مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۳ خرداد ۱۳۲۴ نشست ۱۲۷ دنباله برنامه دولت
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری چهاردهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بودجه مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری چهاردهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: متن قوانین - تصویبنامه‌ها - صورت مفصل مذاکرات مجلس شورای ملی - سوالات- اخبار رسمی - فرامین - انتصابات - آئین‌نامه‌ها - بخش نامه‌ها - آگهی‌های رسمی
سال اول - شماره ۹۰ مدیر: سیدمحمد هاشمی نماینده مجلس شورای ملی - دوشنبه چهاردهم خرداد ماه ۱۳۲۴
دوره چهاردهم قانونگذاری
شماره مسلسل ۱۳۹۵
مذاکرات مجلس
بقیه جلسه ۱۲۷
صورت مشروح مذاکرات مجلس رور یکشنبه سیزدهم خرداد ماه ۱۳۲۴
بقیه بیانات آقای دکتر مصدق
عرض کنم که اینجا یک قسمتهائی بود یکی اینکه یک شرحی است که الان رسیده‌است ونمیدانم کی‌ها امضاء کرده‌اند نوشته‌اند که ما اشخاصی هستیم که از کامیون استفاده می‌کنیم ولی یک عده اشخاصی آمده‌اند امتیاز ورود کامیون را گرفته‌اند یعنی بواسطه انحصار و این اشخاص تا حالا ۳۳۶ کامیون وارد کرده‌اند یکی مشعل ۵۶ تا – یکی راه پیما ۱۶۰ تا – یکی کتانه ۴۰ تا – یکی ایران موتور ۸۰ تا – و اینها یکی ۱۰ هزار تومان کامیون برایشان تمام شده‌است و یک مبلغ زیادی می‌خواهند که اینها را بفروشند و ما در این کار درمانده‌ایم (صحیح است) ملاحظه بفرمائید تمام وضعیات این مملکت اینطور است خدا شاهد است مردم بیچاره دارند از بین می‌روند آنوقت یکعده‌ای بواسطه بعضی از این معاملات و از شرکت با بعضی اشخاص استفاده کلی می‌کنند (صحیح است) بنده از آقای نخست وزیر خواهش می‌کنم این اشخاصی را که اتومبیل وارد کرده‌اند صورت و قیمت تمام شده اش را ببینند چند است و یک قیمتی معین کنند و این اشخاص بیچاره را تکلیفشان را معلوم کنند (صحیح است) (یکی از نمایندگان – دولت این انحصارها را بگیرد) مسئله دیگر قانون اصلاح نظام وظبفه‌است که الان مدتی است مرد گرفتارند (صحیح است) و بواسطه کسالت آقای وزیر جنگ این کار تاخیر شده بود و باید در این باب هم اقدام بفرمائید یکی دیگر قانون استخدام مهندسین است که آقای مهندس فریور پیشنهاد کرده‌اند و یکی هم تعقیب پرونده ایست راجع باشخاصی که یک اختلاسات مهم کرده‌اند و حالا باز اگر بنده در این مجلس حرف بزنم آقایان برمی گردند می‌گویند اسمش را بگوئید اصلا می‌خواهید یک کاری بکنید که بنده اینجا حرف نزنم، من چه گفتم، بنده گفتم که این بانک سپه برای افسران درست شده و از ۱۳۱۱ سه میلیون و هفصد هزار تومان اشخاص غیر افسر با سفته‌های خودشان گرفته‌اند و با روءسای بانک و اعضای بانک ساخته‌اند، سازش کرده‌اند و سفته‌ها را در موقع نرفته‌اند بگیرند سفته آنجا لاوصول مانده‌است، برای چه نرفته‌اند بگیرند؟ این مجلس تعطیل کردن لازم ندارد؟ (فاطمی – آخر اسم آن یکنفر نماینده را نفرمودید) اجازه بفرمائید آقای عمادالسلطنه، گوش بدهید، بنده گفتم یکنفر نماینده، از اینجا تا بانک سپه یکساعت راه است اگر حضرتعالی می‌خواهید مملکت اصلاح بشود و با بنده همفکر هستید نباید لجاجت کنید الان ۴ ماه است که ما گفتیم که آقا یک کمیسیونی برای رسیدگی بکار وکلا، عرض کنم خدمت سرکار، تعیین بشود حالا چهار ماه است که گزارشش را نیاورده‌اند (یکی از نمایندگان – گزارش داده شده‌است) مثل عرض می‌کنم بنده چرا بیخود بیایم یک اشخاصی را نام ببرم. والله. خدا شاهد است آقای عمادالسلطنه ما داریم از بین می‌رویم. بکلی وضعیتمان هیچ شده‌است (فاطمی – صحیح میفرمائید همینطور است) بواسطه سرقت بواسطه اختلاس در ادارات دولتی. بواسطه رشوه بکلی مملکت از دست رفته‌است (صحیح است) و مجلس هم در صدد اصلاح نیست الان بیست زور یا یک ماه است این هیئت دولت آمده در مجلس و فردا هم شاید برود چنانچه دولت بیات آمد و بدون هیچ دلیل رفت! وقی شما ملاحظه بفرمائید که وقت مملکت. وقت مشروطیت و وقت مجلس صرف این می‌شود که یک کابینه را بیاورد و یک کتبینه را ببرد. یکعده راضی و یکعده هم نا راضی باشند چون فلان آدم یا یکعده دیگر راضی نیستند باید دولت برود ملاحظه بفرمائید آقا نا چقر می‌توانیم از بانگملی پول بگیریم بانگملی چهار صد و پنجاه میلیون پول داده‌است.
