مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۵ خرداد ۱۳۳۳ نشست ۱۹
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری هجدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره
شنبه ماه ۱۳۳۴
سال یازدهم
شماره مسلسل
دوره هجدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۱۸
جلسه: ۱۹
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز سه‌شنبه یازدهم خرداد ماه ۱۳۳۳
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت مجلس
۲- بیانات قبل از دستور - آقایان، فرود، مهندس اردبیلی- نورالدین امامی
۳- تقدیم شش فقره لایحه به وسیله آقای وزیر دارایی
۴- تقدیم یک فقره سؤال به وسیله آقای درخشش
۵- سؤال آقای خلعتبری راجع به برنج و جواب آقای وزیر اقتصاد ملی
۶- طرح لایحه راجع به مرجع رسیدگی به جرایم سارقین مسلح
۷- معرفی آقای دکتر رضا صحت به معاونت وزارت کار به وسیله آقای وزیر کشاورزی
۸- قرائت گزارش انتخاب دوازده نفر از شعب جهت عضویت کمیسیون همکاری مجلسین
۹- تقدیم یک فقره سؤال به وسیله آقای مهندس جفرودی
۱۰- تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
مجلس یک ساعت و سه ربع قبل از ظهر به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید.
۱- تصویب صورت مجلس
رئیس- صورت غائبین جلسه قبل قرائت میشود
(به شرح زیر قرائت شد)
غائبین با اجازه آقایان: کیکاوسی. سنندجی. برومند
غائبین بیاجازه آقایان: کینژاد. سلطانی. نقابت. پورسرتیپ. کدیور.
دیرآمدگان و زود رفتگان با اجازه آقایان: دولت آبادی (۳۰ دقیقه) صراف‌زاده (۳۰ دقیقه). عبدالرحمن فرامرزی ۳۰ دقیقه. پیراسته ۳۰ دقیقه. دکتر پیرنیا ۳۰ دقیقه. اریه یک ساعت. محمودی ۴۵ دقیقه.
غائبین در رأی آقایان: تفضلی یک رأی. علم یک رأی. صفاری یک رأی شیبانی یک رأی. تیمورتاش یک رأی. دکتر افشار ۲ رأی
رئیس- نسبت به صورت مجلس اعتراضی نیست؟ آقای پیراسته
پیراسته - بنده غایب بیاجازه نبودم
محمدعلی مسعودی - با اجازه خواندم
احمد فرامرزی- آقای مسعودی بنده را هم خواندید؟
محمدعلی مسعودی - نه قربان اخوی‌تان بوده‌اند اجازه هم داشته‌اند
رئیس- با اجازه نوشته‌اند نسبت به صورت مجلس دیگر نظری نیست؟ آقای دکتر بینا.
دکتر بینا- یک اغلاطی بود که بنده میدهم این را درست بفرمایند ضمناً اجازه بفرمایید راجع به اداره رادیو عرایضی داشتم که معلوم میشود قاچاقچی‌ها در اداره عرایضی داشتم که معلوم میشود قاچاقچی‌ها در اداره رادیو هم دست دارند (صحیح است) و بنده از عرایضی که در مجلس کردم و شاید برای تنویر افکار عمومی لازم بود که این جزییات گفته شود تا مردم روشن شوند کلمه‌ای در رادیو نگفتند بنده راجع به جراید عرضی ندارم و کاری برای ما آنها نمیتوانند بکنند و از آقای مسعودی تشکر میکنم که تنها جریده‌ای که بیغرضانه عرایض بنده را منعکس کرده بود پست تهران بود فقط از روزنامه‌ها انتظار دارم لااقل غلط ننویسند نطق‌های ما را بنده سواد فارسیم کافی است که بتوانم درست حرف بزنم.
رئیس- آقای رضایی
رضایی- بنده آن روز یک عرایضی کردم خدمت‌تان که یک مقدمه‌ای داشت و بعد یکی نتیجه‌ای داشت و در جریان جلسه خصوصی قرار بود که تمام مذاکرات با نوار منتشر شود از رادیو اداره رادیو از عرایض بنده فقط مقدمهاش را منتشر کرد به اصل مطلب که رسید هیچی و سکوت کرد و با این کیفیت استدعای بنده این بود که تکلیف اداره رادیو را هم مقام ریاست تعیین بفرمایند.
رئیس- آقای فرامرزی
عبدالرحمن فرامرزی- بنده عرضی ندارم
میراشرافی - بنده توضیحی دارم
رئیس- بفرمایید
میراشرافی-جناب آقای وزیر دارایی در موقع فرمایشات‌شان اینجا یک کلمه‌ای فرمودند «که آنجا که لازم شد برملا میکنم» این توهین بود نسبت به بنده یا حالا اجازه بفرمایید الان جواب‌شان را بدهم یا ضمن جوابی که راجع به سؤال‌شان میخواهم بدهم بنده عرایضم را بکنم.
رئیس- بسیار خوب در موقع اجازه داده میشود دیگر نظری نسبت به صورت جلسه نیست؟ (گفته شد- خیر) صورت جلسه پیش تصویب شد.
۲- بیانات قبل از دستور آقایان: فرود- مهندس اردبیلی- نورالدینی امامی)
رئیس- سه نفر از آقایان تقاضای نطق قبل از دستور کرده‌اند. آقای فرود بفرمایید.
فرود- بنده خیلی معذرت میخواهم که وقت آقایان را با صحبت قبل از دستور میگیرم (عده‌ای از نمایندگان- بلندتر بفرمایید) بنده در مجلس معمولاً کم صحبت میکنم حتی در مجلس ۱۴ بنده صحبتی نکرده‌ام دلیلش این است که بنده صحبتی نکرده‌ام دلیلش این است که بنده وقتی میبینم یک نفر از آقایان نمایندگان محترم مطلبی را که مورد نظر من بوده است صحبت کرده است من همان را تأیید کردم و معتقد هستم که اگر انشاءالله مجلس به یک خدمتی به مملکت موفق بشود این خدمت افتخارش هم شامل حال من هم خواهد شد (صحیح است) این است که کم صحبت میکنم امروز دو مطلب را لازم دانستم که به عرض آقایان محترم برسانم و صحبت بکنم و دلیل این که بنده این دو مطلب را میگویم این است که این دو مطلب را تذکر نداده‌اند مطلب اول بنده راجع به بودجه‌ای است که تقدیم مجلس شده به عقیده بنده این بودجه نیست یعنی از این بودجه‌ای از این لایحه‌ای که به نام تقدیم مجلس شده به عقیده من هیچ یک از آقایان نمیتوانند سر در بیاورند این بوجه به عقیده بنده باید اولاً یک ستونی میداشت که بودجه ما قبل این بودجه در آنجا ذکر میشد که ما بتوانیم در مقام مقایسه یک مسائلی را درک بکنیم یعنی بفهمیم سال پیش وزارت کشور مثلاً اعتبارش چه بوده و امسال چیست و مخصوصاً اگر تفاوتی هم حاصل شده باشد یعنی کم شده باشد اضافه‌ای شده باشد باید به طور مستدل در این بودجه توضیحات این کسر و اضافه حتماً داده شود (عبدالرحمن فرامرزی - بودجه سال پیش که چاپ شده است بگیرید مقایسه کنید) اجازه بفرمایید در آنجا توضیحاتش نیست توضیحاتش هم باید باشد و به علاوه به طوری که آقایان مستحضر هستند ما آن وسایل را نداریم دفتری در مجلس نداریم که بتوانیم به این قبیل رسیدگی‌ها واقعاً موفق شویم باید این ستون به عقیده بنده در بودجه باشد و خیلی هم خوب است اگر باشد و من خیلی خوشوقتم که آقای وزیر دارایی هم توجه میفرمایند
(محمد مسعودی- صحیح است آقای وزیر دارایی هم توجه میفرمایند)
مطلب دیگری که راجع به بودجه بنده باز عرض میکنم این است که آقایان نمایندگان محترم یک وظیفه از وظایف بسیار مهم و خطیر و مخصوص‌شان همین رسیدگی بوده است یعنی دخل و خرج مملکت و بایستی با نهایت دقت به این بودجه رسیدگی شود (صحیح است) البته کمیسیونی به نام کمیسیون بودجه در مجلس شورای ملی هست و ۱۸ نفر آقایان هم به این بودجه رسیدگی میکنند ولی بودجه بایستی مورد دقت و رسیدگی فرد فرد آقایان قرار بگیرد (صحیح است) یعنی شما آقایان که تصویب میفرمایید پولی از مردم به نام مالیات گرفته شود حتماً و قطعاً مسئولیت دارید بدانید این پول به چه مصرفی میرسد. برای این که بفهمیم این پول به چه مصرفی میرسد ما بایستی سازمان ادارات را حتماً بدانیم چیست (صحیح است) بایستی این سازمان وزارتخانه‌ها حتماً ضمیمه بودجه باشد بایستی حتماً بدانیم که هر ورارتخانه‌ای چند اداره دارد بایستی از وظایف این ادارات مطلع باشیم باید از پولی که خرج هر یک از آن ادارات میشود مطلع باشیم (صحیح است) بفهمیم واقعاً در یک وزارتخانه‌ای یک اداره‌ای وجودش ضروری هست یا زائد است اگر زائد است از بین برود یا اگر یک اداره دیگری وجودش واقعاً ضرورت دارد آن بودجه‌ای که برای آن اداره غیر ضروری قائل شده بودند برداریم و به آن اداره ضروری اضافه بکنیم (صحیح است) بنابراین بنده از آقایان استدعا میکنم با این مطلبی که من عرض کردم موافقت بفرمایند و اگر موافقت فرمودند جناب آقای وزیر دارایی هم اینجا تشریف دارند یک بودجه حسابی به ما بدهند که ما از آن سر در بیاوریم (صحیح است) این بودجه حقیقت یک رمزی است که مفتاح و کلیدش به ما داده نشده است (صحیح است) که ما بتوانیم از آن سر در بیاوریم (بهبهانی- آقا کمیسیون بودجه به وظایفش عمل میکند) کمیسیون بودجه بایستی به وظایف خودش عمل بکند ولی عرض کردم اقایان در این قسمت به خصوص هر کدام وظیفه داریم و ما نمیتوانیم این مطلب را صرف واگذار کنیم به کمیسیون نه این مطلب تمام مطالب دیگر (رضایی- مخصوصاً مسأله بودجه) بله مخصوصاً مسأله بودجه عرض کنم مطلب دیگر بنده راجع است به مسأله ارتشا و این مطلب را من در تعقیب فرمایشات آقای دکتر بینا لازم دیدم که به عرض مجلس برسانم (مسعودی - راجع به آفتابه دزدها صحبت نفرمایید) آقای دکتر بینا اینجا صحبت فرمودند و از سو جریانات و خلاصه آن کارهایی که میشود و آقایان میدانند توضیحاتی دادند به عقیده بنده تنها ذکر مصیبت کافی نیست (صحیح است) بایستی راه علاج هم پیشنهاد شود. بنده امروز راجع به این که چه جور ما بتوانیم از رشوهخواری جلوگیری کنیم من یک توضیحاتی به عرض‌تان میرسانم (دکتر بینا- پیشنهاد هم شده) عرض کنم حضور مبارک‌تان بیش از همه الان خاطر اعلیحضرت همایونی مکدر و نارحت است از قضیه ارتشا (صحیح است) موقعی که بنده افتخار شرفیابی به حضور ملوکانه داشتم و آقایان نمایندگان تهران هم تشریف داشتند بنده به عرض اعلیحضرت همایونی رساندم که اعلیحضرت در این مسافرت ۲۵ مرداد در واقع یک گذشت بزرگی فرمودند.
عرض کردم به این دلیل گذشت بزرگی فرمودید که برای اعلیحضرت همایونی مقدور بود که به هر نقطه‌ای از نقاط دیگر تشریففرما میشدید و مردم هم مقدم شاهنشاه را روی چشم‌شان گرامی میداشتند (صحیح است) ولی شما تشریف نبردید به آذربایجان، چرا تشریف نبردید؟ برای این که نخواستید خون از دماغ یک نفر مخاطر شما ریخته شود و این گذشت بزرگی بود که شما فرمودید و حضورشان عرض کردم که مردم ایران و مخصوصاً مردم تهران و مخصوصاً مردم جنوب تهران به این گذشت و فداکاری اعلیحضرت همایونی و به علت و سببش متوجه شدند و آن فداکاری را کردند (پیراسته - همه کمک کردند) عرض کردم همه و مخصوصاً مردم تهران و مخصوصاً مردم جنوب تهران (صحیح است) (محمدعلی مسعودی- یک عده هم توی سوراخ بودند) آنها جان عزیزترین کسان‌شان را فدا کردند و به جبران گذشتی که اعلیحضرت همایونی فرمودند اینها هم این فداکاری‌ها را کردند و به حمدالله به مرکز تشریف آوردید و به مملکت مراجعت فرمودید و حقیقت شما پادشاه منتخب هستید برای مردم این مملکت (صحیح است) بنده این توضیحات را که حضورشان عرض کردم استبناط کردم اعلیحضرت همایونی یک قدری متأثر شدند من حقیقتش این است که فکر کردم که مطلب را بد عنوان کردم یا بیمناسبت چیزی را عنوان کردم اعلیحضرت با یک صدای بسیار متأثر کننده‌ای فرمودند مردم نسبت به من حقیقت این فدارکاری‌ها را کردند برای مراجعت من جان‌شان را دادند خوب من چرا جانم را برای مردم ندهم من هم همان طور که مردم برای من فداکاری کردند من هم جانم را برای مردم میدهم فرمایشاتی فرمودند و به یک نکته‌ای که خیلی خیلی توجه فرمودند همین مسأله ارتشا بود آقایان شاهد هستند فرمودند مطلبی که ملت ایران را رنج میدهد آزار میدهد و من را ناراحت کرده است و مردم را ناراحت کرده این مسأله رشوهخواری است (صحیح است) آقایان بایستی جهاد کرد به این موضوع مخصوصاً بها را من این مطلب به خاطرم بود حقیقتاً از آن وقت همیشه فکر میکردم که برای این که جلو این رشوهخواری گرفته شود چه باید کرد و چه راهی ممکن است پیش گرفت (دکتر سید امامی- راهش آسان است بایدی مجازات کرد) نه مجازارت کافی نیست لازم است ولی کافی نیست آقای دکتر که این بیانات را اینجا فرمودند و اشاره‌ای هم مثل این که فرمودند و از اعلیحضرت همایونی این مسائل را شنیده‌اند من را به این فکر انداخت که چرا من راجع به این مسائل صحبت نکردم و یا چرا بیشتر درباره این مطلب فکر نکردم آقایان به عقیده بنده قضیه رشوهخواری قسمت عمدهاش به سبب وظیفه ناشناسی است که در این ادارات دولتی حکمفرماست یعنی باور بفرمایید هیچ کس وظیفهاش را نمیداند وظیفه اشخاص معلوم نیست یعنی بیشتر کارها قاطی است یک شخصی مراجعه میکند به یک اداره دولتی تقاضایی دارد باور بفرمایید این شخص متصدی اگر دلش بخواهد که این کار را انجام بدهد انجام میدهد و اگر دلش نخواست انجام نمیدهد شخص مراجعه کننده وقتی دید که کارش انجام نمیشود و قضیه میافتد به سمبل بازی دوسیهبازی گزارشات به عرض برسد توضیحات اداره مربوطهاش خواسته شود ناچار میشود میرود یک پولی میدهد که آقاجان این پول را بگیر و این کار را انجام بده (یک نفر از نمایندگان - پول را هم میگیرند و کار را انجام نمیدهند) من معتقدم که این بدبختی‌ها بیشتر از شهریور ۱۳۲۰ به این طرف برای مملکت ما پیش آمده است عقیده بنده این است که البته همان طوری که جناب اقای وزیر دارایی فرمودند بایستی مستخدمین مقام‌شان ثابت باشد با تشبث منصوب نشوند با تشبث معزول نشوند اینها را بنده قبول دارم مجازات هم همان طور که آقای دکتر سدی امامی فرمودند بایستی باشد تشویق هم باید باشد اما بالاتر از همه اینها باید وظیفه هر کس در ادارات دولتی مشخص و معین باشد امروز این عده‌ای که الان در ادارات هستند نمیداند باید چه کار معینی بکنند باید آقایان وزرا وظایف ادارات را بیاورند روی کاغذ بنویسند باید رؤسای ادارات وظایف هر یک از اعضا را بنویسند روی کاغذ و بالای سر آنها نصب کنند باید دولت لایحه‌ای بیاورد به مجلس این لایحه این باشد که اگر مستخدمی به انجام وظیفه قیام نکرد و وظیفهاش را انجام نداد و در کار تعلل کرد تأخیر کرد گزارشات ناقص داد این را برایش یک مجازاتی معلوم بکند (مهندس اردبیلی- باید از کار برکنار شود) این نتیجه‌ای چیست؟ نتیجهاش این است که من که فرود هستم تقاضایی که کردم از یک وزارتخانه‌ای اولاً میدانم که کسی مسئول انجام کار من است کی باید به من جواب رد بدهد به جواب قبول بدهد دوم این که میدانم اگر این آقای در ظرف ۲۴ ساعت یا دو روز یا سه روز آن مدتی که عرفاً برای انجام این کار لازم است به من جواب نداد این آقا از خدمت مرخص میشود بنابراین دلیل ندارد که کسی پول را وقتی میدهم که این شخص موظف نباشد به انجام کار من امروز والله و الله مستخدمین موظف نمیدانند خودشان را من معتقد هستم که اکثریت مستخدمین مردمان درستکاری هستم ولی بدانید همان اقلیت نادرست آنها را مستأصل کرده‌اند و این اکثریت درست هم نمیداند تکلیفش چیست جرأت هم ندارد صحبت بکند برای این که مورد حمله قرار میگیرد و مورد تجاوز قرار میگیرد مضافاً به این که عرض کردم که در درجه اول وظایف هر یک از وزارتخانه‌ها معلوم نیست من به شهادت چند نفر از آقایان بازرگان‌ها....
