مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۳ تیر ۱۳۳۰ نشست ۱۶۴
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری شانزدهم | تصمیم‌های مجلس | تصمیم‌های مجلس شورای ملی درباره نفت و گاز |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره شانزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی – اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
سال هفتم – شماره ۱۸۶۲
۴شنبه ۱۹ تیر ماه ۱۳۳۰
دوره شانزدهم مجلس شورای ملی
شماره مسلسل ۱۶۴
مذاکرات مجلس شورای ملی
جلسه ۱۶۴
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنجشنبه ۱۳ تیر ۱۳۳۰ نشست ۱۶۴
فهرست مطالب:
- ۱- تصویب صورت مجلس
- ۲- قرائت دو فقره تلگراف واصله از شبستر و شیراز
- ۳- بیانات آقای نایب رئیس دایر به ابراز خرسندی از حسن جریان عمل جراحی اعلیحضرت همایون شاهنشاهی
- ۴- بیانات قبل از دستور آقایان: دکتر جلالی - گیو - صدر میر حسینی
- ۵- گزارش آقای اردلان راجع به اجرای قانون ملی شدن صنعت نفت
- ۶- تقاضای تعقیب و طرح دو فقره لایحه قبلی به وسیله آقای معاون وزارت دارایی
- ۷- بقیه مداکره در طرح قانونی راجع به اسناد مکشوفه شرکت سابق نفت
- ۸- طرح گزارش راجع به اجازه استخدام افراد شهربانی
- ۹- تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
مجلس ساعت نه و سه ربع صبح به ریاست آقای جواد گنجه (نایب رئیس) تشکیل گردید.
۱ - تصویب صورت مجلس.
نایب رئیس - صورت غایبین جلسه گذشته قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
غایبین با اجازه - آقایان: شکرایی. صفوی. دولتشاهی. محمدعلی مسعودی. آصف. دکتر معظمی. بوداغیان. اردلان. خسروانی. افشار. غلامرضا فولادوند. طاهری. امیرقاسم فولادوند. محمد ذوالفقاری. صالح. دکتر بقایی. مکی. طباطبایی. دکتر شایگان.
غایبین بی‌اجازه - آقایان: محمودی. خاکباز. قهرمان. خسرو قشقایی. سنندجی. امینی و تولیت. ابتهاج. آشتیانی‌زاده. حاذقی. رضوی. سلطانی. جواد مسعودی. اکبر.
دیر آمدگان با اجازه - آقایان: منصف. شوشتری. نصرتیان. رفیع. ثقه‌الاسلامی. پیراسته. سالار بهزادی. صدر میرحسینی. معین‌زاده.
دیر آمدگان بی‌اجازه - آقایان: هراتی. تیمورتاش. دکتر مصباح‌زاده.
نایب رئیس - نسبت به ه صورت جلسه اعتراضی هست؟ آقای شوشتری
شوشتری - بسم الله الرحمن الرحیم. بنده در این صورت جلسه مطالبی را که جلسه قبل عرض کردم البته مورد سؤال عده‌ای قرار گرفته‌ام که ناچارم این معنی را توضیح بدهم.
گرچه مطلب را با تمام صراحت و موقع که به عنوان ماده ۹۰ استفاده کردم عرض کردم به جناب آقای وزیر کشور سوء تفاهم شده، من عرض نکردم پرونده‌سازی گفتم وقتی خود جنابعالی می‌فرمایید هنوز ما ندیدیم و وزیر دادگستری هم می‌فرماید ما هنوز این اسناد را ندیدیم و در صورتی که ندیدیم نمی‌توانیم گواهی کنیم ما هم این معنی را نمی‌توانیم به طور تنجیز بگوییم. این اصل مطلب بود و ضمناً استفاده می‌کنم و استدعا می‌کنم از مقام ریاست در طرح‌های سه فوری ... مکرر راجع به موضوع نفت آقای دکتر مصدق اینجا اظهار فرمودند روزی سیصد هزار لیره ضرر می‌خورد خدا را شاهد می‌گیرم موضوع از بین رفتن جنگل‌ها ضررش خیلی بیش از نفت است مازندران و دشت گرگان دارد به کلی از بین می‌رود خواستم این طرح را توجه بفرمایید که زودتر مطرح شود.
نایب رئیس - آقا در اطراف صورت مجلس بفرمایید
شوشتری - یک موضوعی هم که می‌خواستم عرض کنم کمیسیون محاسبات مجلس مدتی است منتظر است که بودجه سال جاری مجلس را بیاورند. باید مجلس را مدل قرار بدهید سرمشق قرار بدهید برای دولت الان مدتی است که ما معطل هستیم هی می‌رویم می‌نشینیم، نمی‌آورند. وقتی مجلس بودجه خودش را تعیین کرد آن وقت می‌تواند به دولت فشار بیاورد که بودجه سال جاری را بیاورد و استدعا دارم آقایان نمایندگان محترم توجه بفرمایند و موافقت بفرمایند که طرح جنگل‌ها مطرح بشود بلکه وضعیت مملکت را به خواست خداوند از این صورت بیرون بیاوریم.
نایب رئیس - بودجه مجلس تهیه شده و در دست تقدیم است و در اولین فرصت مطرح می‌شود آقای فقیه‌زاده.
فقیه‌زاده - پریروز از طرف مقام ریاست ابلاغ شد که جلسه امروز و سایر جلسات ساعت ۹ زنگ زده می‌شود و امروز قبل از ساعت ۹ عده از آقایان شرفیاب شدند و حاضر بودند متأسفانه امروز دیرتر از همیشه زنگ زده شد. استدعا می‌کنم جلسات را مرتب بفرمایید.
نایب رئیس - اگر ملاحظه بفرمایید در تمام صورت مذاکرات همیشه موقع تشکیل جلسات ساعت ۹ تذکر داده شده ولی جلسه در آن موقع تشکیل نشده و این را باید آقایان توجه کنند. امروز در ساعت ۹ فقط سی نفر از آقایان در مجلس حاضر بودند خواهش می‌کنم آقایان خودشان این نکته را توجه بفرمایند آقای ملک‌مدنی
ملک‌مدنی - بنده در همین زمینه که آقای فقیه‌زاده تذکر دادند می‌خواستم
عرض کنم می‌خواستم به مقام ریاست عرض کنم که حالا تابستان است و ساعت ۵ صبح آفتاب می‌زند و از جلسه بعد هم که دیگر ماه رمضان نیست به نظر بنده ساعت ۸ صبح جلسه را تعیین بفرمایید که ما سر ساعت ۸ و نیم بیاییم در جلسه بنشینیم و کارمان را انجام بدهیم، سر ظهر هم خاتمه پیدا کند و هر کس حاضر نشد مقام ریاست او را مطابق آیین‌نامه جریمه کنند. (صحیح است؟)
نایب رئیس - آقای اردلان
اردلان - عرض کنم که در صورت جلسه اسم بنده را غایب با اجازه نوشته‌اند و مقام ریاست اطلاع دارند که بنده برای اجرای قانون ملی شدن نفت بع خوزستان رفته بودم و حالا برای عرض گزارش استدعا می‌کنم که به بنده وقت التفات بفرمایید که گزارشم را عرض کنم.
نمایندگان - موافقیم.
نایب رئیس - آقای امامی‌اهری
امامی‌اهری - در صورت مجلس جلسه گذشته یک اغلاطی هست که بنده آنها را اصلاح می‌کنم می‌دهم به تند نویسی فقط در مورد توجه جناب آقای وزیر فرهنگ و انجام درخواست دانشجویان دانشکده پزشکی تبریز لازم است این تذکر داده بشود که جناب آقای دکتر جهانشاه صالح رئیس دانشکده پزشکی تهران به منظور کمک به دانشکده پزشکی تبریز و دانشجویان آنجا پیشنهاد کرده‌اند که در ایام تعطیل دانشکده پزشکی تهران با کلیه لوازم و وسایل و لابراتوار در اختیار آنها گذاشته شود و اساتید اینجا به آنها کمک بکنند و در این مورد هم لازم است که از جناب آقای دکتر صالح تشکر بکنم، (شوشتری - ما هم تشکر می‌کنیم)
نایب رئیس - آقای دکتر هدایتی
دکتر هدایتی - در عرایضی که بنده در جلسه گذشته کردم غلط‌هایی هست اجازه بفرمایید اصلاح کنم.
نایب رئیس - اصلاح کنید بدهید به اداره تند نویسی. آقای جمال امامی
جمال امامی - بنده در صورت جلسات مجلس گذشته و مجلس قبل توضیحاتی دادم چون در خارج مثل همیشه غلط منعکس شده است ناچارم توضیح بدهم.
عرض کنم که خداوند حس تشخیص را از یک ملتی نگیرد و همین طور حس انصاف را. چون وقتی حس تشخیص را گرفت یک جامعه‌ای همیشه غلط قضاوت می‌کند و وقتی حس انصاف را گرفت همیشه مغرضانه.
ما در جلسه قبل و جلسه ماقبل اینجا راجع به این مدارک و اسناد چه گفتیم؟ شخص من چه گفتم؟ آقای دکتر فاطمی تشریف داشتند وزرا هم تشریف داشتند گفتم که اگر یک دولت انقلابی هستید می‌خواستید این مدارک را در معرض افکار عمومی بگذارید، صلاح و اصلح این بود که تمام مخبرین جراید، تمام مخبرین جراید خارجی و داخلی را دعوت بکنید و در این کار شرکت بدهید
من که دفاع از مخبرین جراید کردم گفتم در اختیار یک دسته و صنف معینی قرار ندهید این سوء ظن ایجاد می‌کند و گفتم اگر یک دولت غیر انقلابی هستید این را به یک مرجع مطمئنی واگذار بکنید تا به مرحله نهایی قضایی خودش برسد. من نمی‌فهمم آقایان مخبرین جراید طرح سومی دارند که از این مطمئن‌تر باشد؟ بعضی از روزنامه‌ها باز برداشته‌اند به من فحش داده‌اند که این می‌خواهد این اسناد از بین ببرد ...
نایب رئیس - آقای امامی راجع به صورت جلسه بفرمایید.
جمال امامی - این صورت جلسه است.
نایب رئیس - مربوط به صورت جلسه نیست
جمال امامی - هست. به سر شما صورت جلسه است، این طور قلب می‌کنند (با ارائه یک روزنامه) این آقا دکتر است برداشته و نوشته است که جمال امامی می‌خواهد این مدارک را از بین ببرد. من عرضم را چطور توضیح بدهم جز این که اعتراض بکنم در صورت جلسه؟ این آقای دکتر کافی اگر اینجا هست یا نیست به او بگویید که آقا یک طرح سومی شما ابداع بکنید بدهید که من بدهم به مجلس. من عقلم بیش از این نرسید. شما که عقل‌تان می‌رسد بدهید ضمناً من از آقای دکتر فاطمی گله‌مندم. من به ایشان یک روز ضمن پاسخ عرض کردم که معاون نخست‌وزیر هستید شما دیگر روزنامه‌نگار نیستید و عضو جبهه ملی نیستید شما مأمور مجلسید و باید مراعات مجلس را بکنید و مراعات موقعیت خودتان را بکنید. شما نباید بردارید اینجا بنویسید توضیحات وزرای کشور و دادگستری گویا بیشتر از این جهت ادا شده است که روی آتش تشنج و ناراحتی بعضی افراد که بی‌تابی از خودشان نشان می‌دادند آب سر پاشیده باشند. این بیان شما نیست شما این را امروز نمی‌توانید بنویسید، دیروز می‌توانستید بنویسید اما امروز معاون نخست‌وزیر نباید این را بنویسد.
نایب رئیس - آقای کهبد
کهبد - بنده هم اصلاحاتی دارم که می‌دهم به اداره تند نویسی
نایب رئیس - بسیار خوب آقای معدل راجع به صورت جلسه است؟
معدل - بنده می‌بینم که وقتی صورت جلسه طرح می‌شود بسیاری مذاکرات مختلف می‌شود که خارج از صورت جلسه است (صحیح است) و این موضوع مربوط به این است که مذاکرات قبل از دستور محدود است و نمایندگان یک اظهاراتی دارند که نمی‌توانند بگویند و ما پیشنهاد کردیم که به آن سه نفر اجازه داده بشود که هر کدام نوبت‌شان را بتوانند به یک نفر دیگر هم بدهند که هر جلسه ۶ نفر صحبت بکنند و از هیئت رئیسه تمنا داریم که در این باب تجدیدنظر بکنند. (صحیح است)
۲ - قرائت دو تلگراف واصله از شبستر وشیراز.
