مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۵ شهریور ۱۳۲۴ نشست ۱۳۷
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری چهاردهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بودجه مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری چهاردهم |
دوره چهاردهم قانونگذاری
مشروح مذاکرات مجلس ملی دوره ۱۴
جلسه: ۱۳۷
صورت مشورح مذاکرات مجلس روز پنجشنبه ۱۵ شهریور ماه ۱۳۲۴
فهرست مطالب:
۱ - قرائت و تصویب صورت مجس
۲ - بیانات آقای وزیر امور خارجه راجع به وقایع اخیر کشور
۳ - طرح لایحه دو دوازدهم بودجه ۱ مرداد و شهریور.
۴ - موقع و دستور جلسه بعد ختم جلسه
مجلس مقارن ظهر به ریاست آقای سید محمدصادق طباطبایی تشکیل گردید.
۱ - قرائت و تصویب صورت مجلس
صورت مجلس روز سه‌شنبه ۱۳ شهریور ماه را آقای طوسی (منشی) به شرح زیر قرائت نمودند.
مجلس یک ساعت پیش از ظهر به ریاست آقای سید محمدصادق طباطبایی تشکیل و صورت جلسه قبل قرائت و تصویب شد.
غایبین بی‌اجازه - آقایان: فرمند - امینی - دکتر اعتبار - مؤید قوامی - کفایی - امیرابراهیمی - صمصام - منصف - دکتر شفق - شریعت‌زاده - رفیعی - جمال امامی
چون لایحه دو دوازدهم جزو دستور بود پیشنهادی از طرف آقایان دکتر مصدق و اقبال و مسعودی قرائت شد. دائر بر این که گزارش کمیسیون امور خارجه راجع به منشور ملل متحد به دو جزو دستور قرار گیرد و چون مخالفی نبود ماده واحده گزارش کمیسیون امور خارجه راجع به تصویب منشور نام برده که در پنجم تیر ماه ۱۳۲۴ مطابق ۲۶ ژوئن ۱۹۴۵ در شهر سانفرانسیسکو به امضا رسیده است قرائت و آقای دکتر عبده به عنوان موافق و برای تذکار پاره اصول و مقررات منشور مزبور و شرح عملیات و اقدامات نمایندگان ایران دو کنفرانس سانفرانسیسکو بدواً راجع به اهمیت جهانی این کنفرانس و علاقمندی ملت ایران و عموم ملل جهان نسبت به آن و مساعی نمایندگان ایران در دفاع از حقوق ملل متوسط و ضعیف و مزایای منشور از لحاظ تأمین استقلال و تمامیت ارضی و حقوق ملل و صلح و امنیت بین‌المللی با رعایت اصول عدالت و توسعه روابط دوستانه بر اساس تساوی و احترام حقوق ملل و همکاری فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی شرحی ایراد سپس به سازمان ملل متحد و ارکان اساسی آن از قبیل مجمع عمومی و شورای امنیت و دیوان دادگستری بین‌المللی و خدمات نمایندگان ایران در مورد تزیید اختیارات و قدرت شورای امنیت برای تحکیم صلح جهانی پرداخته و به امیدواری نسبت به آتیه جهان و با تذکار خدمات و فداکاری‌های ملت ایران در راه پیروزی نهایی متفقین و ضرورت تخلیه کشور از قوای بیگانه بر طربق اصل حاکمیت و استقلال کشور و پیمان سه‌گانه و اعلامیه کنفرانس تهران و منشور ملل متحد از مداخله مأمورین دولت شوروی در شمال ایران و جلوگیری از اعزام نیروهای داخلی برای تأمین نظم و آرامش آن نقاط اظهار تأسف نموده و این مداخلات را برخلاف روح منشور ملل متحد و صمیمیت و وداد بین دو کشور دوست و متفق را از قوای بیگانه خاطرنشان نمودند.
پس از بیانات ایشان چون قبلاً به یک فوریت منشور ملل متحد اخذ رأی شده بود نسبت به گزارش کمیسیون امور خارجه با قیام و قعود اخذ رأی شده به اتفاق آرا نمایندگان حاضر تصویب و آقای سپهبدی وزیر امور خارجه با اظهار تشکر از هیئت اعزامی ایران به کنفرانس سانفرانسیسکو و تذکار مساعی آنان که متضمن منافع عموم ملل بوده و سیاستگزاری از نمایندگان محترم مجلس شورای ملی در تصویب آن و دخول دولت ایران در عداد اولین دولی که منشور را تصویب نموده امیدوار بودند با حضور نماینده دولت ایران در کمیته اجراییه لندن بعداً نیز به عضویت شورای امنیت انتخاب و به اتفاق نمایندگان سایر دول به اساس صلح عمومی جهان کمک نمایند.
بقیه شور در لایحه پیشنهادی دولت راجع به دو دوازدهم مرداد و شهریور ماه شروع و آقای محمد طباطبایی موافق و در پاسخ اظهارات جلسه قبل آقای مهندس فردورشمه تقریر و اظهار داشتند در قانون اساسی و متمم آن و همچنین نظامنامه داخلی مجلس اشاره به موضوع رأی اعتماد نشده و برنامه دولت نیز عنوان قانونی نداشته و بنا به اصل ۴۶ متمم قانون اساسی اصل در تعیین نخست‌وزیر فرمان همایونی بوده و منتها از لحاظ حفظ نزاکت قبلاً تمایل مجلس نیز خواسته می‌شود و در مورد دولت
فعلی نیز این مقدمات به عمل آمده و بالفعل دولت قانونی بوده و اقدام او به پرداخت علی‌الحساب هزینه‌های کشور در مرداد ماه از اعتبار ننخواه گردان منطبق با قانون و مصالح و مقتضیات کشور بوده است آقای نخت وزیر آقای احمد فریدونی را به معاونت وزارت کشور معرفی و آقای دکتر رادمنش به عنوان مخالفت با لایحه دو دوازدهم شرحی راجع به بیکاری عمومی و ضرورت توجه یرفع آن مخصوصاً نسبت به سمت‌های فنی و کارخانجات و معادن ایراد و نسبت به بهداری و عدم استفاده کشور از وجود بیمارستان‌های سیار و لزوم جلوگیری از هزینه‌های غیرضروری و صرف آن در بهداشت عموم کشور و همچنین توجه و تشویق دولت نسبت به مواد و محصولات داخله از قبیل چای و برنج نوغان مختصری ایراد و پس از اشاره به توقیف قسمتی از جراید از طرف فرمانداری نظامی و ضرورت توجه و احترام به آزادی‌های عمومی آقای وزیر بهداری در جواب اظهارات ایشان راجع به قوائد و خدمات بیمارستان‌های سیار و لزوم تصویب بودجه و لایحه قانونی سازمان بهداری و تهیه وسایل برای انجام کلیه خدمات بهداشتی کشور مختصری ایراد و آقای نخست وزیر اظهار نمودند محرک عمده ایشان در قبول مسئولیت خطیر با وضع کنونی و مشکلات اعتماد نمایندگان محترم و پشتیبانی کامل مجلس شورای ملی همکاری صمیمانه بین دولت و مجلس به عمل آمده و بر مشکلات فائق آیند ولی متأسفانه از بدو تشکیل دولت حاضر و تمایل مجلس شورای ملی با مشکلات دیگری از قبیل عدم تشکیل جلسات مجلس شورای ملی و ابستروکسیون عده‌ای از نمایندگان محترم مواجع و موفق به انجام خدمات مهمی نشده و با وضع فعلی کشور مقتضی است اختلافات فعلی کنار گذاشته شده و زودتر تعیین تکلیف دولت به عمل آید. پس از آن بر حسب تقاضای آقای محمد طباطبایی گزارش‌های تلگرافی واصله از شاهی - ساری - بابل - گنبد کاوس - چالوس - شهسوار را راجع به حوادث و قضایای اخیر و اقدامات دولت در رفع اغتشاش و ناامنی به عرض مجلس شورای ملی رسانده و با اشاره به عرض مجلس شورای ملی رسانده و با اشاره به دوستی و مناسبات حسنه بین دولتین ایران و شوروی راجع به رفع مداخله مأمورین آن دولت به بیانات خود خاتمه داده و آقای غلام‌حسین رهنما وزیر فرهنگ آقای محمدوحید تنکابنی را به معاونت آن وزارتخانه به مجلس شورای ملی معرفی و پس از اظهارات آقای بدر وزیر دارایی در جواب قسمتی از بینات آقای دکتر رادمنش مخالفت آقای تهرانچی دائر به لزوم ادامه مذاکرات و پاسخ اظهارات آقای محمد طباطبایی و تذکار عمل خلاف قانون دولت در پرداخت هزینه‌ها آقای دشتی توضیحات اظهار داشتند بحث در لایحه دو دوازدهم به قدر کافی به عمل آمده و از لحاظ تأمین نظر اقلیت در شور برنامه و تعیین تکلیف قطعی دولت کفایت مذاکرات پیشنهاد شده و در این موقع (یک ساعت و بیست دقیقه بعد از ظهر) به مناسبت وقوع تشاجر و اختلاف نظر شدید بین عده‌ای از آقایان نمایندگان جلسه ختم و دیگر تشکیل نگردید.
