مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۴ اسفند ۱۳۲۴ نشست ۱۹۳
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری چهاردهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بودجه مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری چهاردهم |
دوره چهاردهم قانونگذاری
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۱۴
جلسه: ۱۹۳
صورت مشروح مجلس روز سه‌شنبه ۱۴ اسفند ماه ۱۳۲۴
فهرست مطالب:
۱- قرائت صورت مجلس
۲- بقیه مذاکره در لایحه مربوط به کارمندان پیمانی
۳- تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
مجلس نیم ساعت بعد از ظهر به ریاست آقای آقا سید محمدصادق طباطبایی تشکیل گردید.
رئیس - عده برای مذاکره کافی است جلسه شروع می‌شود.
طهرانچی - وقتی که عده برای رأی کافی نیست که کاری نمی‌شود کرد و مطلبی را مطرح کرد نطق قبل از دستور هم که بنا شد نشود.
رئیس - چرا بعضی لوایح داریم که فقط فعلاً باید درش مذاکره شود.
طوسی - لایحه کارمندان پیمانی مطرح شود. (صحیح است)
- قرائت صورت مجلس
۱- قرائت صورت مجلس
صورت مجلس یکشنبه ۱۲ اسفند ماه را آقای هاشمی (منشی) به شرح زیر قرائت نمودند.
مجلس یک ربع ساعت بعد از ظهر به ریاست آقای آقا سید محمدصادق طباطبایی تشکیل گردید.
صورت مجلس پیش خوانده و تصویب شد.
غایبین با اجازه - آقایان: علی اقبال، فاطمی، مقدم، سلطانی، بهبهانی، سید محمد طباطبایی، حاذقی.
غایبین بی‌اجازه - آقایان: فرمانفرماییان، مظفرزاده، امینی، شجاع، اخوان، کفایی، عامری، آصف، امیر ابراهیمی، حیدرعلی امامی، تیمورتاش، بوشهری، شهاب، سید ضیاءالدین طباطبایی، جواد مسعودی، دکتر شفق، دکتر عبده، مسعودی، معدل، دهقان، ایرج اسکندری، مهندس پناهی، دکتر آقایان، آرداشس آوانسیان، ایپکچیان، مراد آریه، قشقایی، دری.
دیرآمدگان با اجازه - آقایان: حسن اکبر، تهرانی، رفیعی، حسین لنکرانی.
دیرآمدگان بی‌اجازه - آقایان: عماد تربتی، بیات، دکتر کشاورز، نقابت، دکتر معاون، سیف پورفاطمی، مجد، پوررضا.
آقای دکتر مصدق بدواً شمه‌ای دایر به لزوم تشکیل جلسات پیاپی مجلس و صرف وقت بیشتر برای تصویب لوایح لازمه ایراد نموده سپس طی سخنرانی جالب و جامعی که مضامین آن از طرف نمایندگان تأیید و تصدیق می‌شد مصایب ملت ایران را در زمان جنگ به خاطر عملیات جنگی و کمک به پیروزی متفقین تذکار و پس از اعلام شگفتی و نگرانی ملت از مفاد ابلاغیه اخیر خبرگزاری شوروی تصریح نمودند که ما تخلیه ایران را یک مسئله حل شده و مقطوع می‌دانیم زیرا طبق پیمان اتحاد سه‌جانبه بایستی در تاریخ دوم مارس در خاک ایران یک نفر سرباز بیگانه نباشد و راجع به این مسئله به هیچ وجه حاضر برای گفت‌وگو و مباحثه نیستیم در ضمن جانبداری خود را از سیاست بی‌طرفی و موازنه و مجاهدت در حفظ روابط حسنه و دوستی با دولت شوروی یادآوری و اظهار داشتند تخلیه ایران برای ما یک مسئله حیاتی و تمام ملت ایران از بقای قوای خارجی در این کشور ناراضی است. همچنین اضافه نمودند انتظار دارم دولت اهمیت موقع و نزدیک بودن خاتمه مجلس و مضار فترت را در نظر گرفته رویه سکوت را که برای کشور عواقب وخیم خواهد داشت بیش از این جایز ندانسته فوراً مجلس را در جریان بگذارد تا قبل از این که فرصت از دست برود مجلس بتواند در این چند روزه تصمیمات مفیدی اتخاذ نماید. در ختام سخن از طرف آقایان نمایندگان و هموطنان خود اعلام نمودند که مذاکرات رئیس دولت فقط در حدود قوانین موضوعه و مقررات عهود معتبر است و هر تصمیمی که خلاف این منظور باشد از نظر ملت ایران کان لم یکن خواهد بود. پایان نطق ایشان با ابراز تحسین و کف زدن ممتد نمایندگان مواجه پس از آن آقای وزیر فرهنگ به بدبختی‌های حاصله از جنگ برای تمام دنیا من‌جمله ملت ایران اشاره و اظهار نمودند معهذا نگرانی ملت با اتحاد نمایندگان و دولت قابل ارتفاع است و ملت ایران زنده و جاویدان خواهد بود. دولت نیز سیاست استتار نداشته و از نتیجه مذاکرات به محض این که خبری برسد مجلس را مستحضر خواهد داشت و اظهار امیدواری نمودند که در ظرف امروز و فردا با وصول اطلاعات مفیده موجبات خوشوقتی و رفع نگرانی عمومی فراهم شود.
بعضی از نمایندگان به ختم جلسه معتقد و جمعی مخالف بودند.