رئیس- آقای فرود وقت‌تان تمام شد (فرود - تمنا دارم پنج دقیقه تمدید بفرمایید آقایانی که با پنج دقیقه اضافه وقت برای آقای فرود موافقند قیام بفرمایید (اکثر برخاستند) تصویب شد، بفرمایید.
فرود- در موقع جنگ بنده متصدی پروا ورود شدم اگر اوضاع حالا با آن اوضاع سابق مقایسه بفرمایند بنده در آن موقع روی گنج قارون نشسته بودم برای این که هر پروانه‌ای که باید داده شود من میدادم چند نفر از آقایان بازرگانان در مجلس تشریف دارند شاهدند جناب آقای خرازی که من افتخار همکاری با ایشان را داشتم ایشان اینجا تشریف دارند میدانند من وقتی متصدی پروانه ورود شدم اول کاری که کردم وظایف اعضای خودم را معلوم کردم و دستور داد پروانه هر تاجری که تقاضا میکند باید در ظرف ۳۴ ساعت صادر شود و تحویل شود و دستور دارم اگر پروانه به علتی از علل نتوانست ۲۴ ساعت صادر شود بایستی گزارشش به من داده شود بنابراین، آری به این ترتیب خدا شاهد است به شهادت این آقایان بازرگانان که اینجا تشریف دارند به شهادت این آقای خرازی
که اینجا تشریف دارند اصلاً تجار دیگر احتیاجی به مراجعه به بنده نمیکردند شاگرد تجارتخانهشان تقاضای پروانه ورود را میآورد میداد به دفتر پروانه ورود و فردا پروانهاش را دریافت میکرد تاجر بیکار نیست وقتی ببیند کارش انجام میگیرد پول بدهد پول گرفتن پول دادن مربوط و منوط به وقتی است که ارباب رجوع بداند کارش انجام نمی‌گیرد و کسی هم موظف نیست کارش را انجام بدهد بنابراین بنده از آقایان وزرا خواهش میکنم به این قسمت عرایض بنده که استنباط من است و مورد تأیید آقایان نمایندگان نیز قرار گرفت توجه بفرمایند (احسنت- احسنت)
دکتر بینا- قربان ماده ۹۰
رئیس- ماده ۹۰ مربوط به وقتی است که بیان جنابعالی را تحریف یا سوء تعبیر کنند.
دکتر بینا- آخر بنده عرایضی دارم.
رئیس- حالا باشد وقتی وارد دستور شدیم آقای مهندس اردبیلی بفرمایید.
مهندس اردبیلی- موضوع صحبت بنده امروز راجع به دولت و شهرستانها است. نمیدانم متصدی در کار است یا چرا به شهرستانها و شهرستاننشینها توجهی نمیشود و مقصود دولت چیست مگر ایران منحصر به تهران است شهرستانها جزو ایران نیست (موسوی- سال‌ها است که این طور است) آقایان محترم نمایندگان ولایات از حوزه انتخابیه ما شکایت‌ها به آسمان رسیده و ناله و فریاد آنها همه جا را گرفته و روزی نیست که چندین شکایت کتبی و تلگرافی به ما نرسد چه از وضع بد خواربار از ظلم و فشار عده‌ای از مأمورین خدانشناس (صحیح است) از وضع بد بازار از عدم بهداشت و دارو و بالاخره عدم توجه به عمران و آبادی و آب و برق و تلفن و آنچه حداقل مایحتاج یک بشر زنده است لابد به سیار آقایان محترم هم میرسد ولی باور فرمایید در این مدت ۱۳ سال یعنی بعد از وقایع شهریور ۲۰ آذربایجان کوچک‌ترین اقدامی که بشود نام آن را اصلاح نامید نشده بر عکس هر چه توانسته‌اند وسایل نارضایتی و زجر و فشار مردم و ویرانی و خرابی شهرستانها کوشش کرده‌اند اگر آقایان محترم نمایندگان به درد دل ما که درد دل ساکنین شهرستانهاست توجه فرمایند یک دنیا متشکر و ممنون میشوم در شهریور ۲۰ که قوای متفقین نامردانه بدون هیچ علت و دلیل شهرستان‌های شمال و جنوب را اشغال نمودند و نزدیک بود شیرازه مملکت گسیخته شده ثروتمندان و سران قوم از ترس جان و مال و ناموس خود راه تهران را پیش گرفتند و تجار و کسبه هم چون دیگر تجارت منحصر به تهران گشته و مقررات بی‌ربط ارزی و بانکی و گمرکی شهرستانها مانند تارعنکبوت دست و پای مردم را بسته ناچاراً دیدند عوض منفعت جزیی با این مقررات و کثرت قاچاق زبان بزرگی متوجه آنها میشود به تهران آمده و خود را از این قید خلاصی دادند و مخصوصاً چون در مرکز این مقررات خیلی کمتر از شهرستانها است و اگر اشکالی هم تولید شود رفع آن آنی است بعد از خروج متفقین باز از مراجعت به شهرستانها خودداری نمودند و آنهایی که نمیتوانستند به تهران بیایند و حرکت آنها در مقابل این مخارج سنگین مرکز با عائله زیاد مقدور نبود در شهرستانها مانده دست روی دست گذاشته و مدت ۱۳ سال است نگران اوضاع و منتظر بهبودی وضع و وعده و عیدهای دولت‌های وقت که ولایات را آباد و بهشت برین خواهیم کرد هنوز هم که هنوز است از انتظاریون میباشند و تماشاگر این صحنه فلاکت بار هستند و میسوزند و میسازند و مالکین و کشاروزان هم این نغمه‌هایی که ساز کرده‌اند دلسرد شده از عدم امنیت و کار اولی به واسطه عدم تسلط بر املاک خود یا کوچ کرده به مرکز آمده‌اند و یا در شهرها ویلان و سرگردان هستند و کسی جرأت ایجاد قریه و احداث قنوات و سد بندی و ایجاد باغات و تنقید قنوات و لاروبی نهرها و تعمیر جاده‌های فرعی ندارند ناچاراً کشاورزان جهت پیدا کردن کار به مرکز و شهرستانها هجوم آورده و دهات رو به خرابی و ویرانی رفته، روزبه‌روز خرابه بر خرابه‌های کشور اضافه میگردد از قراری که شنیده‌ام یک میلیون نفر از کشاورزان به مرکز و شهرستانها آمده و از کسب و کار زراعتی دست کشیده‌اند اگر مختصر خیلی مختصر توجه فرمایید خواهید دید هر زارعی که به شهر آمده لااقل دارای یک جفت گاو و یک رأس ماده گاو داشته در این صورت سه میلیون از تربیت گاو و گاو ماده کاسته شده و اگر این زارعین اصلاً روی هم رفته شش رأس گوسفند را نگهداری نماید شش میلیون گوسفند از بین رفته و ایجاد این بی‌گوشتی و گرانی و نایابی شده و خواهد شد و اگر خیلی کوچک بگیریم زراعی ۸ مرغ خانگی داشته باشد ۸ میلیون مرغ از ثروت این مملکت کسر شده که امروز مرغ عددی صد ریال پیدا نمیشود حساب بفرمایید تخم‌مرغ آن را بالاخره اگر این زارعین هر یک لااقل دو هکتار زمین شخم کرده و زراعت مینمودند دو میلیون هکتار زمین آباد بایر نمیشد و اگر از هر هکتار لااقل روی هم رفته دیمی و آبی با متد قدیم دو تن غله برمیداشت ۴ میلیون تن از ثروت این کشور در نتیجه مختصر عدم توجه از بین نمیرفت کجا رسد موضوع صیفی و پنبه و چغندر و توتون و برنج و غیره آقایان این است خیلی مختصر از دردهای ما که میگوییم توجه نمیشود توجه فرمایید اگر شهرستاننشینها بخواهد گذرنامه بگیرد باید رنج سفر بر خود هموار نموده و مدت‌ها در تهران ویلان و سرگردان شود اگر موفق شود گذنامه میگیرد و الا با کمال یأس به شهر خود برگردد کسی نیست بپرسد چرا و به چه علت حتی در شهرستانها اگر شهرداری‌ها بخواهند از وجوه حاصله و عوارض جمعآوری شده برای عمران شهر خرج کنند باید حتماً از مرکز اجازه خواسته شود تا اجازه مرکز برسد کار از کار گذشته (یعنی تا تریاق از عراق دارند مار گزیده مرده باشد) (احسنت) اگر فصل کاشت درخت است اجازه وقتی میرسد که موقع کاشت گذشته و اگر بخواهند خیابان بکشند و یا ساختمانی درست نمایند اجازه وقتی میرسد که زمستان شروع شده خوب به خاطر دارم چند سال پیش در آذربایجان به واسطه عدم بارندگی غله نایاب شد و جریان به وسیله مأمورین محلی به مرکز گزارش شد خدا شاهد است با وجود این که در سیلوی تبریز غله زیاد بود موقعی اجازه دادن بذر از مرکز به تبریز رسید که کاملاً زمستان شروع شده بود و برف میباریدی اولاً غله به عنوان بذر که داده شد فایده ندارد و کاشته نشد ولی به همان عنوان مأمورین خدانشناس از بین بردند نتیجه همان شد که سال بعد قحطی بزرگی روی داد و دولت مجبور شد با صرف اسعار گزاف از روس‌ها و عراق گندم به آذربایجان برساند آن هم داستانی دارد که فعلاً مقتضی نیست بدبختی هم در این است از شهرستانها اگر از مأموری شکایت شود مرکز صحت از آن مأمور خاطی پیشتبانی نموده و جداً در رفع شر آن ایستادگی مینماید و اگر دید شکایت به آسمان رسیده و رسوا میشود مأمور خاطی را برداشته و تنبیه و برکناری از شغل به شهرستان دیگر میفرستند و به جان مردم میاندازند و عده به خصوصی به این مردم بیچاره حکومت میکنند و کسی دیگر مثل این که در این کشور نیست به جای مأمور خاطی فرستاده شود اگر آقایان خوب به خاطر داشته باشند در چند جلسه پیش عرض نمودم مادامی که مأمورین دزد و خائن از دستگاه دولتی طرد نشود و تنبیه نکردند و مأمورین صالح و خداشناس تشویق نکردند به عبارت الاخرا مادامی که اساس تنبیه و تشویق در دستگاه حکومتی حکمفرما نشود امیدی به بهبودی اوضاع و رضایت عموم نیست. آقایان محترم گرفتاری‌ها و هزاران گرفتاری‌های دیگر دارد طبقات تولید کننده ثروت این کشور را از بین میبرد و با بدترین وضعی زندگی میکنند و نارضایتی دارد اساس و بنیان این کشور را متزلزل میسازد وقت آن است آقایان محترم نمایندگان کوشش کنند و دولت را وادار نمایند هر چه زودتر دستور دهد در تمام وزارتخانه‌ها برنامه‌های اصلاحی خود را به شرح زیر که مورد تقاضای ماست شروع نماید و الا ناچار از قدرتی که قانون به ما داده به هر نحوی از انحا استفاده خواهیم کرد.
۱-اصلاح ادارات از دزدان و خائنین مخصوصاً در شهرستانها
۲-دادن اختیارات بیشتری به شهرستانها و تعیین انجمن‌های بلدی
۳-تعمیر جاده‌ها و مصرف عوارض بنزین که فقط برای آسفالت جادههاست و میخواهم مختصر توضیح دهم من نمیدانم این عوارضی که به عنوان آسفالت جاده از بنزین گرفته میشود چه میکنند کدام جاده را آسفالت مینمایند اگر توجه شود و این جاده‌های استان‌ها را آسفالت کنند میدانید آقایان محترم چقدر از خروج اسعار که به عنوان لاستیک و لوازم یدکی اتومبیل‌ها و ماشین‌ها خارج میشود جلوگیری خواهد شد باید آقایان محترم نمایندگان روشن شوند این عوارض هنگفت بنزین به چه مصرفی میرسد.
۴-ایجاد امنیت قضایی و جلب سرمایه‌های خارجی شهرستانها و تقسیم بودجه کشور به تناسب جمعیت آنها و دادن سهمیه هر استان به خودشان
۵-تأمین اب و برق و تلفن شهرستانها که مردم احتیاج مبرم به آن دارند.
۶-تأمین بهداشت عمومی و تصویب لایحه قانونی جهت اعزام دکترها به شهرستانها و همچنین تقسیم دارو به تناسب جمعیت شهرستانها
۷-اقدام به شروع استخراج کان‌ها و معادن در شهرستانها آنهایی که سهل الخروج هستند هم ایجاد کار در شهرستانها میشود و هم بازارهای عمده دنیا خریدار آن میباشند که در این صورت اسعار وارد کشور میشود.
۸-تأمین وسایل حرکت اهالی شهرستانها به محل خود با تشویق و دادن امتیازات زیاد والا با این رویه که در مرکز پیش گرفته شده به زودی شهرستانها خالی از سکنه خواهد شد.
