مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۵ تیر ۱۳۳۳ نشست ۳۲
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری هجدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره
شنبه ماه ۱۳۳۴
سال یازدهم
شماره مسلسل
دوره هجدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره۱۸
جلسه: ۳۲
صورت مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی روز سه‌شنبه پانزدهم تیر ماه ۱۳۳۳
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت‌مجلس.
۲- بقیه مذاکره در لایحه پشتوانه اسکناس.
۳- تقدیم لایحه تفریغ بودجه سال ۱۳۳۰ مجلس شورای ملی و تکذیب شایعه ارسال پرونده نفت جهت دولت به وسیله آقای امیدسالار.
۴- اعلام تصویب ماده واحده الغای انحلال دیوان کشور و قانون دادرسی و کیفر ارتش در مجلس سنا.
۵- بقیه مذاکره در لایحه پشتوانه اسکناس.
۶- تقدیم یک فقره لایحه از طرف آقای وزیر کشاورزی.
۷- بقیه مذاکره در لایحه پشتوانه اسکناس.
۸- تقدیم یک فقره طرح سه فوریتی به وسیله آقای دکتر پیرنیا.
۹- بقیه مذاکره در لایحه پشتوانه اسکناس.
۱۰- تعیین موقع و دستور جلسة بعد، ختم جلسه.
مجلس ساعت ۹ و چهل و پنج دقیقه صبح به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید.
۱- تصویب صورت‌مجلس
رئیس- صورت غائبین جلسه گذشته قرائت می‌شود. (به شرح زیر خوانده شد.)
غائبین با اجازه، آقایان: دکتر شاهکار، مکرم، تربتی، سالار بهزادی، حائری‌زاده، پناهی، صادق بوشهری، مهندس اردبیلی، محمود ذوالفقاری، کریمی، بهادری، عبدالرحمن فرامرزی، سلطان‌العلما، سلطانی، رضا افشار.
غائبین بی‌اجازه، آقایان: کدیور، امیر تیمور کلالی.
دیر آمدگان و زودرفتگان با اجازه، آقایان: احمد صفایی سی دقیقه، برومند سی دقیقه، موسوی سی دقیقه، محمود افشار چهل و پنج دقیقه، ابراهیمی دو ساعت، کیکاوسی دو ساعت، داراب دو ساعت، معین‌زاده دو ساعت و سی دقیقه، علم دو ساعت و سی دقیقه، باقر بوشهری، یک ساعت و سی دقیقه.
دیرآمدگان و زودرفتگان بی‌اجازه، آقای تجدد دو ساعت و ۱۵ دقیقه.
رئیس- نسبت به صورت‌مجلس جلسه گذشته نظری هست؟ آقای صدرزاده.
صدرزاده- در صورت‌جلسه بنده را در جلسه گذشته غائب با اجازه نوشته‌اند در صورتی که بنده شرکت داشته‌ام.
رئیس- اصلاح می‌شود آقای بهبهانی.
بهبهانی- در جلسه گذشته موقعی که آقای نقابت راجع به ربا صحبت می‌کردند بنده عرضی کردم و گویا سو تفاهمی ایجاد شد، در صورتی که بنده با نظر ایشان موافق بودم.
رئیس- جنابعالی که نطقی در جلسه پیش نفرمودید.
بهبهانی- آقای نقابت که در جلسه گذشته بیانی فرمودند یک سو تفاهمی شده است در صورتی که بنده می‌خواهم عرض کنم که با نظر ایشان موافق بودم.
رئیس- در صورت‌جلسه اگر چیزی نوشته شده که مخالف منظور جنابعالی است با این توضیحی که فرمودید اصلاح می‌شود. آقای صارمی.
صارمی- در بیانات بنده در جلسه گذشته اشتباهاتی شده که اصلاح می‌کنم می‌دهم به تندنویسی.
رئیس- همین طور بفرمایید، آقای میراشرافی نسبت به صورت‌جلسه نظری دارید؟ بفرمایید.
میراشرافی- بنده اجازه می‌خواهم راجع به آن پیشنهاد جلسه گذشته توضیحی عرض کنم چون یک فرمایشی آقای رئیس فرمودند پیشنهادی که بنده تقدیم کردم و مورد تصویب قرار گرفت مخصوصاً قسمت آخرش خیلی اهمیت دارد اولاً در صورت‌مجلس نوشته شده هشت درصد در صورتی که پیشنهاد بنده هفت درصد بوده بنده منظورم این بود اشخاصی هم که در خارج معاملات مشروع می‌کنند بیش از هفت درصد نباید دریافت کنند و چنانچه دریافت کردند دو سال محکوم به حبس بشوند این را خواستم توضیح عرض کنم و در قسمت اول خواستم توضیح عرض بکنم مقصود از بانک‌های دولتی حتی شرکت‌های دولتی و غیر و ذالک هم باید مشمول این قانون بشود.
رئیس- در موقع رأی نهایی این دو پیشنهادی را که مورد توجه مجلس واقع شده به نحوی اصلاح کنید که منظور حاصل شود هر دو پیشنهاد را در موقع رأی نهایی یکی می‌کنیم و در روی آن رأی گرفته می‌شود (صحیح است) دیگر نظری نسبت به صورت‌مجلس نیست؟ (اظهاری نشد) صورت‌مجلس جلسه گذشته تصویب شد در جلسه گذشته اجازه نطق قبل از دستور سه نفر از آقایان برای این جلسه محفوظ ماند.
جمعی از نمایندگان- دستور، دستور.
تیمورتاش- بنده با ورود در دستور مخالفم.
قنات‌آبادی- من موافقم.
رئیس- من حالا به رأی مجلس واگذار می‌کنم چون نباید حقی تضییع بشود (تیمورتاش: بنده با ورود در دستور مخالفم) رأی گرفته می‌شود آقایانی که با ورود در دستور موافق‌اند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد.
۲- بقیه مذاکره در لایحه پشتوانه اسکناس
رئیس- دستور لایحه پشتوانه اسکناس است در جلسه پیش آقای خرازی دو پیشنهاد کرده بودند که مذاکرات به عمل آمد مخالفت هم شد ولی رأیش ماند اعلام رأی شد. آقای وزیر دارایی در این قسمت فرمایشی دارید؟
دکتر شاهکار- آقای وزیر دارایی موافقت فرمودند راجع به پیشنهاد آقای خرازی.
وزیردارایی- جناب آقای خرازی دو پیشنهاد داده بودند یکی راجع به این که در ماده اول به جای انتشار خواهد داد خواهد یافت بشود این اشتباه عبارتی بود و به نظر بنده هیچ اشکالی ندارد اصلاح شود راجع به سفته بازرگانان بنده خواستم از جناب آقای خرازی تقاضا کنم با این که شخصاً بنده با پیشنهاد ایشان موافقم ولی چون یک نگرانی برای آقایان نمایندگان هست و شاید هم از نظر اطلاعات بانکی و شاید از نظر روشنی ذهن مردم برای این کار یک قدری زود باشد از این کار صرف‌نظر بفرمایید.
خرازی- بنده پس می‌گیرم.
تجدد- چرا آقا؟
رئیس- پیشنهاد اول قرائت می‌شود که اصلاح عبارتی است. (به شرح زیر خوانده شد.)
مقام ریاست مجلس شورای ملی
اینجانب پیشنهاد می‌نمایم جمله خواهد داد به خواهد یافت در ماده اول اصلاح شود.
رئیس- این را آقای وزیر دارایی هم موافقت فرمودند که در ماده اول کلمه (داد) به (یافت) تبدیل شود آقایانی که موافق‌اند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد، یک پیشنهاد دیگری هم هست آن هم قرائت می‌شود که رأی گرفته شود (پس گرفتند).
خرازی- دومی را پس گرفتم.
۳- تقدیم لایحه تفریغ بودجه سال ۱۳۳۰ مجلس شورای ملی و تکذیب شایعه ارسال پرونده نفت جهت دولت به وسیله آقای امید سالار
رئیس- آقای امید سالار.
امید سالار (کارپرداز)- گزارش لایحه تفریغ بودجه سال ۱۳۳۰ مجلس که از طرف کارپردازی تهیه شده تقدیم مقام ریاست می‌کنم که به کمیسیون محاسبات ارجاع شود ضمناً از کمیسیون محترم محاسبات مجلس شواری ملی هم تقاضا می‌شود که لوایح تفریغ بودجه سنوات قبل که تقدیم شده است زودتر تصویب کنند و از طرف کارپردازی مجلس هم این نکته را عرض می‌کنم که لایحه تفریغ بودجه سال ۳۱ و ۳۲ هم در دست اقدام است که انشاءالله به زودی تقدیم می‌شود از موقع استفاده می‌کنم برای تذکر دادن به آقایان ارباب محترم مطبوعات در روزنامه‌ها یک چیزی درج کرده بودند در هفته گذشته راجع به ارسال پرونده نفت از طرف مجلس به دولت بنده مجازم از طرف هیئت‌رئیسه این مطلب را تکذیب کنم پرونده‌هایی که در اینجا موجود است در صندوق‌های آهنی مضبوط است و بدون اجازه مقام ریاست هیچ وقت از مجلس خارج نخواهد شد و این چیزی که در روزنامه‌ها درج شده بود از طرف هیئت محترم رئیسه تکذیب می‌کنم و استدعا می‌کنم که از این به بعد اگر چیزی راجع به مجلس خواستند درج کنند قبلاً با مقامات مسئول تماس بگیرند.
رئیس- لایحه تفریغ بودجه به کمیسیون محاسبات فرستاده می‌شود.
عبدالصاحب صفایی- بودجه سال ۱۳۳۳ چه شد آقا؟
۴- اعلام تصویب ماده واحده الغای انحلال دیوان کشور و قانون دادرسی و کیفر ارتش در مجلس سنا
رئیس- ماده واحده‌ای که راجع به الغا دیوان کشور و دادرسی ارتش به مجلس سنا فرستاده شده بود تصویب شده آمده ولی یک تبصره‌ای داشته که اصلاح کرده‌اند که آن اصلاح باید در مجلس مورد بحث و شور قرار گیرد حالا با موافقت آقایان ماده واحده را به دولت ابلاغ می‌کنیم و تبصره می‌ماند که بعداً در اطرافش مذاکره شود. (صحیح است).
(۵- بقیه مذاکره در لایحه پشتوانه اسکناس.)
رئیس- پیشنهاد دیگری از ماده اول لایحه پشتوانه قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد.)
پیشنهاد می‌نماید در قسمت ب از ماده اول بعد از کلمه عنداللزوم جمله برای اخذ ریال اضافه بشود.
موسوی
رئیس- آقای موسوی توضیحی دارید بفرمایید.
موسوی- پیشنهاد بنده چون نفیاً یا اثباتاً تغییری در وضعیت لایحه مورد بحث نمی‌دهد و فقط به منظور رفع ابهام و اصلاح عبارتی تقدیم شده محتاج به توضیح زیادی نیست در بند ب از ماده اول لایحه به نظر بنده دو فقره اصلاح لازم رسید که اجمالًا توضیح خدمت آقایان عرض و تقاضا می‌کنم جناب آقای وزیر دارایی توجه نموده اظهار نظر بفرمایند در بند ب ذکر شده حداکثر طلا یا ارز قابل تبدیل به طلا که علاوه بر پشتوانه چهل درصد عنداللزوم می‌توان پشتوانه سپرد هیچ گاه از هم ارز سی میلیون ریال دلار به نرخ رسمی ۲۵- ۳۲ ریال نباید تجاوز کند در حالی که در بند الف ذکر شده (طلا و ارزهای قابل تبدیل یا تضمین شده به طلا) بنابراین بهتر است در بند ب هم مانند بند الف ذکر شود و عبارت (یا تضمین شده به طلا) را بعد از جمله (یا ارز قابل تبدیل) اضافه نماییم که مطلب کاملاً روشن و توهمی باقی نماند همچنین در بند ب که اجازه داده می‌شود علاوه بر پشتوانه چهل درصد تا سی میلیون دلار عنداللزوم می‌توانند بر پشتوانه بسپارند با نداشتن توضیح معلوم نیست برای چه منظوری است و اگر بسپارند در مقابل چه می‌گیرند و هم از نظر این که موضوع مأخذی که در این ماده معلوم شده هم ارز سی میلیون دلار به مأخذ دلاری ۲۵- ۳۲ ریال مسلم و تأیید شده باشد معتقدم بعد از جمله عنداللزوم (برای اخذ ریال) اضافه شود ضمناً به جناب آقای وزیر دارایی عرض می‌نماید که برای بعضی‌ها این توهم حاصل شده که در صورت استفاده از بند ب یعنی اجازه تا سی میلیون دلار بر پشتوانه اضافه نمودن دولت باز می‌تواند اضافه بر اسنادی که در بانک برای انتشار اسکناس مربوط بر چهل درصد مندرجه در بند الف می‌دهد باز اسناد بدهد و اسکناس می‌گیرد چون بنده افتخار عضویت کمیسیون خاص را دارا بوده‌ام و یقین دارم چنین نظری در آن کمیسیون نبوده انتظار دارم آقای وزیر دارایی توضیح لازم داده و رفع نگرانی بفرمایند.
رئیس- آقای وزیر دارایی
وزیر دارایی- در جواب قسمت اخیر پیشنهاد آقای موسوی بنده می‌خواهم به ایشان قول بدهم که به هیچ وجه چنین توهمی نیست و بنده قول می‌دهم که در مقابل این سی میلیون دلاری که پشتوانه گذاشته می‌شود اسناد بدهی دولت داده نخواهد شد (صحیح است، احسنت) و بنده یک دفعه دیگر تأیید می‌کنم که در مقابل این سی میلیون دلاری که در جریان گذاشته می‌شود اسناد به دولت داده نخواهد شد و همچنین پیشنهادی که فرمودند دو قسمت بود یکی این که بعد از حداکثر طلا یا ارز قابل تبدیل به طلا اضافه بشود تضمین شده به طلا بنده خیال می‌کنم این صحیح است برای این که در قسمت الف نوشته شده طلا یا ارز تضمین شده به طلا بنابراین باید این قسمت در اینجا اضافه شود برای این که توهم نشود که قابل تبدیل به طلا فقط هست در قسمت عنداللزوم به نظر بنده اگر بعد از کلمه عنداللزوم جمله برای اخذ ریال هم اضافه بکنیم معنایش همین است برای این که اگر این ارز گذاشته می‌شود برای اخذ ریال است و آقای صفایی هم که آنجا تشریف دارند اگر تضمین بخواهند گذاشته می‌شود (عبدالصاحب صفایی: قربة الی الله که نمی‌دهند پس با اضافه جمله) پیشنهاد آقای موسوی خوب است و ابهامی نخواهد داشت.
رئیس- همین پیشنهاد مجدداً قرائت می‌شود. (به شرح زیر خوانده شد.)
پیشنهاد می‌نماید در قسمت ب از ماده اول بعد از کلمه عنداللزوم برای اخذ ریال اضافه بشود.
موسوی
رئیس- رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقای موسوی آقایان موافقین قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد پیشنهاد دیگر آقای موسوی قرائت می‌شود. (به شرح زیر خوانده شد.)
پیشنهاد می‌کنم در بند ب از ماده اول بعد از جمله ارز قابل تبدیل عبارت یا تضمین شده به طلا اضافه شود.
رئیس- آقای موسوی.
دکتر شاهکار- توضیحش را فرمودند.
عبدالصاحب صفایی- آقای وزیر دارایی قبول فرمودند.
رئیس- رأی گرفته می‌شود به این پیشنهاد آقایانی که موافق‌اند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود (به شرح زیر خوانده شد).
پیشنهاد می‌کنم بند ب به این شرح اصلاح شود: پس از کلمه (چهل درصد می‌توان عنداللزوم برای دریافت ریال پشتوانه سپرد و همچنین پس از (به نرخ رسمی ۲۵- ۳۲ ریال اضافه شود که مجموع آن بالغ بر نهصد و شصت و هفت میلیون و پانصد هزار ریال نباید تجاوز کند. تیمورتاش.
رئیس- آقای تیمورتاش.
تیمورتاش- پیشنهاد بنده دو قسمت دارد یکی قسمت اولش که قبول فرمودند آقای وزیر دارایی و انجام شد و اما راجع به قسمت دومش بنده تقاضا می‌کنم با چماق دکترا و تز و فلکسیبل به ما حمله نفرمایند به طور ساده و عامیانه به طوری که بنده بفهمم صحبت بفرمایند (قنات‌آبادی: علما نمی‌توانند ساده صحبت کنند) عرض کنم اینجا نوشته شده است که «هیچ کدام از هم ارز سی میلیون دلار به نرخ رسمی ۲۵- ۳۲ ریال نباید تجاوز کند» با آن چهل درصدی که در بالا نوشته‌اند این تفوه پیدا شده که چهل درصد از آن سی میلیون دلار می‌شود هفتاد و پنج میلیون بنابراین صد درصد که می‌خواهند استفاده بکنند عبارت خواهد بود از یک صد و پنج میلیون دلار توجه فرمودید این که آقایان اشاره فرمودند که سیصد و پنجاه میلیون تومان اسکناس می‌خواهند منتشر کنند به همین دلیل است این خیلی ساده است اینجا مرقوم فرموده‌اید که علاوه بر پشتوانه چهل درصد که مرقوم فرموده‌اید این طور تفوه حاصل می‌شود که سی میلیون دلاری که قابل استفاده از این عمل هست بابت چهل درصد است و بنابراین صد درصدش می‌شود هفتاد و پنج میلیون دلار توجه فرمودید برای این که این تفوه مرتفع بشود و معلوم بشود که منظور از انعطاف بانکی فقط مربوط به سی میلیون دلار است نرخی که معلوم فرموده‌اید بنده یک عمل ضرب ساده کردم سی میلیون دلار را ضرب کردم در ۲۵- ۳۲ ریال می‌شود. نهصد و شصت و هفت میلیون و پانصد هزار ریال و تا این حد آقایان مجاز هستند برای انعطاف بانکی اقدام کنند توجه فرمودید یا نه؟ (وزیر دارایی: منظور آقا را نفهمیدم.) جناب آقای دکتر ما که عامی هستیم از شما
بیشتر می‌فهمیم موضوع خیلی ساده است آقایان مجلسی‌ها بفهمند برای بنده کافی است عرض می‌کنم چهل درصدی که گفتند این طور تفوه حاصل می‌شود که سی میلیون دلار قابل تبدیل به ارز عبارت از آن چهل درصد است که صد درصدش می‌شود هفتاد و پنج میلیون دلار برای رفع این سو تفاهم با این اشتباه هر چه بخواهید تصور کنید ما یک حساب خیلی ساده‌ای کردیم حد امکان استفاده از این به ریال را هم معلوم کرده‌ایم سی میلیون دلار را ضرب کردیم در ۲۵- ۳۲ ریال می‌شود نهصد و شصت و هفت میلیون و پانصد هزار ریال این خیلی ساده است یعنی تصور در این جریان از دو حال خارجی نیست یا یک تصوری غیر از آنچه اینجا نوشته شده هست یا نیست اگر نیست که هیچ ما تأیید کردیم آنچه را که اینجا نوشته شده و اگر هم هست پس آن را بیان بفرمایید.
رئیس- آقای وزیر دارایی.
