استقلال کشور ایران است که تاریخ درخشان آن پرتوافکن جهان بوده و از این آب و خاک استفاده نموده‌ایم امیدوارم هرجا باشیم اول از خداوند حفظ استقلال کشور ایران را بخواهیم و کمال تشکر از همکاران محترم دارم که مراعات مقررات را فرموده‌اند بعداً هم شعار ما حفظ آسایش ملت ایران را از خداوند خواهانم و سپس اظهار عقیده نمودند که خوب است برای ایام فترت و نظارت در امور ادارات
مجلس با سوابق ممتدی که آقای دکتر معظمی دارند و شایستگی که در ایشان سراغ داریم ایشان با همان کارپردازان سابق تحت ریاست جناب آقای طباطبایی رئیس مجلس با رویه همیشگی که سابقاً داشتیم مجلس را اداره کنند.
سپس آقای امینی پیشنهادی دادند و مختصر بیانی نمودند و اظهار شد که خوب است یکی از آقایان سابقه این قسمت را در مجلس بیان نماید آقای هاشمی اظهار کردند که من هم مانند آقای مجد ضیایی اول از رفقا و همکاران خود معذرت می‌خواهم که اگر در مدت همکاری و خدمت‌گزاری خود در مجلس قصوری از من مشاهده نموده‌اند عفو فرمایند و این را اطمینان می‌دهم که هیچ گاه عمدی برای ارتکاب خبط و خطایی نداشتم و اگر سهو و اشتباهی نموده‌ام در خور عفو است سپس گزارش وضع اداری مجلس را در ادوار مختلف و سوابق آن را شرح دادند و در آخر گفتند که سابقه دوره گذشته این بود که تقریباً یک هیئت مدیره ۵ نفری از هیئت رئیسه تحت ریاست رئیس مجلس در ایام فترت اداره امور مجلس را عهده‌دار بودند سپس راجع به کار فرهنگ آقای دهخدا گزارش دادند که این امر برعهده هیئت رئیسه بود و شاید لازم باشد که آقایان از اقدامات بدوی هیئت رئیسه در این باب مستحضر شوند چون همین امروز هم استنباط کردم که عده از آقایان حاضر علاقه‌مند هستند که بدانند این کار به چه مرحله‌ای رسیده است خلاصه آن که هیئت رئیسه مجلس کمیسیونی را در اول تعیین کرد (از هیئت رئیسه) و سپس آن کمیسیون اقدامات ابتدایی خود را انجام و گزارش داد بعداً برای فراهم کردن مقدمات و شروع به کار و آنچه را که در این کار لازم است کمیسیونی را لازم دید و تشکیل داد که افراد آن کمیسیون عبارتند از آقایان دهخدا - مرآت اسفندیاری - دکتر مجتهدی - افخمی - هاشمی - با شرکت رئیس چاپخانه مجلس و معاون کارپردازی تحت ریاست خود آقای دهخدا و راهنمایی ایشان سپس گزارش تشکیل این کمیسیون هم به هیئت رئیسه داده شد و اینک به عرض آقایان هم می‌رساند و اوراقی هم از فرهنگ آقای دهخدا به مجلس داده شد و برای طبع فرستاده شده است (عده‌ای از نمایندگان بسیار خوب) امر دیگری که بسیار مهم است موضوع مرخصی‌های عده‌ای از نمایندگان است از قبیل آقای دکتر شفق و آقای رفیعی و بعض دیگر که غالباً هم مقرری خود را به بنگاه‌های خیریه اختصاص داده‌اند چون به نظر نمی‌آید که توفیق تشکیل جلسه علنی حاصل شود آقایان محترم باید در نظر داشته باشند که هر هیئتی را که برای اداره امور ادارات مجلس در ایام فترت معین می‌کنند تصویب و تعیین این قسمت را هم از وظایف حتمی آن هیئت قرار دهند تا حق یک عده اشخاص تضییع نشود (صحیح است)
آقای دکتر کشاورز - به عقیده من معذرت خواستن از یکدیگر زیاد موردی ندارد زندگانی پارلمانی همین هست و البته شاید گاهی مشاجراتی پیش بیاید ولی وقتی که نظریات برای مصالح مملکت باشد اهمیت ندارد و باید هر وکیلی بی‌پرده بتواند عقاید خود را بگوید و مخالفین هم عقاید خود را ابراز دارند سپس اظهار عقیده نمودند که در غیبت مجلس آقای رئیس مجلس کمافی‌السابق امر را تحت نظر بگیرند و آقای مظفرزاده و شهاب فردوس را نیز برای کارپردازی پیشنهاد کردند و گفتند البته آقای طوسی هم کمافی‌السابق سمت معاونت را دارند و در کار خواهند بود (در این هنگام آقای نخست‌وزیر و بعضی وزرا به جلسه خصوصی وارد شدند) آقای امینی پیشنهاد کردند که اختیار به شخص آقای رئیس داده شود آقای لنکرانی مخالف بودند آقای تجدد نیز عقیده داشتند آقای رئیس کمافی‌السابق امور را اداره نمایند یا یک نفر یا دو نفر کارپرداز و البته در برابر صرف وقتی که می‌نمایند همان مقرری گذشته را هم چه آقای رئیس و چه کارپردازان مستوجب باشند.
