مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۵ فروردین (حمل) ۱۳۰۲ نشست ۲۵۲
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری چهارم | تصمیم‌های مجلس | تصمیم‌های مجلس شورای ملی درباره نفت و گاز |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری چهارم |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۵ فروردین (حمل) ۱۳۰۲ نشست ۲۵۲
جلسه ۲۵۲
صورت مشروح مجلس یوم پنجشنبه پانزدهم حمل ۱۳۰۲ برابر هیجدهم شعبان‌المعظم سنه ۱۳۴۱
(مجلس یک ساعت و نیم قبل از غروب به ریاست آقای مؤتمن‌الملک تشکیل گردید)
صورت مجلس یوم چهارشنبه چهاردهم حمل را آقای امیر ناصر قرائت نمودند.
رئیس- گویا نسبت به صورت مجلس ایرادی نباشد؟ (ایرادی نبود)
رئیس- آقای دانش (اجازه)
میرزا محمد خان دانش- یک مطلب اساسی است که دولت آن را فراموش کرده و بنده تعجب می‌کنم با شدت علاقمندی که آقایان وکلاء و سایرین به مشروطیت و مجلس شورای ملی دارند چرا در آن خصوص در مجلس صحبت نمی‌شود. و آن مسئله انتخابات است که مطابق قانون باید سه ماه به آخر دوره مانده اعلان انتخابات را اشاعه بدهند.
(گفته شد- صحیح است)
و الآن دوازده روز است از موقع شروع به انتخابات گذشته و بنده با شدت علاقمندی که به مشروطیت و مجلس دارم خود را ذیحق می‌دانم که نسبت به این تأخیر از هیئت دولت شدیداً استیضاح نمایم و تقاضا می‌کنم از طرف مجلس به دولت اخطار شود که هر چه زودتر اعلان انتخابات را منتشر نمایند.
رئیس- آقایان با این تقاضای آقای دانش موافق هستید؟ (گفته شد بلی صحیح است) آقای شیخ اسدالله (اجازه)
حاج شیخ اسدالله- بنده اساساً با آقای دانش موافقم ولیکن طرز عملی بودنش را نفرمودند. بنده خواستم تذکر بدهم که آقای رئیس این مطلب را به دولت تذکر داده‌اند بعلاوه تصور می‌کنم باید از طرف مجلس تعقیب شود یعنی مجدداً از طرف ریاست محترم مجلس به دولت تأکید بشود که به فوریت اعلان انتخابات داده شود و با بودن مجلس تأخیر افتادن انتخابات و خدای نکرده منتهی شدن به فترت سزاوار نیست.
(صحیح است)
رئیس- آقای مدرس (اجازه)
مدرس- البته آقایان مستحضرند که ما از اول تشکیل این دولت جزو ممتنعین بودیم ولی از خوبی که در آقای رئیس‌الوزراء سراغ داشتیم منتظر عملیات ایشان بودیم و تابحال هم به همان وجهه امتناع باقی هستیم. لهذا می‌توانم عرض کنم که در این مدت تشکیل دولت ما یک اقلیت مثبتی بودیم و لوایحی که به مجلس می‌آمد و به صلاح مملکت بود واقعاً دفاع کننده آن بودیم البته آقایان رفقا اکثریت هم تصدیق می‌نمایند که مثل موافق محسوب بودیم از طرف دیگر مثلی است معروف، مارگزیده از ریسمان سیاه و سفید احتراز می‌کند، صدمات ایام فترت یک صدماتی نیست که بر کسی مخفی باشد که چقدر در ایام فترت زحمات سیاسی و خرابی‌های بزرگ به این مملکت وارد آمد همه آقایان می‌دانند که در زمان فترت چه حوادث ناگواری اتفاق افتاد و چه زحماتی رخ داد بعد مشیت الله این طور تعلق گرفت که این مملکت باز یک صورت حقیقی پیدا کند و بالاخره