مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۵ اسفند ۱۳۳۴ نشست ۲۱۶
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری هجدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره
شنبه ماه ۱۳۳۴
سال یازدهم
شماره مسلسل
دوره هجدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره۱۸
جلسه: ۲۱۶
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز ۳ شنبه ۱۵ اسفندماه ۱۳۳۴
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت‌مجلس.
۲- بیانات قبل از دستور- آقایان: عمیدی نوری- حائری‌زاده- شوشتری- خلعتبری
۳- اخذ رأی و تصویب لایحه تمدید مدت خدمت افسری وظیفه.
۴- طرح وتصویب لایحه آمار و سرشماری.
۵- تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه.
مجلس یک ساعت و چهل و پنج دقیقه پیش از ظهر به ریاست آقای اردلان (نایب‌رئیس) تشکیل گردید.
۱- تصویب صورت‌مجلس.
نایب‌رئیس- اسامی غایبین جلسه قبل قرائت می‌شود:
(به شرح زیر قرائت شد):
غایبین بااجازه- آقایان: خزیمه‌علم، دکتر جزایری، امیدسالار، صارمی، توماج، رضایی، پیراسته، دکتر پیرنیا، مهندس ظفر، سرمد، عبدالرحمن فرامرزی، ثقةالاسلامی، صادق بوشهری، صدقی، موسوی، محمودی، خرازی، احمد صفایی، محمود افشار، سعیدی، شادمان، بزرگ ابراهیمی، دکتر سعید حکمت، اسفندیاری، سالار بهزادی، کی‌نژاد، سهرابیان، قراگزلو، اورنگ، امامی خویی، جلیل‌وند، میراشرافی.
غایبین بی‌اجازه- آقایان: قوامی، اریه، مهندس شاهرخ‌شاهی، برومند، دکتر شاهکار، تیمورتاش، قرشی، پناهی، قنات‌آبادی، یدالله ابراهیمی، کاشانیان، زنگنه.
دیرآمدگان و زودرفته‌گان بااجازه- آقایان: عرب‌شیبانی، دولت‌آبادی، ارباب، خاک‌باز، عاملی، مسعودی، پورسرتیپ، سلطانی، حائری‌زاده، شوشتری، نراقی، صراف‌زاده، بهادری، رضا افشار.
دیرآمدگان و زودرفته‌گان بی‌اجازه- آقایان: مهندس جفرودی، تجدد، دکتر حمزوی.
غایبین در رأی- آقایان: نقابت، حشمتی، معین‌زاده، امیرتیمور کلالی، تجدد، دکتر حمید، داراب.
نایب‌رئیس- در صورت‌مجلس اعتراضی نیست؟ (اظهاری نشد) صورت‌مجلس تصویب شد نطق قبل از دستور شروع می‌شود آقای عمیدی‌نوری بفرمایید (عده‌ای از نمایندگان- دستور، دستور) تأمل کنید آقای عمیدی‌نوری، آقای بهبهانی.
بهبهانی- یک شکایتی است از اهالی شهر تهران راجع به برق که در سابق از برق امین‌الضرب استفاده می‌کردند و حالا خاموش شده و می‌خواهند از برق‌های اختصاصی استفاده کنند تقدیم می‌کنم. (عده‌ای از نمایندگان- دستور، دستور).
۲- بیانات قبل از دستور آقایان: عمیدی‌نوری، حائری‌زاده، شوشتری، خلعتبری.
نایب‌رئیس- عده برای رأی کافی نیست به محض این‌که وارد دستور شدیم باید رأی گرفت. ضمناً اجازه بدهید بنده تذکری بدهم به آقایان که از امروز نظامنامه جدید اجرا می‌شود آقایانی که اول وقت تشریف نیاورند جریمه خواهند شد و اگر جلسه اکثریت پیدا نکند بعد از یک ربع تنفس داده می‌شود و آن روز هم تمام روز جریمه خواهند شد. حالا بفرمایید.
عمیدی‌نوری- عرایضی که بنده داشتم خیلی مختصر بود، دو تذکر کوچک بود و آن هم بعد از این‌که با اجازه مجلس شورای ملی هیئت پارلمانی به عراق مسافرت کرد در آنجا که با ایرانی‌های مقیم عراق تماس گرفتیم بی‌اندازه خوش‌وقت شده بودند از این توجه مجلس شورای ملی که برای اولین دفعه یک هیئتی از مجلس به آنجا رفته است بعضی‌های‌شان که یک نگرانی‌هایی که از نظر وضع‌شان داشتند به عرض هیئت پارلمانی رساندند که بنده مقتضی می‌دانم که به سمع نمایندگان محترم برسانم و استفاده کنم از حضور دو نفر از وزرای محترم و تمنّا کنم توجه بفرمایند، جناب آقای فروهر چون این موضوع مورد ابتلای ایرانی‌های مقیم عراق است و دست‌هایشان کوتاه است از مرکز آنجا خدمت‌شان رسیدیم به وسیله ما خواستند به اطلاع دولت و مجلس شورای ملی رسانده باشند و آن این است که بیش از چهارصد پانصد هزار نفر از اتباع دولت ایران در عراق مقیم هستند و اغلب‌شان هم مردمان فعال و مطلعی هستند که باعث حفظ حیثیت ملت ایران می‌باشند مخصوصاً در شهرهای کربلا و نجف و کاظمین می‌شود گفت این شهرها محیطش یک محیطی است که محیط ایران است یعنی اکثریت‌شان ایرانی هستند ولی با کمال تأسف اغلب اتفاق می‌افتد که اینها ناچار شده و می‌شوند که ترک تابعیت کنند و بروند تبعه عراق بشوند و این باعث نگرانی است برای ما مخصوصاً با علاقه زیادی که ملت ایران به مشاهد متبرکه در کشور عراق دارد علتش را جستجو کردیم معلوم شد با وجود این‌که ما با کشور عراق هم‌پیمان هستیم و پیمان عراق علایق و دوستی و وداد و صمیمیت دو کشور را تحکیم کرده مع‌هذا افراد ایرانی که در خاک عراق حق تملک یک خانه را ندارند حتی حق تملک محل کسب ندارند، حالا آقایان ملاحظه بفرمایید و خودتان را بگذارید جای آنها که در کشور عراق زندگی می‌کنند اگر ایرانی بودید و هستید و در آنجا زندگی می‌کردید و حق نداشتید که در آنجا یک خانه برای سکونت داشته باشید مجبور می‌شدید برای اعاشه و امرار معاش‌تان ترک تابعیت بکنید و این خیلی جای تأسف است. ما اینجا تحقیق کردیم جناب آقای نخعی سفیرکبیر ایران هم کمال علاقه را به این موضوع دارند و گزارش‌هایی هم به دولت داده‌اند. تمنّا می‌کنم جناب آقای وزیرکشور توجه بکنند به این مطلبی که سفیر کبیر ایران در آنجا گفته است که ما گزارش دادیم که چهارصد پانصد هزار نفر از اتباع ایران در خاک عراق هستند و چون حق تملک یک خانه ندارند مجبور می‌شوند که ترک تابعیت بکنند وقتی که تحقیق شد معلوم شد همین مطالب را یکی از نمایندگان مجلس شورای ملی عراق هم در پشت تریبون گفت که با وجودی که بین ایران و عراق با پیمان بغداد اتحاد و صمیمیت هست چرا دولت ایران برای اتباع عراق در کشور خودش حق تملک یک خانه را قائل نیست که ما قائل شویم. بعدها متوجه شدیم این یک اشتباهی در دستگاه ما است و دولت باید توجه کند چون اتباع عراق در ایران بیشتر از چهارصد پانصد نفر نیستند ولی اتباع ایران در عراق چهارصد پانصد هزار نفر هستند ما نباید یک کاری کنیم که اتباع ما در یک کشوری به واسطه عدم حق تملک یک خانه و یا محل کسب تبعیت کشور ایران را ترک کنند و بالنتیجه حیثیت معنوی ایران در کشور عراق که تنها کشوری است که ایران این همه نفوذ اخلاقی دارد از بین برود و حتی چهار مدرسه داریم. مدرسه ایرانی که در تمام این مدرسه‌ها بیرق ایران و نام ایران و نام اعلیحضرت همایونی تمام فضای این مدرسه‌ها را پر می‌کرد و وقتی که هیئت پارلمانی ایران را دیدند اشک‌شوق در چشم تمام اطفال و نوباوگان ایرانی پر شد متأسفانه این مدارس ایران فاقد حق تملک محل مدرسه هستند یعنی این محل مدارس اجاره‌ای است و هر وقت دولت عراق یا مالکین عراقی نخواهند اجاره نخواهند داد ما این جا مطالعه کردیم که مدارس ایران در آنجا محل پیدا کنند. اینجا هم که بنده با وزارت فرهنگ صحبت کردم معلوم شد علت این‌که مدارس آنجا اجاره است برای این است که کسی از ایرانیان نمی‌تواند یک خانه‌ای را بخرد و محل مدرسه کند حتی گفته شد آقاخان مقداری پول در اختیار ما گذارده است که آنجا خانه تهیه شود برای مدرسه.
بنابراین از این نقطه‌نظر هم من توجه دولت را جلب می‌کنم که برای ایجاد مدارس ایران به صورت آبرومند از حیث محل و جا لازم است که به این موضوع یک توجه مخصوصی بشود و هم چنین نکته دیگری که خواستم تذکر بدهم موضوع زوّار ایرانی است که می‌روند به عتبات، با این‌که قانون از مجلس شورای ملی گذشته مجلس سنا هم تصویب کرد ما هم در آنجا به تمام ایرانی‌ها مژده دادیم که چنین کمک و مساعدتی را پارلمان کرده که گذرنامه موضوعش تبدیل شود به آن پروانه زیارت، متأسفانه جناب آقای وزیرکشور معلوم شده که هنوز این قانون اجرا نشده است قانون پروانه زیارت برای ایرانی‌ها که به عتبات می‌روند (وزیرکشور- انشاءالله از چهارشنبه اجرا خواهد شد) در حال حاضر هنوز گذرنامه گرفته می‌شود و آن اشکالات دوباره زایرین هست، این نکته را هم خواستم تذکر بدهم جناب آقای وزیرکشور که به این موضوع توجه کنند.
نکته‌ای است که یکی از همکاران محترم تذکر داده‌اند که اگر اتباع عراق درایران حق تملک پیدا کنند ممکن است بر این‌که یک افرادی هم بیایند در اینجا و ایجاد اشکالات بشود. به عقیده بنده این حرف صحیح نیست. چون آنجا هم که صحبت شد یکی از آقایان وزرا که فعلاً سناتور است و جز هیئت پارلمانی بود به این جهت اشکال کرد و گفت که سابق دولت ایران حق تملک را برای اتباع عراقی منع کرده بود و از حق تملک آنان نگرانی داشت، ممکن است این حرف را قبول کنیم تا قبل از پیمان بغداد ولی با وجود پیمان بغداد و با وجود این‌که مقدرات ملت ایران و ملت عراق از نظر حیات و بقا و جنگ و مبارزه در یک عرض است ما چه نگرانی باید داشته باشیم از این‌که چهارصد و پانصد نفر فقط حق سکونت در خانه یا محل کسب داشته باشند که ما برای یک نگرانی و توهم بی‌اساس پانصدهزار نفر ایرانی را که الان در عراق زندگی می‌کنند از حق حیات محروم کنیم و ناچار شوند برخلاف میل باطنی خودشان بروند تبعه دولت عراق بشوند. این است که بنده از نطق قبل از دستور استفاده کردم و خدمت آقایان عرض کردم که دولت یک توجه مخصوصی به این دو موضوع بکند. (احسنت) (یکی از نمایندگان- بسیار لازم بود).