وزیر دارایی (دکتر امینی)- مطالبی که جناب آقای تیمورتاش فرمودند می‌خواستم استفاده کنم از موقع و عرض کنم که اگر احیاناً در بیاناتم یک جسارتی عرض کرده باشم عمدی نبوده یا طرز توضیح بنده طوری بوده که سو تفاهم شده بنده به همه آقایان ارادت دارم (نورالدین امامی: مجبورید داشته باشید) و هیچ وقت عرض نکرده‌ام که معلومات بنده از آقا زیادتر است بنده توضیحی که می‌دهم قانونی که تصویب می‌شود به عنوان قانون پشتوانه اسکناس بانک ملی ایران در همه جا ترجمه می‌شود و در بانک‌های دنیا و در صندوق بین‌المللی و توسعه و ترمیم همه جا می‌خوانند اگر خود آقا جای آن اشخاص باشید نخواهید گفت که اساساً اعتمادی به دولت و دستگاه دولت نیست برای این که یک موضوع را در جاهای مختلف تأکید می‌کنند که مبادا یک وزیری سو استفاده بکند بنابراین تقاضا می‌کنم پیشنهاداتی که می‌فرماید و تعهداتی که بنده می‌کنم طوری نباشد که قانونی که مورد تصویب قرار می‌گیرد مورد تخطئه دیگران قرار بگیرد در داخل کشور هر چه می‌خواهید بفرمایید قبول است حتی هر اهانتی بکنید و اگر قانونی بنا باشد که یک عده ما اینجا نوشتیم که پشتوانه اسکناس این است (تیمورتاش: این رقم را قبول می‌فرمایید یا خیر؟) و هر آن که بانک ملی احتیاج داشت به این که ریال بگیرد مطابق مقررات بند الف عمل می‌کند آقایان در کمیسیون برای این که محدودیتی قائل شوند و این الی غیرالنهایه نشود آمدند گفتند سی میلیون دلار حالا شما این سی میلیون دلار را ضرب کردید گفتید این قدر ریال (تیمورتاش: عیبی که ندارد این رقم را جنابعالی قبول دارید یا خیر، اگر قبول دارید بنده پیشنهادم را پس می‌گیریم) بنده قبول می‌کنم.
تیمورتاش- خیلی متشکرم چون جناب آقای وزیر دارایی فرمودند که علی‌ای‌حال این رقم از مبلغ نهصد و شصت و هفت میلیون و پانصد هزار ریال تجاوز نخواهد کرد بنده پیشنهادم را پس می‌گیریم.
رئیس- پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود. (به شرح زیر خوانده شد.)
پیشنهاد می‌کنم تبصره ذیل به قانون اضافه شود:
تبصره- از پولی که از محل تفاوت تغییر پشتوانه به دست می‌آید مبلغ یک صد میلیون ریال به سرمایه بانک کارگشایی اضافه می‌گردد. رضایی
رئیس- آقای رضایی.
رضایی- اینجا جناب آقای میراشرافی وقتی که پیشنهادی فرمودند راجع به این که نرخ بهره و کارمزد را پایین بیاورند تمام سوژه ایشان این بود که چون در بانک کارگشایی مردم می‌روند بادیه‌شان و طشت مس‌شان را یا گلیم زیر پایشان را آنجا گرو می‌گذارند و بهره زیاد است و به آنها تحمیل می‌شود و به این علت آمدند گفتند بهتر است برای این که به آن طبقه تحمیل نشود نرخ بهره را بیاوریم پایین مجلس هم مورد توجه قرار داد و فرمایشات جناب آقای میراشرافی را قبول کرد (میراشرافی: ماده ۹۰) برای این که به این طبقه از مردم این طبقه محروم یک کمکی شده باشد نرخ بهره را آورد پایین آقا تا آنجایی که بنده تحقیق کرده‌ام مثل این که اساساً سرمایه بانک کارگشایی خیلی رقم ناچیزی است و حتی از ده میلیون تومان تجاوز نمی‌کند چون سرمایه‌اش کم است و مجلس هم اینجا نشان داد که نظرش این است که به طبقه محروم بیشتر کمک بشود بنده پیشنهاد کردم که از پولی که به خاطر این تغییر سه درصد پشتوانه به دست می‌آید بانک بیاید از این پنجاه میلیون تومان (میراشرافی: هشتاد میلیون تومان) ده میلیون تومان به سرمایه بانک کارگشایی اضافه بکند که بانک کارگشایی بتواند بیشتر به این مردم محروم کمک بکند و حالا هم پیشنهادم را مجدداً می‌خوانم.
تبصره- از پولی که از محل تفاوت تغییر پشتوانه به دست می‌آید مبلغ یک صد میلیون ریال به سرمایه بانک کارگشایی اضافه می‌گردد (عبدالصاحب صفایی: پول را تبدیل به وجوه بفرمایید) بنده وجوهش کردم (عمیدی نوری: این پیشنهاد مربوط به ماده اول نیست) (صفایی: مربوط به ماده ۷ است).
رئیس- این پیشنهاد هم مربوط به ماده ۷ است می‌گذاریم برای ماده ۷ یک پیشنهادی هست از آقای میراشرافی که گمان می‌کنم خود آقا پس بگیرند چون تولید زحمتی برای مردم می‌کند حالا قرائت می‌شود خودشان هم توجه بفرمایند (به شرح زیر خوانده شد.).
پیشنهاد می‌کنم معاملات مسکوک طلا به هر عنوان که باشد دولت قاچاق تلقی نماید و فروشندگان موظف هستند به بانک ملی ایران بفروشند اشخاصی که در حال حاضر مسکوک طلا دارند در ظرف دو ماه به بانک ملی ایران بفروشند.
چند نفر از نمایندگان- پس گرفتند.
میراشرافی- آقای وزیر دارایی عقیده شما چیست؟
وزیر دارایی- عملی نیست.
رئیس- در ماده اول دیگر پیشنهادی نیست ولی یک پیشنهاد حذف رسیده که رأی نمی‌شود گرفت و به عنوان تجزیه تلقی می‌شود چون به عنوان حذف در آیین‌نامه موردی نیست الان باید یکی یکی رأی گرفت بعد به تجزیه رسید یک پیشنهاد تجزیه دیگر رسیده که قرائت می‌شود. (به شرح زیرخوانده شد)
پیشنهاد می‌کنم قسمت ب از ماده الف حذف شود، درخشش (عبدالصاحب: همه‌اش همان قسمت (ب) است.
رئیس- به ماده اول با سایر تبصره‌هایی که گذشت رأی می‌گیریم این قسمت می‌ماند جز ب را علی‌حده رأی می‌گیریم (میراشرافی: پیشنهاد بنده ضمیمه است) یک پیشنهاد تجزیه هم رسیده از آقای مهدوی در این قسمت که (راجع به تبصره پیشنهادی آقای نقابت تقاضای تجزیه می‌نمایم که به ماده اول بدون پیشنهاد ایشان رأی گرفته شود.)
میراشرافی- مخالفم.
رئیس- مخالفت ندارد پیشنهاد تجزیه الزامی است بدون توضیح باید رأی گرفت آقای وزیر دارایی در این قسمت صدی ۶ و ۷ نظری داشتید؟ بفرمایید.
وزیر دارایی- بنده آن دفعه هم در جلسه گذشته توضیح عرض کردم و تقاضا کردم که تعیین حداکثر نرخ و بهره بسیار کار مشکلی است و این برای بانک یک وسیله‌ای است پول هم مثل کالا می‌ماند (صحیح است) قیمتش بر حسب عرضه و تقاضا فرق می‌کند (میراشرافی: این صحیح نیست) در همه جای دنیا برای نرخ بهره یک تناسبی هست وقت می‌خواهند پول را جمع کنند نرخ بهره را بانک می‌برد بالا و اگر می‌خواهد زیادتر بکند پایین می‌آورند بر حسب مقتضیات روز فرق می‌کند و اگر شما بخواهید این را محدود بکنید و این را از بانک بگیرید اسباب زحمت خواهد شد از آقایان تقاضا کردم که موافقت بفرمایید دولت را مکلف بکنند که در ظرف یک ماه قانون بانک‌داری را بیاورد که در مجلس تصویب بشود (صحیح است) و راجع به سیاست دولت در نرخ بهره که سیاست خیلی ضروری است در آنجا مطالعه بشود تصمیم درستی گرفته شود (صحیح است) و پیشنهاد جامعی از آب درآید مخصوصاً بانک ملی هم کاغذی در این موضوع نوشته که هنوز به بنده نرسیده و تصویب این موضوع از طرف آقایان ممکن است بانک را دچار زحمت بکند.
میراشرافی- فرمایشات شما اصلاً صحیح نیست.
وزیر دارایی- بنده می‌خواستم تقاضا بکنم که دولت را مکلف بکنید که در ظرف یک ماه قانون بانک‌داری را بیاورد و مجلس این مطلب را در آنجا در نظر بگیرد.
رئیس- هر تصمیمی مقتضی بود اتخاذ شود پیشنهادی راجع به سکوت در این لایحه رسیده که قرائت می‌شود. (به شرح زیر خوانده شد.)
پیشنهاد می‌کنم لایحه مسکوت بماند. میراشرافی.
رئیس- این پیشنهاد مطابق ماده ۱۴۷ است آقای میراشرافی توضیحی دارید بفرمایید.
میراشرافی- از جناب آقای وزیر دارایی استدعا می‌کنم توجه بفرمایید بنده دیروز رفتم خدمت جناب آقای ناصر مدیر کل بانک و در این باب با ایشان مذاکره کردم و ایشان اظهار کردند که معاملاتی که بانک ملی می‌کند چندین نوع است و نمی‌توانیم معاملات را روی صدی شش یا صدی دوازده بگیریم از صدی یک و نیم منافع می‌گیرند تا صدی دوازده توضیح به بنده دادند که مطالباتی که از دولت دارند از صدی یک و نیم می‌گیرند تا صدی سه یعنی این هزار و دویست میلیون تومانی که بانک ملی ایران به دولت قرض داده از قرار صدی سه سود می‌گیرد یعنی در سال سی میلیون تومان همه ساله به قرض دولت اضافه می‌شود و معاملات تجارتی که می‌کند برای کالاهای صادراتی صدی هشت و برای معاملات معمولی صدی نه سفته‌هایی که در اختیارشان هست و معامله می‌کنند از صدی شش تا نه نسبت به سفته‌های چهل و پنج روز صدی هشت است بنابراین برای بانک فرق نمی‌کند به این که تمام تنزیلش را بیاورد یک جا صدی شش بگیرد و مطلبی که بنده می‌خواهم خدمت آقایان عرض بکنم این ترازنامه بانک ملی است طبق این ترازنامه بانک ملی در سال ۶۴ میلیون تومان سود می‌گیرد ۳۲ میلیون تومان مخارج این بانک می‌شود سی میلیون تومان عایدات این بانک بوده در حدود ۱۵ میلیون از این سی میلیون تومان مالیات بردرآمد به دولت داده بانکی که اساساً ۲۴۰ میلیون تومان سرمایه‌اش است ۶۴ میلیون تومان سود می‌گیرد جز این است که پدر مردم را درمی‌آورد و کمر مردم را می‌شکند آقایان شما که اینجا نشسته‌اید بیایید فکر طبقه بدبخت بیچاره را هم بکنید (صارمی: بدبخت‌ها که بهره نمی‌دهند از آنها یک استفاده نمی‌کنند.)
رئیس- بگذارید بیاناتش را بکند چرا شلوغ می‌کنید؟
میراشرافی- یکی از آقایان فرمودند که این بهره صدی شش به منفعت آقایان سرمایه‌دارها است جناب آقای دکتر جزایری چون حضرتعالی دکتر در اقتصاد هستید استدعا می‌کنم توجه بفرمایید یکی از آقایان فرمودند که این بهره صدی شش به منفعت آقایان سرمایه‌دارها است (صحیح است) گفتم به هر حال سرمایه‌دار پول را از بانک می‌گیرد و اگر گرفت صدی شش نزول داد روی کالایی که می‌خواهد بفروشد نفعش را صدی شش حساب می‌کند (صدقی: نه آقا این طور نیست) صدی شش می‌گیرند صدی سی نزول می‌دهند (دکتر جزایری و دکتر شاهکار: صدی هشتاد هم قانع نیستند) آقای دکتر شاهکار در اداره تثبیت قیمت‌ها در آنجا باید نرخ اجناس و سود بازرگانان را تعیین کنند اگر دستگاه خراب است مربوط به بنده و جنابعالی نیست (دکتر شاهکار: مربوط به بنده و جنابعالی است) دستگاه را باید دولت درست کند.
رئیس- آقای میراشرافی در اطراف پیشنهاد خودتان توضیح بدهید.
میراشرافی- پیشنهادی که بنده دادم برای این است که بیش از ۴۰۰ پانصد تلفن و کاغذ به من رسیده که این پیشنهاد در بازار و توی مردم فقیر و بدبخت انعکاس خوبی داشته (صارمی: پول‌دارها تلفن دارند که تلفن می‌کنند) آنهایی که تلفن ندارند دو هزار می‌دهند تلفن می‌کنند بنابراین بنده می‌خواهم تقاضا بکنم که این پیشنهاد بنده تصویب بشود و به ماده اضافه بشود و تجزیه نشود و پیشنهاد سکوت را هم پس می‌گیریم.
رئیس- به ماده اول رأی می‌گیریم بدون این که پیشنهادی که قبلاً تصویب شده بعداً اگر آقایان اصلاح کردند به یک صورتی آن وقت ضمیمه می‌کنیم بند (ب) را هم اول رأی نمی‌گیریم (میراشرافی: یعنی با آن پیشنهادی که بنده کرده‌ام) این را هم می‌گذاریم بعد رأی می‌گیریم حالا به ماده اول بدون پیشنهاد آقای نقابت و آقای میراشرافی و بدون بند ب رأی می‌گیریم آقایانی که موافق‌اند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد به جز ب هم جداگانه باید رأی گرفته شود قرائت می‌شود. (درخشش: اجازه بفرمایید توضیح بدهم) توضیح ندارد.
(به شرح زیر خوانده شد.)
ب- حداکثر طلا یا ارز قابل تبدیل یا تضمین شده به طلا که علاوه بر پشتوانه چهل درصد عنداللزوم می‌توان به پشتوانه سپرد هیچ گاه از هم ارز سی میلیون دلار به نرخ رسمی ۲۵- ۳۲ ریال نباید تجاوز کند.
رئیس- آقایانی که با این جز ب موافق‌اند قیام بفرمایند (درخشش: نشر اسکناس است) (اکثر برخاستند) تصویب شد، حالا به مجموع ماده با این بند ب بدون تبصره‌هایی که تکلیفش باید بعد معلوم بشود رأی می‌گیریم آقایانی که موافق‌اند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده دوم مطرح است قرائت می‌شود. (به شرح زیر خوانده شد.)
ماده دوم- اجرای قسمت ب ماده اول این قانون به پیشنهاد بانک ملی ایران و تصویب هیئت‌مشترکی از اعضای شورای عالی بانک ملی ایران و هیئت‌نظارت اندوخته اسکناس خواهد بود.
تبصره- جلسات هیئت‌مشترک وقتی رسمیت خواهد داشت که لااقل پنج نفر از اعضای شورای عالی بانک و پنج نفر از اعضای هیئت‌نظارت اندوخته اسکناس در جلسات حضور داشته باشند و تصمیمات هیئت‌مشترک با موافقت لااقل هفت نفر از اعضای حاضر گرفته می‌شود.
رئیس- در برگ موافق و مخالف راجع به ماده ۲ کسی تقاضای صحبت و مذاکره نکرده آقای صفایی (عبدالصاحب صفایی: بنده موافقم) چون در اصل ماده مخالفی نیست پیشنهادات قرائت می‌شود پیشنهاد آقای عمیدی نوری قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد.)
پیشنهاد می‌نمایم تبصره ذیل به ماده ۲ اضافه شود. مدیر عامل بانک ملی ایران از بین سه نفر از شخصیت‌های صلاحیت‌دار بانکی که دولت به مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌نماید برای مدت ۵ سال انتخاب خواهد گردید (صفایی: این مربوط به ماده ۴ است.)
رئیس- آقای عمیدی نوری.
عمیدی نوری- پیشنهاد بنده راجع به مدیر کل بانک ملی ایران است ملاحظه کنید ماده دوم مربوط به بانک ملی است (عبدالصاحب صفایی: ماده ۴ را هم بخوانید) ماده دوم راجع به بانک ملی است ماده ۴ نمایندگی دولت در هیئت‌نظارت اندوخته اسکناس است عرض کنم بنده یک پیشنهادی کردم دو مرتبه می‌خوانم خواهش می‌کنم آقایان نمایندگان محترم توجه کنند. «مدیر عامل بانک ملی ایران از بین سه نفر از شخصیت‌های صلاحیت‌دار بانکی که دولت به مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌نماید برای مدت ۵ سال انتخاب خواهد گردید» چرا بنده این پیشنهاد را دادم؟ موضوع بانک ملی ایران از دو نظر بی‌اندازه مؤثر است در حیات اقتصادی ما و مخصوصاً در این مدت هم عامل اصلی اقتصاد کشور ما بانک ملی ایران بوده بنده به خاطر دارم شاید در دوره چهاردهم بوده یک پیشنهادی به امضای هفتاد نفر از طرف خود نمایندگان محترم مجلس داده شد موقعی بود که آقای ابتهاج مدیر کل بانک ملی بودند نظیر همین پیشنهاد بود که خود مجلس شورای ملی مدیر کل بانک را از بین افرادی که دولت معرفی می‌کند به مجلس انتخاب بکند که یک مدت معینی یک شخصیت صلاحیت‌داری باشد که دولت‌ها نتوانند آن را عوض کنند و این پیشنهاد سه فوریتش تصویب شد و بعد آقای دشتی پیشنهاد تنفس دادند و این از دستور خارج شد و همین طور جز پیشنهادات مربوط به ادوار گذشته مانده است در صورتی که هفتاد وکیل امضا کرده جریان دوره گذشته این تجربه را به ما نشان داد که مجلس شورای ملی اگر توجه به این امر بکند این قانون پشتوانه اسکناس را که فعلاً دارد تصویب می‌کند و واقعاً هم یک تثبیت پشتوانه است و برای مملکت هم لازم است فردا باز دستخوش گرفتاری‌های دیگر نخواهیم شد آقای دکتر مصدق هنگامی که می‌خواستند اختیارات بگیرند در ۲۲ مرداد ماه که اختیارات گرفتند اساس اختیارات‌شان برای این بود که سیصد میلیون اسکناس بدون پشتوانه به جریان بیندازند فشار آورند شخصیت‌های محترم بانک ملی است بسیار مرد مجرب و فهمیده و مقاومی است مدیر کل بانک ملی بودند دو نفر از معاونین ایشان یکی خسرو پور، یکی آقای نیساری که هر دو تحصیلات بانکی داشتند و بی‌اندازه هم وارد بودند در مسائل بانک با او همکاری می‌کردند آقای دکتر مصدق اصرار داشتند که در مقابل اسکناس و پول یک کارهایی بکنند که منظور خودشان را عملی بکنند یعنی آن نقیصه‌هایی که داشتند رفع بکنند فشار آوردند به آقای ناصر ایشان زیر بار نرفتند و آقای خسروپور و آقای نیساری که الان مدیر کل بانک کشاورزی است و واقعاً یک شخصیت برجسته بانکی مملکت ما است (صحیح است) مقاومت کردند در مقابل فشار آقای دکتر مصدق نتیجه این شد که آقای دکتر مصدق اولاً آقای ناصر را با یک تصویب‌نامه برکنار کردند بعد آقای دکتر نصیری که نمی‌توانست مقاومت بکند و نه از امور بانکی ایران اطلاعاتی داشت این آدم را با یک تصویب‌نامه گذاشت سر بانک ملی ایران و نتیجه‌اش این شد که ملاحظه فرمودید کار بانکی ما به کجا کشید این است که بنده این پیشنهاد را کردم که آقایان محترم واقعاً در موضوع بانک ملی و موضوع اسکناس فکر صحیح بفرمایند برای این که تأثیر در همین لایحه دارد ماده دوم این لایحه و اجرای قسمت (ب) ماده اول این قانون به پیشنهاد بانک ملی ایران یعنی مدیر کل بانک ملی ایران باید باشد پس اگر مدیر کل بانک ملی ایران یک شخص غیر معتمدی بود و مورد اعتماد ملت ایران نبود خود آقای نخست‌وزیر وقت روی سیاست خودش خواست یک شخصی را خودش انتخاب بکند ممکن است در موقع مخصوصش از این سی میلیون دلار استفاده نشود یا بشود یا این تخلفات بیشتری که تا به حال بهش برخوردیم اشکالات پولی و بانکی پیش خواهد آمد این است که بنده در عین حال که به آقای ناصر اعتماد دارم و ایشان را یک شخصیت بانکی خوب می‌دانم و معتقدم که ایشان باید مدیر کل بانک ملی ایران باشد برای تثبیت ایشان عقیده دارم این پیشنهاد تصویب شود چون الان طبق قانون مدیر کل بانک ملی ایران هیچ‌گونه مصونیتی ندارد یعنی هیئت‌دولت می‌تواند در یک جلسه با این که مدیر کل بانک ملی ایران طبق اساس‌نامه یا قانون باید برای سه سال تعیین بشود مع‌هذا این تناقض را دارد که هیئت‌دولت می‌تواند در یک جلسه او را با یک تصویب‌نامه عوض کند پس بنده تقاضا می‌کنم که به این پیشنهاد توجه بفرمایید که مورد تأیید خود آقایان است و یک مدیر کلی انتخاب بکنند که همین آقای ناصر که بنده عقیده دارم آقایان رأی خواهند داد همین ایشان برای پنج سال تثبیت بشوند که ما یک سیاست اقتصادی صحیح و بانکی محکمی داشته باشیم و بتوانیم به نتیجه برسیم (شوشتری: آقای عمیدی نوری استدعا دارم پیشنهادتان را یک مرتبه دیگر بخوانید) می‌خوانم تبصره ۲ ماده ۲ چون تبصره ۱ دارد و بنده تبصره ۲ پیشنهاد می‌کنم «مدیر عامل بانک ملی ایران از بین سه نفر از شخصیت‌های صلاحیت‌دار بانکی که دولت به مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌نماید برای مدت ۵ سال انتخاب خواهد گردید» (عبدالصاحب صفایی: آن یک نفر را مجلس انتخاب بکند؟) بله از بین سه نفر یک نفر را مجلس انتخاب کند (خرازی: مدتش پنج سال زیاد است سه سال پیشنهاد بفرمایید) بنده قبول دارم که سه سال باشد منظور بنده این است که وضع ثابتی برای بانک ملی ایران باشد که مدیر کل در اختیار دولت نباشد که هر روز خواست او را عوض بکند.
