مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۶ آبان ۱۲۸۹ نشست ۱۷۲
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری دوم | تصمیم‌های مجلس | درگاه انقلاب مشروطه |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری دوم |
مجلس شورای ملی ۱۶ آبان ۱۲۸۹ نشست ۱۷۲
جلسه۱۷۲
صورت مذاکرات روزه سه شنبه۵شهری ذی قعده الحرام۱۳۲۸
مجلس دوساعت قبل ازغروب آفتاب درتحت ریاست آقای ذکاءالملک تشکیل شد.
صورت مجلس روزیکشنبه ۳راآقای معاضدالملک قرائت کردند.
(غائبین جلسه قبل)
قوام الاسلام.نوبری.حاج میرزاآقا.آقای سیدعلی آقا.آق ا سیدمحمد رضا.امام جمعه خوئی .
بدون اجازه
منتصرالسلطان.حاج فاتح الملک.آقای کاشف
بااجازه غایب
.حاج سیدنصرالله.ممتاز الدوله.آقاشیخ حسین یزدی.دکترامیرخان.هشترودی.معتمدالتجار.حاج آقا درموقع مقرره حاضرنشد.
آقای حاج میرزازین العابدین.وتربیت مریض بودند.
رئیس_درباب صاورت مجلس ملاحظاتی که هست بفرمائید
منتصرالسلطان_بنده مریض بودم که حاضرنشدم.
حاج سیدنصرالله_بنده سروقت اینجاحاضربودم اشتباه شده است.
بهجت_بنده درخصوص کمیسیون پروگرام میخواستم سئوال کنم که تاکنون چه کارکردخ است حالایکسال است ازاین دوره گذشته است وقتیکه مارجوع کنیم بفهرست خدماتی که مجلس کرده است همان کمیسیون شش نفری است که دراواخرشعبان این احساس شده ویک کمیسیون ۶نفری انتخاب شدودرتمام رمضان همینطورکاری نکردندبعدهم تقاضاشدوشش نفردیگربرآنهاعلاوه شدهمینطورمعلوم شدکاری نکرده انداگرچه اطلاع داریم خیلی زحمت کشیده اندومشغول کارهستندوازخدمات آنهامتشکرهستم ولی ازقراریکه شنیدم یک کلیاتی فعلادرآن کمیسیون مطرح ویقین دارم که مدتی کارخواهدداشت که آنهاحل شودحالاعرض بنده این است که اساس آن کلیات راکه فعلادرکمیسیون مطرح است خوبست راپورت بدهندکه ازامروزکه شروع میکنیم بدستورروزبعدازروی کلیات همان نقشه حرکت کنیم تابعدازآن مسائلی راکه درنظردارندحل کنندوازروی آن ترتیب عمل کنیم.
معززالملک_چون بنده مخبرآن کمیسیون هستم لازم است عرض کنم تصورمیکنم آن کلیاتی که درکمیسیون مذاکره شده بمجلس بیایدفایده بکندبهجت آنکه کلیاتش چه چیزاست کلیات این است که بایداین خرابیهاکه درکاراست اصلاح شودولابدآن خرابیهاراهی داردوبایدراهش فهمیدوپس ازآن راهامعین شدبایدبیاید بمجلس وازروی آن مجلس بتواندرفتارکندتان ترتیب تمام نشده است گمان نمیکنم بشودآن کلیات رابیاورندبمجلس ونتیجه هم نخواهدداشت.
(راپورت شعبه اول قرائت شد)
که شعبه اول روزشنبه۲ذی قعده بریاست آقای حاج فاتح الملک منعقدوبرای کمیسیون عرایض بعوض آقاعبدالحسین رای گرفته شدباکثریت ده رای ازیازده رای برای ادیب التجاربعضویت منتخب شدندونیزبجای آقای معاضالسلطنه برای عضویت کمیسیون تفتیش نان ادیب التجارباکثریت سه رای منتخب شدند)
آقامیرزااحمد_میخواستم عرض کنم که درجلسه گذشته جمعی ازنمایندگان تقاضائی کردندوفرستادند بهیئت رئیسه وآن تقاضااین بوده که وزیرداخله راحاضرکندتادرباب اواضاع جنوب مذاکره شودکه این روزهااوضاع جنوب اهمیت پیداکرده است وترتیبی برای آنجاداده شود
تلگراف واصله ازقصرازطرف آقای آقاسیدابوالحسن مجتهداصفهانی ذیلانوشته میشودقرائت شد
مجلس مقدس شورای ملی شیدالله ارکانه هرچندارانتخاب مبعوثان عظام ایدهم الله تعالی خادم شریعت مطهره رابسمت عضویت هیئت مقدس مجتهدین اعضاءمتشکروآرزومندخدمت بدین ودودلت وملت بوده وهست لیکن نظربموانع کثیری ازاین توفیق محروم وهمانطوریکه حضورآقایان آیت الله دامت ظلالهم معروض داشتم استعفای خودرابه مجلس محترم باکمال اعتذارتقدیم وامیدپذیرائی داردانشاءالله تعالی(الداعی ابوالحسن_الموسوی الاصفهانی)
رئیس_آقای آقاسیدابوالحسن اصفهانی که جزوعلمای خمسه انتخاب شده بودندبرحسب این تلگراف استعفاداده اندحالامروزیافردابایدعوض ایشان بقرعه تعیین شوداظهاردخوبست که امروزنتخاب شود.
رئیس- چون هرچه زودتربشودبهتراست همین امروزانتخاب شود
سلیمان میرزا_میخواستم عرض کنم اینکه برای کمیسیون تفتیش نان عضومعین میکنند.کمیسیون نانی نیست تااینکه برای اوعضومعین کنندیک کمیسیون نانی معین شدازبرای عمل نان فقط یکی دوجلسه منعقدشدورفتندتفتیش خودشانراکردندوراپورت دادندکه جنس واردمیشودواردمیشودوواردهم خواهدشدوکمیسیون تفتیش پیش ازاین کاری نداشت وظیفه اش همان بودکه انجام دادواینکه آقای ادیب التجاربجای آقای معاضدالسلطنه انتخاب شده اندبرای یک چیزی است که وجودخارجی نداردوبرای اینکه رفع اشتباه شوداین عرض راکردم همه بدانندکمیسیون نانی نیست.
آقامیرزابراهیم خان_تقاضائی است بامضای (۱۵)نفرنمایندگان قرائت میشودبقراری که ذیلامندرج است(مامضاءکنندگان ذیل پیشنهادمیکنیم بواسطه کثرت عده کمیسیونهاواشغال فوق العاده آقایان وکلادرکمیسیون های مزبوره
جلسات مجلس مثل سابق هفته سه روزباشدامضاءکنندگان)دکترعلیخان آقاسیدجلیل میرزاعلی اکبرخان دهخداطباطبائی دکتراسمعیل خان معتمدالتجارمعاضدالسلطنه مرتضی قلیخان بختیاری ناصرالاسلام سلیمان میرزاحسنعلی خان میرزا مرتضی قلیخان مستشارالدوله سداراسعدآقامیرزاابراهیم خان آقاشیخ غلام حسین.
آقایان اعضاءکمیسیونهااگرکاربکنندو جلسات مجلس راهم داشته باشندواینکه عده جلسات مجلس رابخواهیم تخفیف بدهیم بنده صحیح نمیدانم وگمان میکنم که مطابق صورت تقسیم که کردندکمیسیون هاوقت دارندکه کاربکنندنظردیگریست ودراین صورت خوب است مجلس هم تشکیل شود
آقامیرزاداودخان_دریک ماه قبل ازاین جلسات مجلس که ۵روزشدهمین نمایندگان رای دادنداز آنوقت هم عده کمیسیون هارامیدانستندبایدعلت رافهمیدکه چه شده آنروزاین رای رادادندوامروزمیگویندبایدعده کم شودوعلت این تجدیدرای رابایددانست که چیست
رئیس_تغییررای بملاحظه این است که بنده اطلاع دارم که واقعا ازبرای کمیسیونهااسباب عسروخرج شده است نمیدانم بواسطه ضیق وقت چه بکنیم مثلاهمین کمیسیون پروگرام راکه بنده درآنجاهستم میبینم بواسطه ضیق وقت اگربخواهیم آن کمیسیون رامنعقدکنیم ازکمیسیونهای دیگربازمیمانیم واگربخواهیم آنهارامنعقدکنیم ازاین بازمیمانیم وهم چنین آن کمیسیونهای دیگرهم که فوق العاده نیست همین حال رادارند
متین السلطنه_عرض میکنم اینکه پیشنهادکرده اندکه جلسات مجلس مثل سابق باشدبنده اولاآن رای سابق راصحیح نمیدانم بواسطه اینکه تاکادرکمیسیونهازیاداست میگویندهفته سه یادوروزباشدوقتیکه کاردرکمیسیونهاکم است آنوقت میگویندهفته چهارم پنج روزباشدماده (۱۱۵)نظامنامه داخلی بمامیگویدکه رئیس مجلس قبل ازاینکه مجلس راختم کنددرباب دستورجلسه آتیه تعیین روزوساعت وموضوع مذاکرات بامجلس رجوع مینمایدباینکه هروقت رئیس دیدکارکم است عده جلسات رالم میکندهروقت کارزیادشدومواقع رامقتضی دانست زیادمیکندوواقعامیتواندهفته هفت روزقراربدهد .
رئیس_حالاخوب است دراین باب تجدیدرای کنیم ولی درهیئت رئیسه ملاحظه کارهارامیکنیم اگرلازم باشدتخفیف درجلسات همانطورجلسات راکم میکنیم.
راپورت کمیسیون داخله راجع بطرح دکترامیرخان درخصوص تخصیص عشرمالیات برای مصارف (آبله کوبی )و(سرم)دیفتری قرائت شدکمیسیون پس ازمذاکرات لازمه همان عشرمالیات نواقل رابرای مصارف مذکورتصویب نموده بودکه بااطلاع وتصویب انجمن حفظ الصحه رسمی که مرکب است ازاطبای بادیپلم ایرانی وخارجه درتمام بلادایران بمصرف برسد.
طرح دکترامیرخان هم ازقرارذیل قرائت شد(چون یکی ازمهمترین وظایف بلدیه رعایت امورصحیه ساکنین شهراست لهذااین بنده دوماده قانونی ذیل راپیشنهادمیکنم)
اولاازمالیات نواقل تومانی یک قران برای اصلاح امورحفظ الصحه وبالخاصه تعمیم آبله کوبی وگلودردبطورمجانی تخصیص شود.
ثانیا وجوهیکه ازاین ممرحاصل میگرددبمجلس حفظ الصحه رسمی دولتی داده میشودکه به نظارت وتصویب مجلس مذاکروبمصرف برسد.
امضاءکنندگان دکترامیرخان باپانزده نفرازنمایندگان.