اگر شما ننشینید و این دوسیه‌های اشخاص نابکار را نفرستید برای محاکمه اگر چند نفر محاکمه نشوند خدا شاهد است ما در این مملکت دیگر امنیت نداریم و نمی‌توانیم زندگانی کنیم (فاطمی – صحیح میفرمائید آقا) پریروز چند دوسیه اختلاس راجع به پنبه مازندران که محمد بیات که معاون وزارت کشاورزی است برده‌است آن دوسیه را پهلوی آقای وزیر که رجوع بکنند بدیوان کیفر بعد معاون دیگر اعمال نفوذ کرده و گفته‌است که بنده نظریاتی در این پرونده دارم که باید بگویم دوسیه مانده آنوقت وزیر گفته‌است اگر من این را بفرستم باید بمسئولیت شما بفرستم. آقای وزیر نباید این حرف را بزند وقتیکه دوسیه را معاون می‌آورد پیشش این را باید بفرستد به دیوان کیفر نباید این حرف را بزند (فاطمی – بیعرضگی وزیر است) تمام اصلاحات را ما بمیهن حرفها و امروز و فردا می‌خواهیم بگذرانیم در این مجلس بیست زور قبل از این نسبت بدوسیه آقای تدین اعلام رای شد و هنوز هم مانده (فاطمی – چرا مانده. برنامه که تمام شد رای می‌دهیم) ما که روئین تن نیستیم چهار نفر هستیم در این مجلس می‌خواهیم کار بکنیم وقتیکه گوش ندادند حرف نمی‌زنیم من کاری ندارم ما هم می‌رویم شما خودتان میدانید والا اینجا که ارث پدر من نیست ماها را مردم انتخاب کرده‌اند که به آنها خدمت بکنیم ما باید بوظایف خودمان رفتار بکنیم حالا هر کار که می‌خواهید بکنید (فاطمی – آقا قولی که بمن دادید چه شد؟)
آقا ما آمده‌ایم اینجا برای این مردم کار بکنیم برای این مردم خدمت بکنیم , ماچه می‌توانیم بمردم بگوئیم؟ این دولت که یک ماه در اینجا معطل شده‌است برای چی فردا باید برود؟ آنوقت یکماه دیگر دولت دیگری باید بیاید اینجا و برنامه اش را بگذراند والله بخدا قسم ما وقتیکه از اینجا می‌رویم پیش مردم خجالت می‌کشیم (فاطمی – والله من هم پیش بچه‌هایم خجالت می‌کشم) اشخاصی اگر بدنه کاری ندارم بنده فقط می‌گویم چهار پنجنفر اشخاص درست (البته همه درست هستند) خطاب بآقای فاطمی یکی جنابعالی. یکی آقای مظفر زاده، یکی آقای فرخ، یکی آقای فرهمند، یکی آقای مهندس فریور بروند این بانک را تفتیش کنند (فاطمی – آن یکنفر را بفرمائید) بلی چشم الان پیشنهادی می‌نویسم که یکعده پنج نفری بروند این بانک را تفتیش کنند و راپرتش را بدهند و اگر این کار را هم نمی‌کنند بنده نمی‌خواهم تحمل کنیم قرعه بکشید و آنهائی که بقرعه معین می‌شوند این کار را انجام بدهند (حاذقی – همه با این پنج نفر موافقند) بنده پیشنهاد می‌کنم که آقایان: فرهمند فاطمی – مظفر زاده – فرخ – مهندس فریور بروند تفتیش بکنند و راپرتش را بیاورند بمجلس تقدیم کنند (فاطمی – اسم آن یک نفر صد هزار تومانی را هم بفرمائید) شما الان اگر این پنج نفر را معین کنید فردا دوسیه این امر را خدمتتان تقدیم می‌کنند (این را همه موافقند ولی چه مانعی دارد اسم آن یکنفر برده شود) استدعا می‌کنم ۲۴ ساعت بمن مهلت بدهید مهلت که در شرع جایز است
نایب رئیس – آقای وزیر جنگ
وزیر جنگ (آقای زند) – بنده اجازه می‌خواهم راجع ببانک سپه چند کلمه توضیح عرض کنم بنده چون افتخار عضویت کابینه سابق را داشتم و یک وقتی متوجه گردیدم ببانک سپه و دیدم مطابق مقررات نیست و توضیحاتی از رئیس بانک خواستم مرا قانع نکرد و مجبور شدم یک شخص معتمدی را فرستادم که آنجا را برود تفتیش کند و در عرض بیست روز تفتیشاتی کرد و بی نظمی‌های زیادی را کشف کرد و با اینکه بنده سخت مریضبودم و خوابیده بودم در همان حال مرض بآن کارها و آن گزارشات رسیدگی کردم و تصمیم گرفتم بدوا رئیس آنجا را خارج کنم و همان شخصی که مامور رسیدگی و تفتیش بود و آدم لایق و طرف اعتماد بنده بود او را بجای آن شخص گماشتم و تمام اوراق و اسناد را جمع کردیم و حالا حاضر است یک کمیسونی تشکیل شده‌است با اینکه آن شخص تک بود ولی یک اطلاعاتی از بانک سپه بدست آورد ابنها را آوردیم و فهمیدیم و دیدم جریان چه بوده‌است الان هم مامشغول این کار هستیم که