مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۴ تیر ۱۳۳۵ نشست ۱۱
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نوزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نوزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیونها - صورت مشروح مذاکرات مجلس - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره
شنبه ماه ۱۳۳۵
سال دوازدهم
شماره مسلسل
دوره نوزدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی
جلسه
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز ۱۴ تیر ۱۳۳۵ نشست ۱۱
فهرست مطالب:
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۱۹
جلسه: ۱۱
صورت‌مشروح مذاکرات مجلس روز پنجشنبه چهاردهم تیرماه ۱۳۳۵
فهرست مطالب:
۱ - تصویب صورت‌مجلس
۲ - تقدیم یک فقره سؤال به وسیله آقای ساگینیان
۳ - بیانات قبل از دستور - آقایان: صفاری - دکتر هدایتی - سراج حجازی - دکتر امیر حکمت
۴ - تقدیم یک فقره سؤال به وسیله آقای دکتر دادفر
۵ - بیانات آقای وزیر دارایی در قبال بیانات آقای سراج حجازی
۶ - معرفی آقای مشفق کاظمی به معاونت وزارت امور خارجه به وسیله آقای وزیر امور خارجه
۷ - تقدیم لایحه سازمان و استخدام وزارت امور خارجه
۸ - تقدیم یک فقره سؤال به وسیله آقای دکتر شاهکار
۹ - تقاضای به جریان افتادن ۱۹ فقره لوایحی که مدت قانونی اجرای آنها در مهرماه منقضی می‌شود.
۱۰ - سؤال آقای خرازی راجع به انتخابات انجمن شهر تهران و جواب آقای وزیر کشور
۱۱ - سؤال آقای خلعتبری راجع به سرمایه بانک کشاورزی و جواب آقای وزیر دارایی
۱۲ - سؤال آقای خرازی راجع به کشت غله و جواب آقایان وزیر کشاورزی و وزیر دارایی
۱۳ - سؤال آقای دکتر پیرنیا راجع به نرخ بهره پول و جواب آقای وزیر دارایی
۱۴ - تقدیم یک فقره سؤال به وسیله آقای صادق بوشهری
۱۵ - تعیین موقع جلسه بعد - ختم جلسه
مجلس ساعت نه و پنجاه دقیقه صبح به ریاست آقای عماد تربتی (نایب‌رئیس) تشکیل گردید.
۱- تصویب صورت مجلس
نایب رئیس ـ صورت غائبین جلسه پیش قرائت می‌شود (بشرح زیر قرائت شد)
غائبین با اجازه ـ آقایان: مهندس ظفر. اردلان. قرشی. باقر بوشهری. دکتر آهی. جلیلوند. شیبانی. صادق بوشهری. صراف زاده. یارافشار. دادگر. مهندس جفرودی. دکتر عمید. بهبهانی. مهندس هدایت. اورنگ. امامی خوئی. کشکولی.
غائبین بی اجازه ـ آقایان: دکتر طاهری. تجدد. دکتر امیر اصلان افشار. دکتر رضائی. خزیمه. علم. قنات آبادی. تیمور تاش. کورس.
دیر آمدگان وزود رفتگان با اجازه ـ آقایان: بزرگ ابراهیمی. بزرگ نیا. اعظم زنگنه. فرود. امید سالار. قراگزلو. سعیدی. دکتر هدایتی. محمد علی مسعودی.
دیرآمدگان و زود رفتگان بی اجازه ـ آقایان: مهندس شیبانی. حشمتی. دکتر پیر نیا. مهندس فیروز
نایب رئیس ـ نسبت بصورت مجلس قبل ایرادی نیست؟ آقای بور بور
بور بور ـ یک مختصر اشتباهی در عرایض جلسه قبل بنده شده اگر اجازه بفرمائی به اداره تند نویسی بدهم که اصلاح کنند.
نایب رئیس ـ بفرمائید آقای خلعتبری
خلعتبری ـ جناب آقای بختیار مطلبی در جلسه گذشته اظهار فرمودند راجع به قاتلین مرحوم بهبهانی در شادکان و اسمی هم از بنده بردند این قاتلین را دادگاه جنائی با آزادی آنها موافقت نکرده و رسیدگی بجریان، آنهم مربوط بدادگاههاست و اظهار نظر در مورد دادگاهها در مجلس شورای ملی بنظر بنده صحیح نیست خواستم این تذکر را عرض کرده باشم چون اصل تفکیک قوا را باید مجلس شورای ملی در نظر بگیرد و شکایت از قضات را در دادگاه انتظامی و دادسرای انتظامی مطرح کنند
نایب رئیس ـ آقای دکتر راجی
دکتر راجی ـ خواستم فرمایشات آقای ارسلان خلعتبری را تأیید کنم و آقای حمید بختیار منظورشان احقاق حق و تسریع در قضاوت بود و نظر دیگری نداشتند
نایب رئیس ـ در صورت مجلس نظر دیگری نیست (اظهاری نشد) صورت مجلس جلسه قبل تصویب می‌شود
۲- تقدیم یک فقره سؤال بوسیله آقای ساگینیان نایت رئیس ـ آقای ساگینیان
ساگینیان ـ سؤالی است که تقدیم می‌کنم
۳- بیانات قبل از دستور آقایان: صفاری ـ دکتر هدایتی ـ سراج حجازی ـ دکتر امیر حکمت
نایب رئیس ـ چند نفر از آقایان اجازه نطق قبل از دستور خواسته‌اند آقای محمد علی صفاری صفاری ـ بنده باتجربیات حاصله از دوره ۱۸ قصد نداشتم که وقت آقایان نمایندگان محترم را باعرایض خود گرفته و باعث تصدیع شوم زیرا حقیقأ نتیجه‌ای از نطق‌های قبل از دستور در ظرف دوره گذشته حاصل نشد و تصور می‌کنم آقایان محترم در این مسئله با بنده هم عقیده هستند. هم چنین سؤالات از دولت هم دردی را دوا نمی‌کند. برای اینکه جوابها اکثر اداری و یکنواخت بوده و غالبأ قانع کننده نیست مگر اینکه تجدید سؤال بشود که در این صورت باز خیال
+ نمی‌کنم مفید فایده باشد ولی یک اصلی مسلم باعث شد که بنده با علم بعدم حصول نتیجه مسائلی را بعرض مجلس محترم برسانم اولا ندای وجدان و وظائفی که بد عهده ما مقرر شده ما را وادار می‌کند که وظیفه وجدانی خود را انجام داده گفتنی‌ها را بگوئیم و گرفتاریهای مردم را بعرض مجلس برسانیم شاید روزی مؤثر واقع شود یکی از مسائل مهم که مبتلا به ناحیه شمال است و برای کشور هم بدون تردید اهمیت حیاتی دارد موضوع محصول چای آن ناحیه است که اکثر آقایان کم و بیش از ماجرای آن استحضار دارند مردم گیلان در طی چند سال فقط در اثر همت و کوشش خود بدون اینکه دیناری از خزانه دولت کمکی بگیرند توانستند سطح کشت محصول چای را بجائی برسانند که امروز نصف چای مصرف کشور را تأمین کرده و از این راه موفق شده‌اند که نگذارند در حدود دویست میلیون تومان پول بارز از کشور خارج گردد. هر سال در موقع برداشت محصول کشاورزان و باغداران در اثر سوء سیاست ـهای اقتصادی و صدور تصویبنامه‌های ضد و نقیض گرفتار مشکلات عجیب شده و نمیدانند حاصل دسترنج خود را با چه شرایطی و بچه طریقی بمصرف بفروش برسانند ضمنأ ناگفته نماند که در سنوات ۳۰ تا ۳۲ در اثر صدور یک تصویب نامه که تا اندازه‌ای حقوق کشاورزان و چایکاران را تأمین می‌نمود بدون جلب کمک مادی دولت سطح کشت بدو برابر ترقی یافته و تعداد کارخانجات سازنده چای سه برابر بالا رفته و اگر صدور تصویبنامه نابهنگام دولت وقت در سال ۳۳ نبود که بر خلاف روش چند ساله و بدون مطالعه و شاید فقط بخاطر جلب رضایت عده‌ای منفعت طلب واردات چای خارجی را مطلقأ آزاد و صادرات را بر خلافت هر اصلی ممنوع نمود تا کنون سطح کشت بالاتر رفته و پس از چند سال کشور ما از یک قلم عمده واردات بی نیاز می‌گردید و پولی هنگفت آن بمصرف سایر احتیاجات می‌رسید نتیجه صدور این تصویب نامه این بود که مقدار زیادی چای خارجی بدون قید و بند بازار وارد شد و شیوع قاچاق از طرف دیگر کار را بجائی رسانید که در دأس محصول سال جاری ۹۴ دستگاه کارخانجات چای در حال تعطیل و هیچیک از خریداران سنواتی رغبت بخرید محصول ننموده و در نتیجه صد هزار نفر چایکاران و کارگران شمال بیکار مانده نزدیک بود غوغائی بر پا شود که ناچار دست توسل بدامان اعلیحضرت همایونی شاهنشاهی زده و استدعا کردیم که در این باره توجه فرمایند حسب الامر مطاع با دستور دولت سازمان برنام اعتباری معادل خرید ثلث محصولی برای خرید برگ سبز کشاورزان اختصاص داد و همچنین مقررشد که شش میلیون تومان اعتبار بکارخانجات بدهند که قادر بکار نیستند تا آنها هم مبادرت بخرید محصول نمایند بدیهی است این تصمیم جسب المرسوم کشور وقتی که مرحله عمل در آمد که چین اول محصول رسیده و بملاحظه عدم گشایش کارخانجات دولتی و غیره مقداری از حاصل دسترنج کشاورزان از بین رفت و چون هنوز با طی تشریفات مقرر توفیق توزیع تمام شش میلیون تومان اعتبار بین کارخانجات فراهم نشد واضح است که کارخانجات موجود جوابگوی محصول نبودن و کشاورزان ناچار برگ سبز خود را در عوض کیلوئی ۱۹ ریال بسه ریال بفروش میرسانند از این راه طوری متضرر شده‌اند که ناچار باغات خود را ترک خواهند گفت. آقایان محترم تصور می‌کنم قابل انکار نباشد که کشور ما کشوری است کشاورزی و بنظر بنده در اولین سرلوحه هر برنامه باید کشاورزی بهر نحوی تقویت شود از این راهست که ما می‌توانیم زندگانی مرفه تری برای توده مردم فراهم آوریم با اینکه واقعأ سازمان برنامه کمال مساعدت را امسال در کمک با مردم نموده ولی بنظر بنده این کمکهای موقت منظور اساسی را تأمین نمی‌کند برای اینکه اینکار پایه و اساس محکمی داشته باشد بنده در اواخر دوره ۱۸ ضمن طرح لایحه بودجه سال ۳۵ تبصره‌ای پیشنهاد نموده و دولت را مکلف نمودم که در ظرف مدت دو ماه برای بسط و توسعه فلاحت و صناعت چای و تشویق و مساعدت مادی و معنوی کشاورزان و چای کاران برنامهای تدوین و بموقع اجراء گذارده و پس از طی آزمایش‌های لازم لایحه قانونی آن را تنظیم و برای تصویب تقدیم مجلس نماید. این تبصره هم با کمک همکاران محترم بتصویب رسید و منظور هم این بوده با اینک امر مهم برنامهای قانونی و حساس نداشته باشد همه ساله ده‌ها هزار نفر از کارگران شمال دچار اضطراب و نگرانی بوده و در اثر عدم تمرکز کار و فقدان یک برنامه ثابت زراعت فعلی هم که از نقطه نظر اقتصادی حائز مقام مهمی است از بین خواهد رفت متأسفانه هنوز از طرف دولت در این باره اقدام اساسی نشده و طبعأ در موقع سؤال خواهد گفت که رویش فعلی تحت بررسی است تا بعدأ برنامه لازم تدوین و تقدیم گردد بنا بر این از دولت تقاضا دارم که در تدوین این برنامه اساسی هر چه زودتر اقدام نمایند که پس از طی تشریفات لازم لااقل برای سال آینده بمرحله اجرا در آید. دیگر اینکه تقاضا می‌کنم وزارت دارائی بادلره کل گمرک دستور مؤکد در جلوگیری از قاچاق چای خارجی صادر نمایند زیرا ادامه این وضع موجب نابودی عده کثیری از مردم شمال و بازگانان چای داخلی خواهد شد چنانچه عده زیادی از آنها در اثر شیوع قاچاق و اشباع چای در بازار ورشکست شده و از بین رفته‌اند که صورت اسامی آنها راهم می‌توانم تقدیم دارم بنابر اطلاع موفق در تمام ناحیه جنوب ـ غرب و قسمتی از شرق چای قاچاق مصرف می‌شود. صدور تصویبنامةمبادلات مرزی اخیر هم کمک بیشتری بتوسعه قاچاق نمود زیرا که مبادلات مرزی را بدون تشریفات گمرکی تا عمق هفتاد کیلومتر در داخل کشور مجاز دانسته‌اند و بدیهی است کنترل این امر برای مأمورین گمرک مشکل بوده باضافه موجبات سوء استفاده را قطعأ تسهیل می‌کند و ضرر فاحشی هم از این راه متوجه خزانه دولت می‌شود امیدوارم که در امر جلوگیری از قاچاق واقعأ اقدامات جدی بعمل آید تا باعث امیدواری مردم گردد مطلب دیگر که می‌خواهم بعرض آقایان محترم برسانم اینست که عملیات راه سازی در این کشور جنبه خاصی بخود گرفته همه روزه می‌شنویم یا در جراید می‌خوانیم که جناب آقای وزیر راه برای باز دیدی بنقاط مختلفه کشور رفته‌اند نمیدانم حاصل این بازدیدها اینست که راههای مسطح و هموار شود و یا نظر دیگری در بین است زیرا در راههای اصلی و مهم که مسافرت می‌کنیم جز خرابی راهها که همه از آن شکایت دارند چیزی نمی‌بینیم من باب مثال عرض می‌کنم سه سال است ساختمان راه رشت به لاهیجان که فقط ۴۳ کیلومتر طول آنست در دست اقدام است و می‌گویند تا کنون میلیونها ریال صرف هزینه آن شده ولی نه تنها اصلاحی در وضعیت این راه بعمل نیامده بلکه چون با اسلوب منظمی عمل نمی‌شود بکلی از حیز انتفاع افتاده است و این راه مهم که طول خط ساحلی را بهم متصل می‌سازد و اهمیت اقتصادی دارد دچار وضعیت اسف آوریست و چون در ناحیه شمال فقط در مدت تابستان فعالیت راه سازی میسر است و اگر موقع مناسب بگذرد بارندگی‌ها شروع و کار را متوقف خواهد ساخت از جناب آقای وزیر را استدعا دارم توجه خاصی بمسئله راهسازی ناحیه شمال بفرمایند واقعأ تمام راههای شمال اعم از فرعی و اصلی دچار خرابی فوق العاده است که حرکت را بی اندازه دشوار کرده است (یک نفر از نمایندگان ـ تمام راهها خراب است) امیدوارم که با تعارف نگذرد (احسنت، احسنت)
نایب رئیس ـ آقای دکتر هدایتی ـ
