مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۳ آبان ۱۲۸۹ نشست ۱۷۰
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری دوم | تصمیم‌های مجلس | درگاه انقلاب مشروطه |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری دوم |
مجلس شورای ملی ۱۳ آبان ۱۲۸۹ نشست ۱۷۰
جلسه۱۷۰
صورت مذاکرات روزشنبه دویم ذی قعده۱۳۲۸
مجلس دوساعت وبیست دقیقه قبل ازغروب آفتاب درتحت ریاست آقای متین السلطنه نایب رئیس تشکیل شدصورت مجلس روزپنجشنبه سلخ راآقای معاضدالملک قرائت کرد
(غائبین جلسه قبل)
آقایان قوام الاسلام.آقای نوبری.آقای حاج میرزاآقا.آقای آقاسیدمحمدرضا.آقای آقاسیدعلی آقا(بدون اجازه)
آقای مستشارالدوله.آقای سیدحسین کزازی (بااجازه غائب)
آقاسیدحسین یزدی.آقامیرزاعلی اکبرخان.دهخدا.ممتازالدوله.دکترعلیخان.آقاشیخ رضا. حاج وکیل الرعایا.حاج آقا.مشیرالدوله.سرداراسعد.
(بوقت مقرره حاضرنشده)حاج مصدق الممالک.مریض بودند.
نایب رئیس_آقای ناصرالاسلام درصورت مجلس ملاحظه داشتید؟
ناصرالاسلام_عضر بنده راجع بصورت مجلس است که مکرربنده وسایرنمایندگان اظهارکردیم درموقعی که اسامی غائبین بودن اجازه خوانده میشودآنهائیکه غائب بااجازه هستندکه مطلبی است وآنهائی که غائبین بدون اجازه اندیعنی تایک مدتی اجازه خواسته ورفته اندبعدازاینکه مدت اجازه شان تمام شده است وضمنا یکماه یادوماه هم ازمدت اجازه شان گذشته است بازمیشودطوری قبول کردکه غائبین بدون اجازه هستنداماآنهائیکه ازاصل قبول کردن نمایندگی وردشان معلوم نیست من جمله آقای آقاسیدعلی آقاکه مدتی است نمایندگی ایشان تصویب شده واسمشان جزءغائبین بدون اجازه خوانده میشودآیامجلس بهمین طوراکتفاخواهدکردیااینکه تکلیف آنهابایدمعین شودبعقیده بنده این یک ترتیب صحیح نیست ودراین بایدیک فکری کرد
نایب رئیس_البته مسبوق هستندکه سابقادراین باب درمجلس مذاکره شده واین آخری راکه فرمودیدگفتندکه این یکی ازموادیست که بایدرجوع بکمیسیون تفسیرشودرجوع هم شده هنوزراپورت نداده است
(راپورت کمیسیون قوانین مالیه راجع بطرح قانونی درخصوص کنترات واجارات قرائت شده شروع بشوراول دربقیه آن شده مذاکرات لازمه درماده وبعمل آمدپس ازآن ماده سیم قرائت شده ومطرح شورگردیده مباحثات کافیه درآن شدراپورت کمیسیون مبتکرات راجع بطرح ارباب کیخسرودرخصوص فهرست عرایض قرائت شدمبنی براینکه کمیسیون طرح مذکورراتحت مذاکره گذاشته وقابل توجه دانسته بمجلس عودت میدهد(صورت طرح ارباب کیخسرو)
چون طبع وتوزیع صورت عرایض وارده به مجلس مقدس بنحویکه تابحال مشاهده وامتحان شد
جزاصراف کاغذوخرج منتج نتیجه دیگری نبوده درصورتیکه هرهفته بازازطبع وتوزیع کلیه یک نسخه مانندتوضیحاتیکه ازوزارت خانه بانجمن رسیدگی عرایض میرسدنوشته دراطاقی که موسوم باطاق تنفس است گذارده شودبجهه ملاحظات ومداقه نمیندگان کافی است ومخالفین هم بااصل مقصودکه درماده۷۰ نظامنامه داخلی قیدشده نخواهدداشت لهذااین بنده محض اجرای مقصودبوسیله مقرون تربصرفه ماده ذیل راپیشنهادمیکنم تادرصورت تصویب به نظامنامع داخلی مجلس شورای ملی ملحق شود.