تمام کارهای بی نظم سابق را تصفیه کنیم بای معنی که معاملاتیکه شده بود بعضیها بدون وثیقه بود و خیلی از اسناد و بروات و سفته‌ها تجدید نشده بود و مطالبه نشده بود تمام این کارها را دارند منظم و مرتب می‌کنند و حالا هم اگر مهلتی شده و بنده باز هم تصدی اینجا را داشتم چون اطلاعاتم در این قسمت بیش از سایر قسمتها است خودم خودم شخصا مراقبت کامل خواهم داشت که تمام پول دولت را (مظفر زاده – پول دولت نیست) در هر صورت تعهد دولت است نسبت بمستخدمین وزارت جنگ و خانواده آنها ایی البته باید محفوظ باشد و بنفع آنها باشد (صحیح است) و این کار حتما انجام خواهد گرفت اما راجع باین که این بانک رایابانک ملی را باید تفتیش کرد یک مقرراتی راجع ببانکها هست و همینطوریکه بانک نمی‌تواند اسرار خودش را در دسترس هر کس بگذارد (نمایندگان با همهمه – وقتی مجلس تصویب کرد قانون است) (مظفر زاده –آقا این هم قانون است که مجلس تصویب می‌کند و اجازه می‌دهد) خوب حالا اگر مجلس یک قانونی را گذارند آنوقت می‌شود رسیدگی کرد. اما این استفاده که میفرمائید استفاده کردند قرض کردن از یک بانکی استفاده نیست خیلی‌ها قرض می‌کنند با نیت خوب ولی در موقع پرداخت نمی‌توانند بپردازند قرضشان را و بانک البته بآنها مطابق منافع و مقررات خودش کنار می‌آید و یک ترتیبی می‌دهد که پرداخته شود و اگر طرف ورشکست است و کارش بیک مشکلاتی بر می‌خورد یک قرار دادی می‌بندد یک قرارداد ارفاقی می‌بندد باین ترتیب که در ۳ سال ۵ سال این پولها را بمرور رد بکند و اگر این شخص بکلی بی چیز شد مجمع عمومی که آنجا هست یک قلم می‌کشد رویش که لا وصل است و این یکی از کارهای عادی است که اغلب پیش می‌آید (دکتر مصدق – به تجار نمی‌دهند بمردم دیر می‌دهند) و اگر یک رئیس بانکی یک پولی را بدون جهت داده باشد و نتواند ثابت کند که مطابق مقررات بوده‌است آن رئیس خودش مسئول می‌شود و این را نمی‌شود گفت که یک کسی چون پولی قرض کرده‌است و استفاده کرده این عمل خلافی انجام داده‌است اگر نتواند بپردازد.
الان ما داریم رسیدگی می‌کنیم بدارائی اشخاص اگر خانه دارند و وثیقه‌ای ندارند از آنها وثیقه می‌گیریم و حالا یک کاغذهایی هم داریم می‌نویسیم که اگر تا فلان تاریخ شما حاضر بشوید برای تصفیه حسابتان البته ترتیبی داده خواهد شد ولی اگر نیائید البته بمحکمه مرجعه خواهد شد و محکمه خودش این را حل خواهد کرد و تنها بتقاضا صورت مقروضین را بانک مجاز نیست بدهد. یکی دیگر فرمودند که بانک تنها منحصر است بنظامی‌ها در صورتیکه اینطور نیست و اگر وقت بشود این بانک سالهای دراز است که دارد کار می‌کند و در اغلب ولایات شعب دارد (فاطمی استفاده از همین راه هست) و اغلب تجار مملکت حساب دارند کتاب دارند و این منحصر بافسرها نیست چونکه افسرها تاجر نیستند آنها فقط برای احتیاج شخصی مراجعه می‌کنند و آنها می‌توانند دو ماه حقوق شخصی را بگیرند بعنوان قرض ولی البته ولی البته اگر افسر یک کارهای دیگری پیدا کند مثلا خانه اش را می‌خواهد تعمیر بکند یا دخترش را می‌خواهد شوهر بدهد در این صورت ممکن است با وثیقه یک پولی از آنجا قرض بکند ودر غیر این صورت بکسی یک دینار داده نخواهد شد و تمام مطابق یک مقرراتی است و چون رئیس آنجا بدون وثیقه این کار را کرده بود رعایت نکرده بود و تحت نفوذ قرار گرفته بود و پولها را در موقعش مطالبه نمی‌کرد از مردم بنده که اینطور دیدم او را بیکار کردم و فورا ایشان را خارج کردم و تحت تعقیب جزائی هم قرار خواهد گرفت ودر موقعش موضوع در محاکم صالحه طرح خواهد شد (صحیح است)
- ختم جلسه
نایب رئیس – اگر اجازه میفرمائید جلسه را بعنوان تنفس ختم کنیم (صحیح است)
جلسه آتیه فردا ساعت ۸ صبح دستور هم بقیه شور در برنامه دولت. (مجلس یکساعت و بیست دقیقه بعد از ظهر بعنوان تنفس ختم شد)
مجلس یکساعت پیش از ظهر روز یکشنبه ۱۳ خرداد ماه ۱۳۲۴ مجددا بریاست آقای سید محمد صادق طباطبائی تشکیل گردید.