دکتر هدایتی ـ بنده بواسطه کسالت مزاجم تصمیم نداشتم که قبل از پایان تعطیلات تابستانی در فعالیت‌های پارلمانی شرکت داشته باشم اما چه می‌شود کرد بعضی از پیش آمدها و امور بنده را ناچار کرد که چند دقیقه‌ای مصدع وقت همکاران عزیز بشوم و توجهشان را بیکی دو مطلب که بنده هم مثل اکثر قریب باتفاق نمایندگان محترم مجلس به کابینه جناب آقای علاء رأی اعتماد دادم و این رأی را از روی کمال اعتقاد سنجیده دانسته و خواسته دادم ایشان را بتمام معنی بنده برای این مقام شایسته میدانم و خود جناب آقای علاء را بنده حقیقأ از روی عقیده یکی از ذخائر معنوی مملکت میشمارم (صحیح است) یکی از نظریاتی که خود جناب آقای علاء داشتند و بنده که خدمتشان از قدیم ارادت میورزیده‌ام الان هم دارند و مکرر این مطلب را بآقایان نمایندگان مجلسین همچنین چند روزی پیش هم با ارباب جراید در میان گذاردند اینست که علاء طبیعأ نه فقط از انتقاد و بحث و فحص بیمی ندارند بلکه وقتی که مصدر خدمتی هستند نظریات مخالف را همیشه استشمام و استقبال می‌کنند و عادت دارند که عقاید مختلف را با هم بسنجند و بعد از سنجیدن اتخاذتصمیمی بکنند و روی آن عمل بکنند این سابقه ایست که بنده از روحیه شخص نخست وزیر دارم من فکر می‌کنم آقایان وزراء هم بایستی از این نظریه رئیس خودشان تبعیت داشته باشند برای اینکه نظر عاقلانه مدبرانه ایست همکار محترم جناب آقای دکتر محمد شاهکار نماینده تهران اواخر جلسه پیش با استفاده از یکی از مواد آئین نامه چند کلمه‌ای راجع بیکی از اصول مشروطیت که بعقیده شان تذکرش لازم و رسیده بود دادند و عقیده ایشان از طرف رئیس محترم مجلس شورای ملی و همچنین تمام نمایندگان مورد تأیید قرار گرفت (صحیحی است) آقای دکتر شاهکار قطع نظر از هر مطلبی بدون اینکه وارد در جزئیات بشوند عقیده داشتنند که در حکومت دمکراسی مشروطه مقام مجلس شورای ملی و نمایندگانش مشخص و معین است بر حقوق مجلس چیزی نباید اضافه بشود چیزی هم نباید کسر شود این یک عقیده خیلی اصولی بود که آقای دکتر شاهکار در اینجا تذکر دادند بنده نمیدانم کجای این تذکر عیب داشت در خارج بنده شنیدم انشاءالله دروغ است برای آقای دکتر خط و نشان کشیده‌اند بنده وظیفه‌ای ندارم که از آقای دکتر شاهکار دفاع کنم برای اینکه ایشان خودشان وکیل مدافع هستند و وکیل مدافع مبرزی هم هستند (صحیح است) ولی یک مطلب هست آقای دکتر شاهکار در این مطلبی که فرمودند تنها نیستند و آنچه که آقای دکتر شاهکار در جلسه گذشته مجلس فرمودند عقیده قاطبه نمایندگان محترم مجلس شورای ملی است (صحیح است) ما معتقدیم که نمایندگان هر چه را در خیر و صلاح مملکت میدانند حق دارند بیان کنند. اصراری نداریم این نطق‌های قبل از دستور و تذکراتی که می‌دهیم حتما اجرا بشود این نظر را نداریم (صدرزاده ـ اگر صحیح باشد اجرا کنند) (صارمی ـ جناب آقای دکتر هدایتی اگر صحیح بود موظف باجرا هستند مفید هم هستند بنده عرض کردم که عقیده
+ خودم را می‌گویم ممکن است آقای صارمی با نظر بنده موفق نباشند آنچه که بنظر بنده رسیده و اعتقادداریم این است بگویم و هر نماینده‌ای که اعتقاد دارد باید بگوید (صحیح است) و وقتی که مجلس تصمیم گرفت باید اجرا بشود (صحیح است) این کار هم دو تا فایده دارد گفتگوی نمایندگان اول از لحاظ مردم است برای اینکه وقتی صحبت شد در این مجلس در واقع یک سوپاپ و سورته است یک دریچه اطمینانی است وقتی که ایرادی اگر آقایان در دلشان دارند گفتنند وقتی که صحبت شد سبک می‌شود و بحال عادی بر می‌گردد و برای دولت مفید است دوم از این لحاظ مفید بفایده است که اگر این گفتگوها نشود و خدای نکرده نمایندگان خود داری بکنند از آنچه بنظر شان می‌رسد دولت را از بهترین وسیله‌ای که در دست دارد بری کاستن از میزان فشار دیگ ملت محروم می‌کند، آن دریچه اطمینان همان مطالبی است ه از طرف نمایندگان مجلس و ارباب جراید بعرض هیئت محترم دولت می‌رسد گفتنش بهیچوجه ضرری ندارد و این نظر خود جناب آقای علاء است که بنده امیدوارم که وزرای محترم ایشان هم همینطور که در جلسه گذشته وزیر محترم دارائی با کمال فصاحت و بلاغت فرمودند و گفتند که مام مستظهر هستیم به عنایات مجلس شورا ی ملی و مجلسین بطور کلی این را باید آقایان وزراء در نظر داشته باشند، خلاصه چکیده بیان آقای دکتر شاهکار در جلسه گذشته این بود که مجلس تضعیف نبایستی بشود و آقای سردار فاخر هم فرمودند نمایندگان هم فرمودند که ما نمی‌گذاریم مجلس تضعیف شود تضعیف مجلس چند راه دارد تضعیف یک شخص راههای مختلفی دارد یکیش این است که آن اختیارات را که به یک مقام و یک شخص داده‌اند آن اختیارات را از او سلب کنند، آنچه که یک مقام یا مجلس شورای ملی داخل در اختیارش است این اختیارات را نمی‌شود مسلوب کرد بنده در روزنامه‌ها خواندم و شنیدم، امیدوارم دروغ باشد که جناب آقای گلشائیان وزیر محترم دادگستری در تلاش تحصیل اختیارات در مجلسین هستند بنده سالها است بایشان ارادت دارم بفعالیت و حسن تشخیص ایشان اعتماد کامل دارم این فکر را از ایشان مستبعد میدانم ولی چون مطلب مهم است از نظر مردم ولو اینکه شایعه هم باشد بایستی در اینجا نسبت بآن اظهار نظر بشود در قانون اساسی ما مثل هر مملکت مشروطه دیگری قوای مملکت که ناشی از ملت است بسه جزء تقسیم شده قوه مقننه، قوه مجریه و قوه قضائیه و بعد ذیل اصل ۲۷ متمم قانون اساسی بلافاصله اضافه می‌کند: ‹‹ اصل ۲۸ قوای ثلاثه مزبور همیشه از یکدیگر ممتاز و منفصل خواهد بود ›› این اصل ۲۸ متمم قانون اساسی که ما در پشت این تریبون برای صیات و حمایت و حفاظتش سوگند خوردیم (بور بور ـ این اختیارات سابقه دارد و لازم هم هست) (مهندس جفرودی ـ هیچ لازم نیست) آقای بور بور بعد تشریف بیاورید اینجا و صحبت کنید بنده در دوره شانزدهم که افتخار نمایندگی مجلس را داشتم یک روز پشت این تریبون عرض کردم آنوقت صحبت از اعطای اختیارات به کمیسیونهای مجلس بوده بکمیسیون دادگستری بود بنده اینجا مکرر گفتم سابق هم سایر نمایندگان مکرر گفته‌اند در اینجا که وکلای مجلس حق توکیل غیر ندارند (صحیح است) (دکتر عدل ـ کجایش صحیح است) و کلاء اگر حق توکیل داشتند آقای دکترعدل اگر حق توکیل غیر داشتند بنده امروز تصور می‌کنم که اکثر نمایندگان محترم بآقای سردار فاخر حکمت که مورد اعتماد تمام ما هستند وکالت می‌دادیم که ایشان وضع قانون کنند (صحیح است) و هر وقت کاری داشتیم میگفیم آقای سردار فاخر یا هر کسی که طرف اعتماد ما بود شما از طرف ما حق رأی دارید ولی بهیچوجه وکلای مجلس شورای ملی حق توکیل غیر ندارند خودشان بایستی در مجلس شورای ملی حاضر بشوند و خودشان مخصوصأ در مطالب اظهار نظر کنند و رأی بدهند این مستند باصل ۲۸ متمم قانون اساسی است که قوه قضائیه از قوه مجریه و از قوه مقننه منفک است (دکتر بینا ـ اصلا مجلس هم اختیار را از بین برد) این یکی اصل مطلبی است که بنده اینجا می‌شکافم ماز لحاظ قانون اساسی دوم از لحاظ تجربی آقای بور بور مردم ایران از دادن اختیارات خاطرات بسیار تلخی دارند (صحیح است) این مطلبی پیش پا افتاده است امروز از وضیع و شریف کسانی هم که هر قدر وارد در امور مملکتی باشند از موضوع سلب اختیارات از مجلس و اعطای اختیارات بوزراء یا بدولت گریزان هستند علاوه بر آنکه از نظر قانون اساسی مامکلفیم و سوگند یاد کردیم از لحاظ اصل انفکاک قوا ولی عملا هم یک چنین وضعی در مملکت ما پیش آمده است که از موضوع اختیارات مردم فرار می‌کنند و حق هم دارند تجربه بسیار تلخی دارند همان طور که عرض شد بموجب قانون اساسی را که بعضی‌ها زیر پا گذاشتند مجازاتش راه دیدند نمایندگان دوره هجدهم که خوشبختانه اکثر شان در اینجا هستند علاوه بر قانون اساسی یک قانون عادی هم گذراندند و در آنجا هم تصریح کردند که اعطای اختیارات برخلاف قانون اساسی است بنده این قانون را آوردم امضاء اکثریت آقایان پای این قانون است ‹‹ طرح الغاء کلیه لوایح آقای دکتر مصدق ناشی از اختیارات ماده واحده مصوب مرداد ۳۱ و ماده واحده تمدیدی آن مصوب بهمن ۳۱ چون بر خلاف قانون اساسی بود ملغی است ›› این را اکثر آقایان رأی دادند اکثر آقایان که در دوره هجدهم تشریف داشتند ـ عمیدی نوری ـ همه رأی دادند) همه رأی دادند که اعطای اختیارات برخلاف قانون اساسی است
عمیدی نوری ـ ولی آقای گلشائیان اختیارات نخواسته‌اند اگر در کمیسیون بودید اینطور نمی‌فرمودید و احتیاج باین صحبت نبود
دکترهدایتی ـ بنده اتفاقأ آنروز نبودم عمیدی نوری ـ خوب بود تشریف داشتید
دکتر هدایتی ـ آقایان علمای حقوق آنجا تشریف دارند این مطلب گفته شد که اعطای اختیارات بر خلاف قانون اساسی است ولی بلافاصله بنده یک چیزی اضافه می‌کنم که به بنده ایراد نگیرند مخصوصأ آقای بور بور و آن این است که دادگستری ما هم خراب است عدلیه ما خراب است خیلی هم خراب است و منشاء اصلاحات هم اصلاح دادگستری است این را هم میدانم مخصوصأ ماوکلای دادگستری و امثال ما که بنده خودم ۲۰ سال است چه بعنوان قاضی و چه وکیل دادگستری با این دستگاه سرو کار دارم آقایان دل ما خون است ازاین عدلیه این را ما اضافه می‌کنیم که نگوئید اختیارات را برای خاطر این می‌خواهند نخیر ما اهلش هستیم عدلیه خراب است باید هم انصلاح بشود سر لوحه اصلاحات هم بایستی اصلاح عدلیه قرار بگیرد اما بشرطها و شروطها.
نایب رئیس ـ جناب آی دکتر هدایتی مدت نطق حضرتعالی تمام شده است
دکتر هدایتی ـ اگر اجازه بفرمائید چند دقیقه دیگر تمام می‌شود
نایب رئیس ـ ممکن است از وقت سایر آقایان استفاده بفرمائید. چون برابر ماده ۷۵ آئین نامه جدید غیر ممکن است وقت تمدید شود مگر اینکه آقایان دیگر اجازه بدهند
دکتر هدایتی ـ بنده از آقای سراج حجازی سه دقیقه استدعا می‌کنم
سراج حجازی ـ استدعا میکمنم بفرمائید
دکتر هدایتی ـ بهر حال بنده مطالبی داشتم که بموقعش مفصلأ خواهم گفت ولی آنچه که خواستم امروز که فوریت هم داشت استفاده بکنم از این تریبون به عنوان نطق قبل نز دستور این است که خرابی عدلیه را اهلش وارد هستند و راهش راهم میدانند آقای گلشائیان هم که بنده بایشان ارادت دارم اهل عدلیه هستند و میدانند عدلیه خانه ایشان است باید مفاسد عدلیه را بدانند آنچه را هم که نمیدانند هستند اشخاص ذیصلاحتی که بایشان کمک بکنند و این کمک را در طبق اخلاص می‌گذارند و کمک هم خواهند کرد و وظیفه شان است که این کمک را بآقای گلشائیان در اصلاح دادگستری بکنند اصلاح دادگستری بگرفتن اختیارات نیست چون اختیارات فقط در مورد قضاوت نشسته است راجع بقضات ایستاده اختیارات دارند در باره ابلاغات ایشان ریاست قائقه بر تمام ادارات مدعی عمومی داردند شف سوپرم دوپار که ریاست فائقه بر تمام ادارات دارند فقط این فسمت قضات نشسته را دورش قلم بکشند یکی از وکلای انگلیس در مجلس عوام انگلیس گفته بود تمام بحریه انگلیس بخاطر حفظ قوانین و حمایت و آزادی آن چند نفر قاضی است که بخاطر حفظ حقوق مردم و تشخیص حق از باطل پشت این میزها نشسته‌اند تمام بحریه و زور دولت برای این است استقلال قضات محترم است بعلاوه این اصل در قانون اساسی هست اصل ۸۱ و۸۲ نوشته است که قضات محاکم را بدون رضایت آنها نمی‌شود تغییرداد مگر در صورت تخلف آقای وزیر دادگستری یک حربه برنده‌ای در دستش دارد برای تعقیب این قضات ارجاع پرونده اینها بدادگاه عالی انتظامی است که تقاضای ما هم همین است که خود ایشان که اهل دادگستری هستند افراد متخلف را مشناسند ما هم می‌شناسیم وسیله برای تعقیب اینها هست از راهش عمل کنید والا تمام اینها را زیرو روی کردن درست نیست و بنده یقین دارم که ایشان این عقیده را نداشتند والا اگر در این راه قدم بگذارند خسرالدنیا و الاخره خواهند شد .(احسنت)
نایب رئیس ـ آقای سرج حجازی
سراج حجازی ـ یکی از مطالبی که شایان نهایت توجه هست وضع شهرستانها و اقدام در بهبود وضع آنهاست، اعلیحضرت همایون شاهنشاهی در فرمایشاتی که در موقع افتتاح مجلس فرمودند این نکته را متذکر شدند و به دولت توصیه فرمودند که در این باره اقدام بکنند خوشبختانه دولت جناب آقای علاء هم این موضوع را در یکی از مواد برنامه شان گنجاندند ولی بنده عرضم در این است که نحوه عمل دولت در اصلاح شهرستانها بچه وضع خواهد بود آیا صرفأ ذکر این موضوع در یکی از مواد برنامه کافی خواهد بود که شهرستانها اصلاح بشود یا باید اقدامات اساسی کرد بنده عرض می‌کنم که برای اصلاح هر دردی باید درد را دانست علت درد را تشخیص داد و بمداوای آن پرداخت باید اذعان کرد که محرومترین طبقات مردم مملکت ما در شهرستانها زندگی می‌کنند (صحیح است) شهرستانها واحد استقلال ما هستند متأسفانه دولت و اسلاف
+ این دولت توجه و عنایتی که لازم بود برای اصلاح شهرستانها مبذول نکرده‌اند امروز در شهرستانها هیچیک از مزایای تمدن و می‌خواهم عرض کنم شاید از بدوی ترین موضوعات محروم هستند، عمده مطلب این است که آنها نان ندارند خوراک ندارند یک رعیت ایرانی امروز با بدترین وجهی زندگانی می‌کند مسکن ندارند بهداشت ندارند راه ندارند فرهنگ ندارند و آنهائی که در مرکز شهر و بخصوص در تهران زندگی می‌کنند ‹‹ کجا دانند حال ما سبکباران ساحلها›› آنها درد دهاتیها را نمیدانند عرض کنم تنها کمکی که دولت در سال گاهی بشهرستانها می‌کند ارسال مقداری قند و شکر و چای است بدهات که با آب و تاب هم توضیح می‌دهد که قند و شکر بدهات میرسانیم بنده می‌خواهم عرض کنم که قند مفهومی که برای آقایان شهر نشین دارد آن مفهوم را برای دهاتیها ندارد قند برای دهاتی یعنی سینما، یعنی تفریح یعنی دوا یعنی مسکن درد، تنها چیزی که در شهرستانها باعث تفریح دهاتی است همین قند و شکر است ولی این را هم عرض کنم که متأسفانه همین هم بآنها نمی‌رسد چرا؟ برای این که بعلت تفاوتی که بین نرخ آزاد و نرخ دولتی موجود است در مرتبه اول از مرکز اگر مأموری اعزام می‌شود یک نور چشمی را می‌فرستند آنجا که برود و یک استفاده کند از تفاوت قیمت قند و شکر و برگردد بتهران و با آنچه آورده عیش و نوش کند در شهرستانها هم یک عده دلال قلاش هستند که استفاده می‌کنند از همین قند وشکر و کارشان هم همین است اینها با مأمورین دزدی که از مرکز فرستاده می‌شوند زد و بند می‌کنند و آن قند و شکر را یک جا در شهر می‌گیرند و در همانجا می‌فروشند و بدهاتیها چیزی نمی‌دهند راجع بوضع خراب دهات لازم نیست که بیشتر توضیح بدهم برای ملاحظه اطراف تهران را اگر در نظر بگیریم و مراجعه بفرمائید این موضوع برای آقایان روشن خواهد شد حالا این قلاش‌ها را که بنده شکر دزد می‌گویم تمام سیاست شهرستانها بدست این هاست حتی اگر یک موقعی دولت ضعیف باشد در انتخابات هم یی اثر نیستند برای اینکه پول دارند و از آن ممر عواید سر شاری دارند مخصوصأ موقعی که قیمت سرشاری دارد خوب می‌توانند استفاده کنند پس یکی از عوامل بدبختی اعزام مأمورین بد است به شهرستانهائی که دولت باید این موضوع را توجه کند و بعد هم اشخاص و عناصری که خود دولت هم می‌شناسد و مردمان صالح شهرستانها می‌شناسند دست اینها را کوتاه بکند و این شکر دزدهائی که از قند و شکر استفاده می‌کنند و از تمام مزایا بهره مند هستند فقط به صرف اینکه پول دارند آنهم از راه دزدی در شهرستانها در شهرستانها بهیچوجه جاده نیست بین دهات جاده موجود نیست بهداشت ندارند نان ندارند عرض کنم موضوعی که امروزه سوژه شده برای اشخاصی که می‌خواهند عوامفریبی بکنند فوری موضوع مالکین و کشاورزان را پیش می‌کشند و باینها حمله می‌کنند بنده خیال می‌کنم که بدبخت ترین افراد ایران همین کشاورزان و مالکین هستند (احسنت) بنده نمی‌خواهم عوامفریبی کنم صریحت لهجه دارم در این موضوع عرض می‌کنم یک رعیتی در تمام نقاط ایران بیش از دو خروار گندم نمی‌تواند بکارد و چون دیم است بیش از ۱۰ ـ۱۴ خروار نمی‌تواند عمل بدست بیاورد فرض محال که خودش مالک این ملک باشد یعنی تمام ۱۴ خروار مال او باشد با این ۱۴ خروار چه می‌تواند بکند بعد هم دولت از این ۱۴ خروار عوارض می‌گیرد و می‌گویند صدی بیست را بمن بده آقای اگر شما می‌خواهید گندم بخرید چرا در موقع خودش نمی‌خرید و بعد هم می‌روید گندم تنی ۹۰۰ تومان از امریکا می‌خرید؟ خوب اینکه نمی‌شود، نتیجه‌ای برعیت نمی‌دهد نتیجه اش این خواهد شد که دیگر کسی دنبال کشاورزی نمی‌رود تنها طبقه مولد این کشور طبقه کشاورز است که با دست دولت دارد از بنین می‌رود (صحیح است) باید بجای این کارها بجای جلوگیری از گندم کشاورز بجای فرستادن مأمور دزد و تشویق شکر دزدان باید کارهائی بکنیم که محصولات کشاورزی که تبدیل به صنایع می‌شود در شهرستانها ایجاد کنیم بنده شنیده‌ام که سازمان برنامه تصویب کرده که چند کارخانه قند در مملکت احداث کند چرا احداث نمی‌شود اولا جلوگیری از تفاوت قیمت خواهد کرد و بعد هم رعایا یک مقدار چغندر کاری می‌کنند و این متاعی است که بخوبی می‌فروشد و از این فقر ومسکنت خلاصی پیدا می‌کنند عرض کنم بعقیده بنده برای رعایا باید کاری کرد که به بهبود وضع آنها در شهرستانها کمک کرد وسعی کرد تا طبقه رعیت متمکن بشود و مقداری عایدات بدست بیاورد که بتواند زندگانی خودش را اداره کند مازادی بدست بیاورد وزندگی خودش را تأمین کند در حالی که غیر از این ملاحظه میفرمائید البته در شهرها تا اندازه‌ای بصورت ظاهر بهبود پیدا کرد ولی در دهات روز بروز وضع مردم خراب تر و بدتر می‌شود (صحیح است) باید یک قدری هم دولت البته اعمال قدرت می‌کند بیشتر بکند و شر یک عده دزدها و شکر دزدها را از دهات و شهرستانها بکند برای اینکه اینها یک عوامل و یک پارازیت هائی هستند که برای خشک کردن ریشه ترقی خواهی کوشش می‌کنند و اینها مادامی که در شهرستانها هستند محال است که دولت بکاری موفق بشود و بتواند اصلاحاتی بکند چون این قلاش‌ها پول دارند خرج می‌کنند نمی‌گذارند دولت اصلاح بکند و بعضی از شهرستانها خود جناب آقای وزیر کشور مطلع هستند این اقدام را کردند یک قدری مؤثر شد ولی متأسفانه باز هم آن عناصر شروع بعمل کردند با همدیگر جنگ زرـ گری می‌کنند برای از بین بردن مقاصد خوبی که دولت دارد، از بین بردن ترقی شهرستانی که در نظر است و باهم جنگ زرگری می‌کنند مثل جریان سال قبل و تا دست اینها را از شهرستانها کوتاه نکنید شهرستانها و دهات آباد نمی‌شود در موضوع گندم و شکر مخصوصأ از جناب آقای وزیر دارائی تقاضا داریم یک توجه مخصوصی بفرمایند اوضاع دارائی‌ها در شهرستانها خوب نیست جناب آقای وزیر دارائی حضورتان هم یک مرتبه شفاهأ عرض کردم که مأمورین ناپاک و ناصالح و دزد در شهرستانها هست و آنها را باید شخصأ خودتان نظارت بکنید برای اینکه موضوع مالیات را کاری نمی‌شود کرد مالیات را اشخاص می‌دهند آنچه که مؤثر است آن چیزی است که دولت خودش می‌فروشد از قبیل گندم و قند و شکر که در شهرستانها می‌فروشد و واقعأ باعث بدنامی وزارت دارائی شده و بنده اصولا معتقدم این کار از کارهای دستگاه وزارت دارائی نیست و این را باید بدستگاههای دیگری واگذار بکند دارائی صرفأ مالیات وصول بکند و مخارج مملکت را بدهد این کارها وزارت دارائی را بدنام کرده و با حسن عقیده‌ای که بنده در آقایی وزیر دارائی سراغ دارم این موضوع را مؤکدأ از خودشان تقاضا دارم که انشاء الله منجر باین نشود که این موضوع را بسؤال تبدیل کنم انشاء الله خودشان این را تعقیب می‌فرمایند (وزیر دارائی ـ برای هر گونه جوابی حاضر م) من باب تذکر عرض می‌کنم چون فرمودید برای هر گونه سؤالی حاضرم بنده هم عرض می‌کنم حضور مبارک آقا در وزارت دارائی محاط شده‌اید و محیط نیستید برای اینکه جنابعالی افراد دزدی را آوردید در وزارت دارائی، جنابعالی آقای سادات فاطمی را آوردید که پرونده دزدی دارد و از دزدترین افراد است چه جوابی می‌دهید؟ چرا این دزد را آورده‌اید مدیر کل کرده‌اید این کسی که یک عضوی کوچکی قبولش نمی‌کردند؟ ببنده چه جوابی می‌دهید ؟(وزیر دارائی ـ عرض می‌کنم) ما این جا از اشخاص شریف دفاع می‌کنیم ما این جا قسم خودیم که بپادشاه عادل مفخم متبوع خودمان وفادار باشیم صادیق و راستگو باشیم، شما مملکت را خراب می‌کنید من بشما عرض کردم سادات فاطمی از فلان مرد که دزد است پول گرفته فرستاده اراک سادات فاطمی دزد است توجه نفرمودید (مهندس سلطانی ـ سادات فاطمی آدم درستی است مرد شریفی است چرا این حرفها را می‌زنید ؟) شما بعد بفرمائید دفاع کنید (زنگ رئیس)
نایب رئیس ـ از مباحثه بی الاثنیین صرفنظر کنید
سراج حجازی ـ بنده عرض کردم که وضع مملکت خوب نیست روز بروز رو بخرابی و بدبختی می‌رود نباید به نشینیم کنار و تماشا کنیم و با مجامله و تعارف قدم بجلو بگذاریم مملکت امروز تحت توجهات اعلیحضرت همایون شاهنشاهی با قدمهای بلندی دارد جلو می‌رود ما هم مسؤلیت قبول کردیم که برای شهرستانها خودمان قدمهائی برداریم بنده می‌بینم در آنجا یک عده دزد و بد کار می‌روند و نمی‌گذارند کار پیشرفت بکند، ما پسفردا در پیشگاه ملت و شاه و مجلس مسئول هستیم و خجل خواهیم بود بنده نه بغضی با جنابعالی دارم و نه حبی با وزیر دیگر امروز آقای وزیر کشور در وزارت کشور دست با صلاحات زدند و کار هم کردند هیچکس هم حرفی بهشان نمی‌زند زیرا که نظری ندارند ولی متأسفانه در وزارت دارائی اینطور نیست جنابعالی مرد شریفی هستید مرد پاکی هستید از خانواده محترمی هستید اینها همه درست است (صحیح است) ولی کارمندانی که شما را احاطه کرده‌اند هم شما را بدنام می‌کنند و هم مارا بد نام خواهند کرد و هم در پیشگاه شاه بدنام خواهیم شد تملق اگر چه خالی از حقیقت باشد در مذاق شنونده مطبوع است ولی انتقاد اگر چه صحیح هم باشد در مذاق شنونده تلخ است ما برای انتقاد آمده‌ایم ما باید اینجا بگوئیم و شما گوش بدهید، ملایم باشید عصبانی نباشید گوش بدهید مطالب را مداقه بکنید و بنده بجنابعالی عقیده دارم و میدانم اصلاح مملکت یک قسمتش بدست جنابعالی که مرد شریفی هستند سپرده شده یک قدری از عصبانیت بکاهید این آقایانی که دورورتا ن هستند بخواهید و سؤال کنید بشما گزارش دروغ می‌دهند و شما هم به بعضی مقامات گزارش آنها را عرضه می‌دارید و اگر وقتی بدست آمد در جلسه ریگر بصورت سئوال از حضورتان استفسار خواهم کرد و خواهید دید که بجنابعالی گزارش دروغ داده‌اند شیفر دروغ بشما داده‌اند پس عرایض بنده را حمل بر غرض نکنید ما دو شخصیت داریم یک شخصیت خارج از پارلمان ما است که آنجا بنده بجنابعالی وابسته هستم و ارادت دارم وقتی که در پارلمان میائیم موکلینمان ناظر اعمالمان هستند، چهار صد هزار نفر پانصد هزار نفر موکل بنده ناظر این هستند که بنده اینجا نسبت بشاه مملکت چه خدمتی می‌کنم عرایضی که عرض می‌کنم خالی از هر غرض و مرض باشد و بنده نسبت بغضی بجنابعالی ندارم و اینکه سئوال کردم که این شخص این
+ ترتیب عمل کرده حالا بنده کمال افتخار را دارم که از جنابعالی جواب بشنوم یکی از آقایان رفقای بنده نوشته‌اند که حاتم مدیر کل وزارت دارائی هم دزد است بنده هم تأیید می‌کنم (زنگ رئیس)(مهدوی ـ آقایان سادگی دزد نگوئید و اشخاص را متهم نکنید هر که مصونیت دارد حق ندارد اینطور حرف بزند نسبت دزدی دادن بیک کسی حکم می‌خواهد آقا حرارت بخرج ندهید (زنگ رئیس ـ همهمه نمایندگان)(مهدوی ـ پس نه آقا سوء استفاده از مصونیت نکنید من حاتم را نمی‌شناسم ولی شما نباید بی جهت بکسی دزد بگوید) صلحا کار می‌کنند و دزدها سوء استفاده می‌کنند (مهدوی ـ پس مأمورین دولت مصونیت ندارند که پشت میز بنشینند دزد بنده هستم دزد شمائید چرا این جرفها را اینجا میگوئید) درباره خودتان اقرار العقلاء علی انفسهم جائز اقرار شما را قبول دارم (مهدوی ـ بله اقرار می‌کنم اگر دزد نباشم با شما یکجا نمی‌نشینم) (زنگ ممتد رئیس)
نایب رئیس ـ آقای دکتر هدایتی فرمایشی دارید.
دکتر هدایتی ـ سؤالی است از دولت که تقدیم می‌کنم
نایب رئیس ـ آقای دکتر امیر حکمت
دکتر امیر حکمت ـ بنده متأسفم وقتی میایم صحبت کنم که مجلس قدری متشنج است و عصبانیتی برای بعضی از آقایان پیش آمده وامیدوارم که اصلاح شود. با اجازه همکاران محترم می‌خواهم چند کلمه در اطراف مسافرت شاهانه بممالک اتحاد جماهیر شوروی بعرض برسانم. اخباری که از رادیوها و خبرگزاریها شنیده و خوانده می‌شود نشان می‌دهد که اولیای دولت همسایه شمالی ما و ملت روسیه تجلیل فراوانی که در خور مقام با عظمت اعلیحضرتین می‌باشد اظهار و ابراز علاقه و احساسات بی شائبة که از طرف مردم شوروی بعمل آمده ایجاب می‌کند در اینجا از طرف ملت ایران سپاسگذاری شود. در مورد بروز اینگونه احساسات تجلیل بنده می‌خواهم قدری بگذشته برگشته و عوالم و روابطی که از سالیان قدیم بین ما دو ملت جریان یافته و وضعی که در حال حاضر حکمفرما است مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد تا نتیجه بگیرم. چیزی را که قطعأ می‌توان گفت اینست که اصولا ملت روس و نیاکان مردمی که امروز در آن سرزمین بسر می‌برند مردمانی خون گرم بوده و در حقیقت خون شرقی در رگهای آنها جریان دارد و باز هم با صراحت می‌توانم عرض کنم که ما دو ملت همسایه با وجود سلطه رژیم افراطی که در آن سرزمین بر قرار شده ممکن است با ایجاد همکاری در مسائل اقتصادی و فرهنگی و امثال آن از فوائد همسایگی برخوردار باشیم و اصولا این را هم می‌توان گفت که هنوز معنویات باطفا از بین آن مردم رخت بر نبسته و دلیل آشکاری که می‌خواهم عرض کنم همین احساسات عمیقی است که شاید با محظوراتی که در بین آنها وجود دارد می‌شنویم در رهگذر اعلیحضرتین بی دریغ ابراز کرده و می‌کنند و از طرفی با تمام تضییقاتی که با قدرت مهیب در سر کوبی مردم بکار می‌رود همینکه گوشةآزادی بدست آورده و مظاهر منور و معنویات را بر عالم ظلمانی مادی بگسترانند با این مقدمات تکرارمیکنم که ملت روسیه و ملل تحت انقیاد حکومت فعلی مردمی بوده و هستند که ما می‌توانیم در کنار هم دیگر با صلح و صفا زیست کرده و بدون هیچ گونه نگرانی در امور اقتصادی و فرهنگی و سایر مظاهر آسایش بخش بشری همکاری داشته باشیم و چون بجریانات نامطلوب و ناروای گذشته بین ما بدقت توجه نمائیم می‌بینیم این سلاطین فرمانروایان دوره تزاری بودند که تحت تأثیر جاه طلبی و توسعه خواهی سرزمین فرمانروائی خود همواره چشم طمع به خاک همسایگان بخصوص ما دوخته بودند و تجاوزات ناروا و تعدیات ناجوانمردانه نمودند و بطوری که ملاحظه شد همینکه حکومت فردی بر اثر تحولی بجای خود را بحکومت مردم منتهی با روشی افراطی داد در اوایل کار خود بخود تمام این تضییقات جابرانه از سرما دور شد النهایه بمجرد اینکه باز حکومت فردی با تغییر اسم تزار برئیس قوه اجرائیه استقراریافت همان خیالات مغرورانه و بالهوسانه با روش حق شکنانه مذموم و کریه روی خود را نشان داد در عملیات دوره تزاری که یکی از آثار مشئوم و غیر قابل فراموشی آن انتزاع قسمتی از خاک وطن قفقاز و تحمیل شرایط سنگینی و منحوس عهد نامه ترکمان چای بوده که در دوره قدرت غیر محدود رئیس قوه اجرائیه بصورت اشغال مملکت ما ببهانه‌های پوچ و بمباران شهرهای بلادفاع و کشتار مردم بیگناه و بعد هم بر خلاف قرار داد و تعهد خودداری از تخلیه با همه فداکاری هائی که اینملت برای نیل بپیروزی آنها نموده بود و سپس هم بازیهای مفتضحانه ایجاد حکومت پوشالی خود مختاری فرقه ساختگی دموکرات قلابی تجدید گردید که هر گاه در زمان سلطنت پادشاهی بیدار و از جان گذشته و عاقل و با تدبیر نبود و همت وطن پرستان مردم رسید آذربایجان بکار نمی‌رفت و حمایت عدالت خواهانه سازمان ملل در کار نمی‌بود بار دیگر ما در مقابل فاجعه دیگری شبه به جدائی قفقاز قرار گرفته بودیم بنابراین مقدمه می‌خواهم عرض کنم که باز هم ملت ایران این گونه اعمال حق شکنانه را بپای ملت واقعی روسیه نگذاشته و نخواهد گذاشت و بخوبی توجه دارد که این روشهای ناروا فقط زائیده فکر بلهوسانه زمامداران چه طلب و سرتا پا مادی و قدرتهای دیوانه وار فردی است که اکنون خود اختیارداران امروز آن کشور اعتراف دارند و بر ملاء نموده‌اند. حال امیدواری ما ملت ایران بر اینست که زمامداران دستجمعی فعلی کشور همسایه که خود معترف بعملیات سوء زمامداران فردی چه برای ملت خود و چه برای ملل دیگر و همسایگانه و بالاخره دنیای معاصر هستند بخود آمده باشند و از گذشته درس عبرت بگیرند و طوری عمل نمایند که جای خود را بفرد متخطی ندهند و بمضار حکومت فردی توجه نموده باشند و بگذارند ملل رنجدیده زندانی آنها نفس بکشند و از نعمت آزادی قدری بهره مند کردند و در تعیین سرنوشت خود جزئی اختیار ی داشته باشند آنوقت است که ما وسایر همسایگان و تمام ملل عالم با آغوش باز وروی گشاده برای همکاری و صمیمیت مهیا خواهیم بود اینکه که مطلب باینجا رسید بنده چند کلمه از طرف ملت ایران در مورد پیمان بغداد با ملت روسیه و ملل وابسته بآن از پشت این تریبون که محل اظهار حقایق از طرف مردم ایران است صحبت می‌کنم و امیدوارم که خبر گذاریها و رادیوها موفق بشوند بسمع آن ملت‌ها برسانند. راجع به پیمان بغداد که دولت و ملت ایران بنا بر مصلحت خود و مصلحت صلح جهانی بآن پیوسته وممکن است بر اثر تبلیغات دور از حقیقتی اولیاء دولت روسیه بسمع آن ملت‌ها رسانیده ـ اند القاء شبهه در اذهان عمومی شده باشد توضیحاتی با کمال صراحت و صداقت عرض می‌کنم. تمام مردم دنیا میدانند و مردم روسیه هم باید بدانند که پیمان بغداد چیزی بجز آنکه در نام آن صراحت دارد نیست پیمانی است تداقعی و بهیچوجه جنبه تجاوز و تهاجم نداشته و ندارد و ماملت و دولت ایران چنانکه در گذشته همجواری عملا نشان داده‌ایم نه قصد تجاوز و تهاجم داریم و نه قدرت آن را بنده خود را مجاز می‌بینم که عرض کنم هر گاه دولی حتی دولی که با ما هم پیمان هستند قصد تهاجم کنند ما الزامی و تعهدی بهمکاری با آنها نداریم و بهیچوجه ممکن نیست شرکت نمائیم مگر آنکه تهاجم از طرف روسیه آغاز بشود. در مقابل از مردم منصف روسیه سؤال می‌کنم اگر شما بجای ما بودید با سوابق مکرر تعدی و تجاوز از همسایه وقتی در منطقه دولی که همسایه هستند قرار داد دفاعی می‌گذاشتند شرکت نمی‌نمودید؟ ملت ایران با آن سوابق و رفتار تعدی آمیزی که از همسایگان آن هم در معرض تحدید و تکرار خود را میدیده همینکه ملاحظه نموده عدة از دول همسایه برای حفظ خود از تجاوز با یکدیگر عهد و پیمان همکاری دفاعی بسته‌اند بحکم عقل و مصلحت غنیمت شمرده و برای بقاء قومیت و حفظ استقلال ورهائی از دغدغه و اضطراب بدان پیوست تا باخیالی فارغ بتوان بوضع فلاکت بار خود که بر اثر همان تجاوزات و تعدیات و اخلال گریها و حزب سازی که زیان مادی و تلفات جانی آن بیش از سایر اقدامات آنها بوده و زیان معنوی بسیار شدیدتر و سالهای درازی باید بجبران آن کوشد بوجود آمده سرو صورتی بدهد بنده می‌خواهم عرض کنم که صدمات وارده بر ما و زیانهائی که از این راه دیدیم بیش از هجوم و حمله و بمباران و اینکارها بوده است و بنده خیال می‌کنم علاوه برزیانهای مادی زیانهای معنوی هم دیده‌ایم و سالها طول می‌کشد تا ما بتوانیم این زیانها را مرتفع بکنیم (صحیح است) اینک بر ملت روسیه است که بزمامداران بهانه جو و ایراد گیر خود بگویند اگر خیال هجوم و تجاوز ندارید چرا بورود ایران در پیمان تدافعی ادایر دارید تاریخ گذشته این مملکت و روال این ملت در تمام طول مدت همسایگی روشن و آشکار است که هیچگاه درمقام تعدی و تجاوز بر نیامده و عکس آن از طرف همسایه بطور مکرر بعمل آمده. در پایان عرایضم از خداوند مسئلت دارم که زمامداران فعلی کشور همجوار ما روسیه را بآنچه را که می‌گویند و وعده می‌دهند مومن ومعتقد بکند تا صلح عالم پایدار و ملل همجوار هم بتوانند در همکاری صمیمانه استوار باشند (انشاءالله) و همانطور که شنیده‌ام اخیرأدر یکی از مجالس دول غربی گویا انگلستان پنجاه نفر از نمایندگان مجلس قطعنامه صادر کرده‌اند که دولت انگلستان از اولیای روسیه بخواهد نسبت باشخاصی که در این حوادث اخیر توقیف شده‌اند قدری ملایمت کند بنده هم اینجا عرض می‌کنم و گمان می‌کنم که آقایان نمایندگان هم با بنده هم عقیده باشند (صحیح است) که این مردمی که در اینجا برای نان و آزادی اظهاری کرده‌اند نباید به آنها اینقدر سختی کرد و با وضعی که خود اولیای فعلی مملکت همجوار ما معتقد است که رویه گذشته صحیح نبوده با این وضع بنده خیال می‌کنم یک قدری حق این است انصاف این است که در حق این مردمی که آزادی و نان خواسته‌اند یک قدری ارفاق کنند در اخبار روز گذشته خبری خواندم که رادیو مسکو گفته است که موضوع بسط اقتصادیات و روابط تجارتی ایران با روسیه بملاحظاتی و بکناه ملل دیگر ممالک دیگر پیشرفت نداشته است بنده می‌خواهم عرض کنم که این ایراد بردیگران نیست
+ این که در این معاملات بخوبی و در اوایل کار مشاهده شد که نظر آنها تنها مبادله کالا و آوردن کالا باین مملکت نیست آنها دو نوع کالا میاوردند یکی کلای واقعی بود و یکی کالای تبلیغات مسموم و ما برای احتراز از ضرر آن تبلیغات مسموم از منافع کوچک ورود کالاهای اولی صرفنظر کردیم اگر رویه آینده طوری باشد که واقعأ معامله بصورت معامله باشد نه برای عنوان ظاهر بصورت معامله و در باطن برای عملیات دیگری ما خوشوقت خواهیم بود که با همسایگان روابط تجارتی که سالها داشته‌ایم باز هم داشته باشیم و امیدواریم در این مسافرتی که اعلیحضرت همایونی با این حسن نیت تشریف بردن روابط اقتصادی و تجارتی ما با دولت همسایه بصورت خوشی در بیاید بار دیگر بنده می‌خواهم عرض کنم مراتب سپاسگزاری ملت ایران را بملل همسایه که اینهمه احساسات بی ـ آلایش و علاقه بی ریا نثار قدوم شاه دمکرات و صلحجوی ما و ملکه خوش قلب و ضعیف نواز ایران نمودند تقدیم می‌دارم (احسنت)
نایب رئیس ـ نطق‌های قبل از دستور تمام شد اینک وارد دستور می‌شویم مؤالات در دستور است آقای دکتر دادفر
۳- تقدیم یک فقره سؤال بوسیله آقای دادفر
دکتر دادفر ـ سؤالی است راجع باخذ عوارض غیر قانونی از حجاج که تقدیم می‌کنم
۴- بیانات آقای وزیر دارائی در قبال بیانات آقای سراج حجازی
نایب رئیس ـ آقای وزیر دارائی فرمایشی دارید بفرمائید
وزیر دارائی (فروهر)ـ تصمیم قاطع داشتم که حتی المقدور وقت مجلس مقدس و مجلسیان را نگیرم و از تریبون استفاده زیاد نکنم ولی گفته‌اند دو چیز طیره عقل است دم فرو بستن بوقت گفتن، گفتن بوقت خاموشی بنده خواستم اینجا بنمایندة بسیار، بسیار محترم اراک جناب سراج حجازی عرض کنم که اگر در این قسمت مطالعاتی ندارند بروند مطالعه کنند و طبق آن رفتار بفرمایند بنده این مطلب را دو دفعه دیگر در اینجا گفته‌ام و امروز برای دفعه سوم بعرض آقایان میرسانم و تکرار می‌کنم روزی که در ۵۰ سال پیش ملت ایران قیام کرد برای اینکه حقوق اصلی و طبیعی و قانونی خودشان را بدست بیاورد آن روز که ملت ایران بر علیه استبداد قیام کرد صحبتی از مشروطه و و مشروطه طلبی در بین نبود جناب آقای حجازی آن روز صحبت از عدالت و عدالتخانه در بین بود ملت گرفتار ظلم و تعدی بود عدالت و عدالتخانه می‌خواست عدالتخانه منتهی بمشروطیت شد و این مکان مقدس مظهر استقلال و تمامیت ایران گشت (صحیح است) یعنی اینجا عدالت خانه است. جناب آقای حجازی در عدالت خانه باید دلیل آورد نباید تهمت زد (صحیح است) در محضر نمایندگان ملت مجلس شورای مل بالاخص هیچ فردی از افراد ولواینکه وزیر باشد و لواینکه وکیلی باشد حق ندارد بکسی اتهام بزند باید دلیل بیاورد و کاملا صحیح گفته‌اند که دلایل قوی باید و معنوی ـ نه رگهای گردن بحجت قوی اصلا این چه بساط و ترتیبی است؟ ما چه حق داریم که افرادی را بدون دلیل متهم بکنیم اگر دلیلی هست بیائید و بگوئید و اعلام جرم کنید (صحیح است) آن وزیری که اینکار را نکرد او راهم مورد تعقیب و استیضاح قرار بدهید اما اگر برای نظری و غرضی با تمام صراحت عرض می‌کنم می‌خواهیم یک کسی را متهم بکنیم این حق را نداریم جناب آقای حجازی نسبت ببنده اظهار مرحمت فرمودید متشکرم بنده را در این مملکت بقدر کفایت می‌شناسند افراد مملکت آنهائیکه بامن سابفه خصوصیت یا خصومت دارند اطلاع دارند فرمودید بنده احاطه بدستگاه وزارت دارائی ندارنم جسارتآ خدمتتان عرض می‌کنم اشتباه می‌کنید بنده را دستم را از توی کوچه نگرفتند که بر فلان سند بنشانند که احاطه نداشته باشم بنده از کوچکترین مقام اداری باین مقام رسیده‌ام نمی‌خواهم تظاهر و تفاخر کنم گفت شرف المرء‌بالعلم والادب لابالاصل و النسب من باوجود این که از یکی از قدیمیترین خانواده‌های این مملکت هستم (صحیح است) باوجود اینکه می‌توانم ادعا کنم و حقیقت است بهترین تحصیلات را در داخله و خارجه داشتم با وجود تمام این مسائل و مراتب جناب آقای سراج حجازی بنده از منشیگری محکمه شروع کرده‌ام و مدارج خدمت را درجه بدرحه پیموده‌ام امر شنیدم و امر دادم مأمور شدم تا آمر بشوم پس بنابراین بنده را که از توی کوچه نگرفتندن بیاورند در دستگاه وزارتخانه که آقا برای خود این حق را قائل باشید ندارم، دارم آقای حجازی نه باین دستگاه بر تمام دستگاههائیکه در رأس آنها بوده‌ام احاطه داشته‌ام و خواهم داشت مادامی که افتخار خدمتگزاری شخص شخیص اعلیحضرت همایون شاهنشاهی را دارم در آن پست احاطه دارم البته نمی‌توانم بجنابعالی بگویم و یا ادعا بکنم که من از عمل فلان مأمور کوچک در فلان نقطه دور افتاده اطلاع دارم نه می‌توانم بگویم و نه معقول است که بگویم و اگر این ادعا را بکنم ادعائی نظیر ادعای جنابعالی کرده‌ام ادعای بدون دلیل نه آقا اینطور نیست بنده در موقعیکه قانون بودجه اینجا مطرح بود آقایان نمایندگان محترمی که در دوره هجدهم هم افتخار عضویت قوه مقننه را داشتند شاهد هستند وقطعأ در خاطره محترمشان باقی است در اینجا با کمال صراحت گفتم آقایان اگر می‌خواهید مملکت اصلاح بشود بایستی در تهمت بسته بشود الان هم این را تکرار می‌کنم (بیات ماکو ـ در دزدی باید بسته بشود) البته در مجلس سنا هم عرض کردم (بیات ماکو این حرفها چیست که می‌زنید در دزدی را ببندید) آقا اگر یکسی میگوئید دزد است دلیل بیاورید ببنده که وزیر فلان وزارتخانه هستم بدهید تعقیبش می‌کنم در ظرف پنج دقیقه معلقش می‌کنم منتظر خدمتش می‌کنم و بیرونش می‌کنم در دزدی هم باید بسته بشود و هر دو در بسته خواهد شد اما اگر بنده از کسی خوشم نیاید، راضی نباشم مقصودی داشته باشم آیا من حق دارم بیایم اینجا تهمت بزنم و در جای دیگر همین شخص را که الان اسمش را بردند در ۷ ،۸ روز قبل هم بمن فرمودند با همین عبارت گفتم آقای بنده نخبر ندارم سابقه‌ای ندارم پرونده اش حاکی از این مسائل که میفرمائید نیست فرمودند ادله دارم گفتم لطفأ ببنده بفرمائید ولی تا بحال نفرمودند به بنده چه مربوط است الان هم در محضر مجلس محترم عرض می‌کنم نه تنها جناب آقای سراج حجازی هر یک از آقایان نمایندگان محترم بلکه هر یک از افراد این مملکت نسبت بمأموریتی که تحت نظر من کار می‌کنند اگر دلیل بیاورند قرینه بیاورند اماره بیاورند بنده هفت هشت سال مستنطق بودم مدعی العموم بودم بلافاصله منتظر خدمت و معلق و جلب بمحاکمه و بدیوان کیفرش می‌کنم تردیدی نداشته باشید هیچگونه شک نداشته باشید ولی بصرف اینکه از فلانی بنده خوشم نمیاید بنده با صراحت تمام عرض می‌کنم بنده قبول نمی‌کنم محال و ممتنع است الان خدمتتان عرض می‌کنم ممکن است این نظر من و این فکر من مطبوع اطبع یک عده‌ای نباشد ممکن هم هست که مطبوع طبع عده‌ای باشد اما این را بدانید باز هم اینجا تکرار می‌کنم اگر بنا بشود که عزل و نصب اشخاص در وزارتخانه‌ها و ادارات تابع یک نظراتی باشد با تمام حقارت و جسارت حضورتان عرض می‌کنم در عین حال هر دو لغت را استعمال کردم این قافله تابحشر لنگ است آقایان امروز مملکت ایران (با تمام صراحت من ضعیف عضو مسئول دارائی عرض می‌کنم از نظر مالی گرفتار بحرانی ترین وضع است مسئله این نیست که مکتوم باشد بودجه را خودتان تصویب فرمودید چند صد میلیون تومان کسر بودجه داریم دستگاه بهم ریخته است آشفته است بنده نمی‌خواهم این حرف را بزنم نمی‌خواهم در اینجا یک مسائلی را بگویم کار این دستگاه عظیم بجائی رسیده بود شما همگی میدانید که هیچ صاحب جمعی بدون تضمین حق ندارد صاحب جمع بشود کار بجائی رسیده بود که کار گرد روز مزد کارخانه سیلو امین وصول شده بود و چندین نفر از آنها روزی ۱۸ هزار تومان ۲۰ هزار تومان پول می‌گرفتند (صحیح است) حالا از این جکایت خلاصه تمام مسائل در نظرتان روشن می‌شود صدها هزار پرونده همینطور متراکم بود و هنوز هم هست متأسفانه مجال نبوده است که اصلاح بشود عایدات مملکت روز بروز و بتنزل می‌رفت و هزینه بالا بود تکرار می‌کنم در سنه ماضیه مملکت ایران یک میلیارد و ۵۰ هزار میلیون و کسری بوده است متجاوز از ۴۳۰ میلیون کسر بوده است ۷۰ میلیون تومانش را از عایدات نفت جبران شده و ۳۶۰ میلیون تومانش را از محل خارج ۶۰ میلیون تومان کمک بلاعوض وسیصد میلیون تومان قرضه یعنی ۴۰ میلیون دلار قرضه که متجاوز از ۱۴ میلیون دلار ملت ایران بایستی فرع این چهل میلیون دلار وقتی می‌خواهیم بیائیم و دست باقداماتی بزنیم و این کشور را از این مخمصه و مضیقه خلاصش کنیم اعتبارات مملکت را اعاده بدهیم حیثیات از دست رفته این مملکت را بر گردانیم آنوقت چه می‌کنند؟ باب تهمت و افترا باز می‌شود اینها چیز مهمی نیستند طرف تهمت و افترا هم بنده هستم مانعی ندارد گفت:
ناز پرورد تنعم نبرد راه بدوست عاشقی شیوه رفدان بلاکش باشد