ماده الحاقیه_هرهفته مطالبی که درضمن چهارفقره متمایزه درماده هفتادم نظامنامه داخلی راجع بعرایض قیدشده درورقه نوشته وبجهه استحضارومداقه نمایندگان دراطاق تنفس گذارده خواهدشددیگرحاجت بطبع وتوزیع نخواهدبود
حاج شیخ الرئیس_بنده باندازه نظرخودم خیلی اینطرح رایان پیشنهادجناب ارباب راتصویب وتمجید میکنم ولی ناگریزم مطلبی راخاطرنشان آقایان نمایم وآن اینست که باکثریت مشاغل نمایندگان عظام وگرفتار های فوق العاده که دارندگمان نمیکنم درصورتی که فهرست عرایض راهم جناب ارباب نوشته بدیواربچسبانندبازآقایان فرصت نمایندکه آنهاراملاحظه نمایندواین تبدیل طبع وتوزیع صورت کلیه بنوشتن یک فهرست تصورمیکنم مبلغ گزافی صرفه جوئی نمایدبجهه اینکه آن مخارجی که صرف طبع وتوزیع صورت کلیه نوشتن یک فهرست تصورمیکنم مبلغ گزافی صرفه جوئی نمایدبجهه اینکه آن مخارجی که صرف طبع وتوزیع صورت کلیه میشودازبین میرودلکن بایددانست که خیلی مطالب مهمه هم همین طوربمجلس میآیدوتوجهی بآنهانمیشودحالاهم اگرفهرست عرایضرابنویسندوبگذارندگمان ندارم بروندبه بینندآنوقت سئوال کنندیابکمیسیون عرایض یابهیئت رئیسه یابدارالانشاءبروندبه بینندبعضی عرایض مهم که واردشده است چه چیزاست صاحب عریضه چه اظهارداشته مثل اینکه عریضه ازآدینه محمدخان بتوسط آقایمعاضد السلطنه آمدبه مجلس که اظهارداشته بود
(گفتنداین مسئله خارج ازموضوع است)
حاج شیخ الرئیس_این جزئی ایت وتکلیف خودم رامیدانم که بگویم بواسطه همین فرمایشات است که میفرمائیدخارج ازموضوع است واینمطلب مهمه میمانداین مردمحترم نوشت که من رشیدالسلطان رابیک ترتیبی چاره میکنم وابداتوجه نشدکه این مردچه میگوید
وکیل التجار_بنده باحالت کسالت مجبورم قدری مسئله راتوضیح نمایم نوشتجاتیکه بعضی ازآقایان مینویسندبایدبمجلس بیاید یانیایداین باخودکمیسیون عرایض است که مطالب مهمی که واردمیشودبنویسندوبمجلس ارائه بدهندآن راجع باین ورقه نیست این ورقه راهم آقایان میدانندوگمان نمیکنم که هیچکدامشان بفرمایندکه ماتمام این رابرداشته ایم ونگاه کرده ایم واگریکنفریادونفردریک موقع بیکاری که یکی ازاین اوراق رابرداشته ونگاه میکرده است فقط بهمان ملاحظه لازم بودصورت کلیه هفته یکمرتبه یادومرتبه طبع وتوزیع شده ملاحظه صرف وقت وتحریرمتن اوومصارف طبع وتوزیع شده آنرا بفرمایندوملاحظه نتیجه که ازاین برده میشدحالااین پیشنهادمیگویدصورت کلیه بطورفهرست دریک صفحه نوشته شده دراطاق تنفس گذاشته میشودهرکس بخواهداطلاعی حاصل نمایدبرودنگاه کندوحالابایددرهرهفته یکی دومرتبه صدورقه ژلاتین شده چاپ شودملاحظه بفرمایندبیک چیزی که ابدافایده مترتب نیست بی جهت درماه یک مبلغی خرج میشودبهمان جهه بنده فوریت آن راتقاضامیکنم وعرض میکنم بعدازآنکه درقابلیت توجه آن اخذرای شدازمجلس استدعامیکنم رای بدهندکه درهمین مجلس مذاکره شده تمام بشودبیش ازاین طول نکشدچون آنقدراهمیت نداردکه ازمجلس برگرددکمیسیون.
ارباب کیخسرو_بنده هم برای اینکه بازیکمدتی طول نکشدوبرای سهولت کاروجلوگیری ازایک مخارج زیادی میخواستم همین راعرض کنم که بفوریت آن رای گرفته شود
وکیل الرعایا_یک مذاکره دراینجا هست که تفکیک میکنددومسئله رایکی اینکه هریک نفرنماینده بروددرمقابل توجه که صورت عرایض درآن نوشته شده بایستدعرایضی که درچندروزیایک روزواردمجلس شده آنقدربایستدکه تمام آنهارابخواندومطالب آنها رابفهمددیگری میآیدبادونفرفرض میکنیم بایستندبخوانندوبرونددونفردیگربیایدودرآنصورت بقدری که میخواهندبتوانندمطلب بفهمند حالامیخواهیم قیمت وقت وکلاءرابسنجیم به بینیم بیشتراست یاقیمت آنچه صرف طبع وتوزیع این عرایض میشودیاآنکه یک اعلام بیشتری هم نمایندگان ازآن حاصل میکنندوبنده طرف عرض خودم راآقایانی راقرارمیدهم که میخواهندبفهمند وبدانندکه درمجلس چه واردشده اگربگویندکه آنهامیخواهنداطلاع کامل حاصل کنندمیروندعین عرایض آنهارامیبینند عرض میکنم آنقدروقت گمان نمیکنم هیچیک ازنمایندگان دراینجاداشته باشندکه بروندوکلیه عرایض رابه بینندلکن اگرآن صورت طبع شده راداشته فرضااگردربیابان هم واقع شودمیتواندملاحظه نموده بفهمدچه به مجلس واردشده است وتصورمیکنم درصورتی که قدری بقیمت وقت توجه شودمحتاج بمذاکره نباشیم.