آقای دولت‌آبادی نیز شرح مبسوطی در موضوع لزوم تخلیه ایران از قوای بیگانه پس از شکست آلمان و ژاپن و استناد متفقین به فصل پنجم پیمان اتحاد سه‌جانبه و تصریح به تخلیه کلیه قوا در تاریخ دوم مارس اظهار و با اتکا به عهود و مواثیق منعقده بالاخص فصل نهم پیمان‌نامه نقض عهد متفقین و لغو عهدنامه و عدم وجود مجوز قانونی برای توقف یک نفر سرباز بیگانه را در خاک ایران از این تاریخ به بعد یادآوری نموده قسمتی از مواد و فصول مهمه را که طبق آن سران دول متفقه استقلال و تمامیت خاک ایران را تضمین نموده‌اند قرائت و معتقد بودند بایستی هیئت دولت هرچه زودتر اولیای امور دولت شوروی و پیشوایان متفقین را به تخلیه فوری ایران متذکر و سازمان ملل متفق مخصوصاً شورای امنیت را به شایستگی مستحضر سازند و در خاتمه گوشزد نمودند که ملت ایران غیر از تخلیه تمامی ایران هیچ چیز را بشارت تلفی نخواهد کرد.
آقای نبوی پیشنهاد نموده بودند از این به بعد هفته‌ای سه روز جلسه طرف صبح و سه روز طرف عصر منقعد شود و پس از مختصر مذاکره جلسه آینده صبح دوشنبه سیزدهم اسفند ماه سه ساعت پیش از ظهر و دستور آن دستور امروز تعیین و مجلس یک ساعت بعد از ظهر ختم شد.
رئیس - آقای طوسی در صورت مجلس نظری دارید؟
طوسی - آقای شجاع را غایب بی‌اجازه نوشته بودند در صورتی که ایشان مریض بستری هستند و تحصیل اجازه هم شده است خواستم تذکر بدهم.
رئیس - اصلاح می‌شود. آقای دهستانی در صورت مجلس نظری دارید؟
دهستانی - بلی. عرض کنم به طوری که آقایان استحضار دارند نطق حضرت آقای دکتر مصدق دو جمله داشت که مورد تأیید عموم آقایان نمایندگان بود (صفوی - همه‌اش مورد تأیید بود) بخصوص این دو جمله و آن این بود که آقای قوام‌السلطنه در این مسافرتی که فرموده‌اند اگر برخلاف قرارداد هر عملی را بکنند کان لم یکن خواهد بود (صحیح است) و در صورت مجلس هم آقایان استماع فرمودند که خوانده شد متأسفانه در رادیو این قسمت حذف شده بود (صحیح است) من از مقام ریاست استدعا می‌کنم که فوراً دستور بدهند یا نطق‌های پارلمانی را در رادیو نگویند و اگر می‌گویند این طور مطالب را هم در رادیو ذکر کنند (صحیح است)
رئیس - آقای ملک‌مدنی
ملک‌مدنی - عرض کنم چون عده برای تصویب صورت مجلس کافی نیست و بنا هم شده است که چند فقره کار در دستور مجلس گذاشته شود که این چند روزه عمر دوره چهاردهم یک کارهای عقب‌افتاده انجام شود بنده می‌خواستم از مقام ریاست تقاضا کنم اگر آقایان موافقت بفرمایید لایحه کارمندان پیمانی مطرح شود چون آن لایحه حالا رأی لازم ندارد فقط مذاکره می‌شود و نظرهایی که آقایان دارند می‌فرمایند و در جلسه دیگر می‌توانیم شروع کنیم به مواد و پیشنهادات (صحیح است) و حالا می‌توانیم از این جلسه یک استفاده کرده باشیم و یک کاری هم انجام شده است کسی هم مخالف نیست.
جمال امامی - مخالف ندارد بنابراین رأیی هم لازم نداریم.
رئیس - آقا هنوز به دستور نرسیده‌ایم که بگوییم مخالف دارد یا ندارد به صورت جلسه اگر اعتراضی دارید بفرمایید. آقای مجد ضیایی.
مجد ضیایی - بنده خواستم عرض کنم چون جلسه را مطابق ماده ۱۱۵ نظامنامه باید اعلام بفرمایید بنده خواستم تقاضا کنم که فردا صبح و عصر را برای لایحه کارمندان پیمانی اعلام بفرمایید که ما بیاییم اینجا و این کار کارمندان را تمام کنیم.
رئیس - چون اعتراضی به صورت جلسه نیست و عده برای رأی کافی نیست تصویب آن می‌ماند برای بعد.
- بقیه مذاکره در لایجه مربوط به کارمندان پیمانی
۲- بقیه مذاکره در لایجه مربوط به کارمندان پیمانی
رئیس - آقای ملک‌مدنی و دو نفر دیگر از آقایان پینشهاد کرده‌اند که لایحه کارمندان مطرح شود و چون آن لایحه فعلاً مذاکره لازم دارد فقط آن باید طرح شود این است که حالا آن لایحه مطرح می‌شود (صحیح است - مطرح بشود) آقای دکتر رادمنش نوبت جنابعالی است (دکتر رادمنش - راجع به چه؟) راجع به کلیات لایحه کارمندان پیمانی.
دکتر زنگنه - بنده اخطار دارم.
فداکار - بنده هم اخطار نظامنامه دارم.
رئیس - آقای دکتر زنگنه.
دکتر زنگنه - عرض کنم طرح لایحه پیمانی‌ها میسر نیست به جهت این که هیچ کس از دولت اینجا نیست (بعضی از نمایندگان - لازم نیست) مطابق نص صریح قانون و نظامنامه طرح لایحه بدون حضور نماینده دولت ممکن نیست و نمی‌شود لایحه و طرحی بدون حضور نماینده دولت مطرح شود. بنده اخطار کردم دیگر بسته به نظر مجلس است.