رئیس - اعتراضی بر صورت مجس است؟ (گفته شد خیر) صورت مجلس تصویب شد.
طوسی - بنده عرضی ندارم.
رئیس - آقای دکتر مصدق اجازه نطق قبل از دستور خواسته‌اند که علت ابستروکسیون را توضیح بدهند چون وقت تنگ بوده بنده از ایشان تقاضا کردم که برای جلسه‌های بعد بگذارند و ایشان هم قبول فرمودند آقای ایرج اسکندری و آقای تیمورتاش قبل از دستور اجازه خواسته‌اند.
جمعی از نمایندگان - دستور
یمین اسفندیاری - بنده هم در جلسه قبل طبق ماده ۱۰۹ اجازه خواسته بودم که توضیحاتی عرض کنم حالا اگر امروز نمی‌شود خواهش می‌کنم اجازه بنده محفوظ باشد برای جلسه بعد
بعضی از نمایندگان - دستور
ایرج اسکندری - بنده با ورود دستور مخالفم.
رئیس - بفرمایید.
ایرج اسکندری - دستور مجلس هر قدر هم مهم باشد مهمتر از اساس مشروطیت نیست که برنامه اساسی مجلس شورای ملی است بنده امروز می‌خواستم عرایضی خدمت آقایان عرض کنم برای این که متجاوز از بیست روزنامه را توقیف کرده‌اند آزادی فردی به کلی از بین رفته است باید آقایان نمایندگان محترم اجازه بفرمایند که ما عرایضمان را اینجا عرض کنیم به سمع مردم برسانیم که مردم هم بدانند که مجس اساساً اصولش دارد مختل می‌شود تا چه رسد بر این که راجع به برنامه دولت صحبت شود.
رئیس - آقایانی که با ورود دستور موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. آقای طوسی
طوسی - بر اثر تشنج جلسه قبل مجلس شورای ملی که ناشی از بیانات آقای دشتی بود بنده حق داشتم به موجب ماده ۱۰۹ نظامنامه داخلی از خودم دفاع کرده باشم بنا بر این آقای رئیس مجلس و جمعی از نمایندگان محترم که به من حق داشتند مقرر شد که در جلسه بعد صحبت کنم این است که بنده حقم محفوظ است که در جلسه بعد طبق ماده ۱۰۹ از حق خودم استفاده کنم این است که فعلاً صرف‌نظر می‌کنم که برای جلسه بعد حق بنده محفوظ باشد.
بعضی از نمایندگان - بسیار خوب متشکریم.
۲ - بیانات آقای وزیر امور خارجه راجع به وقایع اخیر کشور
رئیس - آقای وزیر امور خارجه
وزیر امور خارجه (آقای سپهبدی) - دو روز قبل قصد داشتم که راجع به وقایع اخیر و اقدامات که شده است خاطر محترم مجلس شورای ملی را مستحضر سازم ولی متأسفانه موفق نشدم امروز می‌خواهم به طور کلی چند کلمه‌ای در این خصوص صحبت کنم، منظور بنده آن نیست که راجع به هر امری بحث کنم و یقین دارم مجلس شورای ملی هم احتیاجی برای این کار نمی‌بیند. پرونده هر امری در وزارت امور خارجه موجود است مقصود اصلی از عرایض بنده اشاره به این اصل کلی است که امروز منشأ و مأخذ این همه گفتگوها و بدبختی‌ها شده است و آن اشکالاتی است که برای ما عملاً در اعزام قوا برای حفظ امنیت و جلوگیری از اغتشاش در نقاط مختلفه کشور پیش آمده است. در صورتی که چنین اشکالی اساساً نبایستی از اول پیش می‌آمد. همه آقایان می‌دانند که اقامت قشون متفقین ما در خاک ما مطابق نص صریح عهدنامه سه‌گانه حکم اشغال خاک ما را ندارد (صحیح است) ما برای احتیاج متفقین خودمات قبول نمودیم که همه‌طور کمک به آنها بکنیم که بر دشمن عمومی خودمات فایق آیند و آنچه را که عهده‌دار بودیم با نهایت صمیمیت نمودیم و الحمدلله به مقصود هم رسیدیم (صحیح است) در این صورت من نمی‌دانم که چرا از اول می‌بایستی دولت ایران برای اعزام قوای نظامی یا قوای تأمینه به یک نقطه دیگر از خاک خود آزاد نباشد. ما در خاک خودمان هستیم قشون متفقین ما که در خاک ما با اجازه ما برای مدت معین اقامت دارند قشون دول دو دسته هستند (صحیح است) پس چرا بایستی بودن قشون ما در ولایاتی که آنها مهمان هستند برای آنها تولید نگرانی کند و رفتن قوای ما بدان نقاط محتاج به اجازه یا اطلاع قبلی باشد. بنده که این موضوع را اصولاً نپسندیدم و نمی‌دانم چرا این سابقه پیدا شده اگر در بحران جنگ تصور می‌رفت که احتیاجات نظامی ایجاب چنین پیش‌بینی‌هایی را می‌کند امروز که الحمدلله جنگ تمام شده است دیگر تصور ادامه چنین وضعی هم مورد ندارد من به سفیر کبیر خودمان دستورالعمل دادم (یمین اسفندیاری - کدام سفیر کبیر؟) سفیر کبیر مسکو و لندن که بی‌مورد و بی‌فایده بودن اصل موضوع را مخصوصاً حالا که بایستی خاک ایران طبق عهدنامه تخلیه شود تذکر صریح داده و بخواهد که این سابقه غلط مرتفع شود یقین دارم با رسیدن چنین دستورالعملی نه آن که تنها مشکلات کنونی رفع خواهد شد بلکه زمینه‌ای