مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۵ بهمن ۱۳۳۶ نشست ۱۶۴
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نوزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نوزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره
شنبه ماه ۱۳۳۵
سال دوازدهم
شماره مسلسل
دوره نوزدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۱۹
جلسه: ۱۶۴
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز سه‌شنبه پانزدهم بهمن ماه ۱۳۳۶
فهرست مطالب:
۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل
۲- بیانات آقای رئیس به مناسبت روز ۱۵ بهمن
۳- سؤال آقای پردلی به ساختمان پل لهراب‌رابل و جواب آقای معاون وزارت راه
۴- سؤال آقای دکتر امین راجع به عدم پرداخت اضافه حقوق سال ۱۳۳۵ پزشکان و جواب آقای وزیر بهداری
۵- معرفی آقای دکتر صدر به معاونت وزارت امور خارجه به وسیله آقای وزیر امور خارجه
۶- معرفی آقای فرهودی به معاونت وزارت کشور به وسیله آقای وزیر کشور
۷- تقدیم دو فقره لایحه به وسیله اقای وزیر کشور
۸- مذاکره در گزارش کمیسیون کشور راجع به تمدید مدت احداث جاده سوم شمیران
۹- تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
مجلس یک ساعت و ده دقیقه پیش از ظهر به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید
۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل
رئیس- صورت غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
غائبین با اجازه- آقایان: سنندجی، کاظم شیبانی، قوام، ذوالفقاری، اسفندیاری، عباسی، دکتر عمید، صراف‌زاده، صارمی، دکتر اصلان افشار، اورنگ، کشکولی، جلیلی، کورس، امامی‌خوئی، باقر بوشهری، سلطانمراد بختیار، بور بور.
غائبین بی اجازه- آقایان: اریه، اخوان، دکتر طاهری، کیکاوسی، قرشی.
دیر آمدگان و زود رفتگان با اجازه- آقایان: موسوی، اردلان، فرود، یارافشار، گیو، اقبال، تربتی، عبدالحمید بختیار، ثقه‌الاسلامی، مسعودی، تیمور تاش، خلعتبری، دکتر پیرنیا.
رئیس- به واسطه تعطیل دیروز صورت جلسه قبل حاضر نشده جلسه بعد حاضر می‌شود.
۲- بیانات آقای رئیس به مناسبت روز پانزده بهمن
رئیس- چون جلسه امروز مصادف با روز پانزده بهمن است.
مناسب می‌دانم از سوء قصد خائنانه که در یک چنین روزی در مهد علم یعنی دانشگاه نسبت به ذات مقدس اعلیحضرت همایون شاهنشاه محبوب ما تهیه شده بود اظهاری کنم و به درگاه قادر متعال سپاس‌گذاری نمایم که وجود مقدس‌شان را از بلایا و خطرات محفوظ فرمود (نمایندگان- صحیح است) مشیت الهی این بوده که این کشور در ظل توجهات و راهنمایی‌های خردمندانه ذات همایون به مراحل ترقی نائل بشود و به عظمت باستانی خود برسد (نمایندگان- صحیح است) و مردم آن با رفاه و سعادت زندگانی کنند (صحیح است) سلامتی و طول عمر ذات شاهانه را همگی از صمیم قلب آرزومندیم (نمایندگان- صحیح است، انشاءالله)
۳- سؤال آقای پردلی راجع به ساختمان پل لهراب زابل و جواب آقای معاون وزارت راه
رئیس- سؤالات مطرح است آقای پردلی.
پردلی- سؤال بنده در خصوص پل لهراب است الان مقدمه‌ای عرض می‌کنم که نمایندگان محترم توجه پیدا بکنند لهراب فاضلابی است که از شش کیلومتری شهر زابل می‌گذرد این مجرا شامل دو قسمت است یکی حریمش که خیلی بلند و مرتفع است و در موقع طغیان‌های عمده دو الی سه روز در حدود نیم متر آب رویش قرار می‌گیرد دیگر مجرای اصلی که عرضش در حدود ۵۰ متر است و در موقع طغیان‌های عمده دو سه روزی تا ۶ متر هم عمق پیدا می‌کند بیش از دو سال است که وزارت راه به وسیله یک کنتراتچی می‌خواهد پل موقتی چوبی روی این فاضلاب بسازد هنوز این پل تمام نشده و قسمت اصلیش باقی مانده معلوم نیست برای چند ماه این کنترات بسته شده الان بیشتر از دو سال است که به صورت ظاهر مشعول هستند و بیش از چندین صد هزار تومان تا به حال خرج شده است و قسمت عمده‌اش هنوز باقی است و عمل نشده و معلوم نیست چند صد هزار تومان دیگر خرج می‌شود سؤال بنده برای این است که چرا اینقدر طول کشیده و کی خاتمه خواهد یافت و مسئول تفریط این وقت و این پول کیست؟
رئیس- آقای معاون وزارت راه
معاون وزارت راه (مهندس مشایخی)- با عرض تشکر از علاقمندی جناب آقای پردلی نماینده محترم سیستان اجازه می‌خواهم که گزارش مختصری به عرض آقایان برسانم پل لهراب قراردادش در اسفند ۱۳۳۴ منعقد شد و همان طور که در جلسه گذشته عرض کردم به علت مشکلات و فراهم کردن وسایل کار قدری طول کشید و بعد در ضمن طغیان‌هایی که شد و سیلاب‌های خیلی بزرگی که آمد معلوم شد که آن دهانه اولی که ۸۰ متر پیش‌بینی شده بود کافی نبود و ۵۰ متر اضافه شد و برای این قسمت دوم هم مطالعه شد و طبق قرارداد به مقاطعه‌کار داده شد ولی در جریان سیل‌های بعدی در همان سال معلوم شد که این ۱۲۰ متر هم کافی نیست و ۵۰ متر هم باید اضافه کرد چون متأسفانه هم مقدار آب زیاد شده و هم به علت تغییر مسیلی که در رودخانه حاصل شده بود وزارت راه با مشکلاتی در فراهم کردن وسایل مواجه شد و برای این که حتی یک روز وقت تلف نشود بهتر دید که این ۵۰ متر را خودش عمل بکند و به جای پایه‌های چوبی پایه‌های آهنی به کار ببرد روی این اصل در اوایل دی ماه وسایلی برای این پل تهیه شد و فرستاده شد که صورتش هست آهن‌های ریلی که برای نصب کردن پایه پل و سایر قسمت‌ها لازم بود تهیه کرده‌ایم و حالا هم هر هفته گزارش داریم و ۵۰ درصد کارها تا به حال انجام شده است و برای این که سرعت بیشتری انجام بشود یکی از قایق‌های موتوری که در یکی از کارگاه‌ها بود این را فرستادیم به زابل مقدار زیادی از تراورس‌ها را بریدند ۱۵۰۰ تراورس فرستادیم و به طوری که دیشب در روزنامه عکس آن را ملاحظه فرموده‌اند نصف پل تمام شده است و یک نقصی هم در کارشان بود جوشکاری فلزی بود که خریدیم و فرستادیم به این ترتیب ملاحظه می‌فرمایید که وزارت راه نهایت اهتمام را در پیشرفت کار کرده و امیدواریم همان طور که برنامه ما هست آخر امسال این پل به کلی تمام شود.
رئیس- آقای پردلی
پردلی- آقایان کارهایی که انجام شده به عرض آقایان می‌رسانم پل چوبی موقتی سابق در سال ۲۹ خراب شده پنج سال وزارت راه با این مهندسین مشاوری که دارد و اطلاعات محلی که دارد مطالعه کرده می‌گوید ساختیم و طغیان آمد برد ما مثلی داریم که می‌گوید روز از نو روزی از نو بعد از این همه مطالعات چرا در نظر نگرفتند که هیرمند همه ساله طغیان می‌کند و به علاوه آن قسمتی که شمع‌کوبی شده است همیشه خشک است حریم این لهراب است و قسمت اصلیش باقی مانده است چرا اول در مدت ده ماه که یک متر آب دارد آنجا شمع‌کوبی نکردند این ایراد را که می‌بایست بگیرد؟ وزارت راه اما این ایراد را نمی‌گیرد برای این که پل وسیله‌ای باشد تا پول‌هایی که هست تا یک شاهی آخر خورده شود دیگر آقایان در همین قسمت حریم در قسمت اصلی پل که باقی است همین قسمت حریم که شمع‌کوبی شده تمام شمعها قسمت اعظم وصله‌ای است و آنها هم که کوبیده شده مقدار زیادی است که بایستی در آنجا کار بیشتر می‌شد و خرج بیشتری لازم داشت و پرس لازم بود وزارت راه بایستی نظارت می‌کرد از کار کنتراتچی اطلاع داشت ولی با هم هم‌دست بودند وزارت راه اگر می‌خواست کار بکند می‌گفت کار بکند تا یک مقدار دیگری پول مصرف بکند اگر یک قدری فشار وارد می‌آورد پرس می‌آورد کار پیشرفت می‌کرد اما وزارت راه پرس نیاورد و آن قسمتی که شمع زده شده یک مقدار کمی در زمین فرو رفته و به اندک فشاری متزلزل می‌شود از بین می‌رود باز یک مثلی است که می‌گوید با کدخدا بساز و به ده بتاز وزارت راه کدخدایی درست کرده و کنتراتچی با همدستی او تاخته است به بیت‌المال و خزانه این را باید رسیدگی کرد آقایان به طوری که عرض کردم قسمت‌هایی که شمع‌کوبی شده است فقط آن قسمت حریم است که آن هم رسوبی است که همین که به روی خاک افتاد به اندک فشاری از بین می‌رود و پل معلق می‌شود قسمت سوم پایه ندارد برای این پل آمده‌اند تیرهای آهنی در نظر گرفته‌اند موقعی که پایه بنا شد این تیرهای آهن که در فضا قرار نمی‌گیرد برای چه این تیرهای آهنی را وارد کردند برای این که خرج بیشتری بشود و الا اگر منظور این بود که از این تیرهای آهنی به منظور پایه استفاده کنند اشکالی نداشت این است وضعیت کار وزارت راه آقایان وزیر رفت معاون رفت بازرسی رفت مدیر کل رفت همه ملاحظه کردند مردم شکایت کردند تلگراف‌هایی به تهران فرستاده شد بنده عرض کردم، این خرابی هم گوشزد شد کمترین توجهی نشد وزیر راه در آن موقعی که رفت کاری که کرد به مردم اجازه ملاقات نداد گفت چون شما زیاد حرف می‌زنید و فضولی‌هایی می‌کنید من شما را راه نمی‌دهم و هر چه صلاح باشد عمل می‌کنم ولی با آن شخص کنتراتچی مذاکره کرد و هر چه می‌خواست کرد و گفت و شنید از دو حال خارج نیست یا وزارت راه هم‌دست است با این کنتراتچی برای گرفتن پول و خرج کردن و به جیب زدن یا این که قانون کافی نیست و نمی‌تواند جلوی کنتراتچی را بگیرد و به این ترتیب بیت‌المال حیف و میل می‌شود و کاری هم برای مردم نمی‌شود بعد از ۵ سال مطالعه آمدند یک کنتراتی بستند بعد از مدتی یک کنترات دیگری با همین کنتراتچی که این همه خراب‌کاری کرد و این همه مردم را گول زد بستند برای چه؟ اگر لازم بود چرا در وهله اول این کنترات را نبستند و تمام این جهات را در نظر نگرفتند؟ برای این که یک مبلغی را در نظر بگیرند و خرج بشود و راه برگشت نباشد برای این که بروند دنبال پول به جیب زدن و بگویند کاری برای مردم می‌کنیم بالاتر از همه این که آقایان این قسمت اصلی باقی مانده یک مقدار خاک آورده‌اند در مجرای اصلی ریخته‌اند نمی‌دانم به چه جهت؟ نمی‌دانم برای چه خود آقایان می‌دانند که ماسه در برابر آب مثل ذره‌ای می‌ماند در مقابل هوا آب آمد و این ماسه‌ها را برد چند صد هزار تومان به این اسم چند تن خاک خرج کردند که آب برد و خساراتی وارد کرد و کنتراتچی همه را حساب کرد به این ترتیب خرج می‌کنند آقایان مردم چشمشان می‌بیند سایرین هم از این وضعیت استفاده می‌کنند و تبلیغ می‌کنند من مسئول واقعی این وضع را وزرا می‌دانم این آقایان هستند که این وضع را پیش می‌آورند و وسیله به دست خائنین می‌دهند آقایان همین وزارت راه قبل از شهریور ۲۰ این پل را در ظرف دو ماه درست کرد الان دو سال بیشتر است معطل هستند و آنچه هم ساخته شده پل نیست روی یک زمین خشکی ساخته‌اند و آنچه ساخته‌اند به درد نمی‌خورد و قابل استفاده نخواهد بود حضور آقایان عرض کنم گویا برای آن پل که قبل از شهریور ساختند ۲۰ یا ۳۰ هزار تومان خرج شده و الان چندین صد هزار تومان خرج شده و باز هم خرج خواهد شد ببینید تفاوت از کجا تا کجاست آقایان تیرهای شمعی که در آن موقع کوبیده شده هنوز آب نبرده در صورتی که حالا امروز می‌کوبند فردا آب می‌برد آن روز آقایان تمام آب هیرمند از این فاضلاب از این مجرا عبور می‌کرد در یک عرض در حدود۵۰/۶۰ متر امروز در تحت توجهات خاصه کشاورزی آب هیرمند به افغانستان می‌رود و فقط یک مقدار مختصری از این مجرا عبور می‌کند و قسمت عمدة آن به اراضی مردم می‌رود با این ترتیب ما می‌گوییم اصلاً ما پل نمی‌خواهیم و از خیر پل گذشتیم بیت‌المال را خرج نکنید می‌گویند شما عقلتان نمی‌رسد باید بشود با این وضع جناب آقای ذوالفقاری من نمی‌توانم به مردم بگویم که پل برای شما ساخته خواهد شد مگر این که خود دولت این کار را بکند برای این که وزیر راه رفت دید هیئت دولت رفت دیدند چه کاری انجام شده اعتنا به تلگرافات و شکایات مردم نشد اگر دولت این حرف را بزند حتماً قبول می‌کنند اگر این بوق دولت به صدا در بیاید شاید مردم قبول کنند آقایان کارهایی که وزارت راه قبل از شهریور ۲۰ انجام داد در نظر دارید یادگارهای آن روز را می‌بینید چه خدماتی به پادشاه و مملکت و ملت انجام دادند جناب آقای ذوالفقاری تقاضا می‌کنم این عرض بنده را به آقای وزیر راه برسانید ما هیچ خدمتی نمی‌خواهیم انجام بدهند آن خدماتی که وزرای اسبق انجام دادند در نظر بگیرند و یک کار کوچکی را انجام بدهید پولی در اختیار دارید برای این که پلی ساخته شود این پل را نگذارید از بین برود اگر دزدی می‌شود جلویش را بگیرید تعقیب کنید جلوی دزدی را گرفتن و یک پولی را حفظ کردن که برنامه پنج ساله لازم ندارد مطالعه لازم ندارد طرح و پروژه لازم ندارد مشاور فنی هم لازم ندارد دزد بایستی بترسد که دزدی نکند مجری قانون بایستی بترسد که قانون را خوب اجرا کند ولی مجازات و ترس از بین رفته آقایان ملاحظه می‌فرمایید پولی که دست عده‌ای می‌دهند چه جور حیف و میل می‌شود و خورده می‌شود قانون ورق پاره‌ای بیش نیست بمب هیدروژنی و موشک قاره‌پیما می‌خواهد حق اجرا بشود و از دزدی جلوگیری بشود و الا تمام این مجلس پر از قانون بشود کوچک‌ترین تأثیری ندارد ما که در ولایات اجرای قانون را نمی‌بینیم نمی‌دانم آقایان دیگر می‌بینند به یکی از رؤسا موقعی که می‌آمدم تهران بهش گفتم کاری بکن که دزدی نشود گفت فلانی می‌خواهی پدر مرا در بیاوری این حرفی است که رئیس یک اداره‌ای می‌زند آقایان تقاضای من این است که سؤال من به کمیسیون تحقیق ارجاع شود (ارباب- حال بگذارید که این دفعه باشد) شاید پلی ساخته شود اولاً چرا تا به حال مسئولی را تعقیب نکرده‌اند اگر مسئول تعقیب نشود از این دزدی مطمئناً جلوگیری نخواهد شد و کاری انجام نخواهد شد آقا فرمودند چوب نداریم آقا در ۳۰ فرسخی از سیستان در جنوب باغات متعددی وجود دارد چوب‌های قطور و بلند وجود دارد بیایید تا بیرجند و تربت حیدریه و مشهد همه جا چوب هست همه در فروش چوب حاضرند ولی مقصود ساختن پل نیست آقایان وزیر راه می‌رود به مردم اجازه نمی‌دهد که او را ملاقات کنند وزیر کشاورزی می‌رود به مردم فحش می‌دهد اگر کسی شکایتی دارد می‌گوید پدر سوخته‌ها پدرتان را در می‌آورم آقا این حرف نیست که آقای وزیر کشاورزی زده است آقای وزیر کشور می‌فرمایند مردم حق ندارند حرفی بزنند من حرفشان را گوش نمی‌دهم و هر کار بخواهم می‌کنم بالاخره وضعیت این است امیدوارم وضعیت عوض شود این است عرایض بنده
رئیس- آقای معاون وزارت راه
معاون وزارت راه- به طوری که خدمت آقایان عرض کردم پل لهراب در سابق مسیری داشت که ۸۰ متر عرضش بود و در اواخر سال ۱۳۳۴ قراردادی منعقد شد و متأسفانه چون رودخانه تغییر مسیر می‌دهد آن دهانه ۸۰ متر که قرارداد بسته شده بود کافی نبود ۱۲۰ متر شد ولی در خرداد ماه و بهار امسال ۱۲۰ متر ۱۷۰ متر شد این ۵۰ متر دیگر را با شمعهای آهن می‌کوبیم که محکتر بشود و نهایت جدیت هم برای پیشرفت کار شده آخر امسال هم تمام خواهد شد راجع به راه زابل که در جزء سؤال نمایندة محترم بود آن هم نقشه‌برداری شده و مشغول تکمیل نقشه‌ها هستند و امسال با وسایل میکانیکی شروع خواهد شد و امیدواریم همان طور که شروع شده کوشش بیشتری هم بشود که انشاءالله زودتر تمام بشود.
۴- سؤال آقای دکتر امین راجع به عدم پرداخت اضافه حقوق سال قبل پزشکان و جواب آقای وزیر بهداری
رئیس- آقای دکتر شفیع امین
دکتر شفیع امین- سؤال بنده در خصوص عدم پرداخت حقوق ۶ ماه آخر سال پزشکان بود در یک سال پیش یعنی در ۱۶ بهمن ماه ۱۳۳۵ بعد از مطالعات زیاد بعد از به اصطلاح بررسی‌های زیاد خواستند که حقوق پزشکان و دندان‌پزشکان و داروسازان و ماماها از لحاظ خدمتی که به بهداشت مملکت می‌کنند اضافه کنند متأسفانه حقوق ۶ ماه آخر سال ۳۵ پرداخت نشده
و آقای وزیر بهداری وارد هستند که آقایان ناراحت هستند و شکایت دارند به طوری که آقایان نمایندگان محترم همیشه علاقمند هستند و باز از پشت این تریبون هم تذکر داده‌اند که تا وضعیت کارمندان دولت تأمین نشود و زندگیشان تأمین نشود با این گرانی زندگی حقوقشان یا زندگیشان بنده اصرای ندارم که حتماً حقوقشان زیاد بشود اینها نخواهند توانست دردهای مملکت را در مسائل بهداشتی یا اقتصادی و کشاورزی یا صنعتی که به آنها واگذار می‌شود درمان بکنند این طبقه‌ای که مجلس تصویب کرد حقوقشان اضافه شود تقاضایشان این است که قانون اجرا بشود و حقوقشان داده بشود.
رئیس- آقای وزیر بهداری
وزیر بهداری (دکتر راجی)- جناب آقای دکتر شفیع امین نماینده محترم سؤال ذیل را فرموده‌اند.
چندین ماه از تصویب قانون ترمیم حقوق پزشکان می‌گذرد علت این که وزارت بهداری تا حال ترمیم حقوق شش ماهه آخر سال ۱۳۳۵ را نپرداخته‌اند چیست؟
به طوری که استحضار دارند طبق تبصره ۲ لایحه مربوط به اصلاح ماده ۳ قانون استخدام پزشکان که در تاریخ ۲۶ دی ماه ۱۳۳۵ به تصویب مجلسین رسیده است مابه‌التفاوت اشل‌های حقوق پزشکان در سال اول بااتمام از محل اعتبار عمرانی کشور تأمین و در سال دوم ۷۵٪ آن از محل اعتبار عمرانی و ۲۵٪ دیگر در بودجه کل کشور تأمین و در سال سوم ۵۰٪ آن از محل اعتبار عمرانی و ۵۰٪ دیگر در بودجه کل کشور منظور و در سال چهارم ۲۵٪ از محل اعتبار عمرانی و ۷۵ درصد بقیه در بودجه کل کشور منظور و از سال پنجم به بعد تمام آن در بودجه کل کشور منظور خواهد شد.
با ملاحظه این تبصره پرداخت شش ماهه آخر سال ۳۵ باید از محل اعتبار عمرانی کشور تأمین شود در مورد علت عدم پرداخت آن با سازمان برنامه مذاکرات لازم به عمل آمده است به طوری که اظهار می‌دارند به واسطه قلت اعتبارات پرداخت این وجوه متضمن برداشت آنها از اعتبارات بهداشتی است که این امر موجب وقفه در امور مبارزه با بیماری‌ها خواهد گردید. با وجود بر این مذاکرات ادامه دارد تا در صورت صرفه‌جویی موجبات پرداخت آن را فراهم نمایند.