جمال امامی - بعد نماینده دولت می‌آید. برای تبصره‌ها نماینده دولت لازم است.
رئیس - آقای نقابت.
نقابت - این طرح نیست، لایحه دولت است یک فوریت آن را هم مجلس رأی داده است رفته است به کمیسیون و تصویب شده است و گزارش آن را هم کمیسیون داده است مخبر کمیسیون بودجه و مخبر کمیسیون دارایی هم برای دفاع در این امر مداخله خواهند کرد و هزاران سابقه هم هست که وقتی که نماینده دولت نبود مخبر کمیسیون دفاع می‌کند. این لایحه دولت است و پیشنهادهایی هم که اینجا داده می‌شود چون پیشنهاد اصلاحی است در خلال این جریان قابل قبول مجلس است حالا اگر دولت هم نخواهد بیاید باز هم گناه گردن ما است؟
رئیس - عرض کنم به عقیده بنده اصولاً حق با آقای دکتر زنگنه است ولی چون الان ما رأی نمی‌گیریم و الان هر چیزی را بخواهیم در دستور بگذاریم محتاج به رأی است چون مجلس موافقت کرده است یک مذاکراتی می‌شود و در نتیجه رأی هم که نمی‌گیریم فردا که نماینده دولت حاضر شد هر نظری که داشت می‌گوید.
یمین اسفندیاری - شاید نماینده دولت نخواهد بیاید تکلیف مردم چیست؟
تهرانچی -بدون حضور نماینده دولت نمی‌شود مطرح شود بفرمایید تلفن کنند نماینده دولت بیاید.
رئیس - البته نماینده دولت در موقع طرح لوایح باید بیاید ولی حالا که رأی نمی‌گیریم، آقای دکتر رادمنش صحبت می‌فرمایید یا خیر؟ (دکتر رادمنش - بلی) بفرمایید.
دکتر رادمنش - چون بنده احساس می‌کنم اکثر نمایندگان مجلس شورای ملی با این طرح موافق هستند بنابراین موضوع را به طور تفصیل به عرض آقایان نمایندگان نمی‌رسانم همین قدر خاطر آقایان نمایندگان را به این قضیه متوجه می‌سازم که وضع کارمندان دولت به طور کلی بسیار بد است (صحیح است) و تمام فسادی که ما در دستگاه دولتی می‌بینیم اکثراً در نتیجه عسرت است و بایستی دولت نسبت به تمام کارمندان خود یک فکر اساسی می‌کرد متأسفانه دولت‌هایی که بر سر کار می‌آیند هیچ وقت در فکر یک کار اساسی نیستند همیشه یک سیاست روزمره را تعقیب می‌کنند و قسمت اعظم گرفتاری‌هایی که امروز برای ملت ایران پیش آمده است در نتیجه عدم توجهی است که دولت‌های ما به کارهای اصولی کرده‌اند. در مملکت ما یک وقتی یک قانون استخدامی گذشت و در آن قانون استخدام البته یک شرایطی پیش‌بینی شد و عده به نام مستخدم رسمی دولت معین شدند بعدها دستگاه دولتی توسعه پیدا کرد و دولت‌ها مجبور شدند یک عده و افراد دیگر را هم استخدام کنند چون قانون استخدام برای آنها کاملاً پیش‌بینی نکرده بود این شد که یک عده از اشخاص را ا ستخدام کردند به عنوان کارمندان پیمانی عده زیادی از اشخاصی که وارد خدمت دولت می‌شدند اینها اصلاً حقوقی که در قانون استخدام دولت برایشان پیش‌بینی شبده بود برای خود کافی نمی‌دانستند اصلاً حاضر نبودند مستخدم دولت بشوند و با یک شرایطی در قانون استخدام ذکر شده بود که آن شرایط شامل این اشخاص نمی‌شد این بود که عده زیادی از افراد مردم که می‌خواستند وارد استخدام دولتی بشوند با شرایط پیمانی وارد شدند رفته رفته آن عده زیاد شدند و حالا یک عده زیادی از کارمندان دولت به عنوان پیمانی هستند بنابراین یک عده به عنوان استخدام رسمی یک عده به عنوان پیمانی یک عده به عنوان حکمی در این اواخر یک عده‌ای هم به نام روزمزد در دستگاه دولتی ما هستند حق این بود که دولت یک قانون استخدام کلی پیشنهاد می‌کرد که شامل تمام کارمندان دولت باشد هم مهندسین هم استادان هم کارمندان دفتری و بالاخره تمام قسمت‌هایی که در دستگاه دولتی ما هستند همه مشمول این قانون باشند (صحیح است) متاسفانه چنین قانونی امروز نیست و برای هر قسمتی از دستگاه دولتی خودمان یک قانون خاصی داریم و غالباً اتفاق می‌افتد که این قوانین نسبت به بعضی تبعیض کرده است و برای بعضی از دسته‌جات که مستخدم دولت هستند یک امتیازاتی قائل شده‌اند و برای بعضی دیگر به هیچ وجه آن امتیازات پیش‌بینی نشده و کاملاً تبعیض شده است - این طرحی که پیشنهاد شده است (نقابت - لایحه) این لایحه که پیشنهاد شده است یک دسته معینی از کارمندان دولت را وارد استخدام رسمی می‌کند و به وضعیت استخدامی آنها سر و صورتی می‌دهد ولی باید توجه داشت به این موضوع که بایستی هرچه زودتر دولت یک