نایب رئیس - با موافقت آقایان نطق‌های قبل از دستور را شروع می‌کنیم ولی قبلاً دو تا تلگراف رسیده است که برای استحضار مجلس قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
جناب آقای نخست‌وزیر رونوشت جناب آقای جواد گنجه در این موقع خلع ید بیگانگان از منابع نفت ایران این بنده محمود بهرامی نقدا ده هزار ریال تقدیم می‌نمایم. استدعا محل پرداختم را امر به تعیین فرمایید جاناً و مالاً تا آخرین نفس در انجام این امر مبارک برای فداکاری حاضر است.
از شیراز - جناب آقای دکتر مصدق نخست‌وزیر محبوب رونوشت توسط صدرزاده به مجلس شورای ملی جامعه فارغ‌التحصیلان دانشسراهای فارس موفقیت آن جناب را در راه عملی کردن آمال ملی صمیمانه تبریک عرض، آمادگی افراد جامعه را برای هر گونه فداکاری در احراز موفقیت کامل به استحضار می‌رساند. خلیلی.
۳ - بیانات آقای نایب رئیس دایر به ابراز خرسندی از حسن جریان عمل جراحی اعلیحضرت همایون شاهنشاهی.
نایب رئیس - قبل از شروع به نطق‌های قبل از دستور خواستم به استحضار آقایان نمایندگان محترم برسانم به طوری که مستحضر هستید اعلیحضرت همایونی از چند وقت به این طرف دچار کسالتی بودند که اخیراً محتاج به عمل جراحی شده‌اند و از قرار خبری که رسیده امروز صبح بحمدالله عمل جراحی خیلی خفیف بوده و بیشتر از یک آپاندیست نبوده است و البته همه خواستار سلامت ایشانند و همان طور که در تمام مجالس دیروز و دیشب دعای سلامتی ایشان را کردند ما هم از خداوند متعال شفای عاجل ایشان را خواستاریم (صحیح است)
۴ - بیانات قبل از دستور آقایان: دکتر جلالی - گیو - صدر میرحسینی.
دکتر جلالی - مقدمت وظیفه ملی خود می‌دانم که از خداوند متعال مسئلت نمایم تا شفای عاجلی ذات شاهانه را عطا فرماید و از این موهبت قلب ملت ایران را قرین مسرت فرماید مذهب و سلطنت دو متکای محکم و مؤثر ملت می‌باشد و جای بسی مباهات است که پادشاه ما حفظ رعایت کامل اصول مذهبی را فرموده و در احترام و ایمان به مبانی مقدسه سرمشق سایر افراد است و نیز موجب نهایت سپاسگزاری است که جامعه روحانیت در اتحاد و اتفاق مردم و مساعدت و پشتیبانی از شاه و ملت کمال علاقه و فداکاری می‌نماید بی‌مناسبت نمی‌دانم از مواعیظ و نصایح و اندرزهایی در این ماه صیام از طرف وعاظ و خطبای شهیر مذهبی و میهن پرستی که در این موقع به خصوص کمال لزوم را داشته در اتفاق و اتحاد وظیفه مهمی را عهده‌دار بوده قدردانی نمایم و از یکی از مفاخر مازندران جناب آقای فلسفی واعظ شهر تنکابنی که در اجرای این امر و اتحاد و اتفاق و هدایت مردم بینی و بین الله پایه عمل را به سر حد امکان رسانیده تشکر نمایم و از خدا بخواهم که وجود این رجال ما را حفظ و حراست فرماید وجود و تراکم امور مهمی که در ماههای اخیر در این کشور برای استیفای کامل حقوق ملت به منصه ظهور رسید جا و انصاف نبود وقت گران‌بهای مجلس شورای ملی را از صرف وقت در این امر نمود و چون در ضمن این هدف مقدم هستیم به چند کلمه قناعت می‌کنم و اصلاحات لازمه به وقتی می‌گذارم که به خواست باری تعالی در این امر حیاتی و اقتصادی که استیفا کامل حقوق ملت ایران از شرکت ممنوعه نفت است با وحدت کامل ملت و مجلس فراهم آید
وضع بهداشت و فرهنگ مازنداران فوق‌العاده‌ای به تجدیدنظر و توجه مخصوص دارد و با این که اینجانب در تمام مدت نمایندگی سعی نموده‌ام در تمام نقاط آن حوزه تا آنجا که میسر است وضع بهداشت لااقل رفع احتیاج کند معهذا چناچه آرزو دارم هنوز نواقص بی‌شماری دارد و با آن که رئیس بهداری استان دوم آقای دکتر امینی راد کمال جدیت مراقبت در این امر می‌نماید وضع مازندران باز از نظر پزشک و بالاخص دارو در کمال عسرت است شاید بعضی نقاط یک سال است که فاقد دارو آن هم
دارویی که در درجه اول لزوم طبی است می‌باشد باید تشکر کنم که به امر اعلیحضرت همایونی اداره املاک کمک شایان فوق‌العاده در بسیاری از نقاط مازندارن نموده و با دستور اخیر شاهانه در سایر نقاط نیز اداره املاک و مخصوصاً جناب آقای شادمان کمال همکاری و مساعدت می‌نمایند ولی باز چناچه باید رفع احتیاجات عادی نمی‌شود در کمیسیون سازمان برنامه ...
نایب رئیس - آقای دکتر جلالی قدری تأمل بفرمایید اکثریت نیست (پس از چند لحظه عمده کافی شد) بفرمایید.
دکتر جلالی - بیست میلیون ریال برای تأسیس و تهیه آسایشگاه‌های معلولین معین نمودیم و با آن که در شمال شاید پنجاه درصد به این بیماری مبتلا می‌باشند و اگر آمار معلولین بیمارستان‌ها و آسایشگاه‌های تهران را از نظر بگذرانیم شاید ۴۰ درصد بیماران مردم شمال می‌باشند مع‌الوصف سازمان برنامه محلی برای مازندران در نظر نگرفته با آن که در صورت جلسه کمیسیون برنامه مطرح است که اینجانب متذکر شدم که لازم است ثلث مبلغ بیست میلیون ریال لااقل به مازندران تخصیص داده شود معلوم نیست در سازمان چه خبر است و چرا توجه به اصول نمی‌شود من نمی‌دانم چه اصراری است که پول ما به صورت مختلفه حیف و میل شود در کمیسیون برنامه گذشته ما سه سوکمیسیون تشکیل دادیم یکی اجرایی یکی پرسنلی و یکی برای رسیدگی به امور گذشته دو کمیسیون اول کارشان را تا آنجا که میسر بود و وقت اجازه داد انجام دادند ولی نفهمیدیم رسیدگی به کارهای گذشته سازمان به کجا رسید دزدی‌های کلان گذشته در بوته فراموشی افتاد و معلوم نشد ۲۶۶ میلیون سازمان به کدام چاهی سرنگون شد حالا هم که راحت شدند و هرچه می‌گوییم پولی در بساط نیست حصه شهرستان‌ها سرگرمی خوبی برای آقایان نمایندگان بود یکی از همکاران هم حوزه اینجانب هر وقت اسم حصه شهرستان‌ها و سایر امور سازمان می‌کردیم می‌خندید و می‌گفت این حرف‌ها شوخی است حالا می‌بینم که راست می‌گفت و ما تازه کار بود جناب آقای سلطان هم یک یادداشتی التفات فرموده‌اند در مورد بروجرد که بنده خودم هم شاهد و ناظر بودم به قدری اشکال و زحمت فراهم کردند که حد ندارد و یک دینار از حصه شهرستان‌ها را نمی‌خواهند بپردازند در مورد بهداشت ناگزیرم از خدمات فوق‌العاده آقای دکتر فرمانفرماییان و دکتر سعادت و مهندس نخعی در امر سیاسی ضد مالاریا کمال تشکر را داریم زیرا چون مازندران از این نظر بیش از همه نقاط کشور در زحمت بوده به ما محبت فرمود و اولین کاروان خود را بدان جانب روانه فرمودند و نیز از جناب آقای دکتر مشعوف که برای بیماری‌های واگیر و تلقیح واکسنC.S .B به مازندران کمال علاقمندی فرمودند و اولین دسته را به بابل گسیل فرمودند نهایت تقدییر و تحسین نمایم وضع فرهنگ مازندران محتاج به یک کودتا و اصلاحات اساسی است و با این که رئیس فرهنگ فعلی آقای فقیهی را مرد لایق و مسلمان و فاضلی می‌دانم و سایر رؤسای فرهنگ شهرستان‌ها در حد خود از بذل کمال فداکاری خودداری نفرموده‌اند ولی از جناب آقای دکتر سنجابی وزیر فرهنگ که در پاکی و علاقه به کار و کاردانی ایشان کاملاً ایمان داشته و روز به روز تزاید می‌یابد تمنا دارم دستور فرمایند در این موقع که کلاس‌های مدارس کار خود را به پایان رسانیده از آقایان رؤسای فرهنگ محل دعوتی به عمل آید و ترتیب صحیحی برای سال تحصیلی آتی اتخاذ شود و با امر شاهانه دایر به واگذاری و یا فروش آبینه املاک مورد نیاز فرهنگ که در رامسر صادر فرمودند بلکه بتوانیم امسال لااقل پنجاه دبستان افتتاح کنیم در سال قبل هم با مساعدت مالکین محل و کمک شایان رؤسای فرهنگ در بابل و آمل و شهسوار قریب به بیست دبستان افتتاح گردید.
از نظر عمومی در اینجا برخود لازم و واجب می‌دانم از کمک‌های گذشته جناب آقای مهندس شریف‌امامی و کمک‌های فوق‌العاده‌ای که جناب آقای مهندس مصدق هم اکنون فرموده و می‌فرمایند و ثمره فعالیت فوق‌العاده این مدت نمایندگی یعنی ساختمان راه هراز که الساعه در دست کار و در کمال شدت پیش می‌رود صمیمانه تشکر نمایم و با وضع مالی کنونی کشور جناب آقای وزیر دارایی و آقای مهندس حامی و مهندس شالچیان کمال تسهیل و تسریع فرموده‌اند کمال شکرگزاری را نمایم.
وضع عمومی مازندران به علت کمی آب که در این سال حاصل گردید بسیار بد و بعضی از دهات به کلی فاقد محصول می‌باشند و با این که رئیس کشاورزی مازندران کمال فداکاری را نموده و جای نهایت قدردانی از مشارالیه می‌باشد لازم است دولت فکری در این مورد نماید و سعی کند که پس از رفع نیاز عمومی محصول صادر شود و مقررات دیگری فراهم آورد که مضیقه متصوره حاصل نگردد و از نظر اوضاع و احوال استان دوم وسائل اصلاحات و رفع نواقص را فراهم آورد تلگرافاتی هم در مورد امر سرباز گیری رسیده که سه روز قبل تقدیم آقای معاون وزارت جنگ نموده‌ام و تمنا دارم هر چه زودتر در نور و آمل و بابل دستور فرمایند و در خاتمه لازم می‌دانم توجه دولت را به وضع اجتماعی مازندران توجه داده و تمنا کنم به جناب آقای سیاح استاندار استان دوم را که با کمال علاقه و ایمان به اصلاح امور مشغول است کمال پشتیبانی و تقویت و تسهیل و تسریع در تقاضای ایشان شود امیدوارم از خود گذشتگی و فداکاری همکاران و وکلای مازندران موجب شود که تا حدی در این امور موفقیت حاصل گردد شاید بیلان مدت نمایندگی خود را بتوانیم در برابر مردم مازندران به صورت مطلوبی عرضه نماییم (احسنت)
نایب رئیس - آقای گیو
ارباب گیو - آقایان نمایندگان عظام با این که جماعت زرتشتی احساسات میهن پرستی و ایران دوستی را از اجداد و نیاکان خود به ارث برده و فداکاری و جانبازی در راه ایران را از فرایض ملی و مذهبی خود می‌داند و با این که به شهادت سوابق درخشان تاریخی ایرانی برای حفظ وطن و استقلال و حامیت سرزمین مقدس اجدادیش بذل مال و جان را ناچیز می‌شمارد و با این که زرتشتیان ایران همواره اثرات این میراث اجدادی خود را به منصه ظهور و ثبوت رسانیده است از این رو به اطمینان این حقایق مسلم نمی‌خواستم با توضیح واضحات وقت گران‌بهای مجلس را اشغال نموده باشم ولی در اثر فشار احساسات زرتشتیان ایران ناگزیرم در این موقع که با مجاهدت و پشتکار نمایندگان محترم مجلسین و با همت و شهامت جناب آقا دکتر مصدق نخست‌وزیر با تدبیر و با پشتیبانی و اتحاد و یگانگی ملت هوشیار ایران در تحت حمایت ذات اقدس اعلیحضرت همایون شاهنشاهی افتخار و سعادت ملی شدن صنعت نفت نصیب ایرانیان گردیده و با پاره شدن زنجیر اسارت اقتصادی ایران حق حاکمیت و استقلال ایرانیان نیز تحکیم و تقویت یافته و آینده امید بخشی را به ایرانیان مژده می‌دهد در این مکان مقدس مترجم احساسات و اظهارات قاطبه زرتشتیان بوده و با کمال افتخار به عرض برسانم که زرتشتیان ایران همیشه و علی‌الخصوص در این هنگام آمادگی خود را برای خدمتگزاری و فداکاری در راه ایران عزیر اعلام داشته و موفقیت و پیروزی نمایندگان معظم مجلسین و جناب آقای دکتر مصدق پیشوای محبوب و سعادت و رستگاری ایران و ایرانیان را از پرودگار یکتا و توانا درخواست دارند (احسنت)
نایب رئیس - آقای صدر میرحسینی.