آقای دکتر زنگنه - باز این جلسه ما مانند مجالس دوساله به صحبت زیاد و پیشنهادهای مختلف می‌گذرد و وقت منقضی می‌شود خوب است یکی از طرق را آقایان انتخاب نمایند و کار را انجام یافته بدانند و سپس از ناحیه وکلا اسامی مختلفی برای کار کارپردازی از میانه نمایندگان ذکر شد و نسبت به ریاست آقای سید محمدصادق طباطبایی هیچ گونه تردیدی وجود نداشت.
آقای حشمتی - البته درستی یک صفتی است که باید همه افراد داشته باشند در اینجا آقایان اسامی چند نفر از نمایندگان را برای ایام فترت ذکر می‌کنند و آنها را به صفت درستی می‌ستایند که شاید این قسمت نسبت به بعض افرادی که تاکنون متصدی امور بوده‌اند برخورنده باشد (خیر چنین نیست در درستی کارپردازان گذشته هم کسی تردیدی ندارد) سپس آقای طوسی نیز اظهار عقیده کردند و آقای نبوی نیز تأکید کردند که بیش از این در این امر بحث نکنند.
آقای مهندس فریور - بیاناتی کردند که خلاصه آن این است اگر در اینجا از بعضی آقایان توصیف می‌شود و درستکاری ایشان مورد تصدیق نمایندگان است به هیچ وجه این امر ربطی به آن ندارد که خلاف این را در ماده کارپردازان سابق تصور کرده باشند و آن کسانی که از نزدیک شاهد قضایای داخلی این محوطه هستند چنین اظهار می‌دارند و شاید هم مقرون به صحت باشد که داخله مجلس هم یک اصلاحات بیشتری را لازم دارد سپس آقایان صادقی و مظفرزاده و شهاب فردوس را برای کارپردازی پیشنهاد کردند در اینجا از طرف یکی از آقایان اظهار شد که البته این کار بدون حقوق است و این اظهار با مخالفت عده زیادی از حضار مواجه شد. بعداً آقای امینی و آقای تجدد و آقای هاشمی و آقای تهرانچی و آقای دکتر شفق هریک مختصر بیانی کردند.
آقای صادقی - از حسن ظن همکاران خود اظهار امتنان نمودند و گفتند من کاری را موظفاً نمی‌توانم قبول کنم و معذرت می‌خواهم ولی با کمال افتخار اگر کاری از من ساخته باشد مضایقه ندارم و اسامی چندی را ذکر کردند.
آقای نبوی - آقایان شهاب فردوس، مرآت اسفندیاری و دکتر معظمی و طوسی را تحت ریاست آقای طباطبایی برای کار مجلس پیشنهاد کردند.
آقای طباطبایی - (رئیس) - به عقیده من آنچه را که از مجموع نظریات آقایان نمایندگان استنباط می‌کنم بیشتر نظرها متوجه آقایان دکتر معظمی و شهاب فردوس است که چون باید از کارپردازان سابق هم که اطلاع به کار دارند یک نفر باشد آقای مرآت اسفندیاری مورد نظر می‌باشند (از طرف عده‌ای از وکلا این اظهار تأیید شد) آقای دکتر شفق پیشنهاد کردند که انتخاب افرادی را که برای این کار لازم باشد به اختیار شخص آقای طباطبایی رئیس مجلس بگذارند.
