مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۳ تیر ۱۲۸۹ نشست ۱۱۲
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری دوم | تصمیم‌های مجلس | درگاه انقلاب مشروطه |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری دوم |
مجلس شورای ملی ۱۳ تیر ۱۲۸۹ نشست ۱۱۲
جلسه ۱۱۲
صورت مشروح روز سه شنبه ۲۷ شهر جمادی الاخر ۱۳۲۸
مجلس دو ساعت و سه ربع قبل از ظهر در تحت ریاست آقای مستشار الدوله تشکیل شد.
صورت جلسه روز شنبه را آقای معاضد الملک قرائت نمود.
دکتر علیخان ـ گویا در دستور یک چیزی فراموش شده و آن اعتراضی است که من در خصوص وقت کردم و خیلی جای تعجب است که هیچ اهمیتی به وقت داده نمیشود و حال اینکه این یکی از چیزهای مهم است ملاحظه بفرمائید امروز یک ساعت دیر آمدیم و بعد از این یک ساعت و نیم دیرتر خواهیم آمد.
رئیس ـ این یک مطلبی است که آن روز هم فرمودید و همه هم شنیدند باید آقایان نمایندگان قدری دقت کنند که سر وقت حاضر شوند این چیزی نیست که همه روزه یاد آوری شود.
حسن علی خان ـ آن روز از طرف آقای آقا شیخ ابراهیم زنجانی استیضاحی از هیئت وزراء خواسته بودند در دستور قید نشده است.
معاضد الملک ـ گویا خوب التفات نفرمودید قید شده است.
لسان الحکماء ـ بنده میخواهم پیشنهاد کنم طرحی که راجع به نظامنامه داخلی ارباب کیخسرو پیشنهاد کرده بودند امروز یا جلسه آتیه در دستور گذاشته شود.
رئیس ـ جلسه آتیه جزء دستور خواهد شد.
حاجی آقا ـ بنده یک استیضاحی در خصوص پروگرام از هیئت وزراء کرده بودم در جلسه گذشت هم اظهار کردم باز میبینم امروز حاضر نشده اند برای جواب.
رئیس ـ باید توضیح بفرمائید که در کدام فقره استیضاح دارید به جهت اینکه پروگرام وزراء دارای چندین فقره است.
حاجی آقا ـ بنده در تمام فقرات استیضاح دارم.
رئیس ـ یکی از فقرات آن استقراض آن خارجه است در آن فقره هم استیضاح دارید آنکه گذشت و تبدیل به استقراض داخلی شد.
حاجی آقا ـ بلی در خصوص تحصیل پول استقراض داخله استیضاح دارم و عرایض من هم خیلی مفصل است.
رئیس ـ ثانیاً اخطار شده است هنوز وقت آن را معین نکرده اند.
کاشف ـ در خصوص انتخاب علمائی که آقایان حجج معرفی کرده اند بنا بود اسامی آنها طبع و توزیع شود نشده است.
رئیس ـ طبع و توزیع خواهد شد.
فهیم الملک ـ در روزنامه پرسپولیس ایران شرحی نوشته بود راجع به افتخار الاطبا که حالا افتخار الملک است در صورتی که بنده هیچ یاد ندارم که چه روزی این مذاکره در مجلس شده است تا اینکه انتخاب این شخص از طرف مجلس تصدیق شده باشد و خیلی بد است که در مرکز یک همچو چیزی را
که ابدا اصل ندارد در روزنامه بنویسند خوب است از طرف مجلس به ارباب جرائد نوشته شود که چیزی را میتوان نسبت به مجلس مذاکره شده چیزی را که از مجلس نگذشته باید مواخذه کرد که چرا در روزنامه ها درج میکنند و نسبت به مجلس میدهند عریضه از طرف آدینه محمد خان نماینده ایل جلیل ترکمان قرائت شد مشعر بر اینکه در ابتدای حرکت از گاومیش تپه به واسطه تعجیلی که حکومت میکرد به امورات خودم نتوانستم رسیدگی کنم به این واسطه رشته امورم از هم گسیخته و مختل شده استدعا دارم از طرف مجلس اجازه دو ماه مرخصی مرحمت شود که مسافرت نموده هم اصلاح امور خویش را بنمایم و هم سرکشان یموت و کوکلان را نصیحت نموده فوائد مشروطیت و عدالت را برای ایشان بیان نمایم و به یک مسافرت دو مقصود را انجام داده مراجعت نمایم.(راپورت کمیسیون عرایض و مرخصی نیز در این خصوص قرائت شد کمیسیون تقاضای ایشان را تصویب کرده بود.)
