مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۴ آذر ۱۳۲۷ نشست ۱۲۲

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری پانزدهم

تصمیم‌های مجلس مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری پانزدهم

قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی

نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری پانزدهم

مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۴ آذر ۱۳۲۷ نشست ۱۲۲

روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران

شامل: متن قوانین - تصویب‌نامه‌ها - صورت مفصل مذاکرات مجلس شورای ملی - سوالات - اخبار رسمی - فرامین - انتصابات - آیین‌نامه‌ها - بخش‌نامه‌ها - آگهی‌های رسمی

شماره تلفن: ۵۴۴۸ - ۸۸۹۴ - ۸۸۹۵ - ۸۸۹۶

سال چهارم

شماره

مدیر سید محمد هاشمی

شنبه ماه ۱۳۲۷

دوره پانزدهم قانونگذاری

شماره مسلسل

مذاکرات مجلس شورای ملی

جلسه

صورت مشروح مذاکرات مجلس روز ۱۴ آذر ۱۳۲۷ نشست ۱۲۲

فهرست مطالب:

صورت مشروح مذاکرات صدوبیست ودومین جلسه دوره پانزدهم

صورت مشروح مجلس روز یکشنبه چهاردهم آذرماه 1327

جلسه دوساعت وربع پیش از ظهر بریاست آقای رضای حکمت تشکیل گردید 1 تصویب صورت جلسات

- تصویب صورت جلسات

۱- تصویب صورت جلسات

صورت مجلس جلسات قبل توسط آقایان فولادوند وصدر زاده منشیان قرائت گردید

- چکیده نشست ۲ آذر ۱۳۲۷

پنجاه و پنج دقیقه بظهر روز سه شنبه دوم آذر ماه مجلس بریاست آقای رضا حکمت تشکیل و صورت جلسه پیش قرائت گردید

اسامی غائبین جلسه گذشته که ضمن صورت مجلس خوانده شده است

غائبین با اجازه آقایان کفائی عامری رحیمیان اخوان قوامی ملک پور بهار نصرت الله اسکندری لیقوانی

غائبین بی اجازه آقایان آشتیانی زاده حاذقی دادور قبادیان تولیت کامل ماکوئی ابوالقاسم بهبهانی امیر تیمور دکتر عبده آصف ناصری یمین اسفندیار صفا امامی صحبدیوانی

دیر آمدگان با اجازه آقایان گنابادی دکتر بقائی دکتر اعتبار دکتر طبا

دیر آمدگان بی اجازه آقایان محمد حسین قشقائی حسن اکبر غضنفری اورنگ آقاخان منصف مسعود ثابتی شهاب خسروانی دکترمصباح زاده علی وکیلی گلبادی اسدی

آقای عباس اسکندری راجع ببیان اعتراض خودهنگام معرفی هئیت دولت و آقای دکتر متین دفتر ی راجع بخبازها و امر نان وحمل گندم تهران وآقای دکتر طبا درباب داروی سل واینکه داروی تصویب شده منحصر ببیماری سل نیست توضیح و تذکری دادند وصرت مجلس تصویب شد

آقای دکتر شفق پیشنهاد نمودند مجلس باجتناب از اتلاف وقت از مباحثه دراطراف برنامه دولت خودداری کند چون این رویه از دوره پنجم معمول شده و برنامه تاکنون مکرر گردیده وهیچیک لباس عمل نپوشیده است

آقای مهندس رضوی درمواد ۶ و۷ برنامه ی وارد صحبت شدند که قانون مصوب ۲۹ مهر دولت ها را مکلف نموده است حقوق تضییع شده ملت ایران را استیفا واسترداد کنند وپس از توضیحاتی راجع باقدامات دولت هژبر دراجرای این قانون گفتند موضوع بحرین و شیلات و نفت جنوب و مطالبات ایران از دولت شوروی و متفقین بابت راه آهن و تقسیم آب هیرمند و قسمت مربوط بشط العرب صریح ترین ومهم ترین مسائلی بود که درتصویب این قانون موردنظر مجلس بوده است وبعدبا اشاره بشرکت مختلط ایران و روس در شیلات و مدت قرارداد وعواید شرکت وقیمت های مختلفی که مأخذ پرداخت سهم ایران قرار داده اند اعتراض نموده گفتند نمایندگان ایران با این قیمتهای بی مأ خذ پرداخت سهم ایران قرار داده اند اعتراض نموده گفتند نمایندگان ایران با این قیمتهای بی مأخذ وخنده آور چگونه موافقت کرده اند واگر اعتراض شده است دولت شوروی چگونه توجه نکرده همچنین نیست بعدم پرداخت ۱۲ تن طلا وهشت میلیون دلار ایران از طرف دولت شوروی بنام ملت ایران از دولت همسایه گله واعتراض نمودند وسپس بموضوع نفت جنوب پرداخته گفتند درسال گذشته ۲۱ میلیون تن مواد نفتی از سرمایه ملت ایران بشدت وحدت استخراج وقیمت آن از طرف خودشرکت هزار میلیون تومان اعلان شده است ولی درمقابل ۴۰ میلیون لیره منافع خالص شرکت هفت میلیون لیره بما داده شده و۱۵ میلیون لیره مالیات ازاین بابت به دولت انگلیس پرداخت گردیده همچنین با اشاره بمواد ۱۰و۱۱ امتیاز نامه و۴ شلینگ حق الامتیاز وبند ۵ اده ۱۰ وترقی قیمت نفت دردنیا وواردات شکرت نفت که صدهزار تن بیش از کل واردات کشور بوده گفتند علاوه برتضییع عواید ایران شرکت باید ۳۵۰ میلیون تومان فقط بابت گمرک واردات خودبپردازد که خودرا از پرداخت آن معاف کرده است ونیز نسبت بماده دوازده واستفاده از مواد نفتی که طبق آخرین طریقه ومتد علمی وعملی باید استخراج شود ومقدار گازی که خارج میگردد قدرت تامین سوخت غالب شهر های ایران رادارد وتلف میشود شرحی بیان داشتند ودرماده ۱۶ موضوع کارگران تبعه ایران اشاره نمودند که کلیه مشاغل حساس علمی وفنی واستخدامی شرکت در دست عمال غیر ایرانی است وبالاخره چنین استنتاج کردند که دراجرای قانون ۲۹ مهر باید اقدا مجدی وفوری بعمل آید ودرصورت لزوم این قرار داد لغوشود ودرتایید بیانات خود بامتیاز نفت فیلیپین و کویت استشهاد نمودند که هر تن یک لیره حق الامتیاز دریافت می دارند و کشور ونزوئلا ۶۱ درصد درآمد نفت خود را اضافه کرده است همچنین منظور دولت ایران را از اصلاح قرارداد دارسی تشریح نموده گفتند اکنون بکلی نتیجه معکوس گرفته میشود بعلاوه ۳۳ سال هم تمدید شده است که ملت ایران این تمدید را هرگز نپذیرفته ونمی پذیرد واضافه نمودند که دارائی شرکت تاکنون از نفت وسرمایه ملت ایران بچهار میلیون دلار رسیده است و باید با اتحاد و اتفاق و تعقیب جدی حقوق از دست رفته مملکت استیفا شود در باب حمل نفت و خرابی راه ها و صرف بودجه اسفالت در جاده های غیر لازم و گرانی نفت در کرمان وخساراتی که از اختلاف قیمت نفت بساکنین شهرستانها وارد میشود نیز شرحی بیان داشتند

در اینموقع آقای عباس اسکندری پیشنهاد نمودند که برای بحث دربرنامه دولت صبح وعصر مجلس تشکیل وتکلیف دولت زودتر معلوم شود و اقلیت نیز بتواند مطالب خودرابیان کند یکساعت بعداز ظهر مجلس بعنوان تنفس خاتمه یافت و بصبح روز چهارشنبه محول گردید

- چکیده جلسه چهارشنبه سوم آذر ۱۳۲۷

۵۰ دقیقه بظهر روز چهار شنبه سوم آذر مجلس بریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید

اسامی غائبین جلسه روز چهار شنبه سوم آذر ماده ۱۳۲۷

غائبین با اجازه آقایان کفائی عامری حسن اکبر سلطانی اورنگ اخوان رحیمیان منصف دکتر طبا افخمی قوامی ملک پور نبوی بهار شهاب خسروانی لیقوانی تقی زاده دکتر امینی صاحبدیوانی

غائبین بی اجازه آقایان آشتیانی زاده حاذقی دادور قبادیان تولیت کامل ماکوئی ابوالقاسم بهبهانی امیر تیمور دکتر عبده آصف ناصری یمین اسفندیاری گلبادی صفا امامی

آقای مهندس رضوی درتعقیب بیانات جلسه پیش توضیحی راجع بلزوم ومدیریت عامل ایرانی درشرکت شیلات داده ورسیدگی بحسابهای گذشته شرکت نفت جنوب را سریعا لازم شمردند تامنافع حقیقی ملت ایران معلوم وبقیمت آزاد طلا دریافت شود ضمنا نمایندگان مجلس عوام انگلستان را مخاطب قرار داده پرسش نمودند که آیا تجدید قرارداد دارسی در شرایط عادی بعمل آمده و در شرایط آزاد عمل شده‌است سپس بوضع خوزستان و خرابی آن واضطرار افراد درقبول کارهای سنگین ودریافت مزد قلیل وتحمیلات شرکت بکارگران اشاره نموده ودرباب توزیع نفت درتهران ولزوم تکثیر پمپ‌های فروش نفت وبنزین وساختمان اسکله جدید دربندر عباس وتسهیل فروش مواد نفتی درکرمان که سالی ۲ میلیون تومان بفقرای این استان تحمیل می‌شود شرح مفصلی بیان وتاکید نمودند که چون باهمین شرایط عواید ایران لااقل باید بجای ۷ میلیون ۳۰ میلیون لیره باشد مامورین ایرانی دخیل درامور نفت باید بدانندکه ملت ایران اینها را مسئول خسارتهای خودمیشناسند و بعد خطاب بآقای نخست وزیر و وزیران امور خارجه ود ارائی گفتند در چنین موقع مساعد دنیا از حقوق ایران باید دفاع کنند واز پشتیبانی تمام ملت ایران برخوردار شوندوالا اگر این فرصت بین المللی از دست برود آنچنان گناهی است که تاریخ هرگز نخواهد بخشید سپس راجع باستتار سیاستهای مربوط بمنافع خارجی‌ها گفتند پوشیدن حقایق موجب زیان ملت ایران است وباترک این سرپوشی‌ها خادمین مملکت از طرف تمام ملت تقویت می‌شوند وبالاخره تنها جبران خسارات گذشته اینست که بهترین شرایط عادلانه برای ملت ایران تحصیل شود سپس

آقای مهندس رضوی در موضوع صنایع و معادن و سکوت برنامه در این قسمت و نداشتن وزیر مسئول و رویه بانک صنعتی توضیحاتی داده گفتند فقط وضع کارخانجات بحد ممکن اصلاح شده ولی برای احیاء صنایع وبهره برداری کامل کافی نیست ودولتها نباید دراین دستگاهها اعمال نفوذ کنند وباید آنها را برا ی استفاده ملت ایران نگاهدارند همچنین بسکوت برنامه درباب ارز اشاره نموده گفتند ووضع ارز روشن نیست وفقط بکسانی داده میوشد که بتوانند سوء استفاده کنند ونیز درباب انحصار پنبه وقماش و انحصارهای دیگر و اختیاراتی که وزارت دارائی درتهیه مایحتاج مردم دارد وترک انحصار هائی که نافع بحال عموم بوده بابیان شرح ووصف مبسوطی گفتند دولتها از ملت ایران می‌گیرند وبدیگران می‌دهند درحالی که آنها مسئول امور هستند وهر حسن وقبح و سود و زیانی که صورت پذیر گردد مربوط بدولت است و دولت‌ها حق ندارند تصمیمات خود را از منافع ملت جدا بگیرند یک ساعت و ربع بعد از ظهر جلسه بعنوان تنفس ختم و بصبح ۵ شنبه محول گردید

- چکیده نشست ۴ آذر ۱۳۲۷

۳ ربع بظهر روز پنجشنبه چهار آذر مجلس بریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید اسامی غائبین ۵ شنبه چهار اذرماه ۱۳۲۷

غائبین با اجازه آقایان کفائی شادلو رحیمیان اورنگ اخوان افخمی قوامی بهار لیقوانی صاحبدیوانی

غائبین بی اجازه آقایان اشتیانی زاده حاذقی دادور قبادیان تولیت کامل ماکوئی ابوالقاسم بهبهانی امیر تیمور دکتر عبده آصف ملک پور ناصری یمین اسفندیاری صفا امامی

دیر آمدگان با اجازه آقایان دکتر طبا دکتر آشتیانی شریعت زاده امامی اهری

دیرآمدگان بی اجازه آقایان محمد حسین قشقائی دکتر اعتبار آقاخان بختار نراقی محمد علی مسعودی مهندس هدایت مسعود ثابتی شهاب خسروانی نیک پور دکتر امینی قهرمان گلبادی خوئیلر اسدی کهبد

آقای مهندس رضوی در دنباله بیانات خود در باب مطلبی که نسبت به آقای وکیلی بیان کرده بودند توضیحی دادند وبعد از مجله مجمع ملل متفق ارقامی راجع بمأخذ قیمتها نسبت بسال ۱۹۳۷ قرائت کردند که درانگلستان وامریکا کمتر از یک برابر و در مصر وهندوستان کمتر از ۳ برابر ودرترکیه بیشتر از ۳ برابر ترقی کرده ولی درکشور ایران هشت برابر ذکر شده است در حالی که قسمت اعظم مایحتاج زندگی درایران تا پنجاه برابر هم ترقی کرده واین نتیجه حسن تدبیر وعلاقه وفعالیت متصدیان امور اقتصادی کشور بوده است که اکنون در وضع معاش توده های بزرگ ایرانی تهیه یک لقمه نان درحکم یافتن گوهر شبچراغ است سپس باتوضیحاتی از وضع صدور پروانه های ارز از طرف دولتها گفتند باید ارز بدوت اختلاف قیمت آزاد ومشخص باشد که هرکس بتواند خریداری کند تعیین سهمیه واردات نیز لازم نیست زیرا بامشکلاتی که درطریق سیر امور اقتصادی مملکت بوجود آورده اند نیروی هرگونه جنبش وحرکتی از افراد فعال سلب شده است وبعدبا اشاره به آسایشگاه مسلولین وکثرت مسلول درتهران وشهرستانها اضافه نمودند نتیجه ی تدابیر وفعالیتهای اقتصادی دولتهاست که این مسلولین را بوجود آورده ودستگاه گداسازی یاگدانوازی چه تنتی برمردم دارد سپس باشرحی از جریان سرباز گیری ومشقات دوره سربازی ووضع رفت بارخاتمه خدمت آنها خطاب به آقای وزیر جنگ اظهار داشتند اگرقدرت انجام وظیفه واستفاده از قوانین مملکت ندارید چرادراین دستگاه شرکت می کنید وبعدموضوع طاق نصرت فتح خوزستان وطاقهای نصرت بازگشت اعلیحضرت از سفر اروپا وتشریح جریان ایجاد کاروان حج وهمکاری باشرکتهائی که برای چپاول افراد بی اطلاع وعاشق انجام فرایض دینی ایجاد شده بودوخساراتی که درنتیجه بمملکت وارد گردیدواعطاء نشان وتشویق افراد غیر صالح بتفصیل ایراد واعتراض نموده گفتند این نیز معلول همین دستگاههای سیاسی واقتصادی است که افراد صحیح العمل هم مجبور بمتابعت از گردش آن هستند وخواه وناخواه درردیف موجدین علت ومعلول این دستگاهها بشمار می آیند ومعتقد بودند که این دستگاهها راباید بکسانی سپرد که درتامین منافع مملکت واسایش ملت قدرت انجام وظیفه داشته باشند سپس در باب کاشت وبرداشت تریا ک ومعتادین آن وترویج قاچاق وتحمیل مالایطاق بافراد ضعیف ومعتاد شر ح مبسوطی بیان داشته اظهار عقیده نمودندکه باقصد خدمت بمملکت وعلاج معتادین باید باصول علمی ووسائل موثر متوسل شدودرطی چند سال باین بیماری خانماسوز خاتمه داد ودرنقاط تریاک خیز نیز بقدری که ممکن است صادر شود زراعت کردوبهرحال دست قاچاقچی هاراباید قطع کرد

آقای دکتر بقائی پیشنهاد نمودند جلسه بعنوان تنفس ختم وصبح شنبه تشکیل شود ویکساعت و نیم بعداز ظهر بدین ترتیب مجلس خاتمه یافت

- چکیده نشست ۶ آذر ۱۳۲۷

پنجاه دقیقه بظهر روز شنبه ششم اذر مجلس بریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید

اسامی غائبین جلسه روز شنبه ششم اذرماه 27

غائبین با اجازه آقایان محمدحسین قشقائی جعفر کفائی شادلو عامری رحیمیان اورنگ اخوان اقبال قوامی بهار لیقوانی نیک پور دکتر امینی صاحبدیوانی

غائبین بی اجازه آقایان آشتیانی زاده حاذقی دادور قبادیان تولیت کامل ماکوئی ابوالقاسم بهبهانی نراقی سزاوار امیر تیمور ملک پور دکترعبده آصف ناصری یمین اسفندیاری گلبادی صفا امامی کهبد

آقای مهندس رضوی در تعقیب بیانات جلسه پیش با اشاره بدولت گذشته که بنام دربار و مقام سلطنت سوءاستفاده کرده در باب تریاک گفتند دویست میلیون تومان یعنی معادل ثلث بودجه کشور درسال از قاچاق تریاک بدست چند نفر معدود استفاده میشود در حالی که دولت و اداره انحصار باید یکی از خریداران بوده و فروش تریاک آزاد باشد و ضمن اینموضوع بوضع مستخدمین دولت و لزوم تفکیک بین شاغلین مورد نیاز و آمادگان بخدمت وتامین حقوق کافی برای کارمندان صحیح العتمل عطف سخن نمودهگفتند با تدابیر لازم درتهیه وسایل اسایش مستخدمین طوری باید با ایشان رفتار کنند که از طریق درستی ووظیفه شناسی متحرف نشوند نه آنکه با اختلاس مبالغ هنگفتی از بودجه دولت واخاذی کثیری از مردم فقیر الیگودرز واثبات آن دردیوان کیفر به پیشنهاد وزیر دادگستری از طرف اعلیحضرت همایونی عفو شوند بدیهی است وقتی بدزدها نشان داده شود این قبیل افراد هم باید عفو شوند سپس بموضوع وزارت امور خارجه پرداخته اظهار نمودند احترام متقابل باهمسایگان که یکی از مواد برنامه دولت است تاکنون عملی نشده ومامورین وزارت امور خارجه که حافظ حیثیت دولت وحقوق اتباع مملکت است درممالک خارجه بوظیفه خودعمل نمی کنند چنان که درروم واستانبول وبیروت مامورین وزارتخارجه صلاحیت ولیاقت نمایندگی نداشتند ودست بعملیاتی زده اند که ابراز آن شرم آورد است وبعدبا اشاره بدسته بندیهای همین قبیل مامورین گفتند وزارت خارجه سدی مقابل مامورین جوان ووظیفه شناس کشور کشیده شده است یک ساعت بعداز ظهر جلسه بعنوان تنفس ختم و بصبح یکشنبه 3 ساعت بظهر محول گردید

- چکیده نشست ۷ آذر ۱۳۲۷

یکساعت وربع بظهر روز یکشنبه هفتم آذر مجلس بریاست آقای رضاحکمت تشکیل گردید

اسامی غائبین جلسه روز یکشنبه هفتم اذر ماه ۱۳۲۷

غائبین با اجزاه آ قایان کفائی شادلو امینی سلطانی رحیمیان اورنگ اخوان سزاوار قوامی بهار ملکی لیقوانی دکتر امینی

غائبین بی اجازه آقایان آشتیانی زاده دادور قبادیان تولیت کامل ماکوئی بهبهانی امیر تیمور دکتر عبده آصف ملک پور ناصری یمین اسفندیاری گلبادی صفا امامی

دیر آمدگان بی اجازه آقایان محمد حسن قشقائی بیات عامری زنگنه آقاخان بختیاز منصف نراقی فرامرزی محمد علی مسعودی مسعود ثابتی شهاب خسروانی نیکپور مشایخی قهرمان خوئیلر اسدی صاحب دیوانی

آقای مهندس رضوی باتوضیحی راجع باداره ثبت اسناد نامه ی رئیس آن اداره را بمقام ریاست تقدیم داشتند و در خصوص وزارت امور خارجه و گزارشی که ذکر کرده بودند تذکری دادند ونسبت بپرونده دیوان کیفر وتقاضای عفومجرم سابق الذکر تصریح نمودند که پیشنهاد از طرف آقای مافی وزیر وقت دادگستری بوده سپس در موضوع نان بیان داشتند که آرد خوب گندم وسیله استفاده معدودی است ومواد غیر ماکول آن باهزار مشقت خوراک فقرای مملت وبعدراجع بحوزه بندی های قدغن حمل گندم وخرید غله بقیمت ارزان ازرعایا وسوء‌استفاده های مامورین وقاچاق چی ها شرحی اعتراض نموده بوضع جغرافیائی واهمیت محلی استان کرمان وفقر اهالی آنسامان از تحمیلات مامورین دولت وتوضیحی درباب کاندیدای حوزه سیرجان پرداخته گفتند دولت باید بلحاظ ایجاد وسایل اسایش اهالی موجبات مطلوبی برای معاودت استاندارکرمان فراهم نماید ویا استاندار صلاحیت دار دیگری انتخاب کند سپس نسبت بعملیات شرکت فرش باتوضیحاتی اعتراض نموده گفتند عمال این شرکت اسباب فقر ومشقت قالی بآقان کرمان شده اند وتاکنون یک کارگاه قالی باقی هم درکرمان تاسیس نکرده اند وبعددرباب برنامه هفت ساله باعطف بآرزوهای مردم مملکت هنگام ایجادراه آهن وکارخانجات وتاسیس صنایع وبهره برداری از معادن تعریف مشورحی از وضع راه آهن ونتایج بهره برداری از آن بالاخص درجنگ اخیر نموده بوضع کارخانجات ورویه صاحبان آنها ومنافع کثیر که از کیسه مردم فقیر کشور برده اند پرداخته گفتند بجای آنکه موجب رفاه واسایش هموطنان خودشوند اسباب فقر وفلاکت آنها شده اند سپس بدعوت هیئت های امریکائی ونتیجه مطالعات آنها اشاره نمودند که برای اجرای برنامه احتیاجی بمستشار خارجینیست وبرنامه باید از صورت کاملا امریکائی خارج شود والا جز میلیونها خسارت وقرض نتیجه ی دیگری نخواهد داشت وتادستگاه دولت اصلاح نشود مفید فائده ای نخواهدبود همچنین درموضع تنزل قیمت ریال وترقی لیره از ۶۸ به ۱۴۰ ریال ونتیجه این عمل دکتر مشرف نفیسی درموقعی که بایدطلا های خارجی بازارهای کشور را پرکند اعتراض نموده گفتند که درنتیجه این اقدام نان وجان اهالی ایران رابخارجیها دادند ودرخاتمه بیانات خودبا اعتراض بعملیات اداره املا ک واگذاری گفتند ارثیه عظیم پادشاه مملکت را بطور خصوصی بین اشخاص تقسیم کردند ونیز گفتند که درباب سررشته داری ودادرسی ارتش ووضع کارگران واوضاع مطبوعات ووخامت اوضاع فرهنگی مطالبی دارند که فعلا از بیان آن صرف نظر میکنند وبالاخره از کلیه گفتار خودچنین استنتاج نمودند که اعمال تدبیروقدرت ولیاقت دولت رادرسیاست داخلی واصلاح امور اقتصادی نشانه آن خواهد بود که منافع کشور درمقابل خارجیها نیز صیانت شود وبحساب شیلات وشرکت نفت جنوب رسیدگی کامل بعمل آید وخسارات وارده جبران گردد همچنین وسعت دائره عملیات شرکت محدود شودوتصریح نمودند که حداکثر مدت قرار داد راملتایران همان قرار داد دارسی میداند وبعدخطاب به آقایان نمایندگان گفتند هیچکاری صورت پذیرنیست مگر آنکه مجلس بخواهد ودراجرای آن پایداری کند تاعملاثابت شود که مدافع حقوق حقه ایران هستیم واین منوط بتصمیم نمایندگان وقضاوت ملت ایران است