موفقیت حاصل شد که به اقدام بعضی از رجال خیرخواه مملکت مجلس تشکیل شد واِلا این طول زمان فترت زحمات فوق الطاقه وارد آورد که گفتنی نیست. بناءعلی ذالک ما متوقع و مترصد بودیم که در همان روزی که قانون اجازه می‌دهد (که ۳ ماه قبل از انقضای دوره مجلس شورای ملی باشد) اعلان انتخابات داده شود ولی هنوز داده نشده است. و حال آنکه هر چه نظر می‌کنم یک مانعی هم از برای دادن اعلان به نظر برسد نرسید و اگر مانعی هم باشد که ما اطلاع نداشته باشیم نمی‌دانم و البته اگر هست دولت باید بفرماید معذلک قریب به ده روز است که اعلان انتخابات از موعد قانونی اش گذشته است و اگر انتخابات قبل از انقضای مجلس شورای ملی تمام نشود یعنی اکثریتی که مجلس بعد از تشکیل می‌دهند انتخاب نشود و باز هم به فترت منتهی شود مسئول تأخیر زمان فترت کیست؟ ما که در زمان فترت حق تعرض نداریم حالا هم حق تعرض نداریم. چرا؟ به جهت اینکه هنوز واقع نشده است ولیکن به همین مقدار ده روزی که تأخیر افتاده است جای تعرض دارد و حق داریم که برای همین ۱۰ روز تأخیر هم به دولت تعرض کنیم و بگوئیم که چرا اعلان انتخابات تا کنون داده نشده است و تأخیر افتاده چون این تأخیر منجر به زمان فترت خوادهد شد زیرا وضعیات کنونی ما وضعیاتی است که خوف زمان فترت از سابق زیادتر است و زحمتش هم زیادتر است لذا تقاضا می‌کنم که دولت به جدیت هر چه سریع و تمامتر در ظرف امروز و فردا اعلان انتخابات را بدهد که ما هم متشکر می‌شویم و غرض ما از این بیانات فقط اجرای قانون است نه اینکه نظر تعرض غیر از اجرای قانون داشته باشیم.
(صحیح است)
رئیس- آقای شیخ‌الاسلام (اجازه)
شیخ‌الاسلام- بنده با اظهارات آقایان و با تذکر دادن به دولت مخالف نیستم و این اظهارات هم همان طور که آقای مدرس فرمودند مبنی بر تعرض نیست بلکه یادآوری است.
سهام‌السلطان- چرا تعرض هم هست چون از مدت قانونی آن گذشته
شیخ‌الاسلام- این است که بنده هم یادآوری می‌کنم قبل از اینکه آقای رئیس‌الوزراء کابینه شان را تشکیل داده و به مجلس معرف نمایند مسئول امر انتخابات شدند و اوراق را به مجلس آورند و دادند طبع کردند و از مجلس به ولایات فرستادند و در نظر دارند در تمام مملکت یکمرتبه اعلان انتخابات را اشاعه بدهند چون این یک مطلب بسیار خوبی است و یک مصالحی دارد و تا اوراق انتخابات به ولایات نرسد اعلان انتخابات دادن عمل لغوی است.
(همهمه بین نمایندگان – اینطور نیست)
شیخ‌الاسلام- اگر فرمایشی دارید بعد بفرمائید شما با همه این تفاصیل از قرار اظهار بعضی رفقا روز شنبه (پس فردا) اعلان انتخابات داده خواهد شد و در تمام این مدت مشغول انجام و اقدام به ترتیبات انتخابات بوده‌اند و غفلتی نشده است و بعلاوه مطلبی به این مهمی فراموش شدنی نیست. باز تکرار می‌کنم همان طور که آقای مدرس فرمودند منظور آقایان تعرض نیست بلکه یک یادآوری است دیگر هیاهو لازم ندارد. عرض کردم با تذکر دادن به دولت هم مخالف نیستم که از طرف مقام ریاست به دولت تأکید شود که زودتر شروع به انتخابات نمایند.