افتخار الواعظین ـ بنده حضور یکی یکی از آقایان وکلا را کمال اهمیت میدهم مخصوصا وکلای ایلات خصوصا آقای آدینه محمد خان بنده تصور میکنم بودنشان در مجلس خیلی لازم تر و نافع تر است از اینکه در خارج تشریف ببرند و اقدامی نمایند و اگر کاری دارند ممکن است به توسط مکتوب اصلاح نمایند.
اسدالله خان ـ بنده هم وجود وکلای تمام ولایات را در مجلس کمال اهمیت میدهم بصیرت دارد به این واسطه اگر دو هفته این مسافرت خودشان را به تأخیر بیاندازند تا ببینیم کار آنجا چه قسم میشود البته خودشان هم در ملت خواهی قبول خواهند کرد.
معاضد السلطنه ـ آدینه محمد خان حالا نمیخواهند بروند و تقریبا همان طوری که گفته شد اگر هم اجازه داده شود دو هفته دیگر حرکت خواهند کرد ولی مجبورند بروند و رفتنشان را هم خیلی مفید میدانم که هم به امورات شخصی خود رسیدگی کنند و هم کارهای استر آباد را همان طوری که در عریضه خودشان شرح داده اند اصلاح نمایند و در خصوص وقعه استر آباد و کوکلان موافق تلگرافی که از امیر اعظم کرده بود به رئیس الوزرا و وزیر جنگ و یک صورتی هم برای بنده فرستاده بودند که حالا حاضر است از آن معلوم میشود که جنگهای زیاد و فتوحات بزرگی کرده است و با توپهای شربنل سرکشان و آن عده که جمع شده بودند متفرق کرده غیر از یک سردار که خان میگویند بیرق سفید بلند کرده و امروز و فردا کار آنجا هم تمام میشود و واقعا از امیر اعظم باید اظهار امتنان نمود که واقعا خیلی خدمات شایانی کرده است.
افتخار الواعظین ـ پس امروز خوب است رأی گرفته شودتا اینکه کار آنجا تمام شود آن وقت اگر بخواهند برای تفرج و اصلاح کار خودشان بروند ثانیاً مطرح شده رأی گرفته شود.
رئیس ـ در این اظهار آقای افتخار الواعظین مخالفی که نیست؟
(گفتند خیر و مسکوت عنه ماند.)
(راپورت کمیسیون عدلیه راجع به قانون ثبت اسناد قرائت شد.)
رئیس ـ البته آقایان ملاحظه فرموده اند و خواندن مواد بی اصل است حال در کلیات اگر فرمایشی دارند بفرمایند بعد رأی میگیریم و داخل شور مواد میشویم.
متین السلطنه ـ اگر وزیر یا معاونشان حاضر میبودند و در موقعی که ایرادات میشد دفاع مکردند بهتر بود به جهت اینکه شروع به مذاکره میکنیم آن وقت از برای دفاع محتاج میشویم بهیک نفری که ایرادات جوابهای ما بگوید در صورتی که مکرر گفته میشود که وزیر یا معاون در موقع طرح قانونی که راجع به او است باید حاضر باشند و حالا اگر کاری لازم تر این است ممکن است آن را بخوانید و این را بگذارید از برای روزی که وزیر هم حاضر شود.
رئیس ـ کار را این قدر معطل نکنید این شور اول است رأی گرفته نخواهد شد در شور ثانی وزیر حاضر خواهد شد از این گذشته خود وزیر در کمیسیون بوده و اصلاحات کمیسیون به تصویب او شده است.