قانون استخدام عمومی تهیه بکند و پیشنهاد بکند موضوع دیگری که لازم است نسبت به کارمندان دولت گفته بشود این است که کارمندان دولت هیچ نوع مصونیتی ندارند تمام مقدرات آنها در دست رؤسای مربوطه آنها است (صحیح است) هر روز به عنوانی آنها را نقل و انتقال می‌دهند (صفوی - منفصل می‌کنند) هر روز به عنوانی آنها را منفصل می‌کنند و هیچ وقت هم این موضوع بازخواست نمی‌شود (یک نفر از نمایندگان - کاملاً صحیح است) مثلاً بنده می‌شناسم اشخاصی را که در عرض یک سال پنج مأموریت مختلف به آنها داده شده است (هاشمی - صحیح است) بنده موافقم که بایستی در دستگاه دولتی یک تصفیه کاملی بشود. (صحیح است) که عناصر فاسدی در دستگاه دولتی راه یافته‌اند خوشبختانه ما قوانینی داریم که اگر از روی آن قوانین عمل بشود آنها بایستی شدیداً مجازات بشوند و مورد تعقیب قرار بگیرند متأسفانه به این موضوع توجه کاملی نشده است اگر به پرونده‌های دیوان کیفر مراجعه بفرمایید خواهید دید که هزاران پرونده است که به هیچ وجه تعقیب نشده است مثلاً فلان شخصی که متهم است که میلیون‌ها از اموال دولت را دزدیده است بعد از سر و صدای زیاد بعد از جار و جنجال زیاد تازه او را می‌برند دیوان کیفر یک تاجر پولداری هم پیدا می‌شود صد هزار تومان ضامن او می‌شود تازه فردا هم می‌بینید که در تمام میهمانی‌ها آن آقا هست و خیلی هم سرش بلندتر است و مشغول تحریک است و مشغول زد و بند است و هر کاری که می‌خواهد می‌کند یا فلان شخص را می‌بینیم که ده دفعه نسبت به او اعلام جرم می‌کنیم دیگر کار به جایی می‌رسد که تمام جراید و افکار عمومی برعلیه آن شخص اعتراض می‌کنند با وجود این بعد از جار و جنجال زیاد به بعد از عوض کردن دولت تازه یک مدعلی‌العمومی هم این جرأت و شهامت را به خرج می‌دهد و آن را تا دیوان کیفر دعوت می‌کند و در دیوان کیفر بعد از یک سؤال و جوابی یک تاجر پولداری پیدا می‌شود و صد هزار تومان ضامن او می‌شود و این آقا خلاص می‌شود اگر این جور باشد البته هیچ وقت ما نخواهیم توانست دستگاه دولتی را تصفیه بکنیم (صحیح است) بنده به خاطر دارم وقتی که از اروپا برگشتم بعد از چند ماه که زندگی‌ام بسیار در عسرت و سختی بود برادرم که گاهی به من کمک می‌کرد به من نوشت که شما چرا رفتید استاد شدید چرا رفتید درس خواندید؟ شما بیایید بخشدار اینجا بشوید بخشدار شهر ما بشوید من در یک ماه به شما نشان می‌دهم که می‌توانید پانصد ششصد هزار تومان ثروت جمع بکنید آن وقت هر کاری می‌خواهید بکنید واقعاً می‌بینیم راست است ما اشخاصی را می‌بینیم که در همین چند سال اخیر در پخش میلیون‌ها ثروت جمع کردند (حشمتی - صحیح است) و هیچ هم بازخواست نشدند این اموال عمومی است و مال ملت ایران است وقتی که این جور حیف و میل می‌شود وقتی که هیچ نوع امتیازی وجود نداشته باشد بین خدمتگذار و خائن نتیجه‌اش همین است که ما می‌بینیم خود این تبعیض خود این مراعات نکردن قوانین موجب فساد دستگاه دولتی است وقتی که شما خالص‌ترین افراد را هم در یک محیط فاسدی ببرید او هم تحت تأثیر این محیط قرار می‌گیرد و خواه و ناخواه فاسد خواهد شد از فلان سرباز امنیه می‌پرسید که چرا پول می‌گیری؟ می‌گوید که وکیل‌باشی از من پول می‌خواهد و می‌گوید این پست را من خریده‌ام. از فلان بخشدار می‌پرسی که چرا پول می‌گیری می‌گوید من باید تقدیمی برای فرماندار بدهم فرماندار هم برای استاندار (یک نفر از نمایندگان - استاندار برای کی باید بفرستد؟) استاندار هم انشاءالله برای دیگران برای آقایان نمایندگان (خنده نمایندگان) البته وقتی که مورد تعقیب وارد نمی‌شوند وقتی که ما می‌بینیم دزدهای گنده آزاد توی شهر می‌گردند وقتی چند ساعتی هم حبس نمی‌شوند. طبیعی است نتیجه این وضع خرابی است که ما داریم که تمام مردم از دستگاه دولتی ناراضی هستند این روح عصبانی که امروز در سراسر کشور دیده می‌شود این عکس‌العمل رفتاری است که کارمندان دولت و دستگاه دولتی نسبت به مردم کرده‌اند (صحیح است) شما هرجا بروید شکایت است هرجا بروید نارضایتی است در هر ده‌کوره‌ای شما بروید هیچ کس مصونیت ندارد (صحیح است) بایستی مقررات و قوانینی را که ما تصویب کرده‌ایم اینها به مورد عمل و اجرا گذاشته