(آقای لنکرانی اظهار مخالفت کردند) این قسمت از طرف اکثر نمایندگان تأیید شد که همان آقایان دکتر معظمی و شهاب فردوس و مرآت اسفندیاری معین شوند و بعضی می‌گفتند آقای صادقی به جای آقای مرآت باشند و بالاخره تأیید شد که شخص آقای رئیس مجلس حقوق ریاست و متصدیان امر به میزان حقوق نمایندگی مقرری دریافت دارند گفته شد اگر کسی حقوق دیگری دارد افتخاراً خدمت کند آقای امینی اظهار داشتند که حقوق استادی آقای دکتر معظمی بسیار ناقابل است یعنی سیصد و ده بیست تومان است و شاید اصل حقوق ایشان از این میزان بیشتر نشود و البته باید در برابر زحمتی که عهده‌دار خواهند شد حقوقی که تکافوی زندگانی ایشان را بنماید دریافت دارند هم ایشان، هم سایر آقایان (صحیح است) در آخر برای این که هیچ گونه اشتباهی باقی نماند از طرف چند نفر از نمایندگان درخواست شد که اسامی چند نفری که باید عهده‌دار امور باشند گفته شود لذا آقای هاشمی خطاب به آقای رئیس مجلس اظهار داشتند که آقایان دکتر معظمی و شهاب فردوس و از کارپردازان سابق آقای مرآت اسفندیاری تحت ریاست شخص آقای طباطبایی با حقوق تعیین شدند و اظهار نمودند که اگر باز نظر مخالفی هست اظهار شود بالاتفاق مورد تصدیق واقع شد و مخالفی نسبت به این آقایان و همچنین پرداخت مقرری آنان نبود و اختیار امور ادارات مجلس در غیبت مجلس تحت نظر آقای طباطبایی و این هیئت خواهد بود.
سپس آقای نخست‌وزیر شرح بالنسبه مفصلی را که مشتمل بود بر گزارش سفر ایشان و هیئت اعزامی ایران به مسکو قرائت نمودند (که در موقع خود به طبع خواهد رسید) و چندین بار مطالب ایشان مورد تصدیق نمایندگان واقع گردید و نطق ایشان با کف زدن ممتد و مسرت نمایندگان پایان یافت.
آقای لنکرانی - انشاءالله در پیش ملت روسفید هستند وکلایی که به ایشان و این دولت رأی دادند. مقارن این حال که سی و پنج دقیقه به ظهر بود وقت رسمی مجلس منقضی و از طرف آقای رئیس مجلس اعلام گردید سپس آقای دولت‌آبادی از آقای نخست‌وزیر ضمن مختصر بیانی تشکر کردند و نیز آقای لنکرانی شرحی راجع به اصلاحات و اظهار امیدواری به طور اختصار بیان نمودند و یک ربع به ظهر جلسه به پایان رسید و نمایندگان با تودیع از یکدیگر جدا شدند. مخصوصاً آقای دکتر مصدق با عده‌ای دست دادند و از فرط احساسات قطرات اشک بر روی ایشان جاری شد.
روز چهارشنبه بیست و دوم قبل از ظهر آقای رئیس مجلس در اتاق ریاست با حضور آقایان دکتر معظمی - مرآت اسفندیاری و طوسی و هاشمی جلسه‌ای تشکیل دادند و راجع به کارهای جاری مجلس مشاوره نمودند و مقرر شد از ساعت ۹ روز پنجشنبه بیست و سوم کارپردازان (آقایان دکتر معظمی - مرآت اسفندیاری - شهاب فردوس) به کارهای محول به خود مشغول شوند.
معاونت اداری مجلس
موضوع معاونت اداری آقای طوسی نماینده سابق مجلس اخیراً تأیید و مانند گذشته به کارهای خود ادامه خواهند داد.
لوایح
مورخه ۱۶/۱۲/۱۳۲۴
گزارش از کمیسیون دارایی به مجلس شورای ملی
کمیسیون دارایی در جلسات عدیده لایحه شماره ۲۷۰۵۵/۱۷۲۷۲ دولت راجع به مالیات بر درآمد زمان بعد از جنگ را با حضور آقای وزیر دارایی مطرح نموده پس از مذاکرات لازم و توضیحات آقای وزیر دارایی در نتیجه ماده واحده زیر تنظیم و اینک گزارش آن را برای تصویب قطعی مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
ماده واحده - وزارت دارایی مجاز است از اول فروردین ماه ۱۳۲۵ مالیات‌ها و عوارض ذیل را دریافت دارد.