رئیس- آقای دکتر شفیع امین
دکتر شفیع امین- بنده خیلی متشکرم که جناب آقای دکتر راجی خودشان نظر بنده را تأیید فرمودند و حق آقایان پزشکان را که خودشان به وضعیت زندگی آنها و تأمین زندگی آنها علاقمند هستند تصدیق کردند و وعده فرمودند که انجام شود بنده برای یادآوری می‌خواهم عرض کنم که در سال ۳۵ یعنی قبل از تصویب این قانون وزارت بهداری نامه‌ای نوشته به سازمان برنامه همان طور که فرمودند سال اول صد در صد سال دوم ۷۵ درصد بعد ۵۰ درصد بعد ۲۵ درصد و در جواب این نامه سازمان برنامه رسماً طی نامه‌ای که رونوشت آن را بنده در دست دارم تأیید کرده و تقبل کرده است که بدهد و روی آن قانون آمده است تصویب شده است بعد از تصویب قانون یعنی در تاریخ ۱۶/ ۱۲/ ۳۵ وزارت بهداری نامه‌ای نوشته به سازمان برنامه که ۶ ماهه دوم سال ۳۵ را از سازمان برنامه بخواهد باز سازمان برنامه طی نامه مورخ ۲۳/ ۱۲/ ۳۵ این را موافقت کرده است و تعهد کرده است که بپردازد متأسفانه تا به حال پرداخت نشده است تصور می‌کنم با مدارکی که خودشان نوشته‌اند و خودشان سند داده‌اند نشان می‌دهد که سازمان برنامه علاقمند است که این طلب پرداخت بشود و حق قانونی آقایان پرداخت بشود که بتوانند با دلگرمی انجام وظیفه بکنند جناب آقای وزیر بهداری در مسافرت‌هایشان وضع شهرستان‌ها را از نزدیک می‌بینند که این آقایان از هر قبیل از پزشک و دندان‌پزشک و ماما و پرستار زحمت می‌کشند و خودشان خدمات و زحمات آنها را تأیید می‌فرمایند آقا به اینها حقوق بدهید که زندگیشان تأمین بشود تصدیق می‌فرمایید که با این گرانی قادر به انجام خدمت نخواهند بود (صحیح است) باید بهشان پول داد و زندگیشان را تأمین کرد و ازشان کار خواست از طرف دیگر سازمان برنامه مال مملکت است دولت مسئول سازمان برنامه است اگر سازمان برنامه به وزارت بهداری نامه می‌نویسد که این پول را خواهم داد و نمی‌دهد هم پزشکان و هم دستگاه پزشکی و بهداشتی را ناراحت می‌کند که خدای نکرده موجب اختلاف بین سازمان برنامه و وزارت بهداری خواهد شد باید از این اختلاف جلوگیری شود سازمان برنامه مخصوصاً از نظر بهداشتی نامه‌ای نوشته که بهداشت مملکت باید به وسیله این کارمندان و این اشخاص اداره بشود و از قسمت‌های مختلف پزشکی در این کار استفاده بشود اگر زندگی اینها تأمین نشود که نخواهند توانست کار بکنند باید اعتراف کرد که دستگاه‌های ما با هم هماهنگی ندارند و فکر می‌کنم که این عدم هماهنگی در دستگاه موجب عدم پیشرفت برنامه‌های عمرانی در قسمت‌های عمده مملکت است (صحیح است) اگر این دستگاه‌ها خوب با هم هماهنگ و همگام باشد با هم خوب کار بکند بنده حتم دارم که دستگاه‌های وزارتخانه‌ها یا سازمان برنامه بهتر خواهند توانست کار بکنند برای تأمین بهداشت در قسمت‌های مختلفه کشور یا برای مبارزه با امراض مسری که وزارت بهداری شب و روز زحمت می‌کشند برای سل برای جذامیها برای مالاریا ولی این آقایان پزشکان باید زندگیشان تأمین بشود تا بتوانند کار بکنند بنده از موقع استفاده می‌کنیم و از آقای وزیر بهداری که برای سرکشی به آذربایجان رفته بودند متشکرم که از نزدیک دیدند که احتیاجات مسلولین و جذامیها چیست و امیدوارم وعده‌ای که داده‌اند یا از محل صرفه‌جویی و یا سازمان برنامه با تعهد صریحی که کرده است برای اجرای این قانون حتماً مؤظفند که پول را بدهند و راضی نشوند که دستگاه‌های پزشکی و بهداشتی برای عدم پرداخت حقشان از وزارت بهداری یا از دولت که مسئول حفظ بهداشت مملکت هستند ناراضی بشوند امیدوارم آقای وزیر بهداری این قسمت را بیشتر توجه بکنند تا زندگی سایر همکارانشان تأمین بشود.
رئیس- آقای وزیر بهداری
وزیر بهداری (دکتر راجی)- عرض کنم وقتی این قانون لایحه‌اش آمد به مجلس راجع به حقوق پزشکان بنده هم در خدمت آقایان نشسته بودم (دکتر امین- حالا هم وکیل هستند) و با این نوع ترمیم مخالفت کردم که از محل عمران نباید حقوق تأمین بشود و باید این ترمیم در خود بودجه تأمین شود متأسفانه این جور شد و حالا هم باید قانون اجرا شود ولی حالا نه در دستگاه دولت فعلاً چنین پولی هست که پرداخت شود و نه سازمان برنامه که باید این مبلغ را پرداخت کند فعلاً توانایی این پرداخت را دارد (دکتر امین- تعهد کرده است) پول ندارد عرض کنم آقایان پزشکان خود بنده پزشک هستم و افتخارم این است که طبیب باشم ولی طبیب دو جور است یکی اطبای درمانی هستند که مطب دارند و چند ساعتی هم برای دولت خدمت می‌کنند و اطبای دیگری هستند که تمام سال وقتشان را در خدمت به مردم صرف می‌کنند و در دورترین نقاط مملکت خدمت می‌کنند بنده این ترمیم حقوق را برای گروه دوم کافی نمی‌دانم و برای گروه اولی شاید ضروری نمی‌دانم ولی این قانون را که تصویب فرمودید اول باید برای آنهایی باشد که تمام وقت اداری و شبانه‌روزی خودشان را وقف مردم می‌کنند و از این که اظهار لطف فرمودند از این که بنده به تبریز رفتم و در قسمت امور بهداشتی و بهداری یک بازدیدی کردم و یک تعهداتی کردم البته آقایان می‌دانند که سازمان برنامه قبول کرده است که یک آسایشگاهی برای مسلولین آذربایجان با صد و پنجاه تخت بسازد چون بنده از نزدیک دیدم که متأسفانه تعداد مبتلایان بیش از گنجایش آنجا است از محلی که در اختیار داشتم قبول کردم که یک ساختمان برای صد و پنجاه تخت‌خواب با عمارت خیلی سبک و ساده‌ای همان طوری که در اصفهان است ساخته بشود در همان زمینی که سازمان برنامه وسط آن بنا می‌کند ساختمانی با یک بناهای ساده‌ای کنار بسازیم که بتوانیم ۱۵۰ تخت‌خواب دیگر هم برای بیماران آنجا داشته باشیم امیدواریم که تا حدی رفع مضیقه کمی تخت‌خواب برای بیماران آذربایجان بشود (احسنت احسنت)
۵- معرفی آقای دکتر صدر به معاونت وزارت امور خارجه به وسیله آقای وزیر امور خارجه
رئیس- آقای وزیر امور خارجه
وزیر خارجه (دکتر اردلان)- از آقایان محترم اجازه می‌خواستم جناب آقای دکتر صدر را که از مأمورین با سابقه و عالی‌مقام وزارت خارجه است به سمت معاون سیاسی و پارلمانی وزارت امور خارجه معرفی کنم (مبارک است)
۶- معرفی آقای فرهودی به معاونت وزارت کشور به وسیلة آقای وزیر کشور
رئیس- آقای وزیر کشور
وزیر کشور (دکتر جلالی)- بنده هم اجازه می‌خواستم که جناب آقای فرهودی که سابقه ممتدی در مجلس دارند و از صاحب‌منصبان شایسته دولت هستند (صحیح است) به سمت معاون پارلمانی وزارت کشور معرفی کنم (مبارک است)
۷- تقدیم دو فقره لایحه به وسیله آقای وزیر کشور
وزیر کشور- دو لایحه هم هست که تقدیم می‌کنم یکی راجع به اصلاح یکی از مواد قانون توسعه معابر و یکی هم مربوط به اجازه استخدام به جای پاسبانانی که فوت کرده‌اند و بازنشسته شده‌اند.
۸- مذاکره در گزارش کمیسیون کشور راجع به تمدید مدت احداث جاده سوم شمیران
رئیس- لایحه احداث جاده سوم مطرح است. در جلسه قبل آقای مهندس ظفر به عنوان موافق صحبت کردند حالا نوبت آقای خلعتبری است (خلعتبری- بنده وقتم را به آقای مهندس جفرودی دادم) آقای مهندس جفرودی بفرمایید
مهندس جفرودی- بنده از جناب آقای خلعتبری متشکرم گه اجازه فرمودند بنده به عنوان یک نفر مهندس چند کلمه‌ای درباره طرح جاده سوم عرض کنم جای تردید نیست که باید بین شهر و شمیران یک جاده‌ای به پهنای کافی در حدود ۴۵ یا ۶۰ متر ایجاد بشود بنابر این بنده هم با این نظر موافق هستم ولی چند مطلب را جناب آقای وزیر کشور در آن روز در ضمن دفاع از این لایحه بیان فرمودند بنده نگرانم که گزارشات خلافی به عرض ایشان رسانده باشند می‌خواهم حقایق آنها را عرض کنم که ایشان در آن بیانشان تجدیدنظر بکنند فرمودند که این تقشه را برای رعایت بی‌طرفی به یک مهندس