رئیس- آقای وزیر دارایی.
وزیر دارایی- فرمایشات جناب آقای عمیدی نوری به نظر بنده بسیار صحیح بود و این تذکرات نتیجه‌اش این خواهد شد که دولت‌ها متوجه باشند که یک اعمالی بر خلاف مرتکب نشوند و اگر یک اعمالی دولت‌ها بکنند که نتیجه‌اش نتیجه بدی است دلیل بر این نمی‌شود که در یک قانونی که ارتباطی با این کار ندارد یک ماده‌ای پیشنهاد بشود که جلوی آن عمل را بگیرد اولاً بانک ملی دارای یک اساس‌نامه قانونی است (عمیدی نوری: همان اساس‌نامه متناقض است) که در ۲۲ مرداد سال ۱۳۱۷ تصویب شده است در ماده ۱۶ آن قانون مطرح است که مدیر کل بنا بر پیشنهاد وزیر مالیه و تصویب هیئت‌وزرا و بر حسب فرمان همایونی برای مدت سه سال منصوب می‌گردد این فرمایشی که می‌فرمایید در مورد اغلب بنگاه‌های دولت هست چون
در بنگاه‌هایی که ملاحظه می‌فرمایید مجمع عمومی تشکیل می‌شود رئیس هیئت‌مدیره را برای سه سال انتخاب می‌کنند سه ماه چهار ماه می‌گذرد و یک دولت دیگری می‌آید و این را بر می‌دارد به نظر بنده اگر انشاءالله وضع در مملکت منظم باشد و هر دستگاهی به وظیفه خودش عمل بکند وظیفه مجلس شورای ملی نظارت در اعمال دولت است و دستوراتی که به دولت داده می‌شود روی قوانین باید عمل بکند و اگر دولتی تخلف کرد و به قوانین عمل نکرد وظیفه مجلس شورای ملی این است که دولت را استیضاح کند، بازخواست کند و به محاکمه جلب کند و الا به نظر بنده آقای عمیدی نوری نمی‌شود برای هر تخلفی که در گذشته پیش آمده در یک جایی که جایش نیست پیشنهادی کرد بنده خدمت آقایان عرض کردم این لایحه پشتوانه اسکناس این جزو مقرراتی است که ترجمه می‌شود و به دنیا خواهد رفت و در آنجاها خواهند گفت که این طرز قانونگذاری یک طرز قانونگذاری خاصی است بنده پیشنهادم این است همان ماده‌ای که می‌فرمایید با سه فوریت داده شده و دو فوریت آن تصویب شده، به عنوان پیشنهاد اصلاح اساس‌نامه بانک پیشنهاد بفرمایید بنده قبول می‌کنم ولی جایش اینجا نیست در لایحه پشتوانه اسکناس آقا بفرمایید که مدیر بانک ملی سه سال به سه سال از طرف مجلس انتخاب بشود و اینجا صحیح نیست بنده با تصدیق فرمایش جنابعالی تقاضا می‌کنم این را پس بگیرید اگر این دولتی که هست و افتخار خدمت‌گزاری را در این مجلس داشت و بود و بنده هم این بدبختی را داشتم که وزیر دارایی بودم آن ماده را پیشنهاد بفرمایید (عمیدی نوری: قانون بانک‌داری را در چه مدتی می‌آورید؟) در ظرف یک ماه که قانون بانک‌داری را به مجلس می‌آوریم این را در آنجا پیشنهاد بفرمایید.
عمیدی نوری- بنده پس می‌گیرم با این قولی که جناب آقای وزیر دارایی دادند.
رئیس- پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود. (به شرح زیر قرائت شد.)
اینجانب پیشنهاد می‌کنم در تبصره ماده دوم به جای (موافقت لااقل ۷ نفر) نوشته شود موافقت دو ثلث از اعضای حاضر. صادق بوشهری.
رئیس- آقای صادق بوشهری.
صادق بوشهری- به عقیده بنده این تبصره یک قدری مبهم است برای این که می‌گوید که جلسات هیئت‌مشترک وقتی رسمیت خواهد داشت که لااقل پنج نفر از اعضای شورای عالی بانک و پنج نفر از اعضای نظارت اندوخته اسکناس در جلسات حضور داشته باشند و تصمیمات جلسات مشترک لااقل با شرکت ۷ نفر از اعضای حاضر خواهد بود و این طریق ناقص است برای این که اگر به جای ۵ نفر اعضای اندوخته اسکناس ۷ نفر اعضای آن حاضر شدند و از شورای عالی هم ۱۱ نفر حاضر شدند که هیجده نفر خواهند شد در آن صورت باز ۷ نفر از ۱۸ نفر اگر موافق باشند در صورتی که به تناسب کل عده اکثریت ندارند کافی است؟
شوشتری- یعنی اقلیت.
صادق بوشهری- در حالی که باید از ۱۸ نفر ۱۰ نفر باشند این است که بنده پیشنهاد کردم که دو ثلث باشد یعنی اگر ۱۸ نفر بودند دو ثلث یعنی ۱۲ نفر خواهند بود (نورالدین امامی: همه‌اش چهارده نفرند).
وزیر دارایی- دو نفر حق رأی ندارند.
صادق بوشهری- پس باید نصف به علاوه یک لااقل باشد که باز می‌شود ۸ نفر و این ۷ نفری که گذاشته شده درست نیست و یا باید دو ثلث کرد یا باید ۹ نفر باشند که بنده پیشنهاد کردم که دو ثلث شود.
رئیس- آقای وزیر دارایی در این قسمت نظری ندارید؟
وزیر دارایی- جناب آقای بوشهری بنده خیال می‌کنم کمتر اتفاق می‌افتد که همه آقایان تشریف بیاورند چون اغلب تشریف نمی‌آورند و آن اکثریتی که می‌فرمایید حاصل نمی‌شود و ضمناً ۱۴ نفر هستند که دو نفر آنها مدیر کل بانک و نماینده دولت هم حق رأی ندارند ولی این که ۸ نفر باید باشد به نظر بنده اشکالی ندارد و بنده توافق می‌کنم به هشت نفر.
نورالدین امامی- آقا موافقت بفرمایید به هشت نفر.
رئیس- در ده نفر هفت نفر است در ۱۴ نفر چه طور هشت نفر می‌شود پس باید این طور نوشت که هفت نفر و اگر از ده نفر تجاوز کرد ۸ نفر (دکتر بینا: زوج که نمی‌شود) (عبدالصاحب صفایی: دو ثلث بکنید حل می‌شود) دو ثلث نمی‌شود چون اگر ده نفر بودند دو ثلث می‌شود شش نفر و کسری (عبدالصاحب صفایی: در مجلس هم سابقه دارد عملاً این طور می‌شود دو ثلث بهتر است) اصلاحی که شده مجدداً قرائت می‌شود. (به شرح زیر قرائت شد.)
و تصمیمات هیئت‌مشترک در صورتی که ده نفر حاضر باشند با موافقت لااقل ۷ نفر و در صورت تجاوز با موافقت دو ثلث اعضای حاضر گرفته می‌شود.
وزیر دارایی- این بهتر است.
رئیس- رأی گرفته می‌شود به این اصلاحی که به عمل آمده (عده‌ای از نمایندگان: چه اصلاحی یک بار خوانده شود) مجدداً قرائت می‌شود آقایان توجه داشته باشند. (به شرح زیر خوانده شد.)
تبصره- جلسات هیئت‌مشترک وقتی رسمیت خواهد داشت که لااقل ۵ نفر از اعضی شورای عالی بانک و ۵ نفر از اعضای هیئت‌نظارت اندوخته اسکناس در جلسات حضور داشته باشند و تصمیمات هیئت‌مشترک در صورتی که ده نفر حاضر باشند با موافقت لااقل ۷ نفر و در صورت تجاوز با موافقت دو ثلث از اعضای حاضر گرفته می‌شود.
رئیس- آقایانی که موافق‌اند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود.
(به شرح ذیل خوانده شد.)
پیشنهاد می‌کنم تبصره ذیل به ماده دوم اضافه شود: تبصره: چنانچه دو نفر نمایندگان مجلس شورای ملی عضو هیئت‌نظارت بانک متفقاً با تصمیمات کمیسیون مشترک مخالفت نمایند آن تصمیم قابل اجرا نخواهد بود. محمود رضایی
رئیس- آقای رضایی بفرمایید ولی وارد نیست برای این که دو نفر که تمام اختیار هیئت را نخواهند داشت.
محمود رضایی- کمیسیون مشترکی که اینجا معین کردند که از شورای عالی بانک و هیئت‌نظارت اندوخته اسکناس تشکیل می‌شود و وظیفه‌اش که اینجا تعیین کرده و نوشته‌ایم وظایفی است که تا این تاریخ که هنوز این قانون تصویب نشده است با مجلس شورای ملی است ما آمدیم این کمیسیون مشترک را در اینجا ذکر کردیم و جانشین مجلس شورای ملی شده و یک تصمیماتی را می‌گیرد و یک حقی را زیاد یا کم از مجلس سلب می‌کنیم و بعد هم به کمیسیون مشترک می‌دهیم بنده اینجا پیشنهاد کردم که خیلی خوب ما این حق را سلب کنیم و بدهیم به کمیسیون مشترک ولی مادام که دو نفر نمایندگانی که از طرف مجلس انتخاب شدند و به عنوان ناظر بانک در جلسات شرکت می‌کنند اینها متفقاً با این تصمیمات موافقت نکرده‌اند این تصمیمات قابل اجرا نیست (پورسرتیپ: پس از مجلس گرفته‌اید داده‌اید به آنها) مقصود این است که این آقایان که به عنوان نماینده مجلس توی آن جلسه نشسته‌اند اگر یک تصمیمی گرفته شد و این دو نفر هم مخالف بودند این در واقع این است که به نظر مجلس آن کمیسیون مشترک اهمیتی نگذاشته جناب آقای دکتر بنده یک پیشنهادی کردم که این دو نفر حق وتو دارند حالا آقایان مختارید.
جلیلی- خود آقای صفایی هم مخالف‌اند.
رئیس- آقای صفایی.
عبدالصاحب صفایی- با این که این پیشنهاد در حقیقت به نفع بنده عمل خواهد شد و حق وتویی می‌دهد که در آنجا طبیعتاً آن کسانی که حق وتو دارند یک تقدمی در اعضا خواهند داشت مع‌الوصف باید عرض کنم که این صحیح نیست اولاً فرمودند که مجلس حقی از خودش سلب کرده است این هم صحیح نیست زیرا در این لایحه مجلس هیچ حقی از خودش سلب نکرده است مقدار اسکناس، حجم آن حداکثرش را اینجا تعیین کرده است چون حداکثر میزان نشر اسکناس تعیین شده بنابراین مجلس شورای ملی هم حقی از خودش سلب نکرده است بلکه مقدار حداکثر اسکناس که ممکن است نشر شود تعیین کرده منتهی در این مقدار حد اقل و اکثر که بایستی نشر شود در اختیار هیئت‌نظارت گذاشته شده و الا اگر حداکثر مقدار نشر تعیین نشده بود مجلس حقی از خود سلب کرده بود بنابراین مجلس حقی از خودش سلب نکرده و مقدار حداقل و حداکثر نشر اسکناس را به یک هیئت‌نظارت و شورای عالی بانک داده که آن هیئت‌ها از علمای اقتصاد و مجربین در امور اقتصادی تشکیل می‌شود این حق وتو به نظر بنده زیبنده نیست که مجلس شورای ملی برای یکی از اعضا یا دو نفر از اعضا که در کاری نظارت دارند حق وتو قائل بشود و رأی ۱۲ نفر برود کنار و به نظر بنده در یک جلسه‌ای که ۱۴ نفر شرکت می‌کنند سزاوار نیست مجلس شورای ملی به یکی از اعضایش چنین اختیاری بدهد و از آقای رضایی هم استدعا می‌کنم که این را پس بگیرند.
رضایی- پس گرفتم آقا.
رئیس- بسیار خوب پیشنهاد دیگری نیست. ماده دوم با پیشنهاد اصلاحی که شده یک بار خوانده می‌شود آقایان توجه بفرمایند که می‌خواهیم رأی بگیریم
(به شرح زیر قرائت شد.)
ماده دوم- اجرای قسمت ب ماده اول این قانون به پیشنهاد بانک ملی ایران و تصویب هیئت‌مشترکی از اعضای شورای عالی بانک ملی ایران و هیئت‌نظارت اندوخته اسکناس خواهد بود.
تبصره- جلسات هیئت‌مشترک وقتی رسمیت خواهد داشت که لااقل پنج نفر از اعضای شورای عالی بانک و پنج نفر از اعضای هیئت‌نظارت اندوخته اسکناس در جلسات حضور داشته باشند و تصمیمات هیئت‌مشترک با موافقت لااقل هفت نفر از اعضای حاضر گرفته می‌شود.
رئیس- به ماده دوم و تبصره‌ای که اصلاح شده رأی می‌گیریم آقایانی که موافق‌اند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده سوم قرائت می‌شود.
(به شرح ذیل قرائت شد.)
ماده سوم- از جریان خارج کردن هر نوع اسکناس و تعویض اسکناس‌هایی که از جریان خارج می‌شود با نوع دیگر اسکناس بنا به پیشنهاد بانک ملی ایران و موافقت هیئت‌مشترک مذکور در ماده ۲ و به تصویب هیئت وزیران صورت خواهد گرفت، مهلتی که برای تعویض اسکناس‌های مذکور تعیین می‌شود در هر مورد از یک سال کمتر نخواهد بود. اسکناس‌هایی که تعویض آن در ظرف مدت معینی اعلام می‌شود پس از انقضای آن مدت
از درجه اعتبار ساقط خواهد بود.
تبصره- تفاوت حاصله از میزان اسکناس انتشار یافته و اسکناس جمع‌آوری شده به نفع دولت خواهد بود مادام که دولت بدهی به بانک دارد بابت بدهی دولت به قسمت بانکی بانک ملی ایران محسوب خواه شد.
رئیس- آقای دکتر جزایری.
دکتر جزایری- گر چه مطالبی را که بایستی عرض بکنم در جلسه قبل به عرض جناب آقای وزیر داریی و همکاران عزیز رساندم و دیگر نمی‌خواهم آن مطالب را تکرار کنم مطالبی که تذکر داده شد برای این بود که آقای وزیر در نظر داشته باشند که اوضاع مملکت، اوضاع بودجه به این صورتی که هست به صلاح مملکت و به صلاح ملت ایران و به صلاح دولت ایران و هیچ کس نیست (نراقی: چه مطالبی بود) می‌فرمایید تکرار کنم، بنابراین آقای وزیر دارایی اگر حقیقتاً توجهی به اوضاع اقتصادی و بودجه و صادرات و واردات و اصلاح تشکیلات خودشان کردند می‌توانند از لوایح مفید اقتصادی استفاده کنند و از این نشر اسکناس هم شاید بشود استفاده کرد و اگر توجه نشود همان‌طور که خدمت‌شان عرض شد متأسفانه این قبیل لوایح تکرار خواهد شد ولی نکته‌ای که آقای وزیر داریی باید توجه بفرمایند و در نظر داشته باشند این است مطالب وقتی که روی اصول علمی و اقتصادی و بی‌غرضی به عرض ایشان رسید دوستان و همکاران‌شان توضیح دادند ایشان هم با همان بیان جواب بدهند و تصور نکنند که از گذراندن یک لایحه لازم است که ایشان با یک زبان‌های دیگری جواب بدهند به نظر بنده این قسمت را قطعاً باید شخص آقای دکتر امینی توجه بفرمایند و متأسفانه دو جلسه را مثل این که عصبانی شده بودند (درخشش: معذرت خواستند) و یک قدری اهانت می‌کردند و این به صلاح شخص دکتر امینی نیست (درخشش: معذرت خواستند) با این که جراید محترم هم از بیانات بنده چیزی در روزنامه‌ها ننوشته بودند و بنده هم هیچ اصرار ندارم که آقایان چیزی بنویسند و به این جهت مخالفم. با اساسش مخالفم با پیشنهادها هم مخالفم و به لایحه رأی نخواهم داد و آنچه هم که گفتم آقای دکتر امینی و هیئت‌دولت مختارند که مورد توجه قرار بدهند یا ندهند.
رئیس- آقای وزیر دارایی.