آقای باتمانقلیج اظهار نمودند من از کشانی که دفاع میکنم احتیاجی بایشان ندارم وآقای مهندس رضوی باذکر مطالبی نباید خرابیهای یک قرن را ازدولت فعلی بخواهندوضمن بیانات خودبحیثیت بعضی حمله کنند دراینموقع چون عده برای مذاکره کافی نبود ۳ ربع بعداز ظهر مجلس بتنفس خاتمه یافت و بصبح سه شنبه محول گردید

- چکیده نشست ۹ آذر ۱۳۲۷

یکساعت بظهر روز سه شنبه نهم آذر مجلس بریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید اسامی غائبین روز سه شنبه نهم آذر ماه ۲۷

غائبین با اجازه آقایان کفائی شادلو امینی سلطانی اورنگ اخوان سزاوار قوامی بهار ملکی لیقوانی عدل اسفندیاری کهبد رحیمیان

غائبین بی اجازه آقایان اشتیانی زاده قبادیان تولیت کامل ماکوئی بهبهانی امیر تیمور ملک پور دکتر عبده آصف ناصری یمین اسفندیار ی گلبادی صفا امامی

دیرآمدگان با اجازه آقایان دادور دکتر طبا رضوی بهادر امامی اهری

دیرآمدگان بی اجازه آقایان محمد حسین قشقائی بیات حسن اکبر دکتر اعتبار آقاخان منصف نراقی مهندس هدایت شریعت زاده ثابتی خوئیلر اسدی صاحب دیوانی

آقای باتمانقلیج با اشاره برئوس مطالبی که آقای مهندس رضوی باذکر اسامی اشخاص بیان کرده بودند گفتند اینها همه مربوط به نفت است و سپس بوقایع اذربایجان و گیلان و مازندران و نقاط دیگر مملکت اشاره کرده بیان داشتند خدای ایران مارا معجز آسا از این مهلکه نجات داد درین موقع بین آقایان فرامرزی و باتمانقلیج به بیانات آقای مهندس رضوی مربوط بامور ارتش وعدم تطبیق آن بابیان صریح ایشان آقای رئیس صندلی خود را ترک کردند وجلسه تعطیل شد و مجددا ده دقیقه بظهر تشکیل گردید

آقای باتمانقلیج اظهار داشتند که من آنچه نقل کردم همان طور شنیده بودم وآقای رئیس بیان نمودند که شما در اشتباه بودید و اکنون از آقایان نمایندگان تقاضا میکنم باتوانائی تحمل شنیدن مطالب یکدیگر آزادی بیان راحفظ کنند وبگذارند مجلس مظهر آزادی افکار وعقاید ملت باشد آقای باتمانقلیج گفتند آقای مهندس رضوی احساساتی هستند ولی اشتباهاتی کرده اند ویا تحت تاثیر افکار مغرضین قرار گرفته اند از جمله اینکه خدمات افسران ارتش رابی ارزش قلمداد نمودند باید بودجه وزارت جنگ راتکمیل کردتا اگر نواقصی هم باشد رفع شود واضافه نمودند که عشایر ایران نیز همه وطنپرست هستند و در مقابل متجاسرین مقاومت کردند اکنون نیز افسران وافرادارتش فرستاده شود وبدانند که خدمات آنها قابل تقدیر است سپس با اشاره به بیانات آقای مهندس رضوی گفتند نقشه هائی درپس پرده بوده است ونسبت بآنچه آقای مهندس رضوی درباب شرکت نفت گفتند چنین اظهار عقیده نمودند که شرکت میخواهد بعنوان پرداخت سالی چند میلیون اضافه بتواند از گازهای نفت برای سوخت شهرستانها منافع بیشتری برداشت کند وضمن بیانات خودبجنگ طبقاتی اشاره کردند که نباید محرک آن شد وهرگاه تصمیم بتقسیم اراضی اتخاذشود شخصا اراضی خودراکه بمساحت مملکت سویس میباشد بمیان میگذارند سه ربع بعداز ظهر مجلس خاتمه یافت وبروز پنج شنبه ساعت ۹ صبح محول گردید

- چکیده نشست ۱۳ آذر ۱۳۲۷

دوساعت ونیم بظهر روز شنبه سیزدهم آذر مجلس بریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید اسامی غائبین روز سه شنبه سیزدهم آذر ماه ۲۷

غائبین با اجازه آقایان جعفر کفائی معین زاده رحیمیان اخوان قوامی بهار شهاب خسروانی علی اکبر ملکی دکتر مصباح زاده لیقوانی صاحب دیوانی

غائبین بی اجازه آقایان آشتیانی زاده قبادیان تولیت کامل ماکوئی ابوالقاسم بهبهانی امیر تیمور دکتر عبده آصف ملک پور ناصر الدین ناصری یمین اسفندیاری صفا امامی رستم گیو

آقای باتمانقلیج با اشاره به بیانات آقای مهندس رضوی راجع باعتبار سیصد و هزار دلار ارز مربوط بخرید تراکتور گفتند بآقایان فرامرزی ومهندس رضوی وکالت رسمی داده اند که بجریان خرید وفروش تراکتور ها رسیدگی کنند وانرا بمقام ریاست تقدیم کردند درقسمت املاک مازندران نیز سهم ورثه سردار کبیر وسپهسالار راخریدار ی کرده اند درقسمت نفت نیز بیان نمودند که آرزوی ملت ایران اداره واستخراج نفت است بدست دولت ومعتقد بودند که حقوق ایران درتمدید قرار داد تضییع شده ووقتی بما واگذار خواهد شدکه دیگری چیزی از آن باقی نمانده باشد ودولت باید لایحه تقدیم مجلس کند که هر فرد ایرانی بتواند درهر نقطه از مملکت باسرمایه ایرانی هر گونه معدنی را استخراج وبهره برداری کندوصدی سی از منافع آقا رابدولت تسلیم نماید ودرقرار داد شیلات نیز اگر منافع مملکت تامین نشد پیشنها د الغاء آنرا بمجلس تقدیم نماید والبته درانجام این دومنظور بزرگ دولت باید فرصت کافی داشته باشد در موضوع بحرین نیز دولت باید اقدام سریع بعمل آورد ودرقسمت تریاک معتقد بودند که ۳ میلیون جمعیت سالم بهتر از صد میلیون تریاکی است وکشت تریاک نیز قبل از نادر شاه درایران معمول بوده ونسبت بده میلیون دلار خرید لواز م راه آهن گفتند اکنون که دولت امریکا برای تمام ممالک خریدار موافقت کرده است باید پس گرفته شود ونیز اظهار نظر نمودند که بجای خرید اتومبیل باید ضمن اجرای برنامه هفت ساله کارخانه اتومبیل سازی دائر شود ودرمصرف قند وشکر نیز باید صرفه جوئی بعمل آید وبآنچه درداخل مملکت بعمل می آید قناعت نمود همچنین واردات اجناس خارجی بمملکت موقوف شود وکارخانه چی های متعدی مجازات شوند ودرباب اوضاع محلی اذربایجان ونواقص اساسی شهرهای اردبیل واطراف آن از دولت تقاضای ارسال دارووجلوگیری از تعدی مامورین وهمچنین پرداخت یکصد هزار لیره برای کارخانه برق بکارخانه پشم باف اردبیل نمودند ودرخاتمه بیانات خودمعتقد بودند برنامه هفت ساله باید بدست هئیت ثابتی که بنفع کشور ومراقبت مجلس انجام وظیفه کند اجرا شود چهل دقیقه بظهر تنفس داده شد و مجددا یک ربع بظهر مجلس بریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید و

آقای وکیلی باعطف به بیانات آقای مهندس رضوی راجع بشرکت های دولتی وانحصار آهن وخدمات شرکت مرکزی درکار انحصار قند واجرای قرار دادهای تجارتی بادولت شوروی وبیلانهائیکه معروف عملیات ومنافع شرکتها بوده شرحی بیان داشتند وتاکید نمودند که گفتار آقایان درمسائل مربوط بحفظ مصالح کشور وتقویت ازادی دارای ارزش قابل تقدیری است زیرا جان ومال وحیثیت هر فرد بشر باید محفوظ باشد راجع بکارخانجات دولت نیز بامقایسه سرمایه وهزینه ودرآمد آنها باکارخانجات غیر دولتی گفتند نتیجه فعالیت افراد درتقویت پنبه اقتصادی کشور بیشتر وموثر تر بوده است وبالاخره درمقابل دنیای باقدرت باید باقوت عقل وتدبیر واخلاق منافع مملکت راتامین کرد

آقای فرامرزی در پاسخ بیانات آقای باتمانقلیج گفتند گفتن آنچه ایجاد ناخشنودی می کند اگر ممنوع شود نشانه سلب آزادی است واگر بگویند واهانت شمرده شود خلاف حقیقت وبی انصافی است وایشان هیچگاه بتجار فحش نداده اند بلکه از نظر جریان آزاد تجارت درولایات ورفع فقر وپریشانی عمومی تجار مقوی بنبه اقتصادی مملکت راهمیشه تقویت کرده اند ولی دربرابر دریافت ۳۴۰ هزار ارز اعتراض وانتقاد نموده اند که یک میلیون وپانصد هزار تومان از حقوق عمومی بکیسه یک فرد رفته واز همین طرق است که مملکت گدا میشود سپس درموضوع تقاضای شرکت ابیاری فارس واحاله متصدیان ارز بشرکت آسودان همچنین دسته بندی اشخاص درراه یافتن بدستگاه دولت وحصر منافع عمومی بافراد مخصوص شرحی ایراد وتاکید نمودند که هرکس ارز مملکت را بعده ی معدودی بدهد و کسانی که بخصوصیت از ارز مملکت استفاده کنند مشمول گفته ها و نوشته های ایشان هستند مانند کسانی که املاک دولت را از مردم خریداری مکنند وبهمین وسائل بمساحت خاک سویس ملک بدست می آورند و بعد در قبال اشاره آقای باتمانقلیج نسبت باظهارات آقای مهندس رضوی راجع به ارتش گفتند کسانی برضد ارتش هستند که نمی خواهند کسی راجع بافسران دزد صحبت کند

آقای مهندس رضوی در قسمت وقایع شهریور ۲۰ باعطف به بیانات خودگفتند دولتین روس وانگلیس مملکت ایران را اغفال کردند و قبل از اینکه به نخست وزیر ما اخطار و اعلام کرده باشند مشغول حمله و پیشروی بودند و ایراد من از آن جهت بود که نخست وزیر و وزیر خارجه وقت باید بامراقبت لازم قبلا تصمیم خود را اتخاذ کرده باشند و راجع به بیانات آقای وکیلی قسمتهای مربوطه را از صورت مذاکرات خود قرائت نموده گفتند نباید حقایق را تحریف و مستور کردهمچنین قسمتهای مربوط بشرکت نفت را از صورت مذاکرات خودقرائت کرده گفتند برای من شمال وجنوب درمقابل حفظ منافع مملکت یکی است ونیز گفتند باعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی که احترامات معنوی در قلوب همه دارند مقصود اشاره باحترامات دروغی بود که برای سوءاستفاده از قدرت ملی ایشان بعمل می آید و نسبت به تشکیلات دفاعی وافسران شریف مملکت احترام می کنم ولی بعضی را از آن جدامیدانم وتصریح میکنم که نمی توانند بمعنی امروزی یکهنگ را برای مدافعه بصحرا ببرند آقای مهندس رضوی درخاتمه بیانات خود با اشاره بنامه یکی از کارمندان دولت وتقدیم آقا بمقام ریاست گفتند انتقادات من اصولی است اگر نباید ملت ایران ملعبه دست اجانب قرار گیرد وبفرموده اعلیحضرت همایونی حداقل معاش ومسکن وفرهنگ راداشته باشند باید راه خودرابکلی تغییر دهید والا مسئول حوادث آینده کشور خواهید بود

یکساعت و ۲۵ دقیقه بعداز ظهر مجلس خاتمه یافت و بصبح روز یکشنبه محول گردید

- بقیه مذاکرات در برنامه دولت ۱۴ آذر ۱۳۲۷

رئیس - آقای حاذقی نسبت بصورت مجلس اعتراضی دارید

حاذقی - من دو تذکر درصورت جلسه دارم تذکر اولی این بود که جلسه سه شنبه گذشته که مجلس شورای ملی تعطیل شد مقام ریاست اعلام فرمودند که جلسه بعد روز پنجشنبه ساعت ۹ تشکیل میشود و تا نه ونیم میمانیم و اگر اکثریت نشد میرویم وآن روز چون وقتی جلسه تشکیل شد اکثریت نشد این در صورت مجلس هیچ قید نشده است که هفتاد نفر از نمایندگان حاضر بودند وچون شش نفر دیگر نیامدند جلسه تشکیل نشد وهمچنین امروز چند دقیقه بمناسبت این پیش آمدی که شده است جلسه تاخیر افتاد که استدعا میشود همان تصمیم مقام ریاست همیشه بموقع اجرا گذاشته شود تا جلسات همیشه بین نه ونیم تشکیل شود این یک تذکر تذکر دیگر اینکه از دوم اذرماه تا ۶ اذر که صورت جلسه قرائت شد مرا جزو غائبین بی اجازه نوشته بودند وحال آنکه مقام ریاست محترم مجلس نیز مستحضرند که من قبلا دوماه درخواست اجازه کرده بودم برای کارهای حوزه انتخابی خودم که بعد از ششم مهر ماه کتبا اطلاع دادم که برای این سفر حج استفاده میکنم ودرست در ششم ماه اذر هم بود که به مجلس حاضر شده ام بنابراین هیچ غیبت بدون اجازه ای نبوده است وبا اجازه بوده است

سزاوار - گزارش ماموریتتان راهم بفرمایید

حاذقی - چشم اگر اجازه بفرمایید

رئیس - آقای دکتر شفق

دکتر شفق - بنده میترسم از آرزوهائی که بنده در مجلس جزو آرزوهای دیگر داشته ام وبآن نخواهم رسید یکی موضوع خلاصه نوشتن باشد وحدت نظر بوده بین آقایان نمایندگان که صورت جلسه اینجا خلاصه نوشته شود خلاصه نوشتن معنیش این است که مطلب مهم ومطالب نماینده در آنجا گفته شود و ترک نشود وتحریف هم نشود نهایت زواید را حذف کند این موضوع بخصوص مطالبی که خودش خلاصه است یعنی دوسه جمله است بایستی محدود شود یعنی اگر یک نماینده ای یک پیشنهادی داده است که دوجمله است آنها را که دیگرنمیشود ترک کرد بنده درابتدای این جلسه های اخیر پیشنهادی داده ام پیشنهاد بنده این بود که برای اجتناب از اتلاف وقت پیشنهاد میکنم مجلس بحث درباب برنامه دولت راکه درنظامنامه هم نداریم و فقط یک بدعتی است منظور نکند و سریعا تکلیف دولت راتعیین بکند در آنجا این جمله را نوشته اند که فلان کس گفت که مجلس نباید اتلاف وقت بکند من نمی دانم اگر کسی بعدا این مطلب رابخواند چه خواهد فهمید اخر باید بمطلب اشاره شود که منظور چه بود والا بدون رعایت منظور نماینده این صورت مجلس فقط یک تشریفاتی میشود وقایده ای ندارد

رئیس - صحیح است اصلاح میشود این نظر شما وارد است آقای مهندس رضوی نسبت بصورت مجلس

مهندس رضوی - بله چند تذکر کوچک داشتم

رئیس - اتفاقا آقای دکتر شفق این ذکر شده که در اطراف برنامه خودداری بشود برای اتلاف وقت مخصوصا نوشته که برای جلوگیری از اتلاف وقت از مباحثه در اطراف برنامه خودداری شود و بعد هم استرداد کردند

مهندس رضوی - این یک صورت جلسه مفصل مشروحی است که برای چندین روز مذاکره میباشد خود بنده توقع نداشتم که تا این اندازه هم اداره تندنویسی توانسته باشد خلاصه داده باشد درهر حال از این خلاصه بنده متشکرم و از اداره تند نویسی هم برای اینکه متن گفتار بنده را نقل نموده اند کمال تشکر رادارم چیزی که هست دوسه نکته لازم بوده که اگر نمیگفتم ممکن بود بعد سوء تعبیر شود یکی اینکه راجع بسرمایه شرکت نفت جنوب اینجا نوشته است یکمیلیون درصورتیکه صحبت از بیلیار د بوده است عرض کردم که ۴ میلیارد دلار با یک بیلیارد ثروت از شکم زمینهای ایران برده اند و بصورت شرکتهای مختلف در آورده اند

دکتر شفق - بیلیارد نفرمایید یا بیلیون است یا میلیارد ما بیلیارد نداریم بله درست است چون میلیون نوشته شده اینجا بنابراین میلیون نیست وبیلیون است این قسمت اول قسمت دوم که باز درعرایض من نه تنها درصورت جلسه خلاصه بلکه درذهن اغلب آقایان و در خارج عامدا همیشه تحریف میشود اینستکه مکرر گفته میشود بنده گفته ام که چند نفر افسر نداریم که بتوانند عملیات جنگی بکنند وحال آنکه بنده گفته ام ۵ نفر وبعدا که دیروز تصریح کردم سه نفر افسر ارشد که تیمسار باشند نداریم که بتوانند بصحرای جنگ بروند والبته افسرهای دزد را هم در ذهم خودم استثناء کردم چون یک هنگ رابدست افسر دزد نمی توانم بسپرم (کشاورز صدر- آقا اینجور نیستند اینحرفها را نگویید مگر شما اختیار مجلس را دارید) (همهمه نمایندگان) (زنگ رئیس)

رئیس - اگر چیزی از قلم افتاده است اینجاذکر کنید

مهندس رضوی - اینها از قلم افتاده است

رئیس - گفته شد که این صورت مختصر مجلس است

مهندس رضوی - مطلب دیگر اینست که با گله گذاری های آقایان بنده تغییر عقیده نخواهم داد عرض کنم که بنده مکرر اینجا گفته ام که بنده طرفم هیچ یک از آقایان نمایندگان که اینجاهستند نبوده وحتی دولت مخصوص آقای ساعد هم نبود وحتی چند دفعه استدعا کردم که متن عرایض بنده توجه بشود وجواب منطق با منطق داده شود یعنی تقاضای بنده این بود برای این استفاده هائی که من کردم ازاین تریبون ازاین کرسی ملت ایران برای بیان یک حقایقی درجواب بنده هم باتوجه بعرایضی که من کرده ام جواب بدهند اینها نکته ای بود که بسیار حساس است وهم درآینده مذاکرات موثر است این قسمت را استدعا میکنم توجه بفرمایید دیگر عرضی ندارم ولی از دستگاه رادیو کشور هم جدا گله مند هستم واین مطلب را می گذارم برای بعد

رئیس - آقای سزاوار نسبت بصورت مجلس نظری دارید

سزاوار - بلی درجلسات پیش آقای مهندس رضوی ضمن فرمایشاتی که اینجا فرمودند یکی راجع به بودجه وزارت راه اعتراضی داشتند یکی مراجعه به راه ساوه بتهران بود (صحیح است) وعقیده شان این بود که بایستی راه بندر عباس به جیرفت راساخت (مهندس رضوی - جیرفت خیر کرمان) ولی راه ساوه به تهران ضرورت ندارد بنده تصور میکنم که اگر قدری دقت کرده باشند این فرمایششان دور از انصاف است زیر اگر بتاریخ مراجعه فرموده بودند درزمان هخامنشی ها این راه بنام راه ری وهمدان معروف است (صحیح است) درکتاب تذکره که بنظر بنده یک نفر پروفسور روسی بایکوف نوشته است درآنجا نوشته است که این راه ری بهمدان از سوابق ایام بوده است مضافا باینکه این راه هم از نظر عمران وابادی که سیصد پارچه ده درمسیر این راه قرار گرفته است وهم ازجنبه اقتصادی وهم از نظر نظامی قابل اهمیت فوق العاده ای است (صحیح است) زیرا اگر از نظر نظامی آقایان توجه فرموده باشند دراین قرن اخیر که دربیست سی سال یکی هم چند سال سه سال قبل از این وقتی قزوین اشغال شد بکلی راه غرب به تهران مسدود شد درصورتیکه اگر راه تهران بساوه واز ساوه بهمدان باز بود مامیتوانستیم هم از نظر نظامی استفاده بکنیم وهم از نظر اقتصادی بمرکز خواربار برسانیم (صحیح است) مضافا باینکه آقای مهندس رضوی همینطور که به بندر عباس توجه دارند بنده میگویم دربندر عباس هم راهها باید ساخته باشد راه ساوه هم باید ساخته شود انشاء الله کشور مابتواند با این سرمایه ای که که دراختیار دارد و با آن منابعی که ایشان اشاره کردند بتواند هم راه ها را اصلاح و هم آسفالت بکند (مهندس رضوی - انشاء الله) این یگانه امیدواری ماست ولی مردمان بدبختی هستند درمسیر این راه همین راهی که آقا اعتراض کردند این راه حالا خوابیده است دولت مبالغ کلی خرج کرده وبا اینکه مبالغ کلی خرج کرده این راه اگر امسال یعنی یک زمستان سختی بوشد واگر امسال یک اقداماتی دولت نکند که پپلهای این راه راببندد یک مبلغ کلی که دولت از خزانه این ملت برای این راه خرج کرده ازبین میرود (صحیح است) بنده تقاضایم اینست که دولت ترتیبی بدهد زودتر این راه ساخته شود وعاید کشور بشود

رئیس - بیانات آقای سزاوار بیانات خوبی بود ولی هیچ مربوط بصورتجلسه نبود یکی از نمایندگان اصلا ربطی باین نداشت بله آقای رضوی بفرمایید

رضوی شیرازی - عرضی ندارم

رئیس - آقای باتمانقلیج درصورتمجلس حرفی داردید

باتمانقلیج - بنده از ۱۰۹ استفاده میکنم

رئیس - دیگر نظری نیست بصورتمجلس گفته شد خیر چون عده برای تصویب صورت جلسات پیش کافی نیست بعدا تصویب میشود آقای وکیلی شما از ۱۰۹ میخواهید استفاده کنید بفرمایید ولی خواهش می کنم امروز مختصر باشد

معتمد دماوندی - بنابراین برنامه دولت باین ترتیب از دستور خارج میشود

علی وکیلی - اولا از آقایان نمایندگان محترم معذرت میخواهم که برای دفعه دوم چند دقیقه محترم معذرت میخواهم که برای دفعه دوم چند دقیقه دیگر وقت ایشان رامیگیرم وتصور می کنم خیلی مختصر باشد واز آقای مهندس رضوی هم تشکر می کنم که بمن فرصت دادند که چند مطلب دیگرعرض کنم ایشان اظهار میدارند که تمام مطالب باید روی منطق وحساب باشد منهم قبول دارم ایشان میفرمایند اینجا پشت تریبون که من بنام ملت ایران حرف میزنم منهم میخواهم اینحرف رابزنم ولی من وایشان مجاز نیستیم که اینحرف رابگوییم (مهندس رضوی - صحیح است) ملت ایران ۱۵ میلیون است بنده وجنابعالی با ۲۵ - ۳۰ هزار رای اینجا آمده ایم (مهندس رضوی - شما شاید ولی بنده خیر) وقتی شما صحبت کردید من گوش دادم خواهش دارم شما هم توجه بفرمایید وحالا من مطابق قانون وبموجب قانونی که اجازه داده و وکیل شدم بنام نمایندگی حرف میزنم ولی نمی توانم بنام ۱۵ میلیونی که ۴ میلیون اذربایجانی و ۴ میلیون خراسانی است حرف بزنم عرض کردم که حرف غیر از حقیقت است من عرض می کنم یک حرفهائی میآییم درمجلس میگوییم تمام آقایان نمایندگان توجه فرموده قضاوت میکنند اگر درست وبنفع مملکت نبود باشتباهی که از اول اشتباه بوده اعتراف میکنم حضرتعالی چهار روز اینجا حرف زدید قسمتی از مطالب شما خیلی مفید بود من لب ودهانتان رامیبوسم بهترین حرف را زدید ایا ممکن نیست ضمن انها اشتباه کرده باشید (مهندس رضوی - چرا ممکنست) اگر اشتباه کرده باشید پس اعتراف کنید من راجع باشتباهات شماحرف میزنم جنابعالی راجع بنفت اینجا صحبت کردید منهم راجع به آن مطالب حقیقی جنابعالی که مربوط بنفت بود میتوانم یکهفته درقسمت نفت اینجا حرف بزنم کشوری که ۲۲ میلیون تن نفت از زمین آن استخراج میشود زندگیش این نیست من این راعرض کنم (صحیح است) تمام دهات ایران باید جاده آسفالت داشته باشد تمام ایرانیها باید از این نفت اتومبیل داشته باشند (صحیح است)