اگر تصور شود که بنده از این میدان فرار می‌کنم اشتباه است بند ه مادامیکه افتخار خدمتگذاری را دارم با تمام قوا می‌ایستم و پیش خدای خودم و وجدان خودم روسفید هستم دیگران هر چه می‌گویند بگویند (دکتر دادفر ـ منظور جنابعالی نبودید) منظور بنده هستم اشکالی هم ندارد بنده کار کشته هستم از این تریبون سالیان متمادی و در ادارات مختلف استفاده کرده‌ام ببنده چیزی نمی‌چسبد (صحیحی است) خود این آقای سراج حجازی مسبوق است بنده در خانواده‌ای متولد شدم که میلیونها میلیون ثروت داشته است امروز بنده فاقد یک خانه هستم اهمیت نمی‌دهم این افتخار بنده است اما خیال نکنید که من را می‌توانید با این عناوین از میدان در بکنید خیر بنده تصمیم قاطع اتخاذ کرده‌ام مادام که افتخار خدمتگذاری دارم سعی می‌کنم این تعادل بودجه بر قرار بشود از هیچ نوع شانتاژ از هیچ نوع کاغذ پرانی تحت تأثیر واقع نمی‌شود کاغذها به بنده ممیرسد خیلی زیاد از این کاغذها توی کیف بنده زیاد است از این حرفها لاتعد و لاتحصی اما چیزی که ببنده نمی‌رسد دلیل است کاغذها می‌رسد اما دلیل نمی‌رسد. حالا اگر رئیس قند و شکری که آقا
+فرمودند دزد است استدعا می‌کنم. خواهش می‌کنم. اصرار می‌کنم. دلیلش را بیاورید (حجازی ـ عرض می‌کنم) بدهید ببنده دلیل نشان بدهید نگوئید که چه کرده است و چه نکرده است دلیل را بیاورید ارائه بدهید بنده در این موقع گردنم پیش جنابعالی از مو باریکتر است اما اگر بلا دلیل حرف بزنید محال و ممتنع است قبول کنم من اصلا نفهمیدم چه شد در این وسط حالا در نتیجه یک پیش آمدی در نتیجه یک اقدامی در نتیجه یک مصالحی رئیس قند و شکر اراک را عوض کردند رئیس سابق قند و شکر اراک برنمیگردد بر نمی ـ گردد اطمینان داشته باشید این مسئله‌ای است که بنده با تمام صراحت عرض کردم اما استدعا می‌کنم بیائید و منصف باشید بیائید با حیثیات مردم بازی نکنید مأمورین را برای رضای خدا دلسرد نفرمائید این مأمورین هستند که بایستی در حدود ۷۰۰ میلیون تومان کسر بودجه تفاوت دولتش را بهم بیاورند میدانید چرا ۷۰۰ میلیون تومان کسر بودجه عرض کردم سیصید میلیون تومان قرض خارجی است که بنده را اگر شاه رگم را قطع کنند برای جبران کسر بودجه شخصأ قرض نخواهم کرد (احسنت)(یک نفر از نمایندگان نمی‌دهند) شاید هم بدهند ولی بنده قرض نخواهم کرد (صحیح است) اما از طرف دیگر هم چهار صد تومان اضافه خرج داریم نسبت بسال گذشته پس ۷۰۰میلیون تومان تفاوت است ممکن است بفرمائید این ۷۰۰ میلیون را کی باید وصول کند؟ چه کسی؟ بفرمائید بنده بروم از کالیفرنیا. برزیل. نیوجرسی و لندن و پاریس و ایتالی مأمور بیاورم؟ نه همینها بله همینها باید درست بکنند (دکتر بینا ـ ولی آنها هم باید درست بشوند) اجازه بدهید خرابیهای چند ساله را بنده که سهلم بزرگترهای بنده هم باین سادگی در ظرف چهار ماه نمی‌توانند درست کنند اگر می‌خواهید مأمورین را تضعیف بفرمائید یا بنده که در رأسشان نشسته‌ام یا آنهائی که در پائین تر نشسته‌اند عرض کردم این قافله با بحشر لنگ است منتهی بنده عرض می‌کنم باز هم تکرارمیکنم برای رسیدن باین مقصودی که از طرف ذات ـ اقدس شاهانه و مجلسین محترم به بنده مسئولیت این کار داده شده است یعنی تعادل بودجه حتی المقدور با تمام قوا می‌کوشم روزی ۱۶ ئ ۱۷ ساعت کار می‌کنم تظاهر نمی‌کنم توی اتومبیل کار می‌کنم امیدوارم توفیق پیدا بکنم برای رسیدن باین مقصود و از هیچ حمله‌ای هم در نمی‌روم و تکرار می‌کنم یک بیتی را که در زمان کابینه شادروان قوام السلطنه در پشت این تریبون خواند گفت:
در بیابان گر بشوق کعبه خواهی زد قلم سرزنشهای گر کند خار مغیلان غم مخور
بنده می‌روم دنبال مقصود تا برسم روزی که فرمودند برو می‌بوسم و می‌روم کنار ولی استدعا دارم که دستگاه را تقویت بفرمائید مأمورین را دلسرد نفرمائید من وظیفه دار هستم که از مأمورین خودم دفاع کنم و آنها را درست بدانم مادام که خلافش ثابت نشوئد این عرضی است که حضورتان می‌کنم آقای حجازی به بنده سند دلیل و مدرک بدهید همین جا ابلاغ انتظار خدمت با اعضای خودم صادر می‌کنم اگر به بنده دلیل و مدرک ارائه ندادند گناه من چه چیز است؟ (احسنت ـ احسنت)
نایب رئیس ـ آقای سراج حجازی وقت خواسته‌اند صحبت کنند بنده باید این نکته را تذکر بدهم بجناب آقای وزیر دارائی که نطق قبل از دستور برای نمایندگان آزاد است و قابل مباحثه نیست زیرا مباحثه در موضوعاتی است که مطرح باشد و مذاکرات قبل از دستور از موضوعاتی نیست که در مجلس مطرح بشود بلکه نماینده می‌تواند برای اطلاع سایر نمایندگان مطالبی بعرض مجلس برساند و قابل مباحثه و مشاعره یا جواب نیست
وزیر دارائی ـ وزراء هم می‌توانند همه وقت صحبت کنند و عرایض بنده با اجازه شخص جنابعالی بوده است
نایب رئیس ـ فعلا هم از جناب آقای سراج حجازی خواهش می‌کنم که باین موضوع خاتمه بدهند و جواب مطابق ماده ۸۲ آئین نامه وقتی است که نسبت سوئی به نمایندگان داده بشود ایشان که نسبت سوئی به آقای ندادند
سراج حجازی ـ بنده خیلی مختصر عرض می‌کنم پنج دقیقه اجازه بفرمائید چون عرایض بنده تحریف شده است
نایب رئیس ـ اجازه بدهید موضوعاتی که در دستور مطرح است مطرح بشود برای جلسه آینده حق شما ممکن است محفوظ باشد امروز که آقای رئیس تشریف ندارند بنده شخصأ از آقایان خواهش می‌کنم حفظ الغیب ایشان را بفرمائید و رعایت این موضوع را بفرمائید
سراج حجازی ـ بینده پنج دقیقه عرض داریم به بنده اجازه بفرمائید
نایب رئیس ـ برای جلسه آینده بماند آقای وزیر امور خارجه بفرمائید
۵- معرفی آقای مشفق کاظمی بمعاونت وزارت امور خارجه بوسیله آقای وزیر امور خارجه
وزیر امور خارجه (دکتر اردلان) ـ با اجازه آقایان نمایندگان محترم می‌خواستم جناب آقای مشفق کاظمی را بسمت معاونت وزارت امور خارجه معرفی کنم (مبارک است)
۶- تقدیم لایحه سازمان و استخدام وزارت امور خارجه بوسیله آقای وزیر امور خارجه
وزیر امور خارجه ـ از موقع استفاده می‌کنم و لایحه سازمان و استخدام وزارت امور خارجه را تقدیم می‌کنم که مورد تصویب قرار بدهند
مسعودی ـ احسنت سایر آقایان وزراء هم بیاورند
نایب رئیس ـ کمیسیونهای مربوطه ارجاع می‌شود
۷- تقدیم یک فقره سؤال بوسیله آقای دکتر شاهکار
نایب رئیس ـ آقای دکتر شاهکار فرمایشی دارید دکتر شاهکار یک سؤالی است با کمال ادب از جناب آقای وزیر کشور که تقدیم می‌کنم راجع به ۱۲۰۰ نفر زنان خود فروش که دولت درباره اینها اقدامی نمی‌کند و متأسفانه باعث بروز مرض و فحشاء شده است
نایب رئیس ـ توضیح را در موقعی که سؤال مطرح است می‌توانید بدهید سؤال را مرحمت بفرمائید تا بجریان گذاشته شود آقای ذوالفقاری فرمایشی دارید؟
۸- تقاضای بجریان گذاردن ۱۹ فقره لوایحی که مدت قانونی اجرای آنها در مهر ماه منقضی می‌شود
ناصر ذوالفقاری ـ (معاون پارلمان نخست وزیر)ـ بنده می‌خواستم از مقام ریاست استدعا کنم ۱۹ فقره از لوایحی که موعد قانونی آی در اواخر مهر ماه تمام می‌شود در جریان گذاشته شود.
۹- سؤال آقای خراز راجع بانتخابات انجمن شهر تهران و جواب آقای وزیر کشور
نایب رئیس ـ در جریان گذاشته می‌شود فعلا سؤالات مطرح است آقای خرازی سؤالی که شما از دولت راجع به انجمن شهر تهران کرده‌اید مطرح است توضیحی دارید بفرمائید خرازی بطوریکه آقایان محترم اطلاع دارند قانون انجمن‌های شهر سالها است بتصویب رسیده و وزارت کشور هم جدأ اقدام کرده و از ۲۷۰ مرکز استان و شهر ستان و بخشهائیکه بایستی طبق قانون انجمن شهر انجمن شهر داشته باشد در ۱۵۲ شهرستان مرکز استان و بخشدار انجمن شهر تشکیل شده و ۴۰ شهرستان هم انتخاب انجمن‌های شهرش در جریان است و فقط چهل شهرستان که یکی از آنها شهرستان تهران که پایتخت کشور است انتخابات انجمن شهرش بجریان نیفتاده و هنوز انجمن شهر ندارد البته حقیقأ جای خوشوقتی است که می‌بینیم از ۲۷۰ شهرستان و بخشداری فقط چهل شهرستان است که انتخاب انجمن شهرش شروع نشده ولی علت اینکه بنده این سؤال را کردم این است که در دوره دمکراسی فقط یکمرتبه تهران انجمن شهر داشته و در آن یکمرتبه هم با سوابقی که موجود است در قسمتهای مختلفه مربوط بشهرداری چه از حیث اسفالت و چه از حیث امور مربوط ببهداشت اقداماتی کرده که همه منعکس است و مدت یازده سال است که تهران انجمن شهر ندارد بنده در این مجلس پنج شهردار می ـ شناسم ه به ترتیب خدمت آقایان عرض می‌کنم که عبارت هستند از آقایان ابتهاج، مشایخی، دولت آبادی، خلعتبری، و صفاری که از این ۵ نفر یکنفر بیشتر که آقای ابتهاج باشد با انجمن شهر کار نکرده و بقیه در مواقعی انجام وظیفه می‌کردند که انجمن شهر نبوده است و همین آقای ارسلان خلعتبری علت اینکه از شهرداری رفتند کنار این بود که می‌گفتند انجمن شهر بیاید و من با انجمن شهر کار بکنم ما در تهران گرفتاریهای زیادی درایم جناب آقای وزیر کشور کاملا مستحضر هستند و مگر مردم مراجعه می‌کنند برای تقاضاـهای جزئی ا قبیل شیر آب و برق معابر اسفالت خیابانها مخصوصأ در مشرق و جنوب شهرستان تهران و همچنین امور مربوط ببهداشت که یکی از آنها تأسیس درمانگاهای و ایجاد رخت شویخانه وغیره می‌باشد چون دولت در برنامه اش هست که کادرهای مردم را بخودشان واگذارکند و یکی از گرفتاریهای جناب آقای وزیر کشور این است که مرتب بایشان مراجعه می‌کنند راجع باین امور و دعوت می‌کنند و تقاضا می‌کنند بنده خواستم از جناب آقای وزیر کشور تمنی کنم که هر چه زود تر انتخابات انجمن شهر تهران هم شروع بشود و مردم نمایندگانشان را انتخاب کنند و خودشان به نشینند و امور مربوط بشهر خودشان را اداره کنند (صحیح است)
نایب رئیس ـ آقای وزیر کشور
وزیر کشورـ (علم) بطوریکه آقایان محترم استحضار دارند وزارت کشور اصرار زیاد در واگذاری کار مردم بدست مردم را دارد ولی متأسفانه با جدیت کاملی که راجع باجرای ماده ۲ قانون شهرداری در مورد تعیین حدود و نقشه جامعی بمنظور تقسیم بندی شهر و حوزه‌ها انتخابیه معمول گردیده هنوز حاصل نگردیده و اعتراضاتی مربوط به حدود بین شهرداریها تهران ـ یوسف آباد ـ تهران نوا ـ نارمک ـ جوادیه ـ عباس آباد ـ شهر ری ـ شمیرانات که هر کدام داراری شهرداری مستقل هستند وجود دارد که با تشکیل کمیسیونها متعدد با حضور شهرداران مربوط مشغول رفع اختلاف هستیم
+ اخیرأ طبق قرار داد مخصوص از شهر تهران و نقاط اطراف که دارای شهرداران هستند مشغول عکس برداری هوائی شده قریبأ نتیجه مطلوبی حاصل و حدود هر یک تعیین خواهد شد. امید است در مدت خیلی کوتاهی حدود شهرداریها تعیین طبق قانون بحوزه انتخابیه تقسیم بندی شده و انتخابات انجمن‌های تهران و اطراف یکجا شروع گردد (انشاء الله ـ احسنت)
نایب رئیس ـ آقای خرازی دیگر فرمایشی ندارد
خرازی ـ با این اطمینانی که جناب آقای وزیر کشور دادند بنده قانع شدم
۱۰- سؤال آقای خلعتبری راجع به سرمایه بانک کشاورزی و جواب آقای وزیر دارائی
نایب رئیس ـ آقای خلعتبری سؤال شما مطرح است بفرمائید.
خلعتبری ـ نظر آقایان نمایندگان دوره هجدهم اگر باشد موقعی که لایحه سازمان برنامه مطرح بود بنده اظهاراتی راجع بکشاورزی و اینکه بانک کشاورزی اعتباراتی ندارد بعرض آقایان رساندم و در همان جلسه جناب آقای وزیر دارائی هم خودشان و هم از طرف جناب آقای نخست وزیر قول دادند در اولین فرصت دولت منظور مجلس را در این مورد تأمین بکند پس ازآن لایحه‌ای برای تبدیل اسکناس ده ریالی بمسکوک نیکل بمجلس تقدیم کردند در آن جلسه هم باز جناب آقای وزیر دارائی تأکید کردند که ۱۵ میلیون تومان تفاوت حاصله از این موضوع را در اختیار بانک کشاورزی خواهیم گذاشت بنده می‌خواستم سؤال بکنم از ایشان در این موضوع اگر اقداماتی کرده‌اند راجع بقولی که بمجلس داده‌اند باطلاع مجلس برسانند تا بعد هم بنده جواب عرض کنم
نایب رئیس ـ آقای وزی دارائی
وزیر دارائی ـ در پاسخ سؤال نماینده محترم جناب آقای خلعتبری عرض می‌کنم متأسفانه با نهایت تأسف باید عرض کنم حافظه چاکرتان یک قدری قویست عرایضی که در اواخر دوره گذشته اینجا بعرض مجلس محترم رساندم فراموش نکرده‌ام، در اینجا صراحتأ عرض کردم که وجوه حاصله از ضرب سکه‌ها ده ریالی در اختیار بانک کشاورزی گذاشته می‌شود از این نظر طوری نشده دستور لازم داده شده منتهی اشکالش در یکجا است جناب آقای خلعتبری، اشکالش این است که این فلزات را یک لغت خاصی برایش استعمال می‌کنند بنام مطلس که نمیدانم این لغت را از کجا آورده‌اند شاید از همان متال باشد. در هر حال آن مطلس را باید مناقصه اش را بگذارند و گذارده‌اند در آلمان، بعد هم که مناقصه اش تمام شد باید حمل شود، حمل شده در بین راه است این اولا وقت می‌گیرد و ثانیأ ضرابخانه ما استعداد ضرب آنی این مقدار سکه‌های یک تومانی را ندارد الان ارقامی را عرض می‌کنم حضورتان تا خاطر شریفتان مسحضر شود ضرابخانه بیش از ۱ میلیون ریال در روز نمی‌تواند ضرب بکند این حد اعلای استعداد ضرابخانه است پس بنابراین اگر بخواهیم این بیست میلیون عدد را سکه کنیم و بجریان بیندازیم ۲۰۰ روز طول می‌کشد بحکم اجبار، چاره نداریم از این لحاظ است که این سکه‌ها هنوز در جریان گذارده نشده است ولی همانطوریکه عرض کردم بطور قطع و یقین این ۱۵ میلیون دراخشار بانک کشاورزی قرار خواهد گرفت کما اینکه باعتبار این ۱۵ میلیون تومان ۶ میلیون تومان هم با بانک ملی قرار گذاشته‌ایم برسم مساعده می‌پردازد علت اینکه این کار تا حالا انجام نشده است این موضوع است که عرض کردم ولی مطمئنأ این کار خواهد شد خاطر جنابعالی کاملأ مطمئن باشد قولی که در پشت تریبون بعرض نمایندگان محترم رسیده است قطعأ انجام می‌شود.