۹-اقدام اساسی به تولید ثروت از راه کشاورزی زیر اتمام شهرستانها و دهات ما علاوه بر این که استعداد زیادی به کشاورزی دارند میتوان میلیون‌ها هکتار زمین بایر را دایر نموده و عده زیادی از زارعین را صاحب زمین کرد. اینک چون وقت مقتضی نیست و هزاران دردهای گفتنی هست که فعلاً به این مختصر قناعت کرده و در مجلسات بعد دنبال خواهد نمود (صحیح است- احسنت)
رئیس- آقای نورالدین امامی
نورالدین امامی - جناب آقای فرود راجع به رشوهخواری بیاناتی فرمودند اگر ما همت داشته باشیم یک قانونی بگذرانیم که پنج نفر را توی این میدان توپ‌خانه جلوی سینه دیوار بگذاریم و تیرباران کنیم ۵ نفر از آن گردن کلفت‌های رشوه خود را کار تمام است (صحیح است) ۶ نفر بیشتر نمیخواهد ۷۰ هزار نفر نمیخواهد (صحیح است) (مهندس اردبیلی - به دار آقا) دارند دار تشریقات دارد همان جا ببرند یک سرباز کلکش را بکند (عبدالرحمن فرامرزی - مطابق چه قانونی آقا؟)(یکی از نمایندگان- قانون انقلاب) باید قانونش را بگذرانیم. عرایض من در مورد
دو موضوع است که هر دو موضوع هم مورد ابتلای آقای نمایندگان است یکی موضوع اتوبوسرانی است در تهران که هر روز گرفتاری داریم (میراشرافی- ابوالقاسم امین که خیانت و قرار کرد، اگر به دارش زده بودند این طور نمیشد) قانونی در دوره هفدهم مجلس شورای ملی گذشت که برای اتوبوسرانی یک شرکت واحدی تشکیل بدهند با شهرداری، آن قانون را کسی گوش نکرد، حالا آن اتوبوسرانی سابق هم از بین رفته، آمده‌اند رفته‌اند یک شرکت‌های کوچکی تشکیل داده‌اند یک عده اشخاصی را به کار گذاشته‌اند تعداد اتوبوس‌ها را کم کرده‌اند یک خط زنجیر در کنار خیابان‌ها درست کرده‌اند هر روز هم که ما بگوییم چرا این جور است به ما میگویند صبر کنید بزک نمیبرد میآید، درست میشود اصلاح میشود، حالا این چند ماه است چند سال است بدبخت پابرهنه‌ها توی آفتاب قطار خط زنجیر درست میکنند یک وقت ما این خط زنجیر را دیده بودیم آن وقت که نظامی‌های تیمسار سربازها را میبردند، حالا آنها را ول کرده‌اند جور دیگری سرباز میبرند بدبخت پابرهنه‌ها زن، مرد پیرزن توی آفتاب خط زنجیر درست میکنند این یک عرضم که بایستی یک توجهی عاجلاً به این قسمت بشود یک کسی می‌گفت هر اتوبوسی حالا ۱۵۰ تومان اضافه از سابق درآمد دارد اینها را یادداشت بفرمایید تحقیق کنید هر اتوبوسی ۱۵۰ تومان اضافه میبرد از روزهای قبل و هر تاکسی هم ۱۵ تومان بیست تومان چون تعداد کم شده مسافر‌ها مجبورند اضافه سوار شوند و اینها بیشتر استفاده میکنند. البته دولت باید یک توجه بیشتری بکند اگر شرکت‌ها استفاده میکنند تعداد ماشین را باید زیاد کنند والا این خط زنجیر که تا قیام قیامت عملی نیست اقایان به دستگاه اتومبیل شماره یک تیمسار هدایت که کسی دستش نمیرسد آن وقت مثل حمال‌ها باید بیایند و حکیم را دراز کنند یقه امثال من و آقایان را بچسبند و بگویند این چه وضعی است؟ میگویند خدای نکرده شما نمایندگان ملتیدی اقلاً این درد ما را پشت تریبون بگویید این یک عرضم عرضم دومم که اصل اساسی است آن راجع به این اصل ۴ است، این اصل ۴ که در دنیا دولت یا ملت امریکا درست کرده است به عقل ناقص من سه نظر داشته است برای این کار، یکی برای تبلیغ بوده یکی هم یک کمکی بکند به این مردم که پابرهنه‌ها یک کمی به نوایی برسند و راضیتر باشند یکی هم این بوده ... که حالا موضوع سومش بماند (اکبر- چرا؟) موضوع سیاسی است عیب ندارد آن هم تبلیغ است اما میخواهم ببینم اگر حالا ملت امریکا میآید جمع میشود به خودش زحمت میدهد یک پولی میدهد به ما، ما متشکریم خیلی هم متشکریم ولی این را میدهند که بیایند برای ما خرج کنند و یا همهاش تشریفات درست کنیم این را به ملت تهران داده یا به ملت ایران داده ۶۷ خیابان از پول اصل ۴ آسفالت شد درست است، تمام آذربایجان با ۵ میلیون نفوسش ۶۴ خیابان (یکی از نمایندگان- آنها از صیغه‌اند) اگر مقصود حقیقتاً تبلیغ است یا جلب رضایت مردم است خوب یک استان آذربایجان را یا فارس را با این شصت و چند میلیون راضی میکردند ۱۵ میلیون لازم‌تر است یا یک میلیون در تهران آن هم فقط برای میلیونرهای تهران آن وقت در مقابلش کرایه خانه‌ها را بردند بالا که معلوم نیست به کجا میرود به نفع پولدارها (یک نفر از نمایندگان - زمین را هم بفرمایید) زمین قیمتش را کجا بردند باز هم به نفع پولداردها اتومبیل‌ها توی خیابان سیه که آدم از اتومبیل‌هایی که آن چهار رویش نوشته نمیتواند رد شود این را نداده ملت امریکا که بیاییم اتومبیل بخریم و حقوق چند هزار تومان بدهیم این حقوق‌هایی که میدهند به این آقایان میدهد اگر حقوق یک نفر را بدهند به من به پنج نفر دکتر فوقالعاده میدهم این پا شود برود توی دهات آذربایجان (عبدالرحمن فرامرزی- به شرط این که نصف کنی با من) مال تو را هم امنیت میدهم) (میراشرافی- مال لشت نشا را به کی میدهید؟) این را اضافه به دکتر میدهم که با آن ۳۵۰ تومانی که دولت میدهد برود توی دهات و خدمت به مملکتش بکند اینها تانکر خریده‌اند، آقای تیمورتاش دیدم توی خیابان سپه چند تا تانکر ایستاده است. پرسیدم اینها چیست گفتند آب میبرند خانه آقایان اصل چهاری‌ها عرض میکنم ملت امریکا پول داده منت گذاشته هفتاد من هم بار گذاشته روی دوش من که بیاییم تانکر درست کنیم آب بدهیم به آقایان و منتش را من و سرکار بکشیم اجازه بفرمایید (تیمورتاش - واقعاً استدلال غریبی است) شما تشریف بیاورید اینجا بهتر بفرمایید سهم ایران را بدهند برای ما درمانگاه بسازند توی دهات ما بیمارستان بسازند عمارت برای فرهنگ بسازند (دکتر عدل- اینها صحبت شده) صحبت فایدهاش چیست چه نتیجه‌ای گرفته‌اید آقای دکتر به آذربایجان که شما نماینده آنجا هستید چی رسیده باز هم آنجا شروع کردند یک اداره عریض و طویل درست کرده‌اند فردا هم باز تشکیلات میهند حالا من نمیدانم خوب هم هست این د. د. ت که بردند آذربایجان بد نبود، این همه دکترها را که جمع کرده‌اند اینجا از آن دکترها را بدهند ما ببریم توی ده کوره‌های آذربایجان ببینند چه خبر است این ایلات و عشایر آذربایجان رنگ طبیب را ندیده‌اند نه یک درمانگاه دیده‌اند نه یک بیمارستان دیده‌اند در راه آذربایجان بین مرند و تبریز یک برف خیلی زیادی آمده و کولاک شده بود در یک قهوهخانه‌ای گیر افتادم یک اتومبیلی آمد مال اصل ۴ توی آن نگاه کردم دیدم که چند تا مستراح موزاییکی گذاشته‌اند گفتم این را کجا می‌برید گفتند توی دهات گفتم داداش تو اول نانش را بده تا احتیاج به مستراحش پیدا شود (خنده نمایندگان) این گرسنه است این بیچاره است خانه ندارد فلان ندارد طبیب ندارد دوا ندارد زندگی ندارد آن وقت چه درست کرده‌اند همهاش تشریفات البته حمام باید باشد مستراح باید باشد ولی باید اول نان باشد اول دکتر باشد اول دوا باشد اول فرهنگ بعد حمام یونکرس هم بسازند انشاءالله بعد که سرمایهتان زیاد شد و آقای وزیر دارایی هم همت بکنند یک خورده پول زیاد پیدا بکنند اینها را هم درست میکنند ولی جان من این که نمیشود ملت ایران گرسنه و یا برهنه باشد و همه این پول‌ها صرف تشکیلات تهران بشود (مهندس اردبیلی- سال‌هاست که این طور است) اگر ایران برای تهران است که ما عرضی نداریم (دکتر عدل - با نظر دولت خرج میشود) من البته این عرایض را میکنم که دولت توجه بکند دولت مأمور است که برود با این آقایان صحبت کند که یا یک نقشه معینی باید این پول‌ها را خرج کنند (یکی از نمایندگان- نقشه آنها معلوم است) ما که با آنها حرفی نداریم ما در عین حال از آنها سپاسگزاریم متشکریم اما میخواستم تقاضا کنم کار میکنند که آنچه در مملکت خودشان عمل میکنند اینجا نیاورند ما نواقص خودمان را بیشتر از آنها میدانیم ما باید نواقص کار خودمان را باید الاقدم فلاقدم ببریم بهشان نقشه بدهیم که آقا این کارها مقدم است اول باید اینها انجام بشود بعد ما باید حمام یونکرس بسازیم (دکتر سید امامی- آنها نقشهشان بیشتر مبارزه است در قسمت بهداشت کار هم میکنند از حق نباید گذشت) مبارزه با چیست مبارزه دو جور است یکی مبارزه مرامی است اجازه بفرمایید اگر مبارزه مرامی است باز هم این پابرهنه‌های ولایات را باید حفظشان کرد اگر مبارزه امراض است باز هم آن پابرهنه‌های ولایات بیشتر احتیاج دارند (صحیح است) در هر دو قسمت ولایات مقدم بر کاخنشین‌های تهران هستند (صحیح است) (احسنت احسنت)
رئیس- اصلاحات این مملکت به عهده خود دولتهاست که به عمل بیاورند البته اگر یک کومکی از خارج باشد از آن هم همان طور که گفتید باید اظهار امتنان کرد و ضمناً هم در جای خودش به مصرف برسانند.
۳-تقدیم شش فقره لایحه به وسیله آقای وزیر دارایی
رئیس- وارد دستور میشویم لوایحی آقای وزیر دارایی دارید بفرمایید.
وزیر دارایی (دکترامینی)- به طوری که آقایان نمایندگان محترم اطلاع دارند دولت در قانون استخدام کشوری مشغول مطالعاتی است که انشاءالله یک قانون استخدام کامل و جامعی تهیه کند و تقدیم مجلس شورای ملی بشود (عبدالرحمن فرامرزی - و باز یک عده مستخدم را نگران و ناراحت کنند) ولی چون یک نواقص جزیی هست که باید رفع شود بنده یک لایحه‌ای میخواستم تقدیم کنم راجع به مستخدمین جز و دون اشل که با یک وضع پریشانی زندگی میکنند و از خیلی مزایا محروم هستند و ضمناً میخواستم عرض کنم که اجرایش از لحاظ مالی منوط به گشایش وضع مالی مملکت خواهد بود.
بنابراین وضعیتشان از حیث اشل و از حیث مدد معاش و اولاد و این حرف‌ها در این قانون تأمین میشود تا وقتی که انشاءالله اگر وضع مالی مملکت اجازه داد درباره اینها اقدام میشود (یک نفر از نمایندگان - اگر اعتبارش نیست پس نتیجهاش چیست؟) نتیجهاش آقا حداقل تثبیت وضعیتشان است.
لایحه دیگری است راجع به کارمندان پیمانی و دون اشل خاطر آقایان محترم مسبوق) است که در ۱۳۲۵ تصویب نامه‌ای گذشت و یک عده از کارمندان پیمانی را رسمی کردند و ضمناً در همان تصویبنامه گذشت و یک عده از کارمندان پیمانی را رسمی کردند و ضمناً در همان تصویبنامه که بعد هم در دوره ۱۵ تأیید شد پیشبینی کردند که از این تاریخ به بعد دیگر مستخدم جدید و کارمند جدید نگیرند متأسفانه از آن تاریخ به بعد باز هم این عمل شد و یک عده از کارمندان هستند که به علل مختلف از مزایای این قانون و تصویبنامه بهرهمند نشده‌اند یک لایحه‌ای بنده تقدیم کرده‌ام که راجع به وضع این کارمندان هم تجدیدنظری بشود و دوباره در این قانون تصریح شده که از این تاریخ به بعد کارمند جدید نگیرند و امیدوارم که از این به بعد این دفعه عمل بشود و این قضیه رفع بشود (عبدالرحمن فرامرزی- این صحیح نیست باید راه همیشه باز باشد و جز مطابق قانون نتوانند بیایند) به طوری که خاطر آقایان مسبوق است در برنامه دولت یک ماده‌ای بود راجع به تجدیدنظر در قوانین مالیاتی و تطبیق این قانون با احتیاجات مقتضیات روز البته نظر بیشتر این بود که در این قوانین مالیاتی رعایت عدالت هم شده باشد.
بنده این لوایح را به مجلس سنا تقدیم کرده بودم و بعد چون معلوم شد که بایستی به مجلس شورای ملی تقدیم بشود از آنجا مسترد شده و به مجلس شورای ملی تقدیم میشود و یکی هم لایحه‌ای است راجع به مالیات املاک مزروعی که البته در مقدمه قانون ملاحظه بفرمایید نواقصی که در مالیات و طرز وصول بود در اینجا مرتفع شده و امیدوارم با توجه آقایان محترم اشکالات رفع شود (میراشرافی - شما لوایح
مالی را چطور تقدیم کردید به مجلس سنا آخر وزیر دارایی که این قدر اطلاع ندارد (زنگ رئیس)
رئیس- آقای میراشرافی ساکت باشید
وزیردارایی - یک لایحه دیگری است راجع به قانون ارث و نقل و انتقالات بلاعوض که در این لایحه سعی شده رعایت عدالت اجتماعی بشود و این قانون را تقدیم میکنم و راجع به تذکراتی که در گذشته آقای دکتر بینا دادند این لایحه در کمیسیون‌های متعدد و با جلب نظر طبقات مختلف مؤدیان تجدیدنظر کاملی شده و این لایحه هم تقدیم میشود که انشاءالله هر چه زودتر در کمیسیون قوانین دارایی تصویب بشود و یک لایحه دیگری است راجع به مالیات مستغلات که آن هم مطالعاتی شده است امیدوارم با تصویب این لایحه در وضع مالی مملکت از نقطه نظر رفع مشکلات مردم و ازدیاد درآمد مفید باشد.
رئیس- این لوایح به کمیسیون‌های مربوطه ارجاع میشود.
وزیر دارایی - ضمناً بنده با استفاده از وقت خواستم نسبت به فرمایشات جناب آقای فرود که راجع به بودجه فرمودند و فرمودند که در بودجه باید دو ستون باشد یک ستون درآمد فعلی و یک ستون درآمد و مخارج سال گذشته که وسیله مقایسه فراهم شود بنده خدمت‌شان میخواهم عرض کنم که در هیچ جای دنیا رسم نیست که در بودجه به این ترتیب وسیله مقایسه‌ای باشد ولی در کمیسیون بودجه که آقایان تشریف دارند وسیله تمام اطلاعات برای آقایان فراهم است نه تنها نسبت به سال گذشته بلکه نسبت به سال‌های ما قبل و آقایان اطمینان داشته باشند که در آنجا همه جور اطلاعات و وسیله استطلاع آقایان فراهم است و آقایانی که بخواهند اطلاعاتی به دست بیاورند باید به کمیسیون بودجه بیایند یا به وزارت دارایی مراجعه بفرمایند هر قسم اطلاعاتی که خواسته باشند در دسترس آقایان گذارده خواهد شد آقای میراشرافی در بدو جلسه اظهار فرمودند که در جلسه گذشته بنده نسبت به ایشان اهانتی کردم خود آقایان شاهدند که بنده نه اسم ایشان را بردم و نه نسبت به ایشان اهانتی کردم خود آقایان شاهدند که بنده نه اسم ایشان را بردم و نه نسبت به ایشان اهانتی کردم حالا معذلک اگر فرمایشی داشته باشند بنده حاضرم با کمال میل استماع بکنم.
میراشرافی - اهانت که حق ندارید بکنید برای این که بنده این قدرت را دارم که از حق خودم دفاع بکنم نه شما گندهتر از شما هم نمیتواند چنین کاری بکند خیلی اشتباه کرده‌اید آقای دکتر امینی (زنگ رئیس)
۴-تقدیم یک فقره سؤال به وسیله آقای درخشش
رئیس- آقای درخشش سؤالی دارید؟
درخشش- بنده یک سؤالی داشتم از دولت دولت هی مرتب قانون میآورد ولی قوانین موجوده را اجرا نمیکند تقدیم میکنم.
رئیس- بسیار خوب برای دولت فرستاده میشود.
۵-سؤال اقای خلعتبری راجع به برنج و جواب آقای وزیر اقتصاد ملی
رئیس- سؤال آقای خلعتبری مطرح است بفرمایید.