آقا شیخ ابراهیم ـ علاوه بر این آن وزیری که این لایحه را پیشنهاد کرده و در موقع اصلاحات در کمیسیون حاضر بوده غیر از این وزیر است این وزیر از این اصلاحات اطلاعی ندارد.
رئیس ـ در کلیات مخالفی نیست؟ پس رأی میگیریم هر کس در کلیات این مذاکره حرفی نداشته و تصویب میکند داخل در شور مواد شویم قیام نماید.(اغلب قیام نمودند.)
در ماده ۲ مذاکرات لازمه به عمل آمد در ماده ۳ راجع به اینکه عده مباشرین ثبت در هر محل به اقتضای کثرت جمعیت محل معین خواهد شد آقای دکتر علی خان به عبارت ذیل اصلاحی پیشنهاد کردند بنده اصلاح ذیل را پیشنهاد میکنم:
ماده ۴ عده مباشرین ثبت در هر و محلی مطابق نظامنامه علیحده که از طرف وزارت عدلیه معین میشود تعیین خواهد شد.
(در قابل توجه بودن این اصلاح رأی گرفته با اکثریت رد شد.)
در ماده ۴ و ۵ شور اول به عمل آمد در ضمن شور در ماده ۶ آقای عزالملک از قرار ذیل پیشنهاد نمودند:
بنده پیشنهاد میکنم ماده ۶ پس از حذف یک جمله اخیرش جزو ماده ۵ شده این طور نوشته شود:
خامسا اشخاصی که در ادارات دولتی یا انجمن های ولایتی و بلدی و سایر دوائر رسمیه مشغول خدمت هستند.
در قابل توجه بودن این پیشنهاد نیز رأی گرفته شد با اکثریت قابل توجه نگردید.
در ماده ۷ مذاکرات لازمه به عمل آمده شور در باقی مواد موکول به جلسه آتیه گردید.
راپورت کمیسیون فوق العاده عدلیه قرائت شد که چند نفر از اعضاء استعفا داده و به این واسطه کمیسیون چند جلسه است تعطیل نموده به هیئت فوق العاده ۱۸ نفری اطلاع داده شد که عوض اعضای مستعفی را انتخاب نمایند امتناع نمودند تقاضا میشود که ثانیاً از مجلس هیئت ده نفری دیگری انتخاب شده مشغول کار شوند.
ارباب کیخسرو ـ بنده آن روزی که در هیئت تفتیشیه انتخاب شدم عرض کردم که به واسطه نقاهت مزاج نمیتوانم حاضر شوم به این واسطه تا به حال در دو جلسه کمیسیون بیشتر حاضر نشدم و استعفا نامه خود را نوشتم تقدیم کردم هنوز خوانده نشده استدعا میکنم که عوض بنده را هم انتخاب نمایند.
رئیس ـ حالا مسئله عدلیه مطرح شود اما راپورت کمیسیون که خوانده شد یک قدری کار را مشکل میکند به جهت اینکه آن ۱۸ نفری که در مجلس منتخب شد برای انجام همین کار بود و آنها از بین خودشان برای رسیدگی به این کار متنخب نمودند حالا اگر دو سه نفر استعفا دادند ممکن بود دو نفر دیگر آنها از بین خودشان انتخاب نمانید و اگر بنا بشود این دو نفر را مجلس انتخاب نمایند دیگر آن کمیسیون ۱۸ نفری منفصل خواهد شد.