صدر میرحسینی - عرایض بنده امروز در خصوص اوضاع کشاورزی و کشاورزان استان هشتم است. استان هشتم از لحاظ خواربار همیشه یک رقم عمده‌ای صادرات نشان می‌داد ولی چند سال است که این رقم عمده را کرمان واردات خواربار داشت آن هم از خارج البته این کمبود غله یک عللی داشته که علت آن همیشه به دولت‌های گذشته عرض شده و اینک هم من لازم می‌دانم که علت این کمبود غله را به دولت جناب آقای دکتر مصدق عرض بکنم. علت این کمبود غله عدم علاقه‌ای است که از طرف مالکین نسبت به زارعین نشان داده می‌شود. انتظار می‌رفت که قانون تعیین میزان بهره مالک و زارع به صورت اجرا در بیاید و یک توازنی در اوضاع فراهم بیاید که موجبات رفاهیت کلیه طبقه زارع فراهم بشود که بتوانند به عمل خودشان ادامه بدهند بدبختانه توجهی نسبت به این امر نشد (شوشتری - و نمی‌شود) همچو که آقای شوشتری می‌فرمایند و نمی‌شود. چرا نمی‌شود نمی‌دانم؟ علت اصلی این است که یک نفر زارع به طور متوسط بیش از چهار خروار غله در سال عایدش نمی‌شود این چهار خروار غله به قیمت معمولی بیش از ۳۶۰ تومان ارزش ندارد یک فرد زارع خودش و دو نفر را حداقل حساب کنم در سال با ۳۶۰ تومان که روزی یک تومان باشد بایستی امرار معاش بکنند. هیچ مقدور نیست برای یک همچو فردی که بتواند عائله خودش را اداره بکند محال است (صحیح است) چون تکافو نمی‌کرد این مبلغ و مالک هم به این امر توجهی نکرد و هر قدر فریاد زد و به جایی نرسید ناچار شد عوامل زارعتی را که داشت فروخت و از کرمان خارج شد و از صف تولید کننده خارج شد و آمد در صف مصرف کنند و نه تنها تصور کنید که این شامل استان کرمان است نه. این امر در تمام ایران مجری شد به واسطه همین عدم علاقه به طبقه کشاورز که طبقه اصلی این کشور را تشکیل می‌دهد امروز همه آمده‌اند در صف مصرف کننده و خیل بیکاری را تشکیل داده‌اند دولت برای طبقه کارگر قانون وضع کرد و برای توازن کار بین کارگر و کارفرما قانون را اجرا کرد ولی برای این طبقه اصلی تولید کننده که می‌بایستی خواربار کشور را تأمین کنند اصولاً به فکر نیفتاده (صحیح است) و معلوم نیست که چه صورتی پیدا می‌کند برای این کار. اگر درست توجه بکنید کشور ایران که یک کشور فلاحتی بوده امروز محتاج است برود خوار بار از کشورهای بیگانه
و هنوز هم به فکر نیست که به این طبقه اصلی و به این طبقه تولید کننده کمک بشود و یک راهی را در پیش بگیرند که مایه حیات و ادامه کار این طبقه موجود بشود رفته رفته، روز به روز در اثر همین عدم توجه کاهش فاحشی در کشاورزی و تولید غله در تمام ایران به عمل آمد پیش از اینها یک قنواتی داشت ایران که در اثر همین وضع دیگر قنوات درست نشد و زارعین کارشان را از دست دادند و سطح زراعت پایین آمد و روز به روز این عمل هم محسوس است و هیچ کس هم به فکر نیست علاقه ندارند که به این طبقه یک کمکی بکنند و قانونی وضع کنند
نایب رئیس - آقای صدر میرحسینی یک قدری تأمل کنید اکثریت نیست (پس از لحظه‌ای اکثریت حاصل شد) بفرمایید
صدر میرحسینی - بنده از عموم آقایان نمایندگان محترم استدعا دارم به این موضوع حیاتی یک توجه بیشتری مبذول بفرمایند و همه آقایان جداً از دولت با وحدت کلمه بخواهند که هر چه زودتر آیین‌نامه قانون تقسیم بهره مالک و زارع و اساسنامه آنها را تهیه بکند و تقدیم مجلس بنماید و آن را به موقع اجرا بگذارد قانونی که ۱۲ سال پیش برای تقسیم بهره زارع و مالک به تصویب مجلس شورای ملی رسیده هنوز به موقع اجرا گذاشته نشده است این فقط تنظیم یک اساسنامه لازم دارد و هیچ مانعی برای اجرای این قانون جز تنظیم اساسنامه نیست چرا اساسنامه این را دولت‌های گذشته تنظیم نکردند و به مجلس نیاوردند و به موقع اجرا در نیامد؟ برای این که نمی‌خواستند حالا هم شاید نخواهند ولی یک وقت می‌بینید که با یک تصویبنامه کارهای بزرگی را انجام می‌دهند ولی یک قانونی مهمی را اجرا نمی‌کنند مسئول کسیت؟ دولت‌های گذشته مسئول بودند ولی انتظار داریم که دولت جناب آقای دکتر مصدق به آن موضوع اساسی توجهی کنید مخصوصاً استان هشتم که وضعش خیلی بد است و روز به روز محصول غله رو به کاهش است و زارعین که طبقه تولید کننده هستند از صف تولید کننده خارج می‌شوند و به صف مصرف کننده وارد می‌گردند بایستی یک توجه عاجلی مبذول بدارند باز عرض می‌کنم جناب آقای دکتر فاطمی توجه بفرمایید جنابعالی معاون آقای نخست‌وزیر هستنید عرایض ما را توجه بفرمایید بنده چند جلسه قبل عرض کردم که دولت‌های گذشته نسبت به استان کرمان توجهی نداشتند اصلاً اسم استان هشتم از تمام وزارتخانه‌ها حذف شده اسمی برده نمی‌شود هزار نامه و شکایت بلکه بیشتر ما به دولت نوشتیم که لااقل مبارزه با مالاریا را در استان هشتم انجام بدهید برای تمام نقاط کشور مأمورینی برای مبارزه با مالاریا تعیین شدند و معرفی شدند غیر استان هشتم ما مراجعه کردیم مذاکره کردیم که برای کرمان دارو بفرستید هنوز نفرستاده‌اند چرا توجه نمی‌کنند؟ مگر اینها جزو ملت ایران نیستند؟ اگر مجزا هستند چرا نمی‌فرمایید که اینها مجزا هستند اگر هم جزو ایران هستند بفرمایید یک توجه بیشتری بکنند. کرمان مناطق مالاریا خیزش از همه جا بیشتر است دارو ندارد، داروخانه ندارد هیچ چیز برایش نمی‌فرستند توجه نمی‌کنند چرا توجه نمی‌کنند؟ بنده نمی‌دانم اگر کرمان خارج از کشور ایران نیست خواهش می‌کنم که بفرمایید اسم کرمان را روی میزهای‌شان بنویسند که در آینده بیش از این بی‌لطفی نسبت به کرمان نکنند کرمان مورد قهر طبیعت هست اگر دولت هم بی‌مهری نسبت به او بکند دیگر تکلیفش معلوم است استدعا می‌کنم که دولت یک قدری به استان کرمان توجه بکند که تا از این وضع خارج بشود بلکه یک قدری وضعیتش بهتر بشود همه چیز کرمان خراب است مخصوصاً اوضاع کشاورزی وضع کشاورزان در کرمان خیلی بد است همه ساله تعداد زیاد قابل توجهی از استان کرمان خارج می‌شوند و می‌آیند به تهران و در صف بی‌کاران وارد می‌شوند و هر روز هم مزاحم دولت می‌گردند (چند نفر از نمایندگان - همه جا این طور است) همه جای ایران همین طور است نه تنها کرمان (احسنت، احسنت)
۴ - گزارش آقای اردلان راجع به جریان اجرای قانون ملی شدن صنعت نفت و خلع ید.
نایب رئیس - مجلس وارد دستور می‌شود قبل از این که آن لایحه پیشین دنبال شود نامه‌ای از هیئت مختلط نظارت در اجرای قانون ملی شدن صنعت نفت رسیده است که قرائت می‌شود و اگر آقایان موافقت فرمودند آقای اردلان توضیحات‌شان را به عرض برسانند (صحیح است)
(به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی - جناب آقای ناصرقلی اردلان نماینده محترم و عضو هیئت مختلط نظارت در اجرای قانون ملی شدن صنعت نفت که از طرف این هیئت به اتفاق جنابان آقایان دکتر متین دفتری و حسین مکی برای نظارت در خلع ید از شرکت سابق به خوزستان رفته بودند اکنون برای دادن گزارش به تهران آمده و قریباً مراجعت خواهند نمود. از مقام محترم تقاضا دارد اجازه فرمایند آقای اردلان شمه‌ای از جریانات مربوطه به مأموریت خود را در جلسه فردا صبح به استحضار مجلس شورای ملی برسانند.
رئیس هیئت مختلط - اللهیار صالح
نایب رئیس - حالا با موافقت آقایان نمایندگان آقای اردلان توضیحات‌شان را می‌دهند (نمایندگان – موافقیم)
تیمورتاش - جناب آقای رئیس این موضوع مطرح است یا ما باید فقط گوش بدهیم.
نایب رئیس - گوش می‌دهید، آقای اردلان بفرمایید.