آلمانی دادند که آن مهندس آلمانی شهر آنکارا را ساخته است آقایان اطلاع دارند که شهر آنکارا نقشه‌اش در زمان مرحوم آتاترک تهیه شد و در آن زمان بنا شد و این مهندسی که الان در شهرداری کار می‌کند چهل یا چهل و پنج سال بیشتر ندارد بنابر این باید این آقای مهندس آلمانی ۸ ساله یا ۱۰ ساله بوده که شهر آنکارا را ساخته باشد اما آنچه را که به عرض ایشان رسانده‌اند باید این باشد که در سال گذشته برای خیابان‌سازی‌های شهر آنکارا از مهندسین آلمانی نظری خواستند این آقای مهندس از طرف آلمانها معرفی شد و نظر داد که چند خیابان این شهر منجمله بلوار معروف آتاترک را بزرگ کنند و روی این نظر کلی رفتند آنجا هم مثل سال‌های پیش ایران درخت‌های کهنسال و زیبای این بلوار را قطع کردند و دولت فعلی ترکیه یرای همین امر مواجه با عدم رضایت عمومی مردم شد و این آقای مهندس را بیرون کردند و عذر آقای مهندس را از آنجا خواستند این گزارشی بود که به عرض جناب آقای وزیر کشور رسانده‌اند و بنده خواستم ایشان مستحضر باشند که دروازه‌های کشور ما به روی وازده‌های مهندسین خارجی باز شده است ولی حقیقتاً نمی‌دانم که مهندسین ایرانی و اهل فن ایرانی چه باید بکنند و چه اندازه از خودشان ابراز لیاقت بکنند که آنها را مصادر قبول داشته باشند رعایت بی‌طرفی شما وقتی می‌شد که این نقشه را می‌دادید به یک مهندس ایرانی نه به یک بیگانه حالا می‌پردازیم به آنچه را که این مهندس آلمانی کرده است و مربوط است به جاده سوم آقایان می‌دانند که یک مهندس مشاوری است به نام کوکس این کوکس یک میدانی در محل بلوار جدید شهر کرج محل تلاقی بلوار و خیابان پهلوی یک میدانی پیش‌بینی کرده است بعد بهش گفته‌اند (رعایت بی‌طرفی را توجه بفرمایید) این میدانی که شما نقشه‌اش را داده‌اید خانه یکی از بستگان نزدیک جناب آقای شهردار فعلی تهران در میدان واقع می‌شود بگذره این را منحرفش کنید درست می‌شود مؤسسه کوکس میدان را منحرف کرده است برای این که این خانه در آن واقع نشود بنده نقشه و حتی پیشنهاد کوکس را به همین منظور دارم هم نقشه اول و هم نقشه دوم را (احسنت صحیح است) و اما رسیدیم به جاده سوم برای این که بدانیم مهندس خارجی چه جوری رعایت بی‌طرفی را می‌کنند این را بنده به عنوان مثال اینجا عرض کردم جناب آقای وزیر کشور می‌توانند این موضوع را تحقیق کنند و بدانند که چطور رعایت بی‌طرفی را می‌کنند و بدانند که این قضیه صحیح است یا نیست (مهندس هدایت- میدان فعلی چقدر انحراف پیدا کرده بفرمایید) و اما جاده فعلی بنده نقشه‌های هوایی این محل را دارم در نقشه‌های هوایی که برداشته‌اند کاملاً پیدا است که در چند صد متری جنوب این میدان الهیه زمین‌های بایر هست (پرفسور اعلم- خانه قوم و خویش شهردار هم هست؟) ولی درست در محل میدان متراکم‌ترین خانه‌ها ساخته شده است (صحیح است) یعنی میدان را در محلی انتخاب کرده‌اند که حداکثر ساختمان‌ها در حدود آن میدان باشد (صدرزاده- عجب صنعتی کرده‌اند؟) در حرفه ما راه‌سازها راهی را انحراف می‌دهند که مانعی را دور بزند بنده نگاه می‌کنم به این نقشه که جلوی چشم من است انحراف را مخصوصاً به این دلیل داده‌اند که بربخورد به مانع (مهندس هدایت- صنعت است صنعت) می‌شود گفت که نظر مهندس این بوده است که چون در چند قدمی میدان محل فعلی میدان تپه وجود دارد و در نقشه هوایی این جور دیده می‌شود نخواسته است که عملیات خاک‌برداری سنگین پیش بیاید ولی بنده یک اظهار نظر سطحی می‌کنم فکر می‌کنم با هزینه سنگینی که از طرف خانه‌ها برای ایجاد این میدان پیش می‌آید با یک میلغ کمتری از این هزینه امکان داشت عملیات خاک‌برداری آنجا را با بولدوز و ماشین و امثال اینها انجام داد به علاوه میدان اگر در یک محل بلندی باشد و رعایت شیب هم بشود بنده تصور می‌کنم هم زیباتر است و هم آن که هزینه‌اش کمتر است (پرفسور اعلم- شهردار چه می‌گوید؟) ملاحظه بفرمایید البته بنده به خودم اجازه نمی‌دهم که مطلبی را که از نظر فنی رسیدگی نکرده‌ام در اینجا اظهار نظر قطعی بکنم ولی معتقد هستم که این جاده‌ای را که نقشه‌اش را کمیسیون کشور مجلس مسئولیت تصویبش را به عهده گرفته است و مجلس شورای ملی در نظر دارد که این نقشه را تصویب بکند نباید مجلس بدون رسیدگی دقیق به این کار اقدام بکند (عده‌ای از نمایندگان- نمی‌کند نخواهد کرد) برای چه؟ برای این که این عرضی که ینده می‌کنم نمی‌گویم که قطعی است چون آنچه از ظاهر نقشه پیدا است آمده‌اند برای این که یک چند نفر معدود را از خسارت ایجاد این جاده برحذر بدارند عده کثیری از مردم را دچار کرده‌اند این رسم صحیح نیست (صحیح است) این انصاف و عدالت نیست (احمد مهران- این عکسش باید باشد) باید عکسش باشد بنده نمی‌گویم که در مملکت اگر خواستند اقدامی بکنند عده‌ای نباید خسارت بدهند ولی این طور نباید باشد که برای خاطر عده‌ای معدود عده کثیری از مردم مملکت خسارت ببینند بنده روی این نظر این توضیحات را عرض کردم و تمنا می‌کنم از مجلس شورای ملی اجازه بدهند کمیسیون کشور وارد ماهیت نقشه بشود یعنی با نظر متخصصین فن رسیدگی کنند و مخصوصاً اینجا تأکید می‌کنم با مهندسین ایرانی که در کار تهیه نقشه راه هم صلاحیت دارند و هم وارد هستند مشورت کنند و این از جمله موارد شاد و نادری نیست که رجال و مقامات مسئول ایران را بدهند به مهندسین مشاور خارجی ما در بسیار بسیار موارد نادری است که احتیاج به وجود مشاورین خارجی داریم ولی این جمله موارد نادر نیست مهندسین ایرانی با ساختن راه آهن سرتاسری تهران مشهد و تهران آذربایجان هنر و صلاحیتشان را ثابت کردند و نشان دادند که می‌توانند در راه مملکت خودشان خدمت بکنند (صحیح است) و من یقین دارم که مجلس شورای ملی از نظر وطن‌پرستی پشتیبان این دسته است (صحیح است) به این جهت پیشنهاد می‌کنم با نظر متخصصین ایرانی به این کار رسیدگی بشود و جناب آقای وزیر کشور هم اینقدر اعتماد به نظر بیگانگان نکنند این مهندسی که الان در شهرداری است سنش چهل سال است شما ملاحظه کنید که مهندسین ایرانی که بیست سال را لااقل تمام اوقاتشان در راه فنی و حرفه خودشان صرف کرده‌اند چطور ممکن است صلاحیت آنها کمتر باشد وانگهی مگر ما را مرحوم رضا شاه برای تحصیل به خارج نفرستاد؟ مگر در همان مدارسی که این آقایان درس خوانده‌اند ما در همان جا درس نخوانده‌ایم مگر بعضی از ماها آنجا شاگرد اول نشده‌ایم مگر همین ماها نیستیم که در این مملکت کار عمرانی می‌کنیم؟ بنده تمنایم از مجلس شورای ملی این است و امیدوارم که این عرایض بنده جناب آقای وزیر کشور را مخصوصاً قانع کرده باشد که این همه اعتماد به خاطر رعایت بی‌طرفی به یک نفر بیگانه نکنند (احسنت احسنت)
رئیس- آقای وزیر کشور.
وزیر کشور- لایحه‌ای که مطرح است یک ماده واحده‌ای است برای تمدید مدت دو سال برای ساختن این جاده سوم ولی موضوعاتی که اینجا بحث می‌شود در اطراف اجرای ساختمان این جاده است که در هر صورت من نمی‌دانم چه ارتباطی حالا این امر دارد نسبت به نظریاتی که جناب آقای مهندس جفرودی فرمودند و مطالبی که در کمیسیون صحبت شد بنده یک قدم فراتر می‌گذارم و اگر مقررات مجلس شورای ملی اجازه می‌دهد می‌خواهم استدعا بکنم که مجلس شورای ملی یک نفر شهرساز معرفی کند که بنده حکمش را صادر بکنم که در شهرداری مشغول شود (یک نفر از نمایندگان- به هیچ وجه صحیح نیست) بنده تا این حد هم حاضرم و استدعا می‌کنم یک مهندس مشاوری هم تعیین بفرمایید بنده هم اینها را مأمور می‌کنم که این جاده را بسازند نقشه آن جاده را هم مجلس شورای ملی ترسیم بکند بنده ابلاغ می‌کنم که اجرا بشود اگر مقررات قانونی اجازه می‌دهد و مجلس شورای ملی وظیفه‌اش این است که ماده‌ای را تصویب بکند و ابلاغ بکند و مجری دستگاه دولتی است که اگر به آن مراحل رسید و دیدند خبط و خطایی شد آن وقت از بنده سؤال بفرمایید بنده جواب می‌دهم و الا الان که یک ماده واحده‌ای آمده است فقط برای تمدید مدت تصور می‌کنم که نقشه هوایی و نقشه زمینی و صحبت از این که کوکس باشد یا دیگری باشد یا مهندس ترسیم این نقشه را منحرف کرده است اینها مورد ندارد و آقایان اگر می‌خواهند نقشه را تصویب نکنند بنده امتناعی ندارم نقشه تجدیدنظر می‌شود اگر اجازه می‌دهید مقررات مجلس که آقایان بفرمایند خیابان دو متر باشد دو مترش می‌کنیم اگر می‌فرمایند ۸۰ متر باشد ۸۰ مترش می‌کنیم و اگر ۱۲۰ متر باشد ۱۲۰ مترش می‌کنیم من نمی‌دانم الان بحث در صلاحیت اشخاص است که می‌فرمایند میدان را چه کرده است این که می‌فرمایید محور میدان بلوار را عوض کرده‌اند آن را بنده اطلاع دارم ولی در این که خویش شهردار در آنجا منزل داشته است بنده این اولین دفعه‌ای است که می‌شنوم این میدان فرعی بلوار کرج سابقاً گویا طرح دیگری بود و بعد یک نقشه دیگری کشیدند که محورش را منحرف کردند و این که پیش بنده آمد برای این بود که آقای مهندس شقاقی یک نظریه‌ای داده بودند و یک نقشه جدیدی که این محور این طور و آن طور باید باشد. بنده هم دادم که بررسی بکنند و می‌خواهم که استدعا بکنم که آقایان نسبت به اصل ماده تصمیم اتخاذ بفرمایند نسبت به اجرایش آن یک امری است که بایستی در کمیسیون مطرح بشود و همان طور که فرمودند باید آن نقشه را هم بیاورید و تصویب بکنیم آن نقشه را هم همان طور که آقایان ملاحظه فرمودند بنده درش هیچ نظری نداشتم و دفعه اولی است که یک نقشه‌ای را وزارت کشور می‌آورد آقایان تصویب می‌کنند و تصور نمی‌کنم اختلاف نظری در این امر باشد که بحث در اطرافش بشود.