هم برای حسن تفاهم و ایجاد یک صمیمیت کامل بین مأمورین طرفین خواهد بود (بعضی از نمایندگان - حسن تفاهم همیشه بوده است) که بالنتیجه در روابط عمومی دو کشور دوست نیز مؤثر می‌شود (صحیح است) بنده می‌خواهم این موضوع را نیز مسکوت نگذارم که در مذاکراتی که در هفته قبل با سفیر کبیر شوروی نمودم جواب‌هایی می‌شنیدم که خیلی باعث خرسندی کامل بنده بود و امیدوارم که تمام آنها نیز به زودی صورت وقوع یابد. یکی از آنها مثلاً موضوع سانسور بود که در مکاتبات و مخابرات معمول می‌کردند که دیدیم عملاً مرتفع شد به عقیده بنده اگر در قسمت‌های دیگر ما مطابق انتظار رفتار نشده آن را نبایستی از عدم صمیمیت بین دو کشور دوست دانست (صحیح است) بلکه این را فقط می‌باید از ترسیدن و یا دیر رسیدن این کارها تمام دانست بدیهی است هر چه زودتر این کارها تمام شود بیش‌تر در روابط دوستی بین دو کشور مؤثر خواهد بود (صحیح است) آقای آهی سفیر کبیر ما هم در جواب تلگراف‌ها و دستورالعمل‌هایی که در هر مورد به ایشان داده‌ام جواب می‌دهند که مذاکرات مفصل و مفیدی دو تشبید روابط دوستی بین دو کشور نموده‌اند و وعده داده‌اند شرح آن را در تلگراف جداگانه به من اطلاع دهند و این که در نتیجه مذاکرات این طور معلوم می‌شود که اولیای وزارت امور خارجه اطلاعات زیادتری را راجع به وقایع و پیشامدهای اخیر لازم دانسته‌اند و توضیحات بیش‌تری خواسته‌اند که البته در روشن نمودن اوضاع کمک می‌نماید. علاوه بر این مطالب حالا می‌خواهم خاطر محترم مجلس شورای ملی را به یک موضوع اصلی و مهم دیگری متوجه کنم و آن تقاضای مشارکت اپرا در تعیین طرز تخلیه خاک ایران می‌باشد، همه می‌دانیم که از تاریخ اعلام متارکه جنگ با ژاپن بر طبق پیمان سه‌گانه تا شش‌ماه بعد از آن خاک ایران بایستی
تماماً تخلیه شده باشد، هر چند من امیدوارم و همه آقایان هم می‌دانم این امید را دارند که این تخلیه زودتر عملی شود، (صحیح است) ولی لازم است که منافع و مصالح کشور ایران در طرز اجرای این تخلیه کاملاً ملحوظ و رعایت شود تا بتوانیم به موقع و از روی دقت وسایل لازم را تهیه نموده و موجبات رفاه و آسایش مردم را فراهم آوریم. علی‌هذا به سفیر کبیر خودمان در مسکو و همین طور به سفیر کبیر خودمان در لندن بر طبق فصل ششم پیمان سه‌گانه و ضمیمه اول آن که می‌گوید در هر کنفرانس که در پایان جنگ منعقد شود هیچ گونه مذاکره نمی‌شود که به منافع مستقیم ایران مرتبط باشد مگر آن که با دولت ایران مشاوره کنند دستورالعمل دادم، حالیه که قرار است در کنفرانس وزرای خارجه که در لندن تشکیل می‌شود طرز تخلیه ایران گفتگو شود تخلیه خیر طرز تخلیه لازم است که نماینده ایران هم در این کنفرانس شرکت نماید تا مقررات اجرای تخلیه موافق مصالح کشور ایران تعیین بشود (صحیح است) و امیدواریم که با صمیمیت و دوستی که بین ما و متفقین ما وجود دارد تقاضای مشروع نموده است با حسن نظر تمام قبول شود. هر چند ما با دولت آمریکا عهدنامه نداریم ولی نظر به کمال علاقه‌ای که دولت آمریکا در این گونه مسائل دارد و در کنفرانس هم شرکت دارد این تقاضای دولت را نیز تلگرافاً به اطلاع و استحضار اولیای دولت آمریکا رسانیدم. این بود اطلاعاتی که لازم دانستم به عرض مجلس شورای ملی برسانم، امیدواری من این است که در آتیه نزدیکی مطالب بهتری را به عرض برسانم. (صحیح است - احسنت)
۳ - طرح لایحه دو دوازدهم بودجه مرداد و شهریور
رئیس - دستور لایحه بودجه است در جلسه قبل پیشنهاد کفایت مذاکرات شد و حالا بایستی رأی بگیریم به کفایت مذاکرات آقایانی که با کفایت مذاکرات موافقند قیام نمایند.
(جمعی برخاستند)
رئیس - اکثریت است (بعضی از نمایندگان - مشکوک است آقا با ورقه باید رأی گرفت)
هاشمی - بنده شمردم ۵۷ نفر رأی داده بودند.
تهرانچی - اگر شماره رأی مشکوک شد باید با ورقه رأی گرفت.
مسعودی - مشکوک نیست
محمد طباطبایی - مشکوک نیست، تشخیص با هیئت رئیسه است.
رئیس - عرض می‌کنم ۲ نفر از آقایان هیئت رئیسه شمردند عده موافقین ۵۷ نفر است. بنابراین اکثریت است پیشنهاد آقای تهرانچی.
هاشمی - پیشنهاد آقای تهرانچی چون مربوط به اصل لایحه و حذف یک ماه است از این جهت مقدم است.
(به شرح زیر خوانده شد)
پیشنهاد می‌کنم شهریور ماه و قسمت ۴ از ماده حذف گردد.
محمد طباطبایی - پیشنهاد حذف است در موقع رأی باید تجزیه کرد.