اردلان - با اظهار تشکر از موافقتی که آقایان محترم فرمودند بنده خواستم عرض بکنم در نامه‌ای هم که آقای صالح به مجلس عرضه کرده‌اند معروض داشته است که بنده شمه‌ای از آنچه در این مسافرت پیش آمد به عرض آقایان برسانم امیدوارم که موجب ملالت آقایان نشود آقایان نمایندگان محترم مستحضر هستند که در نهم اردیبهشت ماه امسال قانونی به تصویب مجلس رسید که دو سطر اول ماده دومش را بنده می‌خوانم که مجلس روشن بشود «دولت مکلف است که با نظارت هیئت مختلط بلافاصله از شرکت سابق نفت انگلیس و ایران خلع ید بکند» بنابراین از طرف هیئت مختلط جناب آقای دکتر متین دفتری سناتور محترم و جناب آقای مکی و بنده انتخاب شدیم که مطابق ماده دوم این قانون نظارت بکنیم در اجرا خلع ید از طرف دولت هم سه نفر معین شده بودن آقایان مهندس بازرگان، دکتر علی‌آبادی و مهندس بیات به نام هیئت مدیره موقت برای اجرای قانون ملی شدن صنعت نفت وظیفه ما نظارت در کار آقایان است ولی بنده باید عرض کنم که ما شش نفر در واقع حکم واحد را داشتیم آنچه که تصمیم رفتیم و آنچه که به موقع اجرا گذاشتیم همه متحد و متفق بودیم و یک نظر واحدی بیش در کار نبود (جمعی از نمایندگان - احسنت، حق همین بود) وقتی که به اهواز و آبادان وارد شدیم اهالی خوزستان یک استقبالی از ما نمودند که در ایران سابقه نداشت کارگران ایرانی از پول جزیی خودشان صدها گوسفند و گاو آوردند و قربانی کردند بسیار این احساسات شایان تمجید و تحسین بود جراید محترم پایتخت گزارش این وقایع را مفصلاً به عرض آقایان رسانیده‌اند و محتاج نیست که بنده در این خصوص عرض بکنم فقط به نام یک نماینده مجلس شورای ملی از احساست بی‌شائبه آقایان اهالی محترم خوزستان از هر جهت تشکر می‌کنم البته یک خصوصیتی هم داشت مثلاً آقای دکتر متین دفتری در دوره گذشته اگر آقایان به خاطر داشته باشند یک طرح پیشنهاد کردند که همه ما رأی دادیم و آن موضوع حکمیت اراضی خوزستان بود که موجب رفاه عده زیادی از اهالی خوزستان شده بود که دارای نخل و زراعت و غیره شده‌اند شیوخ خوزستان همه‌شان آمدند و از رأی مجلس شورای ملی مخصوصاً اظهار تشکر می‌کردند و به آقای مکی هم احساست عجیبی ابراز می‌کردند و همه جا او را یک سرباز فداکار می‌خواندند و واقعاً دیدنی بود که چه جور مردم با شور و ذوق دست و صورت او را می‌بوسیدند وقتی که به آبادان رفتیم خوشبختانه عده زیادی از کارمندان ایرانی شرکت سابق نفت ایران و انگلیس که آنجا بودند اینها همه یا از شاگردان آقای دکتر متین دفتری یا از شاگردان آقای دکتر متین دفتری یا از شاگردان آقای مهندس بازرگان یا از شاگردان آقای مهندس علی‌آبادی بودند البته وقتی شاگرد استادش را می‌دید و همچنین استاد از این که شاگردش را می‌دید خوشحال بودند اینها از نظر تربیت روحی در پیشرفت کار ما خیلی مساعدت کرد مرکز کل شرکت سابق نفت ایران و انگلیس فعلاً در خرم شهر است در صورتی که سال‌ها بود که در آبادان بود و مرکز کار اصلی هم در آبادان است ولی عجالتاً این مرکز در خرمشهر است این هیئت شش نفری رفتیم مرکز کارمان در خرمشهر البته در وهله اول یک قدری به مشکلاتی از حیث مکان و جا برخوردیم و بنده از این موضوع صرف‌نظر می‌کنم در اولین وهله‌ای که با رئیس سابق شرکت نفت آقای در یک وارد مذاکره شدیم به این نکته مهم برخوردیم که ایشان به هیچ وجه این که چنین قانونی از مجلس شورای ملی ایران گذشته و از تصویب مجلس سنا هم گذشته و به صحه ملوکانه هم رسیده خودشان را آشنا نمی‌کردند باز صحبت از همان قرارداد ۱۹۳۳ و امثال آن می‌کردند و ما را مهمان می‌خواندند این یک مطلبی است که بنده باید عرض بکنم البته ما گفتیم که شما خودتان می‌دانید که ما کی هستیم و برای چه آمده‌ایم و از این قانون هم البته اطلاع دارید ولی هیئتی که ما بودیم یک نظر واحدی داشتیم و آن این بود که میل داشتیم این قانون را در نهایت عقل و تدبیر مسالمت اجرا بکنیم و یک منظور واحدی داشتیم که گمان می‌کنم مورد نظر افراد این مملکت بود که به دنیای آزاد بگوییم که حاضر هستیم که نفت خودمان را به تمام دنیای آزاد آنچه تاکنون می‌بردند بفروشیم مانع نیستیم که نفت‌مان به دنیای آزاد نرود و چرخ‌های اقتصادی
آنها از کار نیفتد به این منظور هر قدمی که جلو می‌رفتیم و ممکن بود که چرخ اقتصادی اروپا بخوابد و گناهش را به گردن ما بیندازند از این کار اجتناب می‌کردیم این سیاست اصلی ما بود در عین
حال مسبوق بودیم که هیئتی از انگلستان به تهران می‌آیند برای این که با دولت ما مذاکره بکنند البته نامه‌ای که به وزارت دارایی نوشته بودیم ما خودمان تنظیم کرده بودیم و نوشته بودیم که آقایان باید بیایند در حدود این قانون مصوبه مجلس شورای ملی صحبت بکنند معهذا گفتیم چون این قانون دو ماده دارد که می‌شود اطراف آنها مذاکره کرد یکی موضوع ۲۵ درصد ودیعه در بانک مرضی‌الطرفین یکی هم ماده هفت که خریداران سابق بیایند با دولت تماس بگیرند و محرز بشود که خریداران سابق هستند تا تکلیف‌شان معلوم بشود این دو تا ماده این اجازه را داده بود ولی با کمال تأسف مسبوق شدیم که این هیئتی که به تهران آمده بودند چه کاغذی به دولت نوشته بود و دولت هم نتوانست با آنها وارد مذاکره بشود برای آن که بر خلاف قانون بود نه تنها دولت بلکه هیچ کدام از ما نمایندگان نمی‌توانستیم از قانون مصوبه مجلس شورای ملی منحرف بشویم اصل راه و خط مشی ما این قانون بود وقتی که آنها به انگلستان مراجعت کردند ما دیدیم که بیش از این در آنجا نمی‌شود به مسامحه گذراند البته در خلال این مدت ما به وضع کارگران ایرانی آنها حقیقتاً رقت بار بود و با همین آقای در یک بنده مکرر صحبت کردم در تهران ما گزارش داشتیم که ده درصد از این کارگران ایرانی در آنجا صاحب خانه هستند
آنها در آنجا گفتند که خیر این صدی ده نیست ولی مسلماً از صدر بیست تجاوز نمی‌کند بنابراین صدی هشتاد از کارگران ایرانی مسلم شد که طبق تصدیق خود شرکت که اینها منزل و مأوایی از طرف شرکت ندارند یک عده‌ای از کارگران ایرانی در یک چادرهای خیلی نازکی ملاحظه بفرمایید با این که در سایه ۴۸ درجه سانتیگراد است یک خانواده‌ای چه بهش می‌گذرد بنده از مخبرین خارجی که در آنجا بودند همیشه تقاضا می‌کردم که بروند و از نزدیک ببیند که اگر ما چنین قانونی گذراندیم ضرورت ایجاب کرد و روی تفنن و تفریح نبود ضرورت ایجاب می‌کرد که ما وضع مملکت را تغییر بدهیم و مردم اینجا روی آسایش و خوشی ببینند و از این چادرها هم ماهی ۹ تومان کرایه می‌گرفتند در هر صورت این صحبت‌ها در جریان بود تا این که نمایندگانی که به تهران آمده بودند مراجعت کردند و ما آن وقت به آقای دریک گفتیم که هیئت مدیره موقت مأمور اجرای خلع ید است و ما نمایندگان مجلسین هم مأمور نظارت این امر هستیم و اگر شما مایل هستید در شرکت نفت ملی خدمت بکنید شما و تمام کارمندان خارجی که در خدمت سابق شرکت نفت بودند با کمال میل و رغبت از معلومات و تجربیات شما استفاده خواهیم کرد ولی اگر هم مایل نیستید هیچ قوه جبری به کار نمی‌بریم که شما را نگهداریم شما آزاد هستید اگر بخواهید بروید و بعدها هم به آنها گفتیم که یک ماه (در صورتی که مطابق معمول دنیا سه ماه است) ولی به شما تا یک ماه وقت می‌دهیم که به ما بگویید که می‌خواهیم برویم که در ظرف یک ماه ما جانشینی به جای شما معین بکنیم ولی این آقای دریک همان طور که عرض کردم به هیچ وجه خودش را آشنا نمی‌کرد که چنین قانونی از مجلس شورای ملی گذشته البته برای ما دیگر قابل تحمل نبود یک نامه دیگری به آقای دریک نوشتیم که اگر تا روز پنجشنبه هفتم تیر شما قبول کردید که در خدمت شرکت نفت ملی ایران باشید ما با کمال میل با شما همکاری خواهیم کرد و الا ما شما را مستعفی می‌شناسیم این کاغذ را که ما نوشتیم او به بصره رفت و از آنجا یک کاغذی نوشت که من از اینجا اداره می‌کنم و بعد هم به انگلستان رفت ولی یک نفر دیگری را که از اعضا ارشد خود شرکت بود جانشین خودش قرار داده بود البته آن کسی را که ما خودش را مستعفی می‌شناختیم البته به طریق اولی جانشین او را هم به رسمیت نمی‌شناختیم و گمان می‌کنم آقای دریک وقتی متوجه شدند که چنین قانونی از مجلس شورای ملی ایران گذشته و لازم‌الاجرا است که ما هیئت مدیره موقت و آقای مهندس بازرگان را به جای او گماشتیم آن وقت دیدند که خیر و در واقع در این تاریخ بود که
خلع ید قطعی صورت وقوع پیدا کرد و می‌توانم به اطلاع مجلس شورای ملی برسانم که ماده دوم اجرا شده است (شوشتری - در ایران یا در خارج ایران) البته قانون ایران در خود ایران اجرا می‌شود یک چیز دیگری هم که از مسائل مهم ما بود موضوع کشتی‌ها بود کشتی‌ها که می‌آمدند در بندر آبادان در خسروآباد و بندر معشور در این سه تا بندر لنگر می‌انداختند آنها یک حواله‌جاتی داشتند از شرکت سابق نفت ایران و انگلیس که نفت به آنها داده شود البته وقتی شرکت نفت ایران و انگلیس از بین رفت و شرکت نفت ایران به وجود آمد معلوم می‌شود که این حواله‌جات نباید ارزش قانونی داشته باشد برای ما (ابریشم‌کار - آقای اردلان از کجا صادر شده بود) این حواله‌جات از لندن صادر شده بود به دست آنها حواله‌جاتی داده شده بود که بیایند در این سه بندری که عرض کردم یا در آبادان یا در خسروآباد یا بند معشور که هر سه نزدیک به هم هستند و در شط العرب می‌باشند فلان مقدار تناژ نفت به آنها داده شود و ما به آنها گفتیم که نه خیر شما باید ما رسید بدهید حالا پول از شما مطالبه نمی‌کنیم برای این که عرض کردم منظور اصلی این هیئت و منظور اصلی دولت و مجلس شورای ملی و بنده خودم که نماینده بودم این بود که ما به دنیای آزاد همیشه بگوییم که ما نفت شما را قطع نخواهیم کرد و ما به شما برای گردش چرخ‌های اقتصادیان همیشه نفت می‌دهیم حالا اگر قطع این نفت یک موجباتی از طرف آنها پیدا کند ما مسئولش نباشیم مبادا در لاهه یک پرونده‌ای برای ما به وجود بیاید حالا من یکی از این رسیدها را آنجا آورده‌ام یک طرفش فارسی است و یک طرفش انگلیسی است نوشته است که از شرکت ملی نفت ایران مثلاً فرض بفرمایید آن قدر تن نفت دریافت کردم ناخدا امضا می‌کردند پولی می‌گرفتیم نه چیزی و می‌گفتیم یک ماه فرجه داری آن نفت را که برد و تحویل داد به آن گیرنده اصلی آن وقت بعد از یک ماه بیاید با ما مذاکره بکند راجع به پرداخت این پول ما ترتیبش را می‌دهیم که صد هفتاد و پنج ما برداریم و صد بیست پنج را بگذاریم در بانک مرضی‌الطرفین برای دعاوی احتمالی شرکت سابق نفت در روزهای اول سه تا از کشتی‌هایی که در بندر معشور بودند حاضر شدند که این ورقه را امضا کنند ولی این آقای دریک به آنها امر کرد که این ورقه را امضا نکنند و حقیقت بالصرحه بنده می‌توان عرض کنم که موجب ورقه کار و نرفتن نفت به خارج ما ایرانی‌ها نبودیم و خود شرکت سابق نفت بود این را هیچ تردیدی نداشته باشید دنیای آزاد باید بداند وقتی ما به آنها پیشنهاد کردیم که هر رسیدی که شما بدهید که برخلاف قانون ملی شدن صنعت نفت نباشد حاضریم آن را قبول کنیم گفتند باید در رسیدها نوشته شده باشد شرکت نفت ایران و انگلیس این هم برای ما که مأمور این کار بودیم و واضع این قانون بودیم قابل قبول نبود اصلاً در ایران یک قانونی که وضع شده است لازم‌الاجرا است در اینجا لازم است دو حاشیه باز کنم و عرض کنم یکی این که کنسولگری دولت انگلیس مایل بود در این امر بالصراحه دخالت کند و برای ما چه محظوری ایجاد کرده بود و بالاخره ما توانستیم خودمان را از این محظور رها کنیم و او این بود که در یک روزی که ما در جلسه هیئت مختلط و موقت مشغول کار بودیم بدون این که هیچ اجازه قبلی گرفته باشد همان طوری که در تمام دنیا اجازه مرسوم است آقای دریک و ژنرال کنسول انگلیس وارد اطاق ما شدند و بنده و آقای دکتر متین دفتری این آقایان را می‌شناختیم ولی آقایان دیگر نمی‌شناختند خیال می‌کردند یکی از منشی‌ها یا اعضای شرکت سابق نفت است بعد آقایان دیگر هم شناختند و بالصراحه گفتیم که هیچ گونه مذاکره‌ای نمی‌توانیم با شرکت سابق نفت با حضور نماینده دولت انگلستان بکنیم برای آن که اساساً ما با دولت انگلستان طرف نیستیم از روز اول یک قراردادی بود جناب آقای شوشتری مکرر این موضوع را در مجلس بیان کردند همه آقایان تذکر دادند یک قراردادی بوده است با یک شرکت حتی بنده گفتم ما در تهران با شرکت الکساندر گیپ یک قراردادی داریم اگر قرار شد ما فردا با شرکت الکساندر گیپ اختلافی پیدا کنیم باید دولت انگلستان دخالت بکند؟