نایب‌رئیس- آقای حائری‌زاده.
حائری‌زاده- با این آیین‌نامه جدید مع‌التأسف بنده نمی‌توانم مفصل صحبت کنم باید مطالب خودم را فهرست‌وار به عرض برسانم و مرخص شوم و امیدوارم که این ۴ ساعت هم اجرا شود دو ساعت پیش از ظهر و دو ساعت عصر و یک مجال بیشتری باشد که مجلس یک کاری پیش ببرد.
وزیرکشور- صحیح است.
حائری‌زاده- در قسمت اول من اظهار خرسندی از رویه‌ای که در دولت هاشمی اردن پیش آمد کرده است می‌کنم و می‌خواهم اینجا تشکر کنم از ملک حسین که آن غدری که انگلستان به فامیل شریف‌حسین کرد این جوان در مقام جبرانش یک قدمی برداشت. زیرا در جنگ بین‌المللی اول انگلیس‌ها با شریف‌حسین جد این ملک‌حسین عهدی و میثاقی بستند که علیه دولت امپراطوری عثمانی که مقام خلافت را هم داشت قیام کند و امپراطوری عرب را به شریف‌حسین وعده دادند ولی پس از این که جنگ خاتمه پیدا کرد انگلیس‌ها غدر کردند و خیانت کردند و به وعده خودشان نسبت به این موضوع راجع به شریف‌حسین عمل نکردند و خانواده ابن‌سعود رفتند و دستگاه آنها را به هم زدند و شریف حسین کارش به در به دری رسید. پسرهای شریف حسین، پسر بزرگش، گویا ملک عبدالله بود که پادشاه هاشمی اردن شد که به ایران هم تشریف آوردند ایشان، اواخر دوره ۱۵ بود (خلعتبری- آن هم به دست خود انگلیس‌ها شد) (دکتر عدل- اصلاً به ما چه) این موضوع را حق‌السکوتی دادند غدر کردند بعد یک چیز کوچکی حق‌السکوت دادند به بچه‌های شریف‌حسین (دکتر عدل- ما چه کار کنیم؟) یک کلوپ پاشایی که یک نفر انگلیسی بود او را گذاشتند برای ریاست قشون آنجا و او را به قدری اقتدار داده بودند که ملک‌طلال پسر ملک عبدالله را بیرون کرد گفت این دیوانه است و از سلطنت برکنار کرد و من مسرورم که ملک‌حسین پسر ملک طلال به وظیفه انسانیت خودش عمل کرد و این خاری را که انگلیس‌ها در چشم ملت هاشمی اردن وارد کرده بودند یک ذره‌ای التیام داد و امیدوارم که بقیه‌اش هم التیام پیدا کند. این موضوع را در مقدمه عرایضم خواستم عرض کنم یک موضوع دیگر مربوط به دولت است. در این آیین‌نامه تذکر نوشته است من دیدم که اگر تذکر کتبی بشود می‌رود در پرونده‌ها ضبط می‌شود و خوب است در جلسه رسمی گفته شود، یک قانون انتخاباتی گذرانده بودیم یک ماده ۵۳ هم داشت. ماده ۵۳ را می‌خوانم نوشته است: وزارت داخله مکلف است که پنج ماه به آخر هر دوره تقنینیه مانده به تهیه مقدمات و وسایل انتخابات دوره بعد از قبیل طبع و ارسال اوراق لازمه و انتخاب اعضای انجمن‌های نظارت مرکزی و فرعی و شعب و صدور حواله‌جات برای مخارج انتخابات و خرج سفر نمایندگان و غیره شروع نماید به نحوی که روز اول سه ماه به آخر آن دوره اعلان انتخابات از طرف نظار در هر ایالت و ولایت منتشر شده. توجه فرمودید؟ این ماده قانون دیگر ابهامی ندارد. اگر چه من پیش نفس خودم مسرورم که انتخابات عقب می‌افتد، برای این‌که من این دستگاه را دستگاه مضرّی برای آزادی ایران تشخیص داده‌ام دستگاهی که دولت فعلی است و امیدوارم که دولتی بعد از اینها بیاید که به فساد اینها نباشد و این انتخابات تأخیرش اگر به مصلحت مملکت نباشد به ضرر مملکت نیست ولی مخالفت با قانونش مسلم است یک فرمانداری نظرم هست مال یکی از محال آذربایجان بوده وقتی این اعلان انتخابات مخابره شده بود این باور کرده بود که باید قانون را عمل کند و رفته بود که انجمن نظاری دعوت کند، این را منتظر خدمت کردند، پدرش را درآوردند این را اسمش را می‌گذراند ملاعبه و مخالفت با قانون و قیام علیه قانون و اگر مجلس به وظیفه خودش می‌خواست عمل کند تمام اینها را تسلیم دادگاه می‌کرد که شما با قانون صریح صریحاً مخالفت می‌کنید و این رویه ملاعبه با قانون که پنج شش حوزه کوچولو را یواش‌یواش انتخاب بکنند (محمودی- کوچولو نبود، کوچولو یعنی چه، کوچولو بزرگ ندارد) همین جاها بود که مانعی نداشت.
(محمودی- در پهلوی یک‌صد و پنجاه هزار نفر رأی داده‌اند) بنده اعتراض دارم نه به شما که انتخاب شده‌اید شما که انتخاب شده‌اید من با شما که معارف نیستم من می‌گویم دولت چرا عمل به وظیفه خودش نمی‌کند (دکتر عدل- مال یزد هم که شروع شده است) بنده که داوطلب انتخابات نبوده و نیستم و نخواهم بود و باید بروم استراحت بکنم ولی مادامی که می‌توانم از این کرسی استفاده کنم در برابر تجاوز به قوانین و اصول سکوت اختیار کردن را جایز نمی‌دانم. باید تذکر داده شود و اگر مطمئن بودم که مجلس وظیفه‌اش را عمل می‌کند دولت را استیضاح هم می‌کردم و تعقیب هم می‌کردم از این اعمالی که انجام داده‌اند ولی فایده‌ای ندارد. آقایان طرز فکرشان با طرز فکر من دو تا است. حالا یا من اشتباه می‌کنم یا آقایان، تاریخ قضاوت خواهد کرد که کدام یک از ما اشتباه می‌کنیم. یک موضوعی هم راجع به فرمایشات و بیاناتی بود که جناب ناطق قبلی که به مسافرت عراق تشریف برده بودند بیان فرمودند. این دستگاه زنگ‌زده‌ای که ما اسمش را وزارت امور خارجه گذاشته‌ایم، خوب این برای این‌که یک اشخاصی را در اروپا برای‌شان کاری بکند عیبی ندارد ولی برای این‌که برای ملت یک قدمی بردارند یک شاهی نمی‌ارزد، کویت یک ناحیه‌ای هست در قسمت خلیج‌فارس یک جایی است که در نتیجه این حوادث ثروت زیادی آنجا جمع شده و ایرانی‌های زیادی هم آنجا جمع شده‌اند و کار می‌کنند. هنوز دولت ایران آنجا یک نماینده‌ای که سرپرستی از آنها بکند ندارد، آنها که آنجا کار می‌کنند عمله هستند حتی در رفتن و آمدن یک وضعیت غیرمطلوبی دارند و تکلیف آنجا را که چند سال جز حکومت آل‌عثمان بوده و وقتی آل‌عثمان حکومتش متلاشی شد حالا نمی‌دانم به چه صورتی است و انگلیس‌ها به چه صلاحیتی به یک شیخی حکومت داده‌اند در آنجا؟ این یک بحث دیگری است که ربطی به ما ندارد. دولت ایران برای حفظ اتباع خودش یک قدمی، فکری، یک نماینده‌ای، هیچ اقدامی نکرده. این دستگاه زنگ‌زده را باید یک راه‌حلی برایش پیدا کرد. مالکیت اتباع خارجی در ایران به عقیده من بسیار خوب است بیایند تجارت کنند کسب کنند عراقی‌ها در کرند در
کرمانشاه در همدان علاقه داشته باشند و بیایند اینجا تا بروند به سوریه و شامات به نفع ایران است باید به آنها حق مالکیت داد و لیکن برای فرار از یک سو تفاهماتی که ممکن است اشخاص نابابی بیایند و ایجاد زحمت بکنند، ممکن است یک نوار مرزی در حدود ۹۰ کیلومتر را حق استملاک برای اتباع خارجی ما قائل نشویم بقیه‌اش چه مانعی دارد. چه اشکالی دارد که اتباع ما، خویش‌های ما، عمه‌زاده‌های خود من، دایی‌زاده‌های من مجبور شدند ترک تابعیت بکنند برای این‌که آنجا ملک داشتند، علاقه داشتند و حالا که می‌خواهند ایران بیایند یک اشکالاتی برای آمدن‌شان به ایران هست که هی مکاتبه می‌کنند با من که شما اقدامی بکنید که ما بیاییم آنجا قوم و خویش‌های خودمان را ببینیم وزارت امور خارجه ما اشکال می‌کند، این است که آن دستگاه زنگ‌زده را باید فکر اساسی برایش کرد و من این موضوع را واگذار می‌کنم به این‌که یک طرحی اگر مجلس فرصتی داشته باشد خودش تهیه کند و الا به امید دستگاه وزارت امور خارجه ما نمی‌توانیم بنشینیم خود مجلس یک طرحی برای این کار تهیه کند نسبت به کلیه اتباع ایران حق مالکیت در حدود کسب و منزل که بیشتر هم معمول بود، بدهند منتهی این نوار مرزی را به یک طوری، حالا پنجاه کیلومتر باشد صد کیلومتر باشد، آن را اشخاص فنی باید نظر بدهند آن را ممنوع کنند، بقیه آزاد باشد، چه مانعی دارد، یک نفر آلمانی بیاید در یک قسمتی از کرمان، بلوچستان، خراسان یک مزرعه آباد کند به قدری که زمین را آباد می‌کند با یک حداقل مالکیتی با یک حداکثر مالکیتی برای آنها قائل بشویم هیچ ضرری برای عمران و آبادی مملکت ندارد و نفع ملکت ما است من در این موضوع بیشتر صحبت نمی‌کنم.
نایب‌رئیس- آقای شوشتری.