اسدالله میرزا ـ عرض میکنم این هیئت که منتخب شده وظیفه او برای رسیدگی به تظلمات و شکایات مردم بود از ترتیبات عدلیه و از آن روز تا به حال که رفته اند مشغول هستند چنانچه راپورت داده شد ولی کارها ناتمام است و حالیه که چند نفر استعفا داده بودند ابتدا به کمیسیون ۱۸ نفری راپورت داده شد کمیسیون از انتخاب چند نفر دیگر به جای آنها امتناع نمود و شاید نظرش بر این بود که کارشان تمام شده لازم نیست هیئت دیگری برود باید وزیر مسئول با مسئولیتی که دارد و زمینه که هیئت به دست او میدهد اصلاحات کرده و محاکم از روی ترتیب قانونی مرتب کند و هر کس که تظلمی دارد برود به مراجع اظهار نماید ولی چون هنوز کارها به خوبی تمام نشده و مطالب معوق مانده و مردم به این هیئت همیشه فشار میاورند لازم بود یک مدت مختصری این هیئت در عدلیه باشند و از طرف دیگر فشا آورده شود به وزیر عدلیه باشند و از طرف دیگر فشار آورده شود به وزیر عدلیه که زودتر محکمه تمیز را تشکیل بدهد این عده که استعفا داده اند هر چه از طرف بنده و دیگران اصرار شد که استعفا ندهند قبول نشد و همان طوریکه عرض کردم در کمیسیون ۱۸ نفری مذاکره شد که عوض آنها انتخاب شود به جهت اینکه کار این هیئت را تمام میدانستند انتخاب نکرده رأی دادند که مجلس باز همان ۱۸ نفر یا از غیر ایشان عوض این اشخاص را انتخاب نمایند در هر صورت به عقیده بنده خیلی لازم است که این هیئت امروز معین شوند زیرا که دیروز مجلس آمده بودند و شکایت زیادی داشتند و واقعا بدون اینکه همه اعضاء حاضر شده تکلیف مشروحی داشته باشیم نمیتوانیم کار بکنیم در این مدت هم به واسطه حاضر نشدند اعضاء خیلی کارها پیشرفت نکرده برای این که یک مدتی معطل میشدیم تا عده تکمیل شود همین که عده کافی میشد و مشغول مذاکره میشدیم آقایان یکی یکی بیرون تشریف میبردند و باز عده ناقص میشد و همین علت شد که اکثر از کارها ناقص ماند به عقیده بنده لازم است یک هیئت ده نفری مجددا بروند همه روزه در روزهائی که مجلس نیست صبح و در روزهای مجلس طرف عصر به این کارهای ناتمامی که عرض کردم رسیدگی نموده تمام نمایند.
محمد هاشم میرزا ـ بنده عقیده ندارم
که مجددا انتخاب شوند اقایانی که تا به حال بوده اطلاعاتی پیدا کرده که سایرین اگر انتخاب شوند آن اطلاعات را به این زودی نخواهند پیدا کرد.
معاضد الملک ـ بنده هم عقیده ام این است این هیئتی که رفته اند مدتی است زحمت کشیده اند و از ترتیب دوسیه محاکمات عدلیه اطلاعات حاصل کرده اند و اگر هیئت منتخب جدیدی برود به زودی این اطلاعات را پیدا نخواهند کرد به این جهت عقیده بنده این است که چهار پنج نفری که استعفا داده اند عوضشان انتخاب شود که باید باقی اعضاء مشغول کار شوند.
رئیس ـ هر هیئتی که از برای کاری معین میشود از فردای آن روز که میبینی میایند و استعفا میدهند و این در حقیقت هم اسباب معطلی مجلس است و هم اسباب معطلی کار اولاً همان طوری که گفته شد این هیئت که تا به حال مشغول بوده اند اطلاعاتی حاصل کرده اند اگر که اگر هیئت جدیدی معین شود باید چند روزی معطل شوند که آن اطلاعات را پیدا کنند ثانیاً یک مدتی هم وقت مجلس تلف خواهد شد که مجددا یک هیئت جدیدی منتخب شود حالا خوب است فقط آن اشخاصی که استعفا داده اند اسامیشان را بگویند که عوضشان انتخاب شوند.