خلعتبری - راجع به موضوع سؤال عرض کنم این موضوعی که بنده تقدیم و سؤالی که طرح شده درست است که مربوط به محصول برنج است ولی اگر آقایان توجه بفرمایند مربوط به موضوعی است که در واقع حدش و توسعهاش به تمام مملکت و ایلات و ولایات برسد بنابراین بنده تمنی میکنم آقایان با نظر توجه ملاحظه بفرمایید که در خارج هم درست منعکس بشود مخصوصاً جناب آقای جفرودی استدعا میکنم توجه بفرمایید راجع به برنج است (مهندس جفرودی- کمال علاقه را دارم و مخصوصاً آمدم جلو نشستم) یکی از صادرات مهم مملکت برنج است آن برنج را تا سال ۱۳۳۱ تجار صادر میکردند و تعهد ارزی‌شان را هم انجام میدادند و آن میزانی که مقرر بوده از مملکت صادر میشد در سال ۱۳۳۱ دو پیش آمد کرد یکی این که محصول برنج ایران خیلی خوب بود و یکی هم این که محصول برنج فیلیپین خیلی بد بود (یکی از نمایندگان- هم خوب بود هم بد) محصول ایران هم خوب بود و قیمت هر تن برنج به ۲۰۷ دلار رسید و اگر دولت دخالت نمیکرد محصول برنج ایران صادر میشد و ارزش به مملکت برمیگشت ولی باز آن رویه غلط اقتصادی دولت سبب شد به طوری که عرض کردم در ۱۳۳۱ محصول برنج صدورش احتیاج به پروانه بازی نداشت ولی دولت صدورش را منع کرد و انحصار به خودش داد وقتی که انحصار به خودش داد برای صدور باید اجازه گرفت و در ۱۳۳۱ باز در موضوع برنج جواز بازی رایج شد در تهران جواز برنج که میگرفتند تنی صد تومان فایده داشت (میراشرافی- بنده سال گذشته اینجا پشت تریبون گفتم تنی ۳۰۰ تومان) و حتی یکی از وکلای دوره هفدهم هم در همین مجلس متهم شد به گرفتن جواز و از خودش هم دفاع نکرد (میراشرافی- صحیح است بنده گفتم) به هر حال بنده نمیدانم در صورت مجلس هست گویا یکی از وکلای تبریز بوده است به هر حال دولت دخالت کرد در مسئله برنج و وقتی که جواز بازی زیاد رایج شد یک عده از جوازها را لغو کرد و برنج را خودش به وسیله شرکت معاملات خارجی خواست صادر بکند ولی سوءاستفاده زیادی در سر این ملل در سر جواز شد معذلک ۱۴۰ هزار کیسه از برنج گیلان در گیلان باقی ماند یعنی چهارده هزار تن در سال ۱۳۳۱ که بهترین بازار و محصول بود از برنج مملکت زمین ماند و مقداری از این برنج فاسد شد و نحوه عمل شرکت معاملات خارجی هم این بود که به وسیله یک یا دو نماینده این برنج را از مردم میخرید و این جلوی فعالیت و کسب کار صدها و هزاران نفر دیگر را گرفت و منحصر کرد فایده سه نفر و تصدیق میفرمایید این قبیل موارد است که افراد وارد میشوند برای سوءاستفاده برای خوردن از راه تنبلی و لشی این صدمه‌ای بود که در سال ۱۳۳۱ از این رویه غلط به محصول مملکت و مردم رسید در سال ۳۳۲ به جای این که از گذشته عبرت بگیریم باز هم صدور برنج را به عهده شرکت معاملات خارجی دولت گذاشتند منطقه برنج در ابتدای پاییز سال گذشته هر تنی ۱۸۶ دلار بود (صحیح است) و این مأخذ اطلاع بنده هم شخص جناب آقای نیک‌پور رئیس اطاق بازرگانی است که در جایی که بودیم ایشان میگفتند و آقای کورس آقای حسن کورس که از تجار با اطلاع است تأیید میکرد و گفتند که نرخ برنج ۱۸۶ دلار بود ولی در نتیجه تأخیر در فروش ۱۳۰ دلار ۱۳۴ دلار شد (صحیح است) (مهندس جفرودی - علتش را بفرمایید) عرض کنم که علت این است که دستگاه دولت دستگاه تجاری نیست تاجر یک جنس را که میخرد اگر هر تن یک تومان برایش فایده کرد فوراً میفروشد چون حساب ضرر را هم میکند و به عقیده خود و نظر خود عمل میکند چون اطلاعات کافی دارد ولی دستگاه دولت ما که دستگاه توزیع قند و شکر را در ولایات هنوز پس از ۱۲ سال نتوانستند مرتب کند نمیتوانند اطلاعات کامل و صحیح داشته باشند دولت و شرکت معاملات خارجی اطلاع شخصی دارم که اصرار داشت این برنج را تنی ۱۸۶ دلار به فروش برساند ولی یکی دو ماه تأخیر شد و روی سوءنیت نبوده است نتیجه بیاطلاعی در تجارت بوده و به امید این که شاید پیشنهادات بهتری برسد بنابراین آن دسته‌ای که مأمور شرکت معاملات خارجی بوده‌اند اینها به انتظار جواب دولت و دولت به انتظار این که نرخ بالاتر برود یا پیشنهاد دیگری برسد این برنج را نفروختند و چون در ژاپن هر سه ماه به سه ماه مظنه برنج را اعلام میکنند مرتبه دوم که نرخ را اعلام کردند از ۱۸۶ دلار آمد به ۱۳۴ دلار با یک حساب صحیح یک میلیون دلار از این تأخیر که بدون سوءنیت بوده است خسارت وارد آمده و این خسارت نتیجه بیاطلاعی است که اگر در آن موقع میفروختند یک میلیون دلار بیشتر میفروختند و حالا هم که مانده (عبدالرحمن فرامرزی - حالا هم که باقی است پس همه قیمتش را ضرر کرده است) شرکت معاملات خارجی آمد از مردم برنج خرید اولاً باز این نحوه برنج خریدن که هر کسی بیاید و یک تقاضایی بکند و برود و به یک کس دیگر واگذار کند و بفروشد و این خودش یک نحوه بازار بدهی ایجاد میکند صرفنظر از این موضوع شرکت معاملات خارجی با اطمینان این که از مردم میخرد و میفروشد نرخ برنج را کرده ۵/۱۲ ریال یا ۱۴ ریال در این مظنه‌ها (اکبر - کمتر دوازده ریال و خرده‌ای) دوازده قران ده هزار تن برنج حمل شد به خرمشهر برنجی که از گیلان به خرمشهر حمل میشود اگر در آنجا یک مدت مدیدی بماند از هر کیسه‌ای سه چهار کیلو کم میشود نتیجهاش آن که اگر آن موقع برنج را تحویل میدادیم محصول کلی مملکت هر کیسهاش مقداری بیشتر تحویل میشد و به هر فروشنده ده هزار کیسه از هر کیسه ۴ کیلو کسر آورده از آن طرف شرکت معاملات خارجی میلیون‌ها تومان از بابت قیمت برنج به مردم سند سپرده بود و این اشخاص که به شرکت معاملات خارجی برنج فروخته بوده‌اند اینها هم به مردم به نوبت خودشان سند سپرده بودند اسناد آنها دست مردم تجار تحت فشار، شرکت معاملات خارجی تحت فشار فروشندگان برنج با این ترتیب ده هزار تن برنج در خرمشهر تحویل شد اما معامله با خارجه نشد شرکت معاملات خارجی اول که پرداخت میکرد هشتاد درصد قیمت را میداد ولی مبلغ زیاد شد و دید نمیتواند بپردازد و در این مدت ۷ ماهه فقط هشتاد درصد را پرداخته است و هفته را نتوانسته بپردازد و بقیه را وقتی که خواست بپردازد چون تعهداتش زیاده بود نتوانست از عهده پرداخت تعهداتش بر بیاید (صحیح است) این موجب کسر اعتبار یک شرکت مهم دولتی شد در این جریان شنیده شد و آقایان دیدید که با ژایونی‌ها یک معامله برنجی شد در ۱۶۶ دلار و این قیمت ۱۶۶ دلار زاید به نرخ معمولی بود و این فشاری بود که دولت به خریداران ژاپنی وارد آورد و حتی گفت اگر نخرید روابط بازرگانی‌مان را یعنی جلوی واردات ژاپن را میگیریم پس بنابراین دولت فشار خودش را آورده است اما توه بفرمایید که اگر ژاپونی‌ها نمیخریدند برنج به دست ما میماند برای این که آن موقعی که پیشنهاد آمده بود و عرضه داشت مادر فروش تأخیر کردیم حالا چه شد ژاپونی‌ها آمدند و یک پارتی برنج را خریدند ولی قسمت عمده برنج ما ماند اخیراً در روزنامه‌ها خواندید که برنج فروخته شده به اشخاص غیر ژاپونی یعنی به اشخاص داخلی خودمان یک ده هزار تن فروخته شده و یک هشت هزار تن اما این را هم توجه بفرمایید چه جور شده این را فروخته‌اند چون کسی نمیخرید بعضی موقعی که شرکت معاملات خارجی میخواست صادر کند نرخ برنج
تنزل کرده بوده دولت ناچار شده تصویبنامه‌ای صادر کند که هر کس ده تن برنج بخرد یک تن چایی میتواند وارد کند این را برای چه کرد؟ برای این کرد که برنج خریدار پیدا کند این را به نظر بنده از روی بیچارگی کرده والا برنج میماند زمین پس از این که این تصویبنامه صادر شد (میراشرافی- برنج زمین نمیماند سبز میشود) فاسد میشود پس از این که این تصویبنامه صادر شد باز بنده که سؤال از آقای وزیر اقتصاد کردم برای این است که ایشان این مسائل را روشن کنند چای را وارد کردند (این قسمت اساسی است بایستی صحبت بشود) البته دولت همیشه باید سعی کند که محصولات صادراتی کشور صادر بشود در خیلی از ممالک میدهند جایزه میدهند ژاپونی‌ها به پارچههای‌شان هر ذرعی ۴ ریال جایزه میدهند که بتواند صادر بشود و در بازارهای جهان رقابت بکند ما در نتیجه سوء سیاست اقتصادی یک عملی کردیم که تشویق کردیم واردات را در مقابل صادرات یعنی ما گفتیم چای وارد کنید به شرط آن که برنج را ببرید یعنی بر واردات مملکت بیفزایید و این کار را هیچ جا نمیکنند این سیستم یک سیستم تجارتی است که فقط مرحوم ملا نصرالدین میکرد والا ما اگر قرار بود که محصولات داخلی خودمان را صادر کنیم به شرط آن که در مقابلش جنس وارد کنیم فردا میگویند که باید اتوموبیل وارد کنید پس فردا میگویند که باید فاستونی وارد کنید ما نباید صادرات را در غیر موقع خود و روی ندانستن قیمت بفروشیم ما نباید اطلاع نداشته باشیم و دستگاه‌های دولت مجهز نباشد که نتواند به موقع تصمیم بگیرند و آن وقت یک محصول صادراتیمان که در درجه اول است در مقابل چای صادر بکنند و آن وقت علاوه بر صدمه‌ای که برنج میخورد به محصول دیگرمان که چای است صدمه برسد این انصاف نیست آقایان این عمل شد پس از این عمل چه شد این برنج میبایستی صادر بشود و در مقابلش چای وارد بشود این برنج تا آنجا که ما اطلاع داریم صادر نشد ولی اجازه ورود چای دادند و این اجازه چای را اشخاص مطلع به من گفتند که کیلویی از سه تومان و سه تومان و نیم در بازار فروختند (میراشرافی- چهار تومان و نیم) چهار تومان و پنج هزار ده هزار تن برنج قیمتش چهارده میلیون میشود و جواز چای که در مقابل این فروخته شده ۴ میلیون و پانصد هزار تومان میشود دیگر چه معامله‌ای از این بهتر دو مرتبه رواج جواز بازی است یک برنج دیگر هست که هشت هزار تن معامله شده است برنج قیمتش ۱۲ میلیون تومان است جمعش میشود ۲۶ میلیون تومان و از این ۲۶ میلیون ۸ میلیون تومان جواز چایی فروخته شده است این هشت میلیون تومان جوایز چایی فروخته شده است این هشت میلیون تومان را کی باید بدهد این را مردم مصرف کننده باید بدهند خریدار که از جیب خودش نمیدهد پس در موقعی که دولت مجاهد میکند برای پایین بردن قیمت‌ها این عملیات نقض غرض است این صحیح نیست این مطلب را بنده با حسن‌نیت تذکر میدهم برای این که جلوی این مسائل گرفته بشود حالا این را بنده از آقای وزیر اقتصاد ملی میخواهم توضیح بدهند که روشن شود که چون شرط ورود چای صدور برنج است بنده شنیده‌ام و اشخاصی به بنده گفته‌اند که برنج صادر نشده است اما شرکت معاملات خارجی نوشته است به گمرک که چای را خارج کنند اگر این چنین باشد خلاف قانون است خلاف مصلحت است ما از آقای وزیر اقتصاد ملی میخواهیم که این مسئله را روشن فرمایند و حتی من شنیدم که وزارت اقتصاد ملی هم به این عمل شرکت معاملات خارجی ایراد کرده و گفته‌اند نباید این کار را بکنید و حالا میخواهم بگویم که آقا علت این که یک محصول مملکتی که در روی آن هزارها نفر فعالیت میکنند چرا باید به این روز بیفتد بنده الان یک تلگرافی از گیلان دارم که آن تلگراف را نمایندگان محترم گیلان هم دیده‌اند که الان برنج زیادی در گیلان موجود است فروش هم نرفته و قیمت تنزل کرده و خریدار هم ندارد خوب اگر این آزاد باشد مردم خودشان کار میکنند فعالیت میکنند پولش را در میآورند تعهد ارزی‌شان را هم میدهند دولت در مسئله‌ای که نمیتواند از عهده برآید این یکی را سرمشق قرار بدهد و دیگر در کارهایی که نمیتواند دخالت نکند و این کارها را به خود مردم واگذار کند در همین معامله برنج اگر این را عبرت بگیرید خدا شاهد است که یک راه فرجی برایتان بار میشود و باز خودتان را سبک میکنید آن وقت میتوانید به کارهای دیگر بپردازید به وزارت فرهنگ به بهداشت به امنیت وصول مالیات، گمرک چرا به هر کاری دخالت بکنید که نتوانید از عهده برآیید آقای وزیر اقتصاد خواهش میکنم که این قسمت را مطالعه خواهید فرمود و راهنمایی‌های صحیحی به دولت بکنید ما از ایشان انتظار داریم که ایشان با جواب‌هایی که در این مسائل میدهند ما را روشن بکنند و منظور از این سئوال این بوده است که آقایان را به این مسائل مهم متوجه ساخته تا نظایر آن برای مملکتی که این کسر بودجه را دارد پیش نیاید اگر آمدیم و برنج شما را حالا نمیخریدند شما این ۴۰ میلیون تومان ضررش را از کجا جبران میکردید؟ شما نبایید معامله‌ای بکنید که الان برایتان مسلم است ضرر کرده‌اید شرکت معاملات خارجی در معامله‌ای کرد....
رئیس- آقای خلعتبری وقت شما تمام شد بقیه بیانات‌تان زیاد است؟ (خلعتبری دو سه دقیقه چهار پنج دقیقه دیگر) بسیار خوب تأمل بفرمایید رأی بگیریم
شوشتری - اساساً باید با اصول صحیح تجارت آزاد باشد.
دکتر جزایری- در خوزستان هم چندین هزار تن برنج از محصول خوزستان باقی مانده و صادر نشده
خلعتبری - بنده چندی پیش رفتم خوزستان
رئیس- تأمل بفرمایید رأی گرفته میشود که ایشان ۵ دقیقه اضافه صحبت کنند آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد بفرمایید
خلعتبری- عرض کنم دنباله مطلبی که قابل توجه است این است که بعد از این که این تصویبنامه‌ای که برای وارد کردن چای در مقابل صدور برنج صادر شد خواستند برنج را بفروشند خوب برنج را به کی بفروشند اما میبینیم اشخاصی آمده‌اند برنج را خریده‌اند ولی برنج را هنوز صادر نکرده‌اند (عبدالرحمن فرامرزی- پولش را هم نداده‌اند) و از آن طرف میشنویم که بعد فروخته شده این خیلی تعجب است برنجی که سرمایه‌ای است برای ما و آنجا گذاشته‌اند این را پول نقد نفروخته‌اند در مصاحبه شرکت معاملات خارجی خواندم که گفته است که ما تضمین بانکی گرفته‌ایم حالا من به شما عرض میکنم تضمین بانکی این است اگر که بانک صدهزار تومان خواست برای تاجری تضمین بدهد از آن تاجر ۲۵ هزار تومانش را نقد میگیرند و ۷۵ هزار تومانش را سفته اشخاص معتبر میگیرند و اگر مبلغش خیلی سنگین بود وثیقه میگیرند وثیقه طلا یا کالاهای درجه اول از قبیل پشم از قبیل پنبه این دو فقره معامله‌ای که شده است و برنجش باقی مانده است ۱۸ هزار تن است و قیمتش ۲۶ میلیون تومان است این ۲۶ میلیون تومان چه مقدارش را نقد داده‌اند وبعد سفته کدام تاجری معرفی شده (داراب - بانک صادرات) بانک صادرات خودش ۲۶ میلیون تومان ندارد تا بیاید برای یک همچو معامله‌ای یک چنین تعهدی بکند و بعد هم اگر امضاکنندگان سفته نپرداختند بانک توسعه صادرات یکی باید توی سر خودش بزند و یکی توی سر سفته‌ها (اکبر- مثل این که زد) چایی فروخته شده این که هنر نشد چایی بهترین کالاست اولاً به همان تجار چایی صدمه میزند یک اشخاصی که چای وارد میکردند مطابق سهمیه وقتی یک اشخاص یک مرتبه ۱۸۰۰ تن چای توی بازار میریزند این وضع بازار را متزلزل میزند این وضع بازار را متزلزل میکند اینها مطابق مصلحت نیست از قاعده تجارت خارج است این بار را به منزل نمیرساند جناب آقای وزیر دارایی جناب آقای وزیر اقتصاد ملی از شما تقاضا میکنم این را مطالعهه بفرمایید و موافقت بفرمایید که این انحصار لغو بشود مردم آزاد باشند الان محصول در دسترس است ۲ ماه دیگر تأمل بکنید و تقاضا میکنم این را تسری بدهید به سایر موارد و یقین داشته باشید که ضرر نمیکند آقا اجازه بدهید مردم در خوزستان جوب کارند و اجازه بدهید خودشان ببرند تنی ۵۰۰ تومان بفروشند و فایده ببرند (صحیح است) از صدور برنج اگر حقی میخواهید بگیرید برای ساختن سد سفید رود در گیلان یا سد نمارستاق در رود هراز و مازندران در موقع صدور در گمرک برای ساختن سدها یک چیزی بگیرید مردم را آزاد بگذارید (احسنت احسنت)
رئیس- آقای وزیر اقتصاد ملی
وزیر اقتصاد ملی (دکتر شادمان)- چنانچه مجلس شورای ملی مستحضر هستند (چند نفر از نمایندگان بلندتر) عرض کنم جناب آقای ارسلان خلعتبری در ابتدا یک سؤالی فرمودند که دارای ۴ قسمت بود و امروز هم گذشته از مطالبی که در آن سؤال مندرج است یک مطالبی اضافه فرمودند مطالبی که در سؤال از طرف مجلس شورای ملی به بنده ابلاغ شده و ۴ قسمت هست یکی از مطالب مربوط به معامله و صدور برنج و در هر یک از سؤال‌ها یک موضوع مکرر شده است و آن موضوع انحصار است و بنده هم عقیده هستم با جناب آقای ارسلان خلعتبری که خواسته‌اند این موضوع را مهم جلوه بدهند و موضوعی هست مهم و بسیار سزاوار توجه (احسنت) مطالبی که در سؤال درج شده یکی این است یعنی مطلب اول: که از محصول برنج سال ۱۳۳۱ چه مقدار صادر نشده که جوابش را صریحاً عرض میکنم مطابق گزارشی که به بنده داده‌اند و این ارقامی را که عرض میکنم مبتنی است بر تحقیقاتی که از ادارات مربوطه و از شرکت معاملات خارجی شده هیچ چیز هیچ مقداری نیست که صادر نشده باشد ۱۲۰ هزار تن محصول ۱۳۳۱ بوده است و از این مقدار ۵۰ هزار تن مازاد بر مصرف داخلی تشخیص داده شده بود که تمام صادر شده و یک نکته را بنده میخواهم تمنی بکنم که این مطالب از هم مجزا باشد که در ۱۳۳۱ این دولت نبود و بنده هم به هیچ وجه مدعی نیستم و و هرگز نخواهم بود که در تکالیفی که به موجب قوانین مملکت بر عهده وزارت اقتصاد ملی است به این معاذیر شانه خالی کنم ولی چون سؤال کننده با حسن‌نیت مطالب خودش را بیان کرد بنده هم از مجلس شورای ملی اجازه میخواهم که تمام مشکلات را عرض بکنم و بعد برسیم به این مطلب که کلاً صلاح مملکت با مشکلات موجود چیست و بعد یک سؤال دیگری که فرمودند این است که شرکت معاملات خارجی در سال ۱۳۳۲ چه مقدار برنج
خریده است ۱۰ هزار تن برنج خریده است که ۶۲ هزار تن صادر شده و از این مبلغ به قدر ۱۱ هزار تن که خریده شده فروشنده تحویل نداده و باقی معامله شده است و در شرف صدور است و بعد یک سؤال دیگری در این بابت هست که قیمت برنجی که شرکت معاملات خرید چه مقدار بوده است ۷۲۸ میلیون ریال و از این مبلغ ۳۲ میلیون تومان ۲۲۰ میلیون ریال الان بدهی شرکت معاملات خارجی است که سعی میشود که هر چه زودتر پرداخته شود بنده هم معترف هستم که چه دولت و چه یک فرد هر وقت تعهدی میکند بایستی انجا بدهد و اگر در پرداخت این مبلغی که یک دستگاه دولتی به تجار محترم مقروض بوده است تأخیر شده است باز به واسطه مشکلاتی بود که پیش آمده است و امیدورام که دیگر این قبیل کارها تکرار نشود و باز یک مطلب دیگر که در سؤال مذکور هست این است که ضرری خورده است از این معاملات به کشاورز و بازرگانان بنده گمان میکنم که خود جناب آقای خلعتبری هم موافق باشند که وقتی قیمت تثبیت شد که نه ریال و نیم در محل و ۱۳ ریال در جنوب پرداخت شود این قیمت نه معادل قیمت بازار بود و نه کمتر بیشتر بود به این جهت منصفانه نمیشود گفت که در این قسمت به کشاورز و بازرگانان ضرری وارد شده است (موسوی- رقابت بین تجار خریدار از بین رفته) این را میخواستم عرض بکنم که آن قسمت مضار انحصار که در تمام این ۴ قسمت تکرار شده به واسطه اهمیتش در آخر عرایضم مطالبم را بیان خواهم کرد یکی از کارهای دولت این بود که نظر به لزوم تزیید تولید مقرر گردید که به موجب یک تصویبنامه عواید حاصل از این معاملات را پس از کسر مخارجی که بر میدارد و یک درصد حقالعمل این را در یک حساب مخصوصی در بانک ملی بگذارند که گذاشته است برای این که به ساختن سد سفید رود و یا وارد کردن ماشین‌های کشاورزی از این پول کمکی بشود و بنده خیال میکنم که این بدکاری نبوده است هم موافق مصلحت مملکت است و هم یک عوایدی را از یک محلی برای تزیید تولید در آن محل تشکیل میدهد و در بین مطالبی که بیان شد یک موضوعی هست که بنده به عنوان یک سؤال متمم تلقیاش کردم و آن عبارت بود از مطالبی که راجع به معامله چای و تبدیلش با برنج پیش آمده اولاً بایستی عرض بکنم که این دولت علیالخصوص از روزی که بنده در خدمت این دولت هستم تا امروز یک تصویبنامه به نام یک شخصی که آن شخص به خصوص از آن متنفع بشود از وزارت اقتصاد ملی پیشنهاد نشده و دولت هم تصویب نکرده و هیچ نوع جوازی داده نشده است اگر یک جوازهایی در دست اشخاص هست به موجب تصویبنامه‌هایی است که مثلاً هر کس ۲ کیلو چای تولید کند به موجب تصویبنامه به او اجازه میدهند برای تشویقش یک کیلو چای وارد کند این یک امر کلی است چون مطابق مصلحت مملکت است.