وزیر دارایی- آنچه جناب آقای دکتر جزایری راجع به وضع مالی و اقتصادی فرمودند که قطعاً باید از آن استفاده بشود بنده به کرات این فرمایشات را تصدیق کردم و به ایشان قول قطعی می‌دهم که اگر اصلاحات در وضع مالی نشود و اگر تجدید نظری در قوانین مالیاتی نشود قطعاً امیدی به اصلاح در مملکت نباید داشته باشیم حالا اگر بنده این توفیق را داشتم که این فرمایشات را بتوانم انجام بدهم زهی سعادت برای بنده، اگر توفیق نداشتم زهی بدبختی، اما قسمتی که بنده را متأثر کرد که فرمودند به دوستان و رفقای خودم در بیاناتم اسائه ادبی کردم قطعاً بنده چنین منظوری نداشتم و اگر گاهی یک بیانات و مباحثات علمی پیش آمده و بنده از آن حدود تجاوز کردم این را قصور بیان بنده تلقی بفرمایید نه این که واقعاً بنده قصد اهانتی داشته باشم چون معمولًا بنده خودم را یک مرد مؤدبی می‌دانم و همیشه هم شاید به اعصابم فشار می‌آورم که از حدود ادب خارج نشوم ولی اگر خدای نکرده اسائه ادبی شده بنده عذر می‌خواهم.
رئیس- دیگر کسی در این قسمت ماده سوم اجازه نخواسته بنابراین پیشنهادات این ماده قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد.)
مقام معظم ریاست مجلس شورای ملی
پیشنهاد می‌کنم ماده ۳ به طریق زیر اصلاح شود: از جریان خارج کردن هر نوع اسکناس و تعویض اسکناس‌هایی که از جریان خارج می‌شود با نوع دیگر اسکناس بنا به پیشنهاد بانک ملی ایران و موافقت هیئت‌مشترک مذکور در ماده ۲ و به تصویب هیئت‌وزیران صورت خواهد گرفت مهلتی که برای تعویض اسکناس‌های مذکور تعیین می‌شود در هر مورد از سه سال کمتر نخواهد بود اسکناس‌هایی که تعویض آن در ظرف مدت معینی که کمتر از یک سال نخواهد بود اعلام می‌شود پس از انقضای آن مدت از درجه اعتبار ساقط خواهد بود. دکتر بینا
رئیس- آقای دکتر بینا.
دکتر بینا- در اینجا بنده یک رباعی به خاطرم رسید که اجازه بدهید آقایان بخوانم:
در حرف همیشه مختصر گوی و بجا زیرا به مثل سخن بود همچو دوا
تا هست به حد دهد به بیمار شفا از حد چو گذشت گردد اسباب بلا
نراقی- این رباعی راجع به پیشنهادات زیاد است.
دکتر بینا- پیشنهادات زیاد می‌شود و وقتی زیاد شد بدبختانه اسباب بلا می‌شود و این صحبت‌هایی که اینجا می‌شود حقیقتاً آن منظوری که ما خواستارش بودیم به کلی از بین می‌رود و در بیرون اثرات فوق‌العاده بدی بخشیده (صحیح است) گویا این قسمت‌ها را که اینجا صحبت کردیم در جلسات خصوصی خواهش کردیم که در جلسات عمومی صحبت نشود پیشنهادی که بنده کردم سه علت دارد از این سه علت یک علتش را آقای وزیر دارایی نوشته‌اند و دو علت دیگر در اینجا نوشته نشده است و آن دو قسمتی که بنده باید عرض کنم علت اولش هوا و هوس است و علت دوم آن هم فنی است علت هوا و هوس این است که آقای وزیر دارایی و آقای رئیس بانک ملی که مایل هستند نه این آقای وزیر آنهایی که مایل هستند امضای‌شان را پای اسکناس بگذارند و هر سال رنگ اسکناس را عوض بکنند و اسکناس زرد و آبی و قهوه‌ای و عنابی به دست مردم بدهند اقدام به عوض کردن اسکناس می‌کنند آقایان در ممالک راقیه همیشه سعی می‌کنند تأسیسات و ادارات و سازمان‌های ممالک پا بر جا باشند بی‌سوادهایی که با رنگ اسکناس مقدار اسکناس را می‌فهمند بیچاره‌ها تا رنگ ۵۰ ریالی را از ۲۰ ریالی تشخیص بدهند وزیر دارایی می‌گوید که نقش شیر را عوض بکنید و به جای آن عکس شیر بالدار یا والرین و شاهپور را بگذارید، یک نفر مهندس می‌آید می‌گوید سد کوهرنگ را بگذارید و یک نفر هواپیمایی می‌آید می‌گوید نقش جت را بگذارید بنده خواهش می‌کنم از آقای وزیر دارایی و استدعا می‌کنم که قوانینی که می‌آورند سعی بکنند سازمان‌های دولتی مستقر بشود نه این که به دست خودشان بیایند تق و لقش بکنند حتی در زمینه این موضوع خواهش کردم از ایشان که موقعی که سازمان‌های وزارت‌خانه‌ها را می‌نویسید برای هر وزارت‌خانه یک معاون ثابت و دائمی بگذارید که این وزارت‌خانه‌ها از قسمت‌های سیاسی کاملاً محفوظ باشند و دستخوش اغراض اشخاص نباشد خوشبختانه این را قبول کردند و امیدواریم این معاون دائمی بلای گردن کارمندان دولت هم نباشد چون ما هر کار خوبی که کردیم نتیجه بر عکس گرفتیم. اما راجع به این ماده گفتم که یکی از علل هوا و هوسی است و یک رئیس بانکی ممکن است فردا بیاید و بخواهد روی هوا و هوس رنگ اسکناس و فرمش را عوض بکند و اما ماده فنی آن را که آقای وزیر دارایی ذکر نکرده‌اند برای برگشت به گیشه‌های بانک است که نگفته‌اند (پورسرتیپ: تشکیلات بانک محدود است) این را هم خواهم گفت برای برگشت اسکناس آقایان هر روز در انگلستان و آمریکا لیره و دلار چاپ می‌کنند؟ نمی‌کنند هیچ وقت نمی‌کنند، در زمان شاه فقید ما هر روز اسکناس عوض می‌کردیم؟ نمی‌کردیم اما موضوع سومش مالی است در اینجا نوشته‌اند تفاوت حاصله از نشر اسکناس و تعویض اسکناس به حساب دولت در بانک ملی گذاشته می‌شود منظورشان فقط همین مطلب است به نظر بنده برای منفعت دولت از بی‌سوادها و از اشخاصی که در نقاط دوردست ایران واقع شده‌اند این قانون را می‌گذرانید شیادها استفاده می‌کنند و هر روز که این اعلان را بخوانند بعد از ۱۵ روز یا ۳۰ روز دلال‌ها می‌افتند به جان مردم و این اسکناس‌ها را از دست مردم خارج می‌کنند و هر روز دولت اعلان می‌کند که ۵۰ میلیون یا ۳۰ میلیون ریال از این بابت عاید خزانه دولت شده است بنده می‌گویم شأن دولت نیست که از بی‌خبری و بی‌سوادی و دسترسی نداشتن مردم به خبر استفاده بکند بنده پیشنهاد می‌کنم که این ماده حذف شود و اگر آقای وزیر دارایی قبول می‌کنند که بسیار خوب ولی اگر قبول نکردند پس می‌گیریم و پیشنهاد دیگری داده‌ام که تقدم و تأخر در این ماده شده و بنده پیشنهادی در این زمینه داده‌ام.
رئیس- حالا همین پیشنهاد را توضیح بفرمایید.
دکتر بینا- پیشنهاد دیگری هم داده‌ام که بعد از این پیشنهاد آقای وزیر دارایی با حذف این ماده موافقت می‌کنید؟ (وزیر دارایی: خیر نمی‌کنم) پس جناب آقای رئیس پیشنهاد دیگر بنده را بفرمایید قرائت بشود.
رئیس- پیشنهاد دیگر آقای دکتر بینا قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد.)
ماده سوم را به طریق زیر پیشنهاد می‌کنم «از جریان خارج کردن هر نوع اسکناس و تعویض اسکناس‌هایی که از جریان خارج می‌شود با نوع دیگر اسکناس بنا بر پیشنهاد بانک ملی ایران و موافقت هیئت‌مشترک مذکور در ماده ۲ و تصویب هیئت‌وزیران صورت خواهد گرفت اسکناس‌هایی که تعویض آن در ظرف مدت معین اعلام می‌شود پس از انقضای آن مدت از درجه اعتبار ساقط خواهد بود مهلتی که برای تعویض اسکناس‌های مذکور تعیین می‌شود در هر مورد از یک سال کمتر نخواهد بود.»
دکتر بینا- بنده در این ماده یک تقدم و تأخری قائل شده‌ام ماده‌ای که الان تنظیم شده است در قسمت آخر ماده وقتی می‌گوید اسکناس‌هایی که تعویض آن در ظرف مدت معین اعلام می‌شود پس از انقضای آن مدت از درجه اعتبار ساقط خواهد بود اینجا توجه نفرمودند نتیجه را قبل از مقدمه گذاشتند و مقدمه را بعد از نتیجه، اگر یک نفر رئیس بانک ملی بیاید و حسن‌نیت نداشته باشد شما در بالا گفته‌اید که یک سال مدت معین می‌شود و در پایین مدت را معین نفرموده‌اید و اگر او آمد مدت را معین کرد چه می‌شود فکر می‌کنم اگر آقای وزیر دارایی موافقت بفرمایند حل می‌شود.
وزیر دارایی- با مختصر توضیحی بنده قبول می‌کنم اصل ماده به نظر همین منظور است ولی به جبران صرف نظر فرمودن آقای دکتر بینا از پیشنهاد اول بنده قبول می‌کنم مع‌هذا اگر این ماده را به صورتی که هست تصویب بفرمایید هیچ مانعی ندارد ولی وقتی مقدم و مؤخر بکنید ابهام به کلی از بین می‌رود و روشن می‌شود ملاحظه بفرمایید آن قسمت آخرش که می‌نویسد اسکناس‌هایی که تعویض آن در ظرف مدت معین اعلام می‌شود این سانگسیون آن قسمت بالا است یعنی اگر اشخاصی در ظرف مدت یک سال تعویض نکردند از درجه اعتبار ساقط است مع‌ذلک بنده پیشنهاد جنابعالی را قبول می‌کنم (صدرزاده: از یک سال کمتر نباشد) (شوشتری: آن درش مضمر است).
رئیس- با این پیشنهاد آقای وزیر
دارایی موافقت فرمودید؟
وزیر دارایی- اگر پیشنهاد آقای دکتر بینا را بگذاریم مانعی ندارد و قبول می‌کنیم.
رئیس- پس باید رأی گرفته شود رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد آقای دکتر بینا یعنی اصلاحی که کرده‌اند و آقای وزیر دارایی هم قبول کرده‌اند آقایان موافقین قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود. (به شرح زیر قرائت شد.)
اینجانب پیشنهاد می‌کنم عبارت ذیل به آخر ماده ۳ اضافه شود:
نسبت به اسکناس‌هایی که در ۵ سال اخیر در مدت مقرر تعویض نشده و در دست مردم مانده است به شرط این که در کمیسیونی مرکب از فرمان‌دار و دادستان شهرستان و رئیس بانک هر محل رسیدگی و معلوم شود که دارنده آن روی عدم اطلاع موفق به تعویض نشده است برای هر کسی اکثراً تا نصاب پنج هزار ریال قابل تعویض می‌باشد و این ارفاق صرفاً در ظرف سه ماه از تصویب این قانون قابل اجرا می‌باشد. دولت‌آبادی
رئیس- آقای دولت‌آبادی.
دولت‌آبادی- بنده قبل از این که راجع به پیشنهادم توضیح بدهم می‌خواهم به استحضار مجلس و آقایان نمایندگان محترم برسانم که این کار کار آسانی نیست اصولًا یعنی خود بنده هم متوجه به اشکالاتش بوده‌ام و در خارج هم گفته می‌شود که اسکناس‌هایی که از جریان خارج شده است بعضی از اشخاص منفعت‌جو آنها را جمع کرده‌اند که فرصتی پیدا کنند و بیاورند به دولت تحویل بدهند برای این مطلب را عرض کردم که آقایان رفقا تصور نفرمایند که من متوجه نقص قضیه نبودم اما یک مطلب دیگری هم هست اصولی و اساسی این است که ما همه می‌گوییم که بانک ملی را معتبر نشان بدهیم که مردم پول‌شان را می‌آورند آنجا می‌گذارند امیدوار هستند که هر وقت بخواهند دست‌شان پول باشد و استفاده کنند وقتی که می‌گوییم چرا پول برنمی‌گردد به بانک نمی‌خواهیم علتش را بگوییم علتش یکی همین است که بنده عرض می‌کنم دولت بایستی آن وقتی که اقدام می‌کند رعایت تمام احتیاطات لازم را باید بکند و راستی اگر یک پول‌هایی در دست اشخاص و خارج از مرز ایران است احیاناً برای خرید ارزاق مملکت است اینها را از جریان بیندازد اما من خودم ناظر این جریان بودم که چند نفر پیرزن وصیت‌نامه‌هایشان را آوردند که هر کدام دویست تومان سیصد تومان اسکناس لای آن بود، ما وسایل تبلیغی نداریم که بتوانیم در مدت سه ماه، چهار ماه اسکناس فلان پیرزنی که در یک دهکده دورافتاده زندگی می‌کند و حاصل زندگیش سیصد تومان بوده است در سر موعد قانونی از دستش بگیریم و تبدیل به اسکناس جدید بکنیم بنابراین من معتقدم که مجلس باید در این مورد یک تصمیمی اتخاذ کند بنده چون موقع را متناسب دیدم پیشنهاد کردم و توضیح هم می‌دهم بنده پیشنهاد نکردم که مطلقاً اسکناس‌های از جریان افتاده را دوباره بگیرند ممکن است این اسکناس‌ها به دو صورت باشد این یک دسته‌ای اشخاص بی‌اطلاع مبالغ مختصری در اختیارشان هست و همین را عرض می‌کنم چند موردش را به چشم خودم دیدم و ممکن است کسانی که در فکر سو استفاده هستند همان طور که در اول عرض کردم یک اسکناس‌هایی را جمع کرده باشد برای یک روزی و البته این به ضرر مملکت خواهد بود بنده پیشنهادم این است که آقایان توجه بفرمایید در نقاطی که این اسکناس‌ها هست و در دست اشخاص هست یک هیئتی مرکب از نمایندگان بانک ملی و دادستان شهرستان و فرمان‌دار هر محل تشکیل بشود و رسیدگی بکند به وضع آنها حداکثری که از این اسکناس قابل قبول باشد برای هر فرد بیش از پنج هزار ریال نباشد بنده میل داشتم که در این باره توجهی بکنند که ضمن رعایت کمال احتیاط که این امر مورد سو استفاده اشخاص استفاده‌جو و منفعت‌پرست نشود توجهی هم به آن افرادی که با زحمت بسیار حاصل عمرشان یک پول بسیار ناچیزی است که آن را هم برای مخارج کفن و دفن‌شان گذاشته است آنها را رسیدگی کنید که حقوق‌شان تضییع نشود.
رئیس- آقای وزیر دارایی.
وزیر دارایی- عرض کنم فرمایش جناب آقای دولت‌آبادی صحیح است در ظرف یک سال و نیم دو سال است از وقتی که اسکناس‌های قدیم را جمع کردند یک عده از اشخاصی که در دهات و قصبات یک مقدار اسکناس جزیی داشتند و اطلاع نداشتند این مبالغ مختصر پهلویشان مانده که مکرر به دولت‌ها شکایت کردند و یک آماری هم در بانک ملی هست ولی به نظر بنده برای این که سو استفاده نشود و یک رسیدگی دقیقی بشود و دولت هم قصد رسیدگی داشت که اگر اشخاصی بودند همان طور که آقای دولت‌آبادی فرمودند واقعاً اطلاع نداشتند و یا یک اشخاص بی‌بضاعتی هستند ممکن است یک لایحه خاصی بیاوریم در مجلس و استجازه‌ای از مجلس بکنیم و از نظریه جنابعالی استفاده شود فعلاً خواهش می‌کنم این پیشنهاد را پس بگیرید در آینده حل خواهد شد.
دولت‌آبادی- بنده با بیاناتی که ایشان فرمودند پیشنهادم را پس می‌گیریم ولی انتظار دارم که چاره‌جویی برای این کار بکنند برای این که من نمی‌خواهم مشکلی برای دولت ایجاد بکنم من می‌خواهم رفع مشکل مردم بشود.
۶- تقدیم یک فقره لایحه به وسیله آقای وزیر کشاورزی
رئیس- آقای وزیر کشاورزی فرمایشی دارید.
وزیر کشاورزی (احمد حسین عدل)- یک لایحه‌ای است راجع به تأسیس بنگاه عمران و تعاون روستاییان که به قید یک فوریت تقدیم می‌کنم که در مجلس مطرح بفرمایید.
پورسرتیپ- راجع به سؤال بنده هم فراموش نفرمایید.
وزیر کشاورزی- بنده برای عرض جواب سؤال جنابعالی حاضر هستم.
۷- بقیه مذاکره در لایحه پشتوانه اسکناس
رئیس- پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد.)
پیشنهاد می‌نمایم تبصره ذیل به ماده سوم اضافه شود. بانک ملی مکلف خواهد بود از تفاوت حاصله در مقابل اسناد حمل صادراتی ۲۵ درصد به تاجر وارد کننده وام بدهد.
حمیدیه
رئیس- مربوط به این لایحه نیست ولی توضیح بدهید.
حمیدیه- آقایان اطلاع دارید منظور از تأسیس و تشکیل بانک کمک به صادرات مملکت است (یکی از نمایندگان: عملاً این طور نیست) اکنون اشخاصی غیر از تاجر از این اعتبارات استفاده می‌کنند اگر آقایان با پیشنهاد بنده موافقت بفرمایند این کمک بزرگی است به صادرات مملکت و فعلاً کمکی به صادرات مملکت نمی‌شود بنده عرض کردم ۲۵ درصد در مقابل اسناد حمل به صادرکننده کمک بشود البته برای صادرات کمک خواهد شد. (شوشتری: بانک بیشتر هم می‌دهد) نمی‌دهد و به من مراجعه کردند که نمی‌دهند مراجعات زیادی شده است و بنده اطلاع دارم خواستم که جناب آقای وزیر دارایی هم موافقت بکنند.
رئیس- به عقیده بنده این مربوط به لایحه اسکناس نبود این را اگر رأی بگیریم نظایرش زیاد می‌شود (حمیدیه: بنده پس می‌گیریم و امیدوارم در عمل اجرا بفرمایند) (نمایندگان: پس گرفتند) در ماده سوم هم دیگر پیشنهادی نیست باید به ماده رأی گرفت آقای فولادوند فرمایشی دارید.
فولادوند- بنده برای جواب سؤال آقای مهندس اردبیلی و آقای بهبهانی و آقای قنات‌آبادی حاضرم.
رئیس- در موقع خودش سؤالات مطرح خواهد شد. (شوشتری: روز پنجشنبه) این لایحه تمام بشود بعد.
نراقی- تقاضای یک جلسه فوق‌العاده شده برای طرح لایحه فرهنگیان که در آن جلسه بگذرد.
رئیس- بسته به نظر آقایان است.
۸- تقدیم یک فقره طرح سه فوری به وسیله آقای دکتر پیرنیا
رئیس- آقای دکتر پیرنیا.
دکتر پیرنیا- یک طرحی است که به امضای عده کثیری از آقایان نمایندگان رسیده با قید سه فوریت راجع به ساختمان‌های بهداشتی و فرهنگی و کشاورزی که تقاضا کرده‌اند زودتر مطرح بشود که کار این ساختمان‌ها زودتر در شهرستان‌ها انجام شود.
رئیس- طرح‌های سه فوریتی الان در دستور خیلی هست البته این از نقطه‌نظر شهرستان‌ها لازم است که اعتبارات‌شان داده شود در موقع خود مطرح می‌شود.