شوشتری- بسم الله الرحمن الرحیم. بنده در عین آن‌که طبق قانون اساسی عقاید اقلیت‌های مصون از هر حرفی را که در زیر لوای ایران قانون اساسی حق آنها را متساوی معین کرده و حتی نماینده مثل مسلمان‌ها برای آنها معین کرده با حفظ این نظر ناچارم چون وزیر فرهنگ نیست جلب‌نظر جناب آقای علم و جناب آقای فروهر را کنم. در زمان اعلیحضرت فقید رضوان‌الله علیه برای فرهنگ و مؤسساتی که از نظر ادیان خارجی ناچار به داشتن مدرسه بودند یک مقرراتی بود و لیکن عموم مدارس را طبق آیین‌نامه وزارت فرهنگ در تحت سیطره وزارت فرهنگ قرار دادند و مقررات وزارت فرهنگ صد درصد درباره آنها اجرا شد اگر دو وزیر محترم و معاون محترم نخست‌وزیر تحقیق بکنند این عرض بنده را تصدیق می‌فرمایند حتی کالج آمریکایی را که مرحوم تدیّن تأسیس کرد تقریباً اینها سوابقی دارد، جناب آقای علم استدعا می‌کنم چون جمعی به من مراجعه کردند، سه مدرسه، فعلاً چهار تا است، یکی‌اش را من یادداشت نکرده‌ام، سه مدرسه است که از بچه‌های مسلمان‌ها در آنجا هستند، یکی مدرسه سن‌لویی است، یکی در چهارراه آقا شیخ‌هادی است، یکی مدرسه ایتالیایی است، اینها مسلمان‌ها و ایرانی‌ها هستند به من اظهار کردند که در آنجا این سه مدرسه (در این موقع یادداشتی به وسیله یکی از آقایان نمایندگان به آقای شوشتری داده شد) آقا آن یادداشتی که فرمودید بنده اقلیت‌هایی را که قانون اساسی محترم شمرده اسم نمی‌برم آنهای دیگر که قانون اساسی اسم نبرده رسمیت ندارد و آنها را وجهاً‌من‌الوجوه هیچ حقی برای‌شان قائل نیستم، آنها را در ردیف حزبی میشمارم، آنها حزبی هستند منتهی مثل حزب توده. حزب خرابه‌کار، آنها را اسم نمی‌برم، دیانت مسیح، دیانت زردشت، دیانت کلیمی، طبق قانون اساسی حق آنها محفوظ است، آنها پیش ما محترم‌اند (صحیح است) درباره آنها صحبت نمی‌کنم صد درصد. خیلی هم از یادداشت آقا متشکرم ولی ناچارم روی قانون اساسی حرف بزنم در این سه مدرسه‌ای که اسم بردم جناب آقای علم روزهای یکشنبه تعطیل می‌کنند و تبلیغات دیگر ما یک اشکالی که در این مدت پیدا کردیم اگر در تبلیغات یک بچه‌ای واقعاً مسیحی می‌شد یا کلیمی می‌شد من وارد این بحث نمی‌شدم ولی تبلیغاتی که آنها را از دین اسلام و این پدر و مادری منحرف بکند به تجربه ثابت شده است که یک بچه‌های بی‌دینی از آب بیرون می‌آیند. (حمید بختیار- مثل خودمان) العیاذبالله، انشاءالله شما متدیّن هستید، بی‌دین می‌شوند اگر بی‌دین شد توده می‌شود، کمونیست می‌شود، متعدی می‌شود، آدم‌کش می‌شود و چیزی که برای بشر لازم است ایمان صحیح، اعتماد به خدا، اعتماد به انبیا و کتب واقعی آسمانی، نه کتب دروغی که انتساب بدهند، از این جهت لازم دیدم استدعا کنم از دولت که تحقیق بفرمایید، اولاً به چه مناسبت تعطیل اینها روز جمعه نباشد؟ چرا یکشنبه باشد؟ و دیگر این‌که هر کس مدرسه، انشاءالله تمام ایران، تمام دهات و قرا ایران دبستان و دبیرستان داشته باشد، بنده با داشتن دبیرستان و دبستان و کودکستان مخالف نیستم بنده با چیزی مخالف هستم که ایمان و عقیده بچه‌هایی که آیینه صاف دارند این آیینه‌شان ملکوک نشود. خراب نشود بعد نتیجه سو برای مملکت به بار می‌آورد از این جهت آمدم این عرض را بکنم و استدعا می‌کنم از دو وزیر محترم و معاون نخست‌وزیر و معاون وزارت جنگ که در این عرض بنده که صادقانه برای ایمان مملکت است توجه بفرمایید، بقیه وقت خودم را هم به جناب آقای ارسلان خلعتبری می‌دهم.
نایب‌رئیس- پنج دقیقه وقت باقی‌مانده بفرمایید آقای ارسلان خلعتبری.
ارسلان خلعتبری- بنده فقط یک تذکّری می‌خواهم بدهم و آن این است که در شهرستان‌ها تهیه کار برای مردم، برای بی‌کارها مخصوصاً برای اشخاصی که تحصیلاتی کرده‌اند خیلی لازم است و این تهیه کار را هم به نظر من دولت با این بودجه‌ها نمی‌تواند عملی کند. عاجز است و حق استخدام هم ندارد بنابراین اگر دولت از طریق تهیه اعتبارات برای اشخاصی که در شهرستان‌ها می‌خواهند مؤسسات عام‌المنفعه تأسیس کنند کارخانه‌جات ایجاد کنند که برای مردم کار تهیه بشود به نظر بنده این خودش یک اقدام بسیار مفیدی است. حالا بنده کاملاً نمی‌دانم بانک‌ها چه قسم عمل کرده‌اند آیا همان مقدار که به تجار تهران و مرکزی کمک می‌کنند به تجار شهرستان‌ها هم کمک می‌کنند یا خیر؟ (مهندس اردبیلی- ابداً) بنابراین چون جناب آقای وزیر دارایی اینجا نشسته‌اند می‌خواهم از ایشان خواهش کنم این موضوع کمک و مساعدت به اشخاصی که در شهرستان‌ها می‌خواهند مؤسسات تولیدی تأسیس بکنند یکی از وسایل تهیه کار برای مردم است و به نفع مملکت است این را باید دولت طوری ترتیب بدهد که اعتباراتی که داده می‌شود همان‌طور که تجار و اشخاصی که در تهران هستند می‌توانند استفاده کنند در شهرستان‌ها بلکه با تسهیلات بیشتری استفاده کنند برای این‌که شهرستان‌ها خراب است و این کمک به آبادی شهرستان‌ها است موضوع دیگر آقای وزیر دارایی موضوع غله در شهرستان‌ها است مثل این‌که در خوزستان وضع غله، وضع بارندگی و هوا خوب نیست و باید نسبت به وضع غله خوزستان توجهی بفرمایید و از حالا توجه بفرمایید تا دیر نشده باشد جناب آقای وزیر دارایی نمایندگان خوزستان از لحاظ این‌که بنده الان در پشت تریبون هستم به بنده امر فرمودند که عرض کنم که جنابعالی نسبت به بدی وضع محصول خوزستان شخصاً توجه بفرمایید (صحیح است) و اگر اطلاعاتی بخواهید آقایان شخصاً می‌دهند.
۳- اخذ رأی و تصویب لایحه تمدید مدت خدمت افسری وظیفه.
نایب‌رئیس- وارد دستور می‌شویم رأی می‌گیریم به لایحه افسری نظام‌وظیفه که در جلسه قبل اعلام شده بود آقایانی که موافق‌اند قیام فرمایند (اغلب قیام کردند) تصویب شد.
۴- طرح وتصویب لایحه آمار و سرشماری.
نایب‌رئیس- لایحه آمار و سرشماری مطرح است گزارش کمیسیون قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
گزارش از کمیسیون کشور به مجلس شورای ملی
کمیسیون کشور در جلسه ۱۱ / ۵ / ۳۴ به لایحه ارسالی از مجلس سنا در مورد لایحه آمار و سرشماری که از جمله لوایح مصوبه کمیسیون‌های مشترک بوده رسیدگی و مصوبه مجلس سنا را عیناً تصویب و اینک گزارش آن را تقدیم مجلس شورای ملی می‌نماید:
ماده ۱- به منظور جمع‌آوری و تمرکز آمارهای متنوع اجتماعی و اقتصادی و کشاورزی و فرهنگی و بهداشتی کشور و اجرای آمارگیری نفوس و کشاورزی اداره‌ای به نام اداره آمار عمومی تشکیل می‌گردد.
تبصره- سازمان و وظایف اداره آمار عمومی به وسیله اداره کل آمار و ثبت احوال تهیه و پس از تصویب وزیرکشور به مرحله اجرا گذارده می‌شود.
ماده ۲- اعتبارات مورد نیاز اداره آمار عمومی را دولت همه ساله جز بودجه کل کشور تأمین و منظور خواهد نمود. در صورت احتیاج و لزوم ممکن است اعتبارات مذکور به وسیله اعتباراتی که سازمان برنامه برای کمک به اجرای آمارگیری عمومی تخصیص می‌دهد یا اعتباراتی که خارج از بودجه بابت کمک‌های فنی با تصویب وزارت کشور در اختیار اداره آمار عمومی قرار می‌گیرد تقویت شود.
ماده ۳- به منظور همکاری و هماهنگی کامل ادارات آمار وزارتخانهها و مؤسسات و ادارات دولتی و بانک‌ها با اداره آمار عمومی رؤسا آمار آنها از طرف اداره آمار عمومی تعیین و منصوب می‌شوند تا در جمع‌آوری آمارهای مربوطه بر طبق اصول علمی اقدام نمایند.
سازمان و وظایف ادارات آمار وزارتخانهها و ادارات و مؤسسات مذکور را با توجه به میزان کار هر یک اداره آمار عمومی با موافقت وزارت‌خانه یا اداره آمار عمومی با موافقت وزارت‌خانه یا اداره یا مؤسسه مربوطه تنظیم می‌نماید.
تبصره ۱- مقررات این ماده با رعایت الاهم فالاهم و به تدریج وسایلی که اداره آمار عمومی فراهم خواهد کرد اجرا خواهد شد.
تبصره ۲- رؤسا فعلی ادارات آمار که صلاحیت و استعداد آنها مورد توافق اداره آمار عمومی وزارت‌خانه یا اداره یا بنگاه مربوطه قرار گیرد در شغل خود ابقا و عضویت اداره آمار عمومی را احراز خواهند کرد.
ماده ۴- کلیه وزارتخانهها و ادارات و مؤسسات دولتی و بانک‌ها و همچنین کارخانه‌ها و مؤسسات ملی موظف خواهند بود جدول‌ها و پرسش‌نامه‌هایی را که برای آمارگیری و جمع‌آوری اطلاعات کلی و ماهانه تهیه می‌نمایند قبلاً برای جلب موافقت اداره آمار عمومی ارسال دارند اطلاعات جمع‌آوری شده باید در اداره آمار عمومی تمرکز یافته و پس از بررسی و امعان مورد استفاده قرار گیرد.
ماده ۵- وزارت کشور در صورت احتیاج برای تعلیم و تربیت آمارشناسان و آمارگران به تعداد کافی می‌تواند کلاس‌های مخصوص تشکیل دهد و دانشجویان آن را از بین کارمندان دولت که سن آنها از سی سال بیشتر و یا به تحصیلات‌شان از دوره کامل متوسطه کمتر نباشد انتخاب نماید.
تبصره- آیین‌نامه مربوط به تشکیل کلاس‌های مخصوص و برنامه تدریس به وسیله اداره آمار عمومی تهیه و پس از موافقت شورای عالی فرهنگ و شورای دانشکده و تصویب وزارت کشور به موقع اجرا گذارده می‌شود.
ماده ۶- وزارت کشور می‌تواند حداکثر پنج نفر متخصص در امر آمار از اتباع کشورهایی که صلاح بداند با تصویب هیئت‌وزیران برای مدت حداکثر پنج سال به خدمت دعوت نماید و قرارداد استخدامی آنان را تهیه و برای تصویب مجلسین تقدیم دارد پرداخت حقوق و مزایا و کرایه‌خانه و هزینه اتومبیل و مسافرت و متخصصین مذکور تا تصویب قرارداد استخدامی آنان از طرف مجلسین بلامانع خواهد بود.