عبدالرحمن فرامرزی- خوب بفرمایید این ده هزار تن برنج که در مقابل چای وارد شده پولش به دولت داده شده؟ (زنگ- رئیس)
وزیر اقتصاد ملی- بسیار سؤال صحیحی است و عرض میکنم هنوز به آنجا نرسیده‌ام (صادق بوشهری - به خوزستانی چرا این جواز را ندادید؟) عرض میکنم به موجب رسیدگی‌هایی که شد ۱۸۰۰ تن قرار شد که چای دولت اجازه بدهد وارد بشود به ایران و بنده بایستی عرض کنم و از یکایک آقایان تمنی کنم که به این نکته توجه بکنند که دولت‌مان این کیفیات را بایستی در نظر بگیرد در امر چای تاجر وارد کننده چای یک مطلبی میگوید و صحیح است مصرف کننده یک منافعی دارد و باید ملحوظ شود و سیصد الی چهارصد هزار فلاح گیلانی یک منفعتی دارند که آن هم باید ملحوظ شود و علی ابن ابیطالب هم نمیتواند یک تصمیمی بگیرد که تمام این منافع متضاد تأمین بشود و حداکثر کوشش و سعی بشری این است که آنها را یک صوری با هم تلفیق بکند که از منافع یک جمعی کاسته بشود و هم من حیث المجموع به نفع مملکت باشد و بنده در ابتدای خدمتم عرض میکنم ممکن این است هیچ گناهی هیچ اشتباهی هیچ خطایی را اگر خودم بکنم کتمان بکنم یا به خطا بخواهم آنها را کتمان کنم چون به هیچ وجه هیچ نوع علاقه‌ای ندارم جز این که برای مملکتی که از خطرات بزرگ گذشته و محتاج به صحت گفتار و صحت عمل است خدمت کنم (احسنت) و از جمع آقایان خیلی خوشوقت میشوم که به اسم و به رسم بنده موضوع از بند سؤال کنید و بفرمایید که این خطا شده است و بنده خودم رابط و خادم آقایان باشم و روشن بکنم هم برای خودم روشن شود و هم به عرض مجلس شورای ملی برسانم که به این طریق به عرض ملت ایران رسیده باشد و به این جهت آنچه که اینجا عرض میکنم و تا آخر عمرم در هر جایی عرض خواهم کرد راجع به مملکت ایران صریح خواهد بود (احسنت) اما وقتی که بنا بشود این محصول برنجی که هست ما به فروش برسانیم و این مقدمه‌ای لازم دارد که در دولت گذشته در ابتدا شرکت معاملات خارجی در این کار دخالت نمیکرد و الان خواهم خواند در حضور مجلس شورای ملی جوازهایی که داده شده است وقتی که دیدند خیلی بی‌آبروگی است و اسباب مزاحمت است هیچ کس نمیتواند آن همه آشوب اقتصادی را دفاع کند گفتند این در انحصار دولت باشد و اینجا موضوعی است که راجع به انحصار بنده بایستی عرض کنم دولت هیچ دولتی معنی ندارد تقاضا کند قانون حکومت نظامی باشد جز در صورت لزوم از انحصار هم هیچ دولتی لذتی نمیبرد و بنده هم به هیچ وجه مایل نیستم که آقایان را جز در محافل انس و یا در مجلس شورای ملی خدمت‌شان برسم و اگر آزاد باشد این مشکلات پیش نمیآید ولی مسائل اقتصادی فن اقتصاد که یکی از شیرینترین فنون عالم هست عرضه و تقاضا و تولید و تکثیر و درست کردن سرمایه اینها یک فن بسیار خویینی هم هست و ما چندین هزار پیغمبر را ما اعتقاد دارم ۱۲۴ هزار پیغمبر را ما معتقدیم چندین هزار پیغمبر را که میگفتند خمس بدهید زکوه بدهید مال مردم را نگیرید کشته‌اند و در قرون اخیر چندین هزار زن و مرد کشته شده‌اند و هنوز حل نشده است که آقا امور یک جامعه‌ای به دست دولت باشد یا به کلی آزاد باشد و یا بعضی به دست دولت باشد و این عمل عجیب انحصار هم یکی از آنهاست منافع دارد و مضار انحصار به خودی خود نه مفید است نه مضر انحصار به خودی خود نه مفید است نه مضر اگر بر اثر سوءنیت انحصار بشود برای این که به یک طبقه‌ای منفعت برسد این خطاست اگر منافع جامعه مقتضی باشد که موقتاً یک امری محصور باشد آن را باید قبول کرد فقط ایرادی که میشود کرد اعتراضی که همیشه با کمال میل بنده استماع خواهم کرد که آیا با تناسب کیفیات موجود این الان لازم هست یا لازم نیست یعنی به مجلس شورای ملی عرض میکنم و به جناب آقای ارسلان خلعتبری که بنده فرمایش‌های ایشان را امروز با کمال دقت گوش کردم و یادداشت کردم قول میدهم که با توجه به مشکلاتی که مملکت دارد که هیچ وقت نباید فراموش کرد و با اهمیت اعمال افکار اجرای افکار نه با گفتن، بنده جمیع قوانین اقتصادی مملکت را تحقیق میکنم از کسانی که خبیر هستند کسب نظر خواهم کرد از جمیع طبقات استعلام خواهم کرد و بعد گزارش‌هایی یا لوایحی که مفید هست و مطابق مصالح جامعه به مجلس شورای ملی تقدیم خواهم کرد که یکی تجدیدنظر در این امر انحصار است اما آقای فرامرزی مثل این که تشریف ندارند در باب این معامله‌ای که شده است با ۱۸۰۰ تن قرار بود جواز بدهیم که چای وارد کنیم که این را دولت میتوانست وارد بکند میتوانست جواز بدهد وقتی که ما دیدیم دولت ژاپن که به ما مقادیر زیادی جنس میفروشد یک بنیان اقتصادی خواستیم درست کنیم شمایی که میآیید امتعه زیاد به ما میفروشید و یکی از محصولاتی که مصرف کلی در مملکت شما دارد و میروید از ممالک دیگر میخرید از ما هم بخرید در ضمن این مذاکرات قیمت تنزل کرد و همان طور که جناب آقای ارسلان خلعتبری فرمودند بعد از مذاکرات بسیار و این که دولت ژاپن به عنوان این که من دو تا تاجرم را نمیتوانم قانع بکنم که بیایند خرید و فروش برنج و معامله برنج را بکنند گفتیم شما باید جمعیم منافع‌تان را در ایران در نظر بگیریم و اگر مایل هستید که این روابط اقتصادی توسعه پیدا کند و بر حسن تفاهم مبتنی باشد بایستی چون ما را معطل کردید این را از ما بخرید و به ۱۶۲ دلار ما معامله کردیم اما این که فرمودید معامله‌ای که اخیراً راجع به خرید برنج و ورود چای شده بنده وقتی که شنیدم که اشتباهاتی در این کار رخ داده همان طوری که فرمودید بنده مختصراً عرض میکنم این معامله‌ای که شد در مقابل خرید هر ده کیلو گرم برنج یک کیلو از آن ۱۸۰۰ تن که در اختیار وزارت اقتصاد ملی است اجازه ورود چای داده شود حکایت جواز باری و اینها نیست ما میخواهیم این کار را بکنیم برای این که این برنج‌ها فروش برود و یک تشویق هم شده باشد یک تصویبنامه‌ای به تصویب هیئت دولت رسید و بنده اجرایش را به شرکت سهامی معاملات خارجی محول کردم و اگر اشتباهی خطایی یا گناهی که مشمول مقررات قانون مجازات عمومی باشد در کار باشد مطمئن باشید که ممکن تیست که از آنها صرفنظر بکنم (احسنت) و به همین دلیل وقتی که بنده یک شایعاتی در این باب شنیدم از آقای نشاط یکی از بازرس‌های مطمئن و معتمد و از آقای عبدالقدیر آزاد یکی از همکاران قدیم آقایان و از آقای مصدقی مدیر کل وزارت اقتصاد ملی خواستم و دستور دادم که بروید و به این امور رسیدگی کنید و رسیدگی شده است و به امضا هم رسیده است و گزارش را بنده خدمت جناب آقای نخست وزیر تقدیم کردم و الان مشغول رسیدگی در این باب هستیم و از این جهت بسیار خوشوقتم و واقعاً مایه سرفرازی بنده است که در مقابل مجلسی مجاز هستم عرایض خودم را عرض کنم که حسن‌نیت هست و سؤال‌های منطقی و انصاف برای شنیدن جواب (اردلان - جوابش چه شد؟) جواب چی قربان (اردلان - راپورت چه بود) گفتند این معامله‌ای که شده است از نظر ما در حکم نقد است برای این که ۴۲ میلیون ریالش را نقد داده است و باقی را تضمین بانکی و بنده به همین مناسبت فرستادم که تحقیقات کاملی کرده شود (شوشتری خریدار کی بود؟) اسمش را عرض میکنم میرسیم به آنجا به صد سؤال صد جواب خواهم داد با کمال میل آقا عرض کنم که چطور این بدبختی‌ها برای مملکت پیدا میشود آزادی تجارت را بنده معتقدم انحصار را بنده معترفم ولی باید دید که موجبات این مشکلات چیست وقتی که در بانک مملکتی وضع به جایی میرسد مجبور باشد موقتاً یک انحصاراتی را به وجود بیاورند بنده تمنی میکنم از آقایان یک کمی تأمل داشته باشند اگر در این قسمت تسامحی شد آن وقت بنده باز حاضرم بیایم جواب بدهم در ۱۳۳۱ این جوازها برای برنج داده شده است که بنده فقط اسم گیرنده را
و مقدار برنجی که صادر شده که مجموعاً در حدود ۴۲ هزار تن است عرض میکنم آقای علی اصغر ظروفی ۹۹۵ تن و کسری مال دولت سابق است.
نمایندگان - برنجش صادر شده است یا نشده است؟
وزیر اقتصاد ملی - صادر شده و بعد چون وقت زیادی خواهد گرفت بنده عین این ورقه را تقدیم خواهم کرد.
نمایندگان - بخوانید آن صورت را
رئیس- این مربوط به سؤال اقای خلعتبری است آقایان باز دارند سؤال میکنند این مطابق قاعده نیست.
وزیر اقتصاد ملی- بنده اسم را میخوانم مقدار صادر شده‌ای را هم میخوانم.