رئیس- آقای دکتر شاهکار
دکتر شاهکار- بنده خواستم که به آقای وزیر کشور که مردی است تحصیل کرده و عنوان دکترای حقوق دارد مطلبی را یادآوری بکنم که اگر در لباس سیاست و وزارت فراموششان شده در لباس دکترای حقوق مطلب یادشان بیاید و آن این است که جامعه عبارت است از تشکیلاتی که برای حفظ منافع افراد آن جامعه تشکیل می‌شود و دولت عبارت از مؤسسه‌ای است که برای حفظ منافع افراد تشکیل می‌شود مثل آن که گاهی از اوقات وزیر کشور ما و دولت‌ها یادشان می‌رود که افرادی هم این تو هست که این مؤسسه برای حفظ منافع آن افراد تشکیل می‌شود این که آقای مهندس جفرودی راجع به خصوصیات
این مطلب صحبت کردند صد در صد موضوع بحث ما است و این که فرمودید بحث در اطراف این موضوع لازم است یا نیست با رئیس مجلس شورای ملی است ولی این مطلب را بنده خواستم به عنوان یک نماینده عرض کنم که بحث در این موضوع باید بشود من نمی‌دانم که واقعاً این چه گرفتاری است که ما کرنا را از دهان گشادش می‌زنیم (پرفسور اعلم- اگر نزنیم مثل همه می‌شویم) واقعاً جناب آقای وزیر کشور این را شما بفرمایید و مطمئناً می‌فرمایید و آدم منصفی هستید که ممکن است امثال مهندس قباد ظفر و مهندس جفرودی و بنده و تمام آقایان مخالف باشیم که یک جاده ۷۵ متری از این شهر به شمیران باشد که مردم زیر دست و پا نروند؟ این اصل به فکر هیچ کس نمی‌آید ولی من از وزیر کشور که عادت داشته است پیاده راه برود و حالا اتومبیل شماره ۵ دولتی را سوار می‌شود (وزیر کشور- حالا هم پیاده زیاد راه می‌روم) خواهش می‌کنم تشریف بیاورند در این خیابان‌های پهلوی و استانبول این چرخ‌هایی را که خاک‌روبه می‌ریزند ببینند که سه تا کاغذ این طرف و سه تا حلبی آن طرف گذاشته‌اند که نریزد روی زمین و هنوز هم می‌ریزد این را هنوز شهرداری شما و وزارت کشور شما نتوانسته است درست بکند این را اول درست کنید بعد بروید روی خصوصیات فنی جاده سومی که بایستی بعد از همه این مطالب عمل بشود این درست مثل این است که ما یک کمپوت آناناسی برای دسر خودمان حاضر کرده باشیم ولی ناهار نداریم اما آن کمپوت آناناس را داریم این آقایان نمایندگان مجلس تذکرات عدیده‌ای به دولت دادند و دولت گوش نداد بعد معلوم شد که صحیح است چند نفر از این آقایان آمدند و راجع به جان مولم صحبت کردند و هی گفتند گفتند ولی کسی گوش نداد بعد خودشان متوجه شدند که عجب افتضاحی است و جان مولم تشریف برد، حالا خسارت می‌خواهد این تذکرات را ما راجع به مالیات دادیم همین تذکرات را راجع به رادیو دادیم و رادیو یک خرده بهتر شده است و امیدوارم بهتر شود و همین تذکرات را در جلسه پیش و اسبق راجع به تلویزیون دادیم و همین تذکرات را راجع به جاده سوم می‌دهیم موقعی که شما این حرف را زدید که مجلس اجازه بدهد که فلان کار را بکنیم من بسیار متأثر شدم به علت این که حالا شما یک تئوری جدیدی دارید که در علم حقوق تازگی دارد که مردم باید شکایتشان را به وسایل معین بکنند و قانون باید بگذرد و بنده اجرا بکنم این طور نیست صدای من مادامی که در اینجا هستم و افتخار بوسیدن این عتبه را دارم صدای مردم است و وقتی که چیزی را گفتم شما باید اجرا کنید برای این که شما مستخدم مردم هستید و ما هم برای این کار آمده‌ایم و اگر نکنید قانون اساسی و قانون مجازات عمومی شما را مجازات خواهد کرد (صحیح است) یعنی اگر ریاست مجلس شورای ملی و نمایندگان مجلس به شما تذکر می‌دهند که آقا حرف‌های مردم را گوش بدهید تنها حکومت مردم بر مردم است از برای بقای دستگاهی است که شما یک عضو خیلی کوچک آن بیشتر نیستید ما به یک چیز دیگری علاقمند هستیم و پرچم ایران و بقای سلطنت ایران است (احسنت) برای این کار باید مردم را نگاهداشت باید خواسته‌های مردم را اجرا کرد یادتان نرود، شما وزرا وقتی گوشه صندلی نشسته‌اید به ارادة مردم هستید و وقتی هم نباشید می‌اندازندتان توی زندان، گوش بدهید ببینید مردم چه می‌گویند و چه نمی‌گویند اطاعت بکنید آن وقت هم که یک نظر خصوصی بود و یک غرض و مرض شخصی بود قانون گفته است چه بکنید، حداکثر مجازات، شبان اگر دزد در بیاید از دزد عادی مجازاتش شدیدتر است صاف و پوست کنده دوسیه‌های افراد مشخص است بگذارید روی میز من اینقدر که اصرار می‌کنم روی شهردار شما و کارهای شهرداری به هیچ وجه من ادعایی از شهردای ندارم همین الان از شما تقاضا کردم که از این متکدیان ظاهرساز و دروغگو که شما جلو تأثرها و سینماها می‌آیند و جلو مردم را می‌گیرند و افتضاح می‌کنند و آبروی مملکت سه هزار ساله را می‌برند جلوگیری کنید فرمودید می‌کنم و بنده تشکر می‌کنم آقا بکنید این کار را از این گذشته برسیم به کار این جاده سوم، خدای من شاهد است جهت‌یابی من بسیار خراب است، یعنی اگر خودم پشت رل بنشینم نمی‌دانم امجدیه کجا است جاده سوم کجا است و آن مطلب این است که جناب آقای وزیر کشور که این لایحه را آورده‌اند می‌دانند که خرج این جاده چقدر است (بیات ماکو- ۵۰ میلیون تومان) نخیر تو بمیری، خیر اگر از من بپرسند به نظرم در حدود دویست میلیون تومان یعنی دو میلیارد ریال خرج دارد، این مطلب را برآورد فرمودید که اگر شما خاک‌برداری با آن وسایل تکنیکی که برایتان آورده‌اند بکنید کمتر خرج دارد یا خراب کردن خانه‌هایی که مردمی با خون دل برای خود ساخته‌اند و دلشان می‌خواهد شما خراب نکنید، خانه مردم را خراب نکنید. یک مطلبی است که دولت باید همیشه در نظر بگیرد و آن این است که در یک اجتماعی باید سوابق اجتماعی افراد آن اجتماع را در نظر گرفت و حرف زد ممکن نیست یک نفر انگلیسی و یک نفر امریکایی به اندازه من راجع به مملکت ایران صلاحیت داشته باشد یه علت این که پدر در پدرم، خودم و بچه‌هایم از توی این خیابانها و کوچه‌ها بالا آمدیم اتمسفر را می‌شناسیم، مردم را می‌شناسیم، اوضاع و احوال را می‌دانیم، بنابر این این صلاحیت را داریم، شما یک مرتبه از گوشه شماره ۵۳ فلان استریت یا از گوشه هامبورگ یک کسی را برمی‌دارید و بیاورید این جا و مقدرات ما را می‌دهید به دست آنها، این کار بدی است، کار خلاف است کار درستی نیست، شهرداری تهران را صفاری می‌داند که چیست به علت این که در لاهیجان یا در رشت یا در تهران مویش را سفید کرده و امروز هم می‌تواند توی چشم مردم نگاه کند و حرف بزند و شما این دسته گلها را که برای ما می‌آورید نمی‌توانند بفهمند امروز آقای دکتر جلالی استاد دانشگاه که هم اسم شما هم هست آمده در منزل من با رنگ پریده و قیافه گرفته، می‌گوید خانه‌ای دارم که در کنار جاده سوم افتاده این را می‌خواهند خرابش کنند، این خانه را من به جان و دل ساخته‌ام به او گفتم که آقای دکتر این مصالح مملکت است و قانون است باید خانه تو از بین برود، شما را به خدا ببینید جواب چه می‌گوید می‌گوید یک جاده‌ای ساخته‌اید به عرض ۴۵ متر از هر طرفی هم دو تا حریم ۱۵ متری برایش درست کرده‌اید و می‌گویید که این دو تا ۱۵ متر را متری صد تومان می‌خریم، می‌گوید من که مزاحم جاده شما نیستم اگر خانه من در خارج این جاده قرار گرفته است و اگر برای زیبایی است و از نظر او ربانیسم عیبی ندارد این را خراب نکنید من هم پول شما را نمی‌خواهم و اگر شما پول در این جور موارد می‌دهید تصرف غیر قانونی در اموال دولت است برای این که مردمی که این پول را می‌گیرند به صرفة آنها است دویست میلیون تومان خرج می‌کنید یک عده زیادی از مردم را ناراضی می‌کنید برای این که مهندسی که آنکارا را ساخته است این جور نظر داده است نه آقاجان من نظر این آقایان دیگر را هم می‌خواهم من نظر عموم را می‌خواهم مگر شما جاده سوم را برای کی می‌سازید؟ اگر برای این مردم می‌سازید باید نظر اکثریت این مردم را در نظر بگیرید دو مرتبه عرض می‌کنم، آن تعریف را می‌دانید که دولت عبارت است از دستگاهی که برای حفظ حقوق افراد تشکیل شده است، اگر افراد نخواستند دولت حق ندارد بخواهد ما با خیابان‌های بیست متری، پانزده متری یا این کوچه‌هایی که شبها جرأت نمی‌کنیم بدون نورافکن راه برویم چون می‌افتیم در سوراخها، میدان ۴۰۰ هزار متری می‌خواهیم چه کنیم اما این را یک مرد اهل فن صحبت می‌کند یک نفر مجتهد یعنی مهندس ظفر یا مهندس جفرودی صحبت می‌کند، این افراد تحصیل کرده و بی‌نظر آمدند اینجا حرف زدند این افراد فنی می‌فهمند یا آن آقایی که در هامبورگ سدسازی کرده است البته او هم می‌فهمد اما به درد آنجا می‌خورد، اهل فن هست اما مملکت ما احتیاج دارد با افکار ایرانی پیش برود البته تکنیک ایشان ممکن است از موارد شاذ و نادر باشد ما حرفی نداریم اما این که عرض می‌کنم این است زیاد در مطالب خونسردی نشان ندهید، علاقمند باشید این تذکراتی که نمایندگان مردم می‌دهند به خدا، به مسلمانی، به شرافت که به نفع مملکت است و زود هم تشخیص داده می‌شود که کدام یک خدای نکرده بو می‌دهد و کدام یک بو نمی‌دهد من ندیدم از مجلس و از این گلگتبویته یک مطلب نشان‌دار بیرون بیاید ولی از شما از مطلب نشان‌دار و قانون نشان‌دار ده تا پیش آمده اما مطلب این نیست که خدای نکرده شما سوء نیت دارید، من شما را در کار اداریتان می‌شناسم پاک و منزه بودید و هستید اما عقل ده نفر بیشتر از عقل یک نفر است و فهم بیست نفر بیشتر است شما می‌گویید این موضوع مطرح نیست در حالی که در همین تبصره ۳ این ماده که خواسته‌اید تصویب بشود مگر این نیست که از میدان امجدیه ترسیمی از نقشه‌های مصوبه کمیسیون کشور که مبدا جاده سوم محسوب می‌شود تا میدان شبدر و از میدان الهیه می‌رود، به طرف شمال به عرض ۴۵ متر، این را در یک کمیسیونی مطالعه بفرمایید شما آقایان مهندسین یک سندیکایی دارید یک عده متخصص هستید از همان مدارسی بیرون آمده‌اند که این آقایی که الان گوس لمن‌الملکی می‌زند در آنجا درس خوانده و شاید شاگرد آقای مهندس فروهر بوده چرا استفاده نمی‌کند؟ اولاً تشکر می‌کنم از آقای فضائلی یا آقای سراج حجازی که تقاضای سلب فوریت از این لایحه را کردند و فوریت این مطلب را برگرداندند، وقتی مجلس به اتفاق آرا رأی داد و سلب فوریت کرد دلیل بر این است که ما می‌خواهیم خواسته‌های مردم عملی بشود حالا که این طور شده است که نمایندگان مردم با کمال صبر و شکیبایی دارند صحبت می‌کنند صرفاً به این منظور است که میل مردم عمل شود و میدان چهارصد هزار متری درست نشود ما که در این وضع هستیم و شهرداری ما در این وضعیت است چنین میدانی لازم نداریم، میدان لازم داریم اما باید ببینیم که چگونه میدانی باشد خانه‌های مردم و لانه‌های مردم را خراب نکنیم از مهندس ایرانی استفاده کنید و ببینید نظر متخصصین ایرانی آن چیزی است که به درد مردم خواهد خورد (احسنت)
رئیس- آقای وزیر کشور
وزیر کشور (دکتر جلالی)- بنده تصور کردم با عرایضی که کردم موضوع حل شده باشد برای این که تمام فرمایشاتی که جناب آقای دکتر شاهکار فرمودند در حقیقت عرایض بنده در آن مستقر بود برای این که بنده عرض کردم این لایحه می‌رود در آنجا غور می‌شود بحث می‌شود تمام مطالبی که فرمودند مورد نظر قرار می‌گیرد
و الا اینجا که بنده نمی‌توانم بگویم و فوراً متصدی و شهرساز تعیین کنم یا متصدی ساختمان و غیره اینها تمام مطالبی است بعد از این که این لایحه می‌رود به کمیسیون آقایان این مطالب را رسیدگی می‌کنند و بحث می‌شود وقتی تشخیص دادند صحیح است برمی‌گردد برای تصویب یک موضوعی فرمودید که من یک تئوری دیگری دارم نسبت به اجرای قوانین خواستم عرض کنم که این تئوری بنده نیست این مرقانون اساسی است یعنی هر یک از آقایان نمایندگان که اینجا تشریف می‌آورند و نظریاتی اظهار می‌دارند بنده نمی‌توانم فوراً آن را اجرا بکنم تشریفاتی دارد آقایان نظریاتی می‌فرمایید پیشنهاداتی می‌فرمایید به صورت لایحه آن لایحه تصویب می‌شود و بنده مطیع و مجری آن هستم ولی این که فرمودید هر نظری پشت تریبون گفته شد قابل اجرا برای بنده هست این طور نیست آن وقت خیال می‌کنم طور دیگری منظور بوده است و الا دولت مجری قوانین و مقررات است او آن مقررات چون به تصویب آقایان رسیده به عنوان نماینده ملت برای مصالح افراد و مصالح عمومی است حالا بنده با این توضیحاتی که عرض کردم استدعا می‌کنم برای این که وقت مجلس تلف نشود و زودتر بشود که این قانون در کمیسیون مطرح بشود موافقت بفرمایئد زودتر تصویب شود و در آنجا بحث می‌شود آنچه آقایان فرمودید نسبت به شهرساز و نقشه و همچنین واگذاری به مقاطعه‌کار هر چه مقررات اجازه می‌دهد خوش‌وقت می‌شوم که از اطلاعات و نظریات آقایان استفاده کنم.
