مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۲ شهریور ۱۳۰۴ نشست ۱۹۵
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری پنجم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری پنجم |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۲ شهریور ۱۳۰۴ نشست ۱۹۵
جلسه یکصد و نودو پنجم
صورت مشروح مجلس پنجشنبه دوازدهم شهریور ۱۳۹۴مطابق ۱۴ صفر ۱۳۴۴
مجلس دو ساعت و سه ربع قبل از ظهر بریاست آقای حسینخان پیرنیا تشکیل گردید صورت مجلس سه شنبه دهم شهریور را آقای آقا میرزا شهاب قرائت نمودند.
رئیس ـ آقای یاسائی. (اجازه)
یاسائی – بنده قبل از دستور عرض دارم.
رئیس – آقای آقا سید یعقوب .(اجازه)
آقا سید یعقوب – بنده هم قبل از دستور عرض دارم.
رئیس – آقای عدلی .(اجازه)
آقا میرزا یوسفخان عدلی – بنده می‌خواستم تذکر بدهم که نام فامیل بنده عدلی است نه عدل.
رئیس – عده کافی نیست. (در اینموقع مجلس تعطیل و پس از یک ربع ساعت بریاست آقای تدین تشکیل گردید)
نایب رئیس – نسبت بصورت مجلس آقایان اعتراضی ندارند؟
بعضی از نمایندگان – خیر
نایب رئیس – صورت مجلس تصویب شد آقای یاسائی .(اجازه)
یاسائی – بنده حضور آقای وزیر مالیه را مغتنم میشمارم و می‌خواهم خاطر محترم آقایان نمایندگان را متذکر کنم که وضعیت ارزاق در هذه السنه خیلی مشکل است و معلوم نیست در آتیه چه خواهد شد. حقایق ناگوار را هم باید گفت و در صدد جلوگیری برآمد و اقداماتی که مقتضی است دولت باید از حالا بعمل بیاورد. در حدود سمنان و امغان و شاهرود امسال مردم فوق العاده مبتلا و در مضیقه هستند و دولت هم هنوز نتوانسته است آذوقه اهالی آنحدود را تهیه کند. سمنان همیشه آذوقه سه ماه خودش را بیشتر نداشت یعنی وضعیات زراعتی آنجا ناقص است و باید از خارج بآنجا گندم وارد کنند. شاهرود هم همینطور بیش از چهار ماه آذوقه ندارد و باید از حدود بجنورد و اسفر این گندم وارد کنند فقط دامغان در سال یکمقداری اضافه دارد و در سنه ۱۳۳۶ هم کمکهائی بآذوقه طهران کرد ولی در هذه السنه متاسفانه آنها هم آذوقه خودشانرا ندارند و ملاکین غالبا برای بذر کاری نگران و سرگردان هستند. جو و گندمیکه بعمل امده است برای بذر قابل نیست غالباً اگر ده خروار جو کاشته‌اند بجای اینکه صد خروار برداشت نمایند پیج خروار برداشته‌اند اگر پنج خروار گندم کاشته‌اند بجای اینکه پنجاه یا شصت خروار گندم برداشت نمایند دو خروار برداشته‌اند آنهم برای بذر کاری قابل نیست. دولت در نظر گرفته است که اگر خبازی آنحدود را اداره کند شاید اهالی آسوده شوند در صورتیکه اینطور نیست. اهالی آنجاها معتاد بخوردن نان خانه هستند و باید نانرا در خانه خودشان طبخ کنند و خبازیها که باز است فقط برای عابرین وزوار است. دولت باید عاجلا یک علاج فوری بکند. چون الان مطابق اطلاعاتی که بنده دارم در شاهرود در شب سیصد چهار صد نفر شب بی نان میگذارنند و همچو وضعیتی تاکنون در آنحدود مشهود نشده است و البته در وضعیت عمومی تأثیر دارد. در بجنورد گندم فراوان است ولی بواسطه سوق قشون و چون مال گیری هم در آنحدود متداول است آوردن گندم مشکل است تجارهم تماماً دست بسته شده‌اند. وضعیات آنجا رویهمرفته خوب نیست. خواستم تذکری داده باشم و خاطر آقای وزیر مالیه را مستحضر کرده باشم که ایشان برای اداره ارزاق و اهالی آ محدود اهتمام بیشتری بفرمایند و اکتفا بخبازی آنجا نفرمایند. دولت اجازه داده است مقداری گندم از خوار بسمنان حمل شود فقط برای خبازیها و اگر بخواهند تمام مردم از عادت دیرینه دست بردارند نان بازار بخورند باید یک مقداری زیادی غله برای آنجا فراهم کنند. بعلاوه برای بذرکاری سنه آتیه باید یک فکری کرده مملکت ما یک مملکت زارعتی و فلاحتی است. بواسطه سردی هوا و عدم بارندگی در سنه گذاشته زراعت فاسد شده است. یک قسمت هم گله دار بودند که گوسفندهای آنها خیلی تلف شده است فقط چیزیکه فراوان و ارزان است گوشت است و رویهمرفته مردمی که نان ندارند بهیچ چیز آنها اعتماد نیست دولت مقدم بد هر کاری در هذه السنه باید اهتمامی در امر ارزاق عمومی بکند.