دکترامیرخان_بنده خیلی امیدواربودم که این طرح زودتربایدبمجلس بیایدوبگذردواگرزودترمیآمدمیگذشت ممکن بودکه خیلی ازاطفال وطن راکه ازنبودن مایه آبله ومخصوصااطفال فقراراکه یابواسطه نداشتن پول یابواسطه نبودن آبله تلف شدندنگاهداری نمایندوحالاباوجوداینکه خیلی طول کشیده بازخیلی متشکرم دراین تشکربنده هزارهاطفل آبله دارشریک هستندوامیدوارم که آقایان نمایندگان محترم هم رای خودشان رااظهارنموده وهم خودشان رادراین اقدام خودپسندانه دردفترنوع پرستی ثبت فرمائیدتقاضای فوریت آنرامیکنم .
آقاسیدحسین کزازی_بنده اساسابااین طرح همراهم ولی بموجب اطلاعاتی که دارم هنوزمالیان نواقل بموقع اجرا گذارده نشده فقط مقداری درطهران مجری شده است خوب است خواسته شودکه بموقع اجراگذارده شوددراین صورت این هم موضوع نداردزیراکه درسایربلادبموقع اجراگذاشته نشده است.
فهیم الملک_اساسا این طرح وراپورت هردوصحیح است لیکن بنده ملتفت نیستم که چه مبلغی رابرای چه مصرفی معین کرده اندورای میدهندخوب بود بعدازاین که این طرح رقت بکمیسیون داخله معین میکردندکه مقصوداین طرح چیست آیابرای حفظ الصحه مرکزاست یا ایالات وولایات است یااینکه برای سرحدات وتاچه اندازه مخارج میکنندوبعدمیرفت بکمیسیون بودجه آنجامعین میکردند که مالیات نواقل چقدراست عشرش چه اندازه هامیشودوچه اندازه مصارف لازم داردآنوقت میتوانستیم بگوئیم چه مبلغی را برای چه کاری معین کرده اندوالاباینطوری که احمالانوشته اندعشرمالیات ونواقل برای حفظ الصحه درصورتی که هیچ معلوم نیست مالیات نواقل چیست وعشرآن چقدرخواهدبوداین رابنده صحیح نمیدانم وعرض میکنم که این مطلب اساسا خیلی صحیح است ولی این راپورتی که ازکمیسیون آمده است ازاوچیزی فهمیده نمیشود.
حاج شیخعلی خراسانی_مطالبات نواقل البته خاطر آقایان مسبوق است که یک میزان معینی نداردبرای اینکه یک مبلغی است که ازنواقل دریافت میشودبساهست که دریکسال خیلی ودریک سال کمتردریافت میشودحالاهرقدری که عایدشدهرساله عشرش دریافت شده بتصویب انجمن حفظ الصحه رسمی مصارف میشودحالااگرانجمن حفظ الصحه رسمی نداریم بعداتاسیس میشود (اظهارشدفعلاانجمن حفظ الصحه داریم)اگرهست بنده اطلاعی ندارم وچو ن این مالیات ازعایدات بادی است وراجع بمداخل داخلی است که ازخودمحل گرفته میشودوبمصارف خصوصی محلی میرسدبکمیسیون بودجه مربوط نیست ونبایدبآنجابرودمثل اینکه مالیات نواقل هم داخل بودجه نمیشودجزءعایدی مملکتی نیست که منوط بتصویب کمیسیون بودجه باشدواین مالیات هم حالادرتهران بعدهم درباقی جاهاالبته عایدخواهدشدالبته بتصویب انجمن حفظ الصحه عشر آن درمصرف همین آبله کوبی(سرم دیفتری)خواهندرسانید.
دکترعلیخان_یک مطلبی دراینجاست که بنده میخواستم سئوال کنم وآن این است که الان درطهران درمجلس حفظ لصحه است یک مجلس حفظ الصحه است که دولتی است ورسمی است وبنده آنراخیلی مهم میدانم ویقین دارم که اگراین کاررجوع شودبآنجابطورصحیح انجام بشودویک مجلس حفظ الصحه هم هست که بلدیه تشکیل داده است واحتمال میدهم اگراین مطلب بگذردبلدیه اظهارکندکه این بایدبانجمن حفظ الصحه بلدی برسدپس بایداین راهم مجلس معین کندکه مقصودازمجلس حفظ الصحه رسمی کدام است که اسباب اشکال نشود.
ناصرالاسلام-بنده میتوانم عرض کنم که این عنوانی نیست که آقایان نمایندگان اینقدردراومذاکره کنندومحتاج بدقت باشدبهمان ترتیبی که مخبرگفت این مسئله ازهمان ده یک مالیات نواقل گرفته شده بتصویب انجمن حفظ الصحه مصرف خواهدشدواین هم مسلماراجع شدبیک عده ازفقرائی که نمیتوانندازعهده مخارج این مسئله برآیندومردمانی که شخصااستطاعت ندارندواین ازآن پیشنهادهای بسیارمهم است که بایدهمگی درآن چندان مذاکره نکرده وزودتررای بدهیم که بگذردوبه عقیده بنده این ترتیبات وتقصیلات راجع بمانیست راجع بوزارت داخله است که بایدبیبینندوبایدبچه ترتیب مصرف شود.
حاج شیخ علی خراسانی_اینکه آقافرمودندراجع باطفال فقراست درهیچ جارسم نیست که این تنهاراجع باطفال فقراباشداین یک اداره ایست که بهمه مردم وساکنین بایدداده شوداعم ازاینکه فقرایااغنیاباشندنهایت این است که اگراین اندازه کفاف ندادبرای مخارج آن بایدازجای دیگرتهیه شود.
محمدهاشم میرزا_آنچه بنظردارم
وقتیکه این قانون گذشت باسم وسایط نقلیه گذشت خوب است بازهمان اسم وسایط نقلیه باشدواگرباسم نواقل گذشته بودوبنده خاطرم نیست که مطلب دیگری است.
حاج فاتح الملک_بنده میخواستم درجواب آقای فهیم الملک عرض کنم مالیات نواقل مالیات معنی نیست هرچه عایدی نواقل شدعشرآن رابقول آقای دکترامیرخان صرف این کارنمایندواین هم جزءعایدات مملکتی است که برودبکمیسیون بودجه.
دکترامیرخان_فرمایشی راکه آقای دکترعلی خان فرمودندخیلی صحیح است ولی خودمان رابایدگول بزنیم وهرطبیبی راکه تحصیل صحیح نکرده است ودارای دیپلم نیست نبایدگذاشت که آبله بکوبدزیراتولیدمرض دیگروزحمت میشودبعضی امراض هم هست که حتمالازم است دراین موقع جلوگیری شودمحض اینکه آبله شان صحیح کوبیده شودازطرف دولت این رابرای حفظ الصحه معین کرده اندوالبته همین حفظ الصحه دولتی رسمی است که هم اطبای ایرانی صاحب دیپلم وهم اطبای خارجه یادیپلم هستندوبطوری که عرض کردم هفته یک مرتبه منعقدمیشودکه اطفال فقرارابیاورندآنجامجاناآبله بکوبندوآباهائی هم که ماده آبله است خواسته ایم واگراین طرح بگذردمجاناحاضرمیشودوهریک ازآنهادریک محله مینشیننداطفال رامجانامعالجه میکنند.
حاج دکتررضاخان_بنده تقاضامیکنم یک دفعه دیگراین طرح رابخوانند
(ثانیاراپورت قرائت شد)
معاضدالملک_بنده گمان میکنم طرحی راکه خودآقای دکترامیرخان پیشنهادکرده است بهتراست ازاین راپورتی که ازکمیسیون آمده زیرابطورقانونی نوشته شده ویک تفضیلی داده وآن ایرادهم که دکترعلیخان گفت صحیح است لفظ دولتی آنجالازم داردچون انجمن حفظ الصحه رسمی ممکن است شامل حفظ الصحه بلدی هم بشوداگرلفظ انجمن حفظ الصحه دولتی نوشته شوداین اشکال رارفع میکند.
لسان الحکماء_اگرنظرآقایان نمایندگان مجلس سابق باشدبنده این طرح راسابقاپیشنهادکردم ولی آنطوریکه بودگمان میکنم که صرفه آن بیشترباشدوآن تاسیس اداره مایه آبله سازی بودواینطوربنظربنده چندان صرفه نداردوبنده خاطردارم که مرحوم مظفرالدین شاه حاضرشدبرای تشکیل این اداره مبلغی هم تعیین شدکه مایه آبله بیاورندکه آن مبلغ رابنام مواجب وحقوق بردندگمان میکنم اگربآن طورترتیب داده شودکه اداره آبله سازی تاسیس شودبهترخواهدبودومحل آن اداره هم سهل است.
موتمن الملک_اگرپیشنهادتغییرمیکنندعرضی ندارم والامقصوداین بودکه این مسئله خیلی مهم است اگرباین ترتیبی که گفته شددراینجاقیدنشودفردادرهرولایتی یک انجمن باسم حفظ الصحه تشکیل وداخل این مسئله خواهندشدوآن مقصودی که درنظرنوشته شودبااجازه مجلس حفظ الصحه دولتی که درمرکز منعقداست بایدبااجازه یک همچه مجلسی باشدوالااگراینطورنشوددچاراشکالات خواهیم شد.
رئیس_چونکه صاحب طرح آقای دکترامیرخان هستندمیفرمایندبایدلفظ دولت نوشته شودوکمیسیون هم همین طرح ایشان راتصویب کرده است چیزی که هست یک اصلاح مختصری لازم داردعبارت راپورت هم قانونی نیست دراین صورت گمان میکنم که اگربهمان طرح دکترامیرخان رای گرفته شودبهتراست طرح دکترامیرخان قرائت شد.
دکترامیرخان_بنده درجواب آقای لسان الحکماءعرض میکنم که مرکزساختن آبله راصحیح است بایدداشته باشیم ولی دراین باب مطالعات شدوبعدبنده این طرح راپیشنهادکرده ام اولا آن یکسال ونیم تادوسال طول داردکه بعدمامیتوانیم مایه آبله برداریم بعلاوه مخارج زیادی داردواگربناشودکه ازمراکز بخواهیم خرج کمترداردوخیلی کم پول میشودمثلابپانصددینارممکن است بیست نفررامعالجه کنیم این است که مطالعات شده وباین طورپیشنهادشده وبعقیده بنده خیلی خوب است برای اینکه یکسال یادوسال مدت نمیخواهدوهم مخارج آن کمتراست.
کاشف_هرقانونی که ازمجلس بگذردلازم است که راجع بهروزارتخانه است خودوزیریامعاونش باشدحاضر باشدکه نظریات خودش راراجع باجرای آن اظهارنمایدازاین جهت بنده خیلی لازم میدانم که یاوزیرداخله یامعاونش حاضرباشدکه این قانون بگذردکه بعدهادچاراشکالات نشویم.