کاشف ـ این مطلب در کمیسیون ۱۸ نفری وقتی که مذاکره شد جمعی مخالف بودند و گفتند موقع آن رسیده است که این هیئت منحل شود ولی عقیده بنده این بود که آن چیزی که ما را مجبور کرد که این هیئت را بفرستیم هنوز به جائی نرسیده و کفایت نکرده و انعقاد این هیئت موجب بسی مضرت و اسباب یاس و ناامیدی مردم شده است به واسطه اینکه آن کسانی که تظلم داشتند و راپورت مختصر آن هم از کمیسیون داده شد ابدا به موقع اجرا نیامده و وزیر عدلیه هم هیچ به وظیفه خودش عمل نمیکند و خیلی از احکام را در اجرا توقیف میکند بدون حق قانونی و ما همین قدر خوش وقتیم به اینکه میرویم آنجا یک جمعی به ما حمله میکنند و کارهای زیادی که آنجا مانده است این بود که عرض کردم این هیئت منحل شده هیئت دیگری به جای آنها منتخب شود حالا اگر مجلس مقتضی میداند هیئت دیگری انتخاب نماید و اگر مقتضی نمیداند از وزیر بخواهد که محکمه تمیز تشکیل بدهد در هر حال خوب است یک تکلیفی برای این هیئت و کارهای ناتمام آنها معین شود و بنده هم جدا از عضویت این کمیسیون استعفا میدهم استدعا دارم دیگری را عوض بنده انتخاب فرمائید.
ادیب التجار ـ حال تاثر مملکت انسان را به حالتی واداشته که نمیداند چه کند گریه کند یا توی سر خودش بزند روزی که مجلس شورای ملی این هیئت را معین کرد برای این بود که جلوگیری از خیلی از تعدیات مفسدین و اشخاصی که چه در ادارات دولتی و چه در ادارات دیگر مردم را به هزار نیش تعدیات مناذی نمودند و به هزار گونه اسباب از این اساس متنفر نمودند و احتمال یک هیجان عمومی میرفت مجلس برای رفع این شبهه اقدام بزرگش این بود که این کمیسیون را تشکیل کرد که جلوگیری از این طور اقدامات بشود یک شعبه از آن کمیسیون مامور رسیدگی و تسهیل امر نان گردید و مردم را هم اسوده کردند و اگر چه خسارت زیادی هم دولت متحمل شد ولی خاطر مجلس مقدس را آسوده کردند و راپورت اقدامات خودشان را مکرر دادند و این کمیسیون عدلیه آن وقتی که رفتند نمی دانیم چه کردند و چرا راورت مفصل اقدامات خودشان را ندادند و چرا استعفا می دهند و چرا جهت استعفای خودشان را معین نمی کنند و چرا نمی گویند که محظورشان چیست که رفع شبهه بشود و مردم بدانند تقصیر از کیست که وقتی وکیل را می بینند مثل این است که دشمن خود را می بینند در صورتی که وکلای بیچاره از صبح می آیند مجلس این که می بینند الآن ظهر است همه در آسایش اند و وکلای بیچاره اینجا نشسته اند و مشغول کار هستند مجلس شورای ملی که این کمیسیون را انتخاب کرد هزاران ابتلاآت داشت هزاران درد بی درمان داشت که می خواست اصلاح کند آخر این کمیسیون چه کردند اگر مانع دارند مردم بدانند که تعصیر از کیست و آن قد رتقصیر را به گردن وکلا نگذارند.
ذکاءالملک ـ راپورت کمیسیون عدلیه که دو روز قبل در مجلس قرائت شد و آقایان فهمیدند که کمیسیون یک قدری کار کرده و بعضی نتایجی که حاصل کرده بود عرضه داشت و نیز اظهار کرد بود که بعضی از کارهای ما ناقص است و اگر مجلس تصویب می کند آن کارها را دنبال کرده و راپورت بدهد مثلاً یکی از کارهای این کمیسیون این بود که تفتیش کنند ببینند بعضی از اجزا عدلیه مقصرند یا خیانتی کرده اند کدامند و این را معین کنند و این هم معلوم است که یک یا چند نفری که حالا در عدلیه هستند و دارای یک مقام عالی می باشند نمی توان به یک نظر اجمالی آنها را خائن گفت و مقصر دانست و خیلی از انصاف دور است که بدون تحقیقات از آبرو و شرافت این قسم اشخاص بکاهیم یا اینکه از کار بیندازیم آنچه دستگیر ما شده بود از معایب اظهار کردیم و مذکور هم شد که بنا بر همان راپورت وزیر می تواند خیلی اصلاحات بکند حالا وزیر عدلیه این اصلاحات را بکند یا نکند چه عرض کنم ما وظیفه خود را آن اندازه که می توانستیم ادا کردیم حالا هم منوط به همین است که مجلس تصویب نماید که کمیسیون کارهائی را که کرده و ناتمام مانده تمام بکند و اجر هم هیئت دیگری صلاح می داند معین نماید و چند نفر از اعضاء هستند که استعفا داده اند به واسطه علتها که داشته اند ولی شخص بنده یکی از آنها هستم که استعفا داده ام نه به واسطه هیچ علتی بلکه مجلس معین شده هوا هم گرم است کارهای دیگر هم دارم مزاجم هم علیل است به این جهت استعفا دادم حالا مذاکرات زیاد لازم نیست اول بفرمائید که آن هیئت لازم است یا لازم نیست اگر لازم است و باید باقی باشند آن وقت آن عده که استعفا دادند عوض آنها را انتخاب نمائید اسامی آنها را هم بخواهند حاضر داریم .