وزیر مالیه ـ البته اوضاع زراعت امسال طوری نبوده است که رضایت بخش باشد و قهراً ترتیب ارزاق هم دچار اشکال می‌شود. ولی دولت و وزارت مالیه مدتی است که قسمت مهم اوقاش صرف همین مسئله امر ارزاق و جلوگیری از بدبختی هائی است که برای مردم پیش می‌آید. بنده بآقایان اطمینان می‌دهم که در این باب هیچ غفلت نشده است و نمی‌شود یکی از آقایانهم در این خصوص سئوالی کرده‌اند و در هفته آتیه مخصوصاً خاطر آقایانرا در این موضوع مستحضر می‌کنم ولی حالا همینقدر عرض می‌کنم که دولت اقدامات کافیه کرده است و امید است بتوان امسال ارزاق را اداره نمود
جمعی از نمایندگان ـ دستور دو دوازدهم چون خیلی فوری است اول جزء دستور گذارده شود
نایب رئیس ـ قبلا نتیجه استخراج آرا برای انتخاب کمیسیونی که هیئت دولت تقاضا کرده بودند که دولت مشورت و مشارکت کنند در اقداماتی که می‌بایست در قضیه هائله مدینه طیبه بشود چون انتخاب شده‌اند بعرض مجلس میرسانم: آقای آقا شیخ فرج الله ـ شصت و نه رأی آقای دیباشصت و شش رأی. دکتر محمد خان مصدق شصت و پنج رأی. آقای مفتی شصت و چهار رأی. آقای عراقی شصت و دو رای. آقای مستوفی شصت و یک رأی. آقای قمی شصت و یک رأی. تمام آقایان باکثریت تامه انتخاب شده‌اند. دو نفر از آقایان که آقای مفتی باشند در کمیسیون عضو بوده‌اند باید نسبت بیکی از کمیسیونهای سابق تکلیفشان معین شود آقای مفتی (اجازه)
مفتی ـ بنده در کمیسیون معارف و کمیسیون محاسبات مانع باشد.
نایب رئیس ـ بلی در آنجا هم عضو ولی کار انتخابات تمام شده است
نایب رئیس ـ خیر اینطور نیست
مفتی ـ از کمیسیون انتخابات استعفا می‌دهم.
نایب رئیس نسبت بجزء دستور شده لایحه دو دوازدهم مخالفی نیست؟
جمعی از نمایندگان. خبر
نایب رئیس ـ ماده واحده قرائت می‌شود (بشرح آتی خوانده شد)
ماده واحد ـ وزارت مالیه مجاز است که علی الحساب برای مرداد ماه وشهریور ماه ۱۲۰۴ در حدود دو دوازدهم بودجه مصوب ۱۳۰۳ برای مخارج مملکتی بر طبق بودجه تفصیلی ۱۳۰۳ بمصرف برساند دو دوازدهم فوق شامل مستمریات و شهریه‌ها و مصارف و حقوق خواهد بود. مخبر کمیسیون بودجه فاطمی.