مهندس رضوی - قبل از اتومبیل باید نان داشته باشند

سزاوار - همه گرسنه وبرهنه هستند

وکیلی - اگر وضع این جامعه را جنابعالی می بینید همه این آقایان مانند شما و بنده هستند اشخاصی که از حضرت عالی وبنده بیشتر متاثر میشوند (صحیح است) من این اعتراف رامیکنم من صبح که از خانه بیرون می آیم هرچه که می بینم بریا من درداست وتاثر آور ده نفر اینجا تندنویس نشسته اند نباید بنشیند دوتاماشین باید بگذارند اینجا این حرف های من وشما راضبط بکند اینهاهرکدام باید دارای یک مزرعه یک کامیون یک اتومبیل یک رادیو ویخچال وهمه چیز باشند (صحیح است) چهل نفر پنجاه نفر پیشخدمت درمجلس هست پیشخدمت یعنی چه برای من چائی بیار درحالی که باید خودم بروم بیاورم اینها باید تمام زندگی خوب داشته باشند خانواده شان خودشان رادیوشان تلفنشان اتومبیلشان بهداشتشان اینها رامن هم تصدیق میکنم اما اوضاع واحوال بما اجازه نمیدهد ماباید بمرور زمان با اتفاق با همکاری با همراهی با دوستی با اتحاد با مهربانی این کارهارا انجام دهیم (صحیح است) آقای مهندس رضوی بنده تازمانی که وارد مجلس بشوم شما را نمی شناختم شما هم مرا نمی شناختید

مهندس رضوی - نه خیر من هم جنابعالی رانمی شناختم

وکیلی - چرا باعتبار نامه من مخالفت کردید

مهندس رضوی - بهمین دلایل

وکیلی - بهمین دلایل قبول دارم مهندس رضوی فقط خدا را شاهد میگیرم

وکیلی - اجازه بدهید من با اعتبار نامه شمامخالفت نمی کنم من شما رادوست دارم تمام مهندسین رادوست دارم میخواهم همه تان ترقی نموده در زندگی بلند شوید وتنزل نکنید اجازه بدهید اولا این نکته رابشمابگویم من دردنیا از هیچکس ترس وملاحظه ندارم جزاز خدا خدا مرا خلق کرده وخدا مرا زنده کرده و فردا هم نمی دانم هستم یانیستم احدی نمیتواند زندگانی مرا بهم بزند مگر مشیت الهی (صحیح است احسنت) از پشت این تریبون مرا پایین آورده سلب مصونیت کردند مثبت الهی بود دوباره مرا اینجا آورده وامروز حرف بزنم همین آقای قائم مقام الملک راصبح گفتند بردند اعدام کردند من پریشان شدم درزندان یک روز کوشش کردم بیک وسیله ایشان رادیدم خوشحال شدم خداوند را شکر کردم من و شما را خداوند اینجا آورده غرور و تکبر نباید داشته باشیم (صحیح است) اگر حقا یا تصادفا برطبق قوانین کشور امروز من و شما اینجا میتوانیم حرف بزنیم جز مصلحت مملکت جز مصلحت جامعه ماحق نداریم اینجا حرف بزنیم باید شب بنشینیم مطالعه بکنیم فکر بکنیم تدبیر داشته باشیم بیاییم اینجا حرف بزنیم (احسنت) اجازه بدهید من هر وقت اشتباه کرده باشم گردنم کوتاه اعتراف میکنم وعذر میخواهم آقای مهندس رضوی مملکت سوئیس یک مملکتی است یک سی و چندم ایران است وچهار میلیون جمعیت دارد دوجنگ بین المللی دراطراف این مملکت شد یعنی اطرافش ۴ دولت قوی میلیونه سرباز بجان همدیگر افتادند ۵ سال هر جنگ طول کشید یک طیاره از آسمان او نتوانست رد بشود تصور می کنید از چی بود از اخلاق و اداره داخلی مملکت ماهرچه داریم از خودمان استخودمان را باید اصلاح کنیم چرا مملکت مامیدان جنگ شد درکنار بودیم برای اینکه ماخودمان دشمن را کشیدیم به این مملکت (صحیح است) ماخودمان فکر نکردیم پس بیایید دست بهم بدهیم وبجای اینکه وقت خودمان راضایع کنیم بدولتها کمک بکنیم بنابراین هرچه هست از خودمانست

مهندس رضوی - حالا بهمین دولت کمک بکنید

وکیلی - دردنیا بهر فردی بهر جامعه ئی وهر ملتی یک زمانی یک لحظه مناسب ومفید از جلویش می گذرد اگر هوشیار شد وتوانست واستفاده کرد از ان فرصت میتواند بسعادت خودش برسد خدابایران چند دفعه فرصت داده ولی از آن فرصت ها استفاده ننموده است اوضاع دنیا امروز خیلی خراب است باید هوشیار وبافکر بود ومطالعه زیاد نمودماباید از اوضاع دنیا امروز استفاده کنیم عوض عله باید باتدبیر وفکر جلوبرویم نه اینکه بیاییم درپشت این تریبون اشخاص کاری وغیرکاریوخدمتگذاران رابدنامشان بکنیم بنده رویه ام این است که قسمت خوب ومفید هر کاری راپیش بگیریم دونفر کاسبی می کنندمی آینددوتادکان باز میکنندیکی دردکانخودتریاک وعرق میفروشدیکی دردکان خودشیرینی می فروشد هردوهم پول درمی آورند من میخواهم شیرینی فروش باشم نمی خواهم مشروب فروش باشم یعنی من می خواهم خادمین این مملکت رامعرفی کنم نه مقصرین رامن مقصرین رامی خواهم اصلاح کنم واین دوتاباهم فرق دارد به بنده بگویید سفسطه می کند بنده درتمام عمرم کلمه سفسطه رابزبان نیاورده ام نمی دانم سفسطه راباتای مولف مینویسند وباتای منقوط بنده این کلمه را اول دفعه که فرمودید حفظ کردم رفتم از آقای تقی زاده معنی اصلی آن را پرسیدم آقای مهندس رضوی بنده درپشت این تریبون مغرور نمیشوم دوره اول یک یادگار داردآقای تقی زاده است همه مرده اند همه رفته اند همه ی مایک جان داریم همه مردم آخرشان مرگ است جز خیر وصلاح نباید مطلبی بگوییم جنابعالی دیروز اینجا فرمودید من نمی دانم یک مطلب رابرای من روشن بکنید جنابعالی میخواهید انحصار باشد یانباشد

مهندس رضوی - الان من می آیم توضیح میدهم

وکیلی - یک وقت می گویید انحصار نباشد از ان طرف می گویید که تمام امورات دست دولت باشد خوداین انحصار است

مکی - این ماده ۱۰۹ نیست آقا

وکیلی - من هر اعتراضی را که با ۱۰۹ بفرمایید دیگر جواب نخواهم داد

رئیس - آقای وکیلی نطق تان راکوتاه بفرمایید

اقبال - بگذارید صحبت بکنند

رئیس - صحبت نیست آقا باید مطابق نظامنامه باشد بنده دیگر بسایر آقایان اجازه نخواهم داد

وکیلی - بنده چند دقیقه اجازه میخواهم ومیگویم درکارخانه های ملی ما ۵۰ هزار کارگر کار میکنند یعنی به ۵۰ هزار نفر از ۴ تومان تا ۲۰ تومان مزد روزانه داده میشود در این مملکت یعنی حد متوسط را که بگیرید ۱۰ تومان روزی ۵۰۰ هزار تومان باین افرادی که کار ندارند پول داده میشود این رابایک کلمه حرف یا بادوتابیان یایک جمله ی متزلزل کردن این عده رابیکارکردن است ماکه صنعتی نشده ایم اگر بخواهیم کار دردست ملت باشد ثروت معنایش راباید ترجمه کرد ثروت معنایش اینست که کشور تکان بخورد فعالیت نماید یعنی امور مردم بچرخد ثروت ماوقت است عمر است آفتاب است زمین است اسکناس که قیمتی ندارد اسکناس رابگذارید توی جیبتان تاغروب تکان ندهید فایده ندارد وقتی بردید وچیزی خریدید آنوقت قیمت دارد یعنی نتیجه گرفته اید آن صاحب چیز دارای یک چیزی است باید آنرا خرید و او هم از دیگری که کار بجریان بیفتد

رئیس - اینکه راجع بماده ۱۰۹ نیست در حدود ماده باید صحبت بکنید

وکیلی - بنده بیش از ۵ دقیقه صحبت نمی کنم

رئیس - آخر درح دود ماده باید صحبت بکنید

وکیلی - اجازه بدهید جناب رئیس آقای مهندس رضوی تمام مذاکرات قبلی خودشان را در اینجا تکرار کرد بنام ماده ۱۰۹

مهندس رضوی - تعریف کرده بودند الان هم دارید تحریف میکنید

رئیس - بفرمایید

وکیلی - توجه بفرمایید بعرایض من درحقیقت رامیگویم

مهندس رضوی - حقیقت نیست حقیقت بیچارگی مردم است

وکیلی - من میخواهم حقیقت را بشما بگویم حقیقت اینست صبح که پاشده ایم یک اصلاحیکرده باشیم من تمام مطالبم راخاتمه میدهم درعوض شما راخوشحال می کنم در ۱۸ /۵ /۲۷ حمایت زندانیا ن را درتحت ریاست آقای تقی زاده وخدمتگذاری بنده وبامامورین وزارت دادگستری تاسیس کردیم درعرض ۱۰۷ روز بامساعدت رئیس شهربانی سرهنگ نخعی وسرهنگ پارسا سرهنگ محاسب زاده خانم جهانگیروآقای پیراسته دادستان تهران ودو وزیر دادگستری وقت آقای مافی و آقای گلشائیان هر کدام بنوبه شان مخصوصا یکی از اعضای وزارت دادگستری خلیل صبر و سایر آقاین ۵۲۶ نفر را آزاد کردیم یعنی ۲۵۰۰ نفر از این قرار ۵۰۰ عائله را سعادتمند کردیم

مهندس رضوی - آقای وکیلی ۱۴ میلیون مصرف کنند مملکت را آزاد کنید

رئیس - آقای مهندس رضوی من مجبورم بشما اخطار بکنم

وکیلی - آقای مهندس شما این مملکت را به بدبختی مییبرید خوشبختی ورفاهیت بافکر وفعالیت باید بدست آید نه باحرف تصور می کنم اظهارات شما اشتراکی است من دیگر حرف نمیزنم

رئیس - آقا بفرمایید ماده ۱۰۹ قرائت میشود هیچکدام آقایان استفاده ازاین ماده نمیتوانند بکنند ۷ نفر اجازه خواسته اند برای ماده ۱۰۹ بنده باموافقت آقایان اجازه نمیدهم ماده راقرائت بکنید برای اینکه روی ماده ۱۰۹ صحبت نمیکنند سوء استفاده میکنند (ماده ۱۰۹ بشرح زیر قرائت شد)

• ماده ۱۰۹ بشرح زیر قرائت شد ماده ۱۰۹ اگردرضمن مباحثات ونطق افترا وتهمتی بیکی از نمایندگان زده شود یا عقیده واظهار اوبرخلاف واقع جلوه داده شود ونمایندهمذکور برای تبرئه و رفع اشتباه اجازه نطق بخواهد بدون رعایت نوبت اجازه داده خواهد شد

رئیس - اینجا آقای باتمانقلیج آقای قبادیان آقای دکتر بقائی آقای مهندس رضوی وآقای عامری اجازه خواسته اند

حاذقی - مخالفم

قبادیان - بنده دوکلمه عرض دارم فوری میخواستم عرض می کنم

رئیس - ماده ۱۰۹ رامجلس موافقت کرد چون آقایان همینطور که حرف میزنند باز یکی دیگر اجازه میخواهد بماند برای بعد در جلسه‌ی آینده نوبت آقایان محفوظ خواهد بود

باتمانقلیج - ۱۰۹ بنده محفوظ است

رئیس - بله پیشنهاد کفایت مذاکرات شده است قرائت میشود بشرح زیر قرائت شد

• ریاست محترم مجلس شورای ملی کفایت مذاکرات راجع به برنامه دولت را پیشنهاد میکنم

رئیس - آقای دکتر متین دفتری

دکتر متین دفتری - خواهش میکنم آقایان توجه بفرمایند مخصوصا از جناب آقای نخست وزیر استدعامیکنم توجه بفرمایید بنده اگر پیشنهاد کفایت مذاکرات دادم نمیخواستم حق اختصاصی آقای حاذقی را غصب بکنم ون همیشه این پیشنهاد حق اختصاصی ایشان بودحاذقی خیلی متشکرم وباید عرض کنم خدمت آقایان که از طرف فراکسیون هم هیچ ماموریتی ندارم واین ابتکار خودبنده است حاذقی ابتکار خوبی است فقط یک مطالب اصولی وضروری دار مومیخواهم بمناسبتکفایت مذاکرات بعرض آقایان برسانم وکاملا هم مناسبت دارد از موضوع پیشنهادم خارج نمیشوم وخیلی هم مختصر سعی میکنم که مطالبم رابعرض آقایان برسانم وازآقایان هم استدعا میکنم که چند دقیقه توجه بفرمایند که یک فکری برای این مملکت بکنیم واز آقای نخست وزیر وهمکارانشان هم خواهش میکنم که توجه بفرمایندبنده پیشنهاد کفایت مذاکرات که دادم نه برای اینست که حق نطق را از نمایندگان سلب کنم نه برای اینکه دولت حاضر را از اعتراض مخالفین خلاص نمایم بلکه بای اینکه عمل ورویه مجلس دراین دوره پانزدهم مجلس را تا اندازه ای درانظار ضعیف کرده است وگناه پیشرفت نکردن کارها واوضاع اسف انگیز امروز مملکت راهمه رابگردن مجلس می اندازند (صحیح است) چنددولت تاکنون باین مجلس معرفی شده برنامه های براق وفریبنده بدون قصد انشاء تقدیم مجلس کرده اند ودرمقابل آن از طرف ماها بعنوان موافق ومخالف نطقهای بلیغ ایراد شده است بالاخره بدون اینکه متعهد که دولت باشد ومتعهد له که مجلس یاملت است معلوم شود تادر موقع معینی پس از انقضاء وقت کافی بتوان درصورت تخلف مواخذه وباز خواست کرد دولت رای اعتماد میگیرد بلا فاصله بجای اینکه لوایح دولت طرح واصلاحات ضروری تصویب شود وقت مجلس را استیضاحهای احیانا بیموقع اشغال میکنند ودولت فرسوده میشود وکنار میرود بدون اینکه معلوم شود چه کرده است کار خوب کرده است یاکار بد هیچگونه حساب ومفاصا حسابی دربین نیست (صحیح است) وبالنتیجه امروز که بیش از دوثلث عمر مجلس گذشته تمام تکالیف اساسی مابلا اجرا مانده بود چه کشور مامعوق جلوی چشم مامالیاتهای غیر قانونی را میگیرند (صحیح است) وحرمت قوانین با اغماض مجلس هتک میشود (صحیح است) از طرف دیگر زندگانی مردم روز بروز سخت تر وناگوارتر میشود هزینه ی زندگی مطابق آمارهای رسمی بانک ملی امسال بیش از ۶ برابر آخرین سال قبل از جنگ ترقی کرده درصورتی که درسال ۱۳۲۵ یعنی اولین سال بعد از جنگ کمتر از ۵ برابر قبل از جنگ بوده ودر این دوسه سال بجای اینکه تدریجا تنزل کند وبحالت قبل از چنگ برگردد ترقی میندومردم در زیر بار فشار گرانی جانشانبلبشان میرسد صحیح اسیت ومادلمان راخوش میکنیم که نطق میکنیم یا استیضاح میکنیم (صحیح است) (حاذقی - خداهدایتشان بکند) جای تردیدی نیست که نطق کردن حق مسلم نمایندگان است که بهیچ دستاویزی نباید این حق سلب شد دربرنامه دولت وبوودجه هم که معمول است همه گونه صحبت میشود کرد امامجلس هم تکالیفی دارد که باید انجام شود از مثل معروف از کلاهدوزی فقط پف نمش رانباید یادگرفت (صحیح است) وقتی که جلسات مجلس اینطور صرف میشود دولت ها از ظاهر کار استفاده کرده خودراحق بجانب جلوه میدهند وگناه محافظه کاریها وبی تصمیمی های خودرامیخواهند با جریاننامطلوب مجلس پرده پوشی کنند وحال آنکه اگر کارهای خوب ومثبت میکردند بخوبی میتوانستند مخالفین رادرمجلس ساکت کنند (صحیح است) واگر خدای نخواسته دربین ماکسانی یافت شوند که غرض داشته باشند هرگز درمقابل کارهائی که مورد توجه افکار عمومی باشد جرات مخالفت نمی کنند (صحیح است) بنده منکر این نیستم که مجلس قصور کرده است ولی ماها که از انجام وظیفه خودداری نکرده وگناهی نداریم متاثریم ولی باید عرض کنم که مجلس یگانه مقصر نیست بعقیده بنده هیچ کداماز دولتهائی که دراین دوره روی کار آمده اند همکاری صحیح وجدی وصمیمی بامجلس نکرده اند واگر نتوانیم بگوییم که حسن نیت نداشته اند مسلما باید بگوییم که همکاری رابلد نبوده اند اگر در این مجلس یک اکثریت ثابت وافی درست نشده است تقصیر آن نبیشتر متوجه دولتهای گذشته است که نتوانسته اند مجلس را گرم کاربکنند همه جای دنیا اکثریت رادولت ایجاد وحفظ میکند امادولتهای گذشته بابی اعتنا وناشی بوده اند یا اینکه وزراء منافق خواستند که بندوبست های خصوصی بکنند وبعضی حسابهای خصوصی باز نمایند (صحیح است) واین معنی همکاری بین مجلس ودولت نیست (صحیح است) برعکس این رویه درمجلس بجای اتحاد نفاق وبجای وحدت نظر تشتت ایجاد میکند (صحیح است) با این مقدمات آقایان نمایندگان چرا ماباید بخود نیاییم ودریک رویه که موجب بدنامی مامیشود وبهانه بدست دولتهای مستضعف داده است تجدید نظر ننماییم امروز پانزدهم روز است برنامه دولت درمجلس مطرح است

رئیس - آقای دکتر متین دفتری ماده ۶۳ نظامنامه راهم درنظر بگیرید

دکتر متین دفتری - چشم اطاعت میکنم اگر توجه بفرمایید بنده از موضوع پیشنهاد خار جنمیشوم درانی مدت فقط یک نفر مخالف ویک نفر موافق صحبت کرده اند بیانات آقای مهندس رضوی چند جلسه را اشغال کرد و در واقع ایشان حق همه مخالفین را ادا کردند (مهندس رضوی - متشکرم) و تصور نمی کنم که دیگر جای صحبت برای کسی باقی باشد (صحیح است) اما ازاین نطق ها چه نتیجه گرفته میشود درصورتی که فقط در مجلس ایجاد تشنج بیشتر بکند و مجلس را تضعیف نماید و وقتی که مجلس ضعیف بود کدام دولت ممکن است دیگر از ما حساب ببرد و بجریانات نامطلوب که مورد اعتراض مخالفین است خاتمه بدهد (صحیح است) فرض کنیم که ده جلسه دیگر دراطراف برنامه بحث بکنیم وتمام دردها رابگوییم وچند ماده ضروری دیگر برحسب تذکر مخالفین برموادبرنامه بیفزاییم مگر خیال می کنید باوضع حاضر مجلس ودولت هیچیک از مواد این برنامه عملی خواهد شد مثلا خیال میفرمایید با این حرف ها روابط ما با دول خارج واقعا براساس احترام متقابل استوار میشود در صورتی که فعلا دو بلوک بزرگ دنیا هیچکدام با اعتمادبما نگاه نمی کنند حقوق ملت ایران از شرکت نفت یا از شیلات استفاده میشود بحرین وفیروزه را استردادخواهند کرد درصورتی که ماحاکمیت مسلم خودرادرشط العرب که شریان حیاتی ایران است داریم ازدست می دهیم و حق الشرب ما را از هیرمند دارند قطع می کنند با این که ما انتظار داریم با این برنامه ها ما حقیقة‌ عدالت اجتماعی و قضائی خواهیم داشت برنامه هفت ساله اجرا وک شور آباد و زندگانی مردم ارزان و راحت خواهد شد یأس من ازاین نیست که درحسن نیت آقای ساعد دوست عزیز خودم کوچکترین تردیدی داشته باشم چرا اینطور نیست این اصل مسلم را آقایان بدانند که دول خارجه فقط وفقط وقتی بشما احترام خواهند گذاشت وحقوق حقه ی ماراخواهند شناخت که ایران بتمام معنی دارای حکومت باشد (صحیح است) یعنی حکومت ثابت متکی بملت (صحیح است) حکومتی که ملت پشتیبان آن باشد (صحیح است) وهرحرفی که میزند بدانندحرف ملت ایران است (صحیح است) وغیر قابل تغییر است وهمه پشت آن می ایستند (صحیح است) راجع بشکایاتی که از کمپانی نفت جنوب دراینجا عنوان شده آقایان محترم کارکنان کمپانی راچرا متهم بتقلب می کنید باید آن“ رابرعکس تقدیر نمود که منافع مخدوم خودراحفظ میکنند اگر مال ایران مثل مال بی صاحب وایران بی کس باشد تقصیر کسی نیست (صحیح است) از وزراء وزمامدارانی که از دوسال به این طرف روی کار آمده اند بپرسید آیا هیچ شنیده اند یا اگر شنیده اند یادشان هست که سال قبل موقعی که کارگران درآغا جاری اعتصاب کرده بودند

رئیس - آقای دکتر متین دفتری از موضوع خارج شده اید

دکتر متین دفتری - اجازه بفرمایید یک عرایض اصولی است اگر نمی خواهید عرض نکنم ریئس این موضوعات روی پیشنهاد نمی شود پیشنهاد داده اید روی پیشنهاد باید بفرمایید

دکتر متین دفتری - اجازه بفرمایید آقای رئیس آقایان راجع بماده ۱۰۹ دو ساعت صحبت کردند بنده یک مطالب اساسی دارم اگر آقایان میل ندارید عرض نکنم