رئیس- چون شور اول است پیشنهادات به کمیسیون می‌رود و آنجا بهتر می‌شود بحث کرد آقای خلعتبری بفرمایید
خلعتبری- یک قانونی بود که مجلس هجدهم تصویب کرد چون مدت‌دار بوده و بلاتکلیف بود به نظر بنده چاره‌ای نبود جزء این که به مجلس بیاید بنابر این عمل دولت از این که لایحه آورده به مجلس و تقاضای تمدید کرده به نظر بنده اشتباه نیست و صحیح است که اینجا اشتباهات تذکر داده شود خیلی جای تأسف است که کاری که باید به وسیله انجمن شهر انجام شود حالا افتاده است به دست دولت و مجلس و کمیسیون اگر از این قضیه ناراضی زیاد باشد بدون تردید متوجه دولت است است در حالی که بایستی متوجه انجمن شهر باشد تذکری که بنده می‌خواستم بدهم این بود که تذکر آقایان نمایندگان محترم را از لحاظ اهمیت قانون صحیح است و قانون را مطالعه فرموده‌اند و آن قانون این است که یک جاده تا شمیران کشیده شود و دویست متر خود جاده ۱۲۰ متر از این ۲۰۰ متر جاده است ۴۰ متر دو طرف را شهرداری حق تملک دارد بنده عرض می‌کنم که در دو طرف این جاده دویست متر یعنی هر طرفی صد متر حق اشراف از مردم مطابق قانون می‌گیرند. قانون توسعه معابر که ما داریم، اگر ملکی خراب شد و در نتیجه خرابی بر قیمتش افزوده شد آن کسی که مجاور خیابان است حق اشراف را می‌پردازد ولی این قانون در صد متر اعم از این که اشخاصی مجاور باشند یا نباشند باید حق اشراف بپردازند، حالا اگر این قانون به همین کیفیت و بدون شور کافی تصویب بشود تنیجه‌اش این می‌شود که این قانون از توی بیابان که رد می‌شود بیابان را آباد می‌کند و یک حق اشرافی مردم می‌پردازند ولی وارد الهیه که شد می‌خورد به باغ‌های مردم باغ‌هایی که از صد سال پیش به این طرف آباد بوده شمیرانی‌های بیچاره مردمی که باغ‌های کوچک دارند و به زحمت نگاه داشته‌اند و در تابستان با نهایت زحمت آب می‌دهند و دولت هم به آنها مساعدتی می‌کند و خودشان این باغ‌ها را آباد کرده‌اند خانه‌هایی که مردم ساخته‌اند، اگر این خانه در حدود دویست متر واقع شود که خراب می‌شود و شهرداری تملک می‌کند و اگر خارج شد آن وقت تا صد متر باید حق اشراف بدهد و دهاتی بیچاره در خانه‌اش نشسته و باید حق اشراف بدهد پس مردم حق دارند وحشت داشته باشند از قوانینی که می‌گذرد و عادلانه نیست و برای زندگیشان ایجاد زحمت می‌کند بنابر این این قانون از این حیث باید حتماً مورد رسیدگی واقع بشود (صحیح است) مطلبی که بنده می‌خواستم عرض کنم این است که ما همیشه پنجاه سال جلو هستیم یعنی پنجاه سال جلو فکر می‌کنیم و فکری را که حالا می‌کنیم فکرهایی است که تطبیق با زمان ما می‌کند بعد از جنگ در امریکا از شهرهای بزرک عده زیادی از مردم خارج شدند رفتند به مناطق خارج از شهر و دیگر فکر شهر بزرگ در شهرهای بزرگ از بین رفت برای این که مردم از دود و بخار راحت بشوند حرارت کمتر هوای بهتر خانه‌های ارزان‌تر مال‌الاجاره کمتر بدهند بنده چند ماه پیش خواندم که شهرداری نیویورک و شیکاگو دارند تمهید مقدماتی می‌کنند عوارض را تقلیل می‌دهند، پارکها و باغ‌هایی برای مردم ایجاد می‌کنند که مردمی که از شهرهای بزرگ خارج شده‌اند برگردند به شهرها ما تازه آمده‌ایم به فکر افتاده‌ایم که شهرهای بزرگ بسازیم این تهرانی که اینقدر بزرگ شده و تا این اندازه‌اش تمام مملکت را خراب کرده می‌خواهیم ده برابرش بکنیم که ده برابر ولایات ایران خراب بشود (صحیح است) و البته از لحاظ اقتصادی دارم عرض می‌کنم از یک طرف می‌گوییم که قیمت زمین و معاملات زمین تمام کارهای اقتصادی را فلج کرده است و کسی نمی‌رود برای کار دیگری پول خرج کند چون یک متر زمین می‌خرد بعد از یک سال به ده برابر می‌فروشد، مگر احمق است برود کارخانه درست کند و به جنگ مأمورین مالیه و ژاندارمری و این و آن بیفتد مردم احمق نیستند بنابر این از آن طرف نقشه‌هایی می‌کشیم و کارهایی می‌کنیم که قیمت زمین را زیاد می‌کند و بررسی زمین درست می‌کند، این دو سیاست با هم تضاد دارد ما هم نمی‌دانیم که چطور باید این تضاد را حل کنیم، این تذکرات را باید داد از لحاظ اقتصاد مملکت، آقایان سی سال پیش مرحوم کریم آقاخان بوذرجمهری رئیس شهرداری بود و اطلاعاتی هم نداشت اما شما یک فکری بکنید ببینید چقدر مطابق روز و احتیاج مردم فکر می‌کرد، بیچاره نمی‌دانست که اتومبیل اینقدر زیاد می‌شود که خیابان برق را پنجاه متر بکند اما یک فکر می‌کرد اینجا شهردارهایی که بعد از شهریور آمدند، آقایان سرتیپ صفاری و ابتهاج می‌دانند که چه کرده است، آنها نمی‌دانستند که تهران احتیاج به یک شهر جدیدی دارد ولی هیچ از این قوانین نگذراندند آمدند گفتند که ما یک شهر جدیدی را در نظر می‌گیریم این خیابان شاهرضا و تخت جمشید و بهجت‌آباد و ویلا را نه یک شاهی از مردم گرفتند و نه به کار کسی کار داشتند نشستند با چند نفر مهندس ایرانی مهندس فردوس بود با یکی دو نفر دیگر نشستند و تمام شهر را در نظر گرفتند این که می‌بینید تمام خیابان‌های شمال شهر نقشه دارد این نقشه را اینها کشیدند، این خیابان تخت جمشید اول ۴۰ متر بود نقشه اولیه‌اش ۴۰ متر بود بیابان بیابان بود بعد شهرداری آمد از هر طرف ۵ مترش را کم کرد شد ۳۰ متر و حالا تمام اسناد مالکیتی که مردم در شمال و جنوب خیابان دارند همه‌اش ۵ متر حاشیه دارد ببینید چقدر خوب فکر کردند سرلشگر کریم آقا این خیابان شاهرضا را فکر کرد و آقایان ابتهاج و سرتیپ صفاری چقدر خوب فکر کردند خیابان دانشگاه و فلکه‌ها و خیابان کرج را فکر کردند، دیدند تهران احتیاج به یک نقشه‌ای دارد نقشه را ترسیم کردند گفتند هر کس خانه‌ای می‌سازد باید روی این نقشه باشد در خیابان شاهرضا، تخت جمشید، و ویلا تمام این خیابانها بروید می‌بینید خانه‌ها در جای خودش ساخته شد یک خانه هم خراب نشد و یک کلنگ زده نشد، برای این که شهردار تهران فکر کرد که شهر تهران قسمت بالا احتیاج به یک شهر جدید دارد حالا اگر وسیله نقلیه زیاد شد، عرض خیابان باید زیاد باشد یک چیز دیگری است و مسئله‌ای است که آن روز بیشتر از این نمی‌شد پیش‌بینی کرد اما تا امروز باید فکرمان لااقل به قدر آن روز آنها باشد بنده مهندس نیستم ولی آدم نباید شاعر باشد تا شعر خوب را بفهمد موسیقی خوب را آدمی که موسیقی هم نداند می‌تواند بفهمد ذوق هم دخالت دارد. بنده می‌خواهم بگویم این جاده سوم برای کجا است برای تهران است یا برای شمیران جواب اول برای تهران خوب آقا اگر جاده سوم قرار شد که اضافه بشود این اتومبیل‌هایی که از آن عبور می‌کنند باید به کجا بیاید باید بیاید شهر تهران پس شهر تهران را باید قبلاً یک فکری بکنید شهر تهران خیابان ۵ مترش را ده متر بکنید که درد را دوا نمی‌کند مسکو چکار کرد، شهرهای دیگر اروپا چکار کردند این شهر تهران مترو و واگن برقی می‌خواهد این جمعیت را باید با وسایل برد زیر زمین و آورد بالا و باید این وسایل را ایجاد کرد و باید دید در سایر نقاط چه عملی کردند، باید مترو درست کرد این وسایل می‌خواهد الان در آلمان غربی پولشان زیاد است دلار و طلا دارند می‌گیرند که در ممالک خرج بکنند آنها را بیاورید یک امتیاز حق استفاده ۲۰ ساله بدهید که مترو را درست کنند و الا این شهر تهران که روز به روز جمعیتش زیادتر می‌شود و بدتر خواهد شد و این خیابان برای تهران دردی را دوا نمی‌کند حالا بگوییم که این خیابان برای شمیران است اگر برای شمیران نمی‌خواهید این همه خرج چرا می‌کنید این دو خیابان موجود را دو خیابان شرقی و غربی اضافه بکنید و عرض خیابان‌های فعلی را هم هر طرف ۵ متر یا ۱۰ متر اضافه بکنید یا یک خیابان ۱۰ متر و خیابان دیگر ۲۰ متر عبور و مرور شمیران و تهران آسان خواهد شد و برای تهران آینده اگر می‌خواهیم راهش این است که برویم از این ابتدای خیابان عباس‌آباد که جاده سوم می‌خواهد تأسیس شود تا شمیران که می‌خواهد وارد شود مثل زمان سرلشگر کریم آقاخان خدا بیامرز یک نقشه درست کنید که معلوم بشود ۸ خیابان شرقی و غربی دارد و چند خیابان شمال و جنوبی این نقشه را مطالعه کنید و پیاده کنید آن وقت این را معین کنید چهار خیابان شرقی و غربی یکی جاده سوم و یکی غربی و یکی شرقی نه حق اشراف بگیرید و نه مردم را برای جاده سوم بین تهران و شمیران زحمت بدهید. بنده عرض می‌کنم پیش از آن که به این کار دست بزنید و یک جاده تهران و شمیران درست کنید یک مهندسی بیاورید نقشه‌اش را تهیه کنید همین طور که در زمان سرلشگر کریم آقا برای شاهرضا و تخت جمشید درست کرد نه حق اشراف گرفتند و نه مردم را ناراضی کردند گفتند این خیابان‌های ما است هر کسی می‌خواهد خانه بسازد با رعایت این حدود بسازد بنده خودم وکیل عدلیه بودم برای ده دوازده تا از دعواهای مردم، تا معلوم شود هر کس می‌آید زمین بخرد روی آن نقشه خواهید بود پس بنده عرض می‌کنم که از این آقایان مهندسینی که اینجا هستند از ده تا مهندس خارج هم تقاضا بکنید بیایند و رسیدگی بکنند و ببینند کجایش غلط است آقا شهر می‌خواهید درست کنید، یک خیابان درست نمی‌شود باید