تهرانچی - بنده این پیشنهاد را کردم بیش‌تر این که عرایضی که داشتم به عرض آقایان برسانم بنده اصلاً با طرح این لایحه مخالف بودم و حالا هم هستم زیرا معتقدم طبق سوابقی که در تمام دنیا معمول بوده و در مجلس شورای ملی هم همیشه محترم بوده اصولاً دولتی تا رأی اعتماد نمی‌گرفت حق دادن هیچ گونه لایحه نداشت (بعضی از نمایندگان - حق دادن لایحه که دارد) بله حق دادن داشت ولی مطرح نمی‌شد تا رأی اعتماد بگیرد این عقیده بنده است و در وهله اول هم عرض کردم متأسفانه از طرف آقای رئیس یا از طرف مجلس شورای ملی چون آقای رئیس خیلیی معتقدند که قضایا را با رأی مجلس حل و عقد بفرمایند و بنده معتقدم که ایشان یک اختیاراتی دارند که شخصاً می‌توانند در این قبیل قضایا تصمیم بگیرند و قضاوت بفرمایند و اگر جزئیات را بخواهند با رأی مجلس باشد این تولید اشکال می‌کند به هر حال این را هم برای مجلس واگذار کردند ولی متأسفانه عقیده بنده موافق رأی مجلس واقع نشد و وارد این موضوع شدند که به عقیده بنده خلاف است (بعضی از نمایندگان نیست) بنده عرض کردم که با طرح لایحه مخالفم چه رسد با خودش این بود که این پیشنهاد را کردم برای این که عرایضی که داردم به عرض برسانم البته آقایان هم اجازه خواهند داد که بنده مختصری عرایض خودم را عرض کنم (بفرمایید آقا) چون لایحه مالی است و مطرح است البته می‌شود روی این لایحه در قضایای دیگر هم بحث کردم بنده بدواً خواستم تشکر کنم از آقای وزیر امور خارجه دولت متفق ما انگلستان راجع به لطفی که فرموده بودند راجع به خروج قوای متفقین از ایران و همچنین مخصوصاً تشکر کنم بنده از طرف ملت ایران از وزیر امور خارجه سابق انگلستان (آقای ایدن) که ایشان هم تأیید بیاناتی در مجلس میعوثان انگلستان نموده‌اند (بعضی از نمایندگان - این اصل قرارداد است آقا) بله بر اصل قرارداد است و چیز فوق‌العاده نیست ولی متشکریم که متفق ما در این است تأکید و تأیید دارند و ضمناً هم اظهار رضایت فرمودند از همراهی‌ها و مساعدت‌هایی که دولت و ملت ایران در موافقیت این جنگ با متفقین خود نموده‌اند البته بنده قطع دارم که همسایه دیگر ما دولت شوروی هم البته این طور بیانات قطعاً فرموده‌اند ولی چون آنها مثل مجلس مبعوثان انگلستان مجلس ندارند که در آنجا صحبت شود محتمل است که در آنجا هم یک مذاکراتی در این خصوص شده باشد که اخبارش بعداً به ما برسد و البته قطعی است که متفقین منظور از آمدن قشونشان به ایران فقط برای خاتمه جنگ بود و امیدواریم که به زودی عمل تخلیه را همین طور که مشغول هستند و شروع کرده‌اند انجام بدهند اما بنده ایرادی هم به آقای وزیر امور خارجه دارم یعنی آن یادداشتی را که راجع به تخلیه تهران قبول کرده بودند و درج کرده بودند بنده تعجب کردم چون تهران از مناطق اشغالی به هیچ وجه (جمعی از نمایندگان - هیچ جای ایران منطقه اشغالی نبوده) (محمد طباطبایی - یعنی تهران نباید آمده باشند) یعنی تهران اصلاً نباید آمده باشند حتی بنده خاطرم است اولین وهله که قشون متفقین ما از حدود معین خارج شدند و طرف تهران آمدند مورد اعتراض شدند در مجلس متنها گفتند که اینها برای ارتباط با هم می‌روند و می‌آیند پس این آمدن تهران رسمیت نداشت و نمی‌باید اساساً این را رسمیت داده به عقیده بنده و ما تخلیه ایران را می‌خواهیم که شروع شود نه این که یک یادداشتی برای تخلیه تهران بگیرند و دل مردم را خوش کننداین راجع به این قسمت عرض می‌کنم در مباحثاتی که در جلسه گذشته شد آقای تجدد طباطبایی تفسیری راجع به قانون اساسی فرمودند که البته به عقیده بنده هر فرد از افراد وکلا موظفند که جوابی به این بیانات بدهند برای این که تمام مشروطیت یعنی آن خون‌هایی که ریخته شد و نداکاری‌هایی که شد برای این بود که اصول مشروطیت و حقوق مجلس طبق قانون اساسی محفوظ بماند و ایشان به عقیده بنده در معنای آن ماده ۴۶ یک قدری اشتباه فرمودند. بنده در ضمن این عرض را همه بکنم خاطرم هست که یک وقتی مرحوم داور وزیر مالیه بود یکی از وکلا بحث می‌کرد که بایستی بیش‌تر از مردم مالیات گرفت. ایشان گفتند به جای امیدواری است وکیلی که باید همیشه نسبت به کم گرفتن مالیات با دولت طرف بشود حالا من می‌بینم که دولت می‌خواهد کم بگیرد و وکیل می‌گوید بیش‌تر بگیرید.
حالا این اصل را هم در جلسه گذشته بنده دیدم مجلس شورای ملی حقوقی را که دارد تضعیف می‌کند من این اصل را ندیده بودم عرض کنم بنده فقط اصل ۴۶ قانون اساسی را یادداشت کرده‌ام البته اصول دیگری هم هست ولی من نمی‌خواهم وقت آقایان را زیاد بگیرم اصل ۴۶ همان است که آقا خواندند و بنده هم می‌خوانم.
اصل ۴۶ - عزل و نصب وزرا به موجب فرمان همایون پادشاه است. فرمان غیر از تعیین است آقا تمام قضات شما را فرمانش را شاه می‌دهند ولی تعیینش را اعلیحضرت نمی‌کنند من از اعلیحضرت همایونی نهایت درجه تشکر می‌کنم که با این افکاری که می‌بینند باز معلوم می‌شود پادشاهی هستند فوق‌العاده مقید به مشروطیت و همین طور هم هست زیرا ایشان تا وقتی که تمایل را نخواهند اصلاً اقدام نمی‌فرمایند و این روش ایشان حقیقه مورد تشکر است مخصوصاً با این بیان آفا اگر ما این افکار را داشته باشیم و اعلیحضرت بخواهند این طور که شما می‌فرمایید که عزلش و تعیینش و نصبش با مجلس نیست و حتی رأی اعتماد هم لازم ندارد پس دیگر مجلس لازم نیست اصلاً مجلس دیگر موضوع ندارد ولی این طور نیست و اشتباه است عرض کردم که تعیین فرق دارد با فرمان برای خیلی از اعضای سفرا و وزرا و قضات از یک مرتبه معینی بالا فرمان صادر می‌شود و حکم صادر می‌کنند منتها از یک مرتبه به بالا فرمان صادر می‌شود (ایرج اسکندری - همه قضات این طور است) وزرا را که نخست وزیر تعیین می‌کنند چون آقا استدلالی هستند عرض می‌کنم عزل و نصب وزرا با فرمان است.
ولی نخست وزیر که تعیین شد از طرف شاه باقیش را خود آقای نخست وزیر تعیین می‌کند و حتی ما می‌گوییم که هیچ کس نباید مداخله بکند و اگر بنا بود که عزل و نصب وزرا از طرف شاه باشد پس نخست وزیر هم که اختیاری ندارد در تعیین وزرا پس استدلال جنابعالی به عقیده بنده اشتباه است و تمام مشروطیت ایران برای حفظ این اصل بوده است و البته خودتان با آن بیان خوبی که دارید این را اصلاح خواهید فرمود عرض کنم که حالا البته این را هم نگفته نگذارم برای این که در قانون اساسی اصل دوم متمم قانون اساسی برای ۵ نفر از آقایان