ماده ۷- سرشماری‌ها و آمارگیری‌های نفوس و کشاورزی و اقتصاد و اجتماعی در هر موقع پیشنهاد وزیرکشور و تصویب هیئت‌وزیران و به وسیله اداره آمار عمومی انجام خواهد گرفت و برای اجرای سرشماری نفوس لدی‌الاقتضا از طرف دولت تعطیل عمومی اعلام می‌شود در این صورت به استثنای کسانی که مأمور سرشماری می‌شوند عموم افراد باید در مدت اعلام تعطیل عمومی از مساکن خود خارج نشوند مگر در موارد ضروری که آیین‌نامه معین خواهد کرد.
تبصره ۱- سرشماریهای عمومی نفوس پس از تصویب هیئت‌وزیران به فرمان همایونی شروع خواهد شد.
تبصره ۲- سرشماری اتباع دولت شاهنشاهی ایران مقیم خارجه را مأمورین وزارت امور خارجه بر طبق آیین‌نامه انجام خواهند داد.
ماده ۸- وزارت کشور مکلف است در اجرای این قانون مقدمات کار و اعتبارات لازم را تدریجاً فراهم و طوری عمل نماید که در سال ۱۳۳۵ بتواند برنامه مربوط به سرشماری عمومی نفوس کشور را به موقع اجرا گذارد.
ماده ۹- برای اجرای هر نوع سرشماری و آمارگیری‌های مختلفه در کشور عموم کارمندان کشوری و بانک‌ها و شهرداری‌ها و استادان و دانش‌یاران و دبیران و آموزگاران و دانشجویان و کارکنان بنگاه‌های ملی و افرادی که وجود آنها برای شرکت در برنامه سرشماری مورد استفاده می‌گیرد مکلف هستند دستورهایی را که از طرف اداره آمار عمومی به آنها داده می‌شود انجام دهند.
تبصره- به افراد آزاد داوطلبی که انحصاراً برای امور مربوط به آمارگیری‌ها و سرشماری‌ها در محل به طور موقت به خدمت گمارده می‌شوند مزد روزانه متناسبی برای ایام تعلیم یافتن و خدمت موقت تأدیه خواهد شد و این تعلیم یافتن و خدمت موقت پس از خاتمه منشأ هیچ‌گونه تعهدی برای دولت نخواهد بود.
ماده ۱۰- وسایل نقلیه و وسایط ارتباطی تلفنی و تلگرافی کلیه وزارتخانهها و ادارات و بانک‌ها و بنگاه‌های دولتی و شهرداری‌ها با رعایت احتیاجات در موقع اجرای برنامه سرشماری‌ها و آمارگیری‌ها باید مجاناً در اختیار و استفاده اداره آمار عمومی قرار گیرد هزینه استفاده از وسایل و وسایط مذکور و فوق‌العاده یومیّه متصدیان آن از اعتبار مخصوص سرشماری‌ها تأمین خواهد گردید.
ماده ۱۱- عموم ساکنین کشور مکلّف هستند پاسخ پرسش‌نامه و اطلاعات مربوط به سرشماری و آمارگیری را که مأمورین درخواست می‌کنند مطابق با واقع اظهار دارند.
ماده ۱۲- اطلاعات تحصیل شده در اداره آمار عمومی متمرکز و محفوظ مانده فقط مطلب کلی و عمومی که از آن استخراج می‌شود منتشر خواهد شد.
ماده ۱۳- تعقیب و تعیین کیفر متخلفین از مقررات مواد ۹ و ۱۰ و ۱۱ این قانون و آیین‌نامه‌های مربوط به امر سرشماری و آمارگیری اعم از مأمورین و افراد کشور طبق آیین‌نامه‌ای که از تاریخ تصویب این قانون ظرف مدت دو ماه از طرف وزارت کشور تهیه و به تصویب کمیسیون‌های کشور و دادگستری مجلسین خواهد رسید به عمل می‌آید.
ماده ۱۴- کلیه قوانین و مقرراتی که در مورد امر آمارگیری و سرشماری مغایر این قانون باشد از این تاریخ ملغی است.
ماده ۱۵- مدیر مسئولی که برای اداره کردن اداره آمار عمومی به پیشنهاد وزارت کشور و تصویب هیئت‌وزیران و صدور فرمان همایونی معین می‌شود برای مدت ۵ سال تغییر نخواهد یافت مگر این‌که فوت کند یا مستعفی شود و یا بر وفق مقررات قانون استخدام کشور و قانون دیگر راجع به قصورها و تقصیرها و جرایم مأمورین دولت از این سمت منعزل گردد.
ماده ۱۶- وزارت کشور مأمور اجرای این قانون می‌باشد و آیین‌نامه‌های مربوط به اجرای آن را تهیه و به تصویب هیئت‌وزیران می‌رساند.
مخبرکمیسیون کشور- سعید مهدوی
نایب‌رئیس- کلیات مطرح است آقای مرآت اسفندیاری مخالف‌اید (مرآت اسفندیاری: بنده موافقم) آقای شوشتری مخالف‌اید؟ (شوشتری- بلی) بفرمایید.
شوشتری- در این‌که مملکت احتیاج مبرم دارد به آمار عمومی از هر جهت اینجا بحثی نیست هیچ‌کس با این نظر مخالف نیست این اداره آمار عمومی که این اندازه در این چند سال حقوق داده شده است واقعاً از هر جهتی اگر از ما سوال کنند چه نتیجه صحیحی از آن به دست آورده‌ایم ما نمی‌توانیم جواب بدهیم به علاوه مراد این قانون مخصوصاً ماده ۹ که الان به دست من رسید و اینجا گرفتم و خواندم و تبصره‌هایی که می‌خوانم به طور کلی از نظر اصول مغایر است با تبصره‌ای که دولت درباره استخدام روزمزد یا مستخدم رسمی و غیره دارد به عقیده من یک بابی باز می‌کند در این مملکت یک عده دیگر به نام روزمزد استخدام می‌شوند و خود این آدمی که ابداً سرش نمی‌شود اهل آمارگیری نیست وارد شدنش باز برای مردم یک دوره و یک زحمتی ایجاد می‌کند که به علاوه جناب آقای وزیرکشور به عقیده بنده از نظر اصول همان قانون تقسیمات کشور که در زمان مرحوم رضاشاه برای مملکت تهیه شده بود و من و عده‌ای آمدیم رفتیم در وزارت کشور مستخدم شدیم ما را بردند شروع کردیم به اجرا از نظر اصول راهی سهل، راهی سهل‌الوصول راهی که برای مردم زحمت ایجاد نمی‌کرد همان طریق بود مثلاً بخش ورامین جناب آقای علم که من خودم مأمور بودم رفتیم آنجا آمارگیری کردیم ۳۰۳ قریه داشت آن تاریخ چهل و هفت هزار و کسری جمعیت داشت برای این‌که در تمام دهات به وسیله ریش‌سفیدها و کدخداها تعیین کردیم مرد و زن و شغل و حتی آفتاب‌نشین آنهایی که از خارج می‌آیند آنها را هم معین کردیم بدون این‌که این بودجه این خرج به مملکت تحمیل بشود یک عده‌ای از بخش‌های اطراف تهران آمارش معین شد که از همانا نصاب گرفته شد آن سرشماری روز تعطیل عمومی زمان آقای علی‌اصغر حکمت زمان مرحوم رضاشاه انجام شد چه چیز ایجاب کرده که ما واقعاً الان یکی دو تا این ماده‌ها را می‌خوانم قدری اینها درهم می‌شود من از این می‌ترسم جناب آقای علم هر قانونی که توی این مملکت کش داشت هر قانونی که تبصره‌هایش زیاد بود موادش زیاد بود باعث سو استفاده می‌شود یا تعطیل کار می‌شود یا مردم رویش گیج می‌شوند من الان خودم که خواندم فکر می‌کنم که این قانون را چه جور می‌شود این صورت به سهولت انجام داد من تصور می‌کنم اگر رعایت کنیم و دو قسمت بکنیم یکی شهرها مثل تهران، اصفهان، تبریز این شهرها یک وضعیتی دارد قرا و قصبات تعیین آمارگیری‌اش از هر حیث وسیله کدخدا که در آن قانون تقسیمات کشور راجع به وظیفه ده‌دار و کدخدا ما وظیفه خاص تعیین کرده بودیم این معنی حاصل می‌شود و جمعیت هم معین می‌شود بدون این‌که یک همچون امر غامض مشکلی به این مواد و تبصره‌ها در دست مردم بماند آن‌وقت برمی‌گردیم به شهرها آن را هم آقا الان شما در طهران هر چند روز یک دفعه بنده در این روزنامه می‌خوانم مثلاً ناحیه ۱۲، ناحیه ۱۴ می‌گویند چند تا مسجد چند تا خانه دارد چقدر زن دارد چقدر مرد دارد چقدر عمارت دارد اینها معین است دیگر ما چه احتیاج داریم که این قانون را بیاوریم به این صورت به این تبصره‌ها بگذرانیم و اسباب زحمت بشود و اسباب خرج برای مملکت تولید کند مخالفم این عقیده من است و مکرر گفته‌ام از هیچ‌چیزی هم ملاحظه ندارم بنده عقیده‌ام را می‌گویم به آقای دکتر امینی بیست بار صحبت کردم با آقای سپهبد زاهدی مکرر صحبت کردم یکی از اموری که برای مملکت ما لازم است بازخرید و پول دادن به هشتادهزار، نودهزار نفر کارمند دولت زاید است که آنها را پول بدهند، مواجب‌شان را بدهند یعنی حقوق‌شان را بخرند برای شش، هفت سال و بدهیم بروند برای عمل تولیدی و اصطکاک مردم را با اینها کم کنیم که از یک طرف بودجه مملکت کم بشود از یک طرف اضافه بشود به حقوق کارمندی که شش‌صد تومان می‌گیرد هزار و دویست تومان بگیرد حالا بیاییم یک وضعیت دیگر ایجاد کنیم یک ده پانزده بیست هزار نفر هم در ولایات بروند متخصص آمارگیری باشند مدرسه باز کنیم متخصص خارجی بیاوریم خرج برای مملکت درست بکنیم به عقیده بنده این قانون باید یک قدری درش مطالعه بشود و فکر بشود و این تناقضات برداشته بشود از این جهت بنده با این قانون مخالفم.
نایب‌رئیس- آقای مرآت اسفندیاری.