حاج شیخعلی خراسانی_بنده خاطردارم روزیکه درآن اطاق نظامنامه داخلی رامینوشتیم درمسئله عرایض وارده به مجلس گفتگوبودخواستندعرایض رامحدودکنند که هرقسم عرایض مهمل بمجلس نوشته نشودمثل اینکه بنده درکمیسیون عرایض بودم آنقدرعرایض مهمل میآیدکه نمیتوان گفت باری درآنموقع که نظامنامه داخلی رامینوشتیم بعضی خواستندجلوگیری ازاینگونه عرایض نمایندلکی بعضی آقایان حرارت فوق العاده ظاهرشدواظهارکردندکه درقانون اساسی نوشته شده است که هرکس میتواندعرض حال بمجلس تقدیم کندبنده این عبارت رانفهمیدم یعنی چه اگرعرضحال برای این است که عرض حال بنویسندونشنویم که جهه نداردخوبست پس آنماده راازقانون اساسی بردارنداگربرای اینست که عرض حال بدهندوبشنویم درآنصورت بایدملاحظه کردکه وقت داریم درمجلس عرایض راملاحظه کنیم یاخیربنده که یکی ازنمایندگان هستم میبینم روزی(۳۰) ۴۰عریضه بمجلس واردمیشودوقت زیادی هم نداریم صبح کمیسیون عصرمجلس درهفته یکی۲روزاگروقت داشته باشیم معلوم است مشاغل دیگرهم هست که اوقاتمان درآن روزهم صرف آن مشاغل میشوداگرآنصورت باشدممکن است درهرجه که هستیم بخوانیم واطلاع حاصل نمائیم لکن درصورتیکه بطورخلاصه نوشته شودودردیواراطاق تنفس باشدوقت این پیدانخواهدشدکه آنراملاحظه کنیم مطلب مهم دیگراینکه درآن صفحه خواهندنوشت عریضه فلان کس مطلبش فلان بفلان وزارت خانه هم رجوع شده لکن وزارت خانه چه اقدام کردویک ترتیبی دادکه این عرایض بینتیجه نماندوالااگرنتیجه صرف رجوع بوزارت خانه باشدبدیهی است صاحب عریضه خودش همبهمان وزارتخانه رجوع نماید دیگرآنکه بعضی ازآقایان فرمودندکه باین ترتیب قلیلی درمخارج واقع خواهدشددرصورتیکه گمان میکنم بیش ازیک صدتومان این طبع وتوزیع عرایض درسال مخارج نداشته باشدواگرمیخواهیداین طورصرفه هابکنیدخیلی ازچیزهاراباید ترک کردمن جمله بلیط من بعدلازم نیست چاپ شودودرجیب متبماندممکن است خودمان هرکس رامیشناسیم اسمش رانوشته درب دربدهیم درصورتی که ممکن اسن ازین مخارج فوائدکلی حاصل شودمثل این که ممکن است یک نماینده دریک عریضه ویک مطلبی اطلاعات کامل داشته باشدوقتی صورت رادرخانه اش ملاحظه کردوآنمطلب رادیدبیاید اطلاعات خودش رااظهاربدارد
.(بعضی اجازه خواستند)
نایب رئیس_داخل درمذاکرات وقتی میتوانیم بشویم که این تقاضای فوریت تصویب نشودنمایندگان محترمی که این فوریت راتصویب میکنندقیام نمایند.
نایب رئیس_باکثریت تصویب شد.
آقاسیدحسین اردبیلی_بنده ازاداره مباشرت وازدهنده اینطرح همینقدرسئوال میکنم که برای طبع وتوزیع عرایضی عضومخصوص است که حقوق بگیردیااینکه درجزوادارات دیگردفتراین شغل هست وحقوق مخصوص دیگرنمیگیرنددرصورتی که اینطورباشدکه اشخاص مخصوصی نباشندوحقوق دیگری داده نشودگمان میکنم فایده این بیشترباشدبجهت اینکه تمام نمایندگان میدانندچه اشخاصی عریضه داده اندوعرایض آنهاچه بوده وباین واسطه اطلاعی پیدامیکنندواسباب مزیدبصیرتشان میشودوشایددربعضی مواردبواسطه اطلاعات مخصوصه بتوانندکمکی بحال آنها بنمایند
وفایده این خیلی بیشتر
است ازاینکه ماصرفه جوئی کرده باشیم واگربرای اینکارمباشرین مخصوصی معین شده است وحقوق معینی میگیرندکه مخارج آن زیاداست آنوقت بایدمذاکره کردکه شایدبتوان تقلیلی درآنمخارج کردوالادرصورتیکه درضمن ادارات دیگرباشددرآن صورت خوبست همین قسم که تابحال معمول میداشته اندمعمول شود
عزالملک_عرض بنده اینستکه اول بایدرای گرفته شوددرفوریت این طرح چنانچه تصویب شدآنوقت بایدداخل مذاکره بشویم
نایب رئیس_پس حالارای میگریم درفوریت اینطرح که همین امروزداخل درمذاکره آن بشویم چنانچه آقای آقامیرزاکیخسروتقاضاکرده اندنمایندگان محترمی که فوریت اینطرحراتصویب میکنندقیام نمایند.
نایب رئیس_باکثریت تصویب شد.