شود باید آن قاضی که تعقیب نمی‌کند تعقیب شود من عقیده دارم آن قاضی که برخلاف حق و عدالت یک مأمور خائن را تبرئه می‌کند او مجازاتش ده برابر همان مأمور خائن است (صحیح است) ولی متأسفانه این فساد نه تنها در بین عده‌ای از کارمندان دولت وارد شده است در دستگاه قضایی هم وارد شده است و من خیلی خیلی متأسفم که بایستی عرض کنم که در دستگاه فرهنگی ما هم وارد شده است در صورتی که بایستی فرهنگ دور از این چیزها باشد هرکس یک راهی برای سوء استفاده پیدا کرده است تلگرافچی این طور راهش را پیدا کرده است که تلگراف را مقدم و مؤخر بکند. آموزگار، ممکن است که . . . بنده البته این موضوعاتی که عرض می‌کنم نه از این لحاظ است که همه همین طور هستند (صحیح است) حالا عرض می‌کنم که من کارمندانی دیده‌ام که واقعاً بسیار درستکار و بسیار باوجدان هستند و با کمال عسرت و سختی زندگی می‌کنند و هیچ حاضر نیستند که این ننگ دزدی را به خود هموار کنند من قاضی دیده‌ام که کفش نداشت بپوشد ولی قاضی هم دیدم که در عرض چند ماه چندین ده هزار تومان دزدید و هرچه هم داد کشیدیم و فریاد زدیم گفتند آقا دلایل کافی نیست! (خنده نمایندگان) بالاخره یک شهری عصیان کرد تازه آقایان متوجه شدند که این قاضی سوء عمل دارد و به عنوان سوء عمل و سوء رفتار ایشان را انتقال دادند و بردند یک پست بالاتری به او دادند که مبادا به او توهین شده باشد البته همان طوری که کارمند بد هست در دستگاه دولتی به عقیده من بیشتر مسئولیت متوجه کارمندان عالی‌رتبه است کارمندان عالی‌رتبه معمولاً حقوقی را که می‌گیرند کافی است و غالباً صاحب مکنت هم هستند اگر آنها سوء استفاده بکنند، نه احتیاج به سوء استفاده دارند و بعلاوه سوء استفاده کردن آنها باعث می‌شود که زیردست‌های آنها هم سوء استفاده بکنند (صحیح است) (حشمتی - آنها را وادار می‌کنند) بایستی آنها را شدیدتر مجازات کرد برای این که اگر یک آژان پنج هزار از یکی می‌گیرد او می‌گوید که من صد تومان حقوق دارم و این صد تومان کافی نیست برای زندگی‌ام و این پنج ریال را به عنوان انعام گرفته‌ام ولی آن مدیرکل که ماهی فلان قدر دارد و اتومبیل هم در اختیارش هست همه جور اقتدار هم دارد و می‌تواند از موقعیت خودش استفاده بکند اگر او دزدی کرد نه تنها پنج هزار نمی‌گیرد و به پنج هزار قانع نیست او می‌گوید پنجاه هزار تومان می‌خواهم و البته مسئولیت او به مراتب بیشتر است. این عملی که امروز مجلس شورای ملی می‌کند بسیار پسندیده است که برای یک عده زیادی کارمندان پیمانی (که تکلیف آنها از لحاظ استخدامی معلوم نیست و هر روز به عنوان این که اینها پیمانی هستند ممکن است پیمان آنها را لغو کنند) یک تکلیفی معین بکند تا درجه و وضعیت آنها را روشن بکند ولی بایستی دستگاه دولتی متوجه این قضیه باشد که وقتی یک کارمند جزء، یک کارمند متوسط را واقعاً از خدمت معاف می‌کند به زندگی او توجه داشته باشد ببیند این آموزگار، این کارمند جزء، این ثبات که از شیراز یک دفعه او را تبعید می‌کنید به تبریز این بالاخره چگونه می‌تواند زندگی خودش را تأمین بکند ما اگر واقعاً می‌خواهیم کارمندان ما درستکار باشند بایستی زندگی آنها را صد در صد تأمین بکنیم (صحیح است) بایستی به آنها زندگی بدهیم ما بایستی معاش آنها را تأمین بکنیم (در این موقع «یک ساعت بعد از ظهر» آقای رئیس جایگاه ریاست را ترک و آقای ملک‌مدنی نایب رئیس به جای ایشان قرار گرفتند) بایستی برای اولادان آنها، برای ایام پیری آنها پیش‌بینی بکنیم تا آنها مطمئن باشند که زندگی خود و خانواده‌شان تأمین است، وقتی این طور شد اگر یک چنین کارمندی باز هم سوء استفاده کرد آن وقت او را به شدیدترین مجازات مکافات بدهیم ولی نه این که شما یک کارمندی را که ماهی ۷۰ تومان به او حقوق می‌دهید، زن و بچه هم دارد او را بفرستید که تو مأموری بروی مکران زندگی کنی البته با این حکمی که به دست او می‌دهید حکم غارت یک قسمت از اراضی ایران را به دست او می‌دهید و او به قدر اقتدار خودش هر قدر که مقدور او است غارت می‌کند . . .
نایب رئیس - آقای دکتر یک قدری تأمل بفرمایید عده کافی نیست.
دکتر مصدق - اسامی غایبین را بفرمایید بخوانند که معلوم شود کی نمی‌آید.