مرآت اسفندیاری- بنده خیال می‌کنم هر چقدر سهل است موافق این لایحه صحبت بکند به همان اندازه مشکل است که کسی مخالف این لایحه صبحت بکند ممکن است یک نواقصی در لایحه وجود داشته باشد ولی به طور کلی آمار یکی از مهم‌ترین عوامل و وسایلی است که دولت‌ها و دستگاه‌های اداری مملکت از آن استفاده می‌کنند (صحیح است) و بنده هیچ نقصی در این لایحه نمی‌بینم و خیال می‌کنم حتی تأخیر شده در آمار عمومی و تأسیس اداره آمار عمومی مملکت، در این امر تأخیر شده است می‌بایست جلوتر این کار انجام می‌شد ولی باعث خوش‌وقتی که دولت به این کار توجه کردند و این لایحه را به کمیسیون کشور آوردند و بالتبع تقدیم مجلس شده است امیدوارم که همه آقایان هم موافقت بفرمایند بنده با اجازه ریاست محترم و آقایان از موقع استفاده کردم که عرض کردم موافق صحبت
کردن کار مشکلی نیست و استفاده می‌کنم که چند کلمه راجع به وضع استان کرمان و بارندگی‌هایی که اخیراً در شهرستان‌های آن استان شده توجه جناب آقای وزیرکشور را جلب کنم و استدعا کنم که دستور بفرمایند که وزارت‌خانه‌های مختلف مخصوصاً وزارت فرهنگ که اغلب مدارس به خصوص در سیرجان که بنده تلگرافی دارم از رئیس فرهنگ سیرجان می‌نویسد در حدود هشتاد درصد مدارس در اثر یک هفته بارندگی متوالی به کلی خراب شده است بنده مخصوصاً استدعا می‌کنم از جناب آقای وزیرکشور که لطف بفرمایند و مراتب را هم خدمت جناب آقای نخست‌وزیر و به اطلاع ایشان برسانند که نسبت به احتیاجات و کمک‌هایی که لازم دارند و آقای استان‌دار کرمان قطعاً در گزارش‌شان عرض خواهند کرد زودتر تصمیم بگیرند (صحیح است)
شوشتری- ولی عرایض بنده را جواب ندادید این راهش نیست.
نایب‌رئیس- رأی می‌گیریم به ورود در مواد لایحه سرشماری و آمار عمومی آقایانی که موافق‌اند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد.
ماده اول قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد):
ماده ۱- به منظور جمع‌آوری و تمرکز آمارهای متنوع اجتماعی و اقتصادی و کشاورزی و فرهنگی و بهداشتی کشور و اجرای آمارگیری نفوس و کشاورزی اداره‌ای به نام اداره آمار عمومی تشکیل می‌گردد.
تبصره- سازمان و وظایف اداره آمار عمومی به وسیله اداره کل آمار و ثبت احوال تهیه و پس از تصویب وزیرکشور به مرحله اجرا گذارده می‌شود.
نایب‌رئیس- در ماده اول چون کسی اجازه نخواسته است رأی می‌گیریم آقایانی که با ماده اول و تبصره آن موافق هستند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده دوم قرائت می‌شود. (به شرح زیر خوانده شد):
ماده ۲- اعتبارات مورد نیاز اداره آمار عمومی را دولت همه ساله جز بودجه کل کشور تأمین و منظور خواهد نمود. در صورت احتیاج و لزوم ممکن است اعتبارات مذکور به وسیله اعتباراتی که سازمان برنامه برای کمک به اجرای آمارگیری عمومی تخصیص می‌دهد یا اعتباراتی که خارج از بودجه بابت کمک‌های فنی با تصویب وزارت کشور در اختیار اداره آمار عمومی قرار می‌گیرد تقویت شود.
نایب‌رئیس- آقای شوشتری مخالف‌اید؟ بفرمایید.
شوشتری- من به طور کلی یک عرضی را کردم که موافق وقتی تشریف آوردند البته راجع به موضوع کرمان همه متأثر هستیم و استدعا داریم که کمک بشود ولی جواب بنده را نفرمودند عرض می‌کنم که ما یک بودجه‌ای داریم هر روز به نحوی از انحا هی اضافه می‌کنیم بعد از کجا بپردازیم مال نفت تمام می‌شود پنج تا معدن دیگر هم بیرون بیاید آقا این اعتباری که همه‌ساله برای اداره آمار عمومی بود این بودجه‌ای که داشتید این کارمندانی که داشتید تا به حال کدام قدم اساسی و صحیح را برای این مملکت برداشته‌اند ما نباید بفهمیم آیا غرض از تشکیل این اداره با این وضعیت و با این حقوق سنگین چیست؟ من می‌خواهم ببینم غرض از تشکیل این اداره به نفع مملکت است یا مختل کردن امور مملکت (یک نفر نمایندگان- آقای شوشتری اداره آمار فعلاً بسیار خوب کار می‌کند) بسیار خوب آقا این حرف مانع از آن است که من که یک نماینده‌ای هستم بفهمم طبق صورت کدام خدمت و کدام قدم مثبت را برداشته؟ آقا ما در آمار عمومی در سجل احوال الان دچار اشکالیم (وزیرکشور- چه اشکالی؟) چشم، من در دوره پنجم اینجا گفتم یکی همین تکرر نام فامیل‌ها است که اصلاً وضعیت را به هم زده این غلط است آقا اداره آمار از نظر فنی از نظر سجل احوال که بفهمیم که چقدر زارع داریم، همین حرف؟ اداره خوب است اگر تنها عبارت است خوب است ولی باید بودجه اضافه بشود و یک دسته را هم به نام روزمزد باید آورد استخدام کرد و به نحوی از انحا که آنها کلاس اختصاصی جز آنها خدا شاهد است کلکم راع و کلکم مسئول به یک قران از بودجه مملکت برخلاف اصل اگر ما رأی بدهیم خرج بشود مسئولیت داریم (یک‌نفر از نمایندگان- شما رأی ندهید) من البته رأی نمی‌دهم بدون شبهه رأی نمی‌دهم من وقتی که حرفی می‌زنم مخالف مشروط و موافق مشروط سرم نمی‌شود من باید بفهمم از زمان اعلیحضرت فقید رضوان‌الله علیه تا حالا آن اداره آمار عمومی چقدر حقوق گرفته و چقدر قدم برداشته برای مملکت وکیل حق ندارد بفهمد؟ اگر حق ندارد بفرمایید من که آقای حائری‌زاده نیستم من واقع را می‌گویم.
نایب‌رئیس- آقای وزیرکشور.
وزیرکشور- توجه بفرمایید به عرایض بنده، بنده گمان می‌کنم جنابعالی در اصل موضوع در اشتباه هستید (داراب- صحیح است) (شوشتری- خیر صحیح نیست آقا که می‌فرمایند صحیح است خودشان متوجه نیستند حرف زدن را بفهمید من بی‌ادبی را با بی‌ادبی جواب می‌دهم) توجه بفرمایید (شوشتری- شما بفرمایید) این لایحه اداره آمار عمومی است نه لایحه ثبت احوال آنچه که اداره‌ای که ما تا به حال داشتیم اداره ثبت احوال بود و این که الان تأسیس می‌شود اداره آمار عمومی و سرشماری عمومی است (شوشتری- چرا خود آنها نمی‌کنند) عده ندارند اگر می‌داشتند ما که بی‌خود قانون نمی‌آوریم نه تشکیلات هست و نه عده کار اداره آمار عمومی به کلی غیر از ثبت‌احوال است این اداره همه چیز را آمار می‌گیرد اگر حضرتعالی تشریف بیاورید این تشکیلات را ببینید ملاحظه خواهید فرمود که چه دستگاه دقیق و بزرگی است و شاید از بهترین دستگاه‌هایی است که در ایران هست (صحیح است) و دارد به وجود می‌آید و دستگاهی است که خوشبختانه تمامش به دست ایرانی اداره می‌شود الان در چهار نقطه عمل کرده‌ایم در کاشان و سبزوار و سیستان و دشت میشان (نقابت- و آبادان) در آبادان هم عمل کردیم بسیار عالی عمل شده و بسیار نتایج مفیدی گرفتیم این را می‌خواهیم در تمام مملکت عمل کنیم و با یک دستگاه کوچک نمی‌شود به این جهت یک لایحه‌ای آوردیم که این اداره تأسیس بشود و بتواند عمل کند بنابراین این مسئله شکی که شما دارید در مورد اداره ثبت احوال است که این اداره به کلی غیر از آن است اداره ثبت‌احوال موجود است و کارش را هم می‌کند.
نایب‌رئیس- آقای مشایخی.
مشایخی- جناب آقای شوشتری استدعا دارم توجه بفرمایید آقای مرآت اسفندیاری در بیانات‌شان توضیح دادند که موضوع آمار در تمام شئون و در تمام رشته‌های اجتماعی و اقتصادی و تمام سازمان‌های مملکتی نقش بزرگی برای بهبود اوضاع کشور انجام می‌دهد (شوشتری- این موضوع صحیح است ولی راهش این نیست) متأسفانه در کشور ما هیچ دستگاهی نیست (صحیح است) حتی در اداره آمار و ثبت احوال هم که فقط آمار و ثبت احوال شخصیه را از نقطه‌نظر تولید و متوفیّات موظف است نگاه‌داری کند در آن دستگاه هم آمار به معنای واقعی به ضرس‌قاطع وجود ندارد (شوشتری- صحیح است) اما آمار داشتن منحصر به این نیست که فقط یک اداره‌ای داشته باشند به نام آمار متولد و متوفی باید در هر وزارت‌خانه‌ای برای هر کاری و هر موضوعی باید آمار تهیه بشود آقای شوشتری خواهش می‌کنم گوش کنید به عرایض بنده یکی از آمارهای لازم برای مملکت آمار مالیاتی است وزارت دارایی تعداد مؤدیان مالیاتی خودش را در رشته‌های مختلف در هیچ‌کجا ندارد جز جمع برای مالیات‌های مستقیم و برای مالیات‌های غیرمستقیم ندارد اگر از همین اداره درآمدها سوال کنیم مؤدیان مالیاتی که در تهران هستند چقدر است و از نظر کیفیت طبقات بازرگان چقدر است؟ شرکت چقدر است؟ مقاطعه‌کار چقدر است؟ پزشک چقدر است؟ این وزارت دارایی که موظف است به وصول مالیات و این هم نقش بزرگی برای مملکت دارد این آمار را ندارد از هر وزارت‌خانه‌ای آمار بخواهید ندارند از وزارت پست و تلگراف اگر سوال کنید که آیا تعداد سیم‌های شما چقدر است به زحمت تهیه می‌کنند (زنگنه- وزارت پست و تلگراف دارد چون پست و تلگراف یکی از بهترین وزارتخانهها است) مثلاً عرض می‌کنم مقصودم وزارت پست و تلگراف نیست می‌خواهم بگویم در هر دستگاهی در هر وزارت‌خانه‌ای لازم است یک آماری مربوط به کار خودش داشته باشد بنابراین همان‌طور که جناب آقای وزیرکشور توضیح دادند باید ببینیم این سازمانی که به وجود آمد چه نقشی را دارد این سازمانی که مطابق ماده ۳۶ قانون تشکیل می‌شود برای آمارهای عمومی به منظور جمع‌آوری و تمرکز آمارهای متنوع اجتماعی اقتصادی، کشاورزی، فرهنگی و بهداشتی و سایر قسمت‌های مملکت اگر ما موفق بشویم یک چنین دستگاهی به وجود بیاوریم دستگاه‌هایی که در ملل و ممالک راقیه هست و در همه چیز مؤثر واقع می‌شود اگر آمار کشاورزی داشته باشیم فرض بفرمایید که بدانیم چقدر در فلان نقطه از کشور گندم کاشته شده چقدر محصول پنبه داریم چقدر دام داریم در تمام شئون کشاورزی ما تأثیر خواهد داشت و حال آن‌که تصدیق می‌فرمایید که وزارت کشاورزی تا به حال چنین آماری نداشته است بنابراین برای آمار عمومی باید دستگاهی باشد که ناظر بر تمام فعالیت‌های مختلف متنوع در تمام شئون کشور باشد با توجه به این مطلب تصدیق خواهید فرمود که تشکیل این اداره ضروری است اما یک مطلبی جنابعالی فرمودید که خرج مملکت زیاد است و بودجه سنگین است و کسر بودجه داریم و با این کسر چگونه می‌توانیم هزینه مربوطه به تشکیل این سازمان را در نظر بگیریم و اظهار عقیده فرمودند که من با هر نوع اضافه خرجی مادام که بودجه تعدیل نشده است مخالفم این اصل بسیار صحیح است که باید تدابیر لازم را اتخاذ کرد برای این‌که درآمد کشور متناسب و متعادل با میزان خرج بشود من می‌خواهم به استحضار شما برسانم که اگر ما اداره آمار عمومی داشته باشیم این اداره آمار عمومی نقش به سزایی در دارایی کشور و در وصول مالیات‌ها خواهد داشت این از دستگاه‌هایی است که کمک به تمام کارها می‌کند اما از نظر تمرکز من متأسفانه می‌بینم که در مجلس شورای ملی غالباً یک لوایحی گذشته است که در این لوایح پیش‌بینی کرده‌اند که خرج هر دستگاهی را از یک نوع درآمد به خصوصی تعیین کنند من با این مخالفم من معتقد به اصل تمرکز هستم تمام درآمدها را باید وزارت دارایی وصول کند تمام هزینه را هم باید وزارت دارایی پرداخت کند
درآمد باید به جمع بودجه و عایدات منظور بشود و خرج هم به لیست خرج اضافه بشود تخصیص دادن یک نوع درآمد برای یک مؤسسه این اساساً مخالف با اصل تمرکز و تنظیم بودجه و مستحضر بودن مجلس شورای ملی از دخل و خرج مملکت است بنابراین اگر یک چنین اداره‌ای به وجود بیاید لازمه‌اش این است که بودجه آن در بودجه کل مملکتی تمرکز پیدا کند با توجه به این توضیح مختصر تصدیق خواهید فرمود که تشکیل اداره آمار ضروری است مضافاً به این‌که در این لایحه خرج آن هم به سه قسمت تقسیم شده است یک قسمت از بودجه کل کشور یک قسمت از اعتبار سازمان برنامه یک قسمت از راه کمک‌های خارجی داده می‌شود بنابراین از این سه راه باید سازمان این دستگاه به بهترین وجهی ایجاد بشود و همان‌طور که عرض کردم اگر ما اداره آمار داشته باشیم در تمام شئون کشور مؤثر و مفید است و کمک به بهبود وضع کشور خواهد کرد علی‌هذا با این توضیحی که عرض شد فرمایشاتی که جناب آقای وزیرکشور فرمودند جنابعالی قطعاً موافق خواهید شد.