افتخارالواعظین_بنده ازآقایانی که لازم میدانندصورت عرایض مفصلاطبع وتوزیع شودسئوال میکنم که درمقابل اینطبع وتوزیع دراین مدت یکسال چه فایده برده اندکه منتظرندمن بعدهم ازآن فایده ببرنداین اظهارات وعرایض مردم ورجوع کمیسیون عرایض بوزارتخانع ها چه ثمری داشته آیادرصددبرآمده ایدکه به بینیدفلان وزارتخانه بعرض این عارض رسیدگی کرده وچه اقدامی کرده یاخیربدبختانه بنده که یکی ازنمایندگان هستم وازاعضای کمیسیون عرایض بوده ودراینمدت نمیدانیم نتیجه عرضحال اواین بودم است ورجوع شدبوزارتخانه یاعدلیه یاسایروزارتخانه هاولی چیزی که ازبرای نمایندگان لازم است این است که بدانندآنوزارتخانه درمقابل این ارجاع چه اقدام کرده است وبنده که دراین مدت هیچ ازاینموضوع مطلع نشده ام خوبست بوزارت خانه هم نوشته شودکه آنهاهم نتیجه اقداماتشان رادرعرایضی که دریکهفته رجوع بآنهامیشوددریکورقه مفصلانوشته وبمجلس بدهندکه مجلس هم مطلع شود
عزالملک_بموجب نظامنامه داخلی وزرابایددرظرف هردوماه یکمرتبه اقدامات خودشانرادرموضوع عرایضی که ازمجلس ارجاع بآنهامیشودبمجلس اطلاع بدهندوبنده حالایادآوری میکنم که وزرائی که اقدامات خودشانرادرخصوص عرایضی که ازمجلس ارجاع میشوداطلاع نمیدهندبموجب نظامنامه داخلی بوظیفه خودشان اقدام نمیکنند
وکیل التجار_اگرچه آقایان توضیح بعضی چیزهای دیگرهم هست که لازم است عرض شودوآن اینست که آقایان میدانندعرایض برچندقسم است بعضی ازآنهاکه خیلی مهم است وظیفه کمیسیون عرایض است که آنها رابمجلس راپورت بدهدودرمجلس قرائت شودوسایرین راکه ارجاع بوزارت خانه هامیکنندآنهارا هم بطوری که گفته شدصورت مختصری ازآن راآقایان مطلع میشوندبتوسط آنصفحه که دراتاق تنفس است وزراءهم که اقدامات خودشان رااطلاع میدهندمزیدبربصیرت خواهدبود
حاج فاتح الملک_بله دراین یک سال که این کمیسیون عرایض منعقدبوده است این آقایانی که عضوبوده اندخیلی زحمت کشیده اندولی متاسفانه نتیجه اززحمات ایشان حاصل نشده است وخیلی ازمطالب مهم راهم بهیئت رئیسه فرستاده اندوهیئت رئیسه هم درمجلس قرائت کرده اندلیکن علت این که نتیجه حاصل نشده این بهیچوجه راجع بکمیسیون عرایض نیست این بواسطه این است که جواب صحیح از وزارتخانهبمانرسیده است که ازاقدامات خودشان مارامطلع نمایند.
نایب رئیس_البته آقایان التفات خواهندفرمودکه مذاکراتی که ازمطلب خارج است داخل نشوند
آقامیرزاابراهیم خان_بنده میخواستم عرض کنم تاهرخدمتی که بهرکس رجوع میکنیم بایدازاومتوقع باشیم که اواداره خودش رابآن ترتیبی که باورجوع شده بخوبی اداره نمایدویکی ازوظایف حسن اداره که بنظربنده خیلی ازهرکاراهمیتش بیشتراست صرفه جوئی درمخارجی است که ازبرای آن اداره میشودکه حتی الامکان بتواندآن اداره رابآن وظایفی که داردبامخارج خیلی کم وشبهه ندارم که یکی ازضرریاتیکه نظرارباب راجلب کرده پیشنهاداین طرح همین مطلب است ومطلب دیگری که حسیات مجلس شورای ملی هم امروزبیشترمتوجه اینست آن سادگی درتمام ادارات است همچنانکه هیئت رئیسه هم خیلی دقت کرده است که ازدوائرخیلی کم وازمخارج هم خیلی بکاهنددراین ضمن آن دائره که مخصوص بودازبرای طبع لوایح کارش خیلی زیادبودواعضایش خیلی کم ملاحظه بفرمائیدچقدرلوایح بمجلس میآیدچقدرقوانین پیشنهادمیشودصدصفحه پنجاه صفحه باختلاف وتمام اینها بایداززیردست دونفرخارج شودوبهه نیست که مطالب خیلی مهم هم واردمجلس میشودکه لازم است آنهارامقدم درطبع وتوزیع داشت وچنانچه ملاحظه بفرمائیدخواهیدتصدیق فرمودکه طبع وتوزیع عرایض نسبت براپورت سایرکمیسیونهاومطالب مهم وارده بمجلس وطرح هاولوایح وقوانین چندان اهمیتی نداردباینجهت بوده که مباشرین اداره یک چنین طرحی راکه اقتصاد درمخارج رادربرداردپیشنهادکرده وبه بینیم آن نتیجه راکه مامنتظریم ازطبع وتوزیع این فهرست عرایض کدام است وبه بینیم آن ممکن است که ماآن مخارج راطوری تقلیل کنیم که آن نتیجه راهم حاصل کنیم بدون اینکه صرف وقت وکاغذوپول ازبرای مجلس باشدیاممکن نیست البته اگرممکن باشدخیلی بهتراست که ملاحظه بودجه راکرده باشیم بنده میبینیم بموجب این پیشنهادی که ارباب کرده اندممکن است که هرهفته یاهرپانزده یاهرماه کمیسیون عرایض نظربه بصیرتیکه ازقلت وکثرت کردارندصورتی نوشته دردفتریادراطاق تنفس بگذارندکه آقایان نمایندگان دروقتی که فراغت دارندآنراملاحظه بفرمایندواغلب آقایان نمایندگان که درکمیسیونها مشغول هستندوکارهای مهمتردارندوقت پیدانخواهند کردکه آن فهرست طبع وتوزیع شده راجزءبجزءملاحظه نمایندوبعضی آقایان هستندکه دقیق ترهستندومیخواهندازجزئی وکلی مطلع شوندوبهمین که اسم عارض ومعروض ومطالب معروضه رابخواننداکتفانمیکنندآنهاممکن است بدفتررجوع نموده عرایضه عارض راملاحظه نمایندوآنچه سبب شده است درقیدآن ماده درنظامنامه داخلی علتش فقط اطلاع آقایان بوده ازعرایض که باین ترتیب هم حاصل میشودونتیجه صحیحه که میتوان بردازاین عرایض اینستکه دقت وتوجه بشوددراینکه چه جواب ازوزارتخانه هابعریضه عارضین داده میشودبنده که دراین مدت اطلاع ندارم ازوزارتخانه که درخصوص عرایضی که ازمجلس رجوع شده است جواب داده شده باشدفقط درزمان وزارت عدلیه آقای مشیرالدوله دومرتبه جواب داده شدیعنی صورت اقدامات خودشان رادرخصوص عرایضی که ازمجلس رجوع شده بودبه مجلس فرستادن یاری چنانچه تصویب فرمایندتصورمیکنم یک صرفه ازبرای بودجه مجلس باشدویک رفع زحمت کلی ازمباشرین این عمل شده است وچنانچه تصویب نفرمایندوردشودتصورمیکنم که ازعهده دونفرخارج است ومجبوریم بعده انهابیفزائیم وبابدبآنهاهم حقوق داده خواهدشدحالادیگراختیارباخودآقایان نمایندگان است.