رئیس – جلسه شروع می‌شود. چون تنفس بوده‌است. بنده خواستم عرض کنم از این چند جلسه اخیر مجلس که بنده در جلسه حاضر نبودم آقایان مسبوق هستند که بنده هر روز از یکساعت , یکساعت و نیم قبل از جلسه در اینجا حاضر بودم و عدم حضور در جلسه بواسطه کسالت و خستگی این دو ساله بود که تا حدی می‌بایست از کارهای سنگین خسته کننده خوداری کنم در این جلسه هم بنا بتقاضای جمعی از آقایان حضور یافتم – آقای نخست وزیر فرمایشی دارند.
نخست وزیر – بیاناتی را که نمایندگان محترم در ظرف این چند روز بمناسبت در برنامه دولت فرمودند با کمال دقت شنیدم البته هر کدام از این بیانات متضمن اطلاعاتی بود که جمع آوری همه آنها در یک جا برای جلب توجه دولت جز بوسیله استقرار اصول حکومت مشروطه که از هرجهت راه را برای هرگونه بحث و انتقاد باز گذاشته‌است امکان پذیر نبود و نیست و اینجانب با ایمان بهمین اصول عدالت پرور بوده‌است که سعی در تقویت این اصول را در صدر برنامه دولت خود قرار داده و از این جهت امیدواری کامل دارم که نمایندگان نیز با تصویب برنامه و همکاری عملی که در این زمینه با دولت خواهند فرمود بدولت اینجانب توفیق خدمت بدهند اما مطالباتی که از بیانات آقایان نمایندگان مستفاد می‌شد روی هم رفته چند قسمت بود
اول - دلالتها و راهنمائیهائیکه نمایندگان محترم بنا به بصیرت و تجربتی که در امور مملکت دارند فرموده و در شئون مختلفه کشوری و لشکری و امور مالی و اقتصادی و معاشی مردم و فنون تعلیم و تربیت و حفظ الصحه و غیر ذلک نظریاتی بیان کردند کا رویهمرفته برای روشن شدن ذهن دولت کمک شایانی نمود و اینجانب با عرض امتنان اطمینان می‌دهم که همه آنها بنوبت خود مورد کمال دقت دولت قرار خواهد گرفت و دولت برای حسن انجام منظور اساسی و نهائی مجلس شورای ملی در این ابواب حد اعلای مجاهده را بکار خواهد برد و یقین دارد که با تقویت مجلس شورای ملی بمقصود خواهد رسید.
دوم - شکایتهائیکه از طرز جریان امور در دستگاه دولت وجود دارد هر چند قسمی از آنچه در این باب بنمایندگان محترم اطلاع داده‌اند تصور نمی‌رود که بکلی از مبالغه خالی باشد لیکن دولت در حقیقت در جزو کثیری از این قبیل شکایات بهیچوجه تردید ندارد و اینجانب و همکارانم برخود فرض میدانیم که همه آن شکایتها را قدم بقدم پیش بکشیم و با مساعدت ذی قیمت مجلس شورایملی متدرجا اساسی در امور برقرار کنیم که مامورین دولت کاملا بوظایف خود آگاه شده از عهده انجام آن برآیند
سوم – بیاناتی که بعضی از آقایان محترم مخصوصا در باب آذربایجان فرمودند و منشا آن کمال توجه آن ایالات نسبت بمرکز مملکت و فرط علاقه مرکز نقل مملکت نسب بآن ایالت می‌باشد و با یقین کامل می‌توانم بگویم که در این علاقمندی عموم افراد مملکت ایران شریک و سهیم اند (صحیح است – صحیح است) و حاجت بتوضیح نیست که دولت اینجانب نهایت جدیت را برای تامین نظر مجلس شورای ملی در این باب بعمل خواهد آورد
چهارم - اظهاراتیکه مسائل مربوط به وزارت جنگ را در برداشت و من جمله نسبت می‌داد که در آن وزارتخانه دودستگی پیدا شده و احزاب دست بکار عمل گردیده‌اند باین مناسبت باید صریحا اعلام نمایم که ابنجانب شخصا تحکیم مبانی قشون را از وظایف اولیه دولت میدانم که جزما معتقدم که باید در قشون اصلاحاتی بشود (صحیح است) و می‌توانم بگویم که این اصلاصات شروع هم شده‌است و بدیهی است که یکی از اصلاحات اولیه محاکمه و مجازات ارفاق نا پذیز مامورین خاطی و مقصر لشگری است و در اینمورد نیز جهد خواهم کرد که به تقویت مجلس شورایملی هیچگونه اثری از بی انظباتی و نادرستی باقی نماند
پنجم – توضیحاتی است که نمایندگان محترم در باب مبنای سیاست خارجی ایران مخصوصا بالنسبه بدو دولت متحدما داده‌اند و در این زمینه انتظارات ملت را از خود دولت ایران و از متحدین معظم وی بشرح و تفصیل بیان کرده و من جمله اظهار امیدواری نموده‌اند که متحدین عظیم الشان ما در این موقع که جنگ در اروپا خاتمه یافته‌است قشون خود را از خاک ایران ببرند (صحیح است -صحیح است) و مقامی را که مملکت ایران فی الواقع شایسته آن است در دنیا بجهت وی بشناسند هر چند اصول سیاست خارجی دولت در برنامه کاملا توضیح شده‌است لیکن باز بعرض نمایندگان محترم میرسانم که ملت و دولت ایران از دیر باز در ردیف آن دسته از ملل و دولی بوده‌است که همواره از