نایب رئیس ـ آقای کازرونی (اجازه)
کازرونی ـ بنده البته بالاخره ناچارم موافقت کنم لیکن مجبورم نظریات خودم را عرض کنم. حقیقه ترتیب زندگی این نیست که ما داریم الان چند سال است ما چشممان بودجه ندیده است بودجه آمده است در کمیسیون ولی کمیسیون غیر از من است من کمیسیون نیستم می دانم بکمیسیون آمده است ولی ما نظریاتی در خصوص بودجه داریم باید دید چطور ترتیب داده‌اند. در اواخر دوره چهارم بود که یک بودجه ۴ دیواری آمد بمجلس و ما تصویب کردیم فقط یک بودجه تفصیلی در دوره چهارم دیدیم و بس دیگر ندیدیم همه اش ۱ دوازدهم ۱ دوازدهم با وجود تعهداتی که آقای وزیر مالیه در اولین دفعه که ۱ دوازدهم را آوردند کردند که فرمودند دیگر نخواهیم آورد. معذلک نزدیک است عمر مجلس تمام شود و همه اش یک دوازدهم تصویب شده است. حالا چیزی که خواستم از اعضاء کمیسیون بودجه استدعا کنم اینستکه اگر بودجه بکمیسیون آمده است زودتر بمجلس بفرستند که ما هم مستحضر شویم.
مخبر ـ اولا این تعهدی که آقای وزیر مالیه فرمودند گمان می‌کنم اشتباه فرمودند همچو تعهدی نبوده است یک اظهاری طرف آقای تدین رئیس کمیسیون بودجه (در موقعیکه ۱ دوازدهم برای برج حمل آمد) شد و آن این بود که در صورتیکه بودجه بمجلس تقدیم نشود ۱ دوازدهم تصویب نخواهم شد و بعد از آنهم بودجه بمجلس تقدیم شد و آمد بکمیسیون و اینکه فرمودند بودجه باکنون دیده نشده است علت این که یک اندازه معطل شده است برای اینست که بودجه بنظر آقایان برسد. بودجه جزء تفصیلی یکی یکی همینطور که در کمیسیون تصویب می‌شود به فرستاده می‌شود که طبع شده و بنظر آقایان برسد و امروز هم دستور داده شد که بمطیعه فرستاده و طبع شود و عنقریب بنظر آقایان خواهد رسید. جمعی از نمایندگان مذاکرات کافی است.
نایب رئیس ـ مخالفی نیست؟
آقاسید بعقوب ـ بنده مخالفم.
نایب رئیس ـ بفرمائید
آقا سید یعقوب ـ عرض می‌کنم برای تذکر دادن اعضاء محترم کمیسیون بودجه که همانطور که فرمودند بودجه تفصیلی هست بعضی مسائل هست که باید در نظرشان باشد و مخالفت بنده اگر چه میدانم اکثریت رأی می‌دهد برای اینستکه فوراً رأی بدهیم خوبست بعضی از مخالفین نظریات خودشان را اظهار نمایند بعد مذکرات کافی شود.
نایب رئیس ـ رأی می‌گیریم بکفایت مذاکرات آقایانیکه تصویب می‌کنند قیام فرمایند .
(اغلب برخاستند)
نایب رئیس ـ تصویب شده ـ پیشنهاد رسیده است قرائت می‌شود. (بشرح ذیل قرائت شد)
پیشنهاد آقای اخگر بنده پیشنهاد می‌کنم در آخر ماده اضافه شود حقوق منتظرین خدمت نیز باید همان موقعیکه حقوق مشغولین خدمت پرداخته می‌شود پرداخته شود.
اخگر مقصود بنده از این پیشنهاد مذکری بود بوزارت مالیه داده شود برای اینکه منتظرین خدمت بامشغولین خدمت باقی ندارند فقط تقصیرشان این است که به آنها گفته می‌شود کاری نیست و شما منتظر خدمت باشید. ما اینجا ۱دوازدهم ۲ دوازدهم یا چه تصویب می‌کنم برای اینستکه بطور مساوی بعموم داده شود. ولی متأسفانه آنطور که من اطلاع دارم منتظرین خدمت هفت هشت ماه است حقوق نگرفته‌اند و مشغولین خدمت در صورتی که حقوقشان خیلی هم بیش از آنها است مرتباً حقوق خودشانرا گرفته‌اند مقصود بنده از این پیشنهاد این بودکه بآقای وزیر مالیه تذکر داده شود که امر کنند همان موقعیکه حقوق مشغولین خدمت را می‌پردازند همانوقع هم حقوق منتظرین خدمت را بپردازند
مخبرـ بنده تصور نمی‌کنم لازم باشد این قید در آخر ماده اضافه ماده اضافه شود. قیدی که باید بشود شده که شامل حقوق منتظرین خدمت هم هست و بنده خیال می‌کنم اگر تحقیق بفرمایند معلوم می‌شود که حقوق منتظرین خدمت هم این اندازه‌ها عقب نبوده است. فرضاً اگر امروز حقوق مشغولین خدمت را داده‌اند ده روز دیگر حقوق منتظرین خدمت را پرداخته‌اند حالا اگر در بعضی ادارات نسبت ببعضی از منتظرین خدمت بواسطه مدت خدمت انتظار خدمت تعریض شده است مربوط باین مطلب نیست و الا آنهائیکه انتظار خدمتشان رسماً تصدیق شده آنها حقوقشان را میگرند.