حاج شیخعلی_ماکه حالاوضع قانون جدیدی نمیخواهیم بکنیم قانون نواقل که تاسیس میشدمعاون وزارت داخله حاضربودواجرای آنرامتعده شده وحالافقط چیزی که هست این است پیشنهادشده که یک عشرازآن مجزاشودبرای مصارف (آبله کوبی)وسرم دیفتری کمیسیون چیزی ازخودش اضافه نکرده است همان دوماده آقای دکترامرخان راتصویب کرده است(دوفقره پیشنهادبقرارذیل ازطرف نمایندگان قرائت شد)
(۱)ازطرف دکترحاجی رضاخان
(بنده پیشنهدامیکنم که گذشته ازاینکه آبله کوبی وتنقیه سرم مجانی است خودمایه آبله هم بایدمجانی باشد)
((۲))ازطرف آقای دکترعلیخان(بنده پیشنهادمیکنم که اندازه عایدی وسایط نقلیه هرمحلی است عشرآن مبلغ بتصویب مجلس حفظ الصحه محلی صرف آبله کوبی وسرم دیفتری آن محل شود
حاج شیخعلی خراسانی _این حرف هم صحیح نیست بواسطه اینکه دربعضی ولایات مالیات نواقلمان زیاده ازخرج دولت دربعضی ولایات هیچ ندارین مملکت ایران که ازهم مجزانیست که مااین ملاحظات را بکنیم.
معاضدالملک_گمان میکنم اشکالاتی که دراین مودمی میکندصحیح نیست بجهت اینکه مخارج حفظ الصحه بایدعمومی بایدبرای اینکه این چیزخیلی مقدمی است واز برای نوع است وتفاوتی نمیکنددراینکه عایدی طهران درکرمان صرف شودعایدی کرمان درطهران صرف شودولی بایدبنویسندوولایات اگرهم چه عبارتی رامزیدکنندآنوقت شامل مرکزوولایات هردوخواهدبود.
مشیرالدوله_بنده میخواستم عرض کنم که این مالیات مالیاتی است که بروسائط نقلیه وازبرای مصارف بلدیه گذاشته شده است وحالاعشرش رامیخواهندمجزاکنندوبنده همچوتصورمیکنم که این کارازوظایف مجلس نباشداین کاری است که خودبلدیه بایدبکنندودیگراین که اینجامذاکره میشودکه اینگارچطورودرکتابچه ترتیب باشدوالبته درهرولایتی هم یک وقایع نگاری واردوترتیب اینکاررابطورصحیح مرتب میکندوالااینطورکه مادراین باب مذاکره میکنیم بایدبگوئیم که بایدیک لایحه هم پیشنهادشوددرباب ترتیبات این کارآقامیرزاابراهیم خان ماده اول راپس ازاصلاح بقرارذیل قرائت نمود.
ماده(۱)ازمالیات وسائط نقلیه تومانی یک قران برای اصلاح امورحفظ الصحه وبالخاصه تعمیم آبله کوبی وتقسیم سرم گلودرددیفتری بطورمجانی تخصیص شود)
رئیس _رای میگریم کسانیکه باماده اول بطوریکه قرائت شدموافقندقیام نمایند)اغلب قیام کردند)
ماده(۲)نیزپس ازاصلاح بعبارات ذیل قرئت شد.
ماده(۲)وجوهیکه ازاین ممرحاصل میگرددبمجلس حفظ الصحه مرکزی دولت داده میشودکه بنظارت وتصویب مجلس مذموردرتمام مملکت بمصرف برسد.)
رئیس_رای میگریم دراین ماده دویم کسانیکه ماده دویم رابطوری که خوانده شدتصویب مینمایندقیام کنند(اکثرقیام نمودند)
رئیس_حالابرمجموع این دوماده رای میگریم کسانیکه مجموع این دوماده رابطوریکه خواندشدورای داده شدتصویب مینمایندقیام نمایند) اغلب قیام نمودندودوماده مسطورباکثریت ازمجلس شورای ملی گذشت)
راپورت کمیسیون فوائدعامه راجع بقانون اداری وزارت فوایدعامه راآقای میرزابراهیم خان قرائت نمودند.
رئیس_این قانون راآقایان مطالعه کرده انددیگرخواندن لازم نداردحالابایددرکلیات آن شورشودآقایانی که درکلیات آن نظریاتی دارندبفرمایند.
حاج آقا_درکلیات این لایحه مذاکرات لازم نیست بواسطه اینکه آقایان فراموش کرده انداین لایحه قبلادراین مجلس آمده ودرکلیات آن رای گرفته شدبعدداخل درموادشدندبواسطه
Page 4 missing
دریک وزارتخانه نمیتوان اینهارابرای اوتصورکرداین دلایلی که گفته شده است که چون این یک شعبه ایست ازوزارت معارف نبایددارای این ادارات باشددرصورتی که اینطوربایدگمان میکنم دایره وزارت کابینه وزیرهم مکرراست بواسطه اینکه درقانون اداری معارف ذکرشده است دایره تفتیش هم زیادی است برای اینکه دایره تفتیش درقانون اداری معارف است وبهمین قسم محاسبات اینجانوتشه شده است درصورتیکه این هم زیادی است بواسطه آنکه همان محاسبات بتمام شعبات رسیدگی مینمایدپس اگرهرشعبه یک دایره محاسبات بخواهدپس آنوقت یک دایره وزیریک کابینه یک دایره تفتیش هرکدام ازاینهایک دایره محاسابت میخواهددیگراین که مخبرمحترم میفرمایندچون قانون مینویسیم اینهاراهم بایدبنویسیم برای اینکه اگریک روزخواستیم اینهارامجزی کنیم بایددرقانون باشدکه کامل باشدوتمام جهه دراو منظور شودوامروزه اینهاراهم که اسم برده ایم اضافه بربودجه نخواهدبودواین نه ازبرای آنستکه برای هردائره یک وزیرباشدواز برای آنهایک بودجه معین شودبلکه برای آنست که این دایره هادرتحت قانون ادارات خودش باشدپس اگراینطورباشد آن وقت آقایان اشکالی نخواهندداشت که فقط بدو دایره باشد یک دایره جنگلها و باغات ویکی ابنبه ومیاه دراین صورت ممکن است تصویب شود.
منتصرالسلطان_تصدیق میکنم فرمایش حضرت والارامطابق است باظهارمعاون وزارت فوائدعامه که این فقط ازبرای قانون نوشته شده است وفقط همین دوماده باجراگذاشته میشودولیکن همان دوماده مرتب شده ومیشود
معززالملک_بنده اولاهمانطوریکه آقای حاج آقافرمودندکه بایددروقت مذاکره درشورلایحه قانونی وزیریا معاون حضورداشته باشندتاییدمیکنم اظهارات ایشان راکه وزیردرموقع شورباشدحاضرباشندنظریاتیکه دارندبفرمایندوبنده هم اینجاچندایراددارم اولااینجاوزارت فوابدعامه نیست یک اداره فوایدعامه است وقتی که مادراینجاقانون بگذاریم مثل این است که دوسه وزارتخانه رادرتحت یک وزارت خانه قراربدهیم پس ازاین که این کارراکردیم دردوائرکه داخل شدیم بعضی ازچیزهاخواهدافتادمثل درماده اول دایره وزارت وکابینه خاوهدافتادبعدمدیرکل هم میافتدوباین ملاحظه بنده شریکم باآن کسانی که میگویندبایددوایرجنگلهاوباغات ومباه وابنبه وراههاومعادن یکی باشدبجهت این که مانبایددرآن موقعی که قانون وضع میکنیم به نظربیاوریم که چقدرجنگل وچقدرمعدن داریم بایدبه نظربیاوریم که چقدرپول داریم چقدرقوه داریم چنداداره راامروزمیتوانیم اداره کنیم هروقت که قانون وضع میکننداینهاراتعیین ومعلوم کننداینهاراتعیین ومعلوم کنندقانون برای داخله وضع میشودوبرای این استکه رفع احتیاجات فوری برای مقتضیات وقت یعنی برای آنچه که حالیه میتوانندازآن فایده ونتیجه ببرندوآنچیزی راکه برطبق قانون بتوانیم کارهای خودمان راترقی بدهیم وبتوانیم بآن واسطه مالیه خودمانرامرتب نمائیم بعدازآنکه توانستیم ادارات خودمانرابیندازیم ویاپولی وثروت مالی پیداکنیم ودوایرخودمانراوسیع کنیم ویک وزارت فوائدعامه تشکیل بدهیم وترتیبات مالیه مملکتی وثروت راداراشدیم قوه مجریه آنزمان پیشنهادی خواهدکردومقنن حاضرخواهدبودکه لایحه وزریعامه راابن طوری که پیشنهادکرده است بپذیردوبس حالاماهیچ محتاج نیستیم باینکه این قانونرابگذرانیم وازپی اسبابی یک مدت زیادی این قانون اجراشودواین اداره ماتکمیل شودوقانون فقط برای رفه احتیاجات وضع میشودودرآن بایدملاحظه اوضاع زمانرانمودباین واسطه بعقیده بنده این هم دواداره کردن این دوائرزیاداست ویک اداره تمام اینهارابخوبی میتوانداداره نماید.
محمدهاشم میرزا_بنده میخواستم عرض کنم خوب است قانون وزارت فوایدعامه واوقاف همانطوریکه آقای معززالملک فرمودندنوشته شوداگربعضی اعتراضی بفرمایندکه پس چرااینهاراکه موادشان داخل هم بودجداکردندعرض میکنم البته بایدازهم جداکنندبرای اینکه اگرحالادست یک وزیراست شایدبعدازاین دست دووزیربیفتدوموافق مذاکراتی که درجلسات گذشته شداین قانون برگشت درکمیسیون دوره این رامذاکره کردندومجزاکرده به مجلس عودت دادندوگمانم اینست که این ترتیب بسیارخوبی است وچون معارف بعنوان وزارت بگذاریم واگراینطورنمی بایست شودپس چراآن ترتیب اول راردکردیم عقیده بنده اینست که بهمین ترتیب خوبست بگذرد.