ما کاری که توانستیم بکنیم این بود که از جا برخاستیم و از اطاق رفتیم بیرون و آقای جناب قنسول انگلیس و آقای دریک دیدند در اطاق کسی نیست طبعاً آنها هم رفتند باز بعد از چند روز دیگر نشسته بودیم عین همین قضیه تکرار شد و باز هم ما از جلسه خارج شدیم و بعد از بنده و آقای دکتر متین دفتری آقای کنسول انگلیس یک ملاقاتی در فرمانداری از ما خواست و ما هم مضایقه نکردیم گفتیم ما یک فرد ایرانی هستیم و اگر شما می‌خواهید با ما مذاکره کنید ما حاضریم مشروط بر این که به نام شرکت و اینها نباشد بنده شخصاً و مخصوصاً آقای دکتر متین دفتری این موضوع را گفتند ما گفتیم که ما ملت ایران اهالی این مملکت علاقه به دوستی دولت انگلستان داشته و داریم و ما مایلیم که این دوستی حفظ شود ولی دخالت دولت انگلستان را در امر که با شرکت سابق نفت انگلیس و ایران که با ما قراردادی داشته است نمی‌توانیم قبول کنیم و شما در وهله اول که مشاهده فرمودید که ما نتوانستیم در آن جلسه بنشینیم چطور جلسه دوم تشریف آوردید خوب این شایسته مقام شما نبود ایشان هم البته این مطالب را شنیدند و می‌خواهم عرض کنم همان طور که در دو نوبت ما تسلیم این کار نشدیم به نظر بنده هیچ شایسته نبود که ما رسماً بپذیریم که دولت انگلستان در این کار دخالت بکند (صحیح است) خوب حالا من می‌خواهم یک عرضی اینجا بکنم به خود آقای دریک هم گفتم که دولت‌های بزرگ امپراطوری‌های بزرگ و عظیم در دنیا تاریخ نشان می‌دهد. ما خود ما امپراطوری‌های عظیمی داشتیم ساسانیان داشتیم اشکانیان
داشتیم هر وقت یک اشتباهی مرتکب شدیم رو به سرازیری وضعف رفتیم حالا من نمی‌دانم که شاید اینجا مقدرات الهی باشد ولی در هر صورت این اشتباه دولت انگلیس برای حمایتی که از شرکت سابق نفت می‌کند هنوز برای بنده روشن نیست به هر حال شرکت سابق نفت انگلستان را در این کار وراد بکند در تهران که مأیوس شده بود می‌خواست در محل این کار را بکند که در واقع یک عمل انجام شده‌ای باشد ولی ما این کار را نپذیرفتیم و اما موضوع دیگری که بنده لازم دیدم که باز هم عرض کنم موضوع ناو جنگی بود در شط‌العرب هر روز که ما از آبادان به منزل می‌رفتیم چشم‌مان به برق توپ و میترالیوزی که در ساحل ایران بود می‌افتاد ولی بنده یک نکته‌ای را می‌خواهم عرض کنم روزی که این ناو جنگی آمد آنجا لنگر انداخت یک عده‌ای زن آمده بودند کنار شط ایستاده بودند و هر چه ما و مأمورین ایرانی می‌گفتیم که اینها به منازل‌شان برگردند اینها نمی‌رفتند و می‌گفتند که خاطره شهریور فراموش ما نشده اینها مادران و خواهران ملوانان ایرانی بودند که در کشتی‌های دولت شاهنشاهی ایران در مقابل این کشتی لنگر انداخته بودند واقعاً بنده می‌توانم عرض کنم که یک تأثر فوق‌العاده‌ای برای آنها و ما همگی دست داده بود و خوشبختانه هر چند ما از دولت عراق گله‌مند باید باشیم از اهالی بصره من به نام یک نفر نماینده مجلس شورای ملی ایران سپاسگزاری می‌کنم که در همان روزها یک اجتماع بسیار عظیمی در سراسر بصره بر پا کردند و از آن که خاک عراق پاگاهی شده است بر علیه ما ایرانی‌ها آنها اظهار همدردی و ابراز تأسف و انزجار خودشان را از این عمل کردند (احسنت) و این قسمت حقیقت موجب کمال تسلی خاطر ما ایرانی‌ها بود و ما صدای آنها را از همسایگی خرمشهر به خوبی می‌شنیدیم آنجا خرم شهری‌ها با عراقی‌ها رابطه دارند و گذرنامه‌های سرحدی دارند نقل می‌کردند که در بصره بسیار تظاهرات شدیدی کرده بودند و من عقیده دارم که در دنیای امروز باید اهمیت زیاد بزرگی به این قبیل تظاهرات و این طور افکار عامه داد (صحیح است) اگر خیال کنید که این افکار عمومی ارزش ندارد صحیح نیست و اگر به مطالب آنها توجهی نشود ممکن است که شدیدتر بشود (صحیح است) البته من باید باز هم تشکر کنم از این احساسات آقایان اهالی بصره و عراق خلاصه وقتی که ما به اصطلاح آقای دکتر شایگان یادشان به خیر انتقال قدرت دادیم و آقای مهندس بازرگان نشستند جای دریک بلافاصله یک دسته کاغذ یک نفر انگلیسی آورد روی میز گذاشت ما دیدیم که اینها استعفای دسته جمعی بود همه یک مضمون بود تمام تاریخش روز قبل بود و امضا شده بود
حالا توجه بفرمایید آن روز روز پنجشنبه بود و روز جمعه هم تعطیل بود ولی روز جمعه آمدند گفتند که ما منظورمان از تقدیم این نامه‌ها استعفا نبوده است مضمون نامه‌ها این بود که چون ما در خدمت یک شرکتی هستیم که به نام شرکت نفت ایران و انگلیس است و ما قراردادمان را در لندن امضا کرده‌ایم نمی‌توانیم وارد یک خدمتی بشویم که منافی با آن قرارداد باشد این طور بود البته مضمون این استعفا ولی روز بعد همه‌شان سر کار خودشان حاضر شدند و به استثنای آن دو سه نفری که بلافاصله بعد از دریک کار می‌کردند تمام انگلیسی‌های آبادان و مسجد سلیمان هم در سر کارشان بودند و گمان می‌کنم که اینها تبعیت کردند از درخواست یک ماههای که ما کرده بودیم که جانشین اینها را تعیین کنیم علی‌ای حال فعلاً این آقایان استعفا نامه ایشان با این ترتیب که عرض کردم روی میز هیئت موقت خلع ید موجود است ولی در عین حال نیز سر کارشان هم می‌روند البته این را هم باید عرض کنم که در خلال این مدت که این همه دولت ایران به شرکت سابق نفت فشار می‌آورد که کارگران ایرانی را سر کارهای‌شان بگذارید و نمی‌گذاشتند ولی روز دوم که روز شنبه باشد ۷۸ نفر انگلیسی که به طور حتم ایرانی‌ها می‌توانستند کار آنها را بکنند ما آنها را جواب کردیم و جای‌شان عجالتاً ایرانی گذاشتیم چون اینهایی که در خدمت شرکت نفت هستند همه‌شان کارشناس فنی هستند مثلاً باور نمی‌کنند که ماهی نه هزار تومان ده هزار تومان می‌دهند به یک نفر که رستورانی را اداره کند در صورتی که ما با یک شاگرد شمشیری می‌توانیم اداره کنیم و فرض کنید یک نفر آنجا هست که خانه و زندگی و حقوق و همه چیز در اختیار دارد برای این که شب‌های یکشنبه عده‌ای که آنجا تشریف دارند بخنداند این البته چیزهای زایدی است (عامری - عده‌ای که استعفا داده بودند چقدر بود؟)
عرض کنم اینها استعفایشان جناب آقای عامری سه جور نوشته شده بود سندیکایی داشتند که مربوط به کارمندان شرکت سابق بود که سه سال خدمت کرده باشند یا ۶ سال یا ۹ سال آن وقت هر سه نفری راجع به آن دسته کاغذ امضاء کرده بودند بعد هم یک دسته کاغذ دیگری به ما رسید به امضای هندی‌ها و پاکستانی که در آبادان بودند و در شرکت سابق نفت کار می‌کردند آنها هم نوشته بودند که ما باید از دولت متبوع خودمان کسب نظر بکنیم ولی همان دقیقه که ما این کاغذ را می‌خواندیم پیشخدمت کاغذ دیگری آورد از هندی‌ها و پاکستانی‌ها نوشته بودند که این آقایان به هیچ وجه من‌الوجوه حق نداشتند از طرف ما به هیئت مدیره بنویسند ما با کمال میل و رغبت حاضریم در شرکت نفت ملی ایران خدمت کنیم این بود وضع کارمندان آنجا اینها گزارشی بود که تقریباً همه آقایان نمایندگان محترم اطلاع داشتند و حالا علت این که بنده و آقای متین دفتری به تهران آمدیم برای چه به تهران آمدیم (جمال امامی - الان در چه وضعیتی است؟) حالا بنده آمده‌ام خدمت آقایان عرض کنم چه باید بکنیم و مطالعاتی که کردیم چیست و آقایان چه تصمیمی باید اتخاذ بکنند اگر موافقت می‌کنند البته این جمله را بنده باید اول عرض کنم که این تصمیم نمایندگان محترم مجلس شورای ملی که به پیروی از افکار عامه مملکت گرفته شد تصمیم بسیار مهمی است ولی این تصمیم مهم ممکن است یک مشکلاتی در اجرای آن در آتیه برای ما به وجود بیاورد و قطعاً هم ما مشکلاتی در پیش خواهیم داشت این را از حالا آقایان توجه بفرمایند ولی بنده بالصراحه می‌توانم عرض کنم که مشکلات ما یک مشکلاتی نخواهد بود مثل مشکل رفتن از کره زمین به کره مریخ یک مشکلاتی است که قابل حل است با متانت با بردباری با استقامت ما تمام مشکلات را می‌توانیم حل کنیم از مشکلاتی که الان به طور کلی جناب آقای جمال امامی سؤال فرمودند باید عرض کنم خدمت‌شان یکی‌اش همین موضوع کشتی‌های نفت کش بود آقایان نمایندگان محترم باید بدانند در دنیای امروز از صد کشتی نفت کش ۵۵ درصدش در اختیار شرکت سابق نفت ایران و انگلیس و دوستان آنها است چهل و پنج درصد نفت کش‌های دنیا هستند که آزاد هستند ما با کمال خوش وقتی پیشنهادی به توسط آقای انتظام از آمریکا دریافت کردیم از آمریکا یک شرکت مختلط امریکایی و اروپایی به ما پیشنهاد کرده بودند برای این که نفت کش زیادی داشتند که بفرستند به آب‌های ایران که نفت بگیرند (تیمورتاش - مال پاناما) نه خیر این مال پاناما نبود آقا تیمورتاش این یک کاغذی بود که آقای انتظام آن را فرستاده بودند یک پیشنهادی بود از یک شرکت مختلط اروپایی و امریکایی بود و اینها پیشنهاداتی بود برای خرید نفت به ما کرده بودند برای خرید نفت هندوستانی‌ها هم پیشنهادات بسیار متعددی به ما کرده بودند که به آنها نفت بدهید چون حوائج نفت آنها را اینها بر آورده می‌کردند این آقای ایتالیایی که آمده بود در تهران هنوز هم هست آمد آبادان چون صدی سی و سه از حوائج نفتی کشور ایتالیا را منحصراً باید از کشور ایران برآورده کنند با آنها صحبت کردیم که چه جور قراردادی داشتید معلوم شد یک معامله تهاتری بوده است ایتالیایی‌ها میوه و خشکبار صادر می‌کردند و در مقابل ارزی که به دست می‌آوردند به توسط شرکت سابق از نفت ایران به آنها به طور پایاپای داده می‌شد و برای ما هم آسان است که معالمه تهاتر با آنها بکنیم عرض بنده این است که خواهش می‌کنم توجه بفرمایند عرض بند این است که این هیئتی که در آن مشغول کار است این هیئت مدیره موقت است و این بسیار زننده است که ما یک کار به این مهمی را به صورت موقت بخواهیم اداره بکنیم.