نایب رئیس - بسیار خوب (بعد از چند لحظه یک نفر وارد و عده برای مذاکره کافی شد)
دکتر رادمنش - در سایر نقاط دنیا داوطلب برای کارمندی دولت کم است با وجودی که احتیاجات زیادی هم دارند داوطلب کم است برای این که کار زیاد است (صحیح است) فعالیت زیاد است، در مملکت ما متأسفانه به واسطه نبودن فعالیت‌های اقتصادی و صنعتی عده بی‌شماری از اهالی این کشور میل دارند به هر قیمتی است در دستگاه دولتی جا پیدا کنند بایستی کاری کرد که فعالیت‌های اقتصادی و فعالیت‌های صنعتی در ایران توسعه پیدا بکند تا عده زیادی از مردم در آن قسمت‌ها مشغول به کار شوند (صحیح است) و خواهید دید آن وقت پیدا کردن کارمند برای دولت مخصوصاً در چنین شرایط بسیار مشکل خواهد بود (صحیح است) البته این قانون نواقصی هم دارد، عده زیادی از افراد پیمانی هستند و جزء دستگاه دولتی هم هستند ولی در این قانون ذکری از آنها نشده است مثل کارمندان راه‌آهن (صحیح است) (یکی از نمایندگان - بانک‌ها، شرکت‌ها) مثل کارمندان بانک‌ها، شرکت‌ها (صحیح است) اینها همه جزء کارمندان دولت هستند ولی در این قانون برای آنها هیچ گونه پیش‌بینی نشده است و مسئله دیگری را که بنده می‌خواستم در اینجا متذکر بشوم این است که ما یک عده مؤسسات فرهنگی داریم مثل دبیرستان، دارایی، مثل دانشکده دامپزشکی، دانشکده کشاورزی یا مؤسساتی از این قبیل دولت وقتی تصمیم گرفت که این مؤسسات را تشکیل بدهد تعهد کرده است بعد از این که آنها تحصیلات خودشان را تمام می‌کنند به آنها کار بدهد (صحیح است) وقتی که دیپلم می‌گیرند بلافاصله آنها مستخدم دولت شناخته می‌شوند مطابق تعهداتی که دولت نسبت به آنها کرده است متأسفانه دیده می‌شود عده بی‌شماری از این قبیل دیپلمه‌ها حالا بیکار و سرگردان هستند و بنده یقین دارم که به غالب آقایان نمایندگان مراجعه می‌کنند. با نبودن هیچ گونه فعالیت اقتصادی و فعالیت صنعتی اینها همین طور در سراسر این کشور سرگردان هستند من اخیراً در مسافرتی که کرده بودم دیدم یک جوانی شوفر است من را دید سلام کرد و احوالپرسی کرد و نزد من آمد و گفت آقا اتومبیل من در وسط راه مانده است و حالا می‌خواهم اجازه بدهید این بنزین را که خریده‌ام در اتومبیل شما بگذارم و برسانم به آن اتومبیل. گفتم شما من را از کجا می‌شناسید دیدم قیافه‌اش به نظرم آشنا است و بعد متوجه شدم دیدم یکی از شاگردان بنده در دانشکده فنی است، ایشان مهندس الکترومیکانیک هستند شانزده سال تحصیل کرده‌اند ایشان در هر مملکتی بودند حتماً یک نفر سرمهندس بودند یک مهندس عالی‌رتبه‌ای هستند، ما یک دستگاه عریض و طویلی اینجا تشکیل داده‌ایم صد تا معلم استخدام کرده‌ایم معلمین عالی‌قدری را تربیت کرده‌ایم و هر سال یک عده را تربیت می‌کنیم و از این قبیل مهندسین بیرون می‌ریزیم واقعاً سال آخر که آن شاگرد می‌آمد لرزان امتحان می‌داد که از آن تأسف می‌خوردم و فکر می‌کردم که این بیچاره فردا چه کار خواهد کرد البته همین عواملی است که این روح عصیان را در این کشور ایجاد می‌کند وقتی که روشنفکران ما در یک چنین وضعیت سختی باشند طبیعی است اینها رهبر اجتماع هستند وقتی که اینها از زندگی ناراضی باشند، از وضع دشوار خود ناراضی باشند، دیگران هم از آنها گوش می‌کنند و خواه ناخواه یک روح عصیانی در سراسر کشور به وجود می‌آید و یک نارضایتی عمومی ایجاد می‌شود بنابراین ما بایستی یک اقدامات اساسی بکنیم، آقایان اگر می‌بینید که امروز وضع کشور ما سخت است مردم همه ناراضی هستند برای این که مردم زندگانی ندارند مردم حاضر هستند که گوشت خودشان را بفروشند، از صبح تا شام جان می‌کنند ولی کار نیست که زندگانی‌شان تأمین بشود، بنده کارگری را می‌شناسم که دو سال تمام است بیکار است و هر دفعه می‌آید پیش من می‌گوید بیکارم، دیگر چیزی ندارم از خانه‌ام من را بیرون کرده‌اند اگر به این قبیل اشخاص آقایان تماس داشته باشند می‌بینند که دلایل نارضایتی عموم چیست (صحیح است) می‌شود به مردم گفت آقا وضع مملکت دشوار است، جنگ است، شما هم باید علاقه داشته باشید به وطن به مملکت خودتان، آنها وقتی که این علاقه را در زمامداران خودشان نمی‌بینند چه توقعی دارید که آنها با شکم گرسنه علاقه نشان بدهند، بنده عرایضم را ختم می‌کنم و از آقایان خواهش می‌کنم که با تصویب این طرح یک قسمت از کارمندان دولت را راحت می‌کنید و ضمناً از دولت می‌خواهیم که هرچه زودتر یک فکر اساسی برای عموم کارمندان بکند (صحیح است) (طوسی - سازمان اصلی) و یک طوری باشد که وضع زندگانی کارمندان دولت صد در صد تأمین بشود نه تنها وضع زندگی فعلی آنها بلکه وضع زندگی آنها در زمان پیری وضع زندگی اولادان آنها طوری بشود که دیگر این قبیل فسادهایی که امروز در دستگاه دولتی ما دیده می‌شود از بین برود.