جمعی از نمایندگان - بفرمایید

رئیس - در موضوع پیشنهاد بفرمایید

دکتر متین دفتری - وزیر خارجه انگلیس مستر بوین چه گفت و چه وعده کرد اگر فراموش شده است من یادآوری میکنم که مستر بوین در آن موقع در پارلمان انگلیس اعلام کرد که وسایل رفاه کارگران نفت جنوب باید از حیث ساختمان منازل و زندگانی و جهات دیگر تامین شود مستر بوین حتی فریادکرد اگر غیر ازاین باشد وکارگران ایرانی رابدون رضامندی مجبور بکار کنند من بنزینی را که از دست رنج آنها حاصل شود حرام میدانم (صحیح است) وحاضر نیستم سوار اتومبیلی بشوم که باچنین بنزینی حرکت کند مهندس رضوی ولی اینها کافی برای مانبود ازاد این حرفها دیگر صحبتی ندارد آنها میبرند مهندس رضوی خون ماراهم دراتومبیلشان میریزند اگر بسوزد چه رسد به بنزین باچنین وعده ای چرا وسایل رفاه کارگران مافراهم نشده مهندس رضوی باید حقوق مارا بدهند بدانید که علت آن فقط وفقط این است که ماحکومتی بمعنای واقعی نداشته ایم (صحیح است) وکسی بیک دولت بدون پشتیبان ویک مجلس متشتت بدون اکثریت قاطع وقعی نمی گذارد (صحیح است) بیک کشوری که هیئت رئیسه اش چنین باشد در خارجه اعتنا نمی کنند واعتبار وامتیازی نمیدهند این استکه بنده امروز میخواهم باصدای بلند بنام مصالح عالیه کشور که دراین روزهای بحرانی دنیا درخطر است از عموم نمایندگان محترم دعوت نمایم که ازاین پس تعصب های فراکسیونی را کنار گذارده نفاق رابراندازیم (صحیح است) در درجه اول علل نفاق وتشنج مجلس فعلی را که باری ضعف حکومت است جستجو ورفع کنیم تابتوانیم یک حکومت قوی باقوت قانونی بوجود آوریم واز اوکار بخواهیم وخودمان هم درسایه ی این اتحاد کار کنیم (مهندس رضوی - یعنی منافع خصوصی را کنار بگذارند) و تکالیفی که برعهده مجلس است بسنگ تمام انجام دهیم اما راجع بدولت جناب آقای ساعد بنده معتقدم اگر آقایان این نظریات واین اصول را قبول دارند وایشان باید بماند وکار بکندحتما باید ایشان بایک اکثریت قاطعی بمانند وچون ایشان مرد شریفی هستند نباید وجود ایشان باعث نفاق مابشود مابایستی امروز یا هرچه زودتر اصرار ی ندارم که بعرایض من توجه بفرمایید ورای بدهند آقایان یاندهید ولی بنده لازم دانستم که این عرایض رابعرض آقایان برسانم واما راجع به رای اعتماد هم دوکلمه با اجازه آقایان بعرض میرسانم چون در خارج از مامی پرسند که شما روی چه اصولی بدولتی رای اعتما د میدهید وروی چه اصولی اعتمادتان راسلب میکنید وهیچ متعهدی متعهدلهی درست دربین نیست بنده تصمیم گرفتم درحدخودم از نظر خودم ازاین تاریخ تا آخر مجلس چه جناب آقای صاعد باشند چه هر دولت دیگری امیدوارم که ایشان بمانند ورای هم بگیرند ولی درهر صورت نظر بنده راجع بدولت این است که این اظهارات راباید دولت صراحة‌ بفرمایند بنده نظریات خودم راخیلی محدود میکنم خیال می کنم که خیلی از آقایان باشند دراین مجلس که مثل بنده فکر بکنند بنده معتقدم مقدم برهر چیز باید سطح هزینه زندگانی راپایین اورد

رئیس - جناب آقای دکتر بنده جسارت میکنم هزینه واین قبیل صحبتها ربطی به پیشنهاد ندارد خواهش میکنم قطع بفرمایید برای اینکه آقای صدرکشاروزهم اجازه خواسته اند اجازه بفرمایید که برای بعد باشد موضوع هزینه زندگانی رابگذارید برای بعد

دکتر متین دفتری - بعد یعنی کی

رئیس - موضوع هزینه زندگانیرا بگذاریدبرای بعد

دکتر متین دفتری - اگر ایشان جواب این عده ای راکه بنده میخواهم بدهند ندهند بنده تکلیفم دردادن رای اعتماد مشکل میشود برای عده ای از آقایان هم مشکل میشود

رئیس - ایشان وعده بدهند این راهش نیست

دکتر متین دفتری - راهش را بفرمایید ما می خواهیم یک تعهد صریحی از ایشان بگیریم

رئیس - خیلی خوب ایشان در ضمن صحبت خودشان میگویند

دکتر متین دفتری - آخر ایشان نمیدانند که من چه میخواهم بگویم تانگویم که ایشان اطلاع پیدا نمیکنند

رئیس - ممکن بود آقا بعنوان موافق یا مخالف صحبت کنید یا این که آقای دهقان نوبتشان را بدهند بشما

دهقان - بنده جبران میکنم

دکتر متین دفتری - اگر یک دقیقه اجازه بدهید بنده موضوع را تمام میکنم

اقبال - ۵ دقیقه هم اشکالی ندارد بفرمایید

دکتر متین دفتری - بهمین ملاحظه موضوع خود را یادداشت کردم که وقت آقایان را نگیرم

رئیس - بفرمایید

دکتر متین دفتری - بنده مقدم بر هر چیز پایین آوردن سطح هزینه ی زندگی را میدانم که واقعا طاقت فرسا است این گرانی زندگانی که در درجه اول علت آن مالیات ها وعوارض غیرعادلانه است ودرست مفهوم مخالف عدالت اجتماعی است استعمال این دولفظ چیزی است درایران مد شده ودربرنامه دولت هم دیده میشود دولت باید حتما از فشار مالیات های غیر مستقیم که تحمیل بردوش ملت ایران میشود بکاهد وجبران جبران این فشار را از راه مالیات مستقیم که مربوط بطبقه اغنیا است بکند (مهندس رضوی - کافی است آقا) همین یک راه کافی است خیر عرض دیگری که دارم راجع باصلاح دادرسی است مخصوصا راجع بدستگاههایی که موسوم است بضابطین دادگستری مخصوصا درموضوع ژاندارمری آقایان باید اطمینان بدهند وبا اصلاح فوری از شما میخواهیم یکرئیس ژاندارمری برای آذربایجان معین شد ورفت وبعداز چندی هم از اواظهار رضایت کردند حالآمده است به تهران ومیگوید من نمیروم برای اینکه باصد تومان حقوق بژاندارم دادن یعنی جواز دزدی دادن (مهندس رضوی - معلم صدتومانی داریم معلم هشتاد تومانی داریم) و اضافه برآن راجع باصلاح دستگاه وصول مالیات ها است که باین قبیل اجحافات خاتمه داده بشود و مالیاتی که باید گرفت بای دولت برای دولت بگیرند (مهندس رضوی - پرونده توافق راهم برگردانند) موافقت ها و پیش آگهی ها باید موقوف بشود (مهندس رضوی - خود جنابعالی توافق ها راباید رد کنید) بعداز دوماه اگر تعهد خودرا انجام دادند که فبها واگر نداده ند از این ببعد هم مارای نخواهیم داد

رئیس - چون اکثریت برای رای حاصل است میخواستم استفاده کنم که صورت مجلس جلسات هم تصویب شد (صحیح است)

مهندس رضوی - با اصلاحاتی که عرض شد

رئیس - آنهائی که وارد بود بلی آنهائی که وارد نبود خیر آقای عباس اسکندری بفرمایید

عباس اسکندری - الان چند روز است متجاوز از یک هفته است ودربرنامه دولت جناب آقای ساعد مذاکره میشودواین مذاکره البته از نظر موافق ومخالف وچند ماده صدونه هم که اخطار شده است بعقیده بنده قسمت های زیاد آن مفید بوده است وبعضی ها تصور میکنند که وضع مجلس ما فعلا متشنج است یابد است بعقیده من تازه مجلس ما مجلس شده است (صحیح است) یعنی این مجلس محل تصادم افکار وعقاید است (صحیح است) ومجلس باید همین طور باشد و بالاخره هم اکثریت قاطع و حکمفرماست اما نباید گفت چرا صحبت میشود بسیار صحبت های خوب شد آقای مهندس رضوی اینجا بسیار مطالب مفید ایراد کردند آقای باتمانقلیج هم دریک قسمت مطالب خوب گفته اند آنهائی هم که اعتراض کردند وبعنوان ماده ۱۰۹ اخطار کردند انها هم قسمتی درست بوده است (مهندس رضوی - پس همه خوب بود موافق ومخالف هرچه گفتند) بنده حالا عرض میکنم قسمت هائی را که در سیاست خارجی فرمودند بسیار بسیار مفید بود اشتباهاتی داشت یکی دوتا ش رادرهمان جا مرتفع کردم قسمت دیگر ش هم البته مورد بحث من است آنها را هم عرض میکنم آن این است که راجع به دارائی نفت جنوب که میفرمودید ی قدری دررقمش اشتباه بود مطابق کتاب موجود ومجله های رسمی نفت مهر ۱۹۳۶ دارائی کمپانی نفت جنوب راسیده هزار وچهار صد وپنجاه میلیون لیره (صحیح است) تخمین کرده اند (صحیح است) نه از نظر این که انستالاسیونش چقدر است پنج درصد سرکیش کالیوس گلینگیان رادر ۱۹۲۵ بهزار میلیون دلار بمبایعه گذاشتند معامله نکرد البته اینها اشکال ندارد آقای باتمانقلیج اعتراض ایشان بشما وارد نبود که آقای مهندس رضوی این ارقام را از کجا آوردید بنظر من این حرف بی انصافی بود از برای اینکه این مطالب که درمجلس گفته میشود اینها باب پنجم درعشق وجوانی سعدی نیست که آدم همین جور بگوید البته باید بیک جائی مراجعه کرده باشد واین سند را از جائی گرفته باشد چه اشکالی دارد برای بنده که بیایم بگویم که بعدد چقدر است بایستی ایشان توجه ومطالعه بکننداز هرجا که توانست بدست بیاورد واگر ایشان از جائی دست نیاورده بودند این رقم را از پیش خودبی حساب گفته بودند ومی گفتند این غلط بود ایشان زحمت کشیدند مطالعه کردند پیداکردند اگر آقای باتمانقلیج میخواهند من باپانزده تومان این سند رادردسترس شان میگذارم کتاب راجع به نفتی راکه باذوق ایشان بافکر ایشان یاوضعیتی که دارند مناسب باشد کتاب راجع بنفت انتوان زیشگاه را الان بروید ۱۵ تومان بدهید بخرید شما می خواهید خودتان مراجعه کنید وبگیرید اگر میخواهید من بشما بدهم شما این ۱۵ تومان رابدهید وبروید مطالعه بکنیدمطالب رابشما نشان خواهد داد وشما هم دریک دقیقه تشریف خواهید آورد این جا وهمه مطالب رامثل فرفره خواهید گفت واسباب حیرت وتعجب همه خواهدشد که شما از کجا یاد گرفتید این ا شکال ندارد آقا این ها نوشته شده است مجله های انگلیسی وامریکائی هست جاهای دیگر هم هست بیلانهای شرکتها هست (مهندس رضوی - بنده خودم اعلام کردم که همه اش حساب شده است)

تمام این چیزهائی که فرمودید تمام اینها (صحیح است) و تمام موافقین ومخالفین نظریات خودشان رادارند میدهند این اعتراض شما آقای باتمانقلیج ازروی بی انصافی بود یک کسی که دقت میکند ومراجع میکند نباید نسبت به اوبی انصافی کرد امادریک قسمت کشت تریاکش بنده موافق نبودم اینها اختلاف نظر است بهر حال بعقیده من تمام این مطالبی راکه راجع بشرکت نفت گفته شد یکی از خدماتی است که آقای مهندس رضوی کردند اینها هیچ عقیده بنده جای تردید نبودایشان هم ضمن مطالب خودشان اظهار لطف به بنده فرمودند و گفتند که این مطلب تازه ی نبود واسکندری هم از اول مجلس گفتند بنده گفتم که همه آقایان بگویند آقای دکتر معظمی آقای دکتر اعتبار آقای مسعودی وهمه نمایندگان بگویند ونظرم این بود که شما ها بخواهید این را از دولت هائی که می آیند این کار را انجام بدهند

مهندس رضوی - شیلات راهم بفرمایید آقای اسکندری تصدیق میفرمایید یاتکذیب میفرمایید

رئیس - آقای اسکندری درقسمتی که مخالف باکفایت مذاکرات است صحبت بفرمایید

عباس اسکندری - بلی مذاکرات به اندازه ای زیاد شده است اینجا که آقای رئیس هم درضمن این مذاکرات خسته شده اند وحالا حوصله ایشان هم سررفته است درست موقعی است که بنده دارم صحبت میکنم ولی خوب است اجازه بفرمایید که بنده این چند کلمه رابعرض برسانم بنده بمقام ریاست هم حق میدهم بنده چرا آقایان نمایند گان باکفایت مذاکرات مخالفم سع علت دارد اصولا باتشکیلات فعلی کشورایران مخالفم این تشکیلات متناسب ومفید برای مردم نیست برای این مملکت این حکومتهائی که می آیند با این تشکیلاتی که هست وهمان روش را ادامه میدهندهیچکاری جز ضرربرای این مملکت انجام داده نمیشود حالا اجازه بفرمایید که چر ا میخواهم بگویم مذاکرات کافی نیست من میخواهم آقایان رامتقاعد بکنم باین که این مذاکراتی که شد ه است کافی نیست بنده مکرر گفته ام نه اینکه اینرا برای خودم یک حسنی بدانم نه اینرا تا این دفعه برای خودم یک حسنی بدانم نه اینرا تا ایندفعه برای خودم شکست میدانم اقلیت مجلس بنده هستم ولی آنروز که بنده موفق شدم واکثریت تشکیل داد آنوقت روز فتح من است (مهندس رضوی - اول هم ثبت اسناد را اصلاح بفرمایید) ثبت اسناد وهمه را اصلاح میکنم بایستی آقا این طرز حکومت که الان هست یعنی حکومت آقای هژیر میرود حکومت آقای ساعد میآید حکومت آقای حکیمی رفت حکومت آقای هژیر آمد و هر کدام یک پروگرام می آورد اینجا و ده دوازده ماده اینجا گفته میشود و مذاکراتی هم رویش میشود و بعد هم رای میدهند و میروند و بعد از دو ماه هم ساقط میشوند آقایان من از شماها انصاف میخواهم ببینید ازاین پروگرام ها برای دولتهائی که حداکثر عمرشان سه ماه چهار ماه پنج ماه وکمتر ازاینها هم شاید باشد اصلا این صورت شوخی ندارد وباوضع این مملکت این پرگرامها یک بازی کردن بامقدرات کشور نیست چه معنی دارد پروگرامی که می آوریم وانجام آن ده سال فرصت میخواهد که رویش کار بکنیم وماهم میدانیم دوماه نمی مانیم آقایان ارزو غیر از پروگرام است

رئیس - آقای اسکندری این بحث دربرنامه نیست صحبت شما مخالفت باکفایت مذاکرات است

فرامرزی - صحیح است آقا مخالفت با کفایت مذاکرات است بفرمایید

اسکندری - این مخالفت بنده است بنده از اول مجلس اینطور تشخیص دادم که طرز این تشکیلات وعمل این حکومتها مفید فایده ای برای کشور ایران نیست مخالفت کردم این مخالفت های من هیچکدام برای این نبود که آقای حکیمی بروند ازبرای اینکه من با آقای هژیر قراردادی داشته ام تا ایشان بروند وآقای ساعد بیایند نه هیچ نظر شخصی وخصوصی نداشتم دریک کشوری برای این نیست که از پانزده میلیون شما هشتصد میلیون تومان بگیرید واو را بیاورید بین سیصد هزار نفرتقسیم بکنید این معنی تشکیلات مملکتی نیست وقتی که اینرا کوچکتر بکنیم میبینیم که دریک شهری دریک موقعی که حکومت مرکزیت نداشته باشد یکنفر آدم هم ممکن است که تفنگدار داشتهباشد یاچند تا چماقدار بعداز مردم این شهر وآنهائی که آنجا عبور ومرور می کنند یکمقداری بگیرد واین را تقسیم بکند بین افراد خودش این صحیح نیست این تشکیلات مملکتی گفته نمیشود بنظر بنده تشکیلات مملکتی معنایش این نیست پولهائی که گرتفه میشود باید این پولها برای بهداشت فرهنگ مملکت خرج بشود والا مالیات معنی ندارد ومعنیش این نیست این خراجی است که یک غالبی دریک مملکت مغلوب که وارد شد از مردم میگیرد وامروز هم بامردم مغلوب اینجور معامله نمیکنند این توضیح از نظر سوء تشکیلات وقمستی از مخالفت بنده است بنده از آقایان نمایندگان تقاضی دارم که نبایستی بکفایت مذاکرات رای داده بشود وبایستی این مطالب واقعا گفته بشود واز خودآقایان وزراء ودولت ها باید انصاف خواست وگفت آقا فرض کنیم موفق شوید وچند ماهی هم بیایید این چه نتیجه دارد باید یک فکری برای مملکت بکنید شما بجای این حرفها اگر بیایید بگویید که برنامه من فقط این است که من میخواهم شهرداریها راصلاح بکنم وواقعا هم درمدت دوماه سه ماه این کار رابکنید بهتر نیست وملاحظه هم فرمودید حتی مذاکراتی که موافق ومخالف دولت اینجا کردند بالاخره از دولت درخواست کردند که شما اینکارها رابکنید بنده چنین تقاضائی ازاین دولتها نمی کنم چون میدانم کاری انجام نمی دهند موضوع دیگری که علتمخالفت بنده باکفایت مذاکرات است موضوع سیاست خارجی است باید راجع به سیاست خارجی دولت مذاکره شود و حتما باید مذاکره شود بنده با یکعده از همفکرانی که در این مجلس دارم و با این آقایان در اینموضوع بحث کامل کرده ایم بالاخره معتقد شدیم ونوشتیم وتعهد کردیم که نسبت باین دولت ودولتهائی که مشابه اینها هستند موافقت نمینیم چرا از برای اینکه اوضاع دنیا بما بیشازاینها اجازه نمی دهد ماهر روز بیاییم وقت مملکت رابگذرانیم ویک دولت هائی بیایند سرکار بدون داشتن یک نقشه معین چند روزی بیایند وبروند این نتیجه برای کشور ندارد باید دراینموقع آشفته جهانی دولتی مقتدر قانونی دراین مملکت بوجود بیاید وامور مملکت رابدست بگیرد ومارا ازاین دریای مواج پرخطر رهائی بدهد بس است این تفرقه بس است این روزگذراندنها برای این مملکت ماتعهد کردیم واگر هم بما اجازه صحبت داده نشود وخواستند رای درکفایت مذاکرات بگیرند ماها شرکت درکفایت مذاکرات نمی کنیم

رئیس - آقای اسکندری بیاناتتان رامختصر بفرمایید

عباس اسکندری - دربرنامه دولت این یکی از علل مخالفت بنده راجع بکفایت مذاکرات این است دربرنامه نوشته شده است وفاداری بمجمع ملل متفق

رئیس - این که دراصل موضوع است شما پیشنهاد خودتان را توضیح بفرمایید شما جزء مخالفین اسم نوشتید اگر کفایت مذاکرات تصویب نشد شما هم نطق میکنید آقا بعنوان مخالف با پیشنهادکفایت مذاکرات همانطور که به ایشان تذکر دادم بخودتان هم تذکر میدهم که وقت مجلس تلف نشود

عباس اسکندری - مقام ریاست آنچه که میفرمایند البته اطاعت میشود ولی برای اینکه مجلس بفهمد چرا بنده میگویم مخالفم اینمطلب را که بنده اینجا درچند سطر میخواهم ادا کنم وقتی که نوبت بنده برسد درمخالفت توضیح آن یک روز وقت مجلس رامیگیرد ولی مختصرا باید توضیح بدهم که چرا مخالفم

رئیس - بسیار خوب آقا وقت مانعی ندارد ولی حالا مختصر بفرمایید

عباس اسکندری - این وفاداری بسازمان ملل متحد بسیار خوب است در صورتیکه ما از آن بنفع کشور استفاده کنیم (صحیح است) ماهرسال یک مبلغی هم آنجا می پردازیم آقا آنجا چکار می کنیم یکنفر از نمایندگان هیچ چنانچه همسایه های ماوممالک اسلامی مجاور وغیر مجاور از ما تقاضا دارند بنده مجبور هستم اینجا ایستادگی بکنم که کفایت مذاکرات تصویب نشود تابتوانم مراسله ای راکه از هندوستان بمن می نویسند راجع بمذاکراتی که درهمین مجلس مادرباره حیدر آبادکردیم وبآن اهمیت داده شده است (نمایندگان - صحیح است) و در هندوستان آنهائی که مسلمانند وطرفدار ماهستند راجع بهمین موضوع صحبت نموده ام آنها از ماتقاضا دارند یعنی بمجلس شوایملی ما اهمیت داده اند از ماتقاضا دارند که ماهم بآنها کمک بکنیم ودرنتیجه امروز همدرمجمع ملل متحدمنعکس شد ونوشته شد مابابد بآنها کمک بکنیم (صحیح است) واز دولتهائی که می ایند بخواهیم وآن دولت مقتدر که بنده درنظر دارم وباید در این مملکت تشکیل بشود بای بخواهد واگر خواست خواهد شد ممالک تشکیل بشود باید بخواهد واگر خواست خواهد شد ممالک مجاور مابما امیدوارند چشم دارند وقتی که مامی بینیم رئیس آزاد یخواهان شبه جزیره دکن رامیگیرند ومیخواهند ببرند درقلعه سرخ دهلی وآنجا درجلسه سری محاکمه بکنند ما اینجا بایستی بگوییم که این عمل صحیح نیست (نمایندگان - صحیح است) سید قاسم رضوی شخصی است که برای آزادی شبه جزیره دکن دفاع میکرده (صحیح است صحیح است) وماباید اینها را بخواهیم وبه پاندیت لعل نهروبگوییم که شما که وارث مکتب گاندی هستید گاندی زعیم شماوپیشوای شما سالها زنجیراسارت رابرای آزادی هند بگردن گرفت (صحیح است) شما وقتی ازادی هندبگردن گرفت (صحیح است) شما وقتی آزاد شدید نباید این کار رابکنید ما این رابایدبخواهیم پس ماباید وقت صحبت داشته باشیم که من کاغذ آنهارا لااقل برای شما بخوانم ایکاش روح گاندی بجای اینکه بجاهای دیگر پرواز کردکاش درپهلو ومجاورت شاگرد خودش آشیان گرفته بود و او را راهنمائی میکرد (نمایندگان - صحیح است) من احترام میگذارم باین پیشوا ی هند اما امیدوار هستم آنها هم بیاد بیاورند که زیر زنجیر بیدادگری سالها زندگی کرده اند امروز نباید بزور بردیگران حکومت بکنند (صحیح است) بایستی یک ممالک متحده هند تشکیل بشود (صحیح است) ویک حکومت داشته باشد با موافقت عامه واکثریت وبرقلوب آن مردم حکومت کند (نمایندگان - صحیح است) نه اینکه بزور یک حکومت موجود مستقل مسلمان دویست وپنجاه ساله حیدر آباد را از بین ببرند وباکشمیر چنین معامله بکنند (نمایندگان - صحیح است) ما می بینیم درمجمع ملل متحدراجع به تشکیل دولت جدید یهود که هشتصد هزار نفر جمعیت دارد اینهمه صحبت می کنند ماعضو جامعه ملل متحد هستیم وحرف نزدیم برای یک مملکتی که بیست وسه میلیون جمعیت دارد وحکومت آن سالها بدست مسلمانان اداره می شد (صحیح است) ماباید استفاده بکنیم وصحبت خودمان رابکنیم واز دولت هائی که قدرت داشته باشند این کارها رابکنند البته پشتیبانی میکنیم این راجع بسیاست خارجی است که بنده اعتراض دارم

رئیس - آقای اسکندری حالا دیگر بنده نمیگذارم بیش از این صحبت بشود

حاذقی - فرمودید سه علت دارد و هر سه را فرمودید دیگر بس است

عباس اسکندری - بنده علل مخالفت خودم را میگویم

رئیس - خواهش میکنم بگذارید این سابقه ها گذاشته نشود پیشنهاد ایشان پیشنهاد کفایت مذاکرات بود شما هم راجع بآن صحبت کردید

عباس اسکندری - بنده این سابقه را نمی گذارم صحبت دیگر بنده مخالفتم با افراد حکومت است من اعتراض برافراد هیئت دولت دارم و این را کسی اینجا نگفته که بگوییم مذاکرات کافی است بنده مجبور هستم که اینجا توضیح بدهم که به افراد حکومت اعتراض دارم بالاخره برای یکدفعه هم شده باشد ما که وکیل این مجلس هستیم برای ارباب کیخسرو که کشته شد و خفه شد باید چند کلمه حرف بزنیم من بایستی دراین موقع که این حکومت می آید وکسانی راکه من مقصرمیدانم باید از ارباب کیخسرو دراینجا صحبت بکنم (جمعی از نمایندگان - صحیح است) بفرمایید بنده علتش را میگویم صحبت نمی کنم این یکی از علل مخالفت بنده است با این حکومت ومن بایستی صحبت بکنم اگر مجلس اجازه نمیدهد من صحبت نمیکنم

رئیس - دراین قسمتها شما باید درهمان تقاضائی که کرده اید بعنوان مخالف برنامه صحبت بکنید فعلا دراینجا باید درمخالفت باپیشنهاد صحبت کنید

عباس اسکندری - بهرحال اگر به بنده اجازه داده نشد وموافقت کردید باکفایت مذاکرات بدانید که اینها مطالبی است که باید اینجا روشن بشود وبهمین دلیل من ورفقائی که دراینجا دارم وآنهاهم تعهد شرافتی دارند که دراین قسمت ها پافشاری بکنند واصرار بکنند مادر کفایت مذاکرات شرکت نمی کنیم