علما عضویت قایل شده و این اصل اجرا نشده است پس این موضوع هم مخصوص این معنی را نمی‌دهد حالا بگذریم در صورتی که کاملاً این ماده می‌نویسد که در مجلس باید ۵ نفر از علما باشند و این ماده تا ابد هم لایتغیر است و تا حالا هم این کار شده است آقا خوب بود اجرای تمام مواد را می‌خواستند نه یک یا ۲ ماده را ضمناً بنده مختصری هم لازم می‌دانستم عرض کنم برای این که در این قسمت حرفی زده نشده است و این عقیده شخصی بنده است و راجع به اقلیت نیست راجع به ابستروکسیون و این که چرا آقایان ابستروکسیون کردند ابستروکسیون آقا برای رفتن یک دولتی نبوده و نیست (محمد طباطبایی - این خارج از موضوع است) چون بودجه مطرح است اجازه بفرمایید بنده عرضم را بکنم چون بودجه مملکت مطرح است این را بنده لازم می‌دانم به طور مختصر عرض کنم و اجازه هم می‌گیرم از مجلس و عرضم را می‌کنم اگر اجازه بفرمایید چون مقصود از ابستروکسیون خیال نکنید که ما برای یک دولتی که به مجلس معرفی شده ابستروکسیون کردیم دولت را ۵ نفر ۱۰ نفر مخالف از بین می‌برد دیگر ابستروکسیون لازم ندارد چه برسد به این که ۶۰ نفر ۵۰ نفر مخالف داشته باشد این برای این کار نبوده است بلکه برای مجلس بوده برای این بوده که یک اصلی را ما می‌خواستیم عوض کنیم و آن اصل چه بود؟ آقایان تصدیق می‌فرماییند که بعد از شهریور ۱۳۲۰ زمان امور را به مجلس در دست گرفت. غیر از این است و در این که حرفی نیست حالا ملاحظه بفرمایید که اوضاع ما چه حالی پیدا کرد این را بنده در دوره ۱۳ عرض کردم حالا هم عرض می‌کنم هر محاسنی که حکومت اعلیحضرت پهلوی داشت از دست دادیم و معایب را مضاعف کردیم و معایب دیگری هم بر آن اضافه کردیم (لنکرانی - محاسنی نداشت آقای تهرانچی چه محاسنی داشت؟) چرا داشت اجازه بفرمایید آقای لنکرانی باید منصف باشد بنده منصفم حالا وارد آن قسمت نمی‌شوم ولی این را هم نمی‌خواهم عرض کنم که یک بیوه زن، یک طفلی که ممیز باشد راضی از وضع حکومت شما نیست اعضا دوایر راضی نیستند یک فرد ایرانی راضی نیست (صحیح است) چرا این طور شده؟ علت این است که اکثریت حقیقی و تام و تمام مجلس در تعیین دولت‌ها نظر نداشته است. یک عده قلیلی همیشه این نظر را گرفته‌اند و رفته‌اند روی یک مقاصد و نظریات شخصی حکومت‌هایی را روی کار آورده‌اند نتیجه اینشده است که این وضع پیش آمده و الا به عقیده بنده همیشه مجلس شورای عالی اکثریت صالح داشته و دارد ولی منتها نمی‌گذاشتند و نگذاشتند ما می‌خواستیم این اصل را از بین ببریم ما می‌خواستیم یک دولتی روی کار بیاوریم که با نظر اکثریت صالح مجلس دولت را روی کار بیاوریم و اکثریت حقیقی مجلس زمان امور را در دست بگیرند که وضعیت گذشته دیگر تکرار نشود (صحیح است) آقای قوام‌السلطنه هم مخالف داشت ومخالفین ایشان هم عده قلیلی بودند و البته شخصیت و مقام ایشان ربطی به حالت فعلی نداشت و بالاخره مخالفین دولت را انداختند و ابستروکسیون هم لازم نداشت پس می‌خواستم عرض کنم که ابستروکسیون برای این کار نبود و دلایل دیگری هم دارد که جناب آقای دکتر مصدق در موقع خودش خواهند فرمود عرض کنم اما راجع به پرداخت‌های قبلی بنده لازم می‌دانم این را عرض کنم به طور مختصر که این برخلاف قانون است و دلایلش را هم می‌گذارم برای بعد ولی به عقیده بنده عمل‌کننده این کار برخلاف قانون و اصل و مشروطیت رفتار کرده است چیزی را که مجلس تصویب نکرده است نمی‌توانند پرداخت کنند محل اعتبار متحرک برای مخارج مصوبه است هیچ وقت مجلس حتی در دوره پهلوی هم راضی نبود که ۵۰ میلیون را بگذارند در دست دولت‌ها بدون تصویب آن وقت مجلس پولی پرداخت شود آن وقت حالا بیایند ۵۰ میلیون پول را بدون اجازه پرداخت کنند و با بیاناتی که آقای وزیر دارایی فرمودند در مجلس در ضمن بیاناتشان یک اشتباهی هم برای مردم تولید کردند و آن این بود که مجلس اگر می‌خواهد به اجزا دولت پول ندهد این را از اول ماه بگوید نه آخر ماه مجلس آقای پدر نمی‌خواهد به اجزا دولت پول ندهد که اول بگوید مجلس طرفدار آنها است و می‌گوید حقوق آنها هم کم است و باید به آنها پول داد و زیادتر هم داد ولی حرف ما این است که بدون تصویب مجلس چرا پرداخت می‌کنید؟ مجلس حاضر به تصویب است و با این فرمایش شما نمی‌توانید بین ملت و مجلس را تفرقه بیندازید (حاذقی - همچون نظری نداشتند) بسیار خوب باید مواظب فرمایشاتشان هم باشند که وقتی در روزنامه‌ها منعکس می‌شود و مخصوصاً در روزنامه‌هایی که عرایض اقلیت را درج نمی‌کنند و مطالب سایر آقایان را با یک آب و تابی درج می‌کنند و ملاحظه هم کرده‌اید که الحمدلله عده‌شان هم زیاد است کثرت‌لله امثالهم (خنده نمایندگان) اما راجع به این لایحه عرض کنم که بنده عرایض دیگری هم دارم و می‌گذارم برای بعد و مختصراً عرض می‌کنم چون قول داده بودم که مختصر عرض کنم تصویب این طور لوایح بنده حالا کار ندارم که قبل از رأی اعتماد لوایح مالی را نباید جلو بیندازند و حقوق اشخاصی را که نمی‌توانند بدهند پرداخت کنند اینها مربوط به رأی اعتماد نیست و خودش نشان می‌دهد که وضعیات چطور است ولی اصلاً با یک دوازدهم گذاراندن این برخلاف قانون اساسی است اصل ۹۶ متمم قانون اساسی را بنده می‌خوانم و از آقای طباطبایی هم استدعا می‌کنم توجه بفرمایند چون که آقا وقتی بیاناتی می‌فرمودند بنده دقت کردم دیدم این اصل هم هست.
اصل ۹۶ - میزان مالیات را هم ساله مجلس شورای عالی به اکثریت تصویب و تعیین خواهد نمود این یعنی چه؟ یعنی همان بودجه و پیش‌بینی عواید که باید با تصویب مجلس باشد و مجلس بدون پیش‌بینی عواید چطور می‌تواند اجازه خرج بدهد بنده تعجب می‌کنم هنوز بودجه به مجلس نیامده آن وقت هر یک دوازدهم یک دوازدهم چه قاعده‌ای است! آقایان شما که در کارهای شخصی خودتان خرج و دخل‌تان را تطبیق می‌کنید تا همیشه خرجتان با عوایدتان تعادل بکند در بودجه مملکتی چرا این ملاحظه را نمی‌کنید من این اعتراض را دارم بنده عرض می‌کنم که قوانینی که از مجلس شورای ملی می‌گذارد، این مالیات‌های سنگینی که از اول به غلط به اسم مالیات جنگی وضع شده این مملکت را که وارد جنگ نبود اینها تمام برای اختلال امور مالی این مملکت بود این برای ازدیاد عواید مالیه نبود بلکه مقصودشان این بود که مالیه مملکت را از بین ببرند مالیه ما مورد حسادت واقع شده بود زیرا بهترین مالیه‌های دنیا بود قرضی نداشتیم عواید سرشاری هم داشتیم اداره هم می‌شد آن وقت این مالیات سنگین را به اسم مالیات جنگی به ما تحمیل کردند، هنوز مملکت ما به کسی اعلان جنگ نداده بود ما با کسی جنگ نداشتیم اعلان جنگ دادیم ولی وارد جنگ نشدیم.