نایب رئیس ـ آقای خلعتبری
خلعتبری ـ عرض کنم این سؤالی که بنده کردم و جوابی ه شنیده شد راجع بمسئله ۱۵ میلیون نومان خیلی خوشوقتم که جناب آقای وزیر دارائی مصمم هستند که هر چه زودتر این پول را در اختیار بانک کشاورزی بگذارند ولی می‌خواستم عرض کنم که یک ماه ونیم قبل که عده‌ای از آقایان وکلاء حضور ملوکانه شرفیاب شدیم اعلیحضرت همایونی فرمودند آقایان وکلای ولایات بهتر است ه بیشتر بولایات بروند تا بیشتر از اوضاع مردم با اطلاع باشند بنده خدمتشان عرض کردم ما خجالت می‌کشیم بولایات برویم برای اینکه هر وقت می‌رویم و تقاضاهای مردم ولایات را می‌بینم و برمیگردیم آن تقاضاها اجرا نمی‌شود (یکی از نمایندگان ـ راجع به چی ؟) راجع بتمام قسمتهای مختلف خدمتشان عرض کردم منجمله راجع بکمک دادن بکشاورزان برای جلوگیری سلف فروشی و همینطور کمک بایلات و عشایر برای اینکه محصولات خودشان را بسلف نفروشند حالا بنده راجع ببانک کشاورزی می‌خواستم عرض کنم که در شرائط فعلی آقای وزیر دارائی اگر دولت بمسئله بانک کشاورزی توجهی نکند بنده خیال می‌کنم که بستن این بانک خیلی بهتر باشد یعنی بیشتر بصرفه کشاورزان است (صحیح است) چون کشاورز از این بانک استفاده نمی‌کند اما بنده در عین حال جناب آقای وزیر دارائی ارائه طریق هم می‌کنم این سؤالی که کردم و جوابی که حضرتعالی فرمودید خودم هم ارائه طریق می‌کنم که برای کمک به کشاورزان وکشاروزی مملکت از طریق افزایش سرمایه بانک کشاورزی چه کاری می‌توانید بکنید و آن اینست که فقط قانون را اجرا کنید قانونی از این مجلس در دوره هجدهم گذشت ه سرمایه‌ای که مطابق قوانین بر عهده دولت هست که ببانک کشاروزی بپردازد پرداخته شود و ۸۷ میلیون تومان مجموع سرمایه ایست ه بر طبق قوانین به بانگ کشاورزی می‌بایستی پرداخته شده باشد بعد از تصویب آن قانون این قانون را دولت اجرا نکرده اختلاف شد بین وزیر دارائی و دولت، وزیر دارائی آقای دکتر سجادی دستور داد که آن قانون اجرا نشود رئیس بانک ملی آن قانون را تا دو ماه اجرا کرد یعنی از بابت ۸۷ میلیون تومان چون قرار بود در ظرف دو سال با اقساط پرداخته شود دو قسط را پرداخت بعد از آن دیگر نپرداخت برای اینکه یک لایحه‌ای بمجلس سابق آورد برای لغو آن قانونیکه آن ۸۷ میلیون تومان اعتبار را تصویب کرده بود و بتصویب برسد دولت اجرای یک قانون مسلم موجودی را موقوف کرد این دلیل این است که اگر دولت توجه کند که خودش قوانین را اجرا کند آنوقت قسمتی از مشکلات حل می‌شود و و مخصوصأ مشکل بانک کشاورزی بعد از مذاکرات زیاد بهانه دولت این بود که چون دولت لایحه سازمان برنامه را بمجلس آورده و لایحه سازمان برنامه تصویب رسیده پس آن قانون ملغی است خود جنابعالی حقوقدان هستند بنده از حقوقدانها مجلس دعوت می‌کنم، از قضات حقوقدان تقاضا می‌کنم دعوت بفرمائید مشورت بفرمائید قانونی که برای پرداخت سرمایه بانک کشاورزی گذشته است آن قانون ملغی نیست بقوت خودش باقی است و شما مخصوصأ حالا که از درآمد نفت اضافه در آمد خواهید داشت می‌توانید از اضافه درآمد نفت لااقل آن قانون مصوب مجلس را اجرا کنیم در صورتیکه بنده با جنابعالی بعد بحث خواهیم کرد که آن قانون باقی است و بایستی اجرا شود چون آن قانون لغو نشده است شما اگر بگوئید در آمد نداریم ما در آمد نفت را جلوتان می‌گذاریم که دارید مخصوصأکه آن قانون قبلی که قرار شده بود در لایحه سازمان برنامه ببانک کشاورزی پول داده بشود اقلام خاصی است یکی فقره اش وام بکشاورز است توجه بفرمائید، بنابراین این دو قانون باهم قابل جمع است هرکدام مستقل و مجزا است و اینکه خود دولت قانونی آورد برای لغو قانون مجلس هجدهم این خود بهترین دلیلی انست که قانون سابق در نظر دولت ملغی محسوب نبود .(صحیح است) برای اینکه اگر ملغی محسوب بود قانون جدید بمجلس نیمآورد خود دولت اگر قانون را اجرا نیمکند و ترتیب اثر نمی‌دهد برای این است که در داخله دستگاه، بین دستگاههای مختلف اختلاف است این را نباید بحساب کشاورزان گذشت این است که بنده از جنابعالی و دولت آقای علاء تقاضا می‌کنم و می‌خواهم که این قانون را اجرا بفرمائید چون از کسی برای عدم اجرای این قانون شکایت کند بنظر بنده مطلب از نظر عدم اجرای قانون قابل رسیدگی است (صحیح است ـ احسنت)
نایب رئیس ـ آقای خرازی سؤال دیگری داشتید از وزارت کشاورزی و دارائی بفرمانید
خرازی ـ یکی از مواد برنامه دولت بالا بردن سطح تولیدات است البته تولیدات درجه اول تولیدات کشاورزی، صنعتی، استخراج معادن و غیره است، باز هم یکی دیگر از مواد برنامه دولت واگذار کردن کارهای مردم بخود مردم است. در زمان اعلیحضرت فقید یک اداره‌ای تأسیس شد باسم اداره تثبت نرخ غله و منظور آن شاهنشاه این بود که همه ساله در هر استانی نرخ غله را قبلا اعلام کنند که مالکین و زارعین در بازار آزاد غله شان خریداری نشده بدولت بآن نرخ خواهد خرید غلات اطلاق می‌شود بگندم و جو و برنج. ملاحظه بفرمائید دولت در امر گندم و جو مداخله می‌کند و سالی هم میلیونها تومان ضرر اینکار را می‌دهد هم سطح کشت پائین می‌آید و هم اینکه کمبود پیدا می‌کند و مجبود می‌شود که از خارجه وارد کند، سال گذشته ده هزار تن از شورویها و ۳۰ هزار تن از امریکائیها وارد کردند و امسال هم می‌خواهند شصت هزار تن گندم از امریکا وارد کنند و حتی شاید قسمتهای اولیه ا هم وارد شده در صورتیکه برنج دست مردم است و دولت مداخله‌ای در امر برنج ندارد علاوه بر اینکه مصرف داخلی تأمین است سالی هم بین ۵۰ الی ۶۰ هزار تن برنج برای صادرات هست که روی دست مردم می‌ماند و هی از دولت بازار مطالبه می‌کنند در صورتیکه همین گندم و جو در زمان اعلیحضرت فقید علاوه بر تأمین مصرف داخلی بانداره‌ای زیاد بود که می‌آمدند تصویب نامه میگذراندند مطابق قانون انحصار تجارت خارجی و می‌گفتند هر کس اجناس لوکس و تجملی می‌خواهد وارد کند باید تصدیق صدور گندم و جو بیاورد و این چهل هزار و دهشاهی رسید حالا البته ممکن است گفته بشود که در نتیجه بهداشت و اینکه الحمدالله جنگی در ایران پیدا نشده جمعیت ایران زیاد شده سطح کشت عقب نرفته و علاوه بر این محصولات دیگر مانند هشتصد هزار تن چغندر و بین ۷۵ الی ۸۰ هزار تن پنبه تهیه شدمه یعنی محصول مملکت است بنده اینها را قبول دارم ولی بنده می‌گویم این دولتی که وزیر دارائی اش می‌آید این پشت وبا کمال شجاعت و صراحت و رشادت می‌گوید که ما همچنین می‌کنیم
+ همچنان می‌کنیم یک حساب دو دوتا چهار تا آقای وزیر دارائی بکند و آن این ماست که چرا غله را در حدود بین ۳۲۰ تومان الی ۵۰۰ تومان در تن حداکثر از مردم ایران می‌خرند و می‌روند از امریکا غله وارد می‌کنند به نهصد تومان این چه حسابی است؟ جنابعالی که مرد اقتصادی هستند و امروز اداره مالیه مملکت در دست جنابعالی است چرا نمیآئید قیمت غله را در استانها و جاهای غله خیز بالا ببرید؟ و بی جهت ارز به دهید بخارجی‌ها و دو برابر قیمتی که بطور متوسط از داخله بخرید از خارجه بخرید؟ بنده صریحآ عرض مکنم هر کس آب دارد دیگر نمی‌رود دنبال اینکه گندم و جو بکارد مگر دیم که آقات سماوی یابی آبی یا نمیدانم آفات دیگر بآن تعلق نگیرد بنده می‌گویم موضوع نان یک موضوع حیاتی است دولت هم نباید سالی بین ۵۰ الی ۶۰ میلیون تومان ضرر این کار را بدهد نسبت باین موضوع یک توجهی بکنید مالک و کشاورز را تشویق بکنید که گندم و جو بکارند. البته بنده خودم شاگرد مکتب اقتصاد هستم باین معتقد هستم که اگر یک محصولی در داخله گرانتر تهیه شود باید از خارجه تهیه کرد
نایب رئیس ـ آقای خرازی ۵ دقیقه جنابعالی تمام شد. خرازی یک دقیقه دیگر چون در داخله این را ارزانتر می‌خرند و از خارجه گرانتر وارد می‌شود این است که بایستی توجه بکنید این محصول سطحش خیلی بالا برود بقسمی که احتیاج نداشته باشیم.
دکتر بینا ـ بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم
نایب رئیس - طبق کدام ماده؟
دکتر بینا ـ ماده ۱۴
نایب رئیس ـ بفرمائید
دکتر بینا ـ ماده چهارده برای اینکه در مجلس هیأت رئیسه طرف راست و چپ را توجه کنند مقرر است چهار نفر منشی مادامیکه جلسات تشکیل شده دائمأ اطراف بنده یک نفر از آقایان منشی‌ها را بیشتر نمی‌بینم.
نایب رئیس ـ صحیح است آقایان احضار می‌شوند آقای وزیر کشاورزی و آقای وزیر دارائی هر دو برای جواب سؤال احضار شده‌اند حالا هر کدام که مایلند او جواب بدهند آقای وزیر کشاورزی
وزیر کشاورزی ـ بند مقدمتأ یک مختصر عرضی می‌کنم راجع بقسمت خرید غله و البته توضیحات مال را همکار محترم جناب آقای وزیر دارائی باستحضار نمایندگان مجلس میرسانند مجموع خرید غله چه از داخله و چه از خارجه در سالهای اخیر از صد هزار تن یا ۱۲۰ هزار تن تجاوز نیمکند و این مقدار در حدود سه الی چهار در صد مجموع محصول ایران را بیشتر تشکیل نمی‌دهد بنا براین با اینکه تأثیر دارد ولی نمی‌تواند تأثیر خیلی فوق العاده داشته باشد و حالا با اجازه آقایان وارد قسمت کشاورزی می‌شوم بطور کلی سؤال نماینده محترم شامل دو قسمت هست اول قسمت تأمین محصول غله دیگر عدم تشویق مالکین و زارعین برای ازدیاد سطح کشت در مورد اول و در اثر اقدامات و عملیات بهداشتی نفوس مملکت که قبلا شاید ۱۶ الی ۱۷ میلیون نفر تخمین زده می‌شد حالا به ۲۰ الی ۲۲ میلیون نفر رسیده است و از طرف دیگر بالا رفتن سطح زندگی سبب این شده است که عده زیادی از افراد که سابقأ نان باندازه کافی نمی‌توانستند تحصیل بکنند حالا عادت کرده‌اند بخوردن نان و برنح و یواش یواش طبق آماری که داریم سطح کشت بهیچ وجه تقلیل پیدا نکرده است (زنگنه ـ در سابق مگر نان نمی‌خوردند ؟) باندازه حالا شاید نمی‌خوردند برا اینکه دستشان نمی‌رسید و در بعضی از نقاط مملکت عادت بنان خوردن باندازه امروز شاید رواج نداشته است در بعضی از قسمتهای مملکت مثل دشت گرگان و دشت مغان و خوزستان بسیار از اراضی که سابق لم یزرع بود ه و امروز در تحت کشت غله در آمده است عرض کنم که در موضوع تشویق یا عدم تشویق زارعین مطلبی که خیلی قابل توجه است این است که نرخ غله بموازات سایر مایحتاج افراد بالا نرفته است و در آماری که داریم ترقی نرخ گندم نسبت بسایر مایحتاج در قوس صعودی بسیار کمتر بوده است وزارت کشاورزی بطور کلی نظر دارد که یک رویه‌ای یک مبنای نسبتأ ثابتی برای قیمت گندم بدست بیاورد و آن عبارت از نرخ بین المللی گندم است که سعی می‌کنیم که در عین حال که قیمت گندم را در داخل کشور تطبیق با نرخ بین المللی بدهیم حتمأیک تناسبی با سایر محصولات کشاورزی رعایت بشود و حفظ بشود (صحیح است) این مطلبی است که خیلی مورد توجه است این است که تقلیل کشت گندم آن اندازه‌ای که تصور می‌رود بضرر کشاورزان و زارعین نبوده است زیرا کشت گندم اگر تقلیل پیدا کرده در محل آبی صیفی و بسیاری محصولات دیگر جایگزین کشت گندم شده است (عمیدی نوری ـ بضرر مملکت است باید از خارج وارد کنید) مقداری از سطح کشت کشور صرف یک چیزهای دیگر می‌شود که در عین حال فایده بیشتری دارد یعنی راندمانش در یک هکتار برای کشاورز بیشتر از غله می‌باشد این صلاح است که تشویق بشود در سال جاری که صیفی کاشتن مشکل است این را باید مورد توجه قرار داد که محصول ایران کم نشود مطلب مهم الان عبارت از این است که از یک مقدار معین سطح زمین و یک مقدار معین آب بعلت متدهای غلط کشت وزرع و استفاده هائیکه باید بکنیم نمی‌کنیم یعنی در یک هکتار زمین اگر فرض بفرمائید شصت کیلو یا هشتاد کیلو یا صد کیلو بشود باید این تخمی بیست تخم، بیست و پنج تخم عمل بکند فعلا حد متوسط هفت، هشت تخم بیشتر نیست این فسمت را مشغولیم و مطالعه می‌کنیم که بوسیله میکانیز اسیون بوسیله کشت وزرع بهتر مقدار حاصل هر هکتار را اضافه کنیم و امیدواریم در نتیجه اجرای این برنامه امر تهیه و مقدار تولید غله یک قوس تصاعدی بسیار مورد توجهی را در آتیه نزدیکی احراز بکن (حشمتی ـ ما همیشه توی سر تولید کننده می‌زنیم بنفع مصرف کننده)
نایب رئیس ـ آقای وزیر دارائی
عمیدی نوری ـ آقای وزیر دارائی شما قول دادید در پشت این تریبون که ببرید بنرخ بین ـ المللی شما حافظه تان قوی است
وزیر دارائی ـ عرض کنم مسئله غله یک موضوع شاید قدری غامض و بغرنجی شده باشد (بهادری ـ خیلی آسان است) برای جنابعالی خیلی آسان است (بهادری ـ از بنده بپرسید عرض می‌کنم) بله یک موضوع است که مرود توجه دولت هم هست و در اطرافش صحبت می‌شود وباید هم بشود چون حقیقتأ غله خیلی اهمیت دارد غله یعنی نان مردم خلاصه کلام نان مردم یک مسأله ایست که قبل از هر چیزی مهم است فلان اصلاح اگر نشود ولی نان بمردم داده بشود بهتر است بعقیده بنده اول باید نان بمردم داده بشود مسئله غله از این نظر جالب است و مورد توجه علل و موجبات فنی و کشاورزیش را همکار محترم جنباب آقای ناصری اینجا توضیحات فرمودند بینده فقط طرز عملا وزارت دارائی را می‌خواستم عرض کنم با جناب آقای خرازی متوجه باشند که موضوع چیست همانطوریکه جناب آقای ناصری وزیر کشاورزی توضیح دادند مجموع غله‌ای که ایران می‌خرد از ۱۰۷ هزار تن بیشتر نیست سال گذشته در حدود ۱۰۷ هزار تن خریده‌ایم بنده احصائبه صد در صد دقیق در دست ندارم این رقمی که عرض می‌کنم مثل تمام احصائیه هائی که در دست هست گویا در حدود دو میلیون و پانصد تا دو میلیون و هفتصد هزار تن گندم مملکت تخمین می‌شود که پس از وضع مصرفی که زارع و ده نشین دارد مازادش بشهرها داده می‌شود این همانطوری که فرمودند در حدود چهار، پنج در صدر مجموع غله می‌باشد پس اگر قیمتش یک قدری پائین تر یا بالاتر برود تأثیری در قضیة فلاحت وزارعت کشور ندارد بعضی‌ها شاید تصور بکند که تمام کار غله مملکت دست وزارت دارائی است بنده از موقع استفاده می‌کنم وبعرض نمایندگان محترم میرسانم که وزارت دارائی تقریبأ بغیر از طهران در هیچیک از نقاط مملکت در امر غله دخالتی ندارد؟ عرض کنم درسایر نقاط قضیه نان و خرید و نرخ و این حرفها تمامش با آقایان استانداران فرمانداران و شهرداریها و این حرفهاست (یکی از نمایندگان ـ عملا این جور نیست) در آن نقاطی که جناب آقای خرازی فرمودند اول شرکت تثبیت نرخ غله تشکیل و بعد اداره کل غله و نان شد که در زمان اعلیحضرت فقید هم دولت همه غله مملکت را می‌خرید. الان اینطور نیست خودشان مستحضر هستند دولت کاری که می‌کند نان یک قسمتی از تهران را تأمین می‌کند البته بپادگانها هم می‌دهد بعضی اوقات هم بایالات کمک هائی می‌کند مثلا فرض بفرمائید گیلان امسال گندم نداشت آقای استاندار گیلان آمدند صحبت کردند خوب نمی‌شد دارائی بگوید نداریم و مردم گیلان بی نان بمانند دولت نمی‌گذارد که یک استانی بی گندم بماند چندی قبل حضورتان عرض کنم برای رفسنجان و کرمان خواستند مقداری فرستادیم اما اساس مسئله این است که عرض کردم فقط فقط نان تهران است که وزارت دارائی در آن دخالت دارد و آن هم مطابق رسیدگیهای که بعضی از قسمتهای ذی صلاحیت دولت کرده‌اند یک احصائیه خیلی با نمکی یک نتیجه خیلی عجیبی بدست آمده است که الان باستحضار آقایان میرسانم مطابق رسیدگیهائی که شده است با توجه بمقدار آردی که پخته می‌شود باین نتیجه رسیده‌اند که در حدود یک میلیون و پانصد هزار نفر در روز در تهران نان می‌خرند حالا آنهم باز یک صورت خاصی دارد یک مقدار نانوائیهائی هست که مطلقأ آزاد پز هستند یک مقدار نانوائیهائی هست که مختصر کمکی دولت بآنها می‌کند یک مقدار نانوائیهائی هست که دولت صد در صد به آنها کمک می‌کند از این یک میلیون و پانصد هزار نفر با احصائیه قریب بیقین معلوم شده در حدود ۳۷۰ هزار نفرش فقط نان ۵ و ۳ ریالی می‌خرند فقط ۳۷۰ هزار نفر اما اشکال سر جای دیگر است اگر وزارت دارائی بخواهد قیمت این مقدار غله‌ای که می‌خرد یعنی مقداری که خودش می‌خرد، مقداری که آزاد است بهر قیمت که می‌خرد بفروشد هیچ بندو بستی نیست ولی اگر بخواهد اینرا بالا ببرد بر میزان ضرر بودجه افزوده می‌شود که در حدود سالی پنجاه و پنج، پنجاه و شش میلیون است و البته مخارج هم جزئش است نمی‌گویم همه اش ضرر این کار است شاید در حدود ۲۵ میلیون تومان ضرر این عمل باشد وزارت دارائی الان ضرر این کار را دارد در بوجه هم گذاشته‌اند آقایان ۴۵ میلیون تومان تصویب فرمودید شاید بیش ازآنهم باشد خوب دولت اگر بخواهد
+ قیمت خرید را برای این مقدار مختصر بالا ببرد و نرخ را بهمین قیمت نگهدارد در حدود مبالغ زیادی باز بر این ضرر و بر کسر بودجه افزوده می‌شود و تصدیق می فرمائید که بودجه ضعیف مملکت طاقت و تحمل هیچگونه تحمل جدیدی را ندارد از طرف دیگر یک عیب دیگر پیدا می‌کند اگر دولت زیاد کرد قیمت آزاد هم بهمان نسبتی که الان هست باز بالا می‌رود و اگر بخواهد که این ضرر را بنحوی جبران بکند و بر نرخ ۵ و۳ ریال بیفزاید متأسفانه وزارت دارائی نمی‌تواند این کار را بکند عیب دیگر ی هم پیدا می‌کند حالا آن عیب اولیش که این ۵ و۳ ریال اگر بالا برود چه عیبی خواهد داشت آزاد پزی هم فورأ بالا می‌رود هیچ تردیدی نداشته باشید آنوقت نان مردم موجب نگرانی می‌شود پایتخت هم هست حالا امسال دولت تصمیم گرفته است یک طریقی این وضع بگردد اما موضوع دردست مطالعه است جناب آقای خرازی بنده هم در موقعیکه قانون بودجه در اینجا مطرح بود و نماینده محترم جناب آقای عمیدی نوری تذکر فرمودند بنده عرض کردم که دولت مشغول مطالعه است که نرخ بین المللی را اعمال کند این نظر را دولت دارد و خواهد هم کرد منتهی عرض کنم اشکالش خیل صاف و پوست کنده است ومحرمانه نیست ما گفتم الان که این محصولی سرپاست اگر مان رخ را بالا ببریم یا پائین بیاوریم تأثیری در محصول نمی‌کند موضوع هم مطالعه شده و قطعأ این وضع اصلاح خواهد شد برای اینکه همانطوری که عرض کردم حقیقتأ نان در درجه اول اهمیت است دولت هم تا آنجائی که بتوانند با وسائل محدودی که دارد کمک می‌کند الان در خوزستان که محصول بد است و دیم بکلی از بین رفته و زارع حتی بذر ندارد برای کشت در چندی قبل آقایان نمایندگان محترم خوزستان و آقایان سناتورها و همکار عزیزم جناب آقای ناصری که سناتور بودند ببنده مراجعه فرمودند گفتم با کمال میل، اقدام کردیم درست کردیم بنده امروز ۵ میلیون تومان در اختیار بانک کشاورزی گذاشتم که فقط در خوزستان بذر بخرند و مساعده برعیت بدهند خوب رعیتی که اصلا هیچ ندارد بخورد بذر هم ندارد با وجود مضیقه هائی که داریم همین امروز این پول در اختیارشان گذاشته شده است خوب تا آن حدی که می‌توانیم می‌کنیم و امیدوار است که در این کار توفیق پیدا کینم و این مسأله بغرنجی را که برای آقا بغرنج نیست اینرا بیک طرزی حل کنیم.