رئیس - باید رای بکفایت مذاکرات گرفت وعده هم کافی نیست (یک نفر از نمایندگان - چند دقیقه تنفس بدهید) اعلام رای شده است راجع بکفایت مذاکرات

دکتر اعتبار - آقای دکتر متین دفتری پس میگیرند

دکتر متین دفتری - بنده موکول بنظر دولت می کنم

رییس - اگر شما هم پس بگیرید دیگری این پیشنهاد را داده است وباز همین است اسمهای آنهائی راکه درجلسه نمی آیند بنویسید و بیاورید (پس از چند دقیقه عده برای رای کافی شد) رای گرفته میشود به پیشنهاد آقای دکتر متین دفتری راجع بکفایت مذاکرات آقایانیکه موافقند قیام کنند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد آقای دهقان

دهقان - بنده میخواستم از این موقعیت استفاد بکنم و از فوت آقای تقة‌الاسلامی نماینده سابق مجلس اینجا اظهار تاثر کنم (صحیح است) زیرا ایشان یکی از مردان شریف ومیهن پرست وخدمتگزار بوده اند (صحیح است) درباره اظهار یکی از آقایان تذکری عرض کنم مقدمة‌که گفتند یکی از نمایندگان مووافق دولت درصف مخالف اسم نوشته است برای این که جای مخالفین رابگیرد ونگذارد مخالفین صحبت بکنند بنده میخواستم عرض بکنم که صحیح نیست وآن نماینده روی اخلاق وخصوصیات خودش در باره من قضاوت کرده برای اینکه جای مخالفین رابگیرد ونگذارد مخالفین صحبت بکنند بنده میخواستم عرض بکنم که صحیح نیست وآن نماینده روی اخلاق وخصوصیات خودش در باره من قضاوت کرده برایانکه من هیچوقت وحشتی از بیان عقاید خودم درهیچ موردی وهیچ موقعی نداشتم (صحیح است) وامروز هم که میگویم بابرنامه دولت حقیقة‌مخالفم دلالیلم راهم حالا عرض می کنم وآقایان اگر گوش دادند آنوقت هر گونه قضاوتی میخواهند بفرمایند تذکر دیگری که میخواستم عرض بکنم این است که بنده با این که افتخار عضویت فراکسیون اتحاد ملی وهمکاری با این فراکسیون رادارم ولی صحبت ها از جانب خودم است ومربوط باین فراکسیون نیست کما اینکه آقای باتمانقلیج هم صحبت هایشان مربوط بخودشان بود ومربوط بفراکسیون اتحادملی نبود (صحیح است) واین تذکر رالازم میدانیم عرض کنم فرامرزی ورأی هم ببرنامه نخواهید داد استدعا می کنم قبلا قضاوت نفرمایید اسناد محترم بنده اجازه بدهید بنده عرایضم رابکنم آقای فرامرزی خیلی عجول هستند با ارادت کاملی که بجناب آقای ساعد دارم وایشانرا یکی از رجال پاک ومیهن پرست شریف ایران می شناسم وبا این که از اول دوره فعلی تاکنون افتخار همکاری دریک فراکسیون رابا ایشان داشته ودررأی تمایل بجناب آقای ساعد شرکت کردم متاسفم عرض کنم که برنامه تقدیمی ایشان بمجلس مرآقانع نکرده است این برنامه برای روزهائی مناسب است که دنیا وضع آرامی داشته باشد وماهم از هر سودرفشار وزحمت نباشیم وهرروز بیم شروع یک جنگ جدید در دنیا نرود ودراثر تحولات بین المللی وتاثیر عکس العمل آن درایران اوضاع کشور تا این حد غیر طبیعی واز هم گیسخته نباشد برای آنروزها البته چنین برنامه ای رابرای دولتی که البته حسن نیت دارد میتوان مناسب دانست ولی امروز باوضعی که برهیچکس پوشیده نیست تقدیم یک برنامه معمولی که درآن از همین وعده ونویدهای معمولی همه دولت ها برای مواقع عادی داده شده باشد غیر قابل انتظار واقناع کننده نمیباشداین است که برخلاف میل وباکمال تاسف باید عرض کنم که بابرنامه ایشان موافق نیستم وامیدارم با استماع عرایض مندرموقع دفاع از برنامه خودمسائلی راکه عرض خواهد شد روشن سازند تابتوانیم بایشان وکابینه حاضر رای موافق بدهیم قبل از عرض مطلب اصلی ایراد اساسی راکه بکابینه حاضر وطرز انتخاب همکاران از طرف جناب آقای ساعد دارم عرض میکنم ومیدانم که درعرض این ایراد نظر بسیار یاز نمایندگان محترم را بیان داشته ام در کابینه قبل آقای دکتر اقبال که یکی از وزیران مورد توجه مجلس هستند وزیر فرهنگ ودرآنجا بمصلحت ومقتضیات اداری کارهائی را انجام دادند اینکارها برای کسانی که هر روز دراین کشور برای اخلال وآشوب وایجاد نفاق درپی بهانه ووسیله هستند دست آویز خوب بود که بین اموزگاران ودبیران تشنجی بوجود آورده وبنام حمایت از حقوق معلمین درمدارس تولید هرج ومرج کنند آقای دکتر اقبال بامقاومت دربرابر این قبیل افراد وجلوگیری ازهرگونه دسته بندی های مضرنظر نمایندگان وافرادی راکه معتقد هستند بلحاظ حفظ مصالح عالیه ی کشور فرهنگ نباید آلت اجرای اغراض وسیاستهای مختلف باشد تایید نمود باین جهت مود هتاکی کسانی قرار گرفت که نمیخواهند کشور عزیز ماروی اسایش ورفاه ببیند این پیش آمدها و طرز کار آقای دکتر اقبال سبب شد نمایندگانی که علاقمند هستند دولتها اقتدار و قدرت قانونی داشته باشند بآقای ساعد توصیه وتاکید نمایند که درموقع تشکیل کابینه ایشانرا بوزارت فرهنگ منصوب نمایند این عقیده در بیشتر فراکسیونها بجناب آقای ساعداظهار شد وحتی در بعضی فراکسیونها که هیچگونه عقیده مثبت ومنفی راجع به انتخاب وزیران اظهار نداشتند موضوع وزارت فرهنگ دکتر اقبال گوشزد گردید مقصود این تاکید وتوصیه از جانب نمایندگان این بود که یکبار دیگر مجلس شورای ملی عقیده صریح وپشتیبانی بی شائبه ای خود رابکسانی که بخواهند با اعمال اختیارات قانونی از هرگونه هرج ومرج وعدم انتظام واخلال جلوگیری این عمل این بود که بگویند وتاکید کنند که فرهنگ باید از سیاست برکنارباشد نظر نمایندگان این بود که محیط مدرسه مخصوصا دبستان ودبیرستان باید منحصر به تعلیم علوم واجرای برنامه ی مصوبه ی وزارت فرهنگ به نوباوگان وطن باشد نه مرکز تبلیغ مر ام های مختلف این سفارش وتوصیه ها برای این بود که ازاین پس این اصل مسلم در فرهنگ برقرار باشد که ابناء وطن قبل از رسیدن بسن قانونی وقبل ازاینکه خوب و بد راتشخیص دهند تحت تاثیر هیچگونه تبلیغی قرار نگیرند باتمام این مقدمات که درهر حال مورد تصدیق جناب آقای ساعد بود درموقع تشکیل کابینه برخلاف انتظار آقای دکتر اقبال وزیر راه معرف شدند وآقای دکتر سجادی وزیر فرهنگ مکی ایشان راگذاشتند دروزارت راه که راه اهن را از سیاست برکنار کنند جناب آقای مکی تمنی میکنم که بعرایض بنده توجه بفرمایید وبعدهم اگرایرادی ببنده دارید یابخودبنده بفرمایید یاتشریف بیاورید این جا بفرمایید خیلی متشکرمیشوم از توجهتان بعقیده ی من باتمام این مقدمات آقای دکتر سجادی بوزارت فرهنگ منصوب شدند

جمعی از نمایندگان - اکثریت نیست

- تعطیل جلسه به عنوان تنفس

۳- تعطیل جلسه بعنوان تنفس

رئیس - یاباید تنفس داد یا جلسه راختم کرد برای اینکه صورت جلسه نداشته باشیم جلسه رابعنوان تنفس ختم میکنیم جلسه پس فردا ساعت ۸/۵ صبح

(مجلس مقارن ظهر بعنوان تنفس ختم شد)

- قوانین

شماره ۱۴۰۰۳ ۲۷/۹/۱۶

وزارت دارائی

فرمان همایونی وقانون اجازه پرداخت یکدوازدهم حقوق و هزینه کل کشور بابت آبانماه ۱۳۲۷ که درجلسه سی ام آبانماه یکهزار و سیصد و بیست و هفت بتصویب مجلس شورایملی رسیده است ذیلا ابلاغ میگردد

باتاییدات خداوند متعال

ما

پهلوی شاهنشاه ایران

محل صحه مبارک

نظر باصل بیست وهفتم متمم قانون اساسی مقرر میداریم

ماده اول - قانون اجازه پرداخت یکدوازدهم حقوق وهزینه کل کشور بابت آبانماه ۱۳۲۷ که درجلسه سی‌ام ابانماه ۱۳۲۷ بتصویب مجلس شورایملی رسیده و منضم باین دستخط است بموقع اجراء گذاشته شود

ماده دوم - هئیت دولت مامور اجرای این قانون هستند بتاریخ دوم آذرماه ۱۳۲۷

قانون اجازه پرداخت یک دوازدهم حقوق و هزینه کل کشور بابت آبانماه ۱۳۲۷

ماده واحده - بوزارت دارائی اجازه داده میشود حقوق وهزینه های مستمر وغیر مستمر وزارت خانها وادارات وبنگاههای دولتی وسایر هزینه های کشور ومصارف عمرانی وتولیدی وعام المنفعه رادر آبانماه ۱۳۲۷ درحدود اعتبارات اسفندماه ۱۳۲۶ اعم ازاینکه دراسفند ۱۳۲۶ پرداخت شده باشد یادرجریان سال ۱۳۲۷ بابت اسفند ۱۳۲۶ پرداخت شده است بارعایت تبصره یک ماده واحده قانون مصوب ابانماه ۱۳۲۴ وسایرقوانین ومقررات مالی وکمک هزینه کارمندان کشوری ولشکری رامطابق قوانین وآئین نامه های مربوطه از درآمد عمومی سال جاری کشور پرداخت نماید

تبصره ۱ - مبلغ یکصدوسی میلیون ریال اضافه اعتبار کمک هزینه کارمندان موضوع ماده ۶۷ بودجه پیشنهادی سال ۱۳۲۷ کشور از نظر تامین کمک ترفیع واضافات قانونی کارمندان وخدمتگزاران تصویب واجازه داده میشود مطابق قانون وآئین نامه های مربوطه از درآمد عمومی سال جاری کشور پرداخت شود

تبصره ۲ - استرپتومیسین دوای مخصوص مسلولین از پرداخت هرگونه عوارض گمرکی وغیره معاف میباشد این قانون که مشتمل بریک ماده است درجلسه سی ام آبانماه ۱۳۲۷ به تصویب مجلس شورای ملی رسید

رئیس مجلس شورای ملی - رضا حکمت

اصل فرمان همایونی و قانون در دفتر نخست وزیر است

م - ۴۹۴۴ نخست وزیر

+ صورت مشروح مذاکرات مجلس روز چهار شنبه هفدهم آذرماه ۱۳۲۷ مجلس ساعت نه وچهل وپنج ودقیقه صبح بریاست آقای رضا حکمت بعنوان بعداز تنفس تشکیل گردید رئیس اکثریت برای مذاکره کافی است ولی چون پیشنهاد کفایت مذاکرات راجع به آئین نامه داخلی مجلس از طرف آقای رضوی شده بود وتوضیحاتی هم دراین باره داده اند باید رای گرفت وعده برای رای کافی نیست اگر آقایان موافقت بفرمایند ائین نامه دردستور باقی بماند (صحیح است) تابرنامه دولت رامطرح کنیم وبعداز آن آئین نامه را (صحیح است) پس باموافقت آقایان شروع میکنیم ببرنامه دولت آقای دهقان بفرمایید

- بقیه مذاکره در اطراف برنامه و رای اعتماد به دولت آقای ساعد

1 بقیه مذاکره دراطراف برنامه ورای اعتماد بدولت آقای ساعد 

دهقان - بنده درجلسه گذشته دلایل وجهاتی راکه نمایندگان ابراز علاقه کردند که آقای دکتر اقبال مجددا به وزارت فرهنگ بروند بطور مشروح عرض کردم وباین نتیجه رسیدم که این مذاکرات درفراکسیونهاحتی فراکسیونهائی که نظر مثبت ومنفی راجع به تعیین وزیران نداشتند بجناب آقای نخست وزیر عرض شد وایشانهم تمام این موارد راتصدیق کردند ولی درموقع تشکیل کابینه ملاحظه شد که آقا ی دکتر اقبال به وزارت راه وآقای دکتر سجادی که از رجال شریف وخدمتذار هستند (صحیح است) بوزارت فرهنگ رفته اند درحالی که بجای آقای دکتر سجادی که سوابق ممتدی دروزارت راه دارند ودرآن وزارتخانه متصدی خدمات بسیار ذی قیمتی شده اند ودرکشیدن خط اهن واقعا خدمات فراموش نشدنی انجام دادند بوزرات راه میرفتند وآقای دکتر اقبال نظر بمصلحت وزارت فرهنگ وکشور بوزارت فرهنگ خوب اینکار که نشد این ایاد رابنده درکابینه دارم وبازهم موقع را دیر نمی دانم که آقای ساعد این تعویض را انجام دهند واین ایراد بجا را از کابینه خودشان رفع کنند بهر حال دراینجا باید متذکر بود که مجلس شورایملی ونمایندگان وقاطبه اهالی کشور عقیده راسخ دارند که باید فرهنگ از سیاست دور باشد (صحیح است) باید از تبلیغ هر گونه مرام سیاسی درمدارس ابتدائی ومتوسطه جدا جلوگیری کرد معلم در سر کلاس جز انچه برنامه مقرر داشته است حق ندارد حصبت دیگر مخصوصا از مرام وعقیده وآراء دیگران بنماید (صحیح است) این افراد اگر عقیده سیاسی ونظرهائی هم دارند محل تبلیغ آقا درکلاس درس نیست بنابراین یکی از وظائف قطعی ومسلم وزارت فرهنگ ما این است که جدا ازاین ترتیبی که فعلا درمدارس عملی میشود ودکتر اقبال از آن جلوگیری نمود ممانعت بعمل آورده متخلفین راشدیدا تعقیب ومجازات نمایند در اینجا ناگزیر هستم از آموزگاران وجامعه مدیران که جدا دربرابر تبلیغات مضر ایشتادگی کرده ومانع اعتصاب درفرهنگ شدند وشعار خودرا معلم باید فقط بکار تدریس بپردازد قرار دادند سپاسگزاری نماید شاید کمتر باین قسمت توجه شده باشد که امروز اموزگار ومعلم دربین مستخدمین دولت با وظیفه مشکل وسنگین ومقدسی که دارند درسخت ترین شرایط زندگی انجام وظیفه مینمایند با این حال همین افراد باوجود همه گونه محرومیت تحت تاثیر هیچگونه تبلیغ وتطمیع نمیروند وآنچه رابمصلحت وطن وفرزندان میهن میدانند بمورد عمل درمی آورند من بنام نمایندگان علاقمند بخدمتگزاران صمیمی کشور از طرز کارو زحمات این طبقه قدردانی مینمایم وامیدوارم موفق شویم درتامین حقوق حقه این طبقه قدمهای اساسی برداریم (صحیح است) + دراین جا این چند روزی که بین عرایض بنده فاصله پیداشد یک نامه ئی دیدم که جامعه لیسانسیه ها بوسیله آقای مکی بمجلس مقدس شورایملی نوشته بودند روی اظهارات بنده ویک نامه ی هم بنام همین جامعه دریکی از روزنامه ها درج شده بود البته نامه ئی راکه بنده دردست آقای مکی دیدم مندرجاتش بسیار معقول بود ولی سوء تفاهمی برای آقایان رخ داده بود که بنده درجلسه گذشته جامعه لیسانسیه ها را ماجرا جوخواندم درصورتیکه من دراظهارات آقا روز م عرض کردم این کارها برای کسانیکه هر روز برای این کشور در پی ایجاد اخلال وآشوب هستند دستاویز خوبی بود که بین آموزگاران ودبیران تشنجی بوجود آورند عرض نکردم خودمعلم وآموزگاران هستند عرض کردم اینها ئیکه همیشه در پی اخلال وآشوب میگردند وبی بهانه میگردند دراین مملکت میخواستند که این تغییر وتبدیلات رادروزارت فرهنگ دستاویز قرار دهند وایجاد سوء تفاهم کنند ولی میخواهم عرض کنم که آن مطلبی که درروزنامه ها نوشته اند اگر حقیقة‌از جانب جامعه لیسانسیه ها باشد برای من اسباب نهایت تاثر وتاسف است که یک جامعه متشکل از معلمین اینطور چیز بنویسد ونگارشانش اینقدر مستهجن ودوراز ادب باشد من امیدوارم که این نامه مانند سایر مندرجات آن روزنامه مجعول واز طرف جامعه دانشسراها نباشد تامابتوانیم بنظر احترام وادب باین دسته های متشکل ومعلمین نگاه بکنیم بنده البته باید عرض کنم که دراینجا هم من یک تحریکی می بینم واین تحریک را از جانب همانهائی می بینم که چند سال است با آنها وارد مبارزه هستم ومیخواهم از پشت این تریبون بایشان بگویم که آن روزی که چهارصد هزار نفر بقول خودشان جمعیت داشتند وبرتمام امور این مملکت مسلط بودند من از مبارزه نایستادم با اینکه حتی زن وبچه من درخیابان تامین نداشتند ولی بخاطر مملکتم بخاطر وطنم ایستادم نترسیدم حتی درهمین تریبون قصد قبل مرا درحضور نمایندگان درجلو چشم مجلس کردند معهذا این کار درمن هیچ تاثیر نکرد امروز هم ازاین حرفهای مستهجن که درجراید خود شان درج میکنند بنده از میدان درنمی روم و وظائف خودم راتاحدکامل وتاوقتی که قلم دارم وزبان دارم انجالم میدهم عرایضم را درقسمت فرهنگ خاتمه داده خیلی میل داشتم جناب آقای ساعد تشریف داشتند چون عرایض من خطاب بایشانبود یکی از نمایندگان بفرمایید آقایان وزراء تشریف دارند عرایضم رادرقسمت فرهنگ خاتمه داده بموضوع برنامه وعلت مخالفت خودبا آن میپردازم توه بفرمایید آقای فرامرزی