جنگ و اختلاف با سایر ممالک پرهیز داشته و قلبا هواخواه استقرار صلح در عالم بوده‌است و با این وصف البته دولت ایران امروز نیز همان رویه صلح طلبی را دنبال می‌کند و با مسرت کاملی که از برقراری صلح اروپا دارد از صمیم قلب آرزومند است که من بعد عموم دول عالم در صلح و صفا بسر ببرند تا ملت و دولت ایران نیز بتواند بفراغ بال بکار اصلاحات خود مشغول باشد و مخصوصا از صلح و صفای دو متحد عظیم الشان خود نیز بهره مند گردد و از آنجا که دولت این صلح و صفا را مبنای اصلی سیاست خود و مصلحت کشور تشخیص می‌دهد هر گاه اشخاص غیر مسئول بخواهند بوسیله اقدامات یا اظهارات خود و یا هر گونه انتشاراتی که مخالف با این مصلحت باشد خللی در این صلح و صفا وارد آورند دولت جدا جلوگیری خواهد نمود بعلاوه مسلم است دولت ایران در کلیه مناسبات و معاملات خود با هر یک از دو دولت مزبور کاملا یکسان و بر پایه واحد عمل خواهد کرد و بهر دو بیک چشم خواهد نگریست و جز اصل احترام متقابل و حفظ استقلال مماکت و تمامیت خاک وصیانت حقوق ایران هیچگونه حقوق دیگری نداشته و نخواهد داشت و در باب تخلیه خاک ایران نیز البته بتقویت تام وتمام و احساسات و تمایلات نمایندگان مجلس شورای ملی که در این چند روز در ضمن بحث در برنامه دولت مکرر بمنصه بروز رسید مستظهر خواهد بود.
وقتی که از این اصول کلی فارغ شویم اجازه می‌خواهم مخصوصا اهمیت یکی از نکاتیرا که بعضی از آقایان نمایندگان محترم من غیر مستقیم بآن اشاره نموده‌اند با کمال صراحت متذکر بشوم و آن اینست که در میان تمام اموریکه هر یک از جهتی همواره مطلوب اصلاح طلبان مملکت بوده و مدتها موضوع بحث و مطالعه قرار گرفته‌است یک نکته دقیق وجود دارد که بعقیده اینجانب همه چیز مملکت ما قائم بوجود آنست تا آنجا که اگر این یک نکته در عموم مسائل مورد توجه دائم و محور کلیه تصمیمات نمایندگان مجلس شورای ملی و دولت و هادیان افکار ملت قرار نگیرد نه تنها هیچگونه امیدی باصلاح باقی نخواهد ماند بلکه بیم آن می‌رود که روز به روز بر مشکلات بیفزاید و خلل عظیم در کار مملکت پدید آید وآن نکته دقیق ضرورت تقویت مستمر از قدرت قتنونی حکومت مرکزی و تقویت از وحدت کلمه در میان مردم مملکت است (صحیح است) البته مقصود اینجانب این نیست که ممکن است این نکته از خاطر نمایندگان محو شده باشد زیرا که بنابرآنچه که مشهود شد حتی یکی از نمایندگان محترم در ضمن بیانات خود صریحا اظهار داشتند که یکی از علل آشفتگی اوضاع مملکت ضعف دولتهائی بوده‌است که در ظرف سنوات اخیر مصدر کار شده‌اند و در نتیجه همین پیش آمد بوده‌است که در نقاط عدیده مملکت دستجات مختلف با هم بمبارزه پرداخته و بجان هم افتاده‌اند اما بنده می‌خواهم عرض کنم که باین مطلب خیلی بیش از آنچه تاکنون توجه شده‌است باید التفات نمود زیرا که بعقیده اینجانب اصل فساد و منشاء تمام مصائبی که امروز همه از آن می‌نالند همین است که در عرض این مدت دولت آن قدرت قانونی را که همیشه باید دارا باشد دارا نبوده و باینجهت دستگاه حکومت و افراد و دستجات مردم بجای اینکه در بیم و امید و احقاق حق و اجرای عدالت و اطمینان بآینده و حفظ امن و آسایش خود منحصرا متوجه حکومت مرکزی و دولت باشند هر یک به تشخیص خود صواب یا ناصواب راهی جداگانه می‌روند و ضمنا عقیده دارند که نه تنها افراد و دستجات دیگر بلکه دستگاه دولت نیز مکلف است آن چه را که فرد فرد ایشان مصلحت جامعه و صلاح ملک و ملت تشخیص داده‌است بمقام عمل بگذارد و هر موقع که دید این انتظار او برآورده نمی‌شود فی الفور دستگاه دولت و افرادی را که باوی همصدا نشده‌اند خاطی و مقصر می‌داند و هر گونه نسبتی را بانها روا می‌دارد و عملا نیز هر گونه اقدامی را برای قلع ریه آنها جائز میشمارد و باین اصل کلی که در تمام ادوار عالم و در کلیه نقاط دنیا محترم بوده‌است و بموجب آن ضامن امنیت و آرامش مملکت و حافظ جان و مال مردم و مشخص صلاح و فساد امور جامعه دولت است عملا تمکین ندارد. شیوع دائم التزاید این وضع نامطلوب بحدی رسیده‌است که پریشانی افکار و عقاید مردم را دچار تفرقه کرده و هر روز بیش از پیش به نفاق و کینه جوئی می‌برد و از طرف دیگر اختیارات و تکالیف دولت اذهان مردم را ترک کرده و در نتیجه یاس دستگاه دولت فلج گردیده و روز بروز قدرت قانونی از حکومت مرکزی سلب می‌شود.