عمیدی نورد ـ قبل از کشت این تصمیم را بگیرید
نایب رئیس ـ آقای خرازی جداکثر ده دقیقه می‌توانید صحبت کنید.
خرازی ـ سؤالی که بنده کرده بودم و توضیحاتی که جنابان آقایان وزیر کشاورزی و وزیر دارائی دادند دو قسمت بود یکی راجع بکشت بود دیگری راجع بسیاست غله و نان بود بنده خیلی حرفها راجع بکشت دارم و یک وقتی یک ظریقی می‌گفت اگر وزارت کشاورزی فعلی را منحل کنند و در روز نامه‌ها هم ننویسند و در رادیو هم نگویند تا شش ماه اشخاص عادی در مملکت نمی‌فهمند که وزارت کشاورزی منحل شده است حالا خوشوقتم که جناب آقای مصدق الدوله که علمأ وعملا وارد اینکار هستند و بنده نظر ایشان را در شوایعالی اقتصاد استماع کرده‌ام دیدم حقیقتأ افکارشان غیر از افکار سایرین است حالا بنده نمی‌خواهم وقت آقایان را زیاد بگیرم ولی بنده یک موضوعی را گفتم که هیچیک از آقایان وزراء جواب ندادند بنده گفتم آقا برنج دست مردم است مصرف داخلی تأمین است سالی هم پنجاه شصت هزار تن برای صدور حاضر است گندم و جو دست دولت است یا مداخله دولت است یا سیاست دولت است وسالی باید پنجاه شصت هزار تن از خارج بیاوردند آنهم تنی نهصد تومان این تفاوت را آقای وزیر دارائی بدهید بمالکین وزارعین که آنها استفاده کنند آقا فرض کنید الان ما سالی هفتاد هزار تن قند داریم و سالی سیصد هزار تن مصرف قند و شکر داریم هیچ بهم نمی‌رسد یک فکری برای حمل و نقل بکنید که هر جا کارخانه قند هست بشعاع صد کیلومتر اطرافش از نظر کرایه کشت چغندر صرف کند هی میگوئید بروید کار خانه بیاورید و کارخانه‌ها هیچکدام با پرسنل ۱۲ ماه زیادتر از ۳ ماه کار نمی‌کند هیچ نمی‌روید دنبال اینکه چند تا کارخانه شیره کشی بیاورید در تمام قراء و قصبات (خنده نمایندگان) (دولت آبادی ـ منظورتان کارخانه شیره کشی قند است) بله جناب آقای دولت آبادی شیره قند این را بگیرند در کارخانه‌های قند مصرف کنند هم بیخودی پول برای کارخانه قند ندهند وهم اینکه کارخانجات قند عوض اینکه با پرسنل ۱۲ ماهه سه ماه کار کند ۱۲ ماه ۱۰ ماه ۸ ماه کار کند و ما هم احتیاج نداشته باشیم سالی سی میلیون پول قند و شکر بخارجی‌ها بدهیم اینها مسائلی است که دولت باید در سرلوحه کارهایش قرار بدهد یا فرض بفرمائید ما پنبه صادر می‌کنیم با صدی ۱۵ اضافه بابت بافت و ریسیدن و رنگ زدن و نقشه زدن بخودمان می‌فروشند اینها مسائلی است که دولت باید توجه کند و دولت باید تصمیم بگیرد بنده مثال می‌زنم همین قند و شکر را الان سالی ۴۸ میلیون تومان بودجه پرسنلی دارد همین جناب آقای وزیر دارائی تشریف داشتند در زمان اعلیحضرت فقید یک شرکتی بود سالی ۱۶ هزار تومان خرج داشت و همین جناب آقای فروهر هم بازرس شرکت بودند حالا بنده ۱۶ هزار تومان را هزار برابر بالامیبرم و می‌گویم ۱۶ میلیون تومان، ۴۸ میلیون تومان کجا؟ آنها چیزهائی است که باید مورد توجه دولتی باشد که می‌گوید من می‌خواهم سطح تولید را بالا ببرم و می‌خواهم کار مردم را بدست مردم بدهم اینها باید مورد توجه قرا بگیرد و با اهل فن هم مذاکره کنند بنده قول می‌دهم یکساله بودجه تعدیل بشود و وضع مردم این مملکت خوب بشود و برای تمام طبقات این مملکت هم کار تهیه شود (احسنت ـ صحیح است)
نایب رئیس ـ آقای وزیر دارائی توضیحی دارید بفرمائید
وزیر دارائی ـ(فروهر) تذکرات جناب آقای خرازی کاملا وارد و بجابود در قسمت چغندر و کارخانه قند چون کاملا واردند و اطلاع دارند در این قسمت مدتها کار کرده‌اند در اطاق بازرگانی هستند اتفاقأ راجع بچغندر و کارخانه قند که فرمودند هیمن دیشب در هیأت دولت مورد بحث بود و تصمیمات لازمه گرفته شد تصادف بود بنده نمی‌دانستم امروز چنین صحبتی می‌شود اما راجع ببرنج و غله خواستم عرض کنم شباهتی نیست بین این دو تا خودتان هم مسبوقید اما حق با جنابعالی است یک مسأله‌ای را هم خدمتتان عرض کرده باشم غله‌ای که امسال از امریکا گرفته‌ایم می‌توانم بگویم کمابیش مفت وارد می‌شود و حتی از غله‌ای که ما در تهران می‌خریم ارزان تر است ولی نفس این عمل خوب نیست که یک مملکت غله خیز و فلاحتی مثل ایران بخواهد از خارج غله بیاورد جناب آقای خرازی روغن نباتی، تمام اینها را ماباید درست کنیم بنده قبول می‌کنم و می‌گویم وارد نیست، خیر کاملا تذکرات صحیحی است اما هر کاری مجال و موقع می‌خواهد و امکانات و مقدورات می‌خواهد عرض کردم این تذکرات را کاملا آن قسمتی که راجع ببنده است مورد توجه قرار می‌دهم وآن قسمتهای دیگر را هم بسایر رفقایمان تذکر می‌دهم و حد اعلای حسن استقبال را از این تذکرات خواهیم کرد .(احسنت)
حشمتی ـ حالا درست شد
نایب رئیس ـ آقای وزیر کشاورزی
وزیر کشاورزی ـ (ناصری)ـ بنده خواستم امتنان خودم مرا از نماینده محترم جناب آقای خرازی در اظهار لطفی که فرمودند تقدیم کنم علت اینکه جواب بنده کوتاه بود اینست که تکثیر یا تقلیل سطح کشت در گذشته زیاد مهم نیست چیزی که مهم است سیاستی است که از این ببعد می‌خواهیم نسبت بامر غله اتخاذ کنیم یکی اینکه یک ملاکی یک مبنائی برای نرخ بدست بیاوریم عرض کردم آنچه بنظر می‌رسد قیمت بین المللی از همه نزدیکتر است با شرط مطابقه با سایر محصولات فرض کنید گندم ۵و۴ برابر ترقی کند و سیب زمینی ۱۸ برابر و ۲۰ برابر ترقی کند در مرحله دوم هم جز و علل مسلمی که ارزش دارد و در همان مرحله اول هم بآن توجه شود قضیه عدم استفاده کافی از آب و زمین است که در تحت کشت است یعنی تامیشود از ماشین استفاده بشود درجای دیگر طرز بهتر کشت که بدون اینکه بخواهیم تقلیل بدهیم در مساحتی که تحت زراعت صیفی است می‌خواهیم محصولی گندم را بدرجه‌ای بالا ببریم که در عین حال سور پرودو کسیون نباشد که اگر بتوانیم صادر کنیم و خود این یک علل ثانوی بشود برای مزاحمت تولید کنندگان.
۱۳- سؤال آقای دکتر پیری نیا راجع بنرخ بهره پول و جواب آقای وزیر دارائی
نایب رئیس ـ سؤال آقای دکتر پیر نیا مطرح است در دفعه اول پنج دقیقه می‌توانند صحبت کنند.
دکتر پیر نیا ـ آقایان محترم از مضیقه پولی و مضیقه‌ای که از لحاظ اعتبار پیش آمده استحضار کامل دارند ولی این مضیقه البته تشدید یک وضعی است که خود آن وضع دائم هم بهیچوجه رضایت بخش نیست و آن اشکال در گرانی طاقت فرسائی است برا ی تحصیل اعتبار برا کارهای تولیدی و برای کارهای عمرانی وقتی در پایتخت مملکتی با این تشکیلات عریض و طویل نرخ بهره بمبلغ سرسام آور بیست در صد سی درصد و سی و پنج در صد باشد فکر بفرمائید در دهات و قصبات چه بهره برای کشاورزان شاید از صد و صد و پنجاه در صد بیشتر است (صحیح است) جناب آقای وزیر دارائی آنجا تمام دسترنج رعایا را یک عده رباخوار محلی بغارت و چپاول می‌برند بثمن بخس تمام محصول کشاورزان را بطور سلف خریداری می‌کنند محصولاتی را که کشاورزان احتیاج دارند بدو برابر و سه برابر قیمت بطرز نسیه بآنها می‌فروشند علت این جریان چیست؟ برای اینستکه یک دستگاه اعتباری که بیک کشاورزی که مریض شده یا محصولش دچار آفت شده و احتیاج بچند صد تومان پول دارد نیست که باو کمک کند چند تا صندوق روستائی در اینم ملکت هست؟ سرمایه‌های صندوق‌های روستائی چه میزان است؟ چه مبلع اعتبار در اختیار کشاورزان گذاشته شده غالبأ آقایان می‌بینید که کشاورزانی که یک آفتی برایشان پیش آمده یا یک مریض پیدا کرده‌اند بعلت همین موضوع مجبور می‌شوند تمام هستیشان را تسلیم رباخواران محل می‌کنند و دست زن و بچه شان را می‌گیرند و کوچ می‌کنند می‌آیند مرکز یا در شهرها می‌مانند این همه جانها هستند که یا نجار هستند و یا آهنگر هستند یا خیاط هستند، اینها یک مایه دستی احتیاج دارند و می‌خواهند یک سرمایه مختصری بیابند، یک دکان نجاری یا آهنگری یا خیاطی دایر کنند و کار و کسبی کنند اینها بکجا مراجعه کنند؟ اینها آیا می‌توانند با نرخ صدی چهل صدی پنجاه پول قرض کنند و اگر بخواهند باید از بانک قرض کنند
+ بنا بود ما یک بانکی داشته باشیم. بانک کسب و کار که در این مورد کمک کند. بخصوص بپیشه ورانی که می‌خواهند یک دکانی باز کنند یا کارهائی بکند یک کارگاهی تأسیس کنند کمک کند این دانشجویانی که از مدارس حرفه‌ای خارج می‌شوند یک سرمایه‌ای بآنها داده شود که مشغول کار شوند. گاهی اعتراضی میفرمائید که همه هجوم می‌آورند بادارات دولتی، کو آن دستگاهی که اعتباری که بآنها کمک کند می‌تواند کار تولیدی ایجاد کنید. حالا در مورد صادرات ملاحظه کنید این نرخ بهره چه بلای بسر صادرات وارد آورده وقتی که شما مجبور شدید پول را با نرخ صدی سی صدی، سی وپنج صدی چهل بگیرید برای صادرات این می‌شود که مجبور می‌شوید یک مقدار جنس آشغالی و یک مقدار جنس نامرغوب تولید کنید و اینستکه گفته می‌شود در دنیا صادرات ما نامرغوب است و نگران است و نمی‌توانیم رقابت بکنیم، برای صادرات بکجا باید مراجعه کرد؟ ببانک توسعه صادرات سرمایه بانک توسعه صادرات فقط ۲۷ میلیون تومان است از این ۲۷ میلیون تومان که نصفش حیف و میل شده و از بین رفته است. آیا برای یک مملکتی مثل ایران با این جمعیت با این فعالیت اقتصادی پانزده میلیون تومان برای بانک صادرات مسخره نیست؟ پس بنابراین باید یک فکرهائی بشود برای این موضوع جناب آقای وزیر دارائی صادرات ما رسیده بصد میلیون دلار در مقابل ۲۸۰ میلیون واردات، واردات ما دارد می‌رسد بسه برابر صادرات کمتر هست مملکتی که این تفاوت وجود داشته بادشد در سال ۳۴ واردات و صادرات شما ۱۵ درصد نسبت به ۳۳ تقلیل پیدا کرد روی همین موضوع نرخ بهره و همین جریاناتی که ملاحظه میفرمائید هیچ کاری تولیدی با این وضع نمی‌شود تمام احتیاجات مملکت باید از خارج وارد شود حتی گندم، حتی روغن نباتی و خوراکی تمام این چیزها باید از خارج وارد بشود حالا سؤال بنده این است که آیا جنابعالی این مفاسد را می‌بینید و ملاحظه مفرمائید و قبول دارید یانه؟ … ا اگر قبول دارید و می‌بینید این مفاسد هست و این معایب در کار هست و بکلی دسترنج یکعده‌ای را یک عده‌ای غارت و چپاول می‌کنند روی نبودن دستگاه اعتباری دولت و نبودن سرمایه برای بانکها و نبودن بانکهائی که برای این موضوعات تشکیل شده باشد خوب برای این چه نقشه و چه پیشنهادی دارید ؟. چه قدمی برداشته شده و چه قدیمی در نظر دارید بردارید ؟، این موضوع از ابتدای مجلس هجدهم بکرات این جا توضیح داده شده آقایان وزرا هم تشریف آوردند و قبول هم کردند و گفتند بسیار صحیح است و می‌رویم و اقدام می‌کنیم ولی هنوز هیچ قدمی در این راه ندیدم و هیچ اقدامی ملاحظه نشده حالا بنده تقاضا داشتم که توضیحاتی بفرمائید و بنده اگر بعد لازم بود توضیحات دیگری عرض خواهم کرد.