۱- قانون مالیات بر درآمد مصوبه ۲۹ آبان ۱۳۱۲ و قانون اصلاح قانون مالیات بر درآمد مصوبه ۲۸ اسفند ۱۳۱۷ و آیین‌نامه‌های آن با رعایت اصلاحاتی که در این قانون مقرر می‌شود از اول سال ۱۳۲۵ مجدداً به موقع اجرا گذارده شده و از مجموع درآمد ویژه سالیانه مشمولین قوانین نامبرده و اشخاصی که طبق این قانون مشمول خواهند شد مالیات گرفته می‌شود به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود نرخ مالیات مزبور را تا صدی سی ترقی دهد کمتر از دوازده هزار و یک ریال درآمد سالیانه از پرداخت مالیات معاف می‌باشد.
تبصره ۱ - اشتغال به هر نوع کسب و شغل آزادی محتاج به داشتن جواز است حق جواز به موجب تصویب‌نامه هیئت وزیران تعیین خواهد شد و حداکثر آن از دو هزار و چهارصد ریال در سال نباید تجاوز نماید.
تبصره ۲ - کلیه اشخاصی که از خزانه دولت یا شهرداری حقوق‌بگیر هستند اعم از حقوق ثابت و فوق‌العاده اعاشه و هزینه سفر و حقوق بازنشستگی و نظایر آن فقط نسبت به آن قسمت از درآمدی که از صندوق دولت یا شهرداری دریافت می‌کنند از پرداخت مالیات معاف می‌باشند.
تبصره ۳ - از درآمد حاصله در سال مالیاتی از فروش اموال غیرمنقول مشروط بر این که فاصله بین خرید و فروش آنها به موجب اسناد رسمی از پنج سال تجاوز ننموده باشد مالیات فوق اخذ می‌شود.
۲- هفتاد درصد درآمد سالیانه مستغلات که در شهرها و قصبات واقع شده‌اند درآمد ویژه تلقی و طبق نرخ‌های مقرر در بند یک این قانون از آن مالیات گرفته می‌شود و پنجاه درصد از مالیاتی که به این اخذ می‌شود مختص شهرداری آن شهر یا قصبه خواهد بود.
۳- پنجاه درصد سهم مالکانه کلیه درآمدهای املاک مزروعی و جنگل‌ها و معادن سود ویژه به نرخ‌های مقرر در بند این قانون از آن مالیات گرفته می‌شود. درآمدهای جنسی به نرخ‌های عادله روز که از طرف وزارت دارایی در شهریور ماه هر سال و با در نظر گرفتن وضعیت هر محل با شور انجمن شهرداری یا خبره‌های محلی تعیین و اعلام می‌شود تسعیر و تبدیل به نقد خواهد گردید.
اظهارنامه‌های تقدیمی مربوط به درآمدهای مشروحه بالا پس از آن که مورد توافق واقع شد تا پنج سال مأخذ پرداخت مالیات بوده و پس از پنج سال اظهارنامه‌ها تجدید می‌شود و هرگاه در اثر آفت عمومی به بیش از نصف محصول کشاورزی خسارت وارد شود باید از طرف مالک اظهارنامه تسلیم و رسیدگی محلی در همان سال به عمل آید و به تناسب خسارت از مالیات کسر می‌شود.
۴- درآمدهای زیر از پرداخت مالیات معاف است:
الف - خالصه‌جات و مستغلات دولتی.
ب - اولین درآمد اراضی جدیدالنسق املاک جدیدالاحداث در سال مالیاتی که طی آن اولین محصول به دست می‌آید و محصول دو سال بعد آن.
ج - درآمد مستغلات جدیدالبنا از روز ختم بنا تا دو سال.
د - موقوفات آستانه قدس رضوی، مسجد گوهرشاد، آستانه حضرت معصومه، آستانه حضرت عبدالعظیم و شاه نعمت‌الله ولی و شاه چراغ و مدرسه عالی سپهسالار و املاک و مؤسسات شیر و خورشید سرخ و موقوفاتی که به مصرف امور خیریه و عام‌المنفعه از قبیل بیمارستان و کودکستان و پرورشگاه یتیمان و مسلولین و آموزشگاه‌ها و اطعام مساکین و نظایر آن می‌رسد اعم از املاک مزروعی و مستغلات مشروط بر آن که دولت یا شهرداری در درآمد و هزینه آن نظارت داشته باشد.