۱- آقای علیاصغر ظروفی ۹۹۵ تتن و کسری
۲- آقای علی اصغرظروفی ۱۰۹۵ تن و کسری
۳- شرکت ژیتا ۳۹۷۵ تن و کسری
۴- شرکت ژیتا ۲۴۰۶ تن
۵- سفارت اندونزی ۹۸۰ تن و کسری
۶- نسیم صالح ۹۹۲ تن و کسری
۷- شرکت امپریال۲۴۷۹ تن و کسری
۸- جمیل سلمان ۹۹۵ تن
۹- شرکت امپریال ۲۴۹۶ تن و کسری
۱۰- شرکت یوسف والیرت توفیق ۱۹۹۹ تن و کسری
۱۱-آقای محمد دانشور ۶۰۰۰ تن
۱۲-آقای محمد دانشور ۷۹۶ تن و کسری
۱۳- تجارتخانه مهدی و رضا پروین ۶۸۳ تن و کسری
۱۴- تجارتخانه مهدی و رضا پروین ۳۴۹ تن و کسری
۱۵-آقای غلامرضا کاشانیان ۳۴۹ تن و کسری
۱۶- سردار پورسیک خانپوری ۸۹۱ تن
۱۷- شرکت ایرفران ۸۹۹ تن و کسری
۱۸-بانو نزهت کاتوزیان ۷۷۲ تن (یک نفر از نمایندگان - این خانم هم تجارتخانه داشته؟)
۱۹- بانو نزهت کاتوزیان ۱۱۹ تن و کسری
۲۰- آقای محمد دانشمند ۸۸۴ تن و کسری
۲۱- آقای اسحق و هوشنگ کرمیان ۵۹۰ تن و کسری
۲۲-آقای مهدی مرصاد ۹۴ تن و کسری
۲۳-شرکت صادرات و واردات شمال شرق ۳۵۰ تن
۲۴-آقای یدالله فتحی ۹۲۰ تن
۲۵- تجارتخانه حکیم و شرکا ۱۳۸۶ تن
۲۶-شرکت ملی توسعه اقتصادی ۲۰۰۰ تن
۲۷- عذرا باتات ۹۹۳ تن و کسری
یک نفر ازنمایندگان - این هم خانم؟
وزیر اقتصاد ملی- خیر عذرا را با (ز) باتات (با دو ت منقوط)
۲۸- آقای عبدالله مقدم ۸۹۱ تن
۲۹- شرکت تجارتی خزر ۸۹۴ تن و کسری
۳۰- شرکت ایران پاسیفیک ۳۵۰ تن
۳۱- آقای حاج حسین معظمی ۳۷۸ تن و کسری
(میراشرافی- لابد برادر دکتر معظمی است)
۳۲- آقای خلیل رهبری ۲۰۰ تن
۳۳- آقای جمیل سلمان ۴۹۵ تن
اینها جوازهایی است که در دولت گذشته داده شده است و بعضی از تعهدات ارزی که آنها داشته‌اند هنوز تأدیه نشده است و همین الان دوسیه‌های مربوط به این جوازها و آنهایی که بایستی تعقیب شوند در تعقیب دادگستری است (عبدالرحمن فرامرزی - در سال ۳۲ صادر نشده) در ۳۲ در آن وقتی که این دولت آمده است یک مثقال جواز برای هیچ چیزی که بنده میتوانم با کمال اطمینان بیایم در خدمت آقایان از او دفاع بکنم اصلاً صادر نشده است (احسنت) و حالا در خاتمه عرایضم عرض میکنم در باب سد نمارستاق چون این دولت سابقه عمل خیر دارد در باب سد سفیدرود بنده در این قسمت هم مطالعه خواهم کرد و قوا میدهم که منت‌های کمکی که ممکن هست میکنم که این قسمت هم عملی شود و بنده باز هم عرض میکنم که اگر در باب هر موضوعی هر شخصی هر ایرادی و اعتراضی داشته باشد بنده با کمال میل و اشتیاق استقبال میکنم و مطالب را میآیم صریحاً عرض میکنم اشتباه یک سؤال دیگر و یک جواب دیگر و یک تشریف دیگر
رئیس - آقای ارسلان خلعتبری
خلعتبری - عرض کنم بنده که سؤال کننده هستم خودم قانع شدم از چه جهت؟ بنده خیلی خوشحال هستم که میبینم یک وزیری آمده است پشت تریبون و تکذیب نمیکند انکار هم نمیکند هم تصدیق میکند هم سکوت اختیار میکند که دلیل رضایت است و تصدیق بنده بیاندازه از شما متشکرم و حقیقت بسیار جواب‌های خوبی دادید از لحاظ بنه برای این که تکذیب بیخود نکردید و یک مطلبی هم فرمودید حالا هم برای بنده جواب این که معلوم بشود که به سؤال مقتضی دادید یا خیر مطالبی که عرض کردم و به عرض مجلس رساندم و جواب آن داده نشد و وظیفه شماست که مطلب را دنبال کنید و به عرض مجلس برسانید از این قرار است اولاً- قسمت عمده‌ای که منظور بنده در یکی از این سؤال‌ها بود این بود که چه مقدار از برنج باقی مانده حضرتعالی این را با جوابی که فرمودید یا یواشکی فرمودی دو توی یواشکی انداختید یا واقعاً چیزی باقی نمانده بند در مصاحبه شرکت معاملات خارجی که ده روز پیش نموده است خواندم که مقداری از برنج‌ها مانده که معامله نشده است و اگر از ده روز به این طرف معامله شده اگر شرایط آن شبیه شرایط معاملات قبلی باشد شما مژدهاش را بدهید و اگر گفتید که برنجی باقی نمانده و همه فروخته شده باشد معلوم شود اما جواب این که آیا برنجی که خریده شده ۱۰ هزار تن و ۸ هزار تن که در مقابلش جواز چای داده شده است صادر شده یا نشده است جواب ندادید استنباط میکنم که صادر نشده والا میفرموید که صادر شده است (شوشتری- گفتند چیزی باقی نمانده)
سوم- فرمودند نفع کشاورز اولاً نفع کلی مملکت را در نظر بگیرید تکذیبی هم در منطقه برنج نفرمودید بنده خیلی متشکر هستم یک وزیر تحصیلکرده باید همین طور باشد ۱۸۶ دلار تفاوت برسد ۱۳۴ دلار و بنده که تاجر نیستم یک حساب معمولی کردم یک میلیون دلار به مملکت خسارت وارد آمده است زارع هم ضررش را میبیند اما ضرری که به او وارد آمده شما تنی ۱۸۶ دلار یعنی شرکت معاملات خارجی نتوانست بفروشد برنج را کیلویی ۵/۱۲ ریال میخریدند یعنی مظنه برنج بالاتر از این بود و اگر شما نمیخریدید و آزاد بود به دست مردم میدادید زارع برنج خودش را به همین قیمت میفروخت و صرف هم میکرد (صحیح است) تصدیق فرمودید که ۲۲ میلیون تومان شرکت معاملات خارجی در این تاریخ بدهکاری دارد و این مطلبی بود که ما میخواستیم بدانیم من متشکر هستم از این که این اطلاعات را صحیحاً به مجلس شورای ملی دادید (دکتر مشیر فاطمی- بیست و یک میلیون تومان از ژاپونی‌ها طلبکار است) و سفته‌های شرکت معاملات خارجی دست مردم است به بانک‌ها برده‌اند نکول شده و به اعتبار دولت لطمه بهش وارد شده و بعداً کسی نمیآید معامله کند از طرف دیگر عرض کردم که یک ده هزار تن و یک هشت هزار تن معامله برنج شده است که پولش را نگرفتند و چیزی در این زمینه بیان نکردید یعنی ۶ میلیون تومان برنج نسیه معامله شده و برنج صادراتی مملکت نباید نسیه معامله شود از چیزهایی است که تکذیبی نفرمودید عرض کردم که چای اجازه داده شده است ورودش در مقابل برنج صادر نشده یعنی برنج صادر نشده و چای وارد مملکت شده و میشود و جوازش هم فروخته شده این را تکذیب نفرمودید معلوم میشود که شده است عرض کنم راجع به موضوع تضمین بانک عرض کردم بانک صادرات ۲۶ میلیون تومان بر خلاف قاعده و یا بر خلاف این که ما متقاعد شویم و بدون زمینه تضمین کرده من نمیدانم که آیا هر بانکی از این قبیل معاملات میتواند بکند یا نه و این را هم شما نه جوابی فرمودید نه تکذیب فرمودید و باز هم متشکر هستم بنده از طرف همه آقایان از شما تشکر میکنم و امیدوارم که هم آقایان تشریف بیاورند اینجا و همین طور بگویند آقای وزیر دارایی هم امیدواریم بیایند راست مطالب را بگویند (وزیر دارایی - بنده همیشه حقیقت مطلب را گفته‌ام و میگویم) عرض کنم که فرمودید که انحصار به نفع جامع است (شوشتری- نگفتند) و الله به خدا گفتند در مواردی که میگویید مقتضی میدانید انحصار میکنید میخواهم عرض کنم این انحصار را از این یکی فعلاً بردارید در سایر موارد هم استدلال‌تان صحیح نیست حالا عرض میکنم سهلترین معاملات در ایران، این معامله چیتفروشی است شما ده سال تمام این چیتفروشی را از دست مردم گرفتید گفتید که هیچ کس چیت وارد نکند هیچ کس چیت نفروشد هزار تا دکان قماش تأسیس کردید چهار پنج هزار نفر آوردید سر بار وزارت مالیه کردید که الان چوب آن مستخدمین میخورید ۲۰ سال تمام عمل کردید آخر یک جنسی یک قماش را نتوانستید بفروشید چای هم همین جور قند و شکر هم این کار را کردید از عهده بر نیامدید (میراشرافی- قند و شکر از همه جا خراب‌تر است) اینها از شواهد است از آقای جلال شادمان یک مصاحبه‌ای دیدم در موقعی که اداره قماش منحل شد ایشان در آن موقع مصاحبه‌ای کردند که ما با این که منحصر خریدار بودیم و منحصر فروشنده بودیم همه در اختیارمان بود مقروض شدیم ضرر کردیم و از عهده بر نیامدیم چای سازمان همین طور محصول چای داشت از بین میرفت آمدند منحل کردند در دولت سابق وزیر دارایی آمد اعتراف کرد که ما ۱۷۰ میلیون تومان به مصرف کننده به مردم مصرف کننده ضرر زدیم بس است ول کنید بیست سال برنج این وضع را داشت مردم صادر میکردند منافعش را میآوردند ارزش را هم میآوردند حالا هم بگذارید بکنند فرمودید راجع به جواز چای صحبت کردم که در بازار فروخته شده قطعاً جنابعالی مرد شریفی هستید با وجدان هستید تکذیبی نفرمودید و اگر هم تکذیبی میفرمودید کسی باور نمیکرد برای این که معقول نیست اینجا اسمش به گوشم خورد در صورت پروانه‌هایی
که در ۱۳۳۱ داده شد به نام محمد دانشمند کسی که در گذشته هشت هزار تن جواز برنج گرفته و این را هم شنیدم که یازده هزار تن برنج شما را نسیه خریده است.
از این که گفتند عواید این کار را به سد نمارستاق مازندران اختصاص بدهند بنده هم به نمایندگی مازندران از جنابعالی تشکر میکنم و آقایان نمایندگان هم همین تقاضا را دارند این را مطالعه بفرمایید مطالعه شده هم هست تشریف ببرید به دولت بفرمایید که این مردم را آزاد بگذارند به خدا این دستگاه مردم از دستگاه دولت آمادهتر است و بهتر کار میکند این را فراموش نکنید اگر نکردید تا موقعی که این دولت باشد یا دولت بعدی بیاید به خدا مالیات بگیرید فایده ندارد مالیات را چند برابر کنید فایده ندارد همه این حرف‌ها مفت است الان سه سال از تاریخ مبارزه ما راجع به نفت گذشت این پی محکم نشده اگر این پی محکم شده بود این کنسرسیوم که آمده بود به جای ۵۰ درصد ۹۰ درصد میداد (میراشرافی- کنسرسیوم چه گفتید آقا) بنده گفتم این کنسرسیوم که آمده است مذاکراتی کرده است که ما نمیدانیم چیست اگر بنای اقتصادی ما درست باشد هر کس دیگری که بیاید با بنای اقتصادی سالم رفتارش با ما فرق میکند و این را از جنابعالی تشکر میکنم و آقایان نمایندگان هم مطلع شدند از جریان حالا موقع علاج است و اگر علاج نفرمودید و این دولت هم علاج نکرد این یک بدبختی است (صارمی- مرتکبین را تعقیب کنید) بنده خواهش میکنم که مرتکبین را تعقیب بفرمایید اقلاً تنبیه اداری بفرمایید بنده اطمینان دارم که جنابعالی مرد عمل هستید و انشاءالله این کار را خواهید کرد.
رئیس- آقای وزیر اقتصاد ملی
وزیر اقتصاد ملی - این طوری که جناب آقای ارسلان خلعتبری از بنده تشکر کردند و تقدیر فرمودند گمان نمیکنم سابقه بشود برای عمل که این را به اعتراف تلقی بفرمایید و بعد تشکر بفرمایید که اعتراف بنده بدیهی است همان طوری که گذشته عرض کردم هیچ وقت کتمان حقیقت نخواهم کرد و یک مطلبی فرمودند که بنده عرض کردم بنده اینجا نگفتم انحصار به نفع جامعه است بنده یادم نیست که چنین مطلبی عرض کرده باشم گفتم انحصار چیزی است که نمیشود گفت خوب باید یک عمل اقتصادی است که رابطه دارد با وضع و مشکلات موجود و در صورتی که لازم باشد باید بهش عمل کرد و گر نه نباید عملی کرد و امروز ملاحظه فرمودید که با کمال صراحت مطالب بیان شد و همیشه این طور بیان خواهم کرد این را بایستی عرض کنم بعضی مطالب هست که ممکن است تعبیر سوء بشود یکی مداخله دولت در امر اقتصادی بنده که بیست سال کار اقتصادی کرده‌ام در تهران در خارج از ایران و در تهران عرض میکنم که با وجود اعتراف به این که بایستی جمیع کمک‌ها را برای تجار فراهم آورد بنده دیدم به چشم خودم که یک عده تاجر به مناسبت ارزی که میخواهند برای ورود ماشین یک نوع استدلال میکنند که تمامش صحیح است و برای صدور عکسش را استدلال میکنند که آن هم صحیح است و باید در جای خودش قبول کرد ولی باید تلفیق کرد ولی این که ما بگوییم تمام دنیا معروف است که دولت تاجر خوبی نیست این را باید تأمل کرد بنده هم معتقدم دولت تاجر خوبی نیست دولت نه تاجر خوبی است نه تاجر بدی است دولت اصلاً تاجر نیست دولت حافظ منافع تاجر و دلال و خریدار و مشتری و جمیع طبقات مملکت است و به این جهت در اعمالی که میکند بیشتر این طور ظاهر میشود که تاجر خوبی نیست بدیهی است هیچ چون تاجر نیست و از نظر تجاری به هیچ امری نگاه نمیکند به این جهت این کلام معروف یک سفسطه‌ای بیش نیست و نبایستی زیاد به او توجه کرد و در خصوص ۲۲ میلیون تومان که مقروض هستیم این یک قرض بیمحلی نیست با این معاملاتی که شده است و فروشی که به ژاپن شده است این قرض پرداخته خواهد شد و این را هم آقایان مطمئن باشند که هیچ گناهی بیکیفر نخواهد ماند.
۶- طرح لایحه راجع به مرجع رسیدگی به جرایم سارقین مسلح
رئیس- لایحه سارقین مسلح که با دو فوریت داده شده بود چاپ شده مطرح میشود لایحه خوانده میشود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
چون غالباً مشاهده شده سارقیم مسلح در موقع ارتکاب سرقت متعرض نوامیش اشخاص شده و بدین وسیله موجبات وحشت و اضطراب عمومی را فراهم میآورند و نظم عمومی را مختل میسازند و اقتضا دارد به این قبیل جرایم با جریان سریعتری رسیدگی و مرتکبین به مجازات شدیدتری محکوم گردند لذا ماده واحده زیر تقدیم و با قید دو فوریت تقاضای تصویب آن میشود:
ماده واحده- هر گاه یک یا چند نفر برای سرقت وارد منزل یا مسکن اشخاص شوند اگر چه یک نفر آنها حامل سلاح باشد و یا در موقع سرقت در مقام هتک ناموس برآیند و هیچ یک از آنها هم مسلح نباشند در دادگاه‌های نظامی محاکمه و به مجازات مقرر در بند الف ماده ۴۰۸ قانون دادرسی و کیفر ارتش محکوم خواهند شد.
تبصره- در صورتی که ساکنین محل‌های مزبور در مقام مدافعه از مال یا جان یا ناموس و یا جلوگیری از بردن مال در محل سرقت مرتکب قتل یا جرح و یا ضرب سارقین بشوند از مجازات معاف خواهند بود و همچنین اگر متهم با متهمین به اخطار مأمورین انتظامات تسلیم نشوند و در نتیجه فرار آنها و تیراندازی مأمورین مجروح یا مقتول گردند مأمورین انتظامی از مجازات معاف میباشند.
نخست وزیر- سپهبد زاهدی - وزیر دفاع ملی - سرلشگر هدایت
رئیس- آقای صارمی مخالفید بفرمایید.
صارمی - بیان عقیده مخالف اصلاً با بعضی از لوایح و طرح‌ها با توجه به موقعیت زمان و مکان قطعاً مشکل است و یکی از آن لوایح که بیان مخالفت روی آن خالی از اشکال نیست این لایحه خواهد بود چون آن طوری که بنده احساس کردم آقایان نمایندگان محترم مجلس شورای ملی و افراد خارجی و ساکنین تهران و سایر نقاط به طور کلی نسبت به این لایحه بسیار خوش بین بودند و از تصویبش هم اظهار خوشوقتی خواهند کرد و علت عمده این است که روی هم رفته یک جسارتی برای یک عده مخصوصی ایجاد شده است که امنیت را در این مملکت مختل کرده (صحیح است) و جلوگیری از این امر هم نهایت ضرورت را دارد ولی عرض مخالفت بنده از نقطه نظر رعایت اصول است بدین معنی که بنده نسبت به هر امری که از جاده واقعی و حقیقیش خارج بشود مخالف خواهم بود بنابراین سلب صلاحیتی از محاکم عمومی و ارجاع به محاکم خصوصی یا دادگاه نظامی امری است که بر خلاف اصول است و عرض مخالفت من به این جهت به خصوص است محاکم نظامی برای این به وجود آمده است که نسبت به جرایمی که مربوط به ارتش است و در عین حال لازمه رسیدگی به آن جرایم داشتن اطلاعات اختصاصی نظامی است در محاکم نظامی رسیدگی بشود و تعیین مجازات بشود و همچنین یک امور بسیار مهمه‌ای که به استقلال کشور ارتباط دارد از لحاظ این که سرعت رسیدگی در محاکم نظامی زیاد است گفته شده است که به محاکم نظامی ارجاع شود بنابراین اگر از این دو مورد بگذریم سلب صلاحیت محاکم عمومی و ایجاد صلاحیت برای محاکم نظامی بر خلاف اصل خواهد بود ممکن است گفته شود چون این موضوع مورد ابتلای عامه است و ضرورت دارد که با سرعت زیادی رسیدگی بشود و تعیین مجازات بشود و مجرم به مجازات زودتر برسد از این جهت گفته شده است که بایستی این مورد به خصوص در محاکم نظامی مطرح و مورد رسیدگی قرار بگیرد اگر معنی این اصل را در نظر بگیرید بنده مخالف هستم برای این که سرعت رسیدگی در هر مورد و در هر مرحله ممدوح است و به طور جریان مذموم است اگر به این علت بخواهیم بیاییم مجازات‌ها و رسیدگی‌ها را به محاکم نظامی ارجاع کنیم درست نیست و اگر مواردی پیش بیاید که بایستی به فوریت رسیدگی شود و قوانین موضوعه و آیین دادرسی مدتی یا آییندادرسی جزایی کافی نیست بایستی قانون وضع کرد و گفت در این مورد به سرعت و به فوریت و خارج از نوبت رسیدگی شود و تعیین مجازات بشود تا از یک اصل کلی منحرف نشویم بنده متأسفانه باید عرض کنم که در محاکم نظامی هم ممکن است به طور جریان وجود داشته باشد البته مواردی هم در نظر دارم که خدمت تیمسار (اشاره به آقای وزیر دفاع ملی) عرض خواهم کرد بنابراین این سلب صلاحیت و ایجاد صلاحیت چون برخلاف اصول است مورد مخالفت بنده است و یکی از بیچارگی‌های ما این است که در هر مرحله‌ای قدم گذاشتیم و عملی انجام دادیم و ضرورت پیدا میکرده است تسری پیدا کرده است یکی پس از دیگری و آن عمل استثنایی در این مملکت قاعده کلی شده است بنده چون میدانم به این که این لایحه مورد توجه و نظر آقایان نمایندگان محترم است و امکان هم دارد که ضرورت ایجاب کند میخواستم تقاضا کنم که در آتیه دولت‌ها متوجه باشند که این مورد به خصوص را در سایر موارد تسری ندهند و هر روز به فکر این بیفتند که سلب صلاحیت از محاکم عمومی کشور بشود و ایجاد صلاحیت برای محاکم اختصاصی بکنند در عین حال موقع را مغتنم می‌شمارم که از تیمسار تقاضا کنم که راجع به محاکم نظامی بذل توجهی بفرمایند و به طور کلی بنده معتقد هستم که در بین افسران محترم ارتش هم افسران تحصیلکرده حقوقدان زیاد است (صحیح است) البته چون محاکم نظامی سر و کار با حقوق دارد و لازمهاش اطلاعات قضایی و حقوقی است تمنای بنده هم این است که تیمسار توجه بفرمایند حتیالمقدور و حتی القوه افرادی را که برای محاکم نظامی انتخاب میفرمایند از افرادی باشند که تحصیلات حقوقی کرده باشند و از این قبیل افسران هم در ارتش فوقالعاده زیاد هست و اگر این موضوع مورد توجه واقع شود به طور قطع ممکن است که اگر نقایصی هم وجود داشته باشد یا توهمی به ورود راجع به همین موضوع که عرض کردم ممکن است این اشکال هم مرتفع بشود عرض بیشتری ندارم و مزاحمت هم زیادتر از این نمیکنم.