ارباب کیخسرو_لازم است بنده هم دوسه کلمه توضیح عرض کنم درسابق آنچه لوایح وقوانین که بودازبرای طبع وتوزیع بچاپ خانه میرفت وچاپ میشودچون مخارج زیادی برآن تعلق میگرفت درصددبرآمدیم که چاپ خانه خودمان داشته باشیم بالاخره باینجامنتهی شدکه یک صرفه جوئی کردیم درهمین جاچاپ میکردیم باژلاتین طبع وتوزیع میشدلکن بایدملاحظه کردکه چقدرلوایح وقوانین وطرحهاوراپورت کمیسیونهاهست یاهمین فهرست عرایض که بایدطبع وتوزیع شودوازبرای طبع وتوزیع فهرست عرایض یک اشخاص دیگری نیست همان دونفراست که سایرلوایح وقوانین راطبق وتوزیع میکنندوحالاباین ترتیب خواستیم هم صرفه درمخارج کاغذولوازم طبع وتوزیع کرده باشیم هم قدری اززحمت آنها بکاهیم چون درواقع آندونفرباین همه کارهادرست نمیرسنددرصورتی که محبورباشبم باینکه فهریت عرایض راطبع وتوزیع بکنیم لازم است که یک نفربرعده آنهابیفزائیم.
آقامحمدبروجردی_بنده میخواستم بدانم ک اگرنتیجه عرضحال مردم بمجلس فقط اینستکه عریضه آنهابوزارت خانه رجوع شوددراین صور چه فرقی میکندبااینکه خودمردم عریضه بوزارت خانه هابدهنداینکه مردم عریض بمجلس میدهندبرای اینکه چشم دارندکه بتوسط مجلس اصلاح امورآنهابشود وبعرض حال آنهامجلس توجهی بنمایدمجلس کعبه آمال تمام مردم است دراین صورت سزاوارنیست که این طور
عریضجات آنهابی نتیجه بماندخوبست کمبسیون عرایض یک تاکیدوجدیتی بنمایددراینکه وزراءنتیجه اقدامات خودشان رابعرایض عارضین اطلاع بدهندواینکه فرمودندیک صورتی نوشته شودکه دراطاق تنفس گذارده شودازبرای اطلاع آقایان بجهه اینکه آقایان نمایندگان وقت ندارندکه بجزئیات عرایض ومطالب برسندبنده عرض میکنم نمایندگان که باکمال میل بجزئیات وظایف خودشان عمل نمایند.
حاج شیخ الرئیس_بنده بااین پیشنهادی
که ارباب کرده است همراهم وترغیب وتحریص میکنم که بگذردولی آنراوقتی صحیح میدانم وتصویب میکنم که چهارصفحه بچهارطرف اطاق تنفس نصب کنندکه بشودچننفرپای آنصفحه آنرابخوانند
نایب رئیس_پیشنهادی دراین باب آقای لسان الحکماکرده اندقرائت میشود(قریب باین مضمون)
این بنده پیشنهادمیکنم که همیشه دونسخه ازفهرست عرایض دراطاق تنفس حاضرباشدکه همه نمایندگان بتواننداطلاع حاصل نمایند(لسان الحکماء)
نایب رئیس_مذاکرات اگرکافی است رای بگیریم(بعضی اجازه خواستند)عده ازآقایان اجازه خواسته اندخوبست رعایت موافق ومخالف رابفرمایند
عزالملک_بنده این پیشنهادراقابل توجه نمیدانم لکن میخواستم عرض کنم اگراینقرارمعمول شودچندان فرق نمیکند.