ه - تاریخ تسلیم اظهارنامه راجع به درآمد مستغلات و درآمدهای کشاورزی و معادن و جنگل‌ها و مقررات مربوط به جرایم تخلف و زیان دیرکرد و طرز تأمین و وصول مالیات تابع مقررات قوانین مذکور در بند یک این قانون می‌باشد.
۶ - عوارض زیر به نفع شهرداری‌ها و اطاق بازرگانی وصول می‌شود:
الف - درآمد حاصله از مالیات برق.
ب - یک درصد از مبلغ مالیاتی که به هریک از بازرگانان و شرکت‌های بازرگانی تعلق می‌گیرد به سود اطاق‌های بازرگانی
تبصره - عوارض نامبرده در قسمت اخیر قسمت ۲ این قانون و بند الف قسمت ۶ این قانون تحت نظر وزارت کشور به مصرف شهرداری همان شهرستان خواهد رسید.
۷- وزارت دارایی مجاز است در حدود مقررات پیمان‌های بازرگانی و گمرکی تا اعاده اوضاع اقتصادی به حال عادی و تعدیل قیمت‌ها اضافه عوارض موقتی به مأخذ ده درصد بهای سیف با در نظر گرفتن ارز به نرخ دولتی از کلیه اجناس وارده که برطبق قوانین و مقررات جاریه مشمول پرداخت حقوق گمرکی و مالیات راه مذکور در تعرفه گمرکی مصوب تیر ۱۳۲۰ می‌باشد دریافت نماید - وصول عوارض اضافی مزبور در پروانه‌های گمرکی در ضمن سایر حقوق و عوارض تفکیکاً قید خواهد گردید.
۸- حق تمبر اوراق و اسناد مذکور در مواد ۲۶ و ۲۷ قانون آبان ۱۳۱۲ به میزان ذیل دریافت خواهد شد:
الف - اوراق و اسناد مذکور در بندهای ۲ و ۳ ماده ۲۶ ده ریال.
ب - اوراق و اسناد مذکور در بند یک ماده ۲۷ دو در هزار.
ج - اوراق و اسناد مذکور در بند ۲ ماده ۲۷ یک در هزار.
د - به هر قبض تلگراف و به هر پاکت سفارشی پنجاه دینار و به هر پاکت غیرسفارشی ۲۵ دینار علاوه بر نرخ مقرره معمولی وصول و با اطلاع وزارت بهداری به مؤسسه حمایت مسلولین و مبارزه با بیماری‌های سل پرداخت می‌شود.
تبصره - اوراق و اسناد مذکور در مواد ۲۶ و ۲۷ قانون آبان ۱۳۱۲ که تاریخ صدور آن از اول فروردین ۱۳۲۵ به بعد باشد در صورتی در ادارات دولتی و دادگاه‌ها پذیرفته خواهد شد که به میزان قانونی تمبر داشته باشد.
۹ - به مالیات هر لیتر بنزین ده دینار اضافه می‌شود.
تبصره - عوارض مذکور در این ماده به موجودی‌های ۱۵ بهمن ۱۳۲۴ به بعد نیز تعلق خواهد گرفت.
آیین‌نامه‌های این قانون با موافقت نظر رئیس کل و دادستان دیوان محاسبات تنظیم و پس از تصویب هیئت وزرا وزارت دارایی به موقع اجرا خواهد گذاشت.
وزارت دارایی مکلف است پس از تشکیل دوره ۱۵ مجلس شورای ملی کلیه آیین‌نامه‌های این قانون را برای تصویب کمیسیون قوانین دارایی مجلس تقدیم و از تصویب آن کمیسیون بگذراند.
از اول فروردین ۱۳۲۵ قانون مالیات بر درآمد مصوب ۱۹ آبان ۱۳۲۲ و آیین‌نامه‌های آن و ماده واحده مصوب ۲۲ آذر ۱۳۲۴ ملغی و منحصراً در مورد بقایای مالیاتی مربوط به سالهای ۱۳۲۳ و ۱۳۲۴ اعتبار قانونی خواهد داشت.
مخبر کمیسیون قوانین دارایی - امیرتیمور.
تاریخ چاپ ۱۷/۱۲/۱۳۲۴
انتصابات و احکام
وزارت کشور
آقای نصرالله رستگار بخشدار بندر ریک از تاریخ اول اسفند ماه ۱۳۲۴ به سمت بخشداری ممسنی منتقل شد.