فرامرزی - بنده بله چون علت مخالفت راعرض میکنم گوش کنید باید عرض کنم اگر یکی از اصحاب کهف از خواب برخیزد وافتقاد برنامه دولت جناب آقای ساعد بدستش افتد وبخواهد از روی آن باوضاع کشور وروابط ومناسبات ان باخارج وتاثیر وقایع خارج درکور ماپی ببرد قطعا گمان خواهد برد که مادر زمان کریم خان زند یادوره ساکت وبیحرکت سلطنت محمد شاه وناصرالدین شاه وصدارت حاج میرزا آقاسی قرارداریم نه دردنیا اشوب ونزاعها ودسته بندیها واختلافاتی هست ونه درکشور ماسروصدائی وجود دارد ونه اوضاع جهان وتشنج موجود گیتی تاثیری درکشور ایران دارد همه ساکت وآرام همه بکار خودمشغول گر گ ومیش درجوار هم آب میخورند وآزار کسی حتی بمور هم نمی رسد کشور ما ازهیچ طرف مورد تهدید نیست وهیچکس بکارماکاری ندار مارابحال خودگذاشته اند که باهمه روابط حسنه داشته باشیم ودرداخل کشور خود به آبادی واصلاح بکوشیم البته این برنامه غیر از این حاکی نیست آقا ازاین برنامه غیر ازاینمیشود استنباط کرد ولی آقایان آیا واقعا مامیخواهی خودمان راگول بزنیم جناب آقای ساعد دنیا درآستانه ی جنگ جدید قرار دارد دکتر اعتبار خدانکند آقا تمام ملل گیتی از کوچک وبزرگ بایک شتاب وفعالیت وفداکاری عجیب مشغول آماده کردن خودبرای مواجه شدن باپیش آمدهای ناگهانی هستند همه میکوشند برای آینده خودتکلیف روشنی معین کنند صنایع خودذخایر خودزراعت خودرا طوری تریبب میدهند که غافلگیر نشوند هر روز مشکلات جدید سیاسی درمناسبات وروابط بین دول خودنمائی میکند کار صلح گیتی بموئی بستهاست مابطور قطع دراین گیرودار بهیچوجه کنار نخواهیم ماند باتمام این اوضاع واحوال که امروز جزئیات آن حتی برکوچکترین افراد این کشور پوشیده نیست جناب آقای ساعد که چهل سال سابقه مداخله درامور سیاسی ایران دارند واز کم وکیف جریان عمومی عالم مسبوق هستند بدون کوچکترین توجه بوقایع عالم واوضاعی که درماوراء سرحدات ایران جریان دارد وواکنش آن درزندگی روزمره ما مشهود است یک برنامه بسیار عادی ومعمولی تقدیم مجلس شورای ملی مینمایند ودرآن ابدا از بزرگترین مسائل روز که بستگی باحیات وهستی مادارد ذکری بمیان نمی آوردند جناب آقای ساعد برنامه ای که شما تقدیم مجلس شورای ملی کرده اید مخصوصا ماده ی اول آن مناسب با اوضاع واحوال امروز گیتی وایران نیست شما دریک موقع کاملا غیر عادی روی کار آمدید وباید یک برنامه غیر عادی هم تقدیم مجلس کنید شما برای مواجهه باخطراتی که دنیا را تهدید میکند چه فکری کرده اید شما برای تعیین تکلیف سیاسی ایران چه نظری اتخاذ نموده اید شما برای مبارزه باستون پنجم که از داخل ایران را تهدید می کند چه وسائل وتدابیری اندیشیده اید اینها مطالبی است که هر دولتی که امروز سرکار بیاید باید نظر خودرانسبت بانها صریحا معلوم نماید اینکه عرض میکنم صریحا برای اینکه سیاست استتار دردنیا امروز محکوم بزوال است دیگر صحبت زیر جلی امروز مورد ندارد وتمامکشور های دنیا تکلیف خودشان راروشن کرده اند وحتی کشور سویس که ضرب المثل بیطرفی است امروز برای خودش وضع مشخصی معین نموده دیگر سیاست موازنه وسیاست استتار معنی ندارد مگر این که بخواهیم خودرا گول بزنیم آقایان فقط درعرصه گیتی کشور ماست که دربلا تکلیفی صرف بسر میبرد بازهم باوجود احوال وحال حاضر دولت جددی که روی کار می آید صحبت از مناسبات حسنه باتمام کشور ها دارد کدام مناسبات حسنه جناب آقای ساعد کدام بیطرفی مادردوره جنگ پس از اشغال ایران بوسیله همیسایگان ودول بزرگ گیتی چه نکردیم مگر بیش ازاین هم هیچ ملت فقیر میتواند فداکاری کند کدام کشوری در دنیا اینهمه باحسن نیت رفتار کرد کدام دولت ماکه هرچه داشتیم درطبق اخلاص گذاشتیم ودودستی تقدیم کردیم وحتی حمالی آنرا برعهده گر5فتیم چه بما دادند چه بما کردند آقایان اخر دست یکی اسباب وادوات خودش راکه باید دربیابانها بریزد وبرود بمافروخت وپول نقد گرفت آنهم آخرین پس انداز ارزی ماراودیگری طلای بانک ملی مارابیادگار محبت هائی که بهش کردمی نزد خودنگاهداشت وسومی شیره ی جان مارا می برد وبرای ماحساب سازی مکند آقایان اینها نتیجه بی طرفی است (صحیح است) اینها نتایج رعایت مناسبات دوستانه وحفظ روابط حسنه وحفظ حسن مناسبات همجواری است که 200 سال ماداریم وپدر مملکت مادرآمده است این فرمول سیاسی ما را به نیستی میکشاند آقایان (صحیح است) شما کارخانجات اسلحه سازی رابه بینید شما اسلحه دراین مملکت ساختید وهمه رامجانی بردند یکشاهی هم بما ندادند کدام مملکت اینهمه آقا فداکاری کرده است آقا نشستن وحرف زدن چه فایده ای دارد اخرش همین است این بای اینست که مابرای خودمان تکلیف معین نمی کنیم برای این که تنها هستیم برای این بیکدسته ای نمی چسبیم که درست کار کنیم واگر ماتکلیفی برای خود معین کنیم تنها نمی مانیم که اینهمه زور بشنویم ونام آنرا روابط حسنه بگذاریم وبروی خودمان هم نیاوریم جناب آقای ساعد این روابط حسنه است که مطالبات مارانمی دهند این حسن مناسبات دوستانه است که شما درحفظ آن سعی می کنید وقتی مطالبات شما رانمیدهند سرحدات خودرابروی شما می بندند قاتلین قیام کنندگان برعلیه حکومت مرکزی رابرخلاف ماده 5 و6 قرار داد این دومملکت پناه میدهند وحمایت میکنند وستون پنجم آنها برای محواستقلال ماوسائل فراهم میکند این چه مناسبات دوستانه ای است که جناب آقای ساعد دربرنامه خودتان نوشته اند اگر دولت انگلستان همانطور که شما دربرنامه خودنوشته اید باماروابط حسنه دارد چرا حاکمیت مارا دربحرین نمی شناسد چرامنافع مارادرنفت جنوب حساب سازی میکند (صحیح است) چرامنافع مارادرخلج نمی شناسد وبرعلیه استقلال وحکومت ماعمل میکند اینها حسن مناسبات دوستانه است چرا مادرحفظش اینقدر کوشش می کنیم اینها حفظ دشمنی باملت ایرانست هرروز وزارت خارجه ماتصمیم گرفت بجای سیاست موازنه وسیاست باری بهر جهت وسیاست چشم پوشی ومحافظه کاری سیاست حفظ منافع حقه ایران راشعار برنامه خود قرار دهد آن روز روزی است که ابواب سعادت روی این مملکت باز خواهد شد بشما قول میدهم وخدشما هم عمل کردید ونتیجه گرفتید که اگر برای حفظ حقوق ایران پافشاری شود دیگران بیشتر رعایت حال ماراخواهند کرد وهرچه سستی وملاحظه بکار بسته شود بیشتر درپایمال کردن حقوق ماجری تر خواهند شد باید تکلیف سیاست + مادردنیا روشن شودومعلوم شود که واقعا دوست کی وطرفدار کدام یک از بلوک های متشکل جهان هستیم وکدامیک ازاین دولت ها حاضرند رعایت استقلال وتمامیت ارضی ماراکرده ودرمقابل تجاوز دیگران از ماحمایت نموده ومنافع ومصالح مارا مانند یک دوست وطرفدار جدی رعایت نمایدما از اول جنگ بین الملل اول ودرسالهای بین دوجنگ وسه ساله اول جنگ دوم دم از بیطرفی زدیم ودرتمام اینمدت اولیاء امورایران سعی نمودند که ایرانبیطرف بماند ولی آیا دیگرانهیچ رعایت بیطرفی ماراکردند بخدانه دیدیم چطور باکمال بی اصنافی وبدون توجه بمقررات بین المللی هم درجنگ اول وهم درجنگ دوم خاک عزیز کشور ماراعرضه جولان ارتش های خود قرار دادند دراینموقع جلسه از اکثریت افتاد وپس از چند لحظه مجددا اکثریت حاصل شد درکنفرانس صلح جنگ اول ماراراه ندادند باتمام آن فداکاریهائی که کردیم درمجمع صلح جنگ دوم هم بزرگترین عنایتی که درحق مانمودند باهزاران افتضاح وخراب کاری وفراهم آوردن مقدمات تجزیه مملکت کشور مارا از ارتش های خودتخلیه کردند وبدین وسیله منتی عظیم برسر مانهادند وهریک بنحوی دستمزدی ازایران گرفتند ورفتند اینها همه برای این بود که مابیطرف مانده بودیم وبیطرف مانده ایم وجانب همه رارعایت می کنیم درحالی که اینگونه سیاست ها دردنیا محکوم بزوال وورشکستگی است وبه هیچوجه رعایت حال مارانخواهند کرد آقایان ماکه نمی خواهیم خودمان مجتهد سیاسی باشیم پس باید جانب تقلید رارعایت کنیم باید به بینیم کشورهای دیگر گیتی چه روشی اتخاذ کرده اند ماهم بهمان ترتبیب هرکدام ازاین روشه ها راکه مطابق مقتضیاتواوضاع کشورمان هست انتخاب کنیم مکی کاری راکه سویس کرده است مینیم آقای مکی شما میدانید سویس چه کرده است آقای مکی بیطرف مانده بی طرفی مرد بیطرفی یعنی چه مکی چین باطرف شد دیدیدم بنده قبول دارم چهار سال سویس بیطرف بود وهمه رعایت میکردند ولی آقا ول کرد این بیطرفی رارفت به نقشه اقتصادی مارشال چسبید دماوندی خوب ماهم برویم پس معطل چه هستیم هریک از دوروشی که امروز مورد قبول جهان است ومطابق باموفقیت واوضاع وضعیت ماست باید بدون چون وچرا قبول واجرا کرد وکشور خود را ازاین بلاتکلیفی نجات دهیم بنده البته نمی دانم مصلحت کشور مادرکدام است این وظیفه دولت هاست که درسرکار هستند باتعمق دراوضاع واحوال جهان یعنی سیاست های مختلف باید یک روشی که مطابق بامصالح عالیه کشور ایرانست مراعات کنند واقعا اگر مصالح ملکت دوستی ویکرنگی بابلوک شرقی را ایجاب می کند باید رفت باشوروی سازش کرد واگر برعکس موافقت بابلوک غربی برای دولت ماسود بیشتری دارد وهستی وحیات مارا تضمین وتامین می کند واحتیاجات مارا ازهرطرف رفع مینماید نباید وقت را از دست داد تاماتکلیف خودرا درسیاست جهان روشن نکنیم گرفتار بهمین کشمش ها هستیم وگرفتار همین اوضاع هستیم که نمی گذارند هیچ دولتی برسر کار بماند

اردلان - صحیح است وقدمی بردارد این اوضاع بدست ستونهای پنجم وعمال بیگانه بوجود آمده زیرا این عوامل خارجی هستند که کمال سعی رادرسرگردانی مادارند هر وقت که ماراه خودرا انتخاب کردیم وتصمیم قطعی خودراگرفتیم دیگر دروضع فعلی نمی تواند هردولت خارجی مارابطری وسیله ی اجرای سیاست خودسازد وبوسیله ستون پنجم خودماراگرفتار هرج ومرج داخلی کند بطور قطع بدانید که اوضاع نامناسب امروزی وعدم تعیین خط مشی سیاست مشخص از طرف دولت ها کمال مطلوب بعضی از کشورهای گیتی است وبه همین جهت است که عمال نشاندار این کشورها سعی دربیطرفی ما دارند وهرکجا کسی صحبتی برخلاف این روش پوسیده میکند او را مورد حمله قرار میدهند واتفآقا بعضی از عناصر صالح داخلی هم ندانسته از این عمل مضر پشتیبانی میکنند ومانع میشوند که ایران از روی حق وواقع راه مفیدی برای خود انتخاب کرده ودرگیر ودار کشمکشهای سیاسی جهان خودرابطرفی که مصلحت آینده ماست بکشاند این مطلب اصلی است که دولت جناب آقای ساعد دربرنامه خودذکری از آن بمیان نیاورده اند در حالی که هر فرد عادی هم احساس میند که ما داریم موقع را از دست می دهیم وچیزی نمانده است که درطوفان سهمگین جهان گرفتار سرگردانی وبدعاقبتی شویم وخدای ناکرده طومار زندگی با افتخار چند هزار ساله کشور کهن سال ایران رابدست تند باد حوادث جهان بسپاریم بهر حال هر دولتی که امروز سرکار می اید وقصد دارد فقط رمام دار باشد وبدرد این کشور برسد وایران را از ورطه خطر ناک فعلی نجات بخشد باید بچهار اصل اساسی توجه سریع وفوری مبذول دارد یعنی اصولا برنامه کار خود را درحدود این چند اصل قرار دهد اول تکلیف وروش سیاسی ایرانرا باتوجه باوضاع حاضر جهان ومصلحت وموقعیت ایران روشن سازدوبعبارت ساده تر بطرفی دربین بلوک های امروزی عالم برود که نفع ومصلحت حال وآینده ایران درآنست دوم فکر کار برای مردم کشور باشد سوم مبارزه اشتی ناپذیر خودرابادزدان اداری واجتماعی وسوء استفاده کنندگان وبست وبندچی هابدون توجه بمقام وموقعیت وشخصیت آنان اتخاذ نماید چهارم دست عوامل خارجی رابکلی از داخل کشور کوتاه سازد آقایان اگر این چهار اصل رعایت گردد وبدان عمل شود سعادت حقیقی نصیب ایران خواهد شد هریک از آقایان که اینجا تشریف دارند یهتر از من بلزوم اقدام دراین چهار مورد توجه دارند وگمان ندارم دولت هم قطعیت اقدام دراین قسمت ها راتایید ننماید البته مشکلاتی هست که زحمت تولید میکند جنجال برپا خواهد شد ولی اگر کسی حاضر بفداکاری شد وپای بند بمقام موقتی نبود هیچ اصلاحی دراین کشور مشکل نیست شما جناب آقای ساعد وشما آقایان وزیران اگر دراین رای اعتماد موفق شدید دوماه دیگر سه ماه دیگر شش ماه دیگر ناگزیر باستعفاء وکناره گیری هستید چهبهتر که دراین مدت باشهامت قدم بمیدان عمل بگذارید وکشور کهن سالی را از وزطه نیستی نجات بخشید وعمری راباسر بلندی وافتخار بسربرید ونام خودرا تا ابد درتاریخ این کشورزنده وجاوید سازید من درمورد اول توضیح کافی دادم ومحتاج بتشریح وتوصیف بیشتری نیستم درمورد دوم یعنی تهیه کار برای مردم کشور باید بطور مختصر عرض کنم که ترتیب فعلی یعنی بیکاری وبلا تکلیفی طبقه جوان وتحصیل کرده مملکت (صحیح است) کشور مارا برای قبول هر گونه وضع نامطلبوبی آماده میسازد (بعضی از نمایندگان - صحیح است کاملا صحیح است) زیر از قدیم گفته اند شکم گرسنه ایمان بردار نیست شما از جوانان ومردان وافرادی که از شدت بیکاری وبالنتیجه بی نانی دربدترین وضعیت بسر میبرند چه توقع دارید که مردانی صالح ومیهن پرست باشند وتطمیع وتبلیغ دیگران درانها موثر نباشد بسیاری از جوانان ماکه دارای بهترین مدارج علمی هستند با امید فراوان تحصیل کره با آروزهای دور ودراز برای خدمت بکشور وتامین معاش خوداز مدرسه بجامعه وارد میشوند ولی میدان فعالیت برای کار وخدمت آنان وجودندارد پس از مدتی سرگردانی گرسنه مایوس بهر سو رو می آورند چه کنند عاقبت دستهائی که برای ریشه کن کردن رشته حیات ما ن بفعالیت مشغول است روح افسرده آنان رابا افسون ونیزنگ متوجه مطالبی میسازد که بصلاح وصرفه آنها وکشور نیست وبالنتیجه این جوانان بجای آنکه وجودهای مفید وکار آمد وفعالی برای کشور باشند درنتیجه روش وطرز غلط وفاسد دستگاه اداری ماودرنتیجه بیکاری وفشار زندگی درست نقطه مقابل آن چیزی میشوند که میهن از آن ها انتظار دارد اینها وبسیاری از افراد دیگر که درنتیجه نبودن کار نبودن میدان فعالیت ونداشتن وسیله معاش براههای غیر مقتضی میروند وبرده می شوند هیچ تقصیری ندارند آقایان بیکاری برای مردم این کشوربرای بلای بزرگی است وهمین بلا است که اگر علاج نشود کار حیات کشور رایکسره خواهد کردوبطور خلاصه کشور ومردم آن را برای قبول آفت های سیاسی مناسب وآماده خواهد ساخت درمطلب سوم یعنی مبارزه بادزدی وفساد که بطور یقین همه خرابیها دران کشور از آن سر چشمه میگیرد ومیتوان آنرا ام الفساد نام نهاد دراین جاوجراید بسیار صحبت شده ولی تاکنون قدمی برداشته نشده دربعضی مواردبادلائل وجهات خنده آور به دزدی بعضی از طراران وسوء استفاده کنندگان بزرگ حتی درمراجع قانونی هم رنگ وروی حق بجانب ومصلحت داده شده اس هر دولتی که قصد اصلاح دارد اگر اول دراین راه قدم برندارد بهیچ کار موفق نخواهد شد من قبول دارم که تلکیف شاق وبزرگی بدولت میکنم زیرا امروز دزدا ن وسوء استفاده کنندگان وبست وبندچی ها درتمام دستگاههای این کشور نفوذ دارند ومبارزه با آنان کار مشکلیاست سرنوشت افرادی نظیر حکیم الملک ونجم الملک وسروری البته باید برای دولتهای بعدی درس تلخی باشد واز تعقیب دزدان ومخصوصا دزدان بزرگ وبست وبند چیها و + سوء استفاده کنندگان صرف نظر نمایند ومانع دزدی وسوء استفاده وچپاول انان نگردند ولی هر که مدعی اصلاح است هرکه میخواهد دراین راه قدم بردارد نه دراین راه بلکه برای هر اصلاحی بخواهد قدم بردارد باید اول فکری برای جلوگجیری از دزدی وسوء استفاده وبستوبند کند والا هیچ کاری از هیچ فرد ودسته ای هرچه هم توانا ومقتدرباشند دراین مملکت پیشرفت نخواهدکدر درقسمت چهارم عرض کردم باید دست عوامل خارجی رابکلی از داخل کشور کوتاه کرد دراینمورد سخن بسیار است ولی بملاحظه ی رعایت وقت دولت وآقایان نمایندگانمحترم مطلب خودراکوتاه می کنم خلاصه عرض میکنم که از دوسال خارج نیست مایاباکشورهای شمالی وجنوبی روایط دوستانه داریم یانداریم ویا میخواهی این روابط رامحفوظ داشته توسعه دهیم یانمی خواهیم درهر دوحال هیچ لازم نیست بگذاریم عمال نشاندار آنان درکشور مابنشر هر مطلب وانجام هر عمل مجاز ومختار باشند این دوستی نیست که ما باکشورهای خارج داریم وقتی دوستی داریم بگوییم عمالشان اینجا هر کاری میخواهد ازادانه بکنند این ازادی معنی دوستی نمیدهد دوستی یک فصلی است حفظ سیاست داخلی کشور ورعایت انتظامات یک فصل علیحده است یک کشوری مستقل است که درداخلمملکت خودبتواند حاکم بر اوضاع واحوال خودباشد ودولتهای خارجی نتوانند درامورش اعمالنظر واخلال بکنند امروز کشورهای بیگانه درمملکت ماعلاوه از آنچه درکشور خودمیکنند ومابرای جلوگیری از آنان دسترسی نداریم دستگاههای منظم تبلیغاتی دارند وبا این دستگاهها از طرفی بنیان وحدت واتحاد بین افراد ایرانی راباشدت ومهارت متزلزل وایرانیان رانسبت بیکدیگر بدبین وتخم نفاق رابین برادران مامی افشانندوبعض ونفرت وکینه رادربین ایرانیان بشدت رواج میدهند ومردم را نسبت بتمام مبادی بی ایمان وبی عقیده میسازند از طرف دیگر بامهارتی که مخصوص خودآنها است برای کشورهائی که از طرفشان ماموریتدارند برعلیه ایران سند سازی میکنند وجالب توجه این است که تمام این اعمال رابنام واسم ایرانی انجام میدهند (صحیح است) آقایان بردارید این روزنامه ها رابخوانید هر روز برعلیه مملکت شما سند سازی میکنند (صحیح است) این سند ها جمع میشود وروی برعلیه این ملت مظلوم بکار میرود ماباین ها توجه نداریم ولی روی گرفتار میشویم که دیگر دسترسی بجائی نداریم (صحیح است) یکی از این دستجات متشکل نشاندار حزب توده وسران آن هستند اینها همانهائی هستند که درموقع نفت تحت حمایت سرنیزه بیگانه کشور مارا تهدید کردند اینها همانهائی هستند که باتجزیه ایران علنا موافقت نمودند اینها همانهائی هستند که رسما از استقلال اذربایجان وجدائی آنان از ایران پشتیبانی کردند آقایان این کتابخانه مجلس است بروید وروزنامه های انها رابخوانید تمام مدارک این عرض بنده موجود است فرامرزی حاشا ندارند متاسفانه حاشا ندارند کار وقاحت این ها آقای فرامرزی بجائی رسیده است که آقایان آنچه راکه میخواهند علنا میگویند وحاشا هم ندارند (صحیح است) اینها امروز رادرعین اینکه رجال شریف ایرانی رالجن مال میکنند وافراد بی اطلاع وبیگناه ایرانی را باتبلیغات پوچ وتوخالی از جاده میهن پرستی منحرف ومنصرف میسازند ومرام کمونیستی رادرایران رواج میدهند درهمین حال هر روز هم برعلیه ایران سندسازی میکنند بردارید سرمقاله که روزنامه رزم ومردم وسوگند وسایر روزنامه های وابسته به آنها رابخوانید وببینید چگونه در عین حالهر روز هم برعلیه ایران سند سازی میکنند بردارید سرمقاله روزنامه رزم ومردم وسوگند وسایر روزنامه های وابسته به آنرا بخوانید وببینید چگونه دراین روزنامه هر روز مینویسند تمام رجال وزمامداران ایرانی وباصطلاح هیئت حاکمه ومجلس وارتش قابع دستور امریکا وانگلیس هستند بخوانید آقایان تمام این مطالب راهرروز مینویسندعبدالرحمن فرامرزی معتقدند که هرکس بدستور روس آب نمی خورد نوکر انگلیس وامرکا است ببینید چگونه هر روز تمام خدمتگزاران ایرانی را نوکر بیگانه میخواننند ملاحظه بفرمایید چگونه ایران رامستعمره ودستنشانده عمال انگلیسی وامریکائی معرفی مینمایند آقایان علاوه از زیانی که کشور از تبلیغات این دسته می بیند این نوشتجات هم بامقصود ومنظور معینی منتشر میشود وبرعلیه ایران پرونده سازی خواهند کرد این نوشته ها که بوقل خودشان درروزنامه های ملی ومترقی ایران که متکی بسازمانهای وسیع ودرهم فشرده دمکراتیک هستند منتشر میشود هر شب مورد استناد رادیوهای بیگانه است وروزی هم درآینده نزدیک مورد استنناد برای مجرمیت ملت مظلوم ایران قرار خواهد گرفت جناب آقای ساعد همین روزنامه ها شما ووزیران شما ودستگاه دولت شما رادست نشانده نشاندار عمال امریکا وانگلیس میدانند اگر آنچه این روزنامه ها مینویسند درستاست محض رضای خدا دستاز سر این ملت بردارید واگر اینطور نیست چرا اجازه میدهید این طور دستگاه تبلیغت خارجی درکشو مابا این وضوح برجال ایرانی اهانت کند وآنها را درانظار خودی وبیگانه حفیف سازد وبرعلهی ملت ایران مدرک سازی کنند جناب آقای ساعد مادوستی با دولت شوروی راخواهانیم وامیدواریم شما موفق بجلب دوستی بادوام آنها بشوید ولی این دلیل نیست ونباید این تمایل موجب گردد که عمال آنها وهر دولت دیگری راجازه دهند درایران هر کار تبلیغاتی دارند بکنند برای نمونه عرض مینم سرتیپ زنگنه ک هجان خودرادردست گرفت وباعمال پیشه وری تاسر حد امکان جنگ کرد ووظیفه مقدس خودرا انجام داد ومنتهای خواری وخفت رامتحمل گردیدونزدیک بود شربت شهادت بنوشد امروز دراصفهان از طرف دولت ماموریت دارد وفرمانده ارتش است قطعا انجاهم وظیفه خودراباصداقت انجام میدهد شما ملاحظهکنید باچه وقاحت وبیشرمی هر روز او را مورد حمله های بی شرمانه قرار میدهند اخر با این ترتیب کدام ماموری می تواند وظیفه خوردراباصمیمیت وپشت گرمی انجام دهد از تبلیغات مسموم وکشور بربادده که دربین جوانان وحتی اطفال می کنند هیچ خبر دارید ومی دانید نتیجه این تبلیغات وبی ایمان با آوردن جوانان معصوم وبی گناه وبی اطلاع ایرانی درآینده نزدیکی چه خواهد بود جناب آقای ساعد این ترتیب قابل دوام نیست باید این لانه های فساد رابست ودست عمال بیگانه را از گریبان ملت ایران کوتاه واز هر گونه تبلیغ زیان بخش بدست اینعده جلوگیری کرد واین یک وظیفه حتمی برای هر دولتی است که امروز سر کار بیاید عبدالرحمن فرامرزی باید بآقانون دست آن ها رابست قانون داریم خیانت علنی باین مملکت کردند اینکتابخانه مجلس پراست از اسنادبنده باشما موافقم بند ه هم عرض می کنم که بآقانون ماپشتیبان هر دولتی هستیم که بخواهد اختیاراتش را بآقانون انجام دهدفرامرزی (صحیح است) این نامه یک دانش اموز است که باری من فرستاده ونوشته که درمدارس رسما وعلنا تبلیغ کمونیستی می کنندوبعضی از مامورین برای آن که بچه های معصوم را ناگزیر بقبول افکار خودبکنند بادادن نمره وبعضی وسایل دیگر یانهدید میکنند یا تشویق می کنند وکتابهای مخصوصی رامی آورند ان جا بهشان می فروشند خوب یک طفل ده ساله دوازده ساله چهارده ساله 18ساله چه قوه تشخیص دارد که بفهمد چه مرام خوب است چه مرام بداست این راکانون دانش اموزان ایران برای مانوشته است آقای امین فرهی می گوید ما این کانون را تشکیل داده ایم که با این جور معلمین مبارزه کنیم وگریبان اطفال معصوم این مملکت را از دست آنها خلاص کنیم بنده اینرا خدمت جناب آقای وزیر فرهنگ تقدیم می کنم که توجه کنند درخاتمه با اینکه درصف مخالف دولت نام نویسی کرده ام ولی بجناب آقای ساعد ووزیران ابشان کمال اعتقاد واطمینان رادارم ولی بابرنامه تقدیمی ایشان باتفصیلی که عرض کردم موافق نیستم وان را ناقص میدانم واگر مبن اطمینان دهند که عرایض مرا مورد توجه قار خواهند دادباکمال میل رای موافق بایشان خواهم دادفرامرزی ملاحظه فرمودید آقایان مخالف بابرنامه موافق برنامه رای میدهند هر مخالفی از دولت چه میخواهید ماغرض شخصی که بادولت نداریم مایک مصالحی مورد نظرمان است که فکر نمی کنیم نشود دولت ها نمی توانند انجام بدهند ولی اگر دولت ها آ,دند وگفتند که ما انجام میدهیم ماهم به آنها درموقع رای اعتماد رای میدهیم عبدالقدیر آزاد ضمانت اجزائیش چیست چهار روز دیگر رای مخالف بهش میدهیم ازاد پس فعلا مخالف نیستید آقای ازاد گوسفند امام رضا تاچاشت نمی چرانند وامیدوارم درتحت توجهات اعلیحضرت همایون شاهنشاهی که مظهر حقیقی ملت ایران هستند وباتوجه وتایید وپشتیبانی نمایندگان محترم مجلس وجراید ازادیخواه ایشان موفق شوند ایرانیان رابساحل امن ونجات راهنمایئ کرده نام نیک وبا افتخار از خود ووزیرانشان بیاد گار بگذارند البته بنده از ذکر نواقص وبدبختیهای خلخال ومردم آن میگذرم وقطع دارم اگر دولت موفق بکارشود همه جای ایران روی خوش واسایش وابادی خواهد دید منجمله خلخال بنابراین اگر دراین + خصوصی عرایضی دارم بوزرای مربوطه عرض خواهم کردوبهر حال توفیق جناب آقای ساعد رابخدمت باین مملکت از خداوند متعال خواستارم (صحیح است)