محمدهاشم میرزا_بنده همین قدرعرض میکنم اگرماقصورکنیم دروظیفه خودمان این یک دلیلی نمیشودکه نباید طبع وتوزیع بشودواگرقصورمادلیل باشدپس بواسطه دیرآمدن وکلابایددرهفته یک جلسه ازمجلس راهم کسربکنسم عرایضی هم که بمجلس میآیدبعضی که مهم است بایدبتشخیص کمیسیون عرایض بمجلس بیایدوقتی هم که بمجلس میآید اجازه مذاکره درآن نمیدهیدچنانچه درعریضه سردارین که بمجلس آمداجازه خواستیم واجازه ندادندگفتندخازج ازموضوعست دیگرآنکه خواطرآقایان رامسبوق میکنم که آن هشت یاده تومان راکه بمصرف این کارنمیرسداین راهمان اشخاصی میدهندکه عریضه میدهندوازمال ملت داده میشود
معاضدالملک_بنده بان پیشنهادموافق هستم ولی فقط میخواستم جواب این دواعتراض راعرض کنم این که اظهارشدکه اگرصورت راطبع وتوزیع نکردنداماازنتیجه عرایض اطلاعی حاصل نخواهیم کرداینطورنیست بجهت اینکه جواب اقدامات وزراءراهم نوشته دراطاق تنفس میگذارندکه آقایان ملاحظه میفرمایندواینکه گفته شدجواب ازوزارتخانه هانمیرسدصحیح است ازابتداءتابحال فقط ازوزارت عدلیه صورت اقدامات خودشان رادرزمان آقای مشیرالدوله داده اندواین که آقای آقاسیدحسین اردبیلی فرمودندکه یک عضوزیادمیشودیاخیرخیرعضومخصوصی نداردواضافه هم نمیشودیکی ازآن دونفروقتی که فراغت حاصل کردضمنااینکار راهم میکند.
ادیب التجار_میخواستم عرض کنم اگرچه بعقیده بعضی ازآقایان این مسئله قابل آنقدرمذاکره وقابل توجه نبودلکن بعقیده بنده این خیلی قابل توجه است وحالاکه اغلب صلاح میدانندکه باین طریق معمول شودبعقیده بنده باید چهارصفحه درچهارطرف اطاق نصب شودواین که گفته شدجواب نمیرسدازوزارتخانه هاجواب بهیئت رئیسه وآنماده که آقای حاج عزالممالک ازنظامنامه داخلی قرائت کردندکه هردوماده به دوماه وزراتخانه هانتیجه اقداماتشان رادرعرایضی که ازمجلس رجوع شده بایدبمجلس بفرستنددراین مدت که بنده درکمیسیون عرایض بودم فقط دومرتبه ازوزارت عدلیه صورت اقداماتشانرافرستادندلکن آنهم همین طورماندوگردگرفت وطبع وتوزیع نشدمکرردراینجااظهارشده است که درباب اقدامات وزارت خانه هادرعرایض مردم بایدیک جدوجهدی کردکه عرایض مردم بی نتیجه نماندبازهم بنده عرض میکنم که درآن خصوص بایدجدکردونتیجه حاصل کردتابحال آنچه بوزارتخانه هافرستاده شده است تمام درجواب نوشته میشودکه اقدامات مجدانه میشوداین کلمه اقدامات مجدانه راتابحال نمایندگان محترم نفهمیده اندچیست
حسنعلی خان_بنده عرض میکنم اگردراین موضوع مابیشترازاین مذاکره کنیم وقت مجلس راتضییع کرده ایم.
نایب رئیس_باکثریت تصویب شد(مجدداماده الحاقیه که ارباب کیخسروپیشنهادکرده بودقرائت گردید)
مشیرالدوله_بنده فقط میخواستم توضیحی عرض کنم آقامیرزاابراهیم خان فرمودندتابحال جوابی ازوزاتخانه هانرسیده است به مجلس میخواستم عرض کنم درزمان وزارت عدلیه بنده هیچ کاغذی زامجلس بی جواب نمانده است.
(ماده الحاقیه دراین موقع مجدداقرائت شد)
درهرهفته مطالبی که درضمن چهارفقره متمایزه درماده هفتادم نظام نامه داخلی راجع بعرایض قیدشده درچنرنسخه نوشته وبجهت استحضارومداقه نمایندگان دراطاق تنفس گذارده خواهدشددیگرحاجت بطبع وتوزیع نخواهدبود.
نایب رئیس_آقایانی که ماده الحاقیه رابطوریکه قرائت شدتصویب میکنندقیام نمایند.
نایب رئیس_باکثریت تصویب شد(بعضی اظهارکردندکه این رای مشکوک شدلازم است تجدیدشد)
نایب رئیس_این رای باکثریت تصویب شدفقط وقتی میتوان تجدیددراخذرای رای کردکه بموجب نظامنامه داخلی ثابت کنندکه این رای صحیح نبوده
موتمن الملک_این ماده باین ترتیب قانونی نیست بایدنوشت که جاهای معین بتصدیق هیئت رئیسه ولفظ تنفس رانمیتوان درنظامنامه نوشت دیگرآنکه ماده الحاقیه بلفظ الحاقیه هیچ معنی نداردبرای اینکه این نظامنامه طبع خواهدشدیانخواهدشد درصورتی که طبع میشوداین ماده رادرآنجاخواهندنوشت ومینویسندکه ماده هفتادباین ترتیب تغییرداده شدکه هرهفته یک ورقه که متضمن مطالب ذیل باشدنوشته شده درمواقع معلومه اعلام شودونمیشودکه این ماده راپس ازآنکه تصویب شدباقلم ومرکب درنظام نامه نوشت بدیهی است بایددومرتبه طبع وتوزیع کرددرآنصورت این ماده رابعنوان ماده الحاقیه نمینویسندمینویسندماده هفتادباین ترتیب تغییرپیداکرد.