رئیس ـ البته این هیئت لازم است و باید باقی باشد حالا دیگر مذاکره در این خصوص نمی کنیم همان طور که فرمودند صورت اسامی آن اشخاص را بدهند که با خود آنها مذاکره بکنیم اگر ممکن شد که ثانیاً مثل سابق کرده مشغول کار شوند که دیگر محتاج به انتخاب نمیشومی والّا هر چند نفری که استعفا دادند عوض آنها را انتخاب خواهد شد.
نوبری ـ اما اینکه در لزوم این هیئت یا عدم لزومش صحبت میشود بنده لازم میدانم ولی محدودا بنده خودم را میگویم وقتی که یک کمیسیون را معین میکنیم تا ده روز یا پانزده روز باید کاری را که برای او تشکیل شده است عقب نماید تکمیل نماید دائمی که نیست درگی آنکه کسانی که استعفا میدهند قرار نیست بعد از انی که استعفا دادند باید بگوئیم باشد تا آنها را ببینیم و بگوئیم شما چه میکنید میروید یا نمیروید امروز نمیرویم فردا میروید ما بچه نیستیم هر کسی استعفا داده است علتی داشته حالا باید اشخاص دیگری به جای آنها انتخاب شود.
سلیمان میرزا ـ بنده یکی از آن اشخاص هستم که جناب کاشف صراحت و کنایت فرمودند که دوام این کمیسیون را صلاح نمیدانند و صریحا هم عرض میکنم که دوام این کمیسیون را صلاح نمیدانم دلایلی هم دارم چنانچه در کمیسیون عرض کردم و کمیسیون را متقاعد نمودم ما مطابق تکلیف تفتیشیه خودمان آنچه را باید عمل بکنیم کردیم که یک هیئتی برای تفتیش در امور مالیه معین نمودیم و این هیئت بعد از اینکه رفتند و راپورت دادند اگر خاطر آقایان باشد در اول جزء راپورت دادند که اگر خاطر آقایان باشد در اول جزء راپورت شکایت از وزیر کردند که حاضر نمیشود چرا آن مطالبی که باید گفته شود نمیگوئید که مردم هم بدانند عیب کار از کجا است ما وزیر عدلیه نداریم و از آن روزی که تصویب شده جزء یک مجلس که برای صرف شیرینی به به عدلیه رفته دیگر حاضر نشده علاوه بر این احکامی را که صحیحا از محاکم آمده است به اجرا بدون هیچ حق قانونی توقیف میکند و ما وزیر را به جهت اینکه بزلغت بزرگی است میگذاریم و اسمی از خلافهای او نمیبریم و میچسبیم به ثبات و مگوئیم چون ثبات است همین که خلاف کرد باید پدرش را در آورد و باز هم صریحا عرض میکنم که این هئیت کارشان تمام شده و دیگر نباید بروند زیرا که اگر این هیئت به عنوان قضاوت آنجا رفتند و سمت محکمه تمیز را هم دارند باید الی الابد آنجا باشند فرمودند بعضی از احکامات را ما گفته ایم موقوف الاجرا بگذارند تا رسیدگی کنیم و بعضی