رئیس - آقای گرگانی گرگانی بسم الله الرحمن الرحیم آقایان نمایندگان محترم نبده درردیف موافقین دولت نام نویسی کرده ودراینجا صحبت میکنم علت موافقت من برای این است که جناب آقای ساعد ضمن تجربیات چهل ودوساله خدمتگزاری دراین کشور درمراتب اداری ودرکارهای سیاسی چه درخارج وچه در پست هایوزارت خارجه ونخستوزیری همه جا لیاقت وپاکدامنی ووطن پرستی خود رانشان داده اند درحین انجام وظیفه نمایندگی هم بطوریکه آقایان همکاران محترم ملاحظه فرموده ا ند همیشه مصالح کشور را درنظر داشته اند درهنگام نخست وزیری پیشین خودبامشکلات زیادی مواجه بوده اند وسخت ترین وتیره ترین روزهای سیاسی ایرانرا نیز دیده اند درمقابل تمام مشکلات وسختیها باحسن نیست وشهامت جبلی توام باعلاقمندی فراوان بآب وخاک ایران ایستادگی ومقاومت کرده اند (صحیح است) ملت ایران ودوستان جناب آقای ساعد برای ایشان احترام فوق العاده ای قائلند وایشان رامردی خوش نفس وطن پرست وصحیح العمل وباشهامت میدانند (صحیح است) دراین موقع که ایشان قبول زمامداری فرموده اند بامشکلات زیادی درداخل کشور روبرو میباشند ناگفته نماند که کلیه طبقات منور الفکر ایران مطبوعات محترم متفقا از اختلاف بین نمایندگان مجلس وبیهوده گذشتن اوقات مجلس وهرج ومرج اداری فساد اخلاق ارتشاء واختلاس افراط وتفریط درمصرف اقلام بودجه کل کشور مفتخوری وشیادی وطاقت فرسا بودن هزینه های کمر شکن ومفید نبودن بعضی از دستگاههای دولتی وکمیابی اجناس وارزاق وگرانی قیمت اشیاء وحتی نایاب بودن وبدبودن نان خوراکی مردم ونبودن آب آشامیدنی واز هم اکنون گرانی زغال وبالاخره شیوع امراض عمومی مخصوصا مرض خانمانسوز سل دربین طبقات مختلفه وخصوصا جوانان کشور شکایات زایدی دارند وعموما معتقدند که این گرفتاریها ومصیبتها وبدبختیها بتدریج براثر عدم دلسوزی وکاردانی هیئتهای حاکمه وسوء تشکیلات داخلی بوجود امده ات وازهمین روزهای اول کابینه مجددایشانعموم مردم دعا میکنند وارزومندند که دولت ایشان باتاییدات خداوند متعال وکمکهای معنوی اعلیحضرت همایونی وپشتیبانی کامل مجلس شورای ملی دررفع مشکلات مذکور موفق شوند (صحیح است) 2 امروز عده ای از مردم عقیده دارند که بودجه های سالهای قبل از شهریور سال 1320 بمراتب کمتر از بودجه هائی بوده است که درسنوات اخیر بتصویب مجلس شورای رسیده با اینحال دولتهای آن روز با آن بودجه های محدود خیلی بیش از امروز وسائل رفاهیت واسایش مردم رافراهم می نمودند دانشگاه وغالب مدارس امروز درآن روزها تاسیس شده که امروزه ما از ثمرات آنها که جوانان تحصیل کرده ولایق وطن پرست میباشند دروزارتخانه ها وسایر قسمتهای کشور استفاده می نماییم بیسمارستانها وراههای شوسه ای که امروزه حوائج کشو ررا برطرف مینمایندبیشتر درانسالها ساخته شده است مهمتر از همه زندگانی درآن سالها خیلی ارزانتر از امروز بوده است به ببینیم واقعا دراینمدت هفت سال با این مالیاتهای سنگین که درحدود هشتصد میلیون تومان یعنی روزی نزدیک بسه میلیون تومان از مردم مفلوک گرتفه میشود چه کاری برای مردم وکشور ایران انجام شده است آیافرهنگ ماترقی فوق العاده ای کرده ایا بهداشت ماز سابق بهتر شده یامثل کاخهای وزارت دادگستری ووزارت دارائی وساختمانهای دانشگاه بناهائی تازه ای احداث گردیده آیا راه آهن تازه ای ویا راه شوسه مجددی ساخته شده آقایان محترم اگر ملاحظه وتامل بفرمایند تصدیق خواهند فرمو د که دراین مدت کار مهمی صورت نگرفته است ماباید بدانیم عیب کار کجا است وهمانجا را اصلاح بکنیم بعقیده من عیب کار از مجلس است که دولتها رازود زود عوض میکند ما نمی گذاریم که یکسال متوالی یک دولتی برسر کار بماند آنقدر فرصت برای دولتها نیست که لااقل بتوانند برنامه های خودراشروع نمایند وامور مملکت رادردست بگیرند ودر رفع مشکلات موجود فکری بکنند ماهیچ دولتی راتاحال ازاد نگذارده ومجال نداده ایم که به آزادی وظیفه قانونی خودرا انجام دهد یک سرپرست ورئیس خانواده درصورتیکه دارایخیال راحتی نباشد وآزادی نداشته باشد قطعا قادر نیست که خانه خودرا اداره بکند ماباید دولتها را ازادبگذاریم تاشروع بکار نمایند اگر توانستند کاری انجام دهند درنگاهداری وحمایت آنها بکوشیم واگر از عهده انجام کارهای کشور برنیامدند انوقت درصدد تعویض آنها وآوردن دولت دیگری بیافتیم دراینجالازمست عر ض شود که دولتها درمدت 4 یا 5 ماه آنقدر وقت وفرصت ندارند که تمام این تشکیلات بی فایده وناقص رایکباره عوض کرده ویاتکمیل نمایند امیدواریم کابینه جناب آقای ساعد مدتی کافی دوام پیدانماید تابابصیرت وآزمودگی کامل مشکلات مملکت حل شود (صحیح است) 3 بادولتهائی که تابحال مصدر کار بوده اند امنیت همراه نبوده است این عدم امنیت همواره از دودسته پیدامیشده دسته اول راه زنها ودزدان میباشند که عملیات انها معلوم واشکار است وانسان مید اند که اینهاخیال از بین بردن جان وتصرف مال ادم را دارند وبرای رفع شرآنها باید مقاومت ومبارزه نموددسته دوم دزدهائی مباشند که لباسشان بسیار اراسته بوده وحتی مقامهای حساس ومهمی همدارند مردم بیچاره نمی فهمند وتشخیص نمیدهند ک هایناشخاص خوش لباس وصاحب مقام سارقند یادرستکار این قبیل دزدان خیلیخطر ناکند وضررهای انها بمراتب زیادتر وشدیدتر از خسارات وضررههای دزدهای اولیه هست (صحیح است) اینها بیک گوسفند ویا یککاروحتی صدتومان پول وبلکه بیشتر قانع نیستند بلکه هزار هزار میدزدند ومردم هم یا از اصل خبر ندارند ویاجرئت حرف زدن راندارند ویا بالاخره خجالت میکشند بآنها بگویند که شما دزدید دردولتهای پیش این قبیل دزدها کمتر تعقیب میشدند دزدد گوسفند زودتر وسریعتربزندان قصر تحویل میگردید ولی بادزدهای اداری کسی کاری نداشت امیدوارم دولت جناب آقای ساعد ترتبیب معمول دارند که دستهای این قبیل دزدان فورا از کارهای حساس کنده شده وهرچه زودتر تحویل دستگاه عدالت ودادگستری گردند تا امنیت برای شهرنشینان هم برقرار شود (صحیح است) 4 درکشور ایران یک قوه ژاندارمری ویکقوه نظامی وجوددارد تاکنون آنچه مشاهده شده دستگاه ژاندارمری از عهده انجام وظائف خود برنیامده وحتی مزاحم مردم هم یمباشند بعقیده بنده قوه نظامی به تنهائی میتواند بخوبی کار قوه ژاندارمری کشور راهم انجام دهد مثلا دوره نظام وظیفه درکشور مادوسال است وبقرار اطلاع ومعمول درمدت 18 ماه اول کلیه تعلیمات نظامی کاملا فرا گر فته میشود ومیتوان سربازان رابرای 6 ماه دیگر بحفظ امنیت وجانشینی ژاندارمها گماشت باین ترتیب دوفایده متوجه دولت وملت میشود اولا اینکمه چندین میلیون ریال هزینه ی که بای نگاهداری دسگاه ژاندارمری صرف میشود ذخیره شده وبوسیله آ“ میتوان کشاورزی راتوسعه داده ودرصدد عمران وابادی مملکت برآمد ثانیا این 15 میلیون جمعیت ایران را از شر عظیم ژاندارمها خلاص نمود اگر خدای نخواسته نظامیان هم خواستند مانند ژاندارمها بدزدی بپردازند تا بخواهند خود را آماده اینکار بکنند مدت خدمتشان تمام میشود درهر حال مانند ژاندارمها بدزدی بپردازند تا بخواهند خودراماده اینکار بکنند مدت خدمتشان تمام میوشد درهر حال مانند ژاندارمها هیچوقت باسابقه وکهنه کار نخواهند شد ولی من هیچوقت نمی توانم فکر بکنم که نظامیان بخیال دزدی ومردم آزاری بیافتند زیرا اغلب انها قبلا زارع ودهاتی بوده اند وخود آنها از ژاندارمها تعدی وآزار زیادی دیده اند وبهمین جهت مردم آزاری نمیکنند درتایید این عرض خودواقعه ای راکه درسال 1314 ژاندارمها ی مرز دشت گرگان فوق العاده مزاحم مزدم شده واز هر نوع اذیت وآزاری نسبت بمردم خودداری نکردند مرم مرز نشین هم اینتعدی طاقت فرسا راتحمیل نکرده وعکس العملی از خودنشان دادند ولی فورا از نتیجه عمل خود وحشت کرده باچندین خانوار بخاک همسایه فرار کردند اعلیحضرت فقید ازا ین پیش آمد سخت عصبانی شدند واز سرهنگ احمد خان حکیمی فرمانده وقت نظریه خواستند مشارالیه هم پیشنهاد کردند که ژاندارمری دراین حوزه برچیده شود بعوض آن قوای نظامی وظایف ژاندارمری راهم انجام دهداز آن تاریخ تاسال 1320 مردم از شر ژاندارمها راحت بودند این عقیده بنده است که دراینجا عرض مینم اتخاذ تصمیم بسته به نظر محترم نمایندگان وتدبیر جناب آقای ساعد است 5 مطلب دیگری که ضرورت دارد حتما عرض بکنم مربوط بکار وزارت بهداری تاکنون بوده اصلا حرفهای اولیای این وزارت خانه رامن تاحال نفهمیده ام وزیر بهداری می نوشت فوری پزشک بفرستید ویا فلان کار رافوری انجام بدهید ادم ابتدا کلمه فوری را که میدید خیلی خوشحال میشد اما پس از چندی می فهمید که این ددستورات وزیر بهداری اصلا اجرا نمیشود قار بود درسال 1325 بیمارستانی درگنبد کاوس تاسیس بشود برای این امر کمیسیونی هم دروزارت بهداری تشکیل + شده خبر انرا روزنامه ها وحتی رادیو هم نقل وپخش کرد مردم ترکمن صحرا نیز خیلی خوشحال شدند واز طرف وزارت بهداری وعده دادهشد که تایکماه دیگر بیمارستان مذکور افتتاح خواهد شد اماخیلی جای تعجب ونگرانی است که هنوز این بیمارستان تاسیس نشده است اعلیحضرت همایونی دردوره 13 ساختمان بیمارستارنرا اعطا فرمودند علت پشت گوش اندازی وسکوت وزارت بهداری رامن تاحال تشخیص نداده ام امیدوارم دولت جناب آقای ساعد دراین باب تصمیم فوری اتخاذ فرمایند وبیش ازاین مردم رادرانتظار عنایت دولت قرار ندهند دردشت گرگان مریض خیلی زیاد است ولی یک پزشک حسابی وجود ندار فقط تاچندی پیش یک طبیب دیپلمه دردشت گرگان بود که مردم ازاو راضی بودند متاسفانه وزارت بهداری به بهانه اینکه این طبیب ماجراجواست بجای دیگر منتقلش کردد مردم دشت گرگان می گویند این طبیب حاذق آدم درستی بوده است این هم یک بدبختی برای این کشور است که یا آدم درست را به بهانه ماجراجوئی تبعید می کنند ویا واقعا اشخاص درستی درردیف ماجرا جویان واقع میشوند 6 عرض بنده درخصوص فرهنگ است دزمان اعلیحضرت فقید فرهنگ دشت گرگان خیلی بهتر ازا مروز بود وسال بسال هم بهتر میشد برعکس دراین مدت هفت سال روز بروز فرهنگ دشت گرگان بدتر شده است عماراتیکه برای مدرسه در 14 سال پیش ساخته شده بود امروز خراب وویران گردیده است ودولتهای امروز قادر نیستند این ابنیه رانگاهداری نموده وتعمیر نمایند وزارت فرهنگ هم همیشه بامکاتبه وکاغذ بازی وبهانه مشغول مطالعه وتهیه مقدمات امر می باشد وقت رابیهواده میگذراند ومثل اینکه درناراضی نگاهداشتن مرم تعمد دارد امیدوارم درکابینه جناب آقای ساعد وزارت فرهنگ قدری بخود بجنبد وپیشنهادات لازم ومفید را زودتر عملی بکند وکمتر بدفع الوقت بگذراند 7 موضوع دیگر مربوط براههای عبور ومرور است تمام راههای کشوردرزمان اعلیحضرت فقید ساخته شده درهمان موقع از بندر شاه تاگنبد کاوس راه سازی گردیدواین راه امروزه ازبین رفته وخراب شده است درزمان جناب آقای قوام السلطنه اعتباری برای پل خواجه نفس منظور شده بود تاحال شروع بساختمان این پل نکرده اند مثل اینکه وزارت راه از تصمیم خودمنصرف شده است ومبلغ تعهد شده راصرف هزینه های غیر ضروری متداول کرده است بنده جدا دراینمورد از جناب آقای ساعد تقاضا دارم دستور فرمایند فورا اعتبار تعهد شده را مجددا پادار ودراحداث پل مذکور هرچه زودتر اقدام نمایند 8 گومیشان قصبه ایست که بالغ بر چند هزار نفر سکنه دارد مردم این نقطه به هیچ وجه آب آشامیدنی ندارند واز آب باران عرض سال استفاده می کنند واگر خدای نکرده یک سال خشکسالی بشود وباران نیاید مرم آنجا درنهایت مضیفه خواهند افتا د وجان عده زیادی درمعرض هلاکت واقع خواهد شد تاکنون چندین بار دراین موضوع بادولتهای وقت مذاکره کرده وراه حلی پیشنهاد کدرهام تاحال هیچ توجهی نشده ومثل اینکه دولتها بزندگانی طبقات دور افتاده از مرکز اهمیتی قائل نبودند وتوجهی ندارند وجناب آقای ساعد وهمکاران محترم ایا مصلحت هست که یکعده چند هزار نفری درکنارمرز بدون آب آشامیدنی بسرببرند ایا میتوان دیگر مردم آنجا رابوعده ووعید فریب داد انتظار دارم دولت جناب آقای ساعد باتجربه وبصیرتی راکه دارند موجبات اسایش مردم آنجا را از لحاظ آب آشامیدنی فراهم فرموده ومانع بروز هر گونه پیش آمد ناگوار رادراین قصبه شوند 9 عرض دیگر بنده راجع بوزارت دادگستری وقضات پاکدامن این وزارتخانه است دراینکه وزارت دادگستری احتیاج فوری ومبرم باصلاحات وتغییرات دارد هیچ شکی نیست وهمه دراین باب متفق العقیده میباشند دادگستری که باید تامین قضائی وحقوقی ایجاد کند وموجبات امنیت وحفظ شرافت وابروی مردم را فراهم نماید اغلب دارای قضات عالیقدر وپاکدامنی است که از جهت سختی زندگانی وکسر حقوق وعدم تکافوی ماهیانه باهزینه های سخت زندگانی دچارنهایت مضیقه وناراحتی می باشند من دراین باب از شخص وزیر محترم دادگستری تمنی دارم ترتیب خاصی اتخاذ فرمایند که این طبقه شریف که باید باخیال اسوده وراحت مشغول قضاوت وخدمتگزاری شوند شانه از زیر بار سنگین هزینه های کمر شکن رندگانی باکمک های لازم وپرداخت حقوق ومزایای مکفی خارج کنند وومامورین پاکدامن این وزارتخانه راواقعا تشویق نمود زیرا اساس اصلاحات واقعی به برقراری تامین قضائی وحقوقی است 10 عرض دیگر بنده راجع به وزارت جنگ است متاسفانه اغلب مردم از ارتش دل خوشی ندارند درصورتیکه بنده که یک نفر نماینده عشایر میباشم برای کارهای موکلین خودم با ارتش تماس زیادی دارم همیشه این دستگاه را مرتب دیده ودرانجام تقاضاهای ارباب رجوع جدی ودلسوز تشخیص داده ام درزمان اعلیحضرت فقید هم همینطور بوده است مردم دشت گرگان چه درزمان شاه سابق وچه حالا از کارکنان ارتش در دشت گرگان بیش از کارمندان سایر وزارتخانه ها راضی میباشند حتی اهالی تلگرافی درخواست نموده اند که کارهای آنها رادادسرای ارتش رسیدگی نماید علت ازد دوحال خارج نیست یا دادسرای محل خراب است ویا اینکه دادسرای ارتش بسیار خوب درمسافرت اخیر خوددردشت گرگان باور بفرمایید بین جمعیت بالغ بر 250 هزار نفر یک نفربود که از ارتش وافراد آن شکایت داشته باشد وهمه جا اظهار رضایت وخرسندی می نمودند مردم دشت گرگان براثر همین حسن سلو ک کار کنان ارتش دائما باعلیحضرت شاهنشاهی خود دعا میکنندوطول عمر وعزت ایشان را از خداوند مسئلت مینمایند دراینجا برحسب وظیفه وجدانی خودناگیزیرم از یک افسر شریف وپاکدامن ارتش تیمسار سرلشکر نقدی رئیس اداره نظام وظیفه سپاسگزاری نمایم زیرا تاکنون آنچه شنیده و دیده ام ایشان درکمال حسن سلوک ونهایت محبت بدرخواستها وعرایض مردم گوش میدهند وباکمال بی نظری دستور انجام مقاصد مردم ورفع تعدی میدهند 11 عرض دیگر راجع بوزارت کشور است دراین وزارت خانه عده زیادی منتظر خدمت وجود دارد که بدون انجام کمترین کاری ماهیانه مبالغ هنگفتی ازبیت المال ملت فقیر بعنوان حقوق اخذ مینند واقعا اگر دولت محل کاری برای اعضای منتظر خدمت خوددر وزارتخانه ها ندارد باید ترتیبی اتخاذ نماید که اقلا این تحمیل از بودجه سنگین کشور که بردوش طبقه سوم است برداشته بشود وهمچنین دراین وزارتخانه زیاد بکار شکنی وکشیدن مقررات برخ ارباب رجوع وقت میگذرد واقعا دروزارت کشور که مرکز قدرت وسیاست است باید پیش از هر وزارتخانه دیگر فعالیت وجدیت وسرعت عمل وجود داشته باشد 12 عرض دیگر مربوط بوزارت کشاورزی است تاجائی که بنده اطلاع دارم دستگاه فعلی وزارت کشاورزی باجدیت کار میکند امسال بذر گندم دردشت گرگان دچار افت شدیدی شده است اگر وزارت کشاورزی به کشاورزان بذر ندهد دچار تنگی بذر خواهند شد انشاء الله وزیرمحترم کشاورزی دراین مورد دستور لازم صادر خواهند فرمود 13 عرض دیگر بنده راجع به دادگاه املاک واگذاری است آقای وزیردارایی تشریف ندارند بعضی از نمایندگان شما بفرمایید چاپ میشود وبرای اطلاع ایشان فرستاده میشود پرونده های مربوط باشخاص اکثرا راکد واحکام قطعی این پرونده ها تاکنون صادر نشده است بعقیده بنده قصور از طرف دادگاه املاک نمی باشد بلکه کوتاهی وتعلل از طرف وزارت دارائی است زیرا ایرادات بی اساس وزارت دارائی باعث میشود که دادگاه املاک تقاضای دلائل لازم درمقابل این ایرادات از وزارت دارائی نماید وچون وزارت دارائی فاقد دلائل لازم است ناچار سکوت اختیار نماید وبدین ترتیب پرونده های یکمشت مردم زارع وکشاورز را که میماند از شخص جناب آقای وزیر دادگستری ووزیر دارائی تقاضا دارم دستور موکدی برای جریان افتادن پرونده های اشخاص وجلوگیری از ابراز ایرادات بیجا وبدون دلیل صادرفرمایند 14 عرض دیگر راجع به بیکاری مردم است موضوع بیکاری هم از مسائلی است که باید بسیار مورد توجه دولت قرارگیرد باشنر اخباری که همه روزه درجرائد ملاحظه میشود که دولتهای همجوار براثر طرح برنامه های عملی بکلی از بیگاری جلوگیری کرده اند وبیکاری درآن کشور ها اصلا وجود ندارد شایسته است دولت هم طرحی برای جلوگیری از بیکاری وایجادکارهرچه زودتر تهیه کرده وبه مجلس بیاورد تابدین ترتیب از بیکاری که ام الفساد وهمچنین عواقب بدآن جلوگیری بعمل آید (صحیح است) بنا براین درزندگی مدرم فقیر وبیچاره بهبودی کاملی حاصل گردد (صحیح است) 15 همانطور یکه درمقدمه عرایض خودگفته ام قطع دارم اگر مجالی برای دولت حاضر قائل شویم وبهمین ترتیب در پشتیبانی ایندولت اکثریت خودرا حفظ کنیم بشرط اینکه دولت هم به تذکرات اصلاحی نمایندگان محترم توجه کاملی نماید با تجاربی که افراد هیئت دولت موجود است وبی نظری کاملی که درآنهاملاحظه میشود بسرپرستی نخست وزیر کاردان ولایق وباشهامت میتوان اصلاحات اساسی راکه مورد + انتظار همه مردم ایرانست شروع نمود درخاتمه عرایض خود از مسببین این جنبش نهضت مذهبی که حقیقت حیات ایران وممالک اسلامی بان وابسته است دراین مکان مقدس که مجلس اسلامی ایران است تشکر میکنم امیدوارم تحت توجهات عالیه ومخصوص اعلیحضرت جوانبخت شعائر ودستورات عملی شارع مقدس اسلام ویگانه راه علاج بدبختهای این کشوراست تحت رهبری وارشاد علمای اعلام مذهبی وتایید هیئت محترم دولت بکار رفته وکشتی مضطرب وپریشان کشور ایران بساحل نجات ورستگاری نزدیک گردد آمین یا ر ب العالمین احسنت (صحیح است)