نایب رئیس_البته تصدیق خواهندفرمودکه دفاع ازماده گذشته بابنده نخواهدبوددیگراین که درباب ماده الحاقیه که میفرمائیدغلط است گمان نمیکنم اینطورباشدماده الحاقیه سابق داردبعلاوه اگراصلاحی بنظرشان میرسدمیتوانندپیشنهادنمابندودراین رای هم اگرحرفی دارنداظهاربدارنددرصورتیکه آقایان پذیرفتند میتوانیم تجدیدکنیم لکن دراین تغییرلفظی که آقای موتمن المک فرمودندگمان میکنم که چندان تغییری درمفادپیدانشود.
معاضدالملک_بنده تاییدمیکنم اظهارآقای موتمن الملک راوعرض میکنم این رائیکه گرفته شدرای کلی بودودرواقع رای گرفتیم که داخل درعبارت آن بشویم چون یک مرتبه رای درقابل توجه بودن این طرح گرفته شدوتصویب شدبعدرای گرفتیم که درهمین مجلس داخل درمذاکره آن بشویم که رای درفوریت شدفوریتش هم تصویب شدحالابایدداخل درمذاکره عبارت اوبشویم ممکن است پیشنهادی یااصلاحی درآن بشود.
آقامیرزااحمد_آقای معاضدالملک اشتباه فرمودند بجهه اینکه صحبتهائیکه سابق شددرجزئیات بودنددرکلیات اینکه دریک صفحه نوشته شودیادرچهارصفحه این صحبت جزئی است نه کلی واین اشکالی که آقای موتمن الملک فرمودندصحیح است بجهه اینکه این ماده الحاقیه جائی باشدکه ماده متقلقه سابقه صحیح باشدواین ماده این طورنیست بجهه اینکه این ماده درواقع ناسخ ماده قبل است پس نمیتوان بعنوان ماده الحاقیه نوشت که ماده هفتادم باین ترتیب تغییرکرد.
معاضدالملک_بنده تصورمیکنم بتوانیم قانونا این رای راردکنیم بجهه اینکه بموجب نظامنامه هرطرحیکه واردمجلس میشودبایداول درقابل توجه بودن آن رای گرفته شودبقیه شوردرموادوجزئیات اورای گرفته شودباینجهت بنده تصورمیکنم راییکه داده شدرای کلی بود
وکیل التجار_بنده عرض میکنم این مذاکرات چه لزومی دارداین ایرادیکه آقای موتمن الملک کردندبعقیده بنده چندان لزومی نداردبنده فایده درآن نمبینمکه ثانیادرآن مذاکره شودملاحظه بفرمائیداگرمذاکره دراصل ماده نداردیک مسئله ایست والااینکه درچهارصفحه یادریک صفحه نوشته شودچه اهمیت داردیااینکه دراطاق تنفس گذاشته شودیادراطاق غیرتنفس گذاشته شوداین چه اهمیت داردکه مدتی وقت مجلس راصرف درآن بکنیم(دراینموقع اصلاحی که آقای موتمن الملک پیشنهادکرده بودندقرائت شدقریب باین مضمون)
هرهفته یک ورقه که متضمن مطالب ذیل است نوشته شده بتصویب هیئت رئیسه درجاهای مفیداعلام میشود.
موتمن الملک_بنده اولااین مذاکرات
راازاول تابحال قانونی نمیدانم یک چنین مسئله جزئی رااولانبایدبمجلس بیاوریم ومیاوریدبمجلس آنوقت چیزیکه بایددردودقیقه تمام شوددوساعت درآن مذاکره میکنیم ووقت مجلس راتلف میکنیم بنده هیچکدام ازاین مذاکرات واین مطالب راپارلمانی نمیدانم وبالاخره بعدازدوساعت مذاکره نتیجه این پیشنهاداین بودکه بیک عبارت غلطی رای داده شود.
(بعضی اظهارکردندمدتی است اجازه خواسته ایم واجازه داده نشده است مراعات ترتیب نمیشود.)
نایب رئیس_ترتیبی که نمایندگان محترم اجازه میخواهنداجازه داده میشودبهیچ وجه نمیتوان گفت که بدون ترتیب باآقایان اجازه داده شده است.
(داین موقع راپورت کمیسیون بودجه رابقرارذیل آقامیرزاابراهیمخان قرائت کرد)
ازکمیسیون بودجه لایحه وزارت مالیه رسیده بودمتضمن چندطغری تلگراف ومراسلات ایالات آذربایجان ووزارت داخله مشعربراینکه بهادرالسلطنه بانه بملاحظه اینکه علاقجات اورادربانه عثمانی مزاحمت داده است بساوجبلاغ آمده است وماهی یکصدتومان حقوق از طرف دولت درحق اوبرقرارشده ولی این مبلغ کفایت مخارج اورانمینمایدوتقاضاشده بودکه ماهی سی تومان بآن افزوده شودکمیسیون دراینباب تحقیقات نموده معلوم شدکه این مطلب درمجلس سابق عنوان شده.ولی قبل ازختم آن مجلس منفصل گردیدوفرمان مزبورفوق درزمان استبدادصغیرصادرشده اگرچه دراستحقاق بهادرالسلطنه ولزوم رعایت حال او حرفی نیست ولی صحت فرمانرانمیتوان تصدیق کرددراینصورت بملاحظه صدماتی که بربهادرالسلطنه واردشده است وبپاس خدماتی که درموقع تجاوزات عشایرمتمرده بدولت کرده است کمیسیون تصویب مینمایدکه ماهی یکصدتومان کمافی السابق درحق اوبرقرارباشد.