نقشه داشته باشد ده تا دوازده تا خیابان درست بکنید نقشه‌اش را هم بگذارید آنجا بعد مردم بگویید آن را رعایت کنند این که هی می‌گویید جاده سوم اگر برای عبور مرور است که ده متر بیشتر عرضش باشد، این است که بنده این مسائل را ناچار بودم تذکر بدهم که در صورت‌مجلس باشد و روزی در بیاورند و در مجلس خوانده شود و آن وقت معلوم می‌شود که ما گفتیم که تهران یک نقشه لازم دارد اگر آن نقشه درست شد آن وقت به مردم بگویید که چطور بسازند اگر بنده مهندس نیستم و نتوانسته‌ام که مطالب را طبق اصول فنی بگویم معذرت می‌خواهم ولی امیدوارم به این عرایض تربیب اثر بدهند (احسنت)
رئیس- آقای وزیر کشور
وزیر کشور- بنده برای این که وقت مجلس را تضییع نکرده باشم بعضی مطالب را عرض نمی‌کنم ولی چون آقایان مطرح می‌فرمایند مجبورم که توضیح بدهم نسبت به فرمایش جناب آقای خلعتبری تمام این اقداماتی که فرمودید شده برای تهران بزرگ یعنی آن قسمت‌هایی که الان وابسته به تهران است یا بعدها جزء تهران خواهد شد برای همه اینها نقشه‌ای تنظیم شده است و در کمیسیون هم بنده آن نقشه اصلی را حضور آقایان خواهم آورد که ملاحظه بفرمایند برای این که همان طوری که فرمودید با یک جاده شهرسازی نمی‌شود کرد و تا یک اصول کلی و یک نقشه اساسی نباشد نمی‌شود یک خیابان را ملاک عمل قرار داد و در لایحه امور شهرداری‌ها هم برای تهران بزرگ و آن محله‌هایی که وابسته به تهران است و به مرور وصل به تهران خواهد شد یکی یکی حدودش معین است و به صورت ناحیه درآمده این نواحی فعلاً شهرداری مستقل خواهد داشت ولی وقتی که وصل شدند و متصل شدند البته در آیندة دورتر آن وقت یکی از نواحی شهر خواهد شد و برای این که کار ما اساسی داشته باشد یک نقشه تهران بزرگ ترسیم شده است و برای هر یک از این نواحی خیابان‌هایی در مدنظر گرفته شده و حالا برای این که آقایان مطلع شوند عرض می‌کنم جز جاده سوم در این نقشه تهران بزرگ جاده چهارم و جاده پنجم هم کشیده خواهد شد ولی البته به مرور پس از این که سنواتی بگذرد و احتیاجی باشد که این خیابانها کشیده شود و همین طور خیابان‌های شرقی و غربی که اینها را به هم متصل کند بنده در کمیسیون نقشه تهران بزرگ را هم به عرض آقایان خواهم رسانید و فعلاً راجع به این لایحه هر نظری که آقایان دارید بنده نمی‌دانم که چه توضیح بیشتری باید عرض کنم آن قسمتی که نسبت به مترو توضیح فرمودید تصادفاً در ضمن بحث‌هایی که می‌شد راجع به سد لار بود و صحبتی بود از لوله‌کشی تهران بحث شد که تهران اگر بعدها بخواهد یک لوله‌کشی اساسی داشته باشد و بعد فاضلاب و لوله‌های بزرگ عبور بکند، باید الان تصمیم بگیرند که بعدها وسیله نقلیه آینده‌اش چه خواهد بود آیا وسیله نقلیه فقط منحصر به اتوبوس و اتومبیل خواهد بود یا این که ترن زیرزمینی داشته باشیم چون اگر تصمیم قطعی اتخاذ نشود و تهران بعدها احتیاج به ترن زیرزمینی داشته باشد باید از هم‌اکنون فکر کرد برای این که وقتی شما بخواهید کانال بکنید آن وقت نمی‌شود خراب بکنید در آن قسمت هم البته اینها فکرهایی است که باید بشود ولی به این فوری و فوتی هم از لحاظ اعتبارات هم از لحاظ محظورات شهرداری نمی‌شود ولی در نظر است که یک نفر را هم مأمور این کار بکنیم که این را هم مطالعه بکند (پرفسور اعلم- آلمانی نباشد) نخیر فرانسوی است و این را هم آقایان تصور نفرمایند که بنده تعصبی نسبت به این امر دارم برای من ممالک دیگر علی‌السویه است فقط منظور این است که منخصصینی که می‌آیند وارد و صالح باشند و انشاءالله بتوانیم در سنوات آتیه ایرانی برای این کار تعیین کنیم و در این قسمت هم روشن بشود و ببینیم که به چه طریق می‌شود که این نقشه‌ها را اجرا کرد و دیگر من تصور می‌کنم بحث به اندازه کافی در این باره شده است اگر آقایان لطف بکنند این لایحه را تصویب بفرمایند و برود به کمیسیون که زودتر این کار بشود در کار ما تسریع به عمل خواهد آمد.
رئیس- پیشنهادی در کفایت مذاکرات رسیده که قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی کفایت مذاکرات را پیشنهاد می‌نمایم.
اردلان
رئیس- توضیح می‌فرمایید بفرمایید
اردلان- به نظر بنده اتفاق نظر نمایندگان در این است که در این پیشنهاد تجدیدنظر بشود هم از حیث خط سیر جاده و هم از حیث عرض (یک نفر از نمایندگان- از همه حیث) و مخصوصاً قسمتی که در اینجا ذکر شده است می‌نویسد به قیمت ۱۳۳۴ در صورتی که از ۱۳۳۴ دو سال است گذشته و ۳ سال بعد هم مدت دارد ملاحظه بفرمایید ملک کسی را ۵ سال بعد بخرند به قیمت ۵ سال پیش آن وقت آن چطور می‌تواند جای دیگر برای خودش تهیه کند؟ این یک چیزی است برخلاف حق و انصاف و منطق، همین طور حاشیه قرار دادن ما نمی‌توانیم یک جاده‌ای را در یک صحرایی ایجاد بکنیم و شهرداری خرج زیادی بکند و البته کسانی که یک میلیون متر ۵۰۰ هزار متر ۱۰۰ هزار متر دارند و استفاده می‌کنند باید شهرداری را تقویت بکنند در این باب، اما در یک شهری که از یک جای آبادی بخواهیم جاده احداث بکنیم نباید ملک آقا را به زور گرفت و بعد گفت که به هر قیمت که بخواهم و به هر که دلم بخواهد می‌فروشم آیا یک همچو کاری را می‌شود کرد؟ به نظر بنده برخلاف انصاف است بنده چون کفایت مذاکرات را پیشنهاد کرده‌ام نمی‌خواهم وارد اصل موضوع بشوم عرض کنم صحبت هم شد آقایان نظریات بسیار مفیدی به مجلس شورای ملی دادند همین آقایانی که صحبت فرمودند آقایان نمایندگان را متوجه معایب این پیشنهاد کردند البته جناب آقای وزیر کشور هم نظر خاصی که ندارد که خیابان همچو برود یا همچو نرود چون نه ملکی دارند نه زمینی بنابر این آقایان موافقت کنند که پیشنهادات قرائت بشود و به کمیسیون برود و کمیسیون یک چیز کاملی را به مجلس شورای ملی بیاورد.
رئیس- آقای مهندس هدایت مخالفید؟
مهندس هدایت- موافقم
رئیس- مخالفی ندارد رأی گرفته می‌شود نسبت به کفایت مذاکرات آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد رأی گرفته می‌شود به ورود در مواد آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد یک صحبتی آقای دکتر شاهکار کردند و هم آقای اردلان تذکر دادند اصلاً همچو اختیاری به شهرداری مطابق قانون توسعه معابر داده نشده ماده دوم قانون توسعه معابر قرائت می‌شود ملاحظه بفرمایید که شهرداری نمی‌تواند بیشتر از احتیاجش برای معابر یا میدان بگیرد مگر قانون جدیدی بیاورد.
(ماده دوم به شرح زیر قرائت شد)
ماده دوم- شهرداری مکلف است نقشه مشروح میدان یا برزن یا خیابان یا کوی را تا حدی که طبق ماده ۱ مورد احتیاج شهر باشد تهیه کرده و مقدار هر متری که از هر خانه یا مستغل یا زمین مشجر یا مزروع یا بیاض جزء شارع یا میدان خواهد شد تعیین و ارزیابی نموده پس از تصویب انجمن شهرداری و فرمانداری محل به وزارت کشور فرستاده و وزارت کشور در صورت تصویب آن را برای اجرا به شهرداری می‌فرستد شهرداری با تعیین موقع اجرای نقشه که اقلاً سه ماه پس از انتشار آگهی یا اخطار کتبی خواهد بود به وسیلة آگهی یا اخطار کتبی به مالکین یا نمایندگان قانونی آنها و یا متولیان و متصدیان موقوفه اطلاع می‌دهد و در مواقع ضرورت و فوریت انجمن شهرداری با تصویب وزارت کشور می‌تواند مدت سه ماه را به اقتضای موقع و محل تقلیل دهد.
رئیس- بنابر این ملاحظه می‌فرمایید شهرداری جز برای احتیاج خودش یا شارع یا میدان دیگر حق اضافه ندارد و این که در اینجا صحبت شد که ۱۵ متر اضافه بگیرد، در این قانون این حق داده نشده است. ماده اول مطرح است آقای مهندس هدایت بفرمایید.