رئیس - پیشنهاد کفایت مذاکرات رسیده است پیشنهاد آقای دکتر فلسفی مقدم است آقای دکتر فلسفی توضیحی دارید بفرمایید دکتر فلسفی اینکه بنده پیشنهاد کفایت مذاکرات کرده ام ازاینجهت بود که ملاحظه شد اوقات مجلس صرف یک مذاکراتی میشود که اگر چه آن صحبت ها هم بجایش خودخوبست ولی خوب آثار نتایج عملی درخارج برای ملت ایران ندارد (صحیح است) از ابتدای دوره پانزدهم تا این ساعت یا مذاکرات دراطراف برنامه دولت داشتیم یا صحبت دراطراف بودجه بود وبا استیضاح درصورتیکه یک ذره ای هم ازاین مطالب وگفتگوهائیکه کردیم نتیجه ای ندیدم مکی یک دوازدهم راهم بفرمایید بلی یک دوازدهم راهم عرض میکنم عرض کنم برنامه هائی هم که دولتها میدهند یک چیز تازه ای نیست فقط از لحاظ فرمول وتشریفات است که این برنامه ها رادولتها میدهند بدون اینکه خودشان بسنجنید که قادر بانجام آن مواد برنامه هستند یاخیر (صحیح است) تمام مواد برنامه دولت نه این دولت دولتهای گذشته راهم که بسنجیم می بینیم یک سلسله مواد هست ولی می بینیم که به هیچکدام عمل نشده است مثلا دربهبود وضع زندگی دربرنامه دولت است دربرنامه های دولتهای سابق گذشته هم بوده است اما متاسفانه روز بروز وضع مردم بدتر شد ومردم روز بروز مفلوکتر وگرسنه تر وبیچاره تر میشوند چه نتیجه ای گرفتیم تاحالیا مثلا راجع بفرهنگ وتوسعه فرهنگ درتمام برنامه های دولتها این موضوع بوده است اماهیچ توسعه ای ندیدیم درفرهنگ جز اینکه انحطاط واختلال بیشتر شده است چنانکه بهداشت دربرنامه های دولتهای گذشته بوده ولی روز بروز مردم علیل تر ومریض تر ومفلو ک تر وامراض هم شایع تر شده است باراجع بمسائل مالی واقتصادی که این قدر مشاجره وصحبت شد ماچه نتیجه ای گرفتیم (صحیح است) وضع مالی ما امروز از هر روز بدتر است امروز وضع مؤدیان مالیاتی ومامورین وصول هیچکدام روشن نیست بنده مقصودم ازاین مطلب اینست که بجای این همه حرفها اگر می نشستید قانون مالیات بردرامد راکه از تصویب کمیسیون بکنیم چقدر از مشکلات مردم مرتفع میشود (صحیح است) یاراجع ببرنامه 7 ساله که همه حسن استقبال می کنند اگر بگذرانیم چقدر کارهای عملی از لحاظ اصلاحات ماخواهیم نمود (صحیح است) بآقانون شهرداری وهکذا ما اگر بعضی از قوانین ضروری دیگر رابگذرانیم ودولتها راوادار بعمل وکار کنیم بنده یقین دارم وضع ما ازاین صورتی که هست عوض خواهد شد وبهتر خواهد شد (صحیح است) شما ملاحظه بفرمایید درهر گوشه ای از مملکت نارضایتی هست ومخصوصا بنده خیال می کنم بابیانات جامع ومبسوط ومفیدی که آقای مهندس رضوی در مجلس کردند تمام انتقاداتی که بجابود کردند وبعقیده بنده تمام مطالبی که مابیاییم این جا بگوییم تکرار است وتکرار مطالب هم اصولا لغواست معنی ندار د

مهندس رضوی - متشکرم بنده دیدم درموقعی که جناب آقای ساعد کاندیدا شدند آقایان نمایندگان نسبت بایشان حسن نظر داشتند زیرا ایشان آدمی است پاکدامن وبی نظر ورای تمایل هم دادیم حالا هم عرض می کنم فرصت بدهید مجال بدهید واز عهده بربیایند خوب پشتیبانی نکنید ورای عدم اعتماد بدهید والا باید ترتیب واین اجمال وبحال بحران نگاهداشتند بعقیده بنده هیچ صلاح نیست وبیش ازاینهم هیچ مورد ندارد وبده از آقایان استدعا میکنم که بکفایت مذاکرات آقایان نمایندگان رای بدهند (صحیح است) وماوارد یک مراحل عملی بشویم (صحیح است) ما از گفتگوها فایده ای ندیده ایم واینراهم عرض بکنم که این 7 ماه 8 ماه آخر اراقلا موفق بشویم ویک کارهای خیر ی بکنیم (صحیح است) احسنت نمایندگان مخالفی نیست

رئیس - یک نفر مخالف صحبت میکندآقای عباس اسکندری

عباس اسکندری - بنده باکفایت مذاکرات مخالف هستم نه برای اینکه وقتیکه مذاکرات کافی شداکثریت مجلس رای بدهند بدولت یادولت راساقط بکند این رامکرر گفته ام که نه بادولت سابق ونه بادولت حاضر ونه بادولتی که بعدمی اید ماورفقای ما هم آهنگی نداریم باین دلیل بنده این مذاکرات رانمی کنم که درنتیجه بسقوط دولت آقای ساعد آقایانرا هم آهنگ کنم نه این اختیاری است که خودآقایان نمایندگان دارند ومخصوصا الان هم که من دارم باکفایت مذاکرات مخالفت میکنم آنچه اطلاع دارم برای دولت یک اکثریت نامناسبی هست ومن که میگویم مذاکرات ادامه پیدابکند برای این است که برمشکلات فائق بیاییم وآن راهی که بایستی دولت ها در پیش بگیرند وبآن راه بروند پیدا بکنیم والا عرایض من روی خصوصیات نیست قبل از شروع ببیان خودم لازم میدانم بگویم که دیروز بعداز ظهری بوسیله سفارت پاکستان آقای وزیر خارجه کشمیر آزاد از بنده وقت ملآقات خواستند واین ملآقات حاصل شد وبوسیله بنده از تمام نما یندگان مجلس شورای ملی ایران نسبت بموافقت وکمک هائیکه بممالک اسلامی مخصوصا کشمیر آزاد وحیدر آباد شده است شکر گذاری وسپاسگزاری کردند ومن واسطه این مطالب هستم که بعرض مجلس شورای ملی ایران برسانم وامیدوار هستم که تمام ممالک مسلمان وبرادر ماکه در آسیا مجاور وغیر مجاور هستند اینها همه موفق بشوند (صحیح است) چرا بنده میگویم باکفایت مذاکرات موافق نیستم مخالفت من راجع بسیاست خارجی دولت است بعقیده بنده نماینده محترم اینجا آمدند مذاکره کردند وملاحظه نمودند آقایان که از اول نطق ایشان تا آخر یک کلمه هم حرف نزدم یعنی رعایت احترام وادب راکردم که ناطق حرف خودش رابزند ومن وقتی صحبت میکنم که اصول زیر پا گذاشته میشود والا عقیده ازاد است وهرکس عرعقیده ای دارد اظهار میکندواگر بکفایت مذاکرات رای گرفته شد وتصویب نشد انوقت بعرض مجلس شورایملی میرسانم که صلاح کشور ایران درحفظ سیاست موازنه است بودر غیر اینصورت مابلائی برای کشور خودمان تهیه کرده ایم که بهچ صورت درمقابل نسل حاضر وآینده نمیتوانیم جواب بدهیم بنده دلایلی دارم ودراینجا خواهم گفت که دولت ماباید سیاست خارجی روشن داشته باشد ولی چو ن فعلا کفایت مذاکرات است البته بیش ازاین نمیگویم موضوع دیگری که باین دولت ویاهر دولتی که بیاید تذکر میدهم این است که من مخالفم باتمام امتیازات خارج المملکتی که موجب وهن وتوهین وسلب حیثیت وشئون کشور ایران است (صحیح است) وبایستی تمام اینها از ریشه وبن برانداخته شود (صحیح است) بعضی از نمایندگان تمام مخالف هستیم بنده آقا موافق هستم با اینکه تمام بیگانگان برطبق اصول متقابل واحترامی که ماهم نسبت بآنها داریم ونسبت بمنافع آنها داریم که مغایرت با اصول مسلمه سیاسی واقتصادی ما نباشد وما با آنها مساعدت وکمک بکنیم (صحیح است) یکنفر از نمایندگان آنها باما نمیکنند گتفم متقابل یکقدری دقت بفرمایید وتمام خارجیهاد که درمملکت ماهستند ودرتحت حمایت قوانین ماهستند مابه آنها احترام میکنیم وحقوق آنها را حفظ می کنیم بنده این صحبتی که میکنم مخالف انگلستان نیستم ملت انگلیس راهم دوست دارم ومیخواهم یک روزی با آنها هم کمال حسن تفاهم راداشته باشیم ولی متاسفانه روش دولت انگلیس رانمی پسندم من نمی گویم که موسسه بانک شاهنشاهی دراین مملکت نباشد امابا امتیازات اووتمدیداین امتیاز نامه من مخالفم واین مطلب گفته نشده است نمایندگان (صحیح است) بایستی این حکومت یا هر حکومتی اولین مراسله ای که مینویسد باید بنویسد که این امتیاز تجدید نخواهد شد نمایندگان (صحیح است) اما این موسسه یا سایر موسساتی که دراین مملکت با اصول حفظ منافع واحترام متقابل باشد باید مطابق قوانین ایران باشد انگلیس است روس است امریکا است هر کسی میخواهد باشد امامن با امتیازات خارجی ها امتیازاتی که موجب هتک حیثیت ایران است امتیازاتی که بخود ایرانیها داده نمیشود اصولا مخالفم فرامرزی همه مخالفیم همه مخالفید مخالفت بکنید آقای فرامرزی من فرصت نکرده ام که دراین جلسات از شما اظهار تشکر بکنم فرامرزی متشکرم همه میگویند ولی مجلس تمام گشت وبآخررسیده دور ماهمچنان دراول وصف تو مانده ایم بس است باید این کارها رابکنیم ما از بیرمانی که کمتر نیستیم مملکتی که یکسالونیم است استقلال پیداکرده تمام امتیازات خارجه المملکتی رالغو کرده ووزیر خارجه انگلیس هم تصدیق کرد وگفت که مانمی توانیم درامور داخلی یک کشوری دخالت بکنیم مانمی توانیم این کار رابکنیم ما چرا نمی کنیم آقا این چه بدبختی است گریبان این مملکت را گرتفه بس است آقا هی مگویند مذاکرات کافی است کدام مذاکرات من وقتی که از پشت این تریبون می‌ایم بالا شاید آقایان توجه نکرده باشند من بهمه چیز آن توجه میکنم واین تریبون راتوجه + کرده ام ان کسی که ساخته شاید اسمش مختاری است این زیر نوشته است مخترای بنده که میآیم اینجا ازاین کلمه سه مطلب می فهمم یکی اینکه میگوید هیچوقت فراموش نکن که مختاری دراین مملکت حکومت پلیسی برقرار کرد وآزادی مدرم را از بین برد درمحبس ها مردم راکشتند وشکنجه کردند واز بین بردند دراین موقع یکنفر از تماشاچیان تظاهر شود وبامر مقام ریاست از مجلس خارج گردید

رئیس - آقای اسکندری اینکه راجع بکفایت مذاکرات نیست فرامرزی درحین مذاکره اینکه صحیح نیتس یک کسی بیاید از خارج ونماینده راتهدید بکند اسلامی حرفهای شما درست است ولی مربوط بکفایت مذاکرات نیست

عباس اسکندری - من باید دلایل مخالفت خودم رابگویم

رئیس - آقای اسکندری یک اصولی را رعایت کنید

عباس اسکندری - رهر حال دراین قسمت من این سه موضوع رامی فهمم یکی اینکه می گوید که فراموش نکن تعطیل مشروطیت راوبعدهم یا د آوری می کند مختاری یعنی ازادی فکر وازادی فردی درحدود قانون راهمیشه درنظر داشته باش وبعدهم می گوید که درتعیین ایندوتامختاری من این سه چیز رافهمیدم ازاین اسم اگر شما هاهم ملتفت شدید بسیار خوب قسمت دیگر که بنده بایستی عرض بکنم ومتاسفانه هیچکدام از آقایان یکموضوعی را اینجا صحبت نکردند وآن اعتراضی است که من نسبت بافراد هیئت دولت دارم وفعلا چون راجع بکفایت مذاکرات است نمی خواهم از حدود مقررات تجاوز بکنم اگر کسی گفته است ما ها بگویید که گفته نشود واگر گفته نشده است من چطور بگویم که مذاکرات کافی است من اعتراض دارم واعتراضم را خواهم گفت اخر آقایان شما اصرار می کنید که یک مطالب گفته نشده ای رای کفایت مذاکرات داده بوشد من افسوس میخورم که نمی خواهند آقایان حق اقلیت راحفظ کنند ناطق مخالف آ,د اینجا یکساعت ونیم حرف زد من هم سکوت کردم درآخر هم با لبخند گفت که من موافقم ورای میدهم آقایان مخالف من هستم چرا نمی گذارید که من صحبت بکنم وصحبتم راتمام بکنم من از نظر سقوط دولت نیست که اصرار داشته باشم شاید الان رای بگیرند دولت بیفتد ولی من می خواهم مطالبی که بنفع ملت ایران است گفته بوشد اجازه نمیدهید آقایان اجازه باشماست نمایندگان رای رای

رئیس - بکفایت مذاکرات رای گرفته میشود آقایانیکه موافقند قیام کنند اکثر برخاستند تصویب شد پیشنهاد ده دقیقه تنفس داده شده (صحیح است) تمنی میکنم که آقایان هیچکدام جائی تشریف نبرند که دوباره مجلس تشکیل میشود دراینموقع جلسه بعنوان تنفس تعطیل وپس از یکربع ساعد مجددا بریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید

رئیس - آقای نخست وزیر بیانی دارید بفرمایید

نخست وزیر - آقایان نمایندگان محترم نمایندگان محترم که بعنوان مخالف صحبت فرمودند از اوضاع حال وگذشته کشور بیاناتی فرمودند که حاکی از علاقمندی کامل ایشان بلزوم اصلاحات وتهیه رفاه وآسایش عامه می باشد وبطوریکه نمایندگان محترم ملاحظه فرمودند ودر این سخنرانی وبیانات مفصل برعلیه دولت حاضر ویا برنامه تسلیمی مطلبی نبود که نیازمند دفاع از آ ن باشم مخصوصا اینجانب از بیانات نماینده محترم که بعنوان مخالف دولت صحبت فرمودند درتشریح مشکلات ونواقص که حکومت اینجانب وارث آن میباشد استفاده مینمایم وقبول دارم که مشکلات زیادی درپیش داشته واصلاحات وسیعی درکشور لازم داریم (صحیح است) وباقسمتی از بیانات ایشان که لزوم اصلاحات درکشور استیفای حقوق ایران را از شرکتها یا دولتهای بیگانه گوشزد مینمودند کاملا موافقم نمایندگان احسنت وحقا ایشان با این بیانات مواد برنامه تسلیمی دولت حاضر را تایید نمودند وچقدر جای خوشوقتی است که درمسائل اصولی مابین نمایندگان موافق ومخالف ودولت اینجانب وحدت نظر کاملی موجود است (صحیح است) در قسمت شرکت نفت انگلیس وایران و شرکت شیلات ومطالبات ما از متفقین زمان جنگ ودرقسمت کلیه نقاطی که از خاک میهن عزیز بدون هیچگونه عهدنامه یامقاوله قانونی مورد تجاوز بیگانگان واقع گردیده برنامه دولت صراحت دارد (صحیح است) راجع بکلیه اصلاحات ضروری کشور درآن قسمتهائی که مورد توجه نمایندگان محترم است آقایان وزراء هریک بنوبه خود درجلسات بعد توضیحات کامل برای روشن شدن اذهان آقایان نمایندگان محترم بیان خواهند فرمود تامین مواد خواربار کشور از اهم مسائل مورد نظر دولت است وسعی خواهد شد که این نگرانی وتشویش مرتفع گردد نسبت بآنچه دربرنامه ذکر شده محتاج به توضیح نیست که منظور از مواد ده گانه برنامه دولت اینجانب حصر عملیات واقدامات دولت بآن مواد نیست بدیهی است تا آنجائی که درقدرت دولت اینجانب خواهد بود نسبت به اموری که میتوان فورا اقدام نمود وبنیه مالی کشوراجازه بدهد اقدامات لازمه دررفاه حال مردم واصلاح امور کشور بعمل خواهد آورد (صحیح است) ونسبت به آنچه که انجام آن محتاج وقت وزمان بیشتری است دربرنامه هفت ساله متضمن پیشنهادات اصلاحی برای کلیه امور کشوربوده واز نتایجی حتمی اجرای آن بالا بردن سطح زندگی مردم وپائین آوردن هزینه زندگی وتولیدات کار وتهیه ارز وتعادل صادرات وواردات است پیش بینی خواهد شد ودولت اینجانب پس از تصویب آن نهایت جدیت ومراقبت رادراجرای آن به عمل خواهد آورد (صحیح است) البته پیشرفت اقدامات دولت درمورد حل مشکلات ورفع نواقع وانجام اصلاحات منظور تناسب مستقیم باپشتیبانی وکمک مجلس شورایملی خواهد داشت که نمایندگان محترم درتصویب لوایح دولت لازمه همراهی رامعمول فرمایند نماینده محترم درضمن نطق مبسوط خود اشاراتی بنواقص تشکیلات کشوری ولشکری فرمودند قسمتی از ایرادتشان وارد است که اصلاح آنها منظور نظر دولت می باشد لکن از عرض این نکته ناگزیرم از موقعی که قشون کشور متحدد الشکل گردید وارتش ملی بوجود آمده اینارتش درراه انجام وظائف مهم خودیش خدمات گرانبهائی باین کشور نموده (صحیح است) وهمین ارتش با ایثاز خون بهترین سربازان وافسارن خوددرمدت کمی اننیت بیسابقه ای درکشور ایجاد ودرپیشرفت ترقیات مملکت رل مهمی بازی کرده ودرهر آن وزمان برای فداکاری وجانبازی آماده خدمت میهن است (صحیح است) وهمین افسر رشیدی که امروز عضو دولت فعلی است زحمات زیاد کشیده ودرشهریور شوم ومواقع عدیده دیگر بافعالیت خستگی ناپذیرخود وحشت واضطرافت مردم پایتخت رافرونشاند (صحیح است) ومورد تقدیر واحترام عموم واقع شد (صحیح است) واگر معدودی از مامورین لشکری وکشوری انطور که باید وشاید درانجام وظایف دقت ننموده حسن شهرتی پیدانکرده اند نباید بواسطه وجود این عده قلیل از سازمانهای کشور مایوس شد زیرا مامورین صدیق وشریف زیاد دارین که از وجود آنان استفاده کامل خواهد شد انشاء الله واز بعضی از مامورین وزارت خارجه اس برده شده انچه تحقیق شد این آقایان از مامورین وظیفه شناس ولایق وزارت خارجه هستند البته آقای وزیر امور خارجه تحقیقات ومراقبتهای بیشتری دراوضاع داخلیوخارجی وزارتخانه خویش خواهند فرمود

درخاتمه این نکته رابعرض مجلس میرساند برای رفع قسمت مهمی از بدبختیهای مملکت که منظور نظر کلیه آقایان نمایندگان محترم میباشد همکاری صمیمانه بین مجلس ودولت کمال لزوم را دارد (صحیح است) ومن که همیشه مثبت فکر میکنم وهیچوقت از زیر بار مسئولیت شانه خالی نکرده ومانند سرباز فداکاری همواره برای ملت عزیز خوداماده خدمتگزاری بوده ام اینک دولت من نیز با منتهای علاقه واز خودگذشتگی مهیا کار است ولی آقایان بخوبی میدانند درممالکی که اصول مشروطیت وپارلمانی درآن ‌حکمفرماست قدرت واختیار در دست مجلس است واین آقایان نمایندگان مجلس هستند که موقعیت خطیردنیا وکشور عزیزخودرا درنظر گرفته باتصویب برنامه دولت ولوایح مفید مهمی که تقدیم مجلس شورایملی شده وخواهدشد در انجام اصلاحات مملکتی بادولت همکاری وحمایت وپشتیبانی نمایندواطمینان داشته باشند من که پانزده ماه افتخار همکاری با آقایان محترم داشته ام وباهم برادرانه درخدمات مملکتی اشتراک مساعی داشته ایم وبروحیه من کاملا اشنا هستند تنها بهوس زمامداری ونخست وزیری اینجا نیامده ام (صحیح است) بلکه منظور نظرم فقط وفقط خدمتگزاری ورفع بدبختیهای ملت وحل قسمتی از مشکلات مملکتی است (صحیح است) امیدوارم که باتاییدات خداوند متعال وتوجهات اعلیحضرت همایونی وپشتیبانی آقایان نمایندگان محترم دولت من به انجام وظایفمحوله خطیره خودتوفیق یابد (صحیح است) انشاء الله ضمنا با ابراز تشکر از آقایان موافقین محترم که با نظر مثبت وباروح همکاری بادولت تذکرات بسیار مفیدی درامورکلی وکارهای مربوط بحوزه انتخابیه خود داده اند به آقایان نمایندگان اطمنیان میدهم که مطالبی که تذکرداده شده است مورد مطالعه کامل دولت این جانب قرار خواهدگرفت ودرحدودقانون در مدت تصدی این دولت اقدامات لازم بعمل خواهد آمد راجع باصلاحاتی که جناب آقای دکتر متین دفتری درخواست نمودند دردرجه اول ودرمدت معینی باید عملی شود یعنی پائین آوردن هزینه زندگی تصفیه واصلاح دادگستری وضابطین آن مخصوصا ژاندارمری دستگاه وصول مالیات ها وهم چنین تامین امنیت بین المللی ایران اطمینان میدهم که دولت اقدامات موثری بعمل خواهد آورد ونتیجه آنرا آقایان مشاهده خواهند فرمود بدیهی است موفقیت دراین امور موقوف بگذراندن فوری لوایحی است که دولت برای اجرای این اصلاحات تقدیم خواهد کرد انشاء الله از بعضی مطالب خودداری میکنم مطالب دیگری هم درطی جلسات دیگر بعرض خواهم رسانید (احسنت) ( نمایندگان - رای رای)

رئیس - پیشنهادی رسیده که برطبق ماده 92 رای گرفته شود عده فعلا 94 نفر است

حاذقی - آقای رئیس اعلام بفرمایید که بعداز رای اعتماد آقایان بیرون تشریف نبرند تا آئین نامه مجلس مطرح شود

طبق ماده 92 اسامی آقایان بترتیب خوانده شد و هریک رای خودرادادند

اسامی رای دهندگان آقایان دکتر راجی دکتر امینی شریعت زاده حاذقی اورنگ اسلامی عرب شیبانی باتمانقلیج عباس مسعودی اسدی منصف پالیزی سیدهاشم وکیل اردلان دکتر فلسفی قهرمان حاذقی مهندس رضوی دکتر بقائی دکتر معظمی دکتر طبا آقاخان بختیار محمد ذوالفقاری دکتر اعتبار حائری زاده محمد علی مسعودی دهقان صفوی رضوی شیرازی سزاوار ابوالقاسم امینی افخمی دکتر آشتیانی عباس اسکندری حاج امین صاحب جمع نیک پور عدل اسفندیاری مسعود ثابتی دولتشاهی ملک مدنی قبادیان مشایخی دکتر مصباح زاده عبدالرحمن فرامرزی سلطان العلماء عبدالقدیر آزاد حسین مکی وثوق حسن نبوی گنابادی برزین دکتر مجتهدی افشار دکتر ملکی معتمد دماوندی محمود محمود حسین وکیل اعزاز نیک پی لاهوتی دکتر متین دفتری بوداغیان خوئیلر امامی اهری نورالدین امامی شریعت زاده شادلوامیر حسین ایلخان خسروقشقائی مهدی ارباب سلطانی معین زاده گرگانی کشاورز صدر عزیز اعظم زنگنه بیات مهندس هدایت محمد حسنقشقائی ناصرذوالفقاری ظفری نواب فاضلی احمد فرامرزی تقی زاده مکرم ملک پور دکتر شفق بهادری رفیع مامقانی امیر نصرت اسکندری گنجه ای شهاب خسروانی حسن اکبرهراتی موسوی صدر زاده پس از استخراج آراء نتیجه بقرار زیرحاصل شد ورقه سفید 55 ورقه کبودیک ممتنع 41 اسامی موافقین آقایان امیر نصرت اسکندری دکتر متین دفتری مامقانی عرب شیبانی قهرمان گنابادی ابوالحسن رضوی دکترراجی دکتر فلسفی دکتر شفق حسین وکیل صفوی دهقان باتمانقلیج مهندس رضوی دکتر معظمی دکتر بقائی اسلامی پالیزی منصف محمد علی مسعودی عباس مسعودی سلطان العلماء‌اردلان دکتر اعتبار تقی زاده آقاخان بختیار دکترطباد حبیب الله امین صاحب جمع نبوی احمد فرامرزی بهادری مسعود ثابتی شادلو امامی اهری سلطانی فتحعلی افشار معین زاده خسروقشقائی برزین بوداغیان نورالدین امامی گنجه ای خوئیلر دکتر ملکی دکتر مجتهدی گرگانی مهندس هدایت محمدحسین قشقائی صدر زاده ملک پور موسوی حسن اکبر رضا رفیع

مخالف آقای اسکندری ورقه ی سفید بی امضاء یک

- موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه

۲ - موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه

رئیس - از 95 نفر عده حضار 56 نفر اظهار اعتماد کردند اگر آقایان اجازه میفرمایید چند دقیقه تنفس داده شود مجلس یکربع ساعت بعداز ظهر بعنوان تنفس ختم ودیگران تشکیل نگردید

رئیس مجلس شورای ملی - رضا حکمت