حاجی وکیل الرعایا_استخراج معادن که یکی ازکارهای این وزارت خانه است راه آهن میخواهداگربگوئیم معادنش رانداریم داریم دیگرانهم میدانندکه دایم راه آهن رادرمملکت هرکه میداندایجادکندمگریکنفروزیراولش که اوراساقط کردیم میگوئیم وزیرنمیخواهدبعدمیگوئیم که اداره راهم نمیخواهیم بعدچه میماندهمانکه بودبنده هم باهمه آقایان شریکم که مخارج رابایدکسرکردلکن نه باندازه که مملکت رااز فایده بیندازدراه پول پیداکردن ازهمین جاهااستوبهمین جهت است که بنده تصورمیکنم که بعدازکارهای اولیه کاریکه لازم است تعیین یک وزیرخیلی خیلی باتدبیری لست که وزیرفوائدعامه است اولابرای شروع صنعت وکشف معادن ویکی هم ازبرای ازدیادتجارت ازراه خودش نه ازراه تجارت مملکتی تعیین راه ثروتی که پول پیدامیکنداینکه ماامروزاینطورمذاکره میکنیم معنیش اینست که هیچ پول لازم نداریم برای اینکه یکی ازراههای پول پیداکردن همین جاهااست برای چه پول نداریم برای اینکه سالها این دووزارتخانه رانداشته ایم وزیرش بوده است اگرهم بوده است کسی باوهم خیال نبوده است وازبرای ازدیادتجارت ازراه خودش وازراه ثروتی مملکت ازهمین راههابایدپول پیداکنید این کارهارانمیکنیم آنوقت مینشینیم هی ازبرای خودمان خرج تهیه مینمائیم پس عرض میکنم امروزه بایدقدری دقت شده همراهی شودکه این اداره زودترتاسیس شودبرای اینکه یکی ازچیزهائیکه دردست این اداره سپرده است جنگلها است که چیزکوچکی نیست اگربهمین حال بماندچیزی ازاوباقی نمیماندوخیلی زودخواهیددیدکه دیگرنمی توانید بگوئیدجنگل داریم برای اینکه خیلی اصلاحات لازم داردوهگذاوبنده عرض میکنم که بایدتقلیل کردولی نه باندازئیکه هیچ چیز نداشته باشیم وبجای اولی برگردیم این تقلیل ادارات هم یک نظری بودکه تجربه کردیم که ادارات بعضی جاهایش یک اندازه زیادی است اماباین اندازه هم که حالابرگشته ایم که همه چیزراکم کم این مثل این است که بازبجای اولی برمیگردیم وهیچ کاری اصلاح نمیشودعرض میکنم که تااصلاح نشودپول پیدانمیشودبرای اینکه راه پول پیداکردن همین است ماهی میگوئیم پول نداریم پول درهمین جاهاخواهیدداشت دیگربنده عرضی نداریم همین قدرعرض میکنم یکقدری بیشتردقت بفرمائیدکه این نظربمابین گرفته بودندونه مثل اینکه اعضائی که برای وزارتخانه لازم است کاسته شوداگراینطورباشدتصورمیکنم هیچ فایده ومنفعت ازاین ترتیب نبریم.
منتصرالسلطان_بنده تقاضا میکنم که بفرمائیداین موادرابخوانندچون حس میکنم که اغلب ازنمایندگان محترم این رادرست ملاحظه نفرموده انددرمجلس اینکه بدانندوظیفه اینهاچه چیزاست واینهاچه بایدبکنندبفرمایندیک مرتبه این قانون خوانده شودکه آنوقت بدانندکه ممکن نیست چنداداره هم ازعهده اینکاربرآیدوماکه دواداره کرده ایم منتهای ملاحظه رانموده ایم
پیشنهادی ازطرف آقای معززالملک بعبارت ذیل قرائت شد.
ماده۱_دوائراداره فوایدعامه ازقرارتفضیل ذیل است
(۱)مدیراداره(۲)دایره جنگلها وابنبه وباغات وعادن وراههاومیاه
بهجت_مطلب چون بقدرلزوم تشریح نشده است بایدعرض شودکه منابع ثروتی که درمملکت ممکن است اداره شودومنافع کلی بدولت برسدهمین جنگلهااست که اسباب امیدواری ماست که بتوسط آن کسی خودمان راپرکنیم ازاوقاف وغیره ممکن نیست فایده ببریم جنگلهائی که درمملکت ایران است اگراداره شودمیتوان گفت عایدی اوازسالی سه کرورمتجاوزاست وبدبختانه تاامروزاداره نشده است حتی اینکه انگلیس ها درختهای کنار خلیج فارس رامیاندازندبرای کشتی هاکارمیکنندوهمینطورسایرجنگلها وجنگلهای مازندران وجاهای دیگرکه اسمش راهم نشنیده ایم آمدیم بسرابنبه یکیک ازقلعه جات شماقلعه سلاسل است که بتوسط گمرک اجاره کرده اندوقریب ده هزار تومان مصارف آنجاشددرصورتیکه ممکن
بودهفت هشت هزارتومان ازآنجاعایددولت شودهمینطورتلگراف خانه وگمرک خانهاازقلعه جات دیگرتمام اینهاداخل دراینبه هستندویکی دیگرباغهای دولت میباشدبعضی ازآقایان نمایندگان تصورمیفرمایندکه باغات منحصربهمین باغات طهران است درصورتیکه دولت دراطراف وولایات خیلی باغ داردمنجمله قصروکرمانشاهان وهمچنین سایرجاهااست که بواسطه عدم مراقبت اغلب آنهاخراب شده است.آمدیم بسرمعادن یکی ازمعادن معادن خلیج فارس است که خیلی اهمیت داردوهمچنین معادن دیگرکه درایران است حالاشمامیخواهیدتمام اینهارارجوع بکنیدبیک دایره خوبست خودتان ببینیدیک دایره مختصرمیتواندسالی هفت کروررابرای شمااداره کندحالااگرتابحال دیدیدکه کاری ازبیش نرفته است این نه ازاین جهت است که اداره کارنکرده است والا ادارات هست نهایت این است که بایدیک امتحانی بکنندواشخاص کافی رابیاورندهمین که اینهاکارنکردنددلیل این است که اینهارالازم ندارین شماچرامالیات رانمیتوانیدزیادکنیدهمین هفت هشت کرورعایدی برای شماحاصل خواهدکردوازاینطورکارهابخوبی ممکن است که برمالیات افزودوازاین راه اقلش قریب سه کروربرای شماعایدخواهدشداینهارابایداخذکردیاآنکه همانطورکه سالهااست مانده است بماندالبته اینهاراباید اداره کردمثلابرای یک باغی که چندنفرباغبان لازم داردبگویندچهارباغبان کافی است درصورتیکه آن چهارباغبان بواسطه زیادتی کارشان درست نمیتوانندبعمل باغ رسیدگی نمایندموقع رسیدگی بموجبات یک وقتی خبردارمیشوندکه میوه جات رسیده وپوسیده شده وگندیده وضایع شده وکلی ضررواردآمده است برای آنکه ملاحظه مواجب وحقوق جزئی چندنفر راخواستندبکنندکه صرفه جوئی شودودرضمن دچارده مقابل ضررآن شدیم اگربخواهیم باینطوررفتارکنیم وتااین اندازه صرفه جوئی ودرضمن دچارده مقابل ضررآن شدیم اگربخواهیم باینطوررفتارکنیم وتااین اندازه صرفه جوئی نمائیم این درحقیقت خیلی دوری است ازترقی البته این ادارات بایدتشکیل شودوشعبات آنهم کشیده شودبولایات تابتوانیم کسر بودجه راپرکنیم این کارهائی که فایده داردبایدزودتراقدام کردکه بشودزودترازآن نتیجه گرفت .
افتخارالواعظین_بنده بافرمایشات آقای بهجت مخالفم یک قانونی آمدبمجلس که آن قانون وزارت علوم اوقاف وفوایدعامه بودیعنی قانونی بودکه باوزیرعلوم وفوایدواوقاف ایران نوشته بودچون ادارات رادروزیریک دیگرنوشته بودومجزانکرده بودنددرمجلس ایرادشدوقرارشدکه مجزاکنندوبیاورندبمجلس آقای حاج وکیل الرعایاگویااشتباه کردندامروزگفته شدکه برویدیک قانون وزارت فوائدعامه ویک قانون وزارت معارف درست کنیدوبیاوریدازبرای ماوگفتندکه ادارات این سه وزارتخانه دراین یک وزارتخانه اداره خواهدشدولی ازهم مجری کنیدبنده عرض میکنم اگراین قانون رابرای وزارت فویدعامه انگلیسها مینویسیم اینهارالازم داشتیم لکن ماقانون اداره فوایدعامه ایران رامینویسیم ماامروزبنابتجربه که کرده ایم دیده ایم ازتاسیس ادارات که فایده برده ایم زیادی مخارج بوده البته هروقت که ایران دارای معادن مشکوفه شدتمام اهالی دارای کارشدوخطوط راه آهن تاسیس شدومثل سایردول متمدنه ادارات مامرتب شدوجنگلهای ماهم مثل جنگلهای دول متمدنه صورت اداری پیداکردبایدبحسب مقتضای وقت اداراتش رامرتب کردوقانونش اجراشودبنده عرض میکتم که قانون هیچوقت نوشته نمیشودمگربرای اجراقانونیکه نوشته میشودبرای سه سال یاده سال یا۲۰سال بعدبنده عرض میکنم آن قانون نیست بایددرهمان وقتی که نوشته میشودشروع باجراشودقانون بسته است باسباب یعنی بایدببینیم بهراندازه که پول داریم بهراندازه که وسعت داریم بهمان اندازه پول ووسعت خودمان اداره تشکیل کنیم بلی وقتی که آمدندتمام معادن ایران راازماامتیازگرفتندومشغول شدندآن روزمابایدیک اداره فوایدعامه تشکیل بدهیم که دارای دوائروشعب باشدولی بدبختانه بنده مبینم که تاامروزهرامتیازی که باینجاآمده است مادرآخرآن امتیازقیدمیکنیم که شرکت بااتباع خرجه نشودوبنده عرض میکنم که این یک سدسدیدی است که جلوترقیات مارامیگردبرفرض یک وقتی دولت یک امتیازات غیرصحیحی داداین سبب نمیشودکه ماامروزخائف نشویم ودرتمام امتیازخودمان این کلمه رادرآخرقانون قیدکنیم که اتباع خارجه نداشته باشندبااینکه میدانیم که سرمایه مانمیتواندمعادن مارااداره نمایدسرمایه مانمیتواندخطوط راه آهن برای ماراه بیندازدبنده عرض میکنم باندازه که ماامروزپول داریم واسباب داریم ومیتوانیم قانون رااجراکنیم بهمان اندازه نبایداداره تشکیل کنیم باندازه که ۲۰سال بعداداره لازم داریم لازم نیست که امروزقانون وضع کنیم پس امروزبایدبرای رفع احتیاجات فوری خودمان قانون وضع بنمائیم برای ده سال بعدکه کارهاوسعت پیدامیکندقوه مقننه همان وقت یک قانونی وضع خواهدکردوقوه مجریه اجرامیکندپس امروزهمانطوریکه بعضی ازنمایندگان محترم فرمودندخوبست اداره اوقاف ومعارف فوائدعامه درتحت اداره یک وزیرباشدبعضی اعضای دیگرهم لازم نداردباین جهت بنده تصویب میکنم که باغات ومعادن وراههاومیاه هم درتحت یک دایره باشد.
رئیس_همین قدرعرض میکنم که آقایان فراموش کردندخودشان اصرارداشتندکه این لایحه برگرددتفکیک شودحالااین مذاکرات رامیفرماینداینکه اینجانوشته شده است وزیرفوائدعامه امروزلازم نیست که بمحض این که این قانون گذشت فوری وزیرفوایدمعین شوداین قانونی است که برای اداره فوایدعامه نوشته اندومعلوم است که فعلااداره فوایدعامه وعلوم یکی است وپس مایک وزیریک مدیریک ترتیب محاسبات خواهیم داشت وحالامذاکره دراین است که آیااین اداره دایره باشدیایک دایره باقی مذاکرات زیادی است.