نایب‌رئیس- آقای داراب موافقید؟
داراب- بنده عرضی ندارم.
نایب‌رئیس- آقای دولت‌آبادی.
دولت‌آبادی- بنده موافقم.
نایب‌رئیس- بنابراین مخالفی نیست.
عمیدی‌نوری- بنده مخالفم.
نایب‌رئیس- پیشنهاد کفایت مذاکرات رسیده است که قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
پیشنهاد می‌نمایم مذاکره در ماده دوم کافی باشد.
مرآت اسفندیاری.
نایب‌رئیس- آقای مرآت اسفندیاری.
مرآت اسفندیاری- بنده خیال می‌کنم با بیاناتی که خود جناب آقای وزیرکشور فرمود و عرایضی که بنده و آقای مشایخی کردیم به اندازه کافی در این مورد بحث شده است فقط یک سو تفاهمی وجود داشت و آن وجه اختلاف اداره آمار عمومی با اداره آمار سرشماری بود که خوشبختانه آن هم برای جناب آقای شوشتری رفع شد راجع به بودجه هم آنچه مایه نگرانی‌شان بود با توضیح آقای مشایخی رفع شده بنابراین بنده خیال نمی‌کنم که لازم باشد دراین مورد مذاکره بیشتری بشود و عرض دیگر بنده این بود که در مورد این لایحه کمیسیون کشور یک سو کمیسیونی تعیین کرد که آن سو کمیسیون مدت‌ها برای این لایحه واقعاً کار می‌کرد و مطالعه می‌کرد و پیشنهادهای زیادی هم کردند و اصلاحات زیادی شد بعداً در کمیسیون کشور به اندازه کافی مطالعه و مداقه شد و واقعاً این لایحه بسیار مورد احتیاج و بسیار لایحه نافع و لازمی است من استدعا می‌کنم چون این لایحه می‌رود به مجلس سنا حتی‌المقدور (عمیدی‌نوری- از مجلس سنا آمده) از مجلس سنا آمده و تصویب شده است به این جهت احتیاجی نیست که بیشتر وقت در مجلس گرفته شود (صحیح است).
نایب‌رئیس- آقای عمیدی‌نوری با کفایت مذاکرات مخالف‌اید؟ بفرمایید.
عمیدی‌نوری- بنده از این جهت با کفایت مذاکرات مخالف هستم که معتقدم در این لایحه یعنی در این ماده باید بیشتر بحث بشود و علت بحث هم این است که بنده وقتی لایحه را مطالعه می‌کردم دیدم این یک لایحه جدیدی نیست جناب آقای شوشتری اداره آمار عمومی از مدتی قبل تشکیل شده از قوانین دوره دکتر مصدق است، کمیسیون‌های مشترک تصویب کرده‌اند تاریخش در ۲۶ شهریور ۲۴ به مجلس سنا آمده بنابراین یک اداره موجودیست بودجه‌اش هم هست تشکیلاتش هم هست کار هم کرده است ولی در عبارت ماده ۳ طوری این عبارت نوشته شده.
نایب‌رئیس- ماده ۳ مطرح نیست، ماده ۲ مطرح است.
عمیدی‌نوری- در ماده ۲ و به طور کلی به عبارات این لایحه توجه بفرمایید جناب آقای وزیرکشور طوری نوشته شده که مربوط به آینده می‌شود ممکن است برای این‌که استفاده بیشتری بشود حالا وقتی وارد ماده ۳ هم می‌شویم می‌بینید همه‌اش می‌نویسد خواهد نمود، یعنی با این‌که شما الان تمام موجودی و اعتبارات و تشکیلاتش را در بودجه کل مملکتی‌تان گذاشته‌اید اینجا از لحاظ سیاق عبارت و طرز کار از لحاظ ترتیب لایحه طوری است که ممکن است با تصویب این لایحه یک اعتبارات جدید و چیزهای تازه‌ای ایجاد کنند از این جهت است که من معتقدم بایستی طوری لایحه و این ماده تنظیم بشودکه ناظر به حال باشد نه به آینده از این لحاظ بنده مخالفم و تذکّر دادم.
نایب‌رئیس- رأی می‌گیریم به کفایت مذاکرات آقایانی که موافق‌اند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد رأی می‌گیریم به ماده دوم آقایانی که موافق‌اند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده سوم قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد):
ماده ۳- به منظور همکاری و هماهنگی کامل ادارات آمار وزارتخانهها و مؤسسات و ادارات دولتی و بانک‌ها با اداره آمار عمومی رؤسا آمار آنها از طرف اداره آمار عمومی تعیین و منصوب می‌شوند تا در جمع‌آوری آمارهای مربوطه بر طبق اصول علمی اقدام نمایند. سازمان و وظایف ادارات آمار وزارتخانهها و ادارات و مؤسسات مذکور را با توجه به میزان کار هر یک اداره آمار عمومی با موافقت وزارت‌خانه یا اداره آمار عمومی با موافقت وزارت‌خانه یا اداره یا مؤسسه مربوطه تنظیم می‌نماید.
تبصره ۱- مقررات این ماده با رعایت الاهم فالاهم و به تدریج وسایلی که اداره آمار عمومی فراهم خواهد کرد اجرا خواهد شد.
تبصره ۲- رؤسا فعلی ادارات آمار که صلاحیت و استعداد آنها مورد توافق اداره آمار عمومی وزارت‌خانه یا اداره یا بنگاه مربوطه قرار گیرد در شغل خود ابقا و عضویت اداره آمار عمومی را احراز خواهندکرد.
نایب‌رئیس- آقای شوشتری مخالف‌اید بفرمایید.
شوشتری- بعضی از آقایان تصور می‌کنند که ارادتمندشان متوجه این قسمت نیست که اداره آمار عمومی مربوط به نفوس و سرشماری غیر از آمار کل است این را متوجه‌ام یکی از آقایان را مخاطب قرار داد و خطاب کرد که چه عیبش است عیبش از اداره سجل احوال و تکرر نام فامیلی بود که عرض کردم حالا یک موضوع دیگر را که آقایان دفاع نکردند آن را هم عرض می‌کنم اگر ما یک اداره آمار صحیح داشتیم در موقع جنگ در موقعی که سهمیه برای مملکت ما در نظر گرفتند این عیوب پیدا نمی‌شد که این بازار سیاه تشکیل بشود روی گتره روی نادانی جمعیت این مملکت را ۱۰ میلیون معین کردند و حوایج مملکت را از حیث قند و شکر چای به یک اقلامی معنی کردند که سفته‌بازان و محتکرین بازار سیاه تشکیل دادند که هنوز مبتلای به او هستیم آقایان هیچ‌کس مخالف با اداره آمار عمومی و تعیین تکلیف کلیه مردم از نظر زراعت برنج روغن زعفران گندم نیست بنده یک چیز را مخالفم و آن این است که ما می‌خواهیم ابرویش را درست کنیم چشمش را هم کور می‌کنیم این‌قدر مستخدم زیادی بیایید من به شما نشان بدهم مستخدم دولت است از اداره غله پول می‌گیرد ولی در اروپا است یعنی چه؟ آقا از این مستخدمین زاید ادارات و وزارتخانهها بردارید بگذارید آنجا بروند کار کنند از خارج نیاورید بنده راه را گفتم یکی موضوع شهرها است که در ماده سه نوشته شده.
نایب‌رئیس- آقا راجع به ماده ۳ بفرمایید.