یقین دارم که نمایندگان محترم نیز باین حقیقت که بعقیده اینجانب مانند آفتاب بر همه روشن است اعتقاد دارند و چون از جان و دل طالب اصلاحات فوری و فوتی مملکت نیز هستند و از جمله آرزو دارند که بلادرنگ دستگاه دولت از وجود مستخدمین نادرست پاک شود و آزادی و دموکراسی بمعنای حقیقی وجود پیدا کند و باحوال طبقات زحمت کش توجه عاجل بشود ونظم و امنیت در سراسر مملکت مستقر گردد ناچار در این مطلب نیز با این جانب هم عقیده هستند که همه این اصلاحات و هر گونه اصلاح دیگر منحصرا موقوف بر آن خواهد بود که یک دولتی که بتواند اقتدارات قانونی حکومت مرکزی را بیطرفانه اعمال کند مدتی کافی بر سر کار بماند تا توفیق آن را داشته باشد که با پشتیبانی کامل مجلس شورایملی بیکایک این اصلاحات بپردازد و با مطالعه و فرصت و سعی و اهتمام در راه سرانجام احتیاجات ملت و مملکت فداکاری کند والا اگر بحث و تغییر و تبدیلی که مسلما در حکومت مشروطه برای تشخیص بهترین روش یا انتخاب بهترین شخص ضرورت دارد عملا در راهی بیافتد که در نتیجه پیروی آن اصل اساسی سابق الذکر مختل شود و دوام وثبات از امور مملکت سلب گردد و هر صنف یا هر طبقه و هر مقام یا هر فرد بیغرض از قبول مسئولیت بیم داشته باشد امید نجات و فلاح مشکل خواهد بود اگر بنده مصمم شدم که در این موقع از قبول مسئولیت شانه خالی نکنم برای این بود که تصور می‌کنم آقایان نمایندگان محترم بنابه اطمینانیکه به بیغرضی و بیطرفی این جانب دارند و بهمین جهت باین جانب اظهار تمایل فرموده‌اند از دولت این جانب با وحدت کلمه که بالخاصه مقتضی مصلحت کنونی ایران است پشتیبانی خواهند نمود و چون اینجانب اطمینان دارم که کلیه همکارانم نیز بهیچوجه از جاده بیطرفی و بی غرضی منحرف نخواهند شد، و بهمین جهت مسئولیت اعمال ایشان را نیز خودم بعهده می‌گیرم امیدوارم که نمایندگان محترم نقشه‌های اصلاحی دولت اینجانب را با اعتقاد کامل و به تقویت تمام تلقی فرمایند و یقین دارم که با این اقدام مجلس شورای ملی شالوده متینی برای ازدیاد روزافزون قدرت قانونی حکومت مرکزی ریخته خواهد شد و در سایه آن قدرت یکایک اصلاحاتیکه مجلس و ملت در نظر دارند صورت خواهد گرفت و اطمینان کامل دارم که نا تنها انجام هرگونه اصلاح داخلی بلکه تامین مصالح عالیه بین الملل ایران و احراز مقامی هم که مجلس و ملت برای مملکت ما در ردیف سایر ممالک عالم می‌خواهند موقوف باجرای همین اصل اساسی است وچنانچه مجلس شورایملی برنامه دولت را تصویب فرمایند تمام مساعی این جانب مصروف نیل این مقصود خواهد گردید و از آنجا که استظهار دولت در انجام وظایفی که بعهده می‌گیرد فقط باعتماد مجلس شورایملی است بدیهی است که هر اندازه بر عده نمایندگانی که دولت این جانب را شایسته رای اعتماد خود بدانند افزوده شود و بهمان اندازه بر توانائی دولت در انجام لوایح و آمال ملی خواهند افزود. حال تصویب یا رد تشخیصیکه دولت این جانب در باب احتیاجات مملکت داده‌است و در ضمن برنامه و این توضیحات بعرض رسید برای مطاع نمایندگان محترم خواهد بود.