حاج آقا_بنده کاملابااین فرمایشی که فرمودیدموافقم وهم چنین دراینکه ماده اول ودویم بایدباشدنهایت این است که درمقام بودجه نبایدتصویب کنیم وچون رای داده ایم که بایداین دوقانون ازهمدیگرتفکیک شودبالواسطه نمیشودتوام باشدولی این مسئله راعرض میکتم مانبایدآن نقطه نظری راکه درآنوقت داشتیم فراموش کنیم دراین ماده سیم اگرچه مابخواهیم فقط لفظ اداره رابرداریم وبجای اودایره بگذاریم واشخاص هم همان اشخاص وبودجه هم همان بودجه که بودباشدهیچ فایده نداردبکلی نقص خواهدبودتاوقتیکه تبدیل اداره بدایره قراردادیم برای این بودکه رئیس اداره رایک مواجبی رئیس داشت ومواجبشان خیلی فرق میکندوامااین مطالبی که آقایان میفرمایندنظیرهمان مطالبی است که درموقع لایحه امتیازچرمسازی وصابون سازی میگفتندوگمان میکنندکه ما نمیخواهیم اداره شودوگویاخیال میکنندکه یک کسی هست اینجاکه مخالف باشدوبگویدکه جنگلهای مانبایداداره شودیااینکه باغات وراههانبایداداره شودگمان نمیکنم که یکی ازافراداین مملکت بگویدکه نبایدباشدلکن بنده میگویم اگرماامروزه ده تامنبروصندلی دیگردرطهران زیادکردیم آیافردا مازندران کرمانشاهان عربستان ازتطاول داخله وخارجه محفوظ میماندیاآنکه میگوینداشخاص کافی بیاوریدکاربکنید اگراشخاص مملکتمان همین اشخاصندکه مامیبینیم اززیادکردن دایره هیچ فایده نبرده ایم وهیچ ثمره ازآن ندیده ایم تاوقتی میتوانیم این معادن ثروت خودمانراحفظ کنم که قوای نظامی خودمان راتکمیل کنیم باقدرت قشون وحکومت این فوایدراحفظ کنیم ولی مادامیکه ازاین قشون وحکومت محروم هستیم هی اداره زیادکنیم هیچ فایده غیرازضرربودجه نداریم وبجهه این بودکه پیشنهادکردم که این ادارت رایکی بکنند
دراین موقع پیشنهادی ازآقای فهیم الملک بعبارت ذیل قرائت شد.
این بنده پیشنهادمیکنم ماده اول اینطورنوشته شود.
۱)اداره جنگلهاوابنبه وباغات ومعادن وطرق وشوارع ومیاه یکنفرمدیرکل خواهدداشت ترتیب تعیین شعب جزءبسته برای وزیربلاواسطه اداره مزبوره است که موافق مقتضیات موقع واهمیت کارشعب این اداره رامعین خواهدنمود.
منتصرالسلطان_دراین مسئله که اینجامذاکره کردندبنده همراه نیستم فرمودندکه این ترتیب طرق وشوارع مرتب نیست چه بایدکردوچه خواهدشداین باقوه مقننه است که بخواهدازهیئت دولت که چرااینکارهامرتب نمیشودو
چرامجازات نمیدهندوبواسطه نبودن مجازات است که این کارهاتابحال اینطورشده است وچگونه میتوان تصورکردکه این دوماه یکی شوددرتحت یک اداره درصورتی که یک اداره غرض بفرمائیدبایداجازه بدهدبایدقرارآنکاررابدهدمثلایکی ازکارهای اینهامعادن است که بایدامتیازبدهدیابعضی کنترات هاببنددیک کلکسیون تشکیل بدهندوبیاورنددروزارت معادن که هرکس بخواهدکلکسیون رابخوانددرزیرسنگی گذاشته شده است وکتابچه مخصوص باشدکه بیایندآنجاوبنویسند که این معدن درفلان نقطه است چقدراست اسم اوچه چیزاست چقدرفقره داردوملاحظه کرده ایم ونقشه های این معادن از چه شکل است هرکدام چندذرع درچندذرع است یااینکه درفلان جانقطه پیداشده است بچه ترتیب وبچه شکل یکی هم معادن است که چندین کارهاداردازقبیل نقشه کشی وغیره ویکی ازآنهاجنگل هاست که تقریباشصت وهشت یاهیجده فرسخ جنگل های بحرخزراست بعضی جاهابیست فرسخ بعضی کمتربعضی بیشترهمچنین بعضی جاهایک فرسخ وبعضی جاهابتفاوت وهمینطورسایرجاهامانبایداینکارهارابکنیم برای اینکه پول نداریم بنده میگویم وعرض میکنم حکما بایددوائرخودمان رامرتب کنیم بنده شخصامتقاعد نمیشوم ومیگویم پول نداریدبایدفرض کنیدوآنکارهاراکردید اشخاصی که کارنکردندوتقلب کردندمجازات بدهیدوحاضرشویدبرای این کاریک لحظه راحت نکنیدتاآنکه اداره فوایدشماصورت اداری پیداکندعایدی پیداکندوآسایش برای اهالی این آب وخاک فراهم نمائیدبعقیده بنده اگربیائیم اینجابنشینیم وقانو وضع کنیم وبگوئیم چون پول نداریم نبایداین ادارات تشکیل شوداین هم یک ضرری خواهدبودبرمملکت یکی دیگرهم درباب ابنبه بودیک فقره ازآن ابنبه رابشمانشان میدهم دریکی ازاماکن مقدسه که درجوارحضرت معصومه است امام زاده ایست وخشت هائی ازکاشی داردکه مبالغی قیمت داردویکی ازخشت هایش رادزدیده بودندازقراریکه تحقیق شده است برده بودنددرفرانک وچندهزارفرانک فروخته اندوحالاازطرف وزارت فوایدعامه مامورمخصوص فرستاده شده که آنها را محافظت کنندوهمچنین درمقبره شیخ صفی دراردبیل که یکی ازاماکن محترمه است درآنجاکاشی های قیمتی است وبعضی چیزهای دیگرکه بواسطه نبودن اداره اوقاف مانمیدانیم که چه خبرهادرآنجاهست وچقدرسرقت شده است مطلع نیستیم که چه بوده وچه نیست برای اینکه اگرمطلع بودیم اینجانمینشستیم بگوئیم که این اداره امروزلازم نیست مدتهااست که اسباب وآلات این اماکنه مقدسه راسرقت میکنندومیبرندوتصورنمیفرمایندازاین قبیل اماکن مقدسه سه هزارهاداریم که هیچ خبرنداریم ودایم دارندخشت هاواسباب های آنجاراسرقت میکنندواشیاءآنهارامیبرنداین یکی راجع به ابنبه عتیقه وجدیده که بایدبتمام اینهارسیدگی کنندودیگرمسجدهای کهنه ازجمله یکی کسجدجمعه اصفهان که دارای کاشی های قیمتی است وقتی علیهذایکی دیگرمسئله راهها بودکه فبل ازوقت توضیح دادم چگونه میتوانیم باتمام این کارهاکه هریک ازآنهاکنتارتشان وترتیباتشان چه اندازه کارداردولاینقطع محتاج میشوندبیک اداره مخصوص برای ترتیبات کارشان یکی دیگردرباب دریاچه شاهی است چقدرمذاکره لازم دارداین است که بنده حقیقخ عقیده ام این است که وزراءوادارات خیلی کارکرده اندمانبایدباین اندازه قدرناشناس باشیم این کارهاکی درایام قدیم مجری میشدیااینکه رسیدگی میشدتاچیزی میشودمیگویندصندلی ومیززیادبکنیم بنده عرض میکنم که این صندلی ومیزبسیار خوب کارکرده است چون مادرخارج ازاین شهرنرفته ایم که بدانیم چقدرکارکرده اندوچون اهل کارنیستیم نمیدانیم بنده ازوزارت خانها خیلی متشکرم ومیدانم چقدرکارکرده اندوچون اهل کارنیستیم نمیدانم بنده ازوزرات خانهاخیلی متشکرهستم ومیدانم چقدرکارکرده اندوماداریم لاینقطع مردم راازخودمان مایوس میکنیم ویک جاروبرداشته ایم تمام اینهاراجاروب میکنیم.
رئیس_مذاکره دراین ماده کافی است حال شروع میکنیم بشوردرماده دوم ماده دوم بعبارت ذیل قرائت شد.
فصل دوم دروظایف وزیرواعضاءادارات
ماده(۲)وظایف وزیر(۲)ترتیب لوایح قانونی واجرای قوانین موضوعه درتصحیح وتکمیل امورفوائدعامه
(۳)ترتیب شعبه ودوایروزارت خانه درایالات ولایات
(۴)حفظ ارتباط ادارات وزارت فوایدعامه باسایردول
(۵)سعی درازدیادمنافع وعایدات دولت ازمنابع طبیعی مطابق قوانین موضوعه
(۶)دقت ومراقبت درموادفصل امتیازاتی که راجع بفوایدعامه پیشنهادمیشود.
آقامیرزااحمد_درفقره سیم نوشته است ترتیب شعب ودوایرایالات وولایات بعدازآنی که درمزک دایرشددرولایات شعب است واین دوایرزیادی است.
افتخارالواعظین_بنده بازعرض اولیه خودم راتکرارمیکنم که اگرمرادازاین قانون این است که بعدهاهم هرقدرکه توانستیم درایالات وولایات برحسب اقتضای وقت شعب ودوایرتاسیس نمائیم وامروزکه این قانون گذشت مجرانخواهدشدبنده تصویب میکنم والااگرغرض گذشتن این قانون ازمجلس شورای ملی این است فورااداره وشعبی درمزکزوولایات تاسیس شودوملاحظه بودجه ومقتضیات زمان نشود بهیچوجه من الوجوه همراه نیستم.
فهیم الملک_درامورراجعه به اداره جنگلهاوغیره اینجادربالانوشته اندوظایف وزارت فوایدعامه وبعددراینجانوشته است وظایف اعضاءوغیره وچیزهای دیگروزارت داشتن اهمیتی نداردوزیریک لایحه پیشنهادمیکندمیگویددرفلان نقطه فلان مخارج لازم است نبایدبگویددرایالات ولایات لازم نیست که دراینجانوشته شود زیراکه دایره وشعب بسته بنظروزیراست چنانچه صلاح بداندمعین میکندولایحه پیشنهادمیکندکه درفلانجاهم فلانقدرمخارج امروزلازم است ودراینجاقیدکردن این هیچ لزومی ندارددیگرمینویسدسعی درازدیادمنافع طبیعی موافق قوانین موضوعه وزیرتکلیفش نیست که آنقانون رابموقع اجرابگذارداگرحالامنافع زیادنشددیگروزیر چه مسئولیت دارد بعقیده بنده این مسئولیت زیادی است ازدیادمنافع باشدولی این مسئولیت بی جااست نبایدباشد.