رئیس- آقای مشایخی
مشایخی - در جلسه‌ای که فوریت این لایحه مطرح بود قیافه مجلس شورای ملی نشان داد که آقایان نمایندگان با تصویب این لایحه موافق هستند (صحیح است) از مجموع مذاکراتی که آن روز در فوریت شد معلوم شد که آقایان نمایندگان معتقدند که
قانون مجازات فعلی برای سارقیم وافی به مقصود نیست و جلوگیری از این جرم نمیکند و حتی معتقد بودند که برای سارقین عادی هم بایستی تجدیدنظر در طرز رسیدگی آن بشود و مجازات‌های شدیدتری وضع بشود.
خاطرم هست که بعضی از آقایان میگفتند که بالاخره دستگاه تعقیب مطابق مقررات قانون اصول محاکمات جزایی بیشتر از ۲۴ ساعت سارق را نمیتواند نگاه دارد و او هم اقرار نمیکند و مرخص میشود، بنابراین نه تنها با تشدید مجازات سارقین مسلح موافق بودند بلکه با تعقیب سارق عادی هم با شدت هر چه بیشتر موافق بودند (صحیح است) همین طور نیست؟ جناب آقای دکتر شاهکار هم همین مطلب را فرمودند حالا هم جناب آقای صارمی ناطق محترمی که به عنوان مخالفت صحبت کردند اصولاً مخالفت‌شان موافقت به تمام معنی بود و معتقد هستند که بایستی برای حفظ و انضباط جامعه مخصوصاً در مورد سارقین مسلح و سارقین بایستی شدت عمل بیشتری بشود و حق هم همین است. یک اصل خیلی ساده و پیش پا افتاده‌ای است و آن این است که زمان و مکان و شرایط موجود در زمان در وضع قوانین تأثیر دارد یا به عبارت سادهتر هم بخواهیم بگوییم باید بگوییم که قانون تابع مقتضیات زمانی و مکانی است. آن قوانینی که شامل تأثیر زمان و مکان نمیشود قوانین الهی و آسمانی است که در هر کجا در هر زمان مؤثر است و قابل اجراست و در هر نقطه‌ای از نقاط دنیا در هر موقعی میشود اجرا کرد اما قوانین عادی قوانینی که به دست بشر تنظیم میشود با در نظر گرفتن احتیاجات و مقتضیات روز است و به همین جهت است که در نظر گرفته میشود که قوانین غالباً مورد تجدیدنظر واقع شوند مخصوصاً در مشروطه جوان ما، ما پنجاه سال تقریباً از مشروطیت‌مان گذشته، قوانینی که ما در دست داریم اهم از حقوقی و جزایی، مالی، غالب قوانین ما ناقص است و نه تنها ناقص است مواد متناقض خیلی زیاد دارد و مواردی دارد که متناسب با مقتضیات امروزی نیست و یکی از آن مواردی که بایستی اصلاح بشود همین موضوع سرقت است. قانون مجازات عمومی از ماده ۲۲۲ تا چند ماده دیگر درباره سرقت مجازات‌های گوناگونی دارد، از مجازات حبس با اعمال شاقه هست یعنی از مجازات جنایی هست تا حبس قابل ابتیاع البته موضوعات و موارد مختلفه هم در اینجا پیشبینی شده اما امروز میبینیم که این قانون برای این منظور کافی نیست و تأمین مقصود را نمیکند، چرا؟ برای این که یک روزی یعنی از وقتی که این قانون وضع شد سارقین از دیوار مردم بالا میرفتند از تاریکی و خواب اشخاص سوءاستفاده میکردند میرفتند یک سرقتی مرتکب نشدند، فرش میبردند، قالی میبردند یا جواهر میبردند ولی دزدها هم یک خورده جوان مردی داشتند، جنایات دیگر مرتکب نمیشدند، غیر از امروز است که ما دیدیم در روز روشن در زمان جنگ با کامیون میآمدند میرفتند در خیابان اسلامبول اثاثیه مغازه را تخلیه میکردند و جنس‌هایش را بر میداشتند میبردند. حالا با اسلحه، با کلت، بار و لور شب میروند بالای سر صاحبخانه، صاحبخانه را صدا میکنند تهدید میکند، تمام اثاثیهاش را جمع میکنند و یک اعمال شرم‌آوری که ذکرش مورد ندارد میکنند و میروند بنابراین وظیفه دولت این است که وقتی مواجه با یک چنین اوضاع و احوالی است و وقتی که میبیند سارقین مرتکب یک چنین جنایتی میشوند با در نظر گرفتن مجازات‌های متناسبتر و شدت عمل بیشتر موجبات تنبیه آنها را فراهم بکند و کاری بکند که آنها بترسند و به نظر من یکی از قوانین بسیار خوبی که جناب آقای وزیر جنگ به مجلس آوردند همین قانون است و حقاً هم بایستی در محاکم ارتش محاکمه شوند چرا؟ برای این که براساس محاکمات عادی و بردن به دادسرا به نتیجه نمیرسد اینها باید فوراً و سریعاً تنبیهی شوند، اعدام شوند و مجازات شوند تا مورد تنبیه سایرین قرار بگیرند و اساساً همان طور که میگویند موضوع قدرت قضایی در دادگستری یک اصل مسلمی است ولی امروز اتفاقاً راجع به مقتضیات و مصالح مملکت سؤالی کردند که الان مطرح بود در موضوع تجارت و انحصار یک وقت ایجاب میکند که در مجازات‌ها ما معتقد شویم که یک محاکم فوقالعاده باید تشکیل شود، مجازات سارقین مسلح که شب به خانه مردم وارد میشوند به طور جمعی و فردی و تهدید میکنند بایستی خیلی سریع باشد و متأسفانه دستگاه دادگستری ما نمیتواند به این ترتیب رسیدگی بکند بنابراین با در نظر گرفتن مقتضیات فعلی ممکن است بهتر است که در محاکم نظامی رسیدگی بشود اما یک مطلب دیگری که مورد توجه است این است که این که این قوانین را خود ما که وکیل هستیم تمام قوانینی که تصویب شده است بنده اعتراف میکنم که صدی بیست آن را هم نخوانده‌ام چرا؟ برای این که طرز انتشار قوانین طوری است که به اطلاع مردم نمیرسد اگر این قانون مجازات سارقین مسلح که امروز مورد بحث و تصویب مجلس شورای ملی است از نظر طرز تفهم به سارقین تدابیری اتخاذ بشود که به اطلاعشان برسد مسلماً تأثیر دارد در وضع آنها بدین جهت من میخواستم از جناب آقای وزیر جنگ استدعا بکنم که بعد از تصویب این قانون در برنامه‌های تبلیغاتی ارتش و ژاندارمری حتی در برنامه‌های تبلیغاتی عمومی اثرات این قانون و طرز اجرای این قانون و شدت عملی که در این قانون میشود به سارقین به زبانی که بفهمند گفته بشود چون ما نمیخواهیم که آدم‌کشی بکنیم ما میخواهیم جلوگیری از وقوع جنایت بکنیم و من معتقدم که اگر این مطالب منعکس بشود و به مردم گفته بشود از خیلی از این جرایم جلوگیری خواهد شد به هر صورت این لایحه بسیار لایحه خوبی است و موافق مقتضیات امروز هم است و جناب آقای صارمی هم موافق بودند و بنده هم موافق هستم (صحیح است) و به عرایضم خاتمه میدهم (احسنت)
رئیس- پیشنهادی مبنی بر تقاضای کفایت مذاکرات از آقای عبدالصاحب صفایی رسیده است که قرائت میشود (به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد میکنم پس از بیان یک مخالف و موافق مذاکرات کافی باشد.
رئیس- آقای عبدالصاحب صفایی
عبدالصاحب صفایی- اصولاً بحث در کلیات به نظر بنده جز در مورد بودجه و یا در مورد برنامه دولت چندان مفید واقع نخواهد شد زیرا در لوایحی که تقدیم میشود اگر بحثی یا صحبتی لازم باشد در مورد مواد لایحه تقدیمی است بحث در کلیات آن هم در یک مورد مجازات صارق که مورد اتفاق همه آقایان نمایندگان است و از لحاظ حفظ امنیت عرفی امری واجب است به نظر بنده بحث در کلیات مذاکره از طرف یک موافق و یک مخالف کافی است و برای این که وارد در موضوع بشویم و اگر آقایان قضات محترم که سمت نمایندگی مجلس شورای ملی دارند و ذی نظر در موارد قضایی هستند برای آنها ممکن است بحثی بشود باید وارد در مواد شد تا هر گونه پیشنهاداتی که از طرف آقایان میرسد مورد بحث و اظهارنظر واقع شود چون لایحه مهم است و مربوط به حفظ انتظامات عمومی است و هر قدر تسریع در بحث بشود به نظر بنده مفیدتر است این بود که بعد از یک موافق و مخالف بنده پیشنهاد کفایت مذاکرات در کلیات را دادم و البته مجال سخن در نقص و اضافه یا کم و زیادی که ممکن است در این لایحه بشود از طرف آقایان پیشنهاد خواهد شد و در ضمن پیشنهاد بحث خواهند فرمود به این جهت اجازه بفرمایید کلیات کافی باشد و بنده خیلی به موقع میدانستم که با آقای صارمی عرض بکنم که محکمه خصوصی در ایران مخصوصاً از لحاظ تعقیب سارقین یک امری بسیار لازم و بسیار ضروری است بدون این که بخواهیم از محاکم عمومی و محاکم دادگستری بحث کنیم و یا بگوییم که خدای نخواسته به موقع میرسند یا نمیرسند به تجربه ثابت شده که دزد مسلح را باید از بین برد. هر گونه ارفاقی به دزد مسلح ستم بر مردمانی است که در خانه نشسته‌اند و منتظرند از طرف دولت آرامش و سکون آنها حفظ بشود. بنابراین محکمه اختصاصی اگر در دنیا لازم و مفید باشد یکی از این مواردش مورد تعقیب سارق مسلح است.
رئیس - آقای کریمی.
کریمی- این لایحه که دولت تقدیم مجلس شورای ملی کرد به نظر بنده خیلی قابل دقت هست و پیشنهادی که جناب آقای صفایی دادند برای کفایت مذاکرات بنده عرضی ندارم که وقتی که وارد در اصل لایحه شدیم صحبت بشود ولی یک نکات خیلی دقیقی دارد که بنده توجه مخصوص آقایان نمایندگان را به این موضوع جلب میکنم و آن این است که هر وقت یک عیبی پیدا میشود باید ما سراغ منشا آن عیب برویم و اگر یک مریض تب کرد باید طبیب به فکر بیفتد ببیند چرا تب میکند والا اگر بخواهد حال ظاهری او را یک قدری خوب کند این درست نیست، دزدی اگر در مملکت ما شیوع پیدا کرد اگر ما بیاییم محاکمه را شدت بدهیم جلوگیری از دزدی نخواهد کرد باید فکر این باشیم که چرا دزدی در مملکت زیاد شده مردم این مملکت بیکار هستند، مملکت مردمش بینان هستند اینها مستصلند، در استیصال و پریشانی اسلام هم مجازات را تخفیف داده اگر کسی مضطرب شد این میتواند نان آقای شوشتری را هم بدون اجازهاش بخورد که نمیرود. (شوشتری - اما نه ما اسلحه) در این مورد اگر به این شدت عمل آقایان بخواهند تصمیم بگیرند بنده میترسم که یک مجلس دیگری بیابد و این کارها را مثل کارهایی که ما کان لم یکن کردیم آنها هم کان لم یکن بکنند. بنده وقتی که موقع طرح اصل لایحه است آن وقت میتوانم در آنجا صحبت کنم.
رئیس- رأی گرفته میشود به کفایت مذاکرات آقایانی که موافقند قیام کنند (اغلب برخاستند) تصویب شد. پیشنهادات قرائت میشود. پیشنهاد آقای دکتر شاهکار (به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
پیشنهاد میکنم ماده واحده مجازات سارقین مسلح به ترتیب زیر اصلاح گردد:
هر گاه سرقت مقرون به هتک ناموس ساکنین منزل یا مسکن اشخاص باشد چنانچه مرتکب حامل اسلحه بوده و یا این که سارقین متعدد ولو آن که اسلحه هم نداشته باشند در دادگاه نظامی و طبق مقررات دادرسی ارتش محاکمه میشوند. مجازات سارقینی که طبق مقررات بالا مورد تعقیب قرار میگیرند به ترتیب زیر خواهد بود:
هر گاه صارق مزبور دارای دو سابقه محکومیت جنایی یا محکومیت جنحه در امر سرقت باشد مجازات او اعدام خواهد بود و در غیر این صورت به حبس دائم با کار محکوم میشود.
تبصره - در صورتی که ساکنین محل‌های مزبور در مقام مدافعه از جان یا نأموس یا مال مرتکب قتل یا جرح و یا ضرب سارقین بشوند از این لحاظ مجازات نخواهند شد مگر آن که عمل آنان مشمول سایر مقررات قانون مجازات باشد.
چنانچه پس از اخطار مأمورین انتظامی سارق تسلیم نشده و در اثر فرار و تیراندازی مأمورین مجروح یا مقتول گردد مأمورین مذکور از مجازات معاف خواهند شد.
دکتر محمد شاهکار
رئیس- آقای دکتر شاهکار
دکتر شاهکار- آخر وقت است و آقایان یک قدری خسته هستند و اهمیت وضع ایجاب میکند که یا برحسب اجازه مقام محترم ریاست قضیه بماند برای جلسه بعد (صحیح است) یا نه اگر آقایان مایلند که قضیه تمام بشود تمنی دارم با دقت کاملی به موضوع توجه بفرمایند.
رئیس- آقای دکتر شاهکار اتفاقاً چون شور دوم است پنج دقیقه بیشتر توضیح ندارد چه امروز بفرمایید چه روز دیگر
دکتر شاهکار- برای من فرقی نمیکند پس اجازه بفرمایید که این قسمت‌ها جزیی آن نباشد چون بعضی از آقایان اساساً ماده واحده را درست نشنیدند و پیشنهادی هم که از طرف بنده شده است آقا مشایخی فرمودند که درست نشنیده‌اند و آقایان نمایندگان به بنده نوشته‌اند که نشنیدیم دوباره بخوانید. بنده این دو ماده یعنی ماده واحده پیشنهادی دولت و پیشنهاد خودم را میخوانم و عرایضم را میکنم از این که تیمسار وزیر جنگ یک لایحه‌ای تقدیم کردند برای مجازات سارق مخصوصاً سارق مسلح مخصوصاً سارق مسلحی که عملش مقرون به هتک عرض و نأموس است این لایحه خوبی است در این هیچ تردیدی نیست و علت حسن استقبال مجلس شورای ملی هم از این لایحه این است که دولتی آمده است میگوید که اشخاصی که جسورانه به مال اشخاص تجاوز میکنند و از مال هم میگذرند به عرض و نأموس اشخاص تجاوز میکنند باید مجازات شوند در این مطلب هیچ گونه تردیدی نیست ولکن آقای وزیر جنگ در این لباس زیبا و ماشاءالله با آن زبان خیلی کافی و قابل و شیرینشان دفاع‌شان را هم یک طوری خواهند فرمود که در این صورت مطالبی از تصویب مجلس بگذرد که نظر خود ایشان هم این طور نبوده ولی عمار به ضرر مملکت باشد حالا بنده آن مقداری را که توانستم میگویم بنده نمیدانم که این همه مطالب را در پنج دقیقه بنده چطور میتوانم بگویم.
رئیس- ممکن است با رأی مجلس شما اضافه صحبت کنید.
دکتر شاهکار- بسیار خوب لایحه تقدیمی دولت این است:
هر گاه یک (من تقاضا میکنم به لغات دقت بفرمایید) «هر گاه یک یا چند نفر برای سرقت وارد منزل یا مسکن اشخاص شوند اگر چه یک نفر آنها حامل صلاح باشد و یا در موقع سرقت در مقام هتک نأموس برآیند و هیچ یک از آنها هم مسلح نباشند در دادگاه‌های نظامی محاکمه و به مجازات مقرره در بند الف ماده ۴۰۸ قانون دادرسی ارتش محکوم خواهند شد» چهار تا کفر قضایی در قسمت اول این ماده است اولاً برای سرقت، تیمسار، یعنی جنابعالی یک نفر را محکومش میکنید به اعدام برای قصد ارتکاب عمل، نمیگویید هر کس مرتکب سرقت شد علاوه براین تیمسار خیلی آسان است که بنده‌ای که میخواهم بپرسم منزل حسن علی میراب اینجاست و بروم توی خانه بگویند که در اینجا برای سرقت آمدی و بنده را اعدامم کنند این دو مرحله است و به هیچ وجه صحبت از سرقت نیست در اینجا (صحیح است) هر گاه یک یا چند نفر برای سرقت وارد منزل یا مسکن اشخاص شوند اگر یک نفر از آنها وراد منزل اشخاص شود طبق ماده ۴۰۸ قانون دادرسی ارتش اعدام میشود. آقایان اینجا صحبت هتک نأموس نیست جناب آقای شوشتری یک سارق عادی اگر بیاید منزل شما برای یک سرقت عادی باید برود اعدام شود (شوشتری - از منزل من کسی چیزی گیرش نمیآید) بنابراین این بیانی که فرمودند آقایان و اقای مشایخی هم گفتند جسارت دزد به حدی رسیده است که نه تنها به مال اکتفا نمیکند به نأموس مردم هم تخطی میکند این مطلب شق اول ماده شما صرفاً برای ورود در منزلی است برای سرقت که مجازاتش اعدام است، آقایان، قوانینتان با هم تطبیق نمیکند شما برای کسی که به تمام بیتالمال مردم دست تجاوز دراز میکند دو ماه حبس تأدیبی مینویسید با شش ماه حبس مجازاتش میکنید، یک نفر که وارد دهلیز کاخ آقاق شده و ممکن است که به یک چهل چراغی نظر بد بکند این را مجازات اعدام میکنید. قسمت دوم این است و یا در موقع سرقت در مقام هتک نأموس برآید یعنی، خیلی معذرت میخواهم از استعمال این لغت فرنگی، یعنی کنزوئنت‌مان (Conjointement) یعنی یک دستش به سرقت باشد و با یک دستش درصدد هتک نأموس برآید بنابراین مرقوم فرمودند در موقع سرقت در مقام هتک نأموس بر بیاید (یک نفر از نمایندگان- در موقع قصد سرقت) تبصره تا نهم بهتر از اصل مادتان نیست فرمودید در صورتی که ساکنین محل‌های مزبور در مقام مدافعه از مال یا جان یا نأموس ... خیلی متأسفم تیمسار که مال را مقدم بر جان و نأموس هم گذاشته‌اید ... در مقام دفاع از مال یا جان و یا جلوگیری از بردن مال از محل سرقت برآیند آقایان نمایندگان محترم مجلس شورای ملی، این دولت دولت شریفی، قبول، این آقای وزیر جنگ را هم که میشناسیمش از خانواده محترمی است و آدم بسیار شریفی است قبول، بسیار خوب اینها کافی است از برای این که آدم را بکشند و کشنده مجازات نداشته باشد، میگویید اگر متهم را: متهم غیر از مرتکب است، غیر از مجرم است، من چه گارانتی دارم که یک نفر به من تیراندازی بکند و بگوید که به تو اخطار کرده بودم که بایست و تو نایستادی. این ماده است. بنده آمده‌ام این ماده را این طور عرض کردم که تمام منظور آقایان درش رعایت شده است: اگر سارقی ...