۹- بقیه مذاکره در لایحه پشتوانه اسکناس
رئیس- رأی گرفته می‌شود به ماده سوم و تبصره آن آقایانی که موافق‌اند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده چهارم مطرح است و قرائت می‌شود. (به شرح زیر قرائت شد.)
ماده چهارم- نمایندگی دولت در هیئت‌نظارت اندوخته اسکناس با وزیر دارایی خواهد بود. دو نفر نماینده مجلس شورای ملی که طبق مفاد تبصره ماده ۲۹ قانون اساس‌نامه بانک ملی ایران به عضویت هیئت‌نظارت اندوخته اسکناس انتخاب می‌شوند تا انتخاب جانشین خود به این سمت باقی خواهند ماند.
تبصره- بازرس دولت در بانک ملی ایران در موقع تصدی به هیچ عنوان نمی‌تواند سمت دیگری در دستگاه‌های دولتی و غیردولتی داشته باشد.
رئیس- آقای دکتر شاهکار مخالف‌اید؟
دکتر شاهکار- بنده پیشنهادی داده‌ام.
رئیس- در اصل ماده مخالفی نیست بنابراین پیشنهادات قرائت می‌شود پیشنهاد آقای دکتر شاهکار. (به شرح ذیل قرائت شد.)
پیشنهاد می‌کنم تبصره ماده ۴ به طریق زیر اصلاح گردد: بازرس دولت در بانک ملی ایران در موقع تصدی به هیچ عنوان نمی‌تواند سمت دیگری در دستگاه‌های دولتی داشته باشد.
دکتر شاهکار
عبدالصاحب صفایی- این پیشنهاد حذف است غیردولتی را حذف کردند.
رئیس- آقای دکتر شاهکار.
دکتر شاهکار- در کمیسیون خاص یک پیشنهاد بسیار موجه و بجایی از طرف جناب آقای موسوی داده شد (موسوی: متشکرم) به این صورت که وزرا یا مأمورین دولت در شرکت‌های وابسته نباید به سمت بازرس دولت در بانک ملی انتخاب شوند این پیشنهاد یک سابقه‌ای
داشت که یکی از آقایان وزرا مشاور به سمت بازرس دولت در بانک رفته و اعتبارات را نسبت به طرفداران دولت موافقت می‌کردند و راجع به مخالفین مخالفت (اردلان: اسم ببرید) بنده شنیدم بنابراین پیشنهاد جناب آقای موسوی بسیار پیشنهاد خوبی بود و می‌خواستم توجه آقایان را به ماده ۴۸ اساس‌نامه بانک جلب بکنم که در ماده ۴۸ نوشته شده است که اعضای شورای عالی و هیئت‌نظار و بازرس دولت در مدت تصدی خود نمی‌توانند اقدام به معاملات تجارتی نموده و یا عضویت شرکت‌ها و بنگاه‌های دولتی را قبول نمایند مگر با اجازه مجمع عمومی مشروط بر این که موارد نام‌برده مخالف مصالح بانک نباشد چنانچه آقایان نمایندگان محترم توجه بفرمایند در اساس‌نامه بانک رعایت این نکات شده است و در این ماده نوشته شده در بنگاه‌های دولتی و غیر دولتی اختلاف را بببینید از کجاست تا کجا ما از این انتها می‌افتیم در انتهای دیگر از این که بازرس دولت حتماً نباید وابسته به دستگاه‌های دولت باشد این صحیح و تردیدی نیست اما از این که این بازرس دولت شب نتواند بیاید به دختر بنده درس فارسی بدهد این دیگر عجب است یا ماشین‌نویس در یک بنگاهی باشد این است که بنده از آقای وزیر دارایی خواهش می‌کنم که موافقت بفرمایند این غیر دولتی حذف بشود و با این اصلاح تصویب بشود.
وزیر دارایی- بنده موافقم.
رئیس- پس این اصلاح رأی لازم دارد.
نقابت- بنده مخالفم.
رئیس- بفرمایید.
نقابت- عرض کنم چون عده برای رأی کافی نبود خواستم از موقع استفاده کنم و یک جمله عرض کنم مقصود از این ۰۰۰
رئیس- آقای وزیر کشاورزی یا تشریف بیاورید بنشینید یا تشریف ببرید بیرون.
حشمتی- احترام مجلس باید حفظ شود احسنت.
نقابت- اتفاقاً با پیشنهاد آقای دکتر شاهکار جناب آقای وزیر دارایی موافقت فرمودند تصور می‌کنم مقصود از این کلمه غیر دولتی در اصل لایحه این نبوده است بازرس دولت در خارج یک کاری در یک بنگاه زراعتی هم نداشته باشد یا به تعلیم و تربیت در یک بنگاه بپردازد مقصود از دولتی و غیر دولتی دستگاه‌های اقتصادی است مثلاً بانک ملی شرکت سهامی است دستگاه دولتی نیست به صورت یک شخصیت حقوقی شرکت سهامی به ثبت رسیده بانک رهنی به همین صورت به ثبت رسیده شرکت ملی نفت یک شرکت ملی است ولی بسیاری از دستگاه‌ها هستند که با سرمایه دولت اداره می‌شوند وابسته به دولت‌اند اما شخصیت حقوقی ممتاز دارند، شرکت هستند (موسوی: وابسته به دولت هستند) مطابق قانون بنگاه‌های دولتی، مکلف‌اند به محاکم دادگستری جواب بدهند موقعی که سندی از آنها خواسته می‌شود، ولی بانک جواب نمی‌دهد می‌گوید ما شرکتیم دولتی نیستیم. مقصود دولت این نیست که واقعاً فنکسیونر دولت باشد و رئیس بانک رهنی هم نمی‌تواند بازرس دولت باشد (نورالدین امامی: طبیعی است) طبیعی است این موضوع را آقای وزیر داریی بیان کنند با اصل مقصود مخالف نیستم ولی منظور من این است که بازرس در دستگاه‌های دولتی و بنگاه‌های اقتصادی وابستة به دولت کاری نداشته باشد اگر موافقت می‌فرمایید به این صورت اصلاح شود توضیح بفرمایید (صدرزاده: توضیح چه فایده دارد باید ضمیمه ماده شود) (دکتر جزایری: نماینده تفنگچیان برود آنجا نماینده دولت بشود).
وزیر دارایی- به نظر بنده اشکال ندارد منظور همین بوده.
دکتر شاهکار- نوشته شود دستگاه دولتی و وابسته به دولت بنده توضیح ایشان را قبول دارم.
سرمد- هم غیر دولتی و هم اقتصادی عمل لغوی است.
رئیس- آقای وزیر دارایی بفرمایید.
وزیر دارایی- به نظر بنده اشکالی ندارد.
رئیس- بنابراین این‌طور اصلاح می‌شود.
دکتر جزایری- بنده مخالفم با همان قسمتی که اصلاح فرمودند.
رئیس- آقای نقابت مخالفت کردند.
دکتر جزایری- با همان قسمتی هم که مخالفت کردند کافی نیست.
رئیس- پیشنهاد قرائت می‌شود.
(به شرح ذیل قرائت شد.)
پیشنهاد می‌کنم تبصرة مادة ۴ به طریق زیر اصلاح گردد، بازرس دولت در بانک ملی ایران در موقع تصدی به هیچ عنوان نمی‌تواند سمت دیگری در دستگاه‌های دولتی و بنگاه‌های وابسته به دولت داشته باشد. دکتر شاهکار
رئیس- با این اصلاح رأی گرفته می‌شود به این پینشهاد به طریقی که قرائت شد آقایانی که موافق‌اند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد، پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود.
پیشنهاد می‌نمایم در ماده ۴ بعد از نام وزیر داریی کلمه یا جانشین اضافه نشود.
دکتر مشیرفاطمی.
رئیس- آقای دکتر مشیر فاطمی.
دکتر مشیرفاطمی- ممکن است یک وقتی آقای وزیر دارایی نباشند یا ممکن است یک وقتی ما وزیر نداشته باشیم.
صفایی- بنده مخالفم.
رئیس- آقای وزیر دارایی بفرمایید.
وزیر دارایی- عرض کنم بایستی یکی از وزرای مسئول باشد که عضو دولت باشد ولی حضور وزیر دارایی ضرورت ندارد اغلب هم هیئت اندوخته اسکناس تشکیل می‌شود و بنده حضور ندارم و همچنین در موقع سوزانیدن اسکناس هم بنده نیستم ولی اساساً بایستی وزیر دارایی باشد (بعضی از نمایندگان: پس گرفتند).
دکتر مشیرفاطمی- پس گرفتم.
رئیس- بنابراین بایستی به خود ماده ۴ با تبصره رأی بگیریم آقایانی که با این ماده ۴ با تبصره که اصلاح شد موافق‌اند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده ۵ قرائت می‌شود.
ماده پنجم- اسکناس‌هایی که بانک ملی ایران به خارج سفارش می‌دهد در موقع ورود به کشور از پرداخت هر گونه حقوق گمرکی و عوارض دیگر معاف خواهد بود.
رئیس- آقای صارمی مخالف‌اید بفرمایید.
صارمی- مخالفت بنده برای این موضوع است (شمس قنات‌آبادی: که چند کلمه صحبت بفرمایید) که یک ابهامی وجود دارد برای این که می‌خواهم به این ماده رأی بدهم میل دارم که این ابهام هم مرتفع بشود و آن این است که چه طور شده ما اسکناس خودمان را در داخله مملکت‌مان چاپ نمی‌کنیم و به خارج سفارش می‌دهیم تقاضا می‌کنم از آقای وزیر دارایی یک توضیحی در این باره بفرمایند که رفع اشکال و ابهام از بنده بشود.
رئیس- آقای وزیر دارایی بفرمایید.
وزیر دارایی- امیدوارم آقای صارمی ترقی مملکت ما یک روزی به جایی برسد که بتواند اسکناس در مملکت خودمان چاپ بشود و طبع گردد، طبع اسکناس کار بسیار مشکلی است در خارج هم یکی دو سه تا دستگاه چاپ اسکناس بیشتر نیست و اگر بخواهیم در داخله مملکت خودمان اسکناس چاپ کنیم این کار خیلی خطرناک است و برای مملکت ممکن است ضرر داشته باشد اگر انشاءالله دستگاه‌های ما طوری شد که از لحاظ ترقی به جایی رسیدیم که بتوانیم خودمان در مملکت اسکناس طبع بکنیم البته به خارج سفارش داده نمی‌شود.
صارمی- پس گرفتم.
رئیس- در ماده ۵ دیگر نه پیشنهادی رسیده و نه مخالفی دارد بنابراین به ماده ۵ رأی گرفته می‌شود آقایانی که موافق‌اند با این ماده قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده ششم قرائت می‌شود. (به شرح ذیل قرائت شد.)
ماده ششم- دولت مکلف است: الف- از سال ۱۳۳۴ در ظرف شش سال کلیه وام‌هایی را که به شرکت ملی نفت ایران مستقیماً یا به طور مستقیم توسط بانک ملی ایران داده شده است به اقساط متساوی سالیانه از محل درآمدهای شرکت مزبور واریز نماید.
ب- از سال ۱۳۳۴ حق‌السهمی را که از سود بانک به دولت تعلق خواهد گرفت مادام که دولت بدهی به قسمت بانکی بانک ملی ایران دارد به منظور تقلیل بدهی‌های مزبور به بانک ملی ایران بپردازد.
رئیس- آقای تیمورتاش مخالف‌اید بفرمایید.
تیمورتاش- یکی از موضوعاتی که در اطرافش خیلی صحبت شده ولی متأسفانه هنوز در پرده ابهام باقی مانده همین نکته است بنده از آقای وزیر دارایی می‌خواهم استدعا کنم که اگر مقدورشان هست و اقلامش را در نظر دارند این قسمت را بفرمایند که بانک ملی ایران چه قدر قرض به شرکت ملی نفت داده است و اگر هم در نظر ندارند استفسار بفرمایند و به اطلاع مجلس شورای ملی برسانند چون این موضوع مبهم است و اگر وام‌هایی به شرکت ملی نفت داده شده است در چه موقع پرداخت شده است و به چه مصرفی رسیده است و چه قدر بوده است دیگر عرضی ندارم.
رئیس- آقای وزیر دارایی بفرمایید.
وزیر دارایی- اتفاقاً بنده این ارقام را تهیه کرده‌ام هم بدهی دولت و هم بدهی شرکت ملی نفت را به بانک ملی ایران و متأسفانه الان این ارقام در دسترس بنده نیست اگر خدای نکرده این لایحه مانده به جلسه بعد ممکن است صورت آن را تقدیم آقایان نمایندگان بنمایم ولی این را خواستم استدعا کنم که بایستی مخصوصاً تصویب بفرمایید که بدهکاری‌هایی که شرکت ملی نفت و یا دولت به بانک ملی ایران دارند داده شود (تیمورتاش: ارقامش را می‌خواهیم) بنده خدمت آقا می‌فرستم (تیمورتاش: در مجلس بفرمایید) چشم می‌آورم اینجا در سؤال آقای شوشتری و آقای عمیدی نوری هم راجع به این موضوع هست در ضمن جواب به سؤال آقایان عرض می‌کنم.
رئیس- دیگر در اصل ماده مخالفی نیست پیشنهادات قرائت می‌شود پیشنهاد آقای اردلان. (به شرح ذیل قرائت شد.)
پیشنهاد می‌کنم به ماده ۶ این قسمت علاوه شود «بهای ارز صادراتی و وارداتی که به وسیله بانک ملی به حساب دولت خرید و فروش می‌شود باید از طرف دولت با موافقت بانک ملی تعیین گردیده و در هر سال یک مرتبه اعلام و برای مدت یک سال قیمت ثابت نگاه داشته شود دولت مکلف است قیمت ارز را به حد امکان تنزل داده تا موجبات ارزانی اجناس مورد احتیاج عامل فراهم گردد. اردلان
رئیس- آقای اردلان بفرمایید.
صدقی- مربوط به این لایحه نیست.
اردلان- اولاً آقا این پیشنهاد مربوط به این لایحه هست برای این که در این ماده وظایفی برای دولت معین می‌شود فلان قرض را به بانک ملی بدهد اینجا بانک از طرف دولت مأمور است یک گواهی
صادراتی را به یک مبلغی بخرد و برای ورود اجناس به یک مبلغی با کمی تفاوت بفروشد یک حسابی دولت ایران در بانک ملی دارد راجع به گواهی‌نامه صادرات و فروش ارز برای واردات بنده در این خصوص در کمیسیون هم صحبت کردم جناب آقای وزیر دارایی هم با اصل موضوع موافق‌اند من هم نخواستم اینجا قطع کرده باشم که به چه مبلغ ارز داده شود ولی چند نکته لازم بود اینجا در این پیشنهاد ذکر بشود اولاً این که ارز برای یک مدتی باید ثابت بماند تا صادرات و واردات مملکت را با یک طرز قانونی معامله بشود و اگر بنا شود که هر دو سه ماه یک مرتبه دولت ارز را بالا و پایین بیاورد این کار برای وضعیت تجارت یک تأثیر خوبی ندارد بنابراین پیشنهاد بنده این است که در هر سال وضعیت اقتصادی را دولت ملاحظه کند ببیند به چه نحو است و به تناسب آن وضعیت و با موافقت بانک ملی برای یک سال قیمت ارز صادراتی و فروش آن را تعیین کند تا تکلیف بازرگانان هم معلوم بشود که ببینند چه می‌کنند و در عین حال تنزل تدریجی هم برای ارز قائل بشود برای این که آن یک قسمت گرانی اجناس به مناسبت گران بودن نرخ ارز است (صحیح است) و این اصل که از طرف دولت اعلام بشود که برای مدت یک سال قیمت ارز ثابت بماند و تدریجاً هم ارز با توجه به وضع اقتصادی تنزل داده شود برای مملکت مفید است (صحیح است).
رئیس- آقای وزیر دارایی بفرمایید.
شادمان- آقای وزیر دارایی در حضور خود شما در کمیسیون خاص تعهد کردند.
وزیر دارایی- بنده امیدوارم سیاست دولت در دخالت تثبیت نرخ ارز یک سیاست موقتی باشد اگر گشایشی حاصل شد ارز روی عرضه و تقاضا مثل همه جا عمل می‌شود بنابراین یک عملی که بانک ملی می‌کند یک دستور موقتی است به دستور دولت است و انشاءالله این عمل به زودی قطع خواهد شد. فرمایش آقای اردلان تثبیت نرخ ارز کاملاً در اقتصادیات مملکت مؤثر است و یک فرمایش بسیار خوبی بود و تثبیت نرخ ارز برای یک مدت معینی هم در صادرات و هم در واردات مؤثر است برای این که تاجر صادرکننده باید تکلیفش معین باشد جنسی را که می‌خواهد صادر کند در ظرف ۶ ماه یا ۸ ماه پول آن جنس برمی‌گردد حساب می‌کند به زودی که برمی‌گردد به چه نرخی خواهد فروخت و چه درآمد خواهد داشت همین طور نسبت به تاجر واردکننده بنده گمان می‌کنم که هیچ دولتی هم حاضر نیست که قیمت ارز را بالا نگاه دارد که واقعاً با مشکلاتی روبرو باشد و بنده می‌خواهم به آقایان اطمینان بدهم که از اول تصدی این دولت تا الان ۶ ریال یا ۷ ریال قیمت ارز پایین آمده است منتهی میزان تنزل بایستی متناسب با موجودی ارز کشور باشد اگر موجودی کافی نباشد و یک تنزل بی‌قاعده‌ای قائل بشویم آن موجودی که از بین رفت و از دست ما خارج شد قیمت ارز ترقی خواهد کرد بنابراین نرخ ارز همیشه روی عرضه و تقاضا است در یک کشوری مثل ما که واردات دو برابر صادرات است و احتیاج به ارز صادراتی داریم توجه بفرمایید که نرخ ارز یک توجه مخصوصی نسبت به معاملات خواهد داشت و بنده قول می‌دهم به آقایان که سیاست دولت مبنایش بر همین است و برای موقعی که تثبیت نرخ ارز مقتضی شد امیدوارم نرخی که در نظر می‌گیریم برای ۶ یا ۷ ماه باشد اگر تا آن وقت هم که انشاءالله نفت حل خواهد شد یقیناً یک صورت دیگری پیدا خواهد کرد. این قسمت را بنده خواستم به آقای اردلان قول بدهم و تقاضا کنم چون این پیشنهاد یک تذکری بود آن را مسترد بفرمایند.
اردلان- مسترد می‌کنم.
رئیس- پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود. (به شرح ذیل قرائت شد.)
پیشنهاد می‌کنم که تبصره ذیل به ماده ۶ اضافه شود: تبصره: دولت مکلف است کلیه بدهی خود را از سال ۱۳۳۴ تا ۶ سال به بانک ملی ایران بپردازد و مادام که بدهی فعلی خود را نپرداخته به هیچ عنوان حق اخذ وام جدید ندارد. عمیدی نوری.
(گفته شد: تشریف ندارند).
ارباب- شبیه به این پیشنهاد را بنده دادم.
رئیس- پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود. (به شرح ذیل قرائت شد.)
پیشنهاد می‌کنم تبصره ذیل به ماده ۶ اضافه شود: دولت مکلف است از تاریخ تصویب این قانون منتهی تا ۵ سال از محل فروش خالصه‌جات و کارخانه‌جات و غیره کلیه بدهی خود را به بانک ملی ایران واریز نماید. مهدی ارباب
بعضی از نمایندگان- پس بگیرید آقا پس بگیرید آقا. «زنگ رئیس»
ارباب- اجازه بفرمایید توضیح بدهم.