رئیس – چند فقره پیشنهاد کفایت مذاکرات شده (جمعی از نمایندگان – مخالفی نیست) آقایان طباطبائی دهستانی – فیروز آبادی پیشنهاد کرده‌اند (طوسی – بنده مخالفم) آقای طباطبائی بفرمائید
محمد طباطبائی – عرض بنده در این دوره‌های اخیر هیچوقت پیشنهاد کفایت مذاکرات نکرده‌ام: یادم نمی‌آید، و همیشه طرفدار صحبت کردن و دوام صحبت در مجلس شورای ملی بوده و هستم اما اگر آقایان هم بوضع تاسف آور این سه هفته اخیر مجلس شورای ملی اجمالا مرور بفرمایند بامن همعقیده خواهند بود که با وضع فعلی مملکت و با بحران ولاتکلیفی که دو ماده‌است بر این مملکت مستولی است و ما هم مسئولش هستیم باین ماجرا خاتمه خواهد داد. (فاطمی – دو ماه نیست آقا) … خیال نمی‌کنم مجلس شورای ملی بیاورد، قریب یکماه هرروز ساعتهای متوالی بیایند اینجا بنشینند ….(اقبال – دولت را مجلس نیاورده‌است رئیس – الوزراء آورده‌است..) … از هر راهی آمده‌است مطالبی که مربوط بمجلس نیست، پارلمانی نیست اینجا گفته شود و دولت هم سکوت کند. ایکاش آقای نخست وزیر این وظیفه‌ای را که الان انجام فرموده‌اند ده روزپیش پانزده روز پیش این مطالب را می‌فرمودند که تکالیف دولت و بالنتیجه تکلیف مملکت را ما در این موقع معین می‌کردیم. از آقای طوسی هم که گویا تنها مخالف کفایت مذاکرات هستند خواهش می‌کنم که موفقت بکنند که امروز تکلیف دولت معین بشود (صحیح است) اگر بدولت رای اعتماد دادند می‌ماند و می‌رود مشغول کار می‌شود و اگر خدای نخواسته موافقت نفرمودند و دولت ساقط شد توجه بفرمایند که یک ماجرای دیگری هم در جلو داریم و بنابراین موافقت بفرمایند که مذاکرات کافی باشد و رای اعتماد گرفته شود (صحیح است)
رئیس – آقای طوسی
طوسی – عرض کنم برای بنده نماینده این حق محزر مسلم است در موقع برنامه دولت اگر عقایدی دارد بعرض مجلس شورای ملی برساند. قدر مسلم بفرمایشات آقای طباطبائی بنده هم معتقدم اما این وضع اسف آور با کمال تاسف با حرف نزدن و سلب حق از اشخاصی که می‌تواند صحبت بکنند اصلاح نخواهد شد البته ۱۵ روزگذشته ۱۵ روزنباشد ۱۶ روزباشد، بنده استدعا می‌کنم اجازه بفرمائید شاید بنفع دولت هم باشد بنده از بیانات آقای هژیر وزیر دارائی که البته این جا تشریف دارند و دو روزقبل که صحبت کردند اینطور استنباط کردم که همه مایل هستند حرفها گفته شود بساهت که دولت اطلاعات کافی نداشته باشد و بخواهد بیشتر اطلاع حاصل کند و با داشتن آن اطلاعات بهتر می‌تواند کار کند و بهتر اصلاحاتی را که ممکن است بنفع مملکت باشد انجام دهد معهذا البته بسته برای مجلس است.
رئیس – رای می‌گیریم به کفایت مذاکرات (جمعی از نمایندگان – مخالفی نیست) چون مخالفت شد بایستی رای گرفته شود آقایانی که با کفایت مذاکرات موافقن قیام فرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد، بنابراین شروع می‌کنیم به گرفتن رای با ورقه یک پیشنهادی هم آقای حکمت کرده‌اند قرائت می‌شود: بنده پیشنهاد می‌کنم که در موقع اخذ رای اعتماد نسبت به دولت بر طبق ماده ۹۲ آئین نامه عمل شود.
رئیس – ماده ۹۲ خوانده می‌شود:
- ماده ۹۲ – در موقع اخذ رای علنی با اوراق یا اخذ رای مخفی هر گاه خواندن اسامی نمایندگان برای تحقیق حضور تقاضا شود مجلس بدون مباحثه در آن باب رای می‌دهد.
رئیس – معنیش این است که اگر ورقه باسم یک نماینده خوانده شد و حضورش مشکوک باشد معلوم شود (حکمت بقیه ماده ۹۲ را بخوانید) در این صورت اسم هر یک از نمایندگان را یکی از منشیان بصدای بلند ذکر کرده و همان شخص رای خود را در ظرف مخصوص می‌اندازد پس از ختم این عمل مجددا اسامی قرائت می‌شود تا آنهائی که
جواد مسعودی – این عمل یکدفعه دیگر هم شد باینطریق که آقایان یکی یکی می‌آیند اینجا رای می‌دهند تا منشی‌ها بتوانند اسامی را یادداشت کنند
رئیس – شروع می‌کنیم به اجرای ماده ۹۲. عده حضار فعلا ۹۴ نفر است یکی از آقایان منشی‌ها اسامی را صدا می‌کند و آقایان یکی یکی می‌آیند رای می‌دهند
مظفرزاده – اول باید آن پیشنهاد رای گرفته شود بعد اینطور عمل شود
رئیس – چون نسبت به پیشنهاد مخالفی نبود احتیاج به رای نیست.