مهندس هدایت- بنده تصدیق می‌کنم که اینجا وظیفه جناب آقای دکتر جلالی خیلی سخت است برای این که خود حضرتعالی می‌دانید قبل از این که جنابعالی وزیر بشوید و بنده وکیل بشوم خیلی به جنابعالی ارادت داشتم و حالا هم دارم منتهی جنابعالی باید از یک دستگاهی دفاع بکنید که این دستگاه محکوم است و خیلی هم متأسفم که جنابعالی باید دفاع بکنید حالا انجمن شهر متأسفانه نیست و جنابعالی قائم‌مقام انجمن شهر هستید و اینجا به عنوان وزیر باید از شهرداری تهران دفاع بفرمایید و این کار بسیار مشکلی است بنده تصدیق می‌کنم خیلی هم ناراحت کننده هست چون بعضی اوقات ممکن است مطالبی بفرمایید که اصلاً عقیده‌تان نیست بنده چیزهای عجیب و غریبی می‌شنوم چیزهای خیلی عجیب و غریب دیشب در روزنامه خواندم که صاحبان سینماها می‌خواهند اعتصاب بکنند بعد شرحی نوشته بود که چون شهرداری تمکین نکرده است به تصویب‌نامه هیئت دولت بنابر این صاحبان سینما می‌خواهند اعتصاب بکنند ملاحظه بفرمایید این گل آخری است که شهرداری تهران سر وزارت کشور و هیئت دولت زده است آقا در شهرداری تهران مگر این شهردار تابع شما نیست؟ این را از کجا آوردید؟ این سرخود کار می‌کند یا تابع شما است؟ انجمن شهر که ندارید شما قائم‌مقام انجمن شهر هستید در هیئت دولت تصویب‌نامه صادر می‌کنید و شهرداری اجرا نمی‌کند این مطلب خیلی مهم است عرض کنم که علت این که آقایان علاقمند هستند و بحث می‌کنند روی گرفتاری‌هایی است که این شهرداری هر روز برای مردم تهران و دولت خود شما فراهم کرده است بنده مثال‌های عدیده دارم که این آقای شهردار شما حرف شما را گوش نمی‌دهد خیلی معذرت می‌خواهم استدعا می‌کنم توجه بفرمایید در تهران تصمیم گرفته‌اند کار اسفالت تهران را واگذار کنند به یک شخصی شش ماه پیش به دستش ابلاغ دادند که برود کار کند رفته خیابان بوذرجمهری را ۵ متر کنده می‌دانید که چقدر پولش می‌شود؟ (پرفسور اعلم- خدا پدرش را بیامرزد که ۱۵ متر نکنده) استدعا می‌کنم توجه بفرمایید خیلی مهم است بعد مناقصه گذاشت که عمل غیر قانونی خودش را قانونی بکند ولی برای این که این شخص موصوف برنده شود شرایط مناقصه را به قدری مشکل کرده است که فقط آن شخص برنده بشود و آن شخص برنده هم شد با چه قیمت سه برابر قیمت (صحیح است) شما آقای وزیر کشور که مسئول شهرداری هستید شما که امروز دفترتان تشریف می‌برید قیمت‌هایی که در این مناقصه برنده شده‌اند بخواهید آن وقت
ببینید چه می‌کنند و چه چپاولی می‌کنند (صحیح است) این حرف‌هایی که ما اینجا می‌زنیم خدا شاهد است نظر خصوصی نیست ما می‌بینیم پول این مردم را برای خودشیرینی دارند به هدر می‌دهند ۳۰ میلیون تومان پول این مردم را شهرداری کجا پول دارد که ۳۰ میلیون تومان خرج شش سال را دو ساله بکند؟ بعد آقای وزیر پست و تلگراف هم هی می‌آید کابل می‌کشد آقای سرتیپ آجودانی هم پشت سرش کابل برق می‌کشد استدعا می‌کنم توجه فرمایید این کارخانه ۵۰ هزار کیلو واتی که اینجا گذاشته‌اید هنوز ترانسفورماتورهایش در تهران نصب نشده هنوز کابل‌کشی نشده ملاحظه کنید عدم هماهنگی دستگاه‌ها را ببینید هنوز وزارت پست و تلگراف و تلفن به مردم تلفن نداده است هنوز در تمام خیابان‌های تهران باید اسفالت‌های تهران کنده بشود و کابل‌کشی برق ۵۰ هزار کیلو واتی بکند و کابل‌کشی تلفن‌های تهران بشود آن وقت این آقا می‌خواهد برای خودشیرینی یا هر چه اسمش را بگذارید اسفالت تهران را دو سال بکند قرض بکند از کی؟ از مقاطعه‌کار مگر دستش چلاق است برود از بانک ملی با صدی چهار قرض بکند چرا می‌رود از مقاطعه‌کار قرض می‌کند با صدی ۲۴؟ اینها یک مطالبی است که ما باید اینجا بگوییم اینجا یک مقدمه‌ای در این گزارش نوشته شده که خیلی انترسان است این مقدمه را استدعا می‌کنم توجه بفرمایید کمیسیون کشور همین طور تأمین رفاه و آسایش خاطر مالکین اراضی مسیر و حوالی جاده مزبور وجود نقشه قطعی را قبل از رسیدگی و تصویب این لایحه ضرروی دانست پس از این که آمادگی نقشه قطعی از طرف وزارت کشور اعلام گردید کمیسیون در چند جلسه با حضور آقایان وزیر کشور و شهردار تهران لایحه مزبور را با نقشه ترسیمی مورد رسیدگی قرار داد و پس از این که غیر قابل تغییر بودن نقشه مسلم گردید در جلسه مورخه ۱۲/۱۰/۳۶ به امضای آقایان اعضا حاضر در جلسه کمیسیون رسید آن نقشه‌ای که آقایان تصویب فرمودید دسته گل جدیدی است آن وقت آمده‌اند امضا هم از اعضای کمیسیون کشور گرفته‌اند برای این که بگویند خودتان کرده‌اید همین طور که آقای وزیر کشور فرمودند مسئولیت این امر به عهده دولت است پای آقایان وکلا را چرا میان می‌کشید (بیات ماکو- به وکلا چه مربوط است؟) به وکلا آقا مربوط نیست شما می‌آیید چهار تا امضا می‌گیرید بعد می‌گویید که دخالت نداریم و هر کار که دلتان می‌خواهد می‌کنید ۲۰۰ میلیون تومان حداقل خرج این جاده است آقای شهردار تهران ۲۰۰ میلیون تومان را از کجا می‌خواهد بیاورد اگر ایشان خیلی شهردار خوبی هستند همان طور که آقای دکتر شاهکار فرمودند چهار تا ماشین مزبله جمع کن بیاورد که وضع اسف‌آور شهر تهران این طور نباشد پیاده‌روها را اسفالت بکند، در بدترین فصل و نامساعدترین فصل تمام پیاده‌روها را همچو کثیف اسفالت کردند یعنی یک قیر ماست مالی کشیدند ما که فهمیدیم و می‌بینیم خدا شاهد است گریه‌مان می‌گیرد، خدا شاهد است پول این مملکت را تلف می‌کنند، نفله می‌کنند روی این اسفالت چهار تا کلنگ زدند که برخلاف اصول فنی است من به شهادت می‌گیرم تمام مهندسینی را که در این مجلس هستند، و یک قشر نازکی کشیدند و قیمت اسفالت زیر را هم دو مرتبه گرفتند و خوردند آقا این وضع شهرداری است در این دکان را ببندید، تخته کنید، یک کسی که وارد نیست تمام دزدهایی را که از شهرداری بیرون کرده بودند دو مرتبه آوردند سر پست‌ها (صحیح است) آقا این معنی ندارد چون یک دولت دیگر کرده، دولت بعد بیاید برخلاف او عمل بکند این صحیح نیست ایشان آدمی نیست که بن سانس داشته باشد و اختیارش هم دست اشخاصی است که مار خورده‌اند واقعی شده‌اند آن وقت می‌خواهند جاده سوم بسازند جاده سوم می‌خواهیم چکار؟ اتومبیل‌ها یک قدری یواش بروند اول برق و کثافت تهران را درست کنید خیابان‌های تهران را ۵ متر ۵ متر نکنید تشریف ببرید خیابان بوذرجومهری ببینید چه کرده‌اند، متری ۳ هزار تومان می‌دهند این پول این مملکت است، پول این مردم بدبخت است که عوارض می‌دهند و وضعشان این طور است آن وقت این پول را این طور به هدر می‌دهند یک دلسوز فهمیده می‌خواهد، خدای من شاهد است که همه این کارها را اصلاح بکند خدای من شاهد است از روی نهایت تأثر من این مطالب را می‌گویم برای این که هر روز به چشم خودم می‌بینم غرض و مرضی ندارم به این وزیر هم تذکر می‌دهم به وزیر کشور تذکر دادم ابلاغ صادر کردند گوش نمی‌دهند شما که فرماندار بروجرد را رفتید عوض کردید یک روز هم تشریف ببرید شهرداری یک ابلاغ هم دست ایشان بدهید.
پرفسور اعلم- او اصلاً گوش به ابلاغ ایشان نمی‌دهد
رئیس- آقای مخبر کمیسیون بفرمایید
مخبر کمیسیون کشور (سعید مهدوی)- متأسفانه لایحه جاده سوم در موقعی در مجلس مطرح شده است که آقایان روی احساسات نسبت به شهرداری انتقاداتی دارند و بنده در آن مداخله نمی‌کنم بنده در آن جلسه هم عرض کردم خوب از نقطه نظر مخبری کمیسیون کشور بنده باید جنبه دفاعی پیش بگیرم اما مطلبی که وارد است تعصب نباید به خرج داد در افواه مردم هم چون مطلبی که آقای مهندس هدایت راجع به اسفالت فرمودند افتاده و خیلی بیش از این که آقا فرمودند تنقیدات می‌شود البته باید برای افکار عمومی روشن بشود که این مطالبی که می‌گویند تا چه اندازه صحیح است ولی مطلبی که راجع به مقدمه لایحه آقای مهندس هدایت فرمودند باید در نظر داشته باشند که این قانون جاده سوم قانونی است که گذشته و اجازه داده شد به دولت و شهرداری که این جاده را احداث بکنند راجع به نقشه هم که از کمیسیون کشور امضا گرفتند امضا نگرفتند، بلکه خود آقایان امضا کردند روی این اصل که مجلس بالاتفاق روی این قانون اظهارن ظر کرد و اظهار تمایل کرد چون در مجلس گفته شد این نقشه قطعی نبوده و هر روز این نقشه را تغییر می‌دادند مردم ساکن کنار این نقشه هیچ گونه تأمین نداشتند امروز می‌گفتند که به تو پروانه می‌دهیم و بعد روی نظریه‌ای پروانه می‌دادند و بعد سه روز دیگر باز روی نظریات دیگری تغییر داده می‌شد و بعد خانة ایشان می‌افتد توی جاده و می‌گفتند که پروانه نمی‌دهیم این نظریه را در کمیسیون کشور گرفتند که آقا تا شهرداری نقشه قطعی به کمیسیون کشور تسلیم نکند رسیدگی به این لایحه نمی‌شود و اساساً به عقیده بنده در موقع طرح خود قانون بایستی همان موقع این قسمت تعیین می‌شد و معلوم می‌شد که نتوانند تغییر بدهند و انحراف پیدا نمی‌کرد تا ناراحتی برای مردم پیدا نمی‌شد این بود که ماموریت که مجلس داد آقایان اصرار کردند در این قسمت و حتی در آن موقع هم شهرداری نقشه واقعی نداشت می‌گفت تمدید بکنید من بروم نقشه را بکشم ما گفتیم که تا این موقع هر کاری کردی اقلاً نقشه‌ای می‌باید می‌کشیدی و حالا که نکردی کمیسیون منتظر می‌شود که شما نقشه قطعی را به کمیسیون بیاورید و بنده عرض می‌کنم که کمیسیون کشور و هیچ گونه دخالتی در تنظیم این نقشه که از کجا عبور بکند نداشته است و هیچ نوع دخالتی در ترسیم این نقشه اعمال نکرده است و نبایستی هم اعمال می‌کرد برای این که صلاحیت نمی‌داشت مگر این که به کمیسیون کشور مأموریت بدهد که نظر بدهد که این جاده از اینجا برود یا از آنجا چون مأموریت نبود به کمیسیون کشور هم مربوط نبود و این وظیفه شهرداری است این را خواستم توضیح بدهم که این سوء تفاهم مرتفع بشود که کمیسیون کشور مجلس ارتباط مستقیمی با احداث نقشه ندارد و اگر نقشه را ما گفتیم که بیاورند برای این بود که تکلیف مردم معین بشود این بود توضیحاتی که برای روشن شدن آقایان لازم بود عرض کنم.
۹- تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
رئیس- چند نفر از آقایان اجازه صحبت خواسته‌اند که محفوظ می‌ماند برای جلسه بعد جلسه را ختم می‌کنیم، جلسه آینده روز پنجشنبه خواهد بود
(مجلس ۴۰ دقیقه بعد از ظهر ختم گردید).
رئیس مجلس شورای ملی- رضا حکمت