در قانونی که از مجلس شورای ملی گذشته صراحت دارد که هیأت مختلط باید اساسنامه این شرکت ملی نفت ایران را به مجلس شورای ملی برای تصویب پیشنهاد بکند. همان روزی که ما مأمور هیأت مختلط شدیم یک سوکمیسیونی معین کردیم برای این که این اساسنامه را تنظیم بکند. این اساسنامه تنظیم شده و درسی صفحه نوشته شده و الان در کمسیون مختلط مورد شور است. ولی بنده خودم می‌خواهم فکر کنم ببینم که آیا در مجلس شورای ملی تصویب یک چنین چیز مفصلی واقعاً ممکن است و قابل این است که تصویب شود؟ در هر ماده‌اش اینجا آقایان بحث کنند؟ باید این را عرض کنم اگر آقایان یک هیأتی که صالح می‌دانند طبق ماده واحده اجازه بفرمایند، این را بخواند و البته با تطبیق با قانون ملی شدن صنعت نفت، اساسنامه را اجرا بکند و هیأت مدیره هم دائم بشود (جمال امامی - به کمیسیون نفت باید برود) این بسته به نظر مجلس است، من خودم یک وکیل هستم، (جمال امامی - قانون هست، قانون گفته باید برود به کمیسیون نفت) قانون گفته است که کمیسیون مختلط باید تهیه کند، بدهد به مجلس (جمال امامی - نه خیر به کمیسیون نفت) بلی آقا باید بدهد به مجلس و مجلس بفرستد به آنجا
نایب رئیس - باید بیاید به مجلس و مجلس می‌فرستد به کمیسیون نفت.
اردلان - البته یک چیزی که در ۳۰ صفحه نوشته شده ما می‌دهیم به مجلس که بفرستد به کمیسیون نفت و بیاید به مجلس، این به نظر من وقفه کلی در کار حاصل می‌کند و بنده شایسته نمی‌دانم که در یک چنین کار معظمی ما وقفه‌ای برایش قائل بشویم همان شرکتی که الان تقاضا و پیشنهاد کرده است خوب باید نسبت به پیشنهاد او هیأت مدیره دایم بتواند تصمیم بگیرد و باور بفرمایید عرض بنده روی حقیقت است
شوشتری - چه مانعی دارد؟ مانع قانونی ندارد
نایب رئیس - بین‌الاثنین صحب نکنید آقای شوشتری
اردلان - بنده آمده‌ام اینجا که این مطلب را به عرض آقایان برسانم که آنچه که بنده در خوزستان مشاهده کرده‌ام، در انظار این همه افراد خوزستانی در انظار کارمندان ایرانی که در شرکت نفت کار می‌کنند این که یک هیئت مدیره‌ای که خودش را موقت بداند خوب نیست این را به نظر بنده باید توجه بفرمایید، حالا به هر نحوی که در این خصوص به نظر آقایان برسد باید اقدام نمود. بنده در هیئت مختلط نفت مطرح خواهم کرد، و انشاءالله یک راه حلی پیدا خواهیم کرد که به عرض مجلس شورای ملی برسانیم، (صفایی- به هر حال اینها باید از طرف هیأت نظارت گزارش داده شود) البته بنده خواستم از طرف آقایان گزارش بدهم که آقایانی که در خوزستان تشریف دارند انتظار دارند که مجلس شورای ملی هرچه زودتر در این خصوص تصمیم بگیرد. جناب آقای تیمورتاش می‌فرمایند که حسب‌المعمول باید عجله کرد. این را عرض کنم که اگر عجله نمی‌کردیم الان به نتیجه نمی‌رسیدیم عجله البته بسیار چیز بدی است ولی بعضی تصمیمات سریع ممکن است یک مملکتی را نجات بدهد و من شخصاً که به این قانون رأی دادم، روی ایمان و عقیده بود و عقیده دارم که این قانون باعث خواهد شد که مملکت ما از این فلاکت و بدبختی خلاص بشود (نمایندگان - انشاءالله) آقا این سیل طلا که از مملکت ما خارج می‌شود باید برای ما حاصل شود یک کشتی نفت پنجاه هزار لیره ارزش نفت آن است باید این وضع کارگران خوزستان را بهبودی بدهیم ما از نزدیک دیدیم و من به آنها قول قطعی دادم که به عرض همکاران محترم می‌رسانم و از آنها تقاضا خواهم کرد که بتوانیم ما هر چه زودتر وسایل بهبودی وضع آنها را فراهم کنیم. البته از بعضی جهات مشکلاتی داریم ولی وقتی وارد این کار شدیم و به جریان افتاد کم کم آن مشکلات رفع خواهد شد و مشتری‌ها از این چهل و پنج درصد آزاد که عرض کردم به وجود خواهد آمد و اگر هم چند تا مشتری آمد و نفت گرفت بنده یقین دارم که مشتری‌های سابق هم با کمال میل خواهند آمد، آخر دلیل ندارد، اروپای غربی محتاج نفت ما است مگر می‌شود اینها را در مضیقه نفت گذاشت که ناخدای کشتی حاضر نیست این رسید را بدهد. همچو چیزی معمول نیست نفت‌مان را می‌فروشیم آنها هم خریدار باید باشند که ما مملکت‌مان را اداره بکنیم روز اولی که آمدند با ما صحبت بکنند گفتند که آقا این مطالب را می‌شنوند توی تلفن در را ببندید بنده گفتم مملکت ایران که من نماینده‌اش هستم، هیچ مطلب محرمانه‌ای ندارد ما یک نفتی داریم می‌خواهیم بفروشیم پولش را بگیریم، مملکت را آباد کنیم، شما می‌فرمایید این مطلب را به همه نگویید نه محرمانه است نه چیزی است تمام دنیا باید بدانند ما به هیچ وجه مضایقه نمی‌کنیم به دنیای آزاد نفت بدهیم، فقط چیزی که ما می‌خواهیم می‌گوییم پولش را بدهید به ما این مشروعترین تقاضایی است که یکی می‌تواند بکند و تازه بیست و پنج درصد را هم در یک بانک مرضی‌الطرفین می‌گذاریم که اگر دعاوی احتمالی شرکت سابق داشته باشد می‌تواند استیفا بکند البته یک موضوع دیگری هم هست که آقایان باید استحضار داشته باشند و آن موضوع این کارمندان انگلیسی است آنها هم استعفا نوشته‌اند و هم نمی‌روند و این به نظر بنده هیچ قابل قبول نیست باید در این خصوص بالصراحه تصمیم بگیریم، یا بنویسیم که آقا ما استعفای شما را قبول می‌کنیم و به سلامت تشریف ببرید یا اگر می‌خواهید بمانید باید اطاعت صرف از این قانون و از هیئت مدیره ما بکنید و این تصمیمی است که ما باید اتخاذ کنیم برای این که بودن آنها به این وضع ممکن است که یک مشکلاتی برای ما به وجود بیاورد که در آتیه موجب زحمت باشد (دکتر طبا - تصمیم آن با مجلس نیست)
و اما یک مطلبی هم که جناب آقای وزیر کشور که اینجا تشریف دارند بنده باید عرض کنم این است که خاطر محترم جناب آقای وزیر کشور و همه آقایان نمایندگان اطمینان کامل داشته باشند که الان آبادان یکی از امن‌ترین نقاط کشور است. بنده با نهایت تأسف باید عرض کنم که شهرت‌های ناروایی در خارج می‌دهند چنان که یکی از مخبرین جراید مهم ایتالیا که آمد آنجا با بنده مصاحبه کرد می‌گفت من وقتی وارد اینجا شدم خیال می‌کردم در تمام خیابان‌های اینجا خون جاری است و دائماً دارند می‌کشند ولی وقتی آمدم اینجا دیدم بچه‌ها بازی می‌کنند در خیابان‌ها مغازه‌ها هم باز است و شب‌ها چندین سینما تا ساعت نصف شب اینجا دایر است و در مسجد جامعش می‌روند دعا می‌کنند و احیا می‌گیرند گفتم پس خواهش می‌کنم تلگراف بکنید که این تبلیغات خارجی یک تبلیغات مصنوعی است که به هیچ وجه صحت ندارد، من به نام یک نفر نماینده مجلس تشکر می‌کنم. حالا دلم می‌خواست که جناب آقای عبدالقدیر آزاد هم تشریف داشتند می‌دیدند که جناب آقای دکتر متین دفتری سناتور چه زحمتی کشیدند برای این کار و حفظ آرامش تا این خلع ید به اینجا رسید برای آن که آقایان باور بفرمایید این کارگران ایرانی به قدری مستعد بودند، و ماده‌شان به قدری مستعد بود که با یک کبریت مشتعل می‌شدند و چه آقای مکی که در تمام نطق‌های‌شان و چه آقای دکتر متین دفتری و چه سایر آقایان هر وقت فرصتی بود کارگران را دعوت به آرامش کردیم و یک روزی که ما پرچم ایران را بر فراز ژنرال آفیس آبادان می‌افراشتیم (کهبد - بالای کجا؟) بالای مرکز شرکت، روز عجیبی بود این عملیات بر اثر خوشحالی از مرکز کارشان آمدند بیرون و قریب سی هزار نفر جمع شدند و ما دیدیم که مقتضی نیست که کار تعطیل شود و اینها ایستاده باشند، آقای مکی رفتند بالای پشت بام و گفتند که آقایان کارگران شما گفتند که حرف تو را گوش می‌کنیم، من از شما خواهش می‌کنم که متفرق شوید و سر کار خود بروید، خدای من شاهد است که در ظرف ده دقیقه این سی هزار نفر مثل روغنی بود که آب شد، تمام رفتند سر کارهای‌شان این طور اینها اطاعت از نظریات دولت و از نمایندگان ملت می‌کنند در حفظ آرامش این اشخاص که می‌گویند که ما کشتی جنگی می‌آوریم برای حفظ جان جز مغلطه هیچ چیز نیست. مردم دنیا باید بداند در آبادان نظم و آرامش برقرار است و اینها تمام بهانه است و امیدوارم که بالاخره عقل سلیم در اینجا حکومت بکند که قانون ملی شدن صنعت نفت یک قانونی است که نه روی دسته‌بندی است و نه روی آنتریک، فقط روی آمال ملت ایران تصویب شده و به هیچ وجه هم قابل برگشت نیست یک مطلبی هم بود که بنده خودم نظر داشتم عرض کنم و آن این بود که در ماده ۷ قانون که تصویب شده است نوشته است که ما نفت را به نرخ بین‌المللی بفروشیم بنده شخصاً معتقد بودم اگر که مجلس شورای ملی در این موقع که شرکت تشکیل می‌شود اجازه بفرماید که برای سال اول شاید و دو سه در صد هم تخفیف داده شود که ما بتوانیم در سال اول مشتریان خارجی را جلب کنیم یک قدم بسیار مؤثری خواهد بود و به جریان چرخ این دستگاه کمکی خواهد کرد. بنده خیلی از آقایان معذرت می‌خواهم اگر درد سر دادم خواستم ... (مکرم - جناب آقای اردلان وضعیت فعلی را که جناب آقای امامی سؤال فرمودند بیان نفرمودید) وضعیت فعلی آنچه که در حال حاضر موجود است این کارخانه تصفیه آبادان تا ۲۵ روز دیگر در وضع حاضر می‌تواند کار بکند اگر که کشتی‌های دیگری نیایند ولی البته اگر که کشتی‌های دیگری بیایند و نفت ببرند که این کار به گردش خواهد افتاد (یکی از نمایندگان - تا چند روز دیگر؟) تا ۲۵ روز دیگر برای این که روزی ۱۸ گالن آنجا کار می‌شود البته کارخانه کارهای فرعی دارد ما کارگران را آنجا وا داشته‌ایم به تعمیرات و ۱۸ میلیون گالن را ۸ میلیون گالن کردیم و از روز شنبه پس فردا هم ۵ میلیون گالن می‌شود و با مجموع این اقدامات تا ۲۵ روز دیگر به هیچ وجه وضعیت حاضر تغییری نخواهد کرد و امیدواریم که این رسیدی که بنده آورده‌ام و خواهش می‌کنم از آقایان در روزنامه‌ها چاپ کنند کشتی‌ها این رسید را امضا کنند نمی‌دانم این چه چیزی است که از دادن رسید خودداری می‌کنند و در دنیا طور دیگر جلوه می‌دهند و بنده عرض می‌کنم که از قدم اول منظور من این بود که بگوییم که ما نفت می‌دهیم و به دنیای آزاد بگوییم که مانفت می‌دهیم مانع نفت نخواهیم شد فقط باید پولش را به ما بدهند که ما وضع مملکت‌مان را اصلاح کنیم (جمال امامی - حالا نفت استخراج می‌شود؟) عرض کنم که این نفت‌ها در مسجد سلیمان است، فاصله‌اش تا آبادان پنجاه فرسخ است، از توی این لول‌ها نفت می‌آید هر قدر این لوله را تنگ‌تر کنند کم‌تر می‌آید (جمال امامی - حالا تنگ‌تر کرده‌اید؟) بله، این بود گزارشی که لازم بود به عرض آقایان برسانم (احسنت)
۶ - تقاضای تعقیب و طرح دو فقره لایحه قبلی به وسیله آقای معاون وزارت دارایی.