کارهای ناتمام هم داریم که باید تمام شود و اگر مجلس تصویب مینماید مثل سابق مشغول باشیم یعنی یک محکمه و یک قوه قضائیه بشویم بسیار خوب شاید بگویند که مجلس این حق را دارد که در نبودن محکمه تمیز یک هیئتی را قائم مقام آن بنماید ولی در این صورت خوب است تکلیف نمایندگی آنها را معین بفرمائید تکلیف کمیسیونها را هم معین بنمائید به جهت اینکه آن کار دائمی خواهد بود و در صورتی که مامور این کار نبودند و فقط برای رسیدگی بود که این کمیسیون رفته است و یک اصلش این بود که وزیر حاضر نمیشود حالا هم مگویند کارمان ناتمام است ممکن است یک هیئت دیگری معین شود ولی موقت باشد نه اینکه رسیدگی کند به عموم عرایض زیرا از قراری که بنده اطلاع دارم الان ۷ هزار عریضه از
عدلیه است اگر این کمیسیون بخواهد به تمام آنها رسیدگی کند بنده عرض میکنم از دوره تقینیه هم خواهد گذشت و اگر به عقیده بنده باشد عرض میکنم روزی یک کمیسیون معین کردن فایده ندارد باید فکر درستی برای کار کار کرد و همان طوری که عرض کردم در راپورت کمیسیون اول فصلش راجع به این بود که وزیر خودش حاضر نمیشود ما اگر وزیر داشته باشیم مابقی مطالب اصلاح خواهد شد بدبختانه این مطلب را گذاشته ایم و چسبیده ایم به ضباط و ثبات و از قراری که بنده میشنویم بعضی تغییرات این روزها در عدلیه داده شده اما خیلی تغییرات مضحک مثلاً رئیس محکمه ابتدائی را از تهران برمیدارند میفرستند به اصفهان اگر این شخص خلاف کرده است بفرستید خلاف او را معین کنید مگر اهل اصفهان گناه کرده اند که یک شخص خائن باید رئیس محکمه آنها باشد و همین طور رئیس تجارت را برمیدارند رئیس محکمه ابتدائی مینمایند در صورتی که اگر این شخص خلاف کار است محکمه تجارت و ابتدا فرق نمیکند هر شغلی را که به او واگذار کنید خلاف خواهد کرد نمیشود و گمان هم میکنم که این اصلاحات را کمیسیون هم اطلاع نداشته باشد دیگر آنکه در باب آنهائی که استعفا داده اند آقای کاشف را نمیدانم میفرمایند جدا استعفا میدهم لابد هر کس استعفا میدهد جدی خواهد بود و در کمیسیون ۱۸ نفری هم گفتند استعفا دادم ولی استعفا باید از روی یک علنی باشد ولی اینکه آقای ذکاءالملک استعفا داده اند و علت را بیان فرمودند که مزاجشان علیل است و نمیتوانند به کارها زیاد رسیدگی نمایند این استعفای ایشان صحیح است در هر صورت باید یک ترتیبی برای این کار داد که همه روزه دچار این اشکالات نشویم.