رئیس- آقای زنجانی (اجازه) (جمعی از نمایندگان- مذاکرات کافی است)
رئیس- پس همینطور که مذاکره شد باید به دولت تذکر داده شود که هر چه زودتر اعلان انتخابات داده شود و در هر جا که مقدور است فوراً شروع به انتخابات شود.
(صحیح است)
و نظریه آقای شیخ‌الاسلام هم گمان نمی‌کنم صحیح باشد.
(بعضی از نمایندگان- صحیح می فرمائید)
شیخ‌الاسلام- بنده توضیحی دارم.
رئیس- بفرمائید
شیخ‌الاسلام- این نظریه شخصی بنده نبود ه است. عرض کردم بعضی از رفقا نقل نمودند که دولت در مقام مشورت است که آیا صلاح است یک مرتبه در همه جا اعلان انتخابات داده شود؟
(همهمه نمایندگان- اجرای قانون مشورت لازم دارد.
شیخ‌الاسلام- آقای آقا سید فاضل این حرکات فایده ندارد. بنده از طرف خود چیزی عرض نکردم.
آقا سید فاضل- بنده هم اجازه خواسته‌ام که مطلب خود را عرض کنم.
رئیس- (خطاب به آقای شیخ‌الاسلام)- چون مطلبی فرمودید بنده خواستم ببینم مجلس با این اظهار جنابعالی موافق است یا نه
(جمعی از نمایندگان- خیر)
رئیس- این مطلبی که فرمودید با قانون هم موافقت ندارد. دستور امروز انتخابات بقیه اعضاء هیئت رئیسه است. قبلاً باید دو نفر نایب رئیس به انتخاب فوری انتخاب شوند. (اخذ آراء به عمل آمد آقایان حاج نصیرالسلطنه- عمادالملک و سالار معظم استخراج نموده به شر ذیل نتیجه حاصل شد)
مهره تفتیشیه ۷۸- عده اوراق رأی ۷۸- ۱- مدرس ۶۳ رأی ۲- ورقه سفید ۸، ۳- تدین ۴ رأی ۵- شریعتمدار کرمانی ۱ رأی ۶- امتناع ۱ و ۷- حاج میرزا عبدالوهاب یک رأی
رئیس- آقای مدرس به اکثریت شصت و دو رأی انتخاب شدند. رأی گرفته می‌شود برای یک نایب رئیس دیگر
(اخذ آراء به عمل آمده آقایان مستخرجین استخراج نمودند و نتیجه چنین حاصل شد)
مهره تفتیشیه ۷۹- عده اوراق ۷۹- ۱- آقای تدین ۴۴ رأی، ۲- حاج سیدالمحققین ۱۶ رأی، ۳- آقا میرزا هاشم آشتیانی ۱۴ رأی، ۴- ورقه سفید ۵- نصرت‌الدوله یک رأی
رئیس- آقای تدین به اکثریت ۴۴ رأی انتخاب شدند. بقیه انتخابات بماند برای بعد از تنفس. (در این موقع جلسه برای تنفس تعطیل و پس از نیم ساعت به ریاست آقای مدرس نایب رئیس تشکیل گردید)
نایب رئیس- شروع می‌کنیم به انتخاب ۴ نفر منشی به انتخاب جمعی.
(اخذ آراء شده آقایان فوق الذکر استخراج نموده به شرح آتی نتیجه حاصل گردید)
مهره تفتیشیه ۷۹- عده اوراق ۸۰
حاج نصیرالسلطنه- پاکت است و یک کاغذ سفید بدون پاکت شاید اشتباه شده باشد و شاید آقای آقا سید محمود مهره آقای نایب رئیس را نگرفته باشند.
نایب رئیس- یکی از پاکت‌ها را بردارید.