نایب رئیس ـ آقای وزیر دارائی
وزیر دارائی (فروهر) ـ سؤال جناب آقای دکتر پیری نیا که ببنده ابلاغ شده بود مربوط بنرخ بهره بود فرمایشاتی که اینجا فرمودند راجع بسلف خری بود و البته مکمل بیانشان بود عرض کنم حضور مبارکتان این قضیه نرخ بهره یک موضوع بسیار مهمی است دو سه روز قبل هم که خدمتشان رسیدم با هم صحبت می‌کردیم خود جناب ایشان کاملا در امور دارائی وارد هستند عرض کنم مسئله چون یک قدری فنی بود بنده یک چیزی تهیه کردم که می‌خوانم و بعد در اطرافش هم توضیحاتی خواهم داد. نرخ بهره از چندین سال قبل تا کنون در بازار آزاد بین ۱۲ تا ۲۰ در صد در نوسان بوده و می‌باشد و بر حسب اعتبار و حسن شهرت وام گیرنده و یا برحسب فصل و معاملات صادراتی و وارداتی و شدت و ضعف تقاضاها به حداقل و یا وسط واکثر می‌رسد در این اواخر نرخ بهره بیش از آنچه که در بالا بدان اشاره شده تغییر نکرده و وضع آن بهمان پایه و تناسبی که قبلا ذکر شد باقی مانده ولی فقط باید توجه داشت که مطابق آمار ماهیانه که بانک ملی ایران تهیه می‌نماید نرخ بهره در بازار آزاد بین خرداد تا آبان ماه هر سال که منتهای فعالیت و معاملات صادراتی و وارداتی است از ایام دیگر بیشتر ترقی می‌کند برای تقلیل نرخ بهره و یا ثابت نگهداشتن آن دو راه وجود دارد یکی کمک و مساعدت دستگاههای وابسته بدولت از قبیل بانکها و شرکتها و مؤسسات دولتی است که می‌توانند اعتباراتی در اختیار متقاضیان با بهره کم بگذارند تا دیگر بدریافت وام با بهره زیاد از بازار آزاد ملزم و مجبور نشوند در این مورد چون دولت خود معتقد است که باید بهر ترتیب که میسر و ممکن باشد اعتباراتی در اختیار این قبیل مؤسسات گذارده شود تا بتوانند بمردم کمک کنند تا آنجا که مقدور بوده است در این مورد اقدام شده و بطوریکه ملاحظه فرمودند در برنامه دولت حاضر کمک به بانکهای کشاورزی و رهنی ذکر شده است و علاوه بر آن عمل هم شده است بطوریکه سپرده ثابت وزارت دارائی در بانک رهنی در حال حاضر بالغ بر ۲۵۰ میلیون ریال و در بانک کشاورزی ۱۹۵ میلیون ریال است و علاوه بر آن بانک ملی ایران هم در نتیجه توصیه دولت مبالغی بحساب این بانکها منظور نموده است تا با این ترتیب گشایشی در وضع اعتبارات هر یک از بانکها بوجود آید و فقط در چند روز اخیر ۶۰ میلیون ریال بوسیله بانک ملی ایران به بانک کشاورزی کمک شد (یکی از نمایندگان ـ مهم نیست) خیلی مهم است بنظر آقایان ممکن است. برای ما پنج تومانش هم مهم است عرض کنم بعلاوه اقدام دیگری هم که شده است بطوریکه استحضار دارید بانک اعتبارات صنعتی باتکاء قانون سازمان برنامه بوده که اساسنامه آن بتصویب دولت رسیده است و در جریان و در شرف ثبت شدن است و شصت میلیون تومان هم فعلا سرمایه دارد و امیدوار است دولت که از این راه باشخاصی که می‌خواهند در راه صنعت قدم بردارند کمک بشود خوب اگر پول نداشته باشیم نمی‌توانیم بدهیم هر چه میفرمائید صحیح است خیل هم صحیح است بایستی تمام مملکت را از انواع راهها و چاهها و قنوات پوشاند ولی خوب اینکارها فرع بر امکانات و مقدورات است (بور بور ـ آقا باید توضیح داده شود) در نظر داشته باشند این یک مارژ فوق العاده انتر اسانی است ولی ضمنأ باید توضیح داده شود که با وجود اینکه اعتباراتی که در اختیار این قبیل مؤسسات گذارده شده باندازة نیست که خود دولت بآن معتقد است ولی طبق آماری که در دست است معاملات اعتباری کلیه بانکها با نرخ عادلانه بانکی از شش میلیارد متجاوز است و در صورتیکه تنزیل سفته‌ها بازرگانی در بازار آزاد با نرخهای گران از یک میلیارد ریال متجاوز نیست با این ترتیب با وجود قلت اعتبار قسمت اعظم احتیاجات عمومی از اعتبارات نزولی بوسیله بانکها انجام شده و آنچه که با نرخ گران مورد معامله بوده مست فوق العاده کمتر از آن است که با نرخ معمولی بانک معامله شده است ولی همانطور که در فوق بیان کردم یکی از راههائی که برای تعدیل نرخ بهره در بازار آزاد مؤثر است کمک دولت می‌باشد ولی راه دیگری هم دارد که باید توسط مردم انجام شود و آن موضوع بی میلی و عدم رغبت مردم به تشکیل شرکتهای سهامی است متأسفانه آنطورکه احتیاجات مملکت ایجاد می‌نماید و وضع دنیا اقتضا می‌کند در ایران تشکیل شرکتهای سهامی مورد استقبال قرار نگرفته و اگر هم شرکت هائی تشکیل شده اغلب عنوان سهامی دارند ولی در باطن بشکل دیگری است توجه میفرمائید؟ شرکت سهامی نیست و اگر هم باشد خیلی کم است ولی شرکت سهامی بدون سهم هر چه بخواهید در این مملکت هست (خرازی ـ برای بهره دادن و خرید زمین می‌گذارند سرمایه شان را تا خرید و فروش زمین هست نرخ بهره پائین نمی‌آید) شرکت سهامی بدون سهم خیلی زیاد است و حالا جور دیگری شده است بنده از موقع استفاده می‌کنم عرض می‌کنم می‌آیند چند نفری شرکت سهامی درست می‌کنند و یک اسم قلمبه‌ای هم رویش می‌گذارند و بثبت میرسانند و بر حسب اظهار مدیر عامل شرکت صدی سی و سه سهم هم پرداخته شده کاغذی هم چاپ می‌کنند بالایش هم چند تا کود رمز بنتلی و چی و چی می‌گذارند خوب کجا هستند معلوم نیست کما اینکه اخیرأ برحسب گزارشی که بما رسیده یک همچو شرکتی تشکیل شده که در خارجه اسباب زحمت ما شده است و باعث گرفتاری شده است (یک نفر از نمایندگان ـ هشتصد هزار دلار پول یک مؤسسه خارجی را بال کشیده است باعتبارات ما در آنجا لطمه زده است) حالا دولت در نظر دارد امیدوارم در همین نزدیکی قانونش تقدیم آقایان بشود اصلا تأسیس شرکتهای سهامی تابع اوضاع و جریانی باید باشد سرمایه اش معلوم باشد، تضمین داشته باشد سهامی داشته باشد در هر حال از این قبیل شرکتها هم نداریم و نتیجه این شده است که عده زیادی سرمایه خودشان را نگهدارند برای چه کار، یکی برای خرید زمین که آقا فرمودند یکی هم برای سفته بازی که فرمودید و تذکر دادید در صورتیکه اگر این سرمایه‌ها برای تشکیل شرکت سهامی برای امور تولیدی بکار افتد در همه امور مملکت تأثیر می‌کند و نرخ بهره هم از آنچه که فرمودید کمتر می‌شود ولی چون سرمایه‌های کوچک و پراکنده است ومتأسفانه یک عده‌ای هم هستند و از این قبیل شرکتها عجیب و غریب درست می‌کنند و پول را با بهره گزاف ناچار قبول می‌کنند و می‌گیرند حالا اگر اتفاقأ شانسشان زد و نفع بردند آن فرع را هم می‌دهند و اگر هم شانسشان نزد و نبردند که شرکت منحل می‌شود و مسئولیتشان هم محدود بمیزان سهام است ملاحظه فرمودید حتی جسارتأ عرض می‌کنم این کلاه را سردارائی دولت هم گذاشتند وقتی بدارندگان سهام مراجعه شد گفتند ما مسئولیت نداریم شرکت سهامی است هر کاری دلتان می‌خواهد بکنید عرض کنم حضورتان با وضع فعلی مالیه مملکت بانکهای اعتباری را هم نمی‌توانیم مجبور کنیم که از این حد تجاوز کنند برای اینکه خود بانکها ور می‌شکنند و کاتاستر و فی پیش می‌آید که آنوقت مایه تأسف است (دکتر پیر نیا ـ تقویتشان بکنید) اما تقویتی که فرمودید در اینجا چون جناب آقای خلعبتری هم اشاره فرمودند تقویت را چه جور بکنیم تقویت را یک جور می‌توانیم بکنیم اینکه پول بهشان بدهیم. این پول را که میفرمائید از کجا بدهیم از بودجه که نمی‌توانیم آقایان خودتان بهتر میدانید از عواید نفت؟ عواید نفت را که عرض کنم حضورتان طبق یک قانونی که بتصویب خود آقایان رسیده است و برای دولت مطاع است و واجب الاجراء رأی مجلسین است آنجا محلی که پیش بینی شده است گویا نود میلیون تومان باشد برای تأسیس بانک اعتبارات صنعتی و این چون الان بانکی تأسیس شده و شصت میلیون تومان داده شده فعلا محل ندارد
البته تذکری در چند روز قبل در سؤالی که فرموده بودند درباره سرمایه بانک کشاورزی دادند، امیدوارم از آن محلی که فرمودند کمکی بکنیم از نظر ساختمان و کشاورزی که همانطوری که آقا فرمودند که نروند سلف بفروشند و به یک عده بیوه‌زن و پیرمرد کمکی بشود. اما آن اظهاراتی که آقا فرمودند دولت گمان نمی‌کنم قانونی را اجرا نکرده باشد جناب آقای خلعتبری، چون مربوط به هم است، بنده تا حدی که اطلاع دارم اینست که جناب آقای دکتر سجادی هم حد اعلای جدیت را برای اجرای آن قانون کرده‌اند، مبالغی هم پرداخته‌اند (خلعتبری- بنده نخواستم پرده را بردارم، حضرتعالی هم چیزی نفرمایید). عرض کنم پرده‌ای نیست، صاف و پوست‌کنده است، وقتی که قانون برنامه رفت در کمیسیون مشترک مجلسین در حدود شصت نفر نمایندگان محترم هم بوده‌اند، در آنجا آقای دکتر سجادی صراحتاً تذکر فرموده‌اند در صورت‌مجلس هم ذکر شده که با این تقسیم اعتباراتی که اینجا هست آن قانون را نمی‌توانیم اجرا کنیم راست هم گفته است، ارادتمند هم که بودم همین عرض را می‌کردم چون این قانون محلی داشته و محل‌ها را هم تقسیم کرده‌اند مطابق قانون بعدی فرمودید اضافه اعتبارات نفت، جناب آقای خلعتبری اضافه اعتبارات نفت چه مبلغ است؟ آن چیزی که در بودجه پیش‌بینی شده یک قسمت اضافه اعتبارات نفت که امسال حاضر شده‌اند بیشتر استخراج کنند. مجموع مبلغی که از این راه عاید خزانه شده مبلغ ۴ میلیون و ۵۰۰ هزار پوند بیشتر نیست که این چهار میلیون و پانصد هزار پوند را هم در متن بودجه برای مخارج اختصاص دادیم. خود آقایان هم رأی دادند دویست و کسری میلیون تومان عبارت است از ده درصد مجموع و اضافه استخراج بنابراین ما الان امکاناتی ندارم و به طور قطع مسئله مهم است و باید مورد توجه قرار بگیرد. بدیهی است اگر امکاناتی ایجاد شد البته آقایان مجال نخواهند داد و اگر خودمان هم نخواهیم مجبورمان می‌کنند.
۱۴- تقدیم یک فقره سؤال به وسیله آقای صادق بوشهری
نایب‌رئیس- آقای بوشهری مطلبی دارید؟
صادق بوشهری - سؤالی است که تقدیم می‌کنم.
نایب‌رئیس- آقای دکتر پیرنیا مجدداً فرمایشی دارید؟
دکتر پیرنیا- جناب آقای وزیر دارایی یک توضیحاتی فرمودند، بنده می‌خواهم مقدمتاً یک موضوعی را عرض کنم و آن اینست که آقایان وزرا یک رویه‌ای در پاسخ به آقایان نمایندگان اتخاذ نموده‌اند که یک رویه خاصی است و آن این است که مشکلات و معایبی را که بیان می‌شود آقایان تأیید و تصدیق می‌فرمایند و بعد مشکلات و مفاسدی را هم خودشان به آن می‌افزایند که آن مشکلات و آن مفاسد هم علاوه بر آن وجود دارد ولی هیچ‌وقت چه جوری و طبق چه نظری و طبق چه نقشه‌ای می‌خواهند آن مفاسد را از بین ببرند نمی‌دانیم، ببینید جنابعالی فرمودید این معایب وجود دارد و علاوه بر آن یک مفاسدی هم مربوط به شرکتهای تجاری وجود دارد، ولی کی جلو اینها را باید بگیرد؟ راه اصلاحش را معین نفرمودید مثل این است که می‌فرمایید ما باید این فکر را بکنیم در صورتی که جلو این کار را دولت باید بگیرد، به‌هرحال بنده جواب را به دقت گوش دادم ولی به‌هیچ‌وجه هیچ نقشه و راه‌حلی در آن ارائه نشد. تصدیق بفرمایید که هیچ راه‌حلی برای آن ارائه نشده و حقیقتاً هم بایستی که در این بابت یک اقدام جدی بشود و فقط به سؤال و جواب نگذرد. یک عده متخصصین بزرگ هستند و راجع به این بلای اجتماعی بزرگی که گریبانگیر مردم و وضع اقتصادی مردم شده یک راه‌حل‌های عملی برایش پیدا کرده‌اند، یک راه‌حل‌هایی وجود دارد مثلاً از درآمد برنامه یا درآمد نفت و یا از درآمدهای دیگری که همکار محترم جناب آقای خلعتبری فرمودند، بنده خاطرم می‌آید در موقعی که قرار بود نفت حل شود و مقدمات حل قضیه نفت فراهم شده بود در زمان دولت سابق بود بعضی‌ها عقیده داشتند یک اقدماتی که فوری نتیجه‌اش عاید مردم بشود از درآمد نفت بشود، بنده به دولت سابق سه راه پیشنهاد کردم که مورد قبول قرار گرفت و قرار بود اقداماتی بشود و بعدها همانطور در بوته اجمال ماند و آن سه اقدام اساسی بود برای این که یک رفاه کلی و عمومی برای دستگاه دولت فراهم می‌کرد، یکی از آنها که شاید جناب آقای وزیر دارایی قبول نفرمایند تقلیل قیمت کالاهای انحصاری دولت بود به وسیله یک سوبسیدی از درآمد نفت که دولت ممکن بود عمل کند و این البته در تمام مملکت مؤثر بود و نرخ‌ها را پایین می‌آورد و ارزان می‌کرد، دوم کمک‌هایی بود، کمکهای مؤثر و زیادی از درآمد نفت به صندوق‌های روستایی بود. توسعه بانک کشاورزی که اینقدر همکار محترم جناب آقای خلعتبری جز زدند (خنده نمایندگان). نه، حقیقتاً با وجود آن همه اصراری که فرمودند و با وجود این نتیجه‌ای نگرفتند، جز زدند، دیگر بهتر از این نمی‌شود، این صندوق‌های روستایی و هیچ راه‌حلی بهتر از این نیست برای این که هیچ اعتباری در دست اینها نیست و اینها محکوم و به اصطلاح در ید این رباخواران محلی هستند که به کلی تمام زندگی و هستی آنها را از دستشان می‌گیرند و دیگر این که بانکی تأسیس شود به اسم بانک کسب‌وکار برای این که پیشه‌وران و کسبه شهرها که می‌خواهند یک کارگاهی ایجاد کنند، یک کار تولیدی، یک دکان آهنگری و نجاری ایجاد کنند قرض بگیرند و سرمایه مختصری از اینجا فراهم کنند و بتوانند فعالیت مختصری بکنند. به این جهت تمام این برنامه‌ها با وجود تذکرات باقی مانده، حالا این جواب به‌هیچ‌وجه برای بنده قانع‌کننده نبود و تقاضا دارم که خود جنابعالی که به اهمیت این موضوع و مصایبی که برای مملکت بار می‌آورد واقف هستید و میدانید چه فشاری وارد می‌آورد، یک مطالعه بیشتری بفرمایید که در آینده یک کمکی بشود که این صندوق‌های روستایی تقویت شوند که بتوانند کمک‌هایی به کشاورزان بکنند و یک اعتباری در اختیار کسبه و پیشه‌وران قرار بگیرد و یک اعتباری هم برای توسعه صادرات در اختیار صادرکنندگان قرار گیرد که صادرات ما به این وضع نیفتد.
۱۵- تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
نایب‌رئیس - امروز دیگر چیزی در دستور نیست، بنابراین جلسه را ختم می‌کنیم، جلسه آینده روز سه‌شنبه ۱۹ تیرماه ساعت ۹ صبح، دستور چند فقره سؤالاتی است که به دولت ابلاغ شده است.
(مجلس بیست دقیقه بعد از ظهر ختم شد)
نایب‌رئیس مجلس شورای ملی - عماد تربتی