ولی اینها برای این آوردند که سنگ بزرگ علامت نزدن است وقتی مالیات بی‌موضوع وضع شد یعنی بیش‌تر از قدرت و استطاعت مالی اشخاص وضع شد دیگر هیچ وصول نمی‌شود و وضعیتی نظیر وضعیت فعلی پیش می‌آید اوضاع هرج و مرج مملکت مقروض که حتی دولت‌ها نتوانند مالیات‌هایی را هم که مطابق قانون مالیه تصویب شده وصول بکنند و بعد خرجش را هم یک دوازدهم بگذرانند باید دولت هر سال عواید خودش را پیش‌بینی بکند و مجلس بهش رأی اعتماد بدهد و ببیند آیا تمام آن مالیات مورد لزوم است اگر زیاد است کم بکند و اگر کم است زیاد بنماید ما اگر علاقه داشته باشیم (البته علاقه داریم) اول باید توجه داشته باشیم که از چه محل عواید داریم در این مدتی که بنده اینجا بودم بنده یک سال و خورده کسالت غیبت داشتم در این مدتی که بودم هیچ کس نپرسید که از کجا و چه محلی و چه عوایدی می‌خواهید این پول‌ها را بپردازید این راه‌های وزیر مالیه چون محلی که ندارد بودجه را که نیاوردید که ما ببینیم اینجا می‌رسد یا نمی‌رسد عواید دارد و یا ندارد اگر عوایدی دارد تکافو می‌کند یا نمی‌کند هی یک دوازدهم و این دفعه آخر هم که دو دوازدهم آوردید و با این که کمیسیون بودجه هم تصویب نکرده اعتبار داده نشده بنده اصولاً چون با آوردن و مطرح شدن چنین لایحه مخالف بودم پیشنهاد خودم را پس می‌گیرم بنده اساساً با طرح لایحه مخالفم چون با دولت اصلاً مخالفم نه این که با پرداخت حقوق کارمندان مخالف باشم بلکه من و رفقای بنده از همه بیش‌تر علاقمند هستیم که حقوق اعضا دوایر دولتی زودتر از همه داده شود ولی به دولتی که اکثریت ندارد اعتبار مالی نخواهیم داد.
محمد طباطبایی - اجازه می‌فرمایید؟
وزیر امور خارجه - (آقای سپهبدی) آقای تهرانچی بنده هیچ موضوع تخلیه تهران را پیش نیاوردم و اظهاری نکردم...
تهرانچی - در روزنامه‌ها اعلان کردید.
وزیر خارجه - اعلان در روزنامه هم گزارشی بود که به ما داده بودند از ما خواستند من نوشتم هیچ چیزی غیر از این نبود الان هم هیچ حرفی نزدم هیچ چیزی غیر از این نبود الان هم هیچ حرفی نزدم.
رئیس - آقای طباطبایی بفرمایید اخطار نظامنامه دارید؟
وزیر دارایی (آقای بدر) - اجازه می‌فرمایید؟
رئیس - بفرمایید.
وزیر دارایی - عرض کنم راجع به قانونی بودن یا قانونی نبودن این پرداخت بنده در یکی دو جلسه قبل عرض کردم اعتباری به اسم گردان برای دولت در ادوار مختلفه گذشته و هر سال تأیید شده و آن اعتبار برای تنظیم پرداخت بوده و هیچ حد و حصری هم برای آن معلوم نشده.
تهرانچی - برای پرداخت‌های مصوبه.
وزیر دارایی - نوشته است برای تنظیم پرداخت‌ها به این دلیل بنده هیچ خلاف قانونی نمی‌بینم و این هم
معمول بوده و از آن تاریخی که این اعتبار تصویب شده الی حال خیلی خرج‌ها بوده که داده شد...
تهرانچی - بی‌تصویب نبوده.
رئیس - آقا اجازه بدهید حرفشان را بزنند.
وزیر دارایی - بی‌تصویب هم داده شده اجازه بدهید صورتش را عرض کنم...
تهرانچی - هیچ وقت نبوده این برخلاف قانون مشروطیت است.
وزیر دارایی - و اما این که راجع به اعضا و کارمندان دولت فرمودید این را عرض کردم وقتی مملکت و دولت تعهد خرجی را می‌کند باید ایفا کند وقتی شما یک عده را نگه می‌دارید و مستخدم دولت هستند و باید حقوق بگیرند در آخر هر ماه باید حقوقشان داده شود مگر آن که یک مؤسسه یا بنگاه یا عده را مجلس منحل بکند بودجه‌اش را هم منحل بکند و بگیرید خیر از جزء بودجه خارج است آن وقت (تهرانچی - مجلس هیچ وقت آقا چنین کاری را نمی‌کند) حق حقوق گرفتن ندارند ولی وقتی که یک نفر مستخدم سی روز خدمت کرد بر عهده دولت است که در آخر ماه آن را معطل نگه ندارد (فریور - با تصویب مجلس) (تهرانچی - یا تصویب مجلس) عرض کردم هیچ نظر بنده هم نبوده که برخلاف قانون رفتار کنم عرض کردم مخارج تعهد شده را باید پرداخت (تهرانچی - با اجازه مجلس)
مهندس فریور - اگر تصویب مجلس نبوده نباید تعهد شود.
وزیر دارایی - این هم راجع به این قسمت و به طور کلی این طور نمی‌شود که در این سال تمام وضعیتی که از سال قبل بوده به هم بزنید همیشه دولت و دستگاه‌های دولت کار خودش را می‌کرده است مگر این که قانونی گذرانده باشد که از بین ببرد. یعنی قانونی گذشته باشد که این دستگاه منحل بشود و بیست سال هم بود که بودجه هر سال قبلاً تصویب می‌شد و این از بعد از شهریور بود که این صورت فعلی درآمد که تا به حال بودجه تصویب نشده و فقط یک بودجه سال ۱۳۲۲ تصویب شده و بعداً هم تصویب نشده و این هم که می‌فرمایید بودجه را ندیده‌ام هفت ماه قبل بودجه به مجلس آمده اگر بودجه نیامده بود حق بود که این حرف را بفرمایید درآمد هم در همان بودجه پیش‌بینی شده اگر توجه بفرمایید تقصیر دولت نیست دولت وقت بودجه را فرستاده (مهندس فریور - صورت ریزش نیامده) (تهرانچی - چهار دیواری چه فایده دارد) عایدات هم پیش‌بینی شده (تهرانچی - باید به تصویب مجلس برسد) بسیار خوب این مربوط به مجلس است با دولت نیست بنا بر این عواید پیش‌بینی شده و طبق قانون اساسی بودجه در موقعش فرستاده شده و اگر در مجلس تصویب نشده ایرادی به دولت نیست مربوط به خود مجلس است.
تهرانچی - بنده دولتی نمی‌شناسم.
رئیس - بگذارید صحبت‌شان را بکنند سؤال و جواب که نیست.
معدل - این که وضع مجلس نیست.
مهندس فریور - آقا زبانتان بیش‌تر باز بود آقای معدلی بلبلی می‌خواندند.
معدل - باید نظامنامه اجرا بشود.
مهندس فریور - این تکلیف شما نیست تکلیف رئیس است به تو مربوط نیست.
وزیر دارایی - اما راجع به پیشنهادی که فرموده بودید که راجع به آن صحبت فرمودید.
چند نفر از نمایندگان - آن را پس گرفتند.
وزیر دارایی - پس گرفتند؟ بسیار خوب پس عرضی ندارم.