شوشتری- می‌فهمم جناب آقای رئیس در ماده ۳ نوشته شده به منظور همکاری و هماهنگی کامل ادارات آمار وزارتخانهها و مؤسسات و ادارات دولتی و بانک‌ها با اداره آمار عمومی رؤسای آمار آنها از طرف اداره آمار عمومی تعیین و منصوب می‌شوند تا در جمع‌آوری آمارهای مربوطه بر طبق اصول علمی اقدام نمایند این ماده فارسی است این فارسی را تا این اندازه می‌فهمم که اداره آمار عمومی برای این‌که آمار رؤسایش را هم او تعیین می‌کند و این حرف هم صحیح است ولی من باز به همان حرفم برمی‌گردم اصل کلی این است جناب آقای اسفندیاری می‌گویند که از مجلس سنا برگشته همین‌طور جواب می‌دهند جواب را باید با استدلال و منطق داد که در خارج وقتی یک عده‌ای خواندند متوجه بشوند که نظر دولت چیست. ممکن است من در مخالفتم طوری صحبت کنم که آقایان تصور کنند با دولت مخالفم ولی غرض از مخالفتم این است که این عمل تنقیح بشود آقای سعید مهدوی مخبر کمیسیون من الان که اینجا ایستاده‌ام معتقدم به این‌که این اندازه دعاوی مملکت که در دادگستری هفت‌صد هزار پرونده راکد شده است شش‌صد هزار پرونده آن در قرا و قصبات به دست ریش‌سفیدها و عقلای محل حل می‌شود و این‌قدر راکد نمی‌شود این‌قدر خرج برای مملکت تراشیده نمی‌شود (صحیح است) خرج‌تراشی یک امری است، موضوع رفع حوایج مملکت و نیاز مملکت پرونده جداگانه‌ای دارد من از این جهت ناچارم این توضیحات را بدهم، خرج نتراشید از مستخدمین زیادی وزرات‌خانه‌ها بیاورید آنجا بگذارید کلاس اختصاصی هم می‌گیرند به کلاس‌های فنی بفرستید از خارج هم اگر متخصص می‌خواهید بیاورید یک دو تا سه تا البته به نظر مجلس شورای ملی است برای این‌که استخدام خارجی اگر بخواهید با نظر مجلس شورای ملی است، قانون تکلیف آن را معین کرده است پس من با اصل آمار مخالف نیستم با طریق صحیحش مخالف نیستم با آن سه چهار جایی هم که به خوبی انجام شده آن را هم تقدیس و تحسین می‌کنم ولی از نظر خرج‌تراشی برای مملکت که امروز گاهی به خدا برمی‌خورد به ما که دیگران هی به ما کمک کنند ما روی طلا راه برویم و آن‌وقت دست نیاز به دیگران دراز کنیم و خودمان ندانسته مثل کرم ابریشم دور خودمان بتنیم و خودمان را خفه بکنیم من از این جهت مخالف هستم.
نایب‌رئیس- آقای دولت‌آبادی مخالف‌اید؟
دولت‌آبادی- بیانات ایشان مخالفت نبود تذکراتی دادند.
نایب‌رئیس- آقای سعید مهدوی بفرمایید.
مخبر (مهدوی)- بنده برای این‌که ذهن آقای شوشتری روشن بشود عرض می‌کنم ایشان عقیده‌شان این بود که صد درصد با خود آمار موافق‌اند اگر معتقدند که آمار خوب بایستی در مملکت وجود داشته
باشد ناچار مستلزم خرجی است اما این توهم آقا راجع به ادارات که از اعضای زاید وزارتخانهها استفاده بکنند استخدام جدید بشود در این لایحه صد درصد این موضوع رعایت شده که استخدام جدید نشود، اگر هم اسمی از استخدام برده شده از نظر متخصص فنی است چون این کار فنی است و ممکن است ما اشخاص متخصص برای این کار نداشته باشیم این توهم آقا راجع به این موضوع بی‌مورد است تمام اشخاصی که از آنان استفاده می‌شود خود اعضای دولت هستند.
نایب‌رئیس- کسی اجازه نخواسته اعلام رأی می‌شود عده رأی کافی نیست.
شوشتری- امروز همان‌طور که فرمودید آیین‌نامه صد درصد باید به موقع اجرا گذارده بشود حقیقتة باید یک موضوع را تمام کنیم (پس از چند لحظه عده برای رأی کافی شد)
نایب‌رئیس- آقایانی که با کفایت مذاکرات موافق‌اند قیام بفرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. پیشنهادی رسیده قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌نمایم تبصره ذیل اضافه شود. استخدام جدید در اداره کل آمار عمومی ممنوع است.
عمیدی‌نوری.
نایب‌رئیس- بفرمایید.
عمیدی‌نوری- بنده در مخالفت با کفایت مذاکرات نمی‌توانستم عرض خودم را طوری کرده باشم که مفهوم بشود چیزی که بنده استنباط کردم عرض بنده این است که اداره آمار عمومی یک اداره بسیار مفیدی است برای مملکت ما که به نظر من این اداره از آن ادارات خیلی مقدمی است که زودتر از این باید تشکیل شده باشد تا مملکت آمار عمومی و احصاییه در امورش نداشته باشد. اصلاً نمی‌شود رویش بحث کرد، مطالعه کرد که چه جور یک قدم اصلاحی برداشت، به همین جهت این اداره آمار عمومی چند سال است تأسیس شده بودجه‌اش تصویب شد اشخاصش معین شده مشغول کارند ما هم از نظر لوایح دکتر مصدق و آثار اجرایی‌اش همان‌طور تصویب کردیم گفتیم اجرا بشود الان هم این لایحه روی مصوبات کمیسیون مشترک در مجلس سنا تصویب شده است و اینجا داریم تصویب می‌کنیم عبارات آنها طوری نوشته شده که همه‌اش عطف بر آینده می‌شود می‌گوید خواهد نمود، استخدام خواهد کرد اعتبارات را هر سال در بودجه خواهد گذاشت این متناقض می‌شود با آن ماده‌ای که شما در لایحه بودجه کل مملکتی در سال گذشته گذاشته‌اید و الان هم در بودجه کل مملکتی هست و به هیچ عنوان نمی‌شود استخدام جدید کرد با این عمل متناقض می‌شود اگر به این شکل لایحه تصویب بشود همه‌اش خواهد نمود عطف به آینده بشود اداره کل آمار عمومی یک دستگاهی می‌شود که می‌توان به آن تحمیل کرد و هر روز استخدام جدید کرد نوشته شده که خواهد نمود. بنابراین نمی‌رود جز آن تشکیلات موجود فعلی که شامل بودجه کل مملکتی از لحاظ ممنوعیت استخدام جدید بشود بنده هر جور که فکر کردم که چه جور این خواهد نمودها را اصلاح بکنم دیدم نمی‌شود، ناچار شدم این پیشنهاد را دادم که اگر آقایان نمایندگان محترم که همه معتقد هستند بر بودجه مملکت بیش از این تحمیل نشود و آنجا هم یک دستگاهی نباشد برای این‌که اضافه خرجی تحمیل بر بودجه بکند این قید بشود وقتی که قید شد که استخدام جدید در اداره آمار عمومی ممنوع است تابع همان قانون بودجه است و دیگر نمی‌توانند از این قانون استفاده کنند و از عبارات آینده‌اش بتوانند استخدام جدید بکنند این پیشنهاد بنده بود و با تصویب این پیشنهاد توهم آقای شوشتری و رفقای دیگر هم رفع می‌شود که این اداره خرج‌تراشی نیست و قانون هم صحیحاً اجرا می‌شود و به نظر بنده هم عیبی ندارد.
نایب‌رئیس- آقای ارباب بفرمایید.
ارباب- عرض کنم مخالفتی که بنده دارم برابر مشاهده‌ای است که در تابستان گذشته در بندرعباس و میناب کردم واقعاً توجه بفرمایید اکثر آقایان نمایندگان ولایات مبتلا به این وضعیت هستند در یک نقطه دوردستی یک عضوی با ماهی صد الی صد و پنجاه تومان نمی‌شود از طهران فرستاد خود بنده رفتم در اداره آمار بندرعباس دیدم بیشتر اوراق را موریانه خورده وسایل ندارند یک نفر به نام رئیس، عرق می‌ریزد و اوراق را جمع می‌کند و می‌گوید آقا عضو نداریم کمک نداریم آمدم به اداره آمار مراجعه کردم گفتند آقا کسی با صد و پنجاه تومان حقوق حاضر نیست برود به آنجا در آن جهنم بندرعباس و بایستی قانونی که مانع این کار هست اصلاح بشود تا ما بتوانیم اعضای کوچک را برای منشی‌گری با ماهی ۱۵۰ تومان ۲۰۰ تومان استخدام کنیم تا کمکی بشود و یک چنین اداره‌ای که اساس حیات یک کشوری را تشکیل می‌دهد فلج نماند، حالا هم عرض بنده این است که در خیلی از نقاط دوردست هست که اشخاص معیل نمی‌توانند با ماهی دویست تومان زندگی کنند خاصه این که این موضوع در بودجه هم به اشکال برخورده و در بودجه عمومی هم پیش‌بینی شده بنده استدعا می‌کنم جناب آقای عمیدی‌نوری پیشنهادشان را اصلاح کنند که اولاً اشخاصی که حداکثر تا حدود دویست تومان حقوق‌شان هست در نقاط دور از مرکز بتوانند در محل استخدام کنند و الا کسی از اینجا نمی‌رود ادارات آنجا هم فلج است برای آنجا یک منشی با ماهی صد تومان در محل می‌شود استخدام کرد راضی هم هست ولی از تهران با خرج زیاد نمی‌روند بنابراین استدعا می‌کنم پیشنهادتان را اصلاح بفرمایید.
عمیدی‌نوری- با این اصلاح بنده موافقم که تا دویست تومان افراد محلی را استخدام کنند.
نایب‌رئیس- پیشنهاد خرج است نمی‌شود. آقای مهدوی بفرمایید.
مخبر (مهدوی)- این لایحه را که مطالعه بفرمایید ملاحظه می‌فرمایید که در هیچ کجای آن ما اجازه استخدام نداریم و در قانون بودجه و در محل‌های دیگر چندین‌جا قید شده که دولت به هیچ عنوان حق استخدام ندارد، در کمیسیون مشترک وقتی که این مطلب مطرح بود در لایحه اولیه اجازه خواسته بود اداره آمار برای استخدام یک عده‌ای که قبل از روز آماربرداری و این عملیاتی که انجام خواهد شد آنها را استخدام کنند به طور روزمزد و ما حتی به این قسمت توجه پیدا کردیم که همین پنج شش ماهی که برای این کار روزمزد استخدام کنیم برای آنها حقی قائل نشوند که بگویند پنج شش ماه سابقه خدمت داریم و در این وزارت‌خانه یا در این اداره ما را استخدام کنید این را توجه بفرمایید در تبصره ۱ ماده ۹ حتی به این جهت قید کردیم به افراد آزاد داوطلبی که انحصاراً برای امور مربوطه به آمارگیری‌ها و سرشماری‌ها در محل به طور موقت به خدمت گمارده می‌شوند مزد روزانه متناسبی برای ایام تعلیم یافتن و خدمت موقت تأدیه خواهد شد تعلیم یافتن و خدمت موقت پس از خاتمه منشأ هیچ‌گونه تعهدی برای دولت نخواهد شد. حتی این قسمت منظور شده استدعا می‌کنم پیشنهاد را پس بگیرید و دقت بفرمایید که این قانون در کمیسیون‌های مشترک مجلسین دقت کامل شده و به مجلس سنا رفته و از آنجا آمده است به اینجا اگر باز هم یک تغییر مختصر داده شود دوباره باید این سیر را طی کند.
عمیدی‌نوری- آقای رئیس بنده یک توضیح لازمی دارم.
نایب‌رئیس- بفرمایید.
عمیدی‌نوری- این توضیحی که ایشان دادند بنده را قانع کرد و علت این که بنده تذکر دادم و پیشنهاد کردم از این جهت بود که این لایحه همه‌اش عطف به آینده می‌شود آقای وزیرکشور هم این را تأیید بکنند که همان‌طور که در لایحه هست عمل می‌شود بنده عرضی ندارم.