حاج نصیرالسلطنه- نمی‌شود برداشت.
سالار معظم- این کاغذ از توی یک پاکت بیرون آمده است حالا عده آراء با مهره‌ها مساوی شد.
- ۱- عدل‌السلطنه ۵۹ رأی
- ۲- امیر ناصر ۵۶ رأی
- ۳- منتصرالملک ۵۶ رأی
- ۴- دانش ۴۵ رأی
- ۵- مستشارالسلطنه ۳۹ رأی
- ۶- ورقه سفید ۴ رأی
- ۷- آشتیانی ۳ رأی
- ۸- کازرونی ۲ رأی
- ۹- ملک‌الشعراء ۲ رأی
- ۱۰- قوام‌الدوله ۱ رأی
- ۱۱- حاج نصیرالسلطنه ۱ رأی
- ۱۲- حاج میرزا عبدالوهاب ۱ رأی
- ۱۳- شیخ‌الاسلام اصفهانی ۱ رأی
- ۱۴- فیوضات ۱ رأی
- ۱۵- شیخ‌الرئیس ۱ رأی
- ۱۶- سهام‌السلطان ۱ رأی
- ۱۷- سردار فاخر ۱ رأی
- ۱۸- صدرائی ۱ رأی
- ۱۹- حاج میرزا مرتضی ۱ رأی
- ۲۰- سپهدار ۱ رأی
- ۲۱- شریعتمدار کرمانی ۱ رأی
- ۲۲- نصرت‌الدوله ۱ رأی
- ۲۳- عمادالملک ۱ رأی
نایب رئیس- آقایان: عدل‌السلطنه - امیر ناصر- منتصرالملک- دانش به اکثریت آراء برای منشی گری انتخاب شدند. شروع می‌کنیم به انتخاب ۳ نفر مباشر به انتخاب جمعی (اخذ آراء به عمل آمده آقایان حاج نصیرالسلطنه - سالار معظم و عمادالملک استخراج نموده به ترتیب ذیل نتیجه حاصل شد)
- مهره تفتیشیه (۷۵)
- عده اوراق (۷۵)
- ۱- ارباب کیخسرو ۶۷ رأی
- ۲- حائری‌زاده ۴۲ رأی
- ۳- عمادالملک ۳۹ رأی
- ۴- نجات ۲۹ رأی
- ۵- ورقه سفید ۴ رأی
- ۶- آقا میرزا ابراهیم قمی ۴ رأی
- ۷- مستشارالسلطنه ۴ رأی
- ۸- آشتیانی ۲ رأی
- ۹- صمصام‌السلطنه ۲ رأی
- ۱۰- سپهدار ۱ رأی
- ۱۱- داور ۱ رأی
- ۱۲- کازرونی ۱ رأی
- ۱۳- رفعت‌الدوله ۱ رأی
- ۱۴- سدیدالملک ۱ رأی
- ۱۵- میرزا شهاب‌الدین ۱ رأی
- ۱۶- میرزایانس ۱ رأی
- ۱۷- دکتر لقمان ۱ رأی
- ۱۸- نصرت‌الدوله ۱ رأی
نایب رئیس- آقایان: حائری‌زاده- عمادالملک- ارباب کیخسرو برای اداره مباشرت انتخاب شدند و از میانه خودشان باید یک نفر را انتخاب کنند. اگر اجازه بفرمائید جلسه را ختم کنیم. جلسه آتیه روز شنبه دو ساعت و نیم قبل از ظهر، دستور تعیین شعبات و انتخابات کمیسیون‌ها. البته آقایان تبادل افکار خواهند فرمود خصوصاً برای کمیسیون خارجه و کمیسیون نظام که دولت تقاضای فوریت کرده‌اند (صحیح است)
(مجلس دو ساعت از شب گذشته ختم شد)
رئیس مجلس- مؤتمن‌الملک