رئیس - آقای طباطبایی
محمد طباطبایی - آقای تهرانچی اولاً فرمودند که سابقه محترم است سابقه را باید احترام کرد و در عین این که معتقد به این مطلب هستند نظامنامه مجلس را که قانون است رعایت نمی‌فرمایند پیشنهادی که فرموده بودید پیشنهاد حذف بود یعنی تجزیه تجزیه ماده و آن قسمتی که مورد نظر آقا بود در موقع رأی تکلیفش معلوم می‌شد و احتیاج به توضیح نداشت حالا توضیح هم خواستید بدهید ماده ۶۳ می‌گوید که پیشنهاد دهنده باید در اطراف پیشنهاد خودش خیلی مختصر صحبت کند. آقا تمام وقت مجلس را گرفتید و من نمی‌دانم با این روشی که ما داریم آن وقت چطور دعوی این را می‌کنیم که آدم منظمی هستیم و سابقه را هم باید محترم داشت فرمودید که من مشروطیت را تضعیف کردم چرا؟ برای این که در قانون اساسی و متمم آن کلمه از پروگرام و رأی اعتماد و این تشریفات نیست حالا هم این را تکرار می‌کنم اغلب مردم سواد دارند می‌روند قانون اساسی را که یک کلمه راجع به این موضوع در آن نیست می‌خوانند و مطالعه می‌کنند امروز هم آقای هاشمی که در کارهای مجله و قوانین مجلس دخالت دارند در خارج به من فرمودند که مراجعه کردیم دولت‌هایی که در ادوار اولیه مشروطیت به مجلس می‌آمدند اصلاً پروگرام نمی‌آوردند (یکی از نمایندگان - تا زمان ناصرالملک) این را فرمودند که من چون این بیان صریح را عرض می‌کنم مشروطیت را تضعیف کرده‌ام اما خودتان فرمودید که پس از استعفای رضا شاه اوضاع به مجلس سپرده شد و این اندازه فجیع و بد شد حالا این تضعیف مشروطیت است یا آن که بنده عرض کردم؟
تهرانچی - عتلش را هم گفتم.
محمد طباطبایی - ... عتلش هر چه می‌خواهد باشد وقتی که آقا به این معنی اعتراف کردید یعنی خدا نکرده مجلس شورای ملی قدرت ندارد که امور مملکت را در دست بگیرد (تهرانچی - این نظر من نبود) این هم برخلاف قانون است شما که صحبت می‌کردید بنده هیچ نگفتم حالا طاقت شنیدن جوابش را هم ندارید و وسط حرف من حرف می‌زنید این هم که می‌گویید بدون اجازه مجلس پرداخت شده این طور نیست اگر این طور نیست اگر مجلس حاضر بود و تصویب می‌کرد تمام مردم مملکت می‌دانند که مجلس تعطیل بود آخر مجلسی باید باشد که مطرح بشود ولو تصویب هم نکند ول این همه پیشنهاد باران هم بکنید و دو ماه هم معطلش بکنید و بگویید مجلس حاضر است و ما داریم صحبت می‌کنیم اما اصلاً وقتی مجلس نیست چطور مجلس حاضر است که تصویب بکند؟
رئیس - راجع به دفاع حرف نزنید.
محمد طباطبایی - راجع به دفاع است بنده دارم دفاع می‌کنم اما راجع به دولت باز مکرر فرمودند که دولت را نمی‌شناسم اصل ۴۶ متمم قانون اساسی را شما خوانده‌اید حق شاه است که دولت را باید انتخاب بکند مطابق قانون اساسی دولت دولتی است قانونی شما خودتان می‌گویید من دولت را نمی‌شناسم نمی‌دانم چطور آدمی هستید یک اشکالی هم تذکر دادند که این پرداخت‌ها از کجا باید بشود؟ آقا از همان مالیات‌هایی که به مجلس تصویب کرده است. مالیات تصویب شده است دولت باید برود وصول کند. در اواخر هر سال یعنی آخر اسفند مطابق قانون باید جمع و خرج را دولت تعدیل بکند یعنی بگوید آن قدر من عایدات دارم آن قدر هم مخارج دارم و از تصویب بگذراند عایدات که جایش محفوظ است متأسفانه دولت زورش به اشخاصی که میلیون‌ها باید مالیات بدهند نمی‌رسد (صحیح است) (حاذقی - باید برسد) یعنی ما باید پشتیبان دولت باشیم دولت بایستی مالیات را از میلیونرها بگیرد و خرج این مملکت بکند ودلت را این شکل ضعیفش نکنید که من دولت را نمی‌شناسم. چرا؟ برای این که برنامه نیاورده. آقا برنامه، رأی اعتماد و اینها تشریفات است.
دکتر رادمنش - پس بفرمایید مجلس هم تشریفات است.
محمد طباطبایی - ... این هم حرف آقا که دکتر است (خنده نمایندگان) (رنگ رئیس)
دکتر رادمنش - یعنی به عقیده بنده جنابعالی مجلس هم تشریفات است.
محمد طباطبایی - چرا فهم از من یاد نمی‌گیرید خلاصه این است که از مقام ریاست تقاضا می‌کنم که نظامنامه را برای حفظ مشروطیت و مجلس رعایت بفرمایند و صدی صد نظامنامه را از لحاظ حفظ آبروی مجلس از لحاظ حفظ حیثیت مملکت باید رعایت بفرمایید و به احدی اجازه ندهید که از حدود خودش خارج بشود. تمام این تشنجات، تمام این بدبختی‌ها اکثراً اگر ادعا نکنم صد در صد هشتاد درصد مولود بی‌نظمی مجلس است و این وظیفه آنهاست که باید حفظ کند.
دکتر زنگنه - بنده اخطار نظامنامه‌ای داشتم.
رئیس - بفرمایید.
دکتر زنگنه - بنده فقط می‌خواستم از جناب آقای رئیس سؤال کنم که آقای طباطبایی در اینجا به چه عنوان صحبت کردند (محمد طباطبایی - آقای دکتر طبق ماده ۱۰۹ که آقای تهرانچی اسم از من بردند)
مهندس فریور - حالا چرا وسط حرف ایشان حرف می‌زنید؟ (خنده نمایندگان) (ایرج اسکندری - آقای طباطبایی متکلم وحده هستند)
رئیس - پیشنهادی از آقای نقابت و آقای هاشمی رسیده است.
هاشمی - اجازه می‌فرمایید؟ بنده توضیحش را بدهم؟
رئیس - بفرمایید.
بعضی از نمایندگان - اول بخوانید
هاشمی - قبلاً خوانده شد مقدمه عرض کنم اگر خیلی معتقد به حفظ اصول نظم مجلس نبودم الان علت تمام این تشنجات مملکت را توضیح می‌دادم و الان هم وقت گذشته
اما موضوع پیشنهاد این همان پیشنهادی است که در دو سه جلسه قبل آقای نقابت به عنوان مخالف برای این که در ذیل این پیشنهاد راجع به ساختمان‌های فرهنگی است مطابق اعبتار بودجه سال ۱۳۲۴ بعداً هم جناب آقای وزیر دارایی قبول کردند بنده به آقای نقابت نوشتم که اگر اجازه بفرمایید که من اصلاحی در آن پیشنهاد بکنم این پیشنهاد را که پیشتر دست فرهنگ را در امور آموزشی باز می‌کند بنده هم امضا می‌کنم آقای نقابت این اجازه را دادند از این جهت همین پیشنهاد آقای نقابت را با اصلاح یک کلمه فقط بنده هم امضا کردم حالا می‌خواهم پیشنهاد ذیل را به عنوان تبصره متمم تقدیم می‌کنم.
تبصره - هزینه ساختمانی فرهنگ و آموزشگاه‌های شهرستان‌های مرکز در حدود بودجه پیشنهادی سال ۱۳۲۴ با تصویب هیئت دولت پرداخته خواهد شد.
در پیشنهاد آقای نقابت فقط دبستان‌ها بود لفظ آموزشگاه که باشد تمام‌تر است در نواحی جنوب دولت محتاج به یک دانش‌سراهای مقدماتی شبانه‌روزی است که در آن از نواحی جنوب داوطلبان آموزگاری بیابند تحصیل بکنند و در منطقه بد آب و هوایی که محل نشو و نمای خود آنهاست مراجعت کنند الان بسیار سخت است موضوع آموزگاران و فرستادن آموزگار برای دبستان‌هایی مثلاً عباسی و بوشهر و امثال آنها می‌روند و مبتلا به مالاریا می‌شوند و جوانی خودشان را در آن راه می‌گذرانند با این که اعتبار آن پیش‌بینی شده بود در بودجه نظر به این که یک دوازدهم و دو دوازدهم تصویب شد بودجه رفته است در کمیسیون مانده است سال فرهنگی در سی هم از فردا شروع می‌شود یعنی از نیمه شهریور شروع می‌شود باید کاری بشود که به تأخیر نیفتد اگر این را قبول بفرمایید آقای وزیر دارایی ممکن است که فرهنگ ما در این شش ماه آخر سال به کارهایی که نرسیده است برسد و اقداماتی را که در سال گذشته موفق نشده توفیق انجام آن را پیدا کند.