حاج وکیل الرعایا_ تقریبااینکه اینجاذکرکرده است اگرقدری روشن شودگمان میکنم اشتباهی باقی نماندآن این است که اول یک اشخاصی رابرای خدمت معین میکنندوازآنهااصلاحات میخواهنداگرمامیخواهیم بآن اصلاحات برسیم قبل ازاینکه آنهارابان اشخاص واگذارکنیم دیگردرهیچ جای عالم بنده ندیده ام که ازکسی مسئولیت بخواهنداینهااول یک مقدمه درم داردمقدمات اول آن یک وزیراست بعدازآن تقسیم کارسیمی نتیجه اگرازابتداءجلوکاررابگیریم به نتیجه نمیرسیم واینهاراچون مقدمه کارمیدانیم گمان میکنم که یک اسرافی کرده باشیم باینجهت تصورنمیکنم که بشوداینهاراتصویب کرده اگربخواهیم وضع مابحال حالیه نماندواگربخواهیم بحال حالیه بماندخیلی ازاین چیزهارامیشودترک کردواگرخواسته باشیم به نتیجه برسیم وبایدداشته باشیم ممکن است که منتظرشداین کارهاراازقرارصدی بیست وپنج بتواننداصلاح کنندواما اینکه یکی ازآقایان فرمودندراه این تاچندسال دیگرممکن است بنده میدانم ممکن نیست ولی عرض میکنم اگرشمایک وزیرباتدبیری باشید تاسه سال دیگرممکن است که راه آهن داشته باشیدفقط مانع شمانداشتن وزیراست چه نداریدبرای چه معطلیدتمام اسباب موجوداست فقط برای نداشتن آدم معطل هستیدبعضی ازآقایان دانم اظهارمیدارندکه ماخیلی ازبودجه کسرداریم درصورتیکه بنده اطمینان میدهم که دراین مدت که یک دوره تقنینیه است دولت مخارج خودش راکرده است وحقوق فشون وانتظامات اداره مملکت راهم پرداخته اندازعایدات مملکت وفرض نکرده است
آقامیرزااحمد_آقای فهیم الملک دوسه اشکال دراینجاکرده انداشکال اولشان این است که ریاست وزیردراین جانوشته نشده است اگرنظری بفرمائیددروظایف مدیرکل خواهیددیددرماده راجعه بمدیرکل مسئول درنزدوزیراست درتمام دوایردولت وتمام ادارات وشعبات مسئول دارنددرنزدوزیراما درباب دائره دوایرلازم نیست که بگوئیم وزیرمسئولیت داردبواسطه آنکه وزیر
ریاست عالیه داردامااین مه درمسئله سیم فرمودندکه ترتیب شعب درولایات وایالات باشدلازم نیست بنده عرض میکنم اگروزیرمصلحت دیدخواهدکردپس آن قاعده بایدبگوئیم هیچکدام لازم نیست بجهت آنکه تمام همینطوراست البته باید معین کردکه اگریک وقتی عمل کردبرطبق این ماده ازاواستیضاح شودامااشمالی که درمسئله سعی درازدیادفرمودندخیلی غریب است سعی درازدیادشدن منافع است وزیراول سعی خودش رابایدبکندمنتهی اگرزیادنشداومسئول نیست البته اوباید سعی خودش رابکندومسامحه ومماطله اگرنمایدمسئول است پس مسئولیت سعی درازدیا است نه درازدیاد.
فهیم الملک_میفرمایندکه اینجانوشته شده است مدیرکل مسئول وزیراست درست است اینجانوشته شده است که اوبایداداره رامنظم کندبهمان ترتیب که نوشته شده است اوبرای این است که آن قسمتی ازکارهای دولتی که درآن قسمت ازوزارت خانه بایدبشودمخصوصامسئولیت آن مدیربایدمعین باشداین یک چیز اساسی است مخصوصادراین مملکت تاکنون بیست وزیرداشته است وحالاکه میخواهیدکارهارابطورقانونی اداره کنبدوزیررسیدگی بکدام یک ازشعب دولتی میتواندبکنددر این جاکه مینویسدرسیدگی بامورات ادارات بامدیران بایدباشداولش مسئولیت درکارهای مرجوعه است درحدودآن قرار دادمنظورخواهدشدولی این ماده هم که نوشته شده است درجزءوظایف وزیربایداین مطلب معلوم شودزیراکه اینجا مینویسدمدیرجنگل هاومعادن بعدمسئولیت صحت عمل درتصرف اداری شعبه دیگران ترتیب رامعین نکرده است حفظ ارتباط فوایدعامه باسایردول معین اگرسایرجنگل هاخواست باخارجه یک امتیازی بدهدمیتواندآن مدیررابطه داشته باشد وزیراورابایدحفظ کرده باشددرصورتی که این وظیفه وزیراست باشعب نیست نه باسم مدیرادارات ونه باسم مسئول شعبه
آقاشیخ ابراهیم_بعقیده بنده اینهاکه اینجانوشته شده است تمام رامیخواهدوهمه ازوظایف وزیراست اجرای اینهاهم بایدبشودوظیفه وزیرمسئولیت اجرای قوانین وترتیب لوایح قانونی واجرای وظلایف تمام درتحت این است بلکه این کافی است اگربخواهیم شعبه بکنیم زیادمیشودبدیهی است معلوم است که وزیردرتمام اینهامسئولیت دارد.
رئیس_ مذاکرات بقدرکفایت شدبقیه این قانون میماندبرای جلسه آتیه حالایک تقاضائی شده است ازطرف چندنفرازنمایندگان که به ملاحظه اهمیت فارس کمیسیونی مرکب ازشش نفریاوکلای فارس تشکیل شودکه بروندباوزرامذاکره نمایندکه هرچه زودترترتیبی برای آن داده شود.
آقامیرزاابراهیم خان تقاضای مزبورراکه ذیلانوشته میشودقرائت نمود.
بملاحظه اهمیت موقع فارس تقاضاازمجلس داریم که کمیسیون مرکب ازشش نفرانتخاب شودکه باوکلای فارس وزراراملاقات کرده واهتمام عجله دراصلاحات جنوب رایادآوری نموده که هرچه زودترترتیب اصلاحات فارس داده شودوامرجنوب بگذرد(امضاءکنندگان حاج سیدابراهیم نماینده فارس با۱۵نفردیگرازنمایندگان)
افتخارالواعظین_بنده همین قدرمیخواستم عرض کنم که غرض ازانتخاب این کمیسیون مداخله دراجرائیات نیست غرض این استکه یک مددفکری بوزیر بدهد و یک نظری داشته باشددراینکه هیئت وزراءدراصلاح امورجنوب اهالی بنمایندومددفکری بآنهابدهندکه درتنظیمات امر جنوب بیشترازآنکه مقتضی است اهتمام نمایند.
ارباب کیخسرو_اهمیت مسئله جنوب رابنده فوق این اظهارات میدانم ودرباب اهمیت آنجابحث ندارم عرض میکنم که انتخاب کمیسیونی مخصوص بجهه مداخله درتعیین حکومت وامثال آن ازوظیفه قانونی ماخارج است ودرصورت لزوم مددفکری هم بایدوزیرمسئول چنین تقاضائی بنمایدفقط وظیفه مااین است که جداازوزیرمسئول حاکم وامنیت کلیه فارس وسایرنقاطی که بی حاکم ومختل است بخواهیم درصورت غفلت وزیردرتحت سئوال واستیضاح بتکلیف خودعمل نمائیم غیرازاین بنده معنی تعیین کمیسیونی ازطرف مجلس مخصوص اینکارکه بروندباوزیرمشغول مذاکره وسئوال وجواب شوندنمیفهمم
حاج مصدق الممالک_بنده خواستم عرض کنم که اگرچنین کمیسیونی لازم است تشکیل شوداختصاص بفارس نداردبرای اینکه اغلب ولایات حکام نداردچرایک توجه
بغرب نمیکنیدچرابکردستان توجه نمیفرمائیدوهمینطوربروجردلرستان که دوماه است که بی حکام مانده است اگرحمچه کمیسیونی لازم باشدچرابرای تمام ولایات معین نمیکنید.
معاضدالسلطنه_بنده به بعضی مناسبت یکقدری اهمیت میدهم باین کمیسیون واگروکلادقت بفرماینددرتشکیل این کمیسیون میدانندکه این کمیسیون خیال دخالت دراجرائیات رانداردچنانچه سابقادروقتی که میخواست اردوبرای آذربایجان برودچندنفرازوکلارفتندوهمینطوردرمسئله زنجان وکاشان بنده وآقای میرزااسمعیل نوبری رفتیم وچندشب وروزمشغول شدیم حتی درصورت حساب بنده سنددادم دروزارت مالیه تااینکه لوازم تهیه شدوابوالقاسم خان رفت برای رفع اشرارباین جهت بنده تقاضامیکنم که این شش نفرراهمانطورکه تقاضاشده است خودآقای رئیس انتخاب بنمایدکه بروندآنجاوبرای ترتیبات که لازم است ازپول وغیره هرطوری هست سعی کنندکه زودتراردوئی بآنجابرودوزودترامرآن نقطه اصلاح شود.
حاج شیخ اسدالله_اینکه پیشنهادشده است که این کمیسیون انتخاب شودبنده نمیدانم مجلس شش نفرراانتخاب کندکه بروندچه بکنندحاکم معین کنندبماچه ربطی دارد مداخله دراجرائیات من نمیدانم این کمیسیون چکاربایدبکنداصلاح امرفارس بماچه ربطی دارداین کمیسیون راشاید انتخاب بکندوکاری ازبیش نرودآنوقت میگویندگردن مجلس است الان سه ماه است فارس حاکم نداردوهرچه سئوال واستیضاح کردیم حاضرنشدندکه جواب بدهندوقتی که کارباین جارسیدبیک همچه بلبه مبتلاشدیم حالامیگوئیم مجلس بایدکمیسیونی معین کندکه بروندمذاکره کنندبنده نمیفهمم مقصودازاین مذاکره چه چیزاست واین کمیسیون چه کارباید بکندپس اقلاخوبست (معین کنندکه این ش نفربروندچه بکنندآنوقت ببینیم که رای بایدبدهیم یاخیر)
حاج سیدابراهیم_ بنده لازم نیست خاطرنمایندگان راازاهمیت فارس مسبوق نمایم که چه موانعی برای اصلاح آن درپیش است ولی درجواب آقای ارباب کیخسروعرض میکنم که بعضی تلگرافات فارس راکه مادیدیم درروزنامه درج کردندایشان بما اعتراض کردندکه شمانمایندگان دارای مقام رسمی هستیدچرااین تلگرافات راندادیدبرئیس که اقدام صحیحی بشودبنده عرض میکنم البته وزیروقتی که تاخیری درکارش شدیابواسطه مانع یابواسطه قصورمقتضیات بایدنماینده بمجلس اظهارکندومجلس آنوقت حق سئوال واستیضاح راباومیدهدولی درمملکت ماآن ترتیب چون معمول نیست وهمین که میگوئیم فلان کاررابکن بمثل مشهور(ندادید بنباودیدنش فرمود)بوزیرمیگوئیم حتی انتظام بده اماآنچه بنظرخودت میرسدنکن وبملاحظه همان اصراروایرادات خودارباب که شماچرابمجلس اظهارنکردیدوازمجلس نخواستیدلهذابنده که یکی ازنمایندگان فارس هستم وسایرنمایندگان فارس که یک اندازه ازسایرین دراین خصوص بیشترمساعدت کردندگفتیم که طریقی راکه مجلس میتواندمساعدت کنداین است که کمیسیونی انتخاب نمایدبرای اینکه مجلس نمیتواند یک روزرسمی راصرف اینکارکندکمیسیونی تشکیل میشودواین کاررامیکندیعنی اگرقصورمقتضیات ووجودمانع است که رفع میکننندواگرنیست تاکیدمیکنندزیادبراین عرض ندارم وعقیده من این است که مجلس این کمیسیون راانتخاب کندومارامجبورنکندکه صریحابگوئیم موانع خارجی چیست ومانع کیست.