رئیس- بفرمایید آقای ارباب.
ارباب- جای تردید نیست که تمام افراد به تحکیم اساس بانک ملی ذی‌علاقه هستند زیرا این مؤسسه آبروی کشور است وام قرض سنگینی که دولت به این بانک دارد باید گفت از چه محل تأدیه کند الان خالص‌جات به حال خرابی در مملکت باقی مانده اگر دولت بفروشد و قرضش را ادا کند هم خالص‌جات و هم یک فقره از اراضی آباد می‌شود به دست اشخاص و هم بدهی دولت تصفیه می‌شود (سرمد: خالص‌جات باید بین رعایا تقسیم شود) همین طور کارخانه‌جاتی که قانون فساد در بعضی جاها شده است به دست افراد بهتر توجه می‌شود به علاوه وقتی بانک ملی از دولت طلبکار نبود وضع اساسی او هم آبرومندتر و محکم‌تر خواهد شد و اگر مدت ۵ سال کافی نیست بنده موافقم که جناب آقای وزیردارایی هر نوع اصلاحی که لازم می‌دانند بفرمایند (سرمد: خالص‌جات باید تقسیم شود بین رعایا.)
رئیس- آقای وزیر دارایی بفرمایید.
وزیر دارایی- بنده می‌خواستم به آقای ارباب اطمینان بدهم که دولت در نظر دارد بدهی خودش را به بانک ملی بپردازد و این دستگاه را تقویت کند و دلیل حسن‌نیت دولت هم این است که نوشته از سال ۳۴ به بعد سودی که از بانک ملی می‌گیرد نصفش را از بابت بدهکاری خودش بپردازد و اگر بنا شد که تکلیفی معین بکنید که دولت چه کار کند و چی بفروشد بنده گمان می‌کنم ضرورت نداشته باشد در صورتی که ایجاد مشکل برای دولت می‌کند و در هر حال دولت تا این اندازه‌ای که گذاشته است اخلاقاً متوجه و متعهد شده است که بدهی خودش را به بانک ملی بپردازد منتهی این مربوط به گشایش مالی است و انشاءالله کارخانه‌جات که فروخته شد بقیه را خواهد داد.
ارباب- تا چه اندازه می‌شود به اقوال دولت اطمینان داشت بنده نمی‌دانم ولی در هر حال پس گرفتم.
رئیس- دیگر در این ماده ۶ پیشنهادی نرسیده است به ماده ۶ رأی گرفته می‌شود آقایان موافقین قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد، ماده ۷ مطرح است قرائت می‌شود، پیشنهاداتی که قبلاً در جلسه پیش داده شده جایش اینجا است. (به شرح ذیل قرائت شد.)
ماده هفتم- وام‌هایی که قسمت بانک ملی ایران ممکن است در آتیه طبق قوانین به دولت و سازمان برنامه و شهرداری‌ها و شرکت‌ها و بنگاه‌های تشکیل یافته با سرمایه دولت بدهد منحصراً باید به مصرف عمران و یا افزایش تولید کشور برسد. بانک‌هایی که با سرمایه دولت تشکیل شده یا می‌شوند از این قاعده مستثنی هستند به شرط این که وام دریافتی آنها به مصرف اعطای وام به دولت و شهرداری‌های و وام‌های غیر تولیدی به بنگاه‌ها و شرکت‌هایی که با سرمایه دولت تشکیل یافته‌اند نرسد. وزارت دارایی باید نظارت نماید که وام‌های مذکور فقط برای امور عمرانی و تولیدی گرفته شود.
رئیس- در این ماده کسی اجازه نخواسته است پیشنهاداتی دارد که قرائت می‌شود (نقابت: بنده مخالفم) آقای نقابت مخالف‌اید بفرمایید.
نقابت- بنده توجه آقای وزیر دارایی را به جمله اخیر این ماده جلب می‌کنم و اعلام مخالفت هم در حقیقت اعلام تصحیح است زیرا که این ماده در حقیقت ارشادی است برای بانک ملی و دستگاه‌های دولتی، برای این که واقعاً پول را برای مصرف کارهای تولیدی و عمرانی بدهند نه برای صرافی و بهره‌برداری. فقط در قسمت آخر یک مطلبی دارد و آن این است که وزارت دارایی باید نظارت نماید که «وام‌های مذکور فقط برای امور عمران و تولیدی گرفته شود.» این کافی نیست باید نوشته شود گرفته و به مصرف برسد زیرا نظارت وزارت دارایی به هر حال لازم است و آنچه در عمل دیده‌ایم به نام تولید، به نام کارخانه، به نام زراعت، پول‌هایی گرفته می‌شود ولی به مصارف دیگری می‌رسد به مصرف حقیقی نمی‌رسد، نکته دیگری که در متن این ماده است و خاطر جناب آقای وزیر دارایی را به آن جلب می‌کنم این است شرکت ملی نفت که یکی از بدهکارانی است که ممکن است بعد از این هم باز به عنوان تولید پولی قرض کند در این مدت آنچه ما شنیده‌ایم (در این موقع آقای نراقی با آقای وزیر دارایی مشغول صحبت شدند) آقای نراقی اجازه بفرمایید نوبت بنده است به آقای وزیر دارایی عرض می‌کنم. آنچه را که ما استنباط کرده‌ایم شرکت ملی نفت در حدود ماهی ۲۵ میلیون تومان یعنی ۲۵۰ میلیون ریال قرض گرفته است از بانک ملی و به مصرف خرج رسانیده است این رقم، رقم خیلی درشتی است، این رقم برای تحمیل به یک مملکتی مثل ما که کم‌پول است خیلی زیاد است و مخارج هم کنترل صحیح ندارد حساب دقیق ندارد. ما آنچه را که دیدیم به خصوص در آبادان در ایام عید آقایان تشریف برده‌اند ملاحظه کرده‌اند آن مبل‌ها، کولرها، پنکه‌ها و لوازم دیگر زندگانی که در آنجا فراهم است و انواع و اقسام تعینات و تشخیصات به خرج گذاشته می‌شود بدون آن که آن هنرها به خرج گذاشته شود اقتضا ندارد که بنده بیشتر و دقیق‌تر و نزدیک‌تر در اطراف این مسئله توضیحی عرض کنم و لهذا عقیده‌ام این است که جناب آقای وزیر دارایی برای حفظ همان ماهی ۲۵ میلیون تومان پول این مملکت که در ظرف ۳۰ ماه داده شده یک کمیسیونی انتخاب کنند که دو نفر از نمایندگان مجلس به انتخاب آقایان، دو نفر از مستشاران عالی مقام تمیز، دو نفر هم از وزارت دارایی یعنی قوه مقننه و مجریه و قضاییه عواملی در این کمیسیون داشته باشند حساب این مدت را برسند ببینند این پول‌هایی که گرفته شده است کجا رفته است چه جور خرج شده است واقعاً به مصرف رسیده هیچ نوع تخلفی نداشته است این لیست‌هایی که امضا می‌شود از طرف
۰ هزار ۶۰ هزار ۷۰ هزار کارگر امضا می‌شود انگشت زده می‌شود آنها همه زنده هستند (شوشتری: از آقای بیات باید پرسید). آنها همه سر کارند از ظرفیت یک نفر خارج است که به این کارها رسیدگی کند من وارد شخصیات نمی‌شوم آقای بیات مردی است که در همین جا ما به ریاست وزرایی ایشان رأی دادیم (شوشتری: اشتباه کردید) اشتباه هم نکردیم آن وقت آقا تشریف نداشتید ما بودیم با علم کامل رأی دادیم به هر صورت وارد شخصیات نمی‌شویم و اگر آقای بیات در یک چنین موقعی برای آنجا معین نشده بود واقعاً انقلابی شده بود زیرا یک عده مزاحم یکدیگر بودند یک عده‌ای از روی حسد روی پست و مقام بر علیه یکدیگر قیام می‌کردند باز شخصیت و پیرمردی و شیخوخیت ایشان سرپوش روی کار گذاشت این یک حقایقی است که نباید فراموش کرد به هر صورت بنده خواهش می‌کنم آقای وزیر دارایی این نکته را قبول بفرمایند به یک صورت کمیسیونی وارد عمل بشود و قانون هم نمی‌خواهد یا به صورت یک تبصره‌ای که در این ماده بگذاریم که رفع محظور اخلاقی از شما بشود و قبول بفرمایید در هر حال ماهی ۲۵ میلیون تومان این یک رقم درشتی است باید به خرج آن رسیدگی بشود.
نورالدین امامی- صد هزار تومان دادند گاو کشتند.
رئیس- آقای وزیر دارایی بفرمایید.
وزیر دارایی- فرمایش جناب آقای نقابت دو قسمت بود، یکی راجع به خود ماده است که فرمودند علاوه بر این که می‌خواهیم وزارت دارایی نظارت داشته باشد وام‌های مربوط فقط برای کارهای تولیدی و عمرانی داده شود و به مصرف برسد این قسمت در کمیسیون مذاکره شد و مورد اشکال بعضی از آقایان واقع شد یکی از آن آقایان آقای صدقی بودند و یک عده آقایان دیگر اگر مأمور وزارت دارایی بخواهد در کلیه این عملیات نظارت داشته باشد و کنترل در مصرف آن بکند مستلزم این خواهد بود که دخالت مستقیم داشته باشد مثل شهرداری‌ها وامی که اکنون از بانک ملی می‌گیرند به ضمانت وزارت کشور این وجه را خودشان مصرف می‌کنند برای کار آسفالت و یا سایر کارها و تا الآن هم خوشبختانه پول‌هایی که خوب برگشت شده و سوخت نشده پول شهرداری‌ها است چون ما ضمانت می‌کنیم و به مأمورین دارایی دستور می‌دهیم که از عوارض شهرداری کسر بگذارند و به اقساط وام بانک را بدهند بنابراین بنده خیال می‌کنم که اگر یک روزی دستگاه وزارت دارایی صد درصد مجهز شد در کلیه این امور باید دخالت بکند و نظارت در این قبیل امور بکند ولی مع‌التأسف الآن اگر اینجا بنده قبول بکنم که در کارهای شهرداری وزارت دارایی نظارت بکند ما که ناظر دارایی در آنجا داریم ولی خواهید گفت که ما باید ببینیم که این کار آسفالت تولیدی هست یا نیست نتیجه‌اش این می‌شود که یک کشمکش شدیدی بین تهران و شهرستان‌ها، وزارت دارایی و وزارت کشور ایجاد می‌شود و نتیجه هم به ضرر آن محل تمام می‌شود این بود که فکر کردیم گفتیم اگر بنا بشود دستگاهی از بانک ملی بخواهد قرض بکند لااقل ما آن مورد قرض را بنویسیم که برای کارهای تولیدی است که اگر قسمت اول محرز شد بانک ملی می‌دهد البته در قسمت نظارتش هم مثل این که وزارت دارایی بر کلیه امور نظارت کند اگر احیاناً دیدیم که آن پول به مصرف خودش نرسیده جلوی خرج آن را بگیریم ولی اگر این حق را به وزارت دارایی بدهیم بنده از این می‌ترسم که با دخالت مأمور وزرت دارایی تمام کارها فلج بشود و به ضرر خواهد بود، این پیشنهاد شده بود قبلاً و حذف شد حالا بسته به تشخیص آقایان است که اگر بخواهند وزارت دارایی دخالت بکند البته بنده در سهم خودم اشکالی ندارم (نقابت: قسمت دیگرش را هم بفرمایید) راجع به شرکت ملی نفت از بدو تصدی این دولت شرکت ملی قرض از بانک ملی نکرده است البته قروضی که از دولت سابق داشته آن قروض را نمی‌توانسته بپردازد و آنها را تجدید کردیم ولی در ماهی۲۰- ۱۸ میلیون تومان از کمکی که امریکا به ما کرده به شرکت ملی نفت کمک کرده‌ایم، خود جنابعالی بهتر می‌دانید که شرکت ملی نفت یک کارهای تولیدی است و یک قسمت عمده مخارج البته حقوق کارگر است و نگاه داشتن همین کارگرها است در مدت دو سال و نیم به عقیدة بنده بایستی از دستگاه مدیره آنجا قدردانی و تشکر کرد که این دستگاه را خوب حفظ کرده و از نقطه نظر امور فنی مورد تصدیق خارجی‌ها هم هست که در مدت تصدی در این مدت آن طور که توانسته است مجاهدت کرده که این دستگاه به این صورت باقیمانده این قسمت به نظر بنده باید مورد توجه و عنایت آقایان قرار بگیرد، اما راجع به ول‌خرجی‌ها و گشادبازی‌ها باید عرض کنم که در تمام دستگاه‌های دولتی هست و تمام کوششی که وزارت دارایی می‌کند و با تمام دشمن‌تراشی‌هایی که کرده می‌خواهد واقعاً جلوی این قبیل کارها را بگیرد ولی متأسفانه هنوز موفق نشده و شرکت ملی نفت همان طور که استحضار دارید یک شورایی دارد که چهار نفر از نمایندگان مجلس شورای ملی عضو آن شورا هستند بودجه آنجا را آورده و به تصویب هم رسانیدند (پورسرتیپ: صحیح است) مخصوصاً در قسمت آخرش اگر توجه بفرمایید ممکن است تصدیق کنید این مطلب را، دقت کامل در آن اقلام خرج شده (پورسرتیپ: صحیح است) و تا جایی که مقدور بوده دقت کرده‌اند و مخصوصاً در صورت مذاکرات هست که به شرکت ملی نفت دستور دادیم که فقط باید آن مخارج ضروری را انجام بدهد و به هیچ وجه من‌الوجوه نه اتومبیل بخرد و نه سایر وسایل یک لوازماتی که واقعاً برای بهره‌برداری مورد لزوم هست آن هم در صورت احتیاج خریداری شود البته این مذاکرات را آقایان در بودجه کل کشور می‌توانید بفرمایید، ضمناً ممکن هم هست که به عناوین مختلف خرج‌هایی هم بشود، در قسمت اتهاماتی که به شرکت ملی نفت نسبت می‌دهند و بعضی از مسائلش هم خیلی روشن بود از قبیل سرقت اثاثیه و چه و چه، رسیدگی‌هایی شده و تا آنجایی هم که مقدور بوده دقت و مطالعه شده ولی انبارهای آنجا را خود آقا بهتر می‌دانید که برگردانیدن آن انبار و رسیدگی به دفاتر در آن موقع خلع ید و جریانی که بوده کار سهل و ساده‌ای نیست مع‌ذلک کلیه وظیفه دولت است تا آنجایی که مقدور هست رسیدگی بکند و اگر هم خدای نکرده حیف و میلی شده است اشخاصی که مرتکب شده‌اند تعقیب شوند (ارسلان خلعتبری: جناب آقای دکتر در انگلستان دانشمندان اسرار بمب اتمی را دزدیدند و فروختند) بنابراین بنده خواستم عرض کنم در مقابل یک چنین مبارزه‌ای که دولت و ملت ایران کرده یک اغماضی هم باید کرد به خصوص حالا که ما با خارجی‌ها داریم مذاکره می‌کنیم بنده من حیث مداقق نمی‌خواهم عرض بکنم ولی با اکیپی که ما داریم مذاکره می‌کنیم یک قسمت مذاکره همین کارمندان هستند به اینها نهایت درجه احترام قائل هستیم و نباید خدای نکرده یک طوری وانمود بکنیم که این اشخاص که در آنجا مشغول کار هستند یک اشخاص نادرستی بوده‌اند و به نظر بنده تمام کثافت‌کاری‌هایی که احتمالاً ممکن است باشد باید تحمل بکنیم و دستگاه شرکت ملی نفت را حفظ بکنیم و به وضعیت و پرستیژ آنها لطمه نزنیم البته منافی با این نیست که بنده به آقا قول بدهم یک هیئتی برود و رسیدگی بکند آقا نه به این ترتیبی که آقا فرمودید چون خود این ترتیب ممکن است ایجاد یک ناامنی بکند البته باید رسیدگی بشود و در گذشته هم شد بنابراین بنده می‌خواستم تقاضا کنم این قسمت اصلاحی که فرمودید اگر آقایان موافقت بفرمایید که وزارت دارایی دخالت بکند و بنده لزومی نمی‌بینم اگر اصرار دارید رأی بگیرید و الا خیر.
رئیس- آقای صدرزاده.
صدرزاده- بنده هم در فروردین مسافرتی به خوزستان کردم و چون مطلبی که در اینجا عنوان شده مربوط به حیثیت و شرافت ملت ایران است باید نکته‌ای را در اینجا تذکر بدهم و آن این است که کارمندان شرکت ملی نفت در نگاهداری دستگاه مخصوصاً قسمت‌های فنی کمال مراقبت را معمول داشته‌اند به طوری که این مسئله مورد تصدیق بیگانگان هم بوده است (صحیح است) حالا اگر بعضی از افراد ناپاک سرقت‌هایی در انبار نفت کرده‌اند البته لازم است که رسیدگی شود و مورد نهایت دقت و تعقیب واقع بشود. اما در قسمت نظارت وزارت دارایی در خرج مخصوصاً این نکته را آقایان نمایندگان محترم شهرستان‌ها توجه دارند که یک قسمت از گلة مردم شهرستان‌ها این است که دستگاه‌های تهران و وزارت‌خانه‌ها در هزینه‌ها و خرج‌ها دخالت می‌کنند و دخالت آنها هم باعث تأخیر و تعویق امور عمرانی است (صحیح است) بنابراین تا اندازه‌ای که بشود باید این دخالت‌ها را محدود کرد و این هم به صرفه عمران و آبادی شهرستان‌ها خواهد بود (صحیح است) من تصور می‌کنم ماده ۷ این قانون بیت‌الغزل این قانون است این ماده مفیدترین و مؤثرترین مواد این قانون است زیرا که امروز در خصوص پشتوانه آن طوری که در یک قرن پیش فکر می‌کردند فکر نمی‌شود آن روز آن طور فکر می‌کردند که پشتوانه اسکناس باید معادل با اسکناس منتشره باشد و به معادل آن طلا در ذخیره بگذارند ولی امروز این مسئله در علم اقتصاد دیگر مورد قبول نیست که تمام پشتوانه فلز قیمتی باشد بلکه معتقد هستند وام‌هایی که به مؤسسات و بنگاه‌ها داده می‌شود و آنها هم صرف امور عمرانی می‌کنند و به عقیده بنده بهترین پشتوانه برای اسکناس خواهد بود زیرا طلا را در یک محفظه‌ای قرار دادن و حق‌الحفاظه برای آن پرداختن تا این که از بانک بیرون نیاید و به صورت وام به بنگاه‌ها داده شود و مردم از آن اعتبار استفاده بکنند البته این به مراتب بهتر است که صرف کارهای عمرانی مثل برق شهرستان‌ها یا دستگاه‌های تلفن بشود و این احتیاجات به وسیله آنها تأمین بشود تا طلایی که در یک نقطه محفوظ بماند و برای نگاهداری آن هم لازم باشد که یک وجوهی پرداخته بشود، بنابراین به عقیده بنده یکی از بهترین مواد این قانون همین ماده هفدهم است نهایت این است که در این ماده وام را منحصر به مؤسسات دولتی کرده‌اند مؤسسات غیر دولتی که کارهای عمرانی می‌کند از این وام‌ها مستقبض بشوند و بنده در این خصوص پیشنهادی که در موقع در اطراف این موضوع توضیحات بیشتری خواهم داد.