اسدالله میرزا ـ اولاً اینجا یک اظهاری شد که در راپورت یک همچو چیزی نبود فقط در یک ماده اش اشاره به ترتیب محاکم و تویف غیر قانونی احکام بود در اجرا و اینکه فرمودند این شکایات تمام ناشی از کار نکردن وزیر است آقای مشیرالدوله که خیلی وزیر صحیح قانونی بودند آیا در دوره ایشان هیچ از مذاکرات نبود شکایت از ترتیبات عدلیه نمینمودند بنده عقیده ام این است که دوره ایشان هم همین شکایات و ترتیبات بود البته باید وزیر قانونی داشت که ادارات را صحیحا مرتب نماید ولی این را بنده مربوط به موضوع نمیدانم و همین طوری که ابتدا عرض شد و بعضی از آقایان هم تصدیق کردند انی هیئت از آن روزی که رفتند تکلیفشان مطرح نبود بلکه میخواهم عرض کنم وظیفه این هیئت اسکات مردم و رسیدگی به شکایات بود وظیفه دیگری نداشتند و اگر بعضی از آقایان بفرمایند در این شکایاتی که رسیدگی شده چرا محاکمه نکرده اند تمام شکایات محدود است یعنی از روسای محاکم و احکام محاکم است چنانچه تفصیل آن راپورت داده شد که بر خلاف ترتیب قانونی رفتار شده این بود که ما از وظیفه خودمان تخلف نکرده حالا هم میگوئیم اگر این هیئت باید بنشینند باید به سمت محکمه تمیزی بنشینند و به وظایف آن عمل نمایند حالا اگر این عده باید باشند که معین شود و مجلس تصویب نمایند که مشغول باشند و اگر دیگری هم باید باشد که مجلس معین نماید در هر حال همان طوری که عرض کردم باید اشخاصی که انتخاب میشوند این هیئت یا هیئت دیگری هر کدام باشند باید تعهد نمایند که در سر وقت حاضر شوند به جهت اینکه اغلب از کارهای ما که ناتمام مانده برای همین بود که حاضر نمیشوند و تقریبا همان طوری که عده برای مذاکره کافی شود و همین که آقایان تشریف میاوردند مشغول مذاکره میشدیم دو سه نفر میرفتند و با عده ناقص میشد این است که بنده عرض کردم غرض کسانی که تقبل از زحمت را مینمایند باید در سر وقت حاضر و قبل از اتمام مطلب خارج نشوند.
رئیس ـ امروز موع مذاکره این مطلب گذشته است معلوم میشود اساساً باید در این خصوص مذاکره کرد و اشخاصی که اجازه خواسته اند تقریبا ۲۱ نفرند خوب است این بماند از برای روز پنج شنبه که در اول مجلس در این خصوص مذاکره کرده نتیجه بگیریم.
(گفتند صحیح است و اخذ نتیجه موکول به جلسه آتیه گردید.)
آقای شیخ اسمعیل هشترودی یک نمره روزنامه ایران نو را گشوده اظهار داشتند که از قرار تلگرافی که در این ورقه درج شده است از عربستان چیزی باقی نمانده ما اینجا نشسته ایم که وزراء برای ما در این کارها چاره بکنند و حال آنکه میبینیم ابدا اقدامی نکرده اند در این صورت نمیدانم نشستن ما در اینجا چه فایده دارد.
رئیس ـ در این خصوص با وزارت جنگ مذاکرات لازمه به عمل آمده ولی ناقص است وزیر جنگ لازم میداند که استعداد کافی اعزام نماید این عده که معین کرده بودند حالا معلوم میشود که به کار نمیخورد این است که میخواهند فوج و استعداد کافی ثانیاً بفرستند.
شیخ اسمعیل هشترودی ـ بفرمائید این تلگراف را بخوانند که همه بدانند در آنجاها چه قدر خرابی شده است.
رئیس ـ تلگرافی که به عنوان مجلس نیامده است چه طور میشود قرائت کرد از آن گذشته تمام خوانده اید و میدانید خواندن فایده ندارد و باید چاره برای کار کرد.
بهجت ـ بعد از اینکه دویست تلگراف از عربستان می آید حق نداریم که یکی از آن تلگرافها را تقاضا نمائیم در مجلس بخوانند پس ما چه وکیلی هستیم.
رئیس ـ عرض کردم خواندن فایده ندارد باید تاکید کرد که زودتر جلوگیری شود.
حاجی آقا ـ امروز هم وزراء نیامدند که جواب استیضاح مرا بگویند و صریح عرض میکنم اگر جلسه آتیه حاضر نشوند دیگر به مجلس نخواهیم آمد.
رئیس ـ مذاکره کافی است برای اینکه وقت گذشته است.
موضوع مذاکرات جسه آتیه شور اول در بقیه مواد قانون ثبت اسناد راپورت کمیسیون فوائد عامه راجع به کارخانه چرم سازی و صابون سازی و انتخاب کسر اعضای کمیسیونها.
(مجلس نیم ساعت بعد از ظهر ختم گردید.)