حاج آقا_بنده درانتخاب این کمیسیون همانطوری که آقای معاضدالسلطنه تقاضافرمودندمخالفتی ندارم ولی این معنی رامیخواستم خاطرنشان آقایان بکنم که فراموش نکننندکه روح مشروطیت وحقیقت سلطنت ملی راآنهائیکه بصیرت داشتندوازاین مقامات بخوبی آگاه بودند تفکیک قوای ثلثه ازیکدیگرگفتندیعنی قوای مملکتی راکه درقانون اساسی مینویسدسه فقره است اصل قوه مقننه ودوم قوه قضائیه وقوه اجرائیه عقبش هم مینویسدکه این قوای ثلثه ازهم منفصل وممتازندوهردولتی که بخواهداصول مشروطیت رادرمملکت خودمجری بدارداین اصل رابایدسرمشق خودقراربدهداماچون ترتیب کارهاتان ازاین مطالب گذشته است عرض میکنم که من مخالف نیستم بااینکه یک کمیسیون ازمجلس منتخب شودولی این مطلب رامجبورم بگویم که بواسطه
ملاحظه بعضی هائیکه حقشان نبوددرامورمملکتی مداخله بکنندبودکه اینقدرمداخله کردندوکردندتاکارهارابجائی رساندند که مامجبورشدیم ازتمام ترتیبات خودمان دست برداشتیم ومیگوئیم امروزدست بدست همدیگرداده کاری بکنیم که شاید اصلاحی بشودوتمام این تقصیرات حقیقت این بیترتیبی کردن آن کسانی است که میآینداینجامحل نطق قسم میخورندو میایستندوعنوان میکنندکه چنین وچنان درراه مشروطیت ووطن خدمت کرده ایم ومیکنیم ولی حقیقت استبدادوتخلیط قوای ثلثه دولتی راآنهااجرامیکنندووقتی که قوه مجریه مهیامیشودازبرای اصلاح ترتیبات امورمملکت گذشته ازاینکه مانع میشوندتهدیدش هم میکنندوازتهدیدهم بک ندارندومادراینمدت یکسال دیدیم که قوه ثلثه بواسطه این مداخلات وتهدیدات چه شده قوای دولتی منحصرشدوقوای ثلثه تمامادریکدست گرفته شدگاهی باهم ضدیت میکردندوگاهی اعمال همدیگرراتنقیدمینمودندوگاهی هم متوقف میکردیدبدلخواهد یکنفروبعدهم دیدیم که ازبچنگ گرفتن قواءدولتی بیک دست وازمداخله یکنفری که مداخله اوبرخلاف وظیفه استوبرخلاف وجدان وخلاف قانون وقسم ماست نتیجه وفایده اش این شدکه استبدادعودکردوالان ناچارشدیم ازاینکه بگوئیم که قوه باومنحصراست وهرترتیب غیرشرعی رامیخواهددرمملکت میکندوماهیچ نگوئیم باینکه همه مان متملق هستیم ومیدانیم ابتکاربرخلاف قسمی است که خورده ایم وبرخلاف اساس حریت وآزادی است که خونهای جوانهای ایرانی برای آن ریخته شده است اینهارامیدانیم که برخلاف تمام این مطالب است ومعذلک بهم میگوئیم نبایدمخالفت کنیم چون قوه مان همین است بنده عرض میکنم اینرانبایدبگوئیم ونبایدمرعوب بشویم وبایدملتفت باشیم که خودمان باعث شده ایم که نقشه انحصارقواپیشرفت که حالا درقضیه جنوب بواسطه ناچاری اینکاررامیکنندوبنده موافقم باینکه باوزرابایدکمک فکری کردورای هم درباب تشکیل این کمیسیون بدهیم ولی جدامیگویم تاقوای اینمملکت درتحت یک مرکزیست نیامده است وتاقوه مجریه نتواندمملکت راباختیارخودش اداره کندونتواندمختارانه اقدام درکارهای راجع بخودش بکندوباهیئت دولت درحوزه مسئولیت خودشان مختارنباشندوتایکنفربختیاری بمیل خودش تصرفات مالکانه درقوه دولتی میکندونمیداندکه حداوبایکنفرازافرادین مملکت مساوی است واگرشرفی داشته باشدشرف خدمت بملت ونوکری افراداین مملکت است واگریک روزی ازاین جاده خدمت بملت منحرف شدهمان قوای ملی که مرکب ازبنده وسایرین است همان قوای ملی که اوراازاولین درجه ذلت بلندکرده وباعلی مرتبه سعادت رسانیده همان هائیکه محمدعلی میرزاراازتخت سلطنت کشیدنداوراپائین خواهندآورداین اقدامات مفیدفایده نخواهدبودوهیچ شبهه نداردکه بایدهرکسی که اینکاررامیکنداین معنارابداندوبفهمدبنده اینمطلب رایانجاعلنامیگویم وهیج پرواازتهدیدات ندارم برای اینکه میدانم اگرکشته شوم ملت ایران میفهمندومیدانندکه یکنفروکیل نماینده شان بودکه بی ترس وبی پرده حرف زدحق شناس میباشدونخواهندگذاشت خودمن پامال شود.
حسنعلی خان_ بنده عرض میکنم که یک قسمتی ازفرمایشات آقای حاج آقاخارج ازموضوع وخیلی راجع باین پیشنهادنبودولی دوکلمه هم بنده لازم میدانم عرض کنم وآن این استکه نمایندگان ملت وقتی که درمجلس شورای ملی جمع میشوندبهیچوجه نمیشودگفت فلان وکیل فارس است وفلان وکیل عربستان است وهریک ازوکلانماینده تمام این ملت ومملکت ووکیل تمام نقاط ایران هستندوبنده عرض میکنم هیچ شبهه وشکی نیست دراین که قانون اساسی تصریح میکندکه قوای ثلثه بایدازهم مجزاومنفصل باشداین رابنده هیچ اشتباه ندارم ومیدانم که این یکی ازچیزهائی است که سایرممالک آنرادرقانون اساسی خودشان قیدکرده اندلکن مابایدببینیم که حال امروزه مملکت آنطورنیست که بگویندیک هفت نفری بروندویک گوشه بنشینندونظریات خودشان رادراصلاح اموربقوه مجریه بگویندوبوزرای خودمان بگوئیم که مابشمانع کمک فکری ونه کمک عملی میکنیم وهرروزیکه ازشماخطائی سرزدازشمااستیضاح خواهیم کردسئوال خواهیم کردامروزآن روزنیست
امروزآن روزی است که همانطوریکه آقای حاج آقافرمودندمادست بدست هم بدهیم واموراین مملکت رااداره کنیم مگر دست بدست هم دادن عیب است مگروزراءازافراداین مملکت نیستندمانمایندگان ملتیم آنهاهم نمایندگان دولت هستندنمایندگان دولت وملت بایدهم کاری کنندوازمعلومات همدیگراستفاده کنندویکی ازاشخاصی که این تقاضاراامضاء کرده است بنده ام عرض میکنم که حال امروزفارس طوریست که بایدخیلی اورااهمیت دادآقای حاجی مصدق الممالک که اختصاص بفارس نداردصحیح است بایدبرای تمام زودترحاکم معین کردواصلاحات نمودولی البته درروزنامجات که خوانده ایدمیدانیدکه موقع امروزه فارس خیلی باریک ترازاین است که درمجلس یک ساعت ازآن مذاکره وصحبت کنیم ودراین چندروزه اقداماتی نشده است وواقعایک حکومتی منصوب نکرده اندویک قوائی نفرستاده اندبنده ام این مخالف قانون اساسی نمیدانم که یک هیئتی بروندوازوزیرداخله وهیئت دولت بخواهندکه شما بایدتافلان ساعت یک ایالتی برای فارس معین کنیداینرابنده ابداوبهیچ وجه خلاف قانون نمیدانم بلکه ازحقوق مشروغه خودمان میدانم بجهت اینکه اگر خدای نخواسته صدمه ازبرای هریک ازنقاط این مملکت واردبیایدآیاوزراءتنهامسئولندیانه خیرتمام ماهامسئولیم این حرف کدام است موقع ازاینهاگذشته است بنده عرض میکنم که شمایک کمیسیون تفتیش معین کنیدکه بروددرامرنان تفتیش کنندچه شماراوادارمیکندکه این کاررابکنیدبرای اینکه میدانیداگرامرنان منظم نباشداسباب زحمت شما وسلب آسایش وراحت ازمردم میشودودچاراشکالات خواهیدشد.بهمین جهت بنده عرض میکنم که اهالی فارس دریک زحمتی هستندولی حکومت آنهارادچاراشکالات وسختی خواهدکردتقاضامیکنم که یک کمیسیونی ازمجلس انتخاب وبهتراین است آقای رئیس خودشان انتخاب کنندبرای اینکه اشخاصی رامناسب میدانندانتخاب خواهندنمودوفکرهم نکنندکه حکماوکلای فارس باشندخیربنده عرض میکنم وکلای گیلان باشدازتهران باشدازخراسان باشدوهمین طورازسایرجاها هیچ فرق نمیکندبجهت اینکه این وکلاتمام وکلای این مملکت ونمایندگان همه ملت ایران باشندوباهم هیچ فرقی ندارند
کاشف_بنده عرض میکنم ولی خیلی مختصراست ازبس مذاکرات میشوددرآنجا(محل جلوس)شنده نمیشودآمدم اینجا( محل نطق عرض کنم ماخواست تااندازه ازتجربیات متنبه شویم بعضی ازآقایان اظهارمیدارندکه دراین مواردباید سئوال یااستیضاح کنیم بنده عرض میکنم که مابایدازحال فلک زده هائی که درفارس هستندآگاه باشیم وقدری تامل کنیم وتصور کنیم آنهادرچه حال هستندمدتهااست که آنهادرآن گرفتاریها میسوزندومابآنهامحل نگذاشتیم وهروقت هک که بناشداقدامی بکنیم بازبتاخیرانداختیم وبنده دراین پیشنهادهیچ ایرادی نمیبینم که بازهم بعضی هاایرادبگیرندبعضی ازآقایان همچه تصورکردندکه این کمیسیون برای مداخله دراجرائیات است خیراینطورنیست این کمیسیون برای این تشکیل میشودکه بروندویک تاکیدی کننددراین که هرچه زودتریک حکومت معین شودکه بعدازاین مردم آنجادرتزلزل نباشندوباآن تفضیلاتی که آقایان ازاوضاع مالیه فارس گفتنددیگربنده نمیخواهم تکرارکنم وعرض میکنم که خوب است بیش ازاین دراینخصوص مذاکره نکنیم وبگذاریم زودتربگذرد
شیبانی_بنده یک دوکلمه بنظرم رسیده است لازم است عرض کنم اینکه آقایان میفرمایندکه تکلیف مانیست درقوه مجریه مداخله کنیم عرض میکنم مداخله آن است که مخالفت بکنیم بارای وزیرلکن موافقت کردن باخیال اومداخله نیست وگمان میکنم که تکلیف مشروع مااست واگردریک همچه موردی باوزیرجنگ فکری نکنیم پس کی خواهیم کردودیگردرلزوم این کمیسیون عرض نمیکنم.