نایب‌رئیس- ایشان نمی‌توانند غیر از این بکنند برای این‌که در قانون مصرح است استخدام جدید ممنوع است مگر در موارد مخصوص، بنابراین رأی می‌گیریم به اصل ماده عده برای رأی کافی نیست آقایانی که تشریف دارند خواهش می‌کنم توجه داشته باشند اگر بخواهند لایحه امروز تصویب بشود کمتر پیشنهاد بدهند (حشمتی- اصراری نداریم) (در این موقع عده برای رأی کافی شد) رأی می‌گیریم به ماده ۳ آقایانی که موافق‌اند قیام بفرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد ماده چهارم قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۴- کلیه وزارتخانهها و ادارات و مؤسسات دولتی و بانک‌ها و همچنین کارخانه‌ها و مؤسسات ملی موظف خواهند بود جدول‌ها و پرسش‌نامه‌هایی را که برای آمارگیری و جمع‌آوری اطلاعات کلی و ماهانه تهیه می‌نمایند قبلاً برای جلب موافقت اداره آمار عمومی ارسال دارند اطلاعات جمع‌آوری شده باید در اداره آمار عمومی تمرکز یافته و پس از بررسی و امعان‌نظر مورد استفاده قرار گیرد.
نایب‌رئیس- در این ماده کسی اجازه نخواسته، آقایانی که با ماده ۴ موافق‌اند قیام بفرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۵ قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد):
ماده ۵- وزارت کشور در صورت احتیاج برای تعلیم و تربیت آمارشناسان و آمارگران به تعداد کافی می‌تواند کلاس‌های مخصوص تشکیل دهد و دانشجویان آن را از بین کارمندان دولت که سن آنها از سی سال بیشتر و یا به تحصیلات‌شان از دوره کامل متوسطه کمتر نباشد انتخاب نماید.
تبصره- آیین‌نامه مربوط به تشکیل کلاس‌های مخصوص و برنامه تدریس به وسیله اداره آمار عمومی تهیه و پس از موافقت شورای عالی فرهنگ و شورای دانشکده و تصویب وزارت کشور به موقع اجرا گذارده می‌شود.
نایب‌رئیس- کسی در این ماده اجازه نخواسته، آقایانی که با ماده پنج موافق‌اند قیام بفرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۶ قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد):
ماده ۶- وزارت کشور می‌تواند حداکثر پنج نفر متخصص در امر آمار از اتباع کشورهایی که صلاح بداند با تصویب هیئت‌وزیران برای مدت حداکثر پنج سال به خدمت دعوت نماید و قرارداد استخدامی آنان را تهیه و برای تصویب مجلسین تقدیم دارد پرداخت حقوق و مزایا و کرایه‌خانه و هزینه اتومبیل و مسافرت و متخصصین مذکور تا تصویب قرارداد استخدامی آنان از طرف مجلسین بلامانع خواهد بود.
نایب‌رئیس- کسی اجازه نخواسته. اعلام رأی می‌شود. آقایانی که با ماده ۶ موافق‌اند قیام بفرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۷ قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۷- سرشماری‌ها و آمارگیری‌های
نفوس و کشاورزی و اقتصاد و اجتماعی در هر موقع پیشنهاد وزیرکشور و تصویب هیئت‌وزیران و به وسیله اداره آمار عمومی انجام خواهد گرفت و برای اجرای سرشماری نفوس لدی‌الاقتضا از طرف دولت تعطیل عمومی اعلام می‌شود در این صورت به استثنای کسانی که مأمور سرشماری می‌شوند عموم افراد باید در مدت اعلام تعطیل عمومی از مساکن خود خارج نشوند مگر در موارد ضروری که آیین‌نامه معین خواهد کرد.
تبصره ۱- سرشماریهای عمومی نفوس پس از تصویب هیئت‌وزیران به فرمان همایونی شروع خواهد شد.
تبصره ۲- سرشماری اتباع دولت شاهنشاهی ایران مقیم خارجه را مأمورین وزارت امور خارجه بر طبق آیین‌نامه انجام خواهند داد.
نایب‌رئیس- یک نکته‌ای بود که لازم است تذکر داده شود آقایان توجه بفرمایید در اینجا مدت تعطیل عمومی ذکر نشده ولی با جناب آقای وزیرکشور صحبت کردیم موافقت کردند حداکثر پیش از ۴۸ ساعت نخواهد بود و اگر این موضوع اصلاح می‌شد باز لایحه برمی‌گشت به مجلس سنا موافقت شد که بنده از طرف مجلس شورای ملی اظهار بکنم و آقای معاون وزارت‌کشور چون آقای وزیرکشور در مجلس نیستند، ایشان قبول کنند.
معاون وزارت کشور (دکتر خانلری)- همان‌طور که فرمودند دولت قبول می‌کند که بیش از ۴۸ ساعت تعطیل نخواهد بود.
نایب‌رئیس- همان‌طور که فرمودند این قسمت به صورت تذکر قانونی در صورت‌مجلس درج می‌شود و در حکم قانون است حالا رأی می‌گیریم به ماده ۷ آقایانی که با ماده ۷ موافق‌اند قیام بفرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد ماده ۸ قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد):
ماده ۸- وزارت کشور مکلف است در اجرای این قانون مقدمات کار و اعتبارات لازم را تدریجاً فراهم و طوری عمل نماید که در سال ۱۳۳۵ بتواند برنامه مربوط به سرشماری عمومی نفوس کشور را به موقع اجرا گذارد.
نایب‌رئیس- اعلام رأی می‌شود. رأی می‌گیریم به ماده ۸ آقایانی که موافق‌اند قیام بفرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده نهم قرائت می‌شود.
(به شرح ذیل قرائت شد):
ماده ۹- برای اجرای هر نوع سرشماری و آمارگیری‌های مختلفه در کشور عموم کارمندان کشوری و بانک‌ها و شهرداری‌ها و استادان و دانش‌یاران و دبیران و آموزگاران و دانشجویان و کارکنان بنگاه‌های ملی و افرادی که وجود آنها برای شرکت در برنامه سرشماری مورد استفاده می‌گیرد مکلف هستند دستورهایی را که از طرف اداره آمار عمومی به آنها داده می‌شود انجام دهند.
تبصره- به افراد آزاد داوطلبی که انحصاراً برای امور مربوط به آمارگیری‌ها و سرشماری‌ها در محل به طور موقت به خدمت گمارده می‌شوند مزد روزانه متناسبی برای ایام تعلیم یافتن و خدمت موقت تأدیه خواهد شد و این تعلیم یافتن و خدمت موقت پس از خاتمه منشأ هیچ‌گونه تعهدی برای دولت نخواهد بود.
نایب‌رئیس- مخالفی نیست رأی می‌گیریم به ماده ۹ آقایانی که موافق‌اند قیام بفرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۱۰ قرائت می‌شود.
(به شرح ذیل قرائت شد)
ماده ۱۰- وسایل نقلیه و وسایط ارتباطی تلفنی و تلگرافی کلیه وزارتخانهها و ادارات و بانک‌ها و بنگاه‌های دولتی و شهرداری‌ها با رعایت احتیاجات در موقع اجرای برنامه سرشماری‌ها و آمارگیری‌ها باید مجاناً در اختیار و استفاده اداره آمار عمومی قرار گیرد هزینه استفاده از وسایل و وسایط مذکور و فوق‌العاده یومیّه متصدیان آن از اعتبار مخصوص سرشماری‌ها تأمین خواهد گردید.
نایب‌رئیس- چون مخالفی نیست، رأی می‌گیریم آقایانی که با ماده ۱۰ موافق‌اند قیام فرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۱۱ قرائت می‌شود.
(به شرح ذیل قرائت شد):
ماده ۱۱- عموم ساکنین کشور مکلف هستند پاسخ پرسش‌نامه و اطلاعات مربوط به سرشماری و آمارگیری را که مأمورین درخواست می‌کنند مطابق با واقع اظهار دارند.
نایب‌رئیس- چون کسی مخالف نیست، رأی می‌گیریم آقایانی که با ماده ۱۱ موافق‌اند قیام فرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۱۲ قرائت می‌شود.
(به شرح ذیل قرائت شد):
ماده ۱۲- اطلاعات تحصیل شده در اداره آمار عمومی متمرکز و محفوظ مانده فقط مطلب کلی و عمومی که از آن استخراج می‌شود منتشر خواهد شد.
نایب‌رئیس- کسی اجازه نخواسته رأی می‌گیریم، آقایانی که با این ماده موافق‌اند قیام بفرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۱۳ قرائت می‌شود.
(به شرح ذیل قرائت شد):
ماده ۱۳- تعقیب و تعیین کیفر متخلفین از مقررات مواد ۹ و ۱۰ و ۱۱ این قانون و آیین‌نامه‌های مربوط به امر سرشماری و آمارگیری اعم از مأمورین و افراد کشور طبق آیین‌نامه‌ای که از تاریخ تصویب این قانون ظرف مدت دو ماه از طرف وزارت کشور تهیه و به تصویب کمیسیون‌های کشور و دادگستری مجلسین خواهد رسید به عمل می‌آید.
نایب‌رئیس- چون کسی اجازه نخواسته، رأی می‌گیریم آقایانی که با ماده ۱۳ موافق‌اند قیام بفرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۱۴ قرائت می‌شود.
(به شرح ذیل قرائت شد):
ماده ۱۴- کلیه قوانین و مقرراتی که در مورد امر آمارگیری و سرشماری مغایر این قانون باشد از این تاریخ ملغی است.
نایب‌رئیس- چون کسی اجازه نخواسته، رأی می‌گیریم، آقایانی که با ماده ۱۴ موافق‌اند قیام بفرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۱۵ قرائت می‌شود.
(به شرح ذیل قرائت شد):
ماده ۱۵- مدیر مسئولی که برای اداره کردن اداره آمار عمومی به پیشنهاد وزارت کشور و تصویب هیئت‌وزیران و صدور فرمان همایونی معین می‌شود برای مدت ۵ سال تغییر نخواهد یافت مگر این‌که فوت کند یا مستعفی شود و یا بر وفق مقررات قانون استخدام کشور و قانون دیگر راجع به قصورها و تقصیرها و جرایم مأمورین دولت از این سمت منعزل گردد.
نایب‌رئیس- کسی اجازه نخواسته، رأی می‌گیریم، آقایانی که با ماده ۱۵ موافق‌اند قیام بفرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۱۶ قرائت می‌شود.
(به شرح ذیل قرائت شد):
ماده ۱۶- وزارت کشور مأمور اجرای این قانون می‌باشد و آیین‌نامه‌های مربوط به اجرای آن را تهیه و به تصویب هیئت‌وزیران می‌رساند.
مشایخی- اجازه بفرمایید بنده یک تذکّر مختصری می‌خواستم عرض کنم بعد از تصویب این لایحه که بنده هم موافق هستم لایحه بازنشستگی افسران و افراد پلیس راه‌آهن را که جز دستور هست مطرح بفرمایید.
نایب‌رئیس- جز دستور هست. رأی می‌گیریم به ماده ۱۶ آقایانی که موافق هستند قیام بفرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. در کلیات آخر کسی اجازه نخواسته است بنابراین رأی می‌گیریم به کلیه لایحه آقایانی که موافق هستند قیام کنند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. به دولت ابلاغ می‌شود.
۵- تعیین موقع ودستور جلسه بعد- ختم جلسه.
نایب‌رئیس- جلسه را ختم می‌کنیم. جلسه آینده روز پنجشنبه ساعت ۹ صبح خواهد بود و دستور هم لوایحی که جز دستور است اگر آقایان خدای‌نکرده دیرتر تشریف بیاورند آیین‌نامه اجرا خواهد شد.
(مجلس مقارن ظهر ختم شد)
نایب‌رئیس مجلس شورای ملی- اردلان