اقبال – اجازه میفرمائید بنده راجع به ترتیب رای عرض داشتم (رئیس – بفرمائید) عرض کنم رای اعتمادی که بدولت داده می‌شود باید اسم رای دهنده روی ورقه نوشته شده باشد (صحیح است) بنابراین اگر ورقه سفید بدون امضاء باشد علامت ممتنع است (صحیح است)
رئیس – شروع می‌شود باخذ رای. عده حاضر ۹۴ نفر (اسامی آقایان بترتیب ذیل بوسیله آقای جواد مسعودی (منشی) قرائت و فرد فرد آقایان در محل نطق حاضر و تحت نظارت آقایان مسعودی و صادقی رای دادند)
آقایان: مخبر فرهمند – امام جمعه – ثقه – الاسلامی – محمد طباطبائی -ذوالقدر – مویدقوامی – قشقائی – امیر تیمور – (امیر تیمور حاضر نشدند) سنندجی – رضا تجدد – مجد – تیمورتاش – (تیمور تاش رای ندادند) بیات – کاظمی – ملک مدنی – قبادیان – گله داری – اقبال – تولیت – دهستانی – گرگانی – حیدر علی امامی – آشتیانی – صفوی – خلیل دشتی – بهبهانی – روحی – پوررضا – نجومی – خاکباز – جلیلی – ظفری – مظفرزاده – گیو – صدریه – اعتمادالنولیه – دکتر مصدق – جمال امامی – مراد اریه – مهندس پناهی – دکتر معاون – صمصام – مجد ضیائی – دکتر زنگنه – دکتر معظمی – ذوالفقاری – مهندس فریور – (مهندس فریور – ممتنع هستم) دشتی (دشتی – برای دادن رای نیامدند) اسعد دکتر طاهری – فرخ – فرهودی – نبوی – بوشهری – فاطمی – افخمی – سرتیپ زاده – ساسان (ساسان – رای ندادند) تیموری – صدر قاضی – فرمانفرمائیان – فتوحی – فرود (فرود نیامدند) حکمت - اخوان – دکتر فلسفی – رفیع – نصرت الله اسکندری – ایپکچیان – عدل – لنکرانی – حاذقی – عماد تربتی – فولادوند – اردلان – دکتر آقایان – دکتر کیان – ملایری – خلعت بری (خلعت بری برای دادن رای نیامدند) یمین اسفندیاری (یمین اسفندیاری نیامدند) آصف (آصف رای ندادند) فیروز آبادی – حشمتی – دکتر رادمنش – اوانسیان – کام بخش – پروین – گنابادی – شهاب فردوسی – دکتر کشاورز – جواد مسعودی – صادقی – هاشمی – طوسی – محمد صادق طباطبائی – فداکار –
رئیس – آقایان فداکار بعد آمدند و عده حاضر (شمار آرا بعمل آمده و نتیجه بقرار ذیل حاصل شد) موافق ۲۵ ورقه مخالف ۷ ورقه بقیه ممتنع ۶۳
بعضی از نمایندگان – اسامی موافقین و مخالفین خوانده شود
هاشمی - بلی اسامی موافقین را بخوانید و اسامی مخالفین را هم بخوانید تا ببینیم ۶۵ رای تمایل آقایان در ظرف این چند روزه چطور شد (اسامی آقایان موافقین و مخالفین بوسیله آقای صادقی شرح ذیل خوانده شد)
موافقین – آقایان فرخ افخمی، دکتر آقایان، فتوحی، هاشمی، حاذقی، فرهودی، رضا تجدد، مهندس پناهی، عزت الله بیات، مخبر فرهمند، سید احمد بهبهانی، محمد علی اعتمادی، اردلان، قبادیان، دهستانی، آشتیانی، دکتر زنگنه، دکتر معظمی، حکمت، سرتیپ زاده، ملایری، نصرت الله اسکندری، فیروز آبادی، محمد صادق طباطبائی
مخالفین – آقایان: دکتر رادمنش، کام بخش، دکتر کشاورز، فداکار، شهاب فردوسی، اوانسیان، پروین گنابادی
امیر تیمور – نتیجه چه شد؟
هاشمی – سقوط دولت
رئیس – اکثریت حاصل نشد
- موقع جلسه بعد – ختم جلسه
موقع جلسه بعد – ختم جلسه
رئیس – اگر آقایان موافقند جلسه را ختم می‌کنیم (صحیح است)
جلسه آینده روز پنجشنبه ۱۷ خرداد سه ساعت قبل از ظهر (مجلس مقارن ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی - محمد صادق طباطبائی
اسامی آقایان ممتنعین: امام جمعه – ثقه الاسلامی – محمد طباطبائی – ذوالقدر – موید قوامی – قشقائی – امیر تیمور – سنندجی – مجد – تیمورتاش – کاظمی – ملک مدنی – گله داری – اقبال – تولیت –گرگانی – حیدرعلی امامی – صفوی – خلیل دشتی – روحی – پوررضا – نجومی – خاکباز – جلیلی – ظفری – مظفرزاده – گیو – صدریه – دکتر مصدق – جمال امی – مراد اریه – دکتر معاون – صمصام – مجد ضیائی – ذوالفقاری – مهندس فریور – دشتی – اسعد – دکتر طاهری – نبوی – بوشهری – ساسان – تیموری – صدر قاضی – فرمانفرمائیان – فرود – اخوان – دکتر فلسفی – رفیع – ایپکچیان – عدل – لنکرانی – عماد تربتی – فولادوند – دکترکیان – خلعت بری – یمین اسفندیاری – آصف – حشمتی – جواد مسعودی – صادقی صادقی – طوسی.