رئیس- دیگر کسی در این ماده اجازه صحبت نخواسته است، پیشنهاداتی رسیده است که قرائت می‌شود، یک پیشنهاد سکوت آقای درخشش داده‌اند توضیح بدهید آقای درخشش.
درخشش- چون لایحه اسکناس قریب به اتمام است و آقایان محترم اطلاع دارند اولین لایحه‌ای که دولت فعلی به مجلس داده همان لایحه فرهنگیان است بنده خواستم از ریاست محترم و نمایندگان محترم تقاضا کنم که بلافاصله بعد از این لایحه لایحه فرهنگیان مطرح بشود، پیشنهادم را هم پس می‌گیریم (احسنت).
شمس قنات‌آبادی- طرح سه فوریتی مقدم است.
رئیس- پیشنهادات در ماده ۷ قرائت می‌شود پیشنهاد آقای بختیار (به شرح ذیل قرائت شد.)
پیشنهاد می‌کنم تبصره زیر به ماده ۷ اضافه شود: تبصره: هر مقامی که وام‌های گرفته شده از بانک ملی را که باید به مصرف آبادی و عمران برسد به مصارف دیگری برسانند برای همیشه از خدمت دولت منفصل شود. حمید بختیار. (نمایندگان: احسنت).
رئیس- آقای حمید بختیار بفرمایید.
عبدالحمید بختیار- بنده یقین دارم که جناب آقای وزیر دارایی ترتیبی اتخاذ خواهند فرمود که آن وام به مصرف عمران و آبادی برسد ولی چون خودم شخصاً سابقة عمل نسبت به این موضوع دارم ناچار شدم که این پیشنهاد بکنم، موضوع دیگری که به عرض جناب آقای وزیر دارایی رسانیدم و خیال کردم که بیایم پشت تریبون و عرض کنم بهتر خواهد بود گمان می‌کنم همین طور هم باشد مدت ۶ ماه است آقایان نمایندگان محترم تصمیم داریم که یک پلی با خرج ۵۰ هزار لیره در شوشتر بسازیم که این کار آرزوی یک میلیون زارع و ۴ شهرستان است و آن هم در خوزستان با دست شرکت ملی نفت که همه‌شان بیکارند و همین طوری که آقای نقابت فرمودند ماهی ۲۵ میلیون تومان پول می‌گیرند، متأسفانه بنده به هر مقامی رجوع کردم جواب رد می‌دهند به عقیده بنده مثلاً بانک رهنی که برادر خود بنده در رأس آنجا هست باید دستور بدهد یک شعبه‌ای از بانک رهنی در اهواز که ۲۵۰ هزار نفر جمعیت دارد تشکیل شود که مردم دو تا اطاق را به ۶۰۰ تومان اجاره نکنند و نگوید که باید این اعتبار در تهران مصرف بشود، بنابراین بنده تقاضا کردم و خواهش می‌کنم از آقایان که با این پیشنهاد موافقت بفرمایند و بسته به نظر آقایان محترم است.
دکتر عمید- پیشنهاد بجایی است.
موسوی- راجع به پل شوشتر یک موافقتی بفرمایید.
وزیر دارایی- بنده خواستم خدمت آقایان عرض کنم این پیشنهاداتی که داده می‌شود در این قانون این را حساب بفرمایید که اثرش در خارج چیست و این طور وانمود می‌شود واقعاً که اشخاصی را که انتخاب می‌فرمایید برای قوة مجریه به قدری مورد سو ظن هستند و مورد بی‌اعتمادی که بایستی در این قانون یک مجازاتی برای آنها قائل شوید و همان طور که اینجا مثل زدید که امیدوارم اخوی جنابعالی که رئیس بانک رهنی هستند مشمول نشوند که وقتی بگویند شعبه‌ای در اهواز درست کند اگر گفت نه منفصل است تا دیگران عبرت بگیرند (یکی از نمایندگان: اگر برادر بنده هم باشد به وظیفه خودش آشنا نباشد باید از کار برکنار شود) عرض کردم بایستی مأمورین را به وظایف خودشان آشنا کرد و اگر یکی دو نفر مأمور خاطی را مجازت کنید دیگر نظایر پیدا نمی‌کند اما اینجا کسی که مشمول می‌شود وزیر خواهد بود بنده عرض کردم تذکر آقایان فوق‌العاده مفید و مؤثر است که واقعاً دولت و مردم متوجه باشند که مجلس مراقب است این تذکراتی که می‌فرمایید به عقیده بنده بایستی اولاً اظهار خوشوقتی کنم مخصوصاً بنده باید بگویم وزارت دارایی خرجی را ضمانت نمی‌کند مگر برای این کار باشد و در آن مورد اگر آن مأمور خرج نکرد از کار برش می‌دارند و اگر در راه دیگری پرداخت کرد تعقیب می‌شود این تذکرات بسیار خوب است اما اگر یک مجازاتی تعیین بفرمایید این به عقیده بنده اثر نخواهد کرد این فرمایش آقایان که در صورت‌مجلس ثبت و اشخاصی که بعد می‌خوانند برایشان باید عبرت شود به نظر بنده کافی است تقاضا می‌کنم این تذکری که می‌فرمایید و در عمل قبول می‌کنم و پس بگیرید.
رئیس- آقای پیراسته مخالف‌اید.
عده‌ای ازنمایندگان- یک مرتبه دیگر پیشنهاد قرائت شود.
رئیس- یک مرتبه دیگر قرائت می‌شود تا موقع رأی آقایان توجه داشته باشند. (مجدداً پیشنهاد به شرح سابق قرائت شد.)
پیراسته- اجازه بفرمایید، تقاضا می‌کنم توجه بفرمایید، بنده روز به روز به آقای بختیار معتقدتر می‌شوم برای این که می‌بینم خیلی اصولی فکر می‌کنند واقعاً مرد مبارزی هستند که وظیفه نمایندگی خود را انجام می‌دهند در این موضوع اگر آقای بختیار موافقت بفرمایند که یک اصلاح عبارتی بشود به نظر بنده صحیح‌تر است اما این مطلبی که جناب آقای وزیر دارایی فرمودند که اگر ما در قانون یک چیزی پیش‌بینی می‌کنیم مثل این است که شما آقایان به دستگاه دولت اعتماد ندارید به نظر بنده این حرف صحیح نیست برای این که این موضوع را صحیح بدانیم باید بگوییم وقتی قانون مجازات عمومی می‌نویسند مجلسی که این قانون را وضع می‌کند و به دولت ابلاغ می‌کند شاید بنویسد هر وزیری که تخلف کرد بگیرید حبس کنید این به نظر بنده اگر جناب آقای وزیر دارایی هم موافقت بفرمایند و آقای بختیار هم موافقت کنند که این ماده به این صورت اصلاح شود که این در حکم تصرف غیر قانونی است توجه بفرمایید انفصال صحیح نیست (سرمد: تصرف نکردن که غیر قانونی نیست) نه آقا در حکم تصرف غیر قانونی است در هر صورت بنده عقیده دارم که این پیشهاد را به این صورت اصلاح بکنید بنده هم رأی خواهم داد اگر پولی که برای مصرف خاصی است آن را به مصرف دیگری برسانند در قانون مجازات عمومی دارد که این مورد مشمول تصرف غیر قانونی در اموال دولتی است یک سؤالی هم بنده کرده‌ام راجع به راه ساوه که تقدیم مقام ریاست می‌کنم.
رئیس- به همین صورت که پیشنهاد کرده‌اید رأی گرفته شود آقای بختیار؟
بختیار- بله قربان.
رئیس- رأی گرفته می‌شود به این پیشنهاد آقای بختیار آقایانی که موافق‌اند قیام فرمایند (عده‌ای برخاستند) تصویب نشد.
بختیار- این ۱۵۰ میلیون هم رفت، به حضرت عباس رفت.
صدقی- پیشنهاد مفید که تصویب نمی‌شود.
رئیس- آقای بختیار بعد از پیشنهاد دیگر حق ندارید صحبت کنید پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد.)
اینجانب پیشنهاد می‌کنم تبصره ذیل به ماده ۷ اضافه شود.
تبصره- نظر به این که از سرمایه بانک رهنی ایران که نصف آن به وزارت دارایی و نصف دیگر به بانک ملی ایران تعلق دارد فقط یک ثلث پرداخت شده است به منظور گشایش در معاملات جاری بانک رهنی ایران بانک ملی ایران مکلف است ۱۵۰ میلیون ریال دیگر از سهمیه خود را ظرف مدت سه ماه از تاریخ تصویب این قانون به بانک رهنی ایران بپردازد بانک ملی ایران سهمیه خود را از محل تفاوت حاصله از تغییر مأخذ حاصله پشتوانه موضوع این لایحه پرداخت خواهد نمود وجوه حاصله از این قانون که در اختیار بانک رهنی قرار می‌گیرد ۷۵ درصد آن در استان‌ها و ۲۵ درصد بقیه در تهران مصرف خواهد شد.
رئیس- آقای وزیر دارایی.
وزیر دارایی- بنده اصولاً چون می‌دانم که آقایان توجه دارند که بانک رهنی وظیفه خودش را انجام خواهد داد منتهی برای این که در بانک پول‌هایی که قرض می‌دهد به اشخاصی باشد که بی‌بضاعت‌اند و با مشروط کردن آن بنده هم موافقت خواهم کرد. می‌خواستم تقاضا کنم با ده میلوین موافقت بفرمایید که در ظرف سه ماه بپردازیم (همهمه شدید نمایندگان.)
عده‌ای از نمایندگان- نمی‌شود آقا با همان ۱۵ میلیون موافقت بفرمایید.
وزیر دارایی- بسیار خوب همه‌اش را قبول کردم.
رئیس- آقای خلعتبری یک اصلاحی کرده‌اند.
فرود- بنده با تقسیم آن مخالفم.
رئیس- آقای صدرزاده.
صدرزاده- موافقم.
رئیس- آقای فرود شما مخالف‌اید؟
فرود- بلی.
رئیس- بفرمایید.
فرود- عرض کنم حضور مبارک‌تان مخالفت بنده با این تقسیمی است که کرده‌اند یعنی آقایان برای تهران بیست و پنج درصد و برای خارج هفتاد و پنج درصد در نظر گرفته‌اند (همهمه نمایندگان- زنگ رئیس) (چند نفر از نمایندگان: همه‌اش را به شهرستان‌ها بدهیم) اجازه بفرمایید اگر دلیل بنده مقنع نبود (نراقی: تهران بانک ساختمانی هم دارد) عرض کنم به موجب آماری که هست از قسمت‌های مختلف اقتصادی در ۱۳۱۴ نفوس تهران در حدود ۴۵۰ الی ۵۰۰ هزار نفر بود الان نفوس تهران یک میلیون و دویست هزار نفر است (پورسرتیپ: برای همین است که این پیشنهاد شده) (همهمه نمایندگان).
رئیس- آقای فرود مسلماً نمایندگان شهرستان‌ها عده‌شان زیادتر است (صحیح است، صحیح است) آقایان خواهش می‌کنم ساکت باشید و فرصت بدهید ایشان بیانات‌شان را بکنند.
فرود- از ۱۳۱۴ تا به حال ۷۰۰ هزار نفر بر نفوس تهران اضافه شده است از این ۷۰۰ هزار نفر در حدود ۱۰ الی ۱۵ هزر نفر اشخاص متمکن هستند که به تهران آمده‌اند بقیه تمام اشخاصی هستند که هیچ خانه ندارند زندگی ندارند (مهندس جفرودی: در همین تهران ۵۶ هزار خانه ساخته شده) (افشار صادقی: همه چیز را به تهران داده‌اند) هفتصد هزار نفر اشخاصی که از شهرستان‌ها آمده‌اند تهران، در تهران خانه ندارند (همهمه نمایندگان).
رئیس- بگذارید صحبت کنند بعد به ایشان جواب بدهید.
فرود- هفتصد هزار نفر اشخاصی که آمده‌اند تهران در تهران خانه ندارند (یکی از نمایندگان: برگردند) شما برشان گردانید (همهمه نمایندگان).
رئیس- چرا داد می‌زنید آقایان؟ چرا سلب آزادی از ناطق می‌کنید؟ بفرمایید آقای فرود.
فرود- به نظر بنده اگر بخواهید تعصب نشان بدهید مختارید ولی بنده روی تعصب تهران صحبت نمی‌کنم من برای مردم و مملکت صحبت می‌کنم در شهرستان‌ها بالأخره هر کسی یک خانه و یک لانه‌ای دارد (رضایی: این طور نیست اگر داشت نمی‌آمد طهران) (همهمه نمایندگان.)
رئیس- ایشان پنج دقیقه وقت دارند صحبت کنند هر چه بیشتر همهمه کنید من به ایشان وقت بیشتر می‌دهم صحبت کنند آقا صحبت کنید غیر محدود، صحبت کنید دل‌تان هر چه می‌خواهد بگویید. آقایان بگذارید حرف‌شان را بزنند اگر یک جلسه خصوصی
خودتان هم باشد شرط ادب و نزاکت این است که بگذارید صحبت کنند، بفرمایید آقا.
فرود- بنده خیلی تشکر می‌کنم از جناب آقای سردار فاخر که اولاً در اداره مجلس و حفظ حقوق کسی که در یک لایحه‌ای به اقلیت می‌افتد حقیقتاً دفاع می‌کنند (صحیح است) بنده از ایشان تشکر می‌کنم که حفظ حقوق ما را می‌کنند و اما بنده استدعا می‌کنم توجه بفرمایید این مبلغی که داده می‌شود فقط مربوط به چهار الی ۵ شهرستان است (عده‌ای ازنمایندگان: به نام شهرستان است) اگر بخواهید به تمام شهرستان‌ها بدهید این ۱۵ میلیون تومان به جایی نمی‌رسد برای این که به هر شهرستانی می‌رسد صدهزار تومان بانک رهنی در ۵ یا ۶ شهرستان فقط شعبه دارد شما می‌خواهید اجازه بدهید که در تمام شهرستان‌ها شعبه دایر شود تمام این پول که می‌رود به تشکیلات بانک رهنی بنابراین باید در همین ۴ یا ۵ شهرستان این کار بشود پس بیایید به نسبت جمعیت آنها را اقلاً با جمعیت تهران بگنجید ببینید در این ۵ شهرستان ۶ شهرستان که می‌خواهید بانک رهنی کار بکند نفراتش چند نفر است و نفوس تهران چه قدر است تقسیم به نسبت بکنید این پیشنهاد بنده است. ضمناً یک طرحی راجع به تشکیل شورای اصناف اگر اجازه بفرمایید تقدیم حضورتان می‌کنم.
مهندس جفرودی- اجازه بفرمایید توضیح بدهم.
رئیس- آن روز که پیشنهاد را دادید توضیح دادید همه هم موافق‌اند بگذارید رأی بگیریم یک اصلاحی آقای ارسلان خلعتبری داده‌اند قرائت می‌شود. (عمیدی نوری: شهرستان‌ها را هم اضافه کنید) شهرستان‌ها جزو استان‌هاست (عمیدی نوری: فرق می‌کند) می‌شود استان‌ها و شهرستان‌ها (پیشنهاد آقای خلعتبری به شرح زیر قرائت شد.)
اینجانب پیشنهاد می‌کنم مبلغ یک‌صد و پنجاه میلیون ریال که در پیشنهاد آقای مهندس جفرودی ذکر گردیده و در موقع طرح ماده ۷ باید نسبت به آن رأی گرفته شود تبدیل به ۲۰۰ میلیون ریال گردد و بالنتیجه ۲۰۰ میلیون ریال از سرمایه بانک ملی ایران طبق پیشنهاد آقای مهندس جفرودی به بانک رهنی ایران داده شود.
ارسلان خلعتبری- اجازه می‌فرمایید توضیح بدهم تا آقای وزیر دارایی قانع شوند.
رئیس- بفرمایید.
خلعتبری- از جناب آقای فرود سؤال می‌کنم خانه‌هایی که در تهران ساخته شده ببنید چند تاست در تهران صد هزار خانه ساخته شده ولی در تمام ولایات در تمام این سال‌ها هزار خانه ساخته نشده (صحیح است) مسأله دیگر این است که خواستم خدمت آقای وزیر دارایی عرض کنم موافقت کنند با این پیشنهاد بنده که ۵ میلیون تومان اضافه شود که جمعاً بشود دویست میلیون ریال در آلمان غربی که بعد از جنگ مردم احتیاج به خانه داشتند قانونی گذراندند کسی که پولی معادل مالیات خودش را بدهد به بانک ساختمانی از مالیات معاف است و آن پول قرض بانک ساختمانی است و بعد با تنزیل رد می‌کند ببینید به جای این که مالیات بدهد می‌دهد به بانک ساختمانی و از بانک ساختمانی طلبکار می‌شود و بعد با تنزیل پولش را می‌گیرد و از مالیات هم معاف می‌شود این کار برای چیست؟ برای این است که فعالیت ساختمانی زیاد بشود جنابعالی که موافق آبادی هستید، این بود که بنده پیشنهاد دادم بنده می‌خواهم چند دلیل خدمت‌تان عرض کنم که ۵۰ میلیون ریال دیگر را اضافه بفرمایید که دردی را دوا کند دلایل بنده از این قرار است که فوراً می‌خوانم و رد می‌شوم در ولایات طبقات متعین و متشخص هر چه بوده‌اند آمده‌اند تهران اگر چند تایی مانده باشند استثنا است بنابراین فقط طبقه فقیر و متوسط باقی مانده که آنها هم نمی‌توانند با این فقر و وضع فعلی خانه بسازند و آنها که آمده‌اند تهران ولایات خراب شده مردم که در ولایات نماندند برای این است که ولایات مخروبه است آنهایی که خانه ندارند پول ساختن ندارند بنابراین اگر شما در ولایات ساختمان کردید آبادی می‌شود و آبادی مردم را بر می‌گرداند بنده پریروز که این پیشنهاد طرح شد دیدم که تمام آقایان بدون استثنا با احساسات مساوی موافق بودند هیچ کس مخالف نبود حتی آقایان وکلای تهران متشکریم که واقعاً مخالفت نکردند (دکتر جزایری: نسبت به تهران بی‌لطفی نفرمایید) در ولایات اگر مردم بخواهند خانه بسازند نمی‌توانند برای این که آقایان می‌دانند نرخ تنزیل در ولایات تومانی ده شاهی و یک قران است و در تهران تومانی سه شاهی و دو شاهی است بنابراین در طهران مردم می‌توانند قرض کنند خانه بسازند بعضی از ولایات اصلاً ندارد اهواز مراغه خوی بابل رشت همدان ندارند در بعضی جاها پنج، شش استان بانک رهنی شعبه دارد که سرمایه آنها هم مبلغ خیلی کمی است یعنی یک میلیون ریال دارند که نمی‌توانند به مردم کمک کنند آنجاهایی که هیچ ندارند به آنها باید داده شود یک مطلب دیگری که باقی می‌ماند بانک رهنی از پولی که در گردش دارد سه ربع در طهران در گردش است و یک ربع در ولایات آقایان نمایندگان این نسبت را معکوس کردند یعنی گفتند پولی که داده می‌شود سه ربع در ولایات خرج شود و یک ربع در تهران (مهندس جفرودی: تناسب جمعیت را هم بفرمایید ۱۹ میلیون در ولایات هستند) خوب جمعیت ولایات که بعضی آمده‌اند تهران بدبخت‌هایی که مانده‌اند در ولایات ۱۹ میلیون مانده از ۲۰ میلیون جمعیت ایران عرض بنده تمام شد می‌خواستم خواهش کنم حتماً آقایان ۵۸ میلیون را هم تصویب بفرمایید که کمکی بشود و به هر شهرستان لااقل یک میلیون برسد. رئیس- آقایان توجه بفرمایید.