حاج شیخ اسدالله_بنده عرض کردم وبازعرض خودم رامکررمیکنم (اگروکلابابنده مساعدت کنند)بنده نظرم هست که باوکلای فارس درزمانیکه باحکومت عین الدوله بودرفتیم پیش وزیرالتماس کردیم اصرارکردیم اوبعضی چیزهابماپیشنهادکردوعاقبت نتیجه نداشت حالابنده عرض میکنم که اگربنابوددراینموقع یکعده ازوکلاانتخاب وبروندخوب باشدیابداگرچه انشاءالله خوب است ولی اگرخدای نکرده یک وقتی سوءنتیجه حاصل شدتمام تقصیرهاگردن مامی افتدواگر
نتیجه خوب حاصل شدربطی بمجلس نداردوراجع بمانیست.
ارباب کیخسرو_اینکه آقای حاج سیدابراهیم فرمودندکه بنده بایشان ایرادکردم بنده ایرادنکردم که چراوکلاورقه فوق العاده انتشاردادندبنده عرض کردم که خوب بوداول استمداد به مجلس میگرددومجلس نظریات خودش رامعین میکردآنوقت اگرمجلس کاری نتوانست بکنداین ورقه رااشاعه میدارند دیگراینکه این کمیسیونی که انتخاب میشودخوب است قسمتی مداخله دراجرائیات نکندکه فردااگریکنفرحاکم نالایقی رافرستادند بگویندبموجب تصویب کمیسیون بوده است.
عزالملک_بنده چون تصورمیکنم که درعرایض بنده آن اثری که بایدمرتب بشودنمیشودبانجهت اینجااظهارعقیده نمیکنم واگربخواهم عقیده خودم راعرض کنم شایدچهارکتاب بردارد
آقا میرزابراهیم قمی_آقای حاج شیخ اسدالله فرمودندکه مادخالت دراجرائیات نبایدبکنیم بعدخودشان فرمودندکه مابرای تعیین حاکم چندروزرفتیم والتماس کردیم دیگراینکه درموقعی که امرنان یکقدری سخت شده بودمایک عده راانتخاب کردیم که برونددرامرنان تفتیش کنندبنده عرض میکنم امریک قسمت بزرگ مملکت که درکارآتش گرفتن است اهمیتش کمترازامرنان نیست
حاج شیخ اسدالله_عرض کردم رفتن مانه بواسطه مداخله دراجرائیات بودمارفتیم برای التماس کردن برای عجزکردن دخالت کردیم دخالت آنست که برویم آنجاوحاکم معین کنیم
حاج آقا_بنده اول بااین پیشنهادمخالف نبودم وعقیده خودم راعرض کردم وحالاهم عرض میکنم که موقع ازاین چیزهاگذشته است که مابنشینیم اینجاواین مذاکرات رابکنیم اینکه فرمودندخوب بوداول ازمجلس استمدادمیکردیم عرض میکنم ماچهارماه بودکه هرقسم توانستیم درمجلس گفتیم فریادهاکردیم وبیان موانع تعیین حکومت آنجاوسایرموانع رانمودیم ودرخواست کردیم که زودترازاین ترتیبات جلوگیری شودواین خودش درمعنی استمداد ازمجلس بودبعدازآنی که گفتیم دیدیم نتیجه نبخشیدنوشتیم وبملت اعلام کردیم وتکلیف خودمان رانزدموکلین خودمان ردکردیم وچنانچه عرض کردم بازهم تکرارمیکنم که بنده هم بااین پیشنهادموافقم لکن این مطلب رانبایدفراموش کردوبیدارباشیدکه بعضی هاهستندکه نقشه های بیجاوبیدارباشیدکه بعضی ها هستندکه نقشه های بیجامیکشندومداخله بیجادرقوای دولتی میکننداین رابنده امروزبی پرده میگویم واگردرکتاب آقای عزالملک نوشته شوداهمیتی ندارد.
حاج شیخ الرئیس_بنده هیچ حاضرنبودم که عرض بکنم وزحمتی بدهم ولی چون بعضی مذاکرات دراینجاشدکه ناچارم چندکلمه عرض کنم والابعضی ازنمایندگان اینجااظهارمیدارندکه وکلاهرکدام ازهر نقطه وشهری انتخاب شده اندنماینده تمام ایران ووکیل(۲۵)کرورملت غبورایران میباشندماهم اینرامیدانیم ولی برای اینکه دلسوزی کنیم بجای وکلای فارس وسایروکلای دیگرعرض میکنم که مثلادرباب مازندران واهالی فارس که نماینده انتخاب کرده اندهیچ نظرشان باین نیست که ازآقای حسنعلی خان هم حق وکالت بخواهندوآن وکیلی راکه معین کرده اندتمام نیک وبدصفحه خودشان رانسبت بوکیلشان میدهندواورامرجع میدانندمثلادرمازندران اگریک امری واقع شود میگوینداگرشیخ الرئیس عرضه میداشت وکاری ازدستش برمیآمدمیرفت درمجلس فریادمیکردگریبان میدویدوروزنامه نویسها مینوشتندتابدانندکه مانطق وبیانی داریم این جواب ایشان امااینکه میفرمایندکه بایدیک کیسیونی معین شودبرای اینکه بوزرابیک اصلاح فشاروبیک اصطلاح باآنهامبادله افکاربکنندوتمام اینهایک حرفهائی است بی مغزویک هیکل هائی است بیروح مجلس چه وفت مساعدت بارئیس الوزراءکردآنوقتی که شایدخیالش متزلزل بودکه مجلس شایدباواعتماد نداشته باشدونمایندگان محترم آن اعتقادواعتمادراباوندارندوبامررئیس قیام کردیم وبواسطه اکثریت فریب باتفاق (یعنی بغیرازیکی دونفرکه قیام نکردند)اظهاراعتمادکردیم برئیس الوزرای خودمان حالااگربآن رئیس الوزراءاعتمادداریداگراورا خائن نمیدانیدهمین مساعدتی است که برای این رئیس الوزراءشده بایدگفت اگرحاکم معین کرده ایدچه ازمرکزوچه ازخارج مرکزچه مانعی داریدکه الان اورانمیخواهیدبنده هیچ اعتقادی ندارم باین کمیسیون بفرمایش بعضی ازآقایان باید دیدکه قصوردرمقتضی است یاوجودمانع است اگرقصوردرمجلس یانمایندگان است که بگویندفلان وکیل فلان نماینده یامثلافلان کس مخالف است زیراکه میل نداردآن حاکم برودواگربرودفردامیرودبالای منبرکه غذرآن مخالف رابااحترام یاخدای نکرده به بی احترامی بخواهندواگرنه کمیسیون چه میکندوچه میگویدهمین چیزهائی که شماوکلادرپرده میگوئید بی پرده میگویدوبقدریک جوحال فارس وجنوب وتمام جهات ازبعه ایران فایده نداردمگراینکه وزراءرابخواهیدکه موانع رابگویندوآن موانع رامطرح قراربدهیم ومذاکره کنیم واگرراجع بخودمان است رفع کنیم وبگوئیم حکومت این مملکت را معین کنیدهرکه میخواهدباشدبمن وشماچه برویم التماس کنیم التماس خیلی لفظ قبیحی است مقام وکلارامن آنقدر تقدیس میکنم که هرگزلفظ التماس بمقامشان نسبت نمیدهم که بگویم برای التماس پیش یک وزیری بروند.
حسینعلی خان_اولابنده عرض کردم که موکلین بایدبدانندعرض کردم وماوکلابایداین نکته راملتفت باشیم که وقتی که میآئیم اینجا بایدخودمان رانماینده تمام ایران بدانیم دیگراینکه حاج سیدابراهیم فرمودندکه این عده بروندوحاکم معین کنندبنده عرض کردم که این کمیسیون بهیچوجه نمیرودکه حاکم معین کندبلکه عرض کردم این عده میروندکه تاکیددراینکه وزارت داخله زودترحکومت آنجارامعین نماید.
معاضدالملک_بنده بااین پیشنهادی که کرده اندمخالف نیستم لکن این توضیحی راکه آقای حسینعلی خان داده مخالف قانون میدانم میفرمایندکه اینکمیسیون برودازوزراءبخواهدکه حاکم فلان محل رامعین کندبنده عرض میکنم قانون بمااین اجازه رانداده است بلکه بماحق داده است که هروقت تعیین حکومت یک محلی رامیخواهیم بایدسئوال یااستیضاح کنیم وبگوئیم که این حاکم رامعین کنندنه اینکه ازطرف مجلس یک کمیسیونی معین شودوازآنهابخواهدکه حکومت فلان جارامعین کنیدحالابخواهدبعنوان تفتیش کمیسیونی معین کنیدو بفرستیدکه سئوال کنندازاینکه چراحکومت فارس بتاخیرافتاده است آن ممکن است.
رئیس_مذاکرات کافی است رای میگریم کسانیکه موافقندباتعیین یک کمیسیون شش نفری بجهت اینکه برونددرامرحکومت فارس ودرتاخیرتعیین تفتیش کنندقیام نمایند(اغلب قیام نمودندوباکثریت تصویب شد)
دراین موقع پیشنهادی ازطرف آقای ادیب التجارقرائت شداین کمیسیون امرتفتیش رانسیت بسایرولایات هم بعمل آوردچون مخالفی نداشت این تقاضاپذیرفته شداوراق رای برای انتخاب کمیسیون مزبورتوزیع واخذشدآقای حاج میرزارضاخان باقرعه آقایان آقاشیخعلی شیرازی ودکترامیرخان وافتخار الواعظین رابرای استخراج آراءمعین نمود.
رئیس_استخراج این آراءدربیرون میشود(مستخرجین باطاق دیگررفتند)
رئیس_ حالاقرعه کشیده میشودبرای تعیین یکنفربجای آقای آقاسیدابوالحسن که مستعفی هستندنیزآقای حاج میرزرضاخان بقرعه آقایان ممتازالدوله حاج شیخ علی آقاشیخ محمدحسین یزدی رابرای استقراع معین نموده چون اسامی آقایان علمامعرفین درمجلس حاضرنبوداستقراع بجلسه آتیه موکول گردید.
رئیس(جلسه آتیه روزپنجشنبه ودستورآن دستورامروزاست.
مجلس یک ساعت ازشب گذشته ختم شد