نایب رئیس - آقای دولت‌آبادی.
طهرانی - فکر این را بکنید که ساعت چهار بعد از ظهر باید اینجا باشیم.
نایب رئیس - پیشنهاد کفایت مذاکرات رسیده است ولی چون عده کافی نیست (نبوی - صحبت می‌شود) بنابراین اجازه بفرمایید آقای دولت‌آبادی هم صحبت بکنند و برای جلسه بعد عده کافی می‌شود و رأی گرفته می‌شود هم آقای نبوی پیشنهاد کرده‌اند و هم آقای روحی، چون عده کافی نیست ناچاریم که بگذاریم برای جلسه بعد.
روحی - آقا نمی‌شود پیشنهاد را بخوانید و بعد بماند تا عده برای رأی کافی شود.
دولت‌آبادی - بنده اولاً اگر چند دقیقه خواستم وقت آقایان را اشغال بکنم در حقیقت برای این بود که توضیحاتی به عرض آقایان برسانم که امیدوارم بعد از این احتیاج نداشته باشید روی مواد این لایحه و مشکلاتی که هست زیاد وقت‌تان را صرف کنید زیرا بیش از چهار ماه است که خود بنده و چند نفر از آقایان نمایندگان وقت صرف کرده‌ایم و تا آن اندازه‌ای که ممکن بوده است البته بنده نمی‌خواهم بگویم این لایحه دولت آن طور تنقیح شده است که دیگر عیبی ندارد ولی تا آن قدر که میسر بوده است روی آن مطالعه شده است و نظریات مختلفی هم که بوده است به قدر ممکن رعایت شده است اما اگر نواقص دیگری هم از جهت رسیدگی به دادخواست کارمندان راه‌آهن یا یک قسمت‌های دیگری هم هست ممکن است آقایان آنها را در موقع طرح مواد لایحه به عنوان تبصره پیشنهاد کنند تا حفظ حقوق آقایان بشود (صحیح است) اما بیاناتی را که اینجا آقای دکتر رادمنش ایراد کردند و البته هم در جای خودش صحیح بود و یک کلیاتی است که قابل دقت و توجه است ولی بنده را مجبور می‌کند که یک توضیحاتی به عرض آقایان محترم برسانم و آرزوهایی را که دو سال پیش داشتیم و متأسفانه یک قدم رویش برداشته نشده است لااقل در این دم آخر که مجلس را ترک می‌کنیم بگوییم قضیه مستخدمین دولت بایستی اقرار کرد که موجب بدبختی و بیچارگی دولت و مملکت وجود همین تشکیلات و مستخدمین دولت است به این صورت و در عین حال باید تصدیق کرد که از طبقه مستخدم دولت هم بدبخت‌تر کسی نیست (صحیح است) چرا؟ شما اگر زندگی یک نفر مستخدم متوسط دولت یا یک نفر وزیر یا یک نفر مدیرکل را ملاحظه بکنید و حساب بکنید می‌بینیم که یک نفر تازه وارد به خدمت دولت اگر بخواهد با حفظ فضیلت و تقوی زندگی بکند و زندگی خودش را اداره کند به هیچ وجه نمی‌تواند یک نفر مدیرکل که هفتصد تومان حقوق می‌گیرد اگر بخواهد یک خانه داشته باشد توی این شهر که درش زندگی بکند کمتر از دویست سیصد تومان نیست چگونه می‌شود از او توقع داشت که تمام کارش را به شایستگی انجام بدهد تمام کارش را با تقوی و علاقه و رغبت انجام بدهد (یکی از نمایندگان - کار دیگر نیست عملگی بکند) آقا می‌فرمایند عملگی بکند راجع به عمله هم می‌خواهم توضیحی بدهم برای آقا که کار عملگی هم در این مملکت نیست الان یک عده زیادی همین طور که آقای دکتر رادمنش اشاره کردند برای کار حاضر هستند ولی کار نیست (فیروزآبادی - دولت باید تهیه کار بکند) (حشمتی - باید به حساب دزدی‌ها رسیدگی کرد) پس بنابراین باید تهیه کار کرد هنگامی که بودجه سال گذشته را آوردند به مجلس بنده عضو کمیسیون بودجه بودم و نگاه کردم چه بکنیم که یک خدمتی از نظر تعدیل بودجه و جمع و خرج مملکت شده باشد وقتی که مطالعه کردم بنده دیدم که بالغ بر چهارصد میلیون تومان این مملکت فقیر بیچاره می‌دهد و از این بودجه هشتاد درصدش صرفاً حقوق است در صورتی که در تمام ممالک دنیا مقدار زیادی از بودجه‌شان خرج امور انتفاعی و تعمیرات و اقتصادیات و صنایع و پیشرفت کشاورزی آن ممالک است متأسفانه از این بیست درصد هم که در بودجه ما می‌ماند باز به عناوین دیگری هم باید جمع کرد و رویش گذاشت و داد به یک دسته دیگر آقایان این نقص در فرهنگ ما است که ما نمی‌توانیم و نتوانسته‌ایم تا امروز مردم را آن طوری تربیت بکنیم که به درد کار بخورند ما یک مردمی یک جوان‌هایی تربیت می‌کنیم که از پشت میز یا از مدرسه با یک مقدار اطلاعاتی می‌آیند بیرون که هر کدام در جای خودشان ناچار هستند بروند در خدمت دولت اگر یک اطلاعاتی داشتند که می‌توانستند در میدان زندگی خودشان با اتکای خودشان کار بکنند این وضعیت پیش نمی‌آمد (صحیح است) وقتی که بودجه را آوردند