پیشنهاد آقای مهندس جفرودی به همان ترتیب که آقای وزیر دارایی موافقت فرمودند قرائت می‌شود. (به شرح سابق قرائت شد.)
رئیس- دو تا پیشنهاد دیگر هم رسیده راجع به موضوع این پیشنهاد که گمان می‌کنم مربوط به عمل داخلی خود بانک باشد قرائت می‌شود ولی محتاج رأی نیست.
(به شرح زیر قرائت شد.)
بنده پیشنهاد می‌کنم در نقاطی که بانک رهنی شعبه ندارد نمایندگی به بانک ملی ایران داده شود.
اردلان
(پیشنهاد دیگر به شرح زیر قرائت شد.)
پیشنهاد می‌کنم در شهرستان‌هایی که بانک رهنی شعبه ندارد سهمیه‌ای که از این مبلغ به آن شهرستان تعلق می‌گیرد بدهند بانک ملی یا بانک دولتی دیگری به نمایندگی از طرف بانک رهنی عمل شود.
تیمورتاش
رئیس- گمان می‌کنم اینها وارد نباشد و مربوط به خود بانک باشد پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود. (به شرح زیر قرائت شد.)
اینجانب پیشنهاد می‌کنم ۲۵ درصد تهران به پنج درصد تقلیل یابد. شوشتری.
رئیس- این را استرداد بفرمایید.
شوشتری- همه موافق‌اند با ۵ درصد قربان اجازه بدهید توضیح بدهم (دکتر جزایری: اگر مطرح شود بنده عرضی دارم.)
رئیس- به آن پیشنهادی که آقای مهندس جفرودی دادند رأی می‌گیریم آن طوری که هفتاد و پنج درصد به ولایات و بیست و پنج درصد به تهران داده شود آقایانی که موافق‌اند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. دو تا پیشنهاد رسیده یکی راجع به بانک کشاورزی و یکی هم مربوط به بانک کارگشایی و باز پیشنهاد تنفس رسیده. آقای وزیر دارایی توضیحی دارید؟
وزیر دارایی- بنده خیلی متأسفم که اگر ما خواستیم یک گشایشی در کار بانک ملی از حیث پول به وجود بیاوریم آقایان مشغول تقسیم پول شدند بانک رهنی و بانک کارگشایی اینها بد نیست و ممکن است در مورد بانک کارگشایی هم قبول کرد اگر وضع عمومی مملکت اجازه بدهد هیچ کسی مخالفت ندارد که به سایر جاها هم داده شود بانک را برای همین کارها به وجود آورده‌اند ولی اینجا گفتند ۵۰ میلیون و بعضی گفتند هشتاد میلیون کمک ریالی از این محل به بانک می‌شود آقایان هم تصدیق فرمودند بنابراین بنده یک چیزی هم دستی بدهکار شدم از این بابت، این است که بنده استدعا می‌کنم که توجهی بفرمایید این کار زودتر تصویب شود.
رئیس- برای بانک کارگشایی ۵ میلیون پیشنهاد شده. (به شرح زیر قرائت شد.)
پیشنهاد می‌کنم تبصره ذیل به قانون اضافه شود:
تبصره: از پولی که از محل تفاوت تغییر پشتوانه به دست می‌آید مبلغ ۵۰ میلیون ریال به سرمایه بانک کارگشایی اضافه گردد.
محمود رضایی
جمعی از نمایندگان- رأی، رأی.
رئیس- اعلام رأی می‌شود. رأی گرفته می‌شود به این که ۵ میلیون تومان به سرمایه بانک کارگشایی کمک شود آقایانی که موافق‌اند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. یک پیشنهاد دیگری رسیده که قرائت می‌شود. (به شرح زیر قرائت شد.)
پیشنهاد می‌کنم تبصره ذیل به ماده ۷ اضافه شود:
تبصره- دولت مکلف است حد متوسط مخارج محصلینی که در کشورهای خارجه طبق اسناد مسلمه قابل قبول وزارت فرهنگ مشغول تحصیل می‌باشند از اول سال تحصیلی آینده به نرخ رسمی دولتی تأمین و در مقابل دریافت بها بپردازد. دکتر شاهکار، تیمورتاش، موسوی.
رئیس- شکایت‌هایی از محصلین خارج هم از آلمان هم از فرانسه و سایر نقاط از وضع بد غذایی آنها رسیده که دچار کسالت شده‌اند و من می‌خواستم خودم این را با دولت مذاکره کنم (صحیح است) حالا که آقای وزیر دارایی تشریف دارند تا حدی که ممکن است قول می‌دهند که کمک شود. آقای وزیر دارایی.
وزیر دارایی- عرض کنم محصلینی که الآن در خارج تحصیل می‌کنند چند طبقه هستند طبقه اول فرزندان اشخاصی هستند که تمکن مالی دارند و به هیچ وجه من‌الوجوه نباید راضی باشند در این وضع مضیقة ارزی دولت باری بر دوش دولت اضافه شود (صحیح است) و یک قسمت دیگر از این آقایان که ثروتمند نیستند و واجد شرایط هستند الآن توجه بفرمایید در کمیسیون ارز داریم صورت برمی‌داریم به آنها با نهایت عسرت و تنگدستی که تا حال بوده پرداخت کرده‌ایم یک عده دیگر که شکایت می‌کنند به جناب آقای رئیس مجلس هم شکایت کرده‌اند و هم به دولت (قنات‌آبادی: آقای نراقی می‌گوید ندارم فقیرم) آنها آمدند تعهد دادند به دولت در سال ۳۰ و ۳۱ به کمیسیون ارز که به هیچ وجه من‌الوجوه ارزی از دولت نخواهند و به این ترتیب رفته‌اند و الا اگر این تعهد را نمی‌دادند به آنها اجازه داده نمی‌شد (میراشرافی: از مردم تعهد بگیرید که
نان نخورند) مع‌ذلک که بنده خیال نمی‌کنم آقا که هیچ کس باشد با تحصیل و کسب علم مخالف باشد بنده می‌خواهم از آقایان بپرسم اگر دولت ارزی داشت و مضایقه می‌کرد حق با آقایان بود که ایراد بکنند اما وقتی یک دولتی ارز ندارد (دکتر شاهکار: به جایش اشیا لوکس نیاورید) گفتم که نیاورند. فقط صدی پنج صادرات داریم که یک میلیون و ۵۰۰ هزار دلار در سال می‌شود که از این محل وزارت خارجه به مأمورین خودش در خارجه بپردازد مخارج ارزی متفرقه دولت را تأمین می‌کند به محصلین هم می‌پردازیم الان اگر آقایان یک چنین عملی بفرمایند بدون این که توجه بفرمایند این محصلینی که آنجا هستند از چه طبقه‌ای هستند و چه می‌کنند آنجا این به نظر بنده صحیح نیست ولی در این که این اشخاصی که آنجا هستند باید به نحوی از انحا برای آنها تعیین تکلیف شود در این هیچ حرفی نیست خدمت آقایان عرض کنم که بازرسی‌های متعددی کرده‌اند همان سرپرست‌هایی که آنجا هستند به اضافه مأمورین سفارت بازرسی می‌کنند که این آقایانی که آنجا هستند چه می‌کنند خود آقایان می‌دانند در گزارش‌هایی که رسیده نوشته‌اند یک عده از محصلین آنجا تحصیل نمی‌کنند در آنجا صبح و شب مشغول پروپاگاند سو علیه دولت خودشان هستند بنابراین افرادی که دارند می‌روند برای تحصیل اولاً باید مسلم باشد که تحصیل می‌کنند یا نه و یک مملکت فقیری که پول می‌دهد و از خود مردم می‌دهند این باید رسیدگی شود که قطعاً صرف تحصیل شود اشخاصی که متمکن هستند تقاضا می‌کنم که یک سال هم این تحمیل را بکشند و ارز از دولت نگیرند اشخاصی هم که خوب تحصیل می‌کنند و از طبقه فقیر باشند وقتی مسلم شد که تحصیل می‌کنند با نهایت میل دولت ارزشان را می‌دهد و اشخاصی هم که تعهد سپرده‌اند تا وقتی گشایش ارزی برای دولت حاصل نشود ارز نمی‌خواهند، اگر واقعاً حساب نکرده‌اند و تعهد بر خلاف واقع کرده‌اند آقای میراشرافی کار بسیار بدی کردند و اگر واقعاً حساب کردند با عسرت و بدبختی زندگی باید بکنند حالا که رفته‌اند تحمل کنند ولی یک نکته‌ای هست یک بنگاه‌هایی هست که مردم را می‌برند آنجا و با بدبختی ول می‌کنند خودم دیدم در قسمت محصلین آلمان دستگاه‌هایی اینجا هست مثل کارهای حج که می‌گوید من تمام کارهایشان را فراهم می‌کنم و به حرف آنها اینها می‌روند و بعد دچار می‌شوند. مکرر به محصلین ابلاغ کردیم که وقتی تحصیلات متوسطه را کردید اگر پولی دارید بروید و اگر ندارید این تحصیلات متوسطه را تمام کنید بعد گشایشی که برای مملکت پیدا شد آن وقت بروید در گذشته چه کاری کردند؟ آقای دکتر شاهکار خود دولت خرج محصلین را به خارج فرستاد هیچ دولتی نیست اگر ارز داشت بگوید من نمی‌خواهم محصل تحصیل بکند ولی به شرط این که بروند واقعاً تحصیل کنند این است که بنده تعهد می‌کنم این قسمت مطالعه شود و اقدام شود.
رئیس- آقای رضایی موافقید؟ (رضایی: بنده مخالفم).
دکتر شاهکار- اجازه بدهید توضیح بدهم.
رئیس- اجازه بدهید نوبتتان نیست (دکتر شاهکار: بنده پیشنهاد دهنده هستم) شمایید یا آقای تیمورتاش (دکتر شاهکار: هر دو امضا کرده‌ایم) پس یکی از آقایان توضیح بدهد.
تیمورتاش- آقای دکتر شاهکار توضیح می‌دهند.
دکتر شاهکار- عرض کنم فقر مملکت ما بیشتر از فقر معنوی ناشی است تا فقر مادی، اگر ما صحبت از آبادی و عمران می‌کنیم در درجه اول باید اهمیت بدهیم به قسمت‌های معنوی و فرهنگی مملکت. تمام آثار تاریخی ما این است که یک وقتی پرچم‌دار فرهنگ دنیا بودیم و امروز متأسفانه به وضعی رسیدیم که باید دست تکدی به طرف ممالکی دراز کنیم که از حیث فرهنگ از ما عقب بوده‌اند و متأسفانه خودمان مع‌ذلک همین دست را کوتاه می‌کنیم که دست‌مان به فرهنگ آنها نرسد صحبتی که آقای وزیر دارایی کردند این را ما پیش‌بینی کردیم در پیشنهادمان گفتیم آقایانی که اسناد مسلمه در دست دارند که تحصیل می‌کنند و مشغول تفریح نیستند بعد از این که مراجع صلاحیت‌دار این قسمت را تأیید کردند آن وقت این قسمت را تأمین کند ملاحظه بفرمایید جناب آقای وزیر دارایی با تمام مضیقه ارزی که هست ۳۰۰ هزار دلار فقط برای مریض‌هایی که غیر قابل علاج در ایران هستند در نظر گرفته شده و اگر آقای وزیر دارایی نخواهد موافقت کنند با این پیشنهاد بنده می‌خواهم بگویم که ارزهای پیش از این صرف چه کارهایی می‌شود (شوشتری: بفرمایید آقا چرا نمی‌گویید؟) عرض کنم حضورتان آقایان که این قدر علاقه‌مند هستند بیایند یک تناسبی بگیرند بین پول‌هایی که از ایران خارج می‌شود پول‌هایی که از ایران به خارج می‌رود یک مقدار خیلی جزیی صرف این محصلین می‌شود که به خدای لایزال در روز فقط یک وعده غذا می‌خورند و در عوض پول‌های گزافی خرج می‌شود که بنده نمی‌خواهم در آن قسمت صحبت کنم سعی بفرمایید از این فقر معنوی بیاییم بیرون و جناب آقای وزیر دارایی استدلالی که فرمودید به سر خودتان مصداق بارز سوفیسم بود چرا؟ برای این که اشخاص متمکن آقازاده‌هایشان را می‌فرستند اروپا و لیره ۲۳۰ ریال هم می‌خرند تا در کنار دریاچه آلمان و یا در نیس استراحت کنند این فشاری که می‌آورید برای اشخاصی است که با فقر و بیچارگی فقط برای تحصیل فرزندان‌شان را به خارج می‌فرستند قاضی را بنده سراغ دارم که از ۹۰۰ تومان حقوقش ۴۵۰ تومان می‌فرستد برای بچه‌اش، او باید از بازار آزاد دلار بخرد و بفرستد آنهایی که متمکن هستند آقای وزیر دارایی می‌توانند این کار را بکنند وقتی یک نفر تاجری از فروش یک جیپ ۹ هزار تومان استفاده کرد یعنی در سال اگر هزار تا بفروشد ۹ میلیون تومان استفاده می‌کند برای این آقای بازرگان اشکالی ندارد که بچه‌هایش را بفرستد اروپا و لیره را دانه‌ای ۳۲ تومان هم بخرد اما برای دیگرانی که با کمی بودجه و یا کمی ثروت می‌خواهند بچه‌هایشان بروند و برای این مملکت یک ارزش و سرمایة معنوی بشوند به این طبقه فشار نیاورید چرا آنها را نمی‌گذارید بروند و چیزی کسب کند؟ از این جهت است که بنده از آقایان محترم استدعا می‌کنم که به این قسمت معنوی دقت فرمایید که در تبصره پیشنهادی رعایت تمام این نکات شده است که محصلینی که در اروپا هستند و اداره سرپرستی و وزارت فرهنگ تصدیق می‌کند که آنها مشغول تحصیل هستند از ارز دولتی برای آنها تأمین شود. (صدرزاده: به استثنای متمولین) من خیال می‌کنم این یک قدم بسیار مثبتی که ما برای بالابردن سطح فرهنگ برداشته‌ایم و جناب آقای وزیر دارایی هم استدعا می‌کنم که موافقت فرمایند.
رئیس- آقای وزیر دارایی.
وزیر دارایی- رفیق عزیز بنده آقای دکتر شاهکار بنده را متهم کردند که از راه سوفیسم بنده خواستم پیشنهاد ایشان را رد کنم که چسبیدم بین فقر و ثروت ایشان هم همان مطلب را عنوان کردند منتهی ایشان چسبیدند به فقر مادی و معنوی بنده خواستم خدمت‌تان عرض کنم که فقر ما فقر معنوی است نه تنها از نقطه‌نظر علم از نقطه نظر تربیت (یکی از نمایندگان: اخلاق) بله اخلاق. بنده خیال می‌کنم این بحثی که شروع کردیم بنده مخالف با این نیستم که به محصل پول بدهند ولی بنده تقاضا می‌کنم و چندین دفعه عرض کردم که جای تمام مشکلاتی که مبتلا به آقایان است در این لایحه نیست فرصت بدهید در لوایح دیگر مطرح کنید (داراب: آقای دکتر دیگر شما را گیر نمی‌آورند) بنده می‌خواهم تقاضا کنم اصولاً چند نفر از آقایان همان طرحی را که پیشنهاد شده و چند شرط دارد که باید چنین باشد چنان باشد و اینجا جایش نیست بنده قبول می‌کنم آقایان طرحی بفرمایید با قید سه فوریت که صحبتی هم بشود دستور به وزرات فرهنگ بدهند در حدود مقررات آنها ما هم موافقت می‌کنیم ولی الان شما یک پیشنهادی در لایحه نشر اسکناس می‌فرمایید و رأی هم می‌دهید و ما در عملش دچار زحمت می‌شویم و ارتباطی هم به این ندارد. (میراشرافی: شما باید رأی مجلس را قبول داشته باشید) بنده می‌خواهم تقاضا کنم البته امر مجلس برای بنده قابل اطاعت است اما تصدیق بفرمایید که بنده هم باید یک توضیحاتی بدهم که آقایان را روشن کنم بنابراین خیلی از آقایان می‌خواهید بچه‌های خودتان را بفرستید بنده هم موافقق هستم ولی جایش اینجا نیست در یک لایحه فرهنگی این را بگذرانید.
رئیس- یک پیشنهاد اصلاحی هم رسیده از آقای جفرودی که قرائت می‌شود. آقای دکتر شاهکار نظری دارید؟ بفرمایید.
دکتر شاهکار- همین طوری که آقای وزیر دارایی فرمودند بنده حسن‌نیت ایشان را قبول دارم اگر این قسمت را در لایحه فرهنگ قبول دارند بنده هم موافق هستم این را می‌گذارم برای لایحه بعد (احسنت).
رئیس- پس پیشنهاد اصلاحی مورد ندارد پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود. (به شرح زیر قرائت شد.)
پیشنهاد می‌نمایم تبصره زیر به ماده ۷ اضافه شود: بانک ملی ایران مکلف است از تاریخ تصویب این قانون تا سه ماه مبلغ یک صد میلیون ریال با سود صدی ۳ در اختیار بانک کشاورزی قرار دهد که توسط آن بانک برای وام‌های کشاورزی در شهرستان‌ها به مصرف برسد.
سالار بهزادی
رئیس- آقای سالار بهزادی.
سالار بهزادی- پیشنهاد بنده خیلی ساده است استدعا می‌کنم توجه بفرمایید برای این که آقایان باید به امور تولیدی بیشتر از سایر امور اهمیت بدهند در اینجا می‌بینم آقایان به فکر خانه ساختن هستند و البته همه مردم باید دارای خانه باشند این آرزوی
همه ماست اما باید به فکر آذوقه مردم هم بود باید کاری کرد که طبقه خرده‌کشاورز و خرده‌مالک زیاد شود به امور تولیدی توجه بیشتری کرد و اگر توجهی نکنیم می‌ترسم که یک روزی بشود که گندم هم جزو کالای واردی ما بشود (بختیار: به شرط این که عمده‌مالکین بگذارند) عرض کردم که نوشته‌ام به شهرستان‌ها به خرده‌مالکین بدهند قضاوت به عهده آقایان نمایندگان محترم است.
رئیس- آقای وزیر دارایی.
وزیر دارایی- بنده تردید ندارم اگر این لایحه تا فردا طول بکشد یک پیشنهادی هم برای بانک توسعه صادرات آقایان خواهند داد آقای مدیر بانک آقایان را می‌بیند و پیشنهادی می‌دهند (میراشرافی: بانک صادرات ورشکست شده است آقا دو سه روز دیگر اعلام می‌کند) بنده با تأیید فرمایشات آقای سالار بهزادی می‌خواهم عرض کنم که در این قسمت اجازه بدهید بانک ملی خودش توجه کند و نظر آقایان به بانک اطلاع داده می‌شود و هر چقدر مقدور بشود اقدام خواهد شد.
۱۰- تعیین موقع و دستور جلسه بعد، ختم جلسه
رئیس- با موافقت آقایان دیگر حالا جلسه را ختم می‌کنیم جلسه آینده روز پنجشنبه دستور بقیه این لایحه ضمناً این را عرض کنم که آقایانی که ثبت‌نام نموده‌اند و مجلس لازم دانست وارد دستور شود اجازه آقایان محفوظ است برای جلسه آینده سؤالی هم آقای دکتر مشیر فاطمی دارد می‌دهند.
(مجلس پنجاه دقیقه بعد از ظهر ختم شد.)
رئیس مجلس شورای ملی- رضا حکمت