نایب رئیس - آقای معاون وزارت دارایی
معاون وزارت دارایی (آقای فروزان) - دو لایحه است که یکی در دولت سابق و یکی هم در دولت اسبق تقدیم مجلس شده است و البته استرداد نشد، یک جریانی هم در کمیسیون طی کرده است و مورد موافقت‌هایی هم واقع شده است ولی به مناسبت آن که در دولت حاضر نظر مثبت یا منفی نداده بودند همین طور معلق و معوق مانده است ولی حالا مورد ضرورت است یکی مربوط به چهار دوازدهم اول سال ۱۳۲۹ است که در کمیسیون بودجه مطالعات عمیقی شد و مورد موافقت شد ولی روی یک پیشنهادی که در موقع طرح لایحه داده شد و بالاخره جمله‌ای از آنجا حذف شد و این کار دولت را معطل کرد (اسلامی - خیلی هم خوب شد) در هر صورت حالا منظور این است که این در کمیسیون بایستی مذاکره شود و جزء دستور قرار بگیرد لایحه دیگر مربوط به اراضی یوسف‌آباد است که بین چند هزار کارمندان تقسیم شده و پیشنهاد شده بود که آن پولی که از محل فروش این زمین‌ها عاید می‌شود آن را به مصرف خرج تسطیح لوله کشی یا ایجاد مدرسه یا فرض بفرمایید وسایل انتظامی و این قبیل چیزها برسانند و دولت دیگر از آن محل استفاده‌ای نداشته باشد این هم عرض
کردم استراد نشده است بحث هم شده است می‌خواستم از مقام ریاست استدعا کنم که جزو دستور قرار بدهند جریان خودش را طی کند
نایب رئیس - به جریان مجلس گذشته خواهد شد
۷ - بقیه مذاکره در طرح قانون راجع به اسناد مکشوفه از شرکت سابق نفت.
نایب رئیس - راجع به طرح سه فوری که تقدیم مجلس شده بود و مطرح شد راجع به کفایت مذاکرات آن موافق و مخالف صحبت کرده‌اند و اعلام رأی شده بایستی حالا رأی بگیریم.
اسلامی - خواهش می‌کنم که قبل از آن که اکثریت بشود آقای دکتر بقایی با یکی از آقایانی که دیروز در خانه سدان بودند یک توضیحاتی بدهند (صحیح است)
(در این موقع اکثریت برای رأی حاصل شد)
نایب رئیس - رأی گرفته می‌شود به کفایت مذاکرات آقایان موافقین قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد پیشنهادی از آقای اسلامی رسیده که قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌کنم لایحه اوراق و اسناد که در جلسه گذشته سه فوریت آن تصویب شد از دستور خارج گردد. اسلامی
اسلامی - اجازه می‌فرمایید
نایب رئیس - فعلاً تأمل بفرمایید چون آقای وزیر دادگستری حاضر نیست اگر آقایان موافقت می‌کنند چیز دیگری مطرح شود آقای اسلامی
اسلامی - توضیح بنده راجع به همین مطلب است بنده می‌خواهم ادامه پیدا کند غرض بنده این بود که می‌خواستم این موضوع را عرض کنم که مجلس هم موافقت کند که آقای دکتر بقایی یا آقای دکتر طاهری یا یکی از آقایانی که دیروز منزل آقای سدان بودند یا آقای مخبرفرهمند تشریف بیاورند اینجا تا آمدن وزیر عدلیه یک گزارشی یک شمه‌ای از آن اطلاعات و مشاهداتی که دارند به عرض مجلس برسانند من مقصودم از این پشنهاد این بود مجلس هم موافق است. فعلاً که آقای وزیر دادگستری نیستند پس می‌گیرم.
۸ - طرح گزارش راجع به اجازه استخدام افراد شهربانی.
نایب رئیس - آقای وزیر کشور تقاضا کرده‌اند که طرحی راجع به افراد شهربانی است مطرح شود. گزارش آن قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
گزارش از کمیسیون کشور به مجلس شورای ملی
لایحه شماره ۱۳۰۲۶ دولت راجع به کادر افراد و ردیف افراد شهربانی در کمیسیون کشور با حضور آقای وزیر کشور مطرح با توضیحاتی که در لزوم تصویب این لایحه داده شد ماده واحده عیناً به شرح زیر تصویب و اینک گزارش آن را برای تصویب تقدیم مجلس شورای می‌نماید از طرف مخبر کمیسیون کشور - ناظرزاده
ماده واحده – به وزارت کشور اجازه داده می‌شود که برای تکمیل کادر افراد و ردیف افراد شهربانی در حدود اعتبارات مربوطه از مشمولین خدمت وظیفه طبق مقررات قانون استخدام افراد و ردیف افراد شهربانی مصوب ۱۳ مهر ماه ۱۳۰۹ عده لازم که سن آنها کم‌تر از نوزده و یا زیادتر از سی و چهار سال نباشد استخدام نماید و نظر به این که افراد و ردیف افراد مزبور در شهربانی کل کشور خدمات و عملیات مربوطه نظامی را فرا می‌گیرند در صورتی که بیش از پنج سال در شهربانی خدمت نمایند دو سال خدمت آنان به منزله خدمت زیر پرچم محسوب و اداره نظارم وظیفه عمومی مجاز است به استناد گواهی شهربانی کل کشور برای آنان برگ خاتمه خدمت تحت‌السلاح صادر و تسلیم دارد و شهربانی کل نیز مجاز است افراد و ردیف افرادی که به جهات علل اداری فاقد صالحی برای ادامه خدمت در شهربانی تشخیص می‌شوند از خدمت شهربانی بر کنار نماید.
تبصره - به وزارت دارایی اجازه داده می‌شود حقوق و مزایای افراد و ردیف افراد شهربانی که به موجب این قانون برای خدمت در شهربانی قبل از تصویب بودجه سال ۱۳۲۹ استخدام می‌شوند در حدود اعتبارات مصوب در کمیسیون بودجه مجلس شوارای ملی پرداخت نماید. وزارت جنگ و وزارت کشور مأمور اجرای این قانون و تنظیم آیین‌نامه مربوطه خواهند بود. ناظرزاده
شماره ۲ به تاریخ ۱۱ تیر ماه ۳۳۰
گزارش از کمیسیون نظام به مجلس شورای ملی
کمیسیون نظام لایحه شماره ۱۳۰۲۶ دولت راجع به تکمیل کادر افراد و ردیف افراد شهربانی را با حضور آقای وزیر کشور و نماینده وزارت جنگ مطرح نموده در نتیجه با گزارش کمیسیون کشور موافقت و اینک گزارش آن را تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون نظام - فقیه‌زاده
شماره ۱ به تاریخ ۱۱ - ۴ - ۱۳۳۰
گزارش از کمیسیون بودجه به مجلس شورای ملی
کمیسیون بودجه لایحه شماره ۱۳۰۲۶ دولت راجع به کادر افراد شهربانی را با حضور آقای معاون وزارت دارایی مطرح نموده پس از مذاکرات مفصل بالاخره از نظر مالی با لایحه مزبور موافقت نموده و اینک به عرض گزارش مبادرت می‌نماید.
مخبر کمیسیون بودجه - فرهودی
نایب رئیس - چون فوریت این لایحه قبلاً تصویب شده بنابراین مرحله نهایی است آقای اردلان به عنوان مخالف اسم نوشته‌اند، بفرمایید.
فرهودی - اجازه بفرمایید از طرف کمیسیون یک اصلاح عبارتی شده به عرض برسانم.
نایب رئیس - بفرمایید.
فرهودی - عرض کنم در تبصره گذشته است که «قبل از تصویب بودجه سال ۱۳۲۹ استخدام می‌شوند» این عبارت قبل از تصویب بودجه در کمیسیون بودجه نوشته شده بود حالا باید نوشته شود «استخدام شده‌اند» این را تقاضا می‌کنم با اصلاح عبارتی مطرح بفرمایید
نایب رئیس - اصلاح می‌شود بفرمایید آقای اردلان.
اردلان - عرض می‌کنم که بنده راجع به این لایحه یک عرض اصولی داشتم استدعا می‌کنم توجه بفرمایید در ۱۶ مهر ماه ۱۳۲۹ یک لایحه‌ای به مجلس راجع به این موضوع داده شده و قبل از این که مجلس شورای ملی نظر خودش را نسبت به این موضوع اعلام بکند دولت عملش را انجام داده و مجلس را در مقابل یک عمل انجام شده گذارده و امروز می‌آید می‌گوید که شما باید پرداخت این پول‌ها را اجازه بدهید و این از لحاظ اصول صحیح نیست اگر اجازه مجلس شورای ملی را لازم داشتند در آن تاریخ باید پیشنهاد می‌کردند و منتظر می‌شدند که مجلس شورای ملی تکلیف این کار را معین بکند بلکه مجلس موافقت نمی‌کرد بنابراین نسبت به یک لایحه‌ای که خود دولت به مجلس شورای ملی می‌دهد و از مجلس کسب تکلیف می‌کند نباید قبل از این که مجلس شورای ملی تکلیف او را معلوم می‌کند خود دولت عمل اجرایی انجام بدهد و بعد لایحه مجدد بیاورد که ما پولش را بپردازیم این اصولاً نمی‌تواند صحیح باشد برای این که اگر دولت احتیاجی به رأی مجلس شورای ملی لازم نمی‌دید چنین لایحه‌ای در مهر ماه ۱۳۲۹ نمی‌بایستی به مجلس تقدیم بکند این لایحه را آقای وزیر جنگ عبدالله هدایت و عبدالباقی شعاعی معاون وزیر دارایی و نخست‌وزیر رزم‌آرا و وزیر کشور امضا کرده در تاریخ ۱۶/ ۸/ ۲۹ از مجلس شورای ملی ایران یک تقاضایی دولت می‌کند معلوم نیست که این تقاضا را مجلس شواری ملی قبول می‌کند یا نه؟ هنوز ما تکلیف این را معلوم نکرده‌ایم که لایحه دیگری می‌آورد که ما این کاری را که کرده‌ایم پولش را اجازه بدهید این نظر قابل قبول نیست باید دولت همیشه منتظر بشود لایحه‌ای که به مجلس می‌دهد اگر ضروری می‌داند بیاید بایستد پشت لایحه‌اش و وقتی در مجلس شواری ملی تصویب شد این قانون را به موقع اجرا بگذارد و الّا امروز هم شما یک بودجه‌ای را به مجلس می‌آورید می‌دهید ممکن است مجلس شورای ملی از حق قانونی خودش استفاده بکند و جرح و تعدیل بکند ولی اگر قبل از تصویب و اظهارنظر مجلس شورای ملی خرج کنید و بعد بیایید بگویید که چون من این کار را کرده‌ام باید رأی بدهید این برخلاف اصول است و مجلس را در امپاس گذاشتن است بنده به جناب آقای وزیر کشور کمال ارادت را دارم و این لایحه را ایشان نداده‌اند ولی ایشان در یک موقعیتی واقع شده‌اند که می‌بینند این پول باید پرداخت بشود ولی بنده می‌گویم که دولت وقتی که یک لایحه‌ای را می‌دهد به مجلس باید منتظر تصویبش بشود و قبل از این که این لایحه تصویب شود به چه مناسبت این کار را می‌کند و بعد هم می‌آیند می‌گویند که پرداخت پولش را تصویب کنید یک موضوعی را هم که از جناب آقای وزیر کشور می‌خواستم استدعا کنم مربوط به زندانیان است که یک توجهی بکنند این وضع زندانیان بسیار بسیار رقت بار است در کردستان که بنده نماینده‌اش هستم اگر یک حبسی پیدا بشود باید ببرند همدان بنده خودم رفتم به همدان وضع زندانیان را دیدم به قدری رقت بار بود که قابل تصور نیست این را بنده از جناب آقای وزیر کشور تمنا دارم که شخصاً در این خصوص توجه بفرمایند.