به مجلس و بنده این مشکل را دیدم و دیدم که با اوضاع سخت زندگی نمی‌شود یک عده مستخدم دولت را که افرادی از جامعه هستند بیکار کرد پیشنهاداتی کردم که تمام این پیشنهادات در صورت جلسات کمیسیون بودجه هست و آن پیشنهاد این بود که دو ثلث مستخدمین دولت را از مشاغل دولتی دور کنند و به آنها املاک خالصه دولتی و کارخانجات دولتی را بدهند بروند برای خودشان کار کنند (صحیح است) و این بار از دوش مملکت برداشته شود هم آنها می‌شوند کار می‌کنند و هم صناعت و زراعت مملکت جلو می‌رود این بار سنگین هم که سیصد میلیون تحمیل بر بودجه مملکت بود از بین می‌رود ما در سر اداره کردن خود این املاک خالصه دولتی چه بدبختی و بیچارگی داشتیم خود آنها هم مورد هزاران اختلاف و هزاران گفت‌وگو است همچنین کارخانجات ولی اگر اینها را بسپارند دست یک عده مستخدمین دولت و به آنها بگویند که اگر می‌خواهید واقعاً کار بکنید صاحب سهم بشوید صاحب زمین بشوید این را بگیرید و بروید پی کار آن وقت مستخدمینی که باید به قدر اقل حاجت در پشت میزها بنشینند آنها ادامه بدهند به کارشان و فرصت به دست می‌آید که حقوق‌شان را زیادتر بکنید زندگی‌شان را تأمین بکنید اگر تخطی و تخلفی هم کردند در مجازات آنها بکوشید (صحیح است) والا به این صورت البته این طور خواهد بود و معلوم نیست بعد از این چه خواهد شد اگر ما بتوانیم سالیانه دویست میلیون تومان از این بودجه صرفه‌جویی کنیم و آن را صرف مخارج انتفاعی کنیم بیکاره‌های مملکت به کار مشغول خواهند شد ما می‌توانیم با سالی چهارصد میلیون تومان کارهای اساسی در این مملکت بکنیم یک اصلاح اساسی در کار کشاورزی این مملکت بکنیم که فعلاً این مملکت نیازمند به آن است (فولادوند - فعلاً یک قدم برداشته نمی‌شود) به هر حال مشکلات این است که ما بایستی قضایا را از علل اصلیه مطالعه بکنیم تا در رفعش بکوشیم اما در سر این لایحه بنده دفاعی که از این لایحه می‌کنم این است که یک عده از مستخدمین دولت بعد از ۱۲۹۹ آمده‌اند و یک عده قبل از ۲۹۹ و بنده نمی‌دانم که در این سال چه تفاوتی بوده است که بعدی‌ها که نیامده‌اند مشمول قانون استخدام نشده‌اند اینها تفاوتی ندارند و البته بایستی در درجه اول چنانچه در لایحه دولت رعایت شده است رعایت دانش افراد را کرد که از این راه یک خدمتی لااقل به ترویج فرهنگ و دانش مردم شده باشد همچنین مدت خدمت را قبل از فروردین ۲۱ قرار دادیم لایحه دولت این طور بود ما هم همان را ملاک قرار دادیم مخصوصاً یکی از آقایان نمایندگان که گویا آقای دکتر معظمی بودند ایراد کردند که چرا ۲۱ منظور شده و قبل از آن منظور نشده است برای این که از فروردین سال ۲۱ به بعد افرادی به عناوین مختلف با حقوق‌های زیادی به دلخواه افراد دیگری وارد خدمت دولت شده‌اند که نمی‌شود آن حقوق‌ها را ملاک خدمت اشخاص قرار داد من نمی‌خواهم حالا زیاد در علل و جهاتش صحبت کنم (جمال امامی - بین آنها هم افراد بدبخت زیاد هستند) بله زیاد است، نسبت به بعد از ۲۱ هم ما باز این نکته را رعایت کردیم که اگر کسانی باشند که دارای گواهینامه تحصیلی و دیپلم هستند آنها هم باید بمانند در خدمت آنها نباید از خدمت برکنار شوند چنانکه یکی از من سؤالی کرد چند روز پیش و من در خارج به او گفتم و اینجا هم تصریح می‌کنم که این جزء در این لایحه پیش‌بینی شده است نسبت به دسته‌جات مختلفی که آقایان نمایندگان اسم بردند کم و بیش از همه افراد رعایت شده با این شرایط که عرض می‌کنم یعنی شرط اول دانش و شرط دوم مدت خدمت. بنده دفاع کلی خودم را روی این لایحه به اینجا خاتمه می‌دهم و امیدوارم که انشاءالله اگر فردا جلسه تشکیل بشود و این لایحه مطرح بشود آقایان توجه بفرمایند به این نکات زیرا منظورهایی که دارند و اغلب اینجا طرح می‌کنند اکثراً پیش‌بینی شده است این در مواد و با روح موافقت و همراهی سعی بکنند انشاءالله فردا این لایحه را بگذرانند
- موقع و دستور جلسه بعد ختم جلسه
۳- موقع و دستور جلسه بعد ختم جلسه
نایب رئیس - موافقت می‌فرمایید جلسه را ختم بکنیم (صحیح است) جلسه فردا صبح ساعت ۹ دستور بقیه این مذاکرات است.
(مجلس یک ساعت و بیست دقیقه بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی-سید محمدصادق طباطبایی