افتخارالواعظین_بنده تصدیق میکنم راپورت کمیسیون بودجه راقوانینی که دردوره استبدادصادرشده است نمیتوان قابل اعتناومحل توجه دانست وخیلی حال شجیع السلطان شباهت داردباحال بهادرالسلطنه وبنده هم تصویب میکنم که ماهی یکصدتومان باوداده شود.
ارباب کیخسرو_بنده فقط میخواستم اظهارآقای افتخارالواعظین راتوضیح بدهم که فرمودندفرامینی که دردوره استبدادصادرشده محل اعتنا نیست مقصودشان استبداد صغیراست نه مطلق استبداد
شیخ الرئیس_بنده نظربتصدیقی که ازوزارت مالیه وکمیسیون بودجه شده وسابقه اطلاعات شایداین راتصویب بکنم لکن لازم است این رابدهیم که معلوم شودآیامااین وجه رابعنوان حیلوله باوخواهیم دادیعنی مادامی باوداده میشودکه املاک باونرسیده یاآنکه بطورابدیت باوداده خواهدشدواگرمایاس داشته باشیم ازاینکه املاک اورا ازیدغاصبه خارج کنیم وباومستردشودبنده این رابی موقع میدانم وامیدواریم باقدرتی که دولت ماداردبتوانداملاک اورا مسترددارد.
فهیم الملک_توضیحاعرض میکنم که اینهادونفرندیکی شجیع السلطان است یکی بهادرالسلطنه که املاک مزاحمت پیداکرده است والان خیلی پریشان شده اندوای مبلغ تصویب میشودکه تلاوت املاک آنهاراباآنهامستردداردو بآنها داده شودمخصوصاآنهادارالسلطنه که درموقع ثمردعشایرمتمرده خدماتی باورجوع شده وبانهایت خوبی انجام داده غرض اینست که مدت این تازمانی است که املاک اودرتصرف عشایربرمتمرده است.
عزالملک_درجه ایتیصال شجیع السلطان راپریروزبعضی فرمودندکه لازم بعرض بنده نیست ولی اگرتوضیحاتی درخصوص بهادرالسلطنه لازمست اجازه بدهیدعرض بکنم.)
نایب رئیس_تصورنمیکنم مخالفی باشد(گفتندخیررای بگیرید.)
نایب رئیس_رای میگریم براپورت کمیسیون بودجه کسانیکه تصویب میکنندراپورت کمیسیون بودجه راکه مادام که املاک مقصودبه بهادرالسلطنه مسترد نشده ماهی یکصدتومان باوداده شودورقه سفیدبیندازند(ورقه توزیع ورای گرفته شد)
معاضدالملک_عده حضار۶۷ورقه سفید۴۳ورقه آبی۱امتناع۲۳
نایب رئیس_باکثریت تصویب شد.
اسامی رای دهندگان عزالملک.آقاشیخ رضا.حاج شیخ الرئیس.صدرالعلما.محمدهاشم میرزا.ادیب التجار.دکتراسمعیل خان.حاج محمدکریم خان سلیمان میرزا.آقامیرزاابراهیم خان.آقاشیخ ابراهیم.ضیاءالممالک شیبانی .آقاشیخ علی شیرازی.لسان الحکما.حاج وکیل الرعایا.ناصرالاسلام.حاج
شیخعلی خراسانی .آقامیرزااحمد.دکترحیدرمیرزا.آقاسیدحسین اردبیلی.فهیم الملک.بهجت.آقاشیخ اسدالله.آقامحمد بروجردی.ارباب کیخسرو.طباطبائی.آقاعبدالحسین.بروجردی.حاج میرزارضاخان.میرزارضاخان نائینی.مرتضی قلیخان. افتخارالواعظین.حاج سیدمحمدباقرادیب.آقاشیخ غلامحسین.میرزاابرهیم قمی.وکیل التجار.منتصرالسلطان.حاح سیدابراهیم مدرسی.معاضدالملک.متین السلطنه.وحیدالملک.
ورقه آبی حاج امام جمعه خوئی(دراین موقع نایب رئیس اظهارداشت ۲۰ دقیقه تنفس است مجددامقارن مغرب جلسه تشکیل شدراپورت کمیسیون فوایدعامه راجع بقرارنامع صابون سازی وروغن کشی قرائت شدراپورت غشوه برای آقای وکیل التجارحاصل شدبطوریکه لازم شدایشانراازمجلس خارج نمایند.)
نایب رئیس_۵دقیقه تنفس میشود(مجلس متفرق شده بعداز۵دقیقه جلسه تشکیل شد)
نایب رئیس_این حادثه غیرمتقربه خیلی خاطرآقایان راافسرده ومتاثرنمودولی بحمدالله حال آقای وکیل التجارهم بهترشده لکن عجالتاجلسه راختم میکنیم دستورجلسه آتیه راپورت کمیسیون فویدعامه راجع بقرارنامه صابون سازی وچرم سازی ایضاراپورت کمیسیون فوایدعامه راجع بطلاشوئی کوه زر_راپورت کمیسیون عدلیه راجع به تفسیرماده ۱۵قانون اساسی درخصوص املاک بیعشرطی
(مجلس تقریبانیمساعت ازشب گذشته ختم شد)