نایب رئیس - آقای وزیر کشور
وزیر کشور - البته آقایان محترم اطلاع دارند که این لایحه در کابینه اسبق تقدیم شد و برای این که نظر موافق در این کار بود رئیس دولت وقت دستور داد که آنها را به آموزشگاه ببرند که مشغول تربیت و تحصیل بشوند و این عمل شد، سال گذشته ۹ ماه حقوق و خرج تحصیل آنها جزو یک دوازدهم‌هایی که تصویب شد داده شد و ما فقط به این موضوع برخوردیم که این خدمت زیر پرچم آنها است که آنها اگر پنج سال در شهربانی خدمت کنند دو سال آن خدمت مدت زیر پرچم آنها محسوب خواهد شد و این قانون از این جهت اهمیت دارد که پس از این که تصویب شد ما می‌توانیم به آنها حقوق بدهیم بنده تصوب می‌کنم که این عمل خوب بوده است یا بد بوده در آن موقع شده و الان ما نمی‌توانیم هیچ کاری بکنیم و تصویب می‌کنم که یک عده‌ای که رفته‌اند آموزشگاه را دیده‌اند و حالا ما اسلحه هم به دستشان
داده‌ایم و آنها به اسم قوای انتظامی توی خیابان‌ها گذشته‌ایم حالا حقوق به ایشان ندهیم این هیچ صلاح کشور نیست حالا هر طور تصمیم بگیرید البته ما حرف نداریم.
نایب رئیس - آقای کهبد نوبت‌شان را داده‌اند به آقای ملک‌مدنی.
کهبد - نداده‌ام
نایب رئیس - بفرمایید
کهبد - بنده جزء موافقین این لایحه هستم و این لایحه را بسیار مفید می‌دانم و معتقدم که یکی از اصولی که باید ما حتماً پیروی کنیم موضوع قوای تأمینه است برای این که همه چیز مردم به دست قوای تأمینه است به خصوص قوای پلیس و بنده معتقدم که باید ما تمام وسایل و ابزار این کار را تهیه کنیم که از خانواده‌های محترم بتوانند مشغول خدمت باشند زیرا حیثیت و ناموس و همه چیز مردم دست قوای تأمینه است و این یکی از لوایح بسیار مفید است برای این که یک عده جوان تحصیل وارد در خدمت پلیس شده‌اند و اینها با نهایت جدیت شب و روز مشغول انجام وظیفه هستند و بنده معتقدم که مجلس شواری ملی باید از این افراد نهایت تشویق برای به عمل بیاورد برای این که همین طور که عرض کردم شهری که الان جمعیتش قریب یک میلیون نفر است و از طرفی وسعت شهر توسعه پیدا کرده است و با وضع هزینه زندگی که الان آقایان می‌بینند بنده معتقدم که باید به قوای تأمینه حداکثر مساعدت را کرد و مخصوصاً دستگاه شهربانی را باید پاک کرد و منزه کرد و اشخاص تحصیل کرده را آورد در آنجا که مورد اعتماد و احترام مردم قرار بگیرند همین طور ژاندارمری فرق نمی‌کند، بنده معتقدم آن کس که باید حفظ کند مردم را می‌بایستی که او را قوه مقننه تقویت بکند از این جهت بنده با این لایحه موافقم و تعدادشان خیلی زیاد نیست به طوری که آقای وزیر کشور هم توضیح دادند تعداد آنها در حدود پانصد و هفتاد نفر است و مدت ۹ ماه هم هست که آنها مشغول خدمتند یعنی تمام تعلیمات لازمه را آنها فرا گرفته‌اند و با کمال صداقت و جدیت هم مشغول انجام وظیفه هستند بنابراین بنده معتقدم که می‌بایستی اینها را تقویت کرد و مخصوصاً از آقایان نمایندگان محترم خواستم تقاضا کنم که موافقت بفرمایند این لایحه زودتر بگذرد فواید این لایحه را خود نمایندگان محترم بهتر مستحضر هستند و بنده خواستم تمنا بکنم که یک چیزی که الان چند جلسه است که وقت ما صرف این کار شده است و از کمیسیون‌های کشور و نظام و بودجه هم گذشته است آقایان هم موافقت بفرمایند که این کار انجام بشود و موجب تشویق و دل گرمی سایر مأمورین انتظامی هم بشود بنده پیش از این عرضی ندارم تمنا می‌کنم زودتر از این توجه شود.
نایب رئیس - پیشنهادی برای کفایت مذاکرات رسیده است که قرائت می‌شود
(به شرح زیر خوانده شد)
پس از یک موافق و یک مخالف به کفایت مذاکرات رأی گرفته شود - معدل
نایب رئیس - آقای معدل
معدل - به عقیده بنده دلیل بر کفایت مذاکرات این است که این موضوع یک امری است واقع شده و لازم (صحیح است) و آقایان هم بنده می‌بینم که موافقند که رأی بدهند ولی بنده فرصت را غنیمت شمردم که در باب شهربانی توجه دولت را و به خصوص آقای وزیر کشور را به یک اصل اساسی جلب کنم در یک دهی و در میان بیابان زندگی کردن از این جهت آسان است که انسان شخصاً می‌تواند به محیط زندگی خودش احاطه داشته باشد و اطراف خودش را ببیند و به مقاصد اشخاصی که با او تماس دارند متوجه باشد ولی در شهرهای بزرگ که جمعیت زیاد است می‌بایستی این توجه را مأمورین انتظامی داشته باشند و در حقیقت شهربانی‌ها حافظ حیثیت و ناموس و اعراض مردمند هر قدر جمعیت شهر بیشتر می‌شود باید تشکیلات دقیق‌تر باشد و تشکیلات منظم و حسابی درست نمی‌شود مگر این که افرادی که از خانواده‌های محترم هستند و صاحب فضایل و مکارم اخلاقی هستند اینها به حفاظت ناموس و جان و حیثیت مردم گمارده شوند (صحیح است) من آرزو دارم که آقای وزیر کشور در دولت حاضر پایه اصلی این کار را بگذراند من سلب این حیثیت را از افراد شهربانی نمی‌کنم برای این که اینها هم مردم عزیز و شریفی هستند و به وظایف خودشان هم انشاءالله آشنا هستند اما دلم می‌خواهد که آقای وزیر کشور پایه شهربانی را روی مقررات اخلاقی و دیانت بگذارند و مردمانی را استخدام کنند و به خدمت بگمارند که مورد اعتماد اجتماع باشند یعنی مردم از عیالشان و اطفالشان به امید این که جماعتی خوشنام و متین و خانواده‌دار گمارده شده‌اند که حفظ همه چیز آنها را می‌کند آسوده خاطر باشند و راحت بخوابند، امیدوارم طوری بشود که اداره شهربانی بعد از این وسیله و دستاویز هیچ گونه غرضی برای هیچ دسته‌ای و برای هیچ هیئت حاکمه‌ای واقع نشود ما که به دخل و خرج مملکت نظارت داریم می‌بایستی با دست و دل گشاده آنچه را شهربانی می‌خواهد در اختیارش بگذاریم تا با وسایل امروزی که در دنیای واقعی فراهم است آنها هم مجهز بشوند و از این بابت همکاران بنده خیال نمی‌کنم کوتاهی بفرمایند ولی بایستی دولت اطمینان بدهد که شروع به این اصلاح اساسی را در دستگاه شهربانی بکند برای این که شهرها کم کم پرجمعیت می‌شود و زندگی مدنی و شهری توسعه پیدا می‌کند و مردم با وسائلی که امروز در دست ناکسان و بدکاران هست محتاج به یک شهربانی اساسی و حسابی هستند.
نایب رئیس - آقای شوشتری مخالفید؟ بفرمایید
شوشتری - بسم الله الرحمن الرحیم. بیانات جناب آقای معدل همان بیانات ایجاب می‌کند که در این لایحه بیشتر حرف زده شود این لایحه دو قسمت دارد یک ماضی یک مستقبل حقوق عده‌ای باید پرداخت شود جای تردید نیست و استخدام مأمورین انتظامی به طوری که آقا اشاره فرمودند لازم است من نمی‌خواهم از آقای سرلشگر فضل‌الله زاهدی این را تملق بگویم من از هیچ کس تملق نمی‌گویم غیر ذات پروردگار هیچ مقامی پیش من ارزش تملق ندارد ولی می‌خواهم بگویم همان طوری که جنابعالی در یک پرونده مهم خراسانی‌ها غیرت و شهامت به خرج دادید حقیقت را نترسیدید و گفتید مأمور انتظامی، مأمورینی را که برای حفظ نوامیس اسلام و مردم تعیین می‌شوند می‌باید واجد ملکات و فضایل باشند خوب است خود جنابعالی که اینجا نشسته‌اید و حقیقت را می‌فهمید که چه می‌گویم (نمی‌خواهم حالا من حالت مکا پیدا کنم و روز ماه رمضان آقایان را متأثر کنم) نظمیه، شهربانی یعنی حافظ جان، مال، ناموس بچه. زندگانی شرف و حییثیت تمام افراد نه برای رسیدن به مقصود ریاست شهربانی برای واجد شدن این میز بی‌پیر ریاست پرونده بسازد امام جمعه گنک درست کند و امثال آنها درست بکند و مردم را به کشتن بدهند هی پرونده بسازند والله بالله تالله من جز خدمت به مملکت کاری نکرده‌ام و به رضا شاه پهلوی هم شخصاً معتقد بودم تا وقتی که مشارالملک و نصرت‌الدوله او را متجاوز به املاک نکردند و این سوء ظن را درش ایجاد نکردند آن وقت مأمورین شهربانی دیدند یک صریح‌الهجه‌ای حقایق را می‌گوید و الّا آن مرد بزرگ که خدمات او ار در ایران نمی‌تواند کسی فراموش کند اگر دو نقیصه در رضا شاه وارد نمی‌شد به خدا چهار صد سال نظیر او را ایران به خود ندیده بود شاید مأمورین شهربانی پرونده ساختند مرا به کشتن می‌خواستند بدهند دادند اما نشد خدا نخواست الله یتوفی الانفس حین موت‌ها این حاج آقا رضا جناب آقای حاج رفیع قائم مقام‌الملک آنجا نشسته است می‌داند آقای سر لشکر زاهدی تو که خود شهامت داشتی تو که خود غیرت داشتی تو که خود گذشتی گفتی که من پاگونم را می‌گذارم این متهمین خراسان این بیچاره‌ها بی‌گناهند پرونده‌سازی شده موقع آن رسیده که حالا آن منظور و مقصود خود را عملی کنی آقای معدل چه می‌گودید؟ می‌گوید مذاکرات کافی است می‌گوید نظمیه یعنی حافظ مال مردم جان مردم ناموس مردم حتی مأمور کوچکش که سر راه ایستاده به تاکسی می‌گوید برو دو، سه (با دست اشاراتی کردند) نباید این جور باشد باید پلیس همان طور باشد که در لندن، فرانسه و امریکا هست که پلیس وقتی گفت ایست بدانند این ایست برای مردم است نه برای نظر شخصی این ماده مستقبل دارد ماضی دارد نسبت به گذشته و ماضی آن که پرداخت حقوق است صد درصد صحیح است اما نسبت به استقبال و استخدام پلیس باید حداکثر دقت را در آن برای آسایش ملت به کار برد تا حافظ ناموس مرد چشم بد به ناموس کسی ندوزد حافظ مال مردم خود قفل مغازه را شب باز نکند (صحیح است) حافظ مال مردم و حیثیت مردم در ادب و سلوک سرمشق باشد پلیس دنیا چطورند با عابرین به طور ادب صحبت می‌کند و اگر او نظری داد عدل واحد باشد پلیس یعنی عدل واحد آقای زاهدی این موقع موقعی است که باید این حرف‌ها زده شود و شما موظفید، شما که انشاءالله جوانید بنده که اینجا الان هستم می‌دانم که این مرض من ... و الّا تمول و پول ندارم هی می‌گویند برو به فرنگستان و ندارم بروم انشاءالله امیدوارم که بی‌گناه بروم و امیدوارم که آن قدر خدمت بکنم که گناهانی اگر داشته باشم جبران بکنم تو هم گناه کردی زیاد هم گناه کردی و البته عبادت تو و امثال تو این است که در این موقع فکر اساسی بکنید که مملکت از وجود پلیس و مأمور شهربانی امین و صحیح و عدل واحد بهره‌مند بشود این است عرایض بنده حالا اگر این اندازه برای مذاکرات کافی است که کافی است و گرنه چه مانعی دارد آقایان دیگر هم اظهارنظر بفرمایند و اگر فرمایشات و نظریاتی دارند در دسترس شما بگذارند (احسنت)
۹ - تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه.
نایب رئیس - باید رأی گرفت به کفایت مذاکرات و چون عده برای رأی کافی نیست.
جلسه را ختم می‌کنیم جلسه بعد ساعت ۹ روز یکشنبه و دستور جلسه دنباله همین لایحه خواهد بود
(مجلس یک ربع قبل از ظهر ختم شد)
نایب رئیس مجلس شورای ملی - جواد گنجه