رئیس - آقای دکتر شاهکار وقت اصلی شما تمام شده ده دقیقه وقت برای شما کافی است.
دکتر شاهکار- بلی قربان ده دقیقه کافی است.
رئیس- رأی میگیریم برای ده دقیقه اضافه مدت برای آقای دکتر شاهکار که ایشان توضیحات‌شان را کامل بکنند آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد، بفرمایید آقای دکتر شاهکار
دکتر شاهکار- بنده طوری کردم که منظور این لایحه تأمین بشود و واقعاً یک رعب و مجازاتی هم برای سارقین مسلح و سارقینی که هتک نأموس میکنند باشد. بنده این طور نوشتم آقای صفایی، بنده نوشتم هر گاه سرقت مقرون به هتک نأموس ساکنین منزل و یا مسکن اشخاص باشد چنانچه مرتکب حامل اسلحه بوده و یا این که سارقین متعدد و لو آن که اسلحه هم نداشته باشند در دادگاه نظامی و طبق مقررات دادرسی ارتش محاکمه میشوند. اگر سرقت مقرون به هتک نأموس شد (شوشتری - مقارن بفرمایید) مقرون اصطلاح قانون است این اصطلاح در قانون مجازات عمومی است بنابراین نظر ما درست از این قسمت تأمین میشود ک هر سرقت مال مقارن با هتک نأموس باشد و بنده این را این جور دیدم که یک وقت آدم این کاره است، یعنی سارق حرفه‌ای است و جانی است، این آدم را بنده معرف برایش دادم، این است که سابقه محکومیت جنایی داشته باشد یا دو دفعه سابقه محکومیت جنحه داشته باشد اگر این طور باشد مجازاتش اعدام است ولی اگر برای اولین دفعه باشد مجازات این آدم را حبس ابد بدانید آقایان حبس ابد هم مجازات کوچکی نیست (دکتر عمید- عوض کلمه مقرون توأم نوشته شود) در صورتی که ساکنین محل‌های مزبور در مقام مدافعه از جان یا نأموس یا مال مرتکب قتل و جرح یا ضرب سارقین بشوند از این لحاظ مجازات نخواهد شد مگر آن که عمل آنان مشمول سایر مقررات قانون مجازات عمومی باشد اگر دزد آمد منزل من و من این دزد را با اسلحه گرم گشتم تیمسار به من قول میهید که نپرسیدی اسلحه قاچاق را از کجا آورده‌ام؟ یا نسبت به این سارق من غیر از این عمل اعمال دیگری هم کردم از نظر این عمل قابل مجازات نیست مثلاً در آن ضمن که رسیدگی فرمودید دیدید که این آدم خودش سوابقی دارد البته آنها باید رسیدگی بشود اما مطلبی که من به آن خیلی اهمیت میدهم و جلب توجه آقایان را میکنم این است که متأسفانه حکومت نظامی حکومت اختناق است حکومت زور است حکومت ارعاب است حکومت قلدری است در این ماده قانونی این را اجازه بفرمایید که صرف اخطار کافی نباشد و نوشته شود چنانچه پس از اخطار مأمورین انتظامی سارق تسلیم نشده و در اثر فرار و تیراندازی مأمورین مجروح و یا مقتول گردد مأمورین مذکور از مجازات معاف خواهند شد قبلاً این بود که از مجازات معاف خواهند شد قبلاً این بود که از مجازات معاف میباشند البته آقایان فراست‌شان خیلی بیشتر از آن است که بنده در این قسمت زیاد توضیح بدهم دقت بفرمایید مأمور انتظامی است اگر اخطار کرد و در نتیجه او فرار کرد و مقتول شد باید قید شود آن مأمورین از مجازات معاف خواهند شد یعنی این آقای مأمور را باید محاکمه بکنند رسیدگی بکنند اگر معلوم شد که به این صورت بوده است معاف باشد بنابراین هر دو منظور در این ماده اصلاحیه بنده منظور شده است هم رعایت کامل نأموس مردم و حداکثر مجازات برای سارق که تخطی به نأموس مردم میکند مجازات اعدام ولکن سایر دزدها (تیمورتاش- اما سارق تنها چطور؟) آقای تیمورتاش بنده آن روز هم عرض کردم که قانون مجازات عمومی برای سارق تا ۱۵ سال حبس با اعمال شاقه دارد (تیمورتاش- پس چرا عمل نمیکنید؟) حال اگر عمل نمیکنند امر دیگری است اما اگر نمیکنند اگر اسم رئیس محکمه سروان زیبایی باشد بهتر از عبدالحمید است (یک نفر از نمایندگان - اصل قانون است) یعنی میفرمایید اگر یک کسی آفتابه دزدید این را ۱۵ سال حبس با اعمال شاقهاش کنند کم است؟ بنابراین بنده از پیشگاه نمایندگان محترم استدعا دارم که قبل از این که مطلب کاملاً روشن بشود و این دو لایحه را کاملاً با هم تطبیق بفرمایید تمنی میکنم رأی احساساتی ندهید.
رئیس- آقای عبدالصاحب صفایی
عبدالصاحب صفایی- استدعا میکنم اقایان توجه بفرمایند تا بنده بتوانم درست اختلاف ما بین پیشنهاد آقای دکتر شاهکار و این لایحه را عرض کنم مقصود از تقدیم این لایحه این بوده است که اگر کسی با اسلحه در خانه یک شخصی به عنوان سرقت رفت این مشمول مجازات بشود. توجه بفرمایید با پیشنهادی که جناب آقای دکتر شاهکار تقدیم داشته‌اند اصلاً به کلی نقض غرض میشود و به هیچ وجه هیچ کسی که به عنوان سرقت مسلح در منزل کسی رفته است قابل تعقیب نخواهد بود زیرا ایشان میفرمایند بعد از سرقت باید مجازات بشود اگر دزد در خانه کسی وارد شد و اسباب‌ها را جمع کرد و هتک نأموس کرد در این موقع اگر دفاع شد و او کشته شد در محکمه خواهند گفت که این هنوز سرقت نکرده است. سرقت وقتی تحقق پیدا میکند که اسباب را از خانه ببرند بیرون اگر اسباب را از خانه
برد بیرون که دیگر کسی به گردش نمیرسد او اسباب را از خانه برده بیرون بنده کجا برسم مجازاتش کنم مقصود آن است که سارقین کسانی که به قصد سرقت وارد منزل مردم میشوند مجازات شوند از آنها دفاع بشود از قتل و هتک نأموس و دزدی اگر بنا باشد که بعد از تحقق سرقت ما فرض جرم و مجازات بکنیم صدی هشتاد از سارقین معاف خواهند شد با پیشنهاد جناب آقای دکتر در اینجا صحبت شروع به ارتکاب سرقت است نه تحقق سرقت حتماً منظور این است به مجردی که شروع به ارتکاب کرد یعنی مردی مسلح وارد خانه‌ای شد و شروع کرد به اسباب جمع کردن چون نصف شب جناب آقای دکتر فلان شخص سارق با اسلحه منزل بنده تشریف میآورد چه کند؟ اگر تحقق دزدی را بخواهید باید صبر کرد که اسباب را ببرد و بنده بنشینم برای این که بتوانم او را محکوم بکنم همین طور او را نگاه کنم اسباب را بردارد و هتک نأموس بکند از در خانه که با اسباب بیرون رفت آن وقت بروم مجازاتش بکنم اگر قبل از آن بخواهم بکنم که سرقت تحقق پیدا نکرده سرقت وقتی تحقق پیدا میکند که از خانه ببرد بیرون برای این که جمعآوری اموال بنده از منزل که اسمش سرقت نیست تمام اینها شروع به سرقت است. بنابراین این جمله‌ای را که ایشان فرمودند هر گاه سرقت مقرون به هتک نأموس باشد، سرقت چه وقت میشود؟ وقتی که اسباب‌ها را از خانه بیرون ببرد در صورتی که ما بخواهیم این حرف را بزنیم هر گاه یک عده‌ای شب برای سرقت وارد منزل بنده شدند چون نصف شب برای زیارت مخلص که به بنده منزل شرفیاب نمیشوند، هر کی نصف شب آمد بنده منزل میخواهد سرقت کند. پس مطالب این است که قصد سرقت داشته باشد نه تحقق سرقت چون سرقت وقتی محقق شد، جناب آقای دکتر شاهکار میدانند که وکلای دادگستری به حمدالله به قدری قوی هستند که میتوانند در محکمه آن مرد را تبرئه کنند خواهند گفت که سرقت واقع نشده و قصد سرقت داشته است و قصد سرقت مجازات ندارد این اصل مطلب است بنابراین پیشنهاد جنابعالی نقض غرض است و موضوع را به کلی از بین میبرد و یک چیز دیگر میشود. بعد فرمودید اینجا در این پیشنهادتان هر گاه سرقت مقرون به هتک نأموس ساکنین منزل یا مسکن، من نفهمیدم که از مسکن چطور هتک نأموس میشود این را توضیح خواهید فرمود (دکتر شاهکار - این عطف بیان است) من این را نفهمیدم چون عبارت این طور است ساکنین منزل یا مسکن اشخاص بنابراین آن قسمت که فرمودید مسلماً نمیتواند باشد یک مطلب دیگر که فرمودند و خیلی حساس و قابل توجه بود در تبصره است که فرمودند معاف میباشند در متن لایحه است آقا اینجا فرمودند معاف خواهند شد. به نظر بنده موافقت بفرمایید که همان معاف میباشد. چرا؟ برای این که اگر عبارت آقا نوشته شود باید آن مأمور تعقیب بشود و در محکمه محکوم که شد آن وقت معاف از مجازات بشود. با عبارتی که جنابعالی پیشنهاد فرمودید که از مجازات معاف میشوند باید آن مأمور انتظامی با آن صاحبخانه برود در محاکمه محکمش کنند آن وقت از مجازات معاف باشد. اصطلاحات قضایی را که آقا بهتر میدانید وقتی گفتند معاف میشود بعد از ثبوت جرم است و تعیین مجازات این صحیح نیست دزد آمده خانه‌ام، اموالم را هم برده، بنده شش ماه باید بروم در محکمه جنایی و بعد به عنوان یک قاتل محکوم بشوم بعد جنابعالی به استناد این ماده تقاضای عفو بنده را بفرمایید باید وقتی آن مأمور انتظامی آن سارق را تعقیب کرد و او را زد کشت باید دستگاه انتظامی پرونده برایش درست نکنند یا بنده‌ای که در خانه‌ام چنین سرقتی واقع شد و دزد را زدم کشتم دیگر نروم در دادگاه شش سال محاکمه بشوم بعد هم محکوم به اعدام بشوم بعد تقاضای عفو بنده را بفرمایید بنابراین بنده معتقدم همین لایحه دولت از هر جهت کافی است زیرا تمام شئون و خصوصیات قضیه را در نظر گرفته و مطالعه کامل شده است زیرا باید شروع دزدی و قصد دزدی با اسلحه مقرون به هتک نأموس مورد مجازات واقع شود کسی که آمده توی خانه بنده یعنی مرتکب مقدمات شده است.
رئیس- آقای صفایی وقت شما تمام شد.
صفایی- دو سه تا یادداشت دیگر هم بود راجع به توضیحات آقا و چون آقای رئیس فرمودند و وقت هم گذشته بنده به عرایضم خاتمه میدهم و به طور کلی بنده معتقدم که در این لایحه مطالعات کامل شده و خود جناب آقای دکتر شاهکار هم اگر تجدیدنظری در این لایحه بفرمایند با آن موافقت میفرمایند.
دکتر شاهکار- طبق ماده ۹۰ بنده اخطار دارم
عبدالصاحب صفایی- بیادبی نکردم
دکتر شاهکار- مطالب بنده را سوء تعبیر فرمودید
رئیس- آقای فولادوند
معاون نخست وزیر (آقای فولادوند)- بنده یک نکته را خواستم به استحضار آقایان برسانم، لایحه دولت دو قسمت است یکی این که سارق مسلح وارد منزل اشخاص بشود که مطابق ماده ۴۰۸ در محکمه نظامی محاکمه شود یکی وقتی سارق مسلح مرتکب هتک نأموس هم بشود. پیشنهاد آقای دکتر شاهکار یک قسمت است. برای سارق مسلح که وراد منزل اشخاص بشود ایشان مجازات در نظر نگرفتند یعنی مجازات مطابق مقررات سابق است پیشنهاد ایشان این است، سارق باید مسلح باشد، چند نفر هم باشند و مرتکب هتک نأموس هم بشوند. در دفعه اول محکوم به حبس بشود بعد از این که تمام این شرایط را داشت باز در دفعه دوم محکوم به حبس به شود اگر دو بار سابقه سرقت یا این طور سرقت داشت محکوم به اعدام بشود خواستم این نکته را به عرض‌تان برسانم فرمایشات آقای صفایی را هم تأیید میکنم.
دکتر شاهکار- بنده اخطار دارم
رئیس- رأی گرفته میشود به پیشنهاد آقای دکتر شاهکار آقایان موافقین قیام کنند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد.
دکتر شاهکار- بنده خودم هم بلند نمیشوم برای این که مقصود بنده این نبود.
رئیس- چون پیشنهادات زایدی رسیده است بقیه لایحه را برای جلسه بعد میگذاریم.
۷- معرفی آقای دکتر رضا صحت به معاونت وزارت کار به وسیله آقای وزیر کشاورزی
رئیس- آقای وزیر کشاورزی فرمایشی داشتید؟
وزیر کشاورزی (آقای عدل)- چون آقای وزیر کار در مسافرت تشریف دارند بنده را مأمور کردند که آقای دکتر صحت را که از افسران لایق دولت هستند به سمت معاونت وزارت کار حضور آقایان معرفی کنم (مبارک است)
۸- قرائت گزارش انتخاب دوازده نفر جهت عضویتی کمیسیون همکاری مجلسین از شعب
رئیس- دوازده نفر از شعب انتخاب شده‌اند برای کمیسیون حل اختلاف مجلسین اطلاع داده میشود که آقایان منتخبین از سنا
مهندس جفرودی - رای انتخاب ما را خبر نکردند
رئیس- در جلسه قبل اطلاع داده شد که ساعت ۹ صبح امروز تشریف بیاورید شما غیبت کردید صورت اشخاصی که انتخاب شده‌اند با آقایانی که در مجلس سنا انتخاب شده‌اند باید ۲۴ نفر حاضر شوند و یک رئیس مشترک انتخاب کنند من اطلاع میدهم که این آقایانی که انتخاب شده‌اند حاضر شوند و با سناتورهای منتخب تشریک مساعی بکنند و هیئت رئیسه خودشان را انتخاب بکنند حالا این قرائت میشود
(به شرح زیر قرائت شد)
مقام معظم ریاست محترم مجلس شورای ملی
شعب ششگانه در تاریخ سه‌شنبه ۱۱ خرداد ماه ۳۳ ساعت ۹ صبح تشکیل گردید و هر شعبه دو نفر برای عضویت همکاری مجلسین به شرح ذیل انتخاب نمودند
از شعبه اول - آقایان: حائری‌زاده. صدرزاده
از شعبه دوم - آقایان نورالدین امامی. شمس قنات‌آبادی.
از شعبه سوم - آقایان مشایخی. خاکباز
از شعبه چهارم-آقایان دکتر نیرومند. خرازی
از شعبه پنجم -آقایان دولتشاهی. دولت‌آبادی
از شعبه ششم- آقایان: نقابت. رضا افشار
۹- تقدیم یک فقره سؤال به وسیله آقای مهندس جفرودی
مهندس جفرودی - بنده یک سؤال دارم تقدیم میکنم
۱۰-تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
رئیس- جلسه را ختم میکنیم جلسه آینده روز یکشنبه خواهد بود دستور بقیه لایحه و دو سؤالی که آقایان میراشرافی و بوشهری از آقای وزیر دارایی کرده‌اند چون ماه رمضان نیست جلسه ساعت ۹ صبح خواهد بود.
(مجلس یک ساعت و ده دقیقه بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی - رضا حکمت