دکتر معظمی - اجازه می‌فرمایید؟
رئیس - آقای دهستانی مخالف پیشنهاد هستید؟
دهستانی - بلی مخالف هستم.
رئیس - آقا عضو کمیسیون هستید؟
دکتر معظمی - بنده هم هستم.
رئیس - بفرمایید.
دکتر معظمی - عرض کنم پیشنهادی که آقای هاشمی فرمودند بسیار پیشنهاد حسابی و کافی است ولی بنده می‌خواستم در هر حال این موضوع را تکمیل کرده باشم بنده هم یک پیشنهادی داده بودم که هم مورد احتیاج وزارت فرهنگ و هم مورد احتیاج دانشگاه و هم مورد احتیاج وزارت بهداری و هم مورد احتیاج تمام حوزه‌های انتخابیه آقایان نمایندگان است که نظر دارند فرهنگ در حوزه‌شان پیشرفت کرده باشد همین طور وزرات بهداری اگر جنابعالی هم این را امضا بفرمایید تصور می‌کنم مفیدتر باشد بنده این طور اصلاح کردم و گمان می‌کنم اگر این طور اصلاح شود مفیدتر است.
وزارت دارایی مجاز است اضافه اعتباری را که در بودجه سال ۱۳۲۴ کل کشور برای وزارت بهداری و وزارت فرهنگ و دانشگاه منظور شد مطابق ریز بودجه که وزارت فرهنگ با موافقت وزارت دارایی تهیه و تنظیم می‌نماید پرداخت نماید.
این قسمت اجازه خواهد داد به وزارت دارایی که این اعتبارات را که پیش‌بینی شده است برای ساختمان‌های آموزشگاه‌ها بپردازد و همچنین به وزارت بهداری اجازه می‌دهد که بیمارستان‌هایی را که تهیه کرده است بدهد و همین طور به دانشگاه (دکتر معاون - بسیار پیشنهاد خوبی است)
هاشمی - بنده هم موافقم این پیشنهاد را امضا می‌کنم.
وزیر دارایی - بنده قبول می‌کنم این پیشنهاد را
دهستانی - بنده هم در این زمینه پیشنهادی دارم پیشنهاد بنده را هم مطالعه بفرمایید بنده عرض می‌کنم این اعتراض نیست که بنده عضو کمیسیون هستم یا نیستم (اظهار شد عده کافی نیست) تمنا می‌کنم که پیشنهاد بنده را هم مطالعه بفرمایید.
مهندس فریور - وقتی که به فوریت رأی می‌دهید بهتر از این نمی‌شود (اظهار شد عده کافی شد.)
دهستانی - من تعجب می‌کنم از آنان که می‌فرمایید عضو کمیسیون هستید یا نیستید اصلاً لایحه که به کمیسیون نرفته است که می‌فرمایید عضو کمیسیون هستید یا نیستید.
دکتر کشاورز - عده کافی نیست.
موقع و دستور جلسه بعد ختم جلسه یک نفر از نمایندگان - ختم جلسه
رئیس - جلسه را ختم می‌کنیم و جلسه آینده روز یکشنبه ۱۸ شهریور ساعت ۹ صبح
مجلس یک ساعت و ربع بعد از ظهر ختم شد
رئیس مجلس شورای ملی - سید محمدصادق طباطبایی
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
اخبار مجلس
گزارش کمیسیون عرایض و مرخصی
کمیسیون عرایض و مرخصی در این هفته روزهای یکشنبه ۱۱ و ۱۶ و پنجشنبه ۱۵ و ۶ و ۲۴ برپاست آقای محمدعلی امام جمعه (شیراز) و سایر آقایان در ساعت (۸) صبح تشکیل و به تعداد ۳۲۶ برگ عرایض رسیدگی و به وزارتخانه‌های مربوطه رجوع شد ضمناً ۷۱ پاسخ‌نامه مرجوعات مجلس که از وزارتخانه‌ها رسیده بود از اداره دبیرخانه قانونگذاری برای رفع نگرانی به متظلمین ابلاغ گردید.
از طرف رئیس اداره دبیرخانه مجلس شورای ملی
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
سؤالات نمایندگان
مقام ریاست مجلس شورای ملی
خواهشمند است مقرر فرمایید سؤال ذیل به جناب آقای وزیر امور خارجه ابلاغ و از ایشان خواسته شود برای پاسخ دادن به آن در جلسه مجلس حضور یابند.
سؤال - مفاد یادداشت یا یادداشت‌هایی که به مناسبت وقایع و نگرانی‌های اخیر در مناطق شمالی و شرقی و شمال غرب به دول متفق داده شده چه بوده و برای برطرف کردن جریانات مزبور چه اقدامات رسمی از طرف وزارت امور خارجه به عمل آمده و تاکنون به چه نتیجه رسیده است.
دکتر کیان
ریاست محترم مجلس شورای ملی
از قرار اطلاع وزارت دارایی در نظر دارند معاملات هنگفتی با آمریکایی‌ها بنمایند تمنا می‌شود از دولت بخواهند مجلس شورای ملی را از جریان امر مستحضر داشته بدون اطلاع مجلس اقدامی ننمایند. به امضای ۸ نفر از نمایندگان
ریاست محترم مجلس
متمنی است دستور فرمایید در اولین جلسه آقای نخست‌وزیر در مجلس حاضر شده و نسبت به سؤال زیر توضیحات کافی به عرض مجلس شورای ملی برسانند. کمیته خاورمیانه و کشور آمریکا سال گذشته اجازه داده‌اند که چهار صد کامیون به ایران وارد شده و تحت نظارت دولت با سودی صدی پنجاه به مصرف‌کننده فروخته شود.
سازمان اقتصادی در کابینه آقای بیات کامیون‌ها را که مدتی در گمرک توقیف بوده به چهار نفر واگذار کرده و آنها هم با سود صدی سیصد در بازار به افراد متفرقه فروخته‌اند و از این راه به چهار نفر واگذار کرده و آنها هر کامیون را به سه و چهار برابر فروخته‌اند و این راه بالغ بر چهل میلیون ریال به خزانه ضرر وارد شده و به جیب چهار نفر استفاده‌جو رفته است.
سیف‌پور فاطمی
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
تصویب‌نامه
وزارت بازرگانی و پیشه و هنر
هیئت وزیران در جلسه دوازدهم شهریور ماه ۱۳۲۴ بنا به پیشنهاد شماره ۴۹۸۹ ر ۷۵۰۶۱ وزارت بازرگانی و پیشه و هنر تصویب نمودند حق علامت‌گذاری به اوزان و مقیاس‌هایی که اشخاص یا مؤسسات به اجازه تبصره یک از ماده اول نظامنامه اجرای قانون اوزان و مقیاس‌ها مصوبه ۱۷ اسفند ۱۳۱۱ تهیه می‌نمایند و یا اوزان و مقیاس‌های خارجی که در کشور موجود و یا وارد شود به شرح زیر دریافت گردد.
تصویب‌نامه در دفتر نخست وزیر است.
م - ۴۱۳۰ نخست وزیر