اخگر ـ بنده با توضیح آقای مخبر قانع شدم و پیشنهادم را مسترد می‌دارم.
نایب رئیس ـ رأی گرفته می‌شود با ورقه آقایان موافقین سفید والا کبود خواهند داد. (اخذ و استخراج آراء بعمل حاصل شد) ورقه سفید (علامت قبول) هشتاد و دو عدد.
اسامی موافقین ـ آقایان سهرابخان‌هایم. آقا شیخ هادی طاهری. عظیمی. اکبر میرزا. آقامیرزا علی اکبر خان داور میرزا محمد نجات. حسینعلی خان فرمند. ذوالقدر ـ آقا سید علاء الدین بهبهانی ـعباس میرزافیروز. فرج الله آصف آقا سید حسن مدرس. میرزا محمد تقی بهار. م ـ اسمعیل وکیل. آقا سید مصطفی بهبهانی ـ میرزا حسن خان اسفندیاری میرزا علیخان خطیبی ـ ابوالحسن خان پیرنیا – میرزا صادق خان اکبر ـضیاءمیرزا محمد خان مصدق ـ آقااسمعیل نماینده ملایر میرزا فتح اله خان اکبر ـ حاج سید عبدالعلی دیبا ـ دکتر امیر خان اعلم ـ میرزا یوسفخان عدلی حاج شیخ عبدالرحمن ـ برتضی قلیخان بیات ـ کی استوان ـمیرزاعطاءاله خان روحی ـمحمد ولیهان اسدی ـ میرزا محمد حسین صدرائی میرزا احمد خان شریعت زاده ـ دیوان بیگی – صدر العلماء مفتی ـ جهانشاهی میرزا یداله خان ـسهراب زاده میرزا محمودخان وحید ـ سلیم ایزدی میرزا احمد خان اتابکی ـ خواجوی ـفاطمی ـحاج میرزا اسماعیل خان اصانلو ـ حبیب اله خان شادلو ـ فتح الله میرزا هرمزی ـ میرزائی ـمیرزا محمد هان معظمی ـ سیف الله خان اسکندری لطف الله خان لقوائی ـ یاسائی ـ دکتر آقایان شوشتری ـ میرزا حبیب الله خان کمالوند ـ میرزا حسینخان دادگر ـ میرزا مهدیخان زاهدی ـ اخگر ـ میرزا عبدالحسین صدر ـ میرزا سید احمد خان اعتبار ـ آقامیرزاحسن خان پیرنیا ـاتحاد ـ سید ابوالفتوح تقی زاده ـیحیی خان زنگنه ـ آقا سید حسن اجاق حیدر قلی میرزا ـ حشمتی ـ محمد هاشم میرزا ـ آقا سید کاظم یزدی ـ دولت آبادی ـحاج آقا اسمعیل ـمیرزا رضا خان حکمت ـ اسمعیل خان قشقائی ـ میرزا رضا خان افشار ـ سلطان ابراهیم هان افخمی ـ آقاشیخ جلال الدین ـ آقاسید محمد تدین ـ میرزا حسین خان علائی ـ میرزا سید احمد احتشام
نایب رئیس ـ عده حضار نود وشش با هشتاد و رای تصویب شد. دستور پیشنهادهای راجع بقانون انتخابات است. پیشنهاد آقای دولت آبادی (بشرح آتی قرائت شد) بنده پیشنهاد می‌کنم که مجلس مقدس بکمیسیون تجدید نظر در قانون انتخابات اجازه داده شود که با نظر نماینده دولت برای محل هائی که کسر وکیل دارند بقدری که امکان داشته باشد اضافه نمایند دولت آبادی ـ در جلسه گذشته راجع باصفهان و کرمان مذاکراتی شد و همچو تصور شد که ما می‌خواهیم اصفهان و کرمان وکلایش اضافه شوند وسایر جاها را کنار بگذاریم و در صورتی که این طور نبود. نظر ما این بود که کمیسیون تجدید نظر در قانون انتخابات باوزارت داخله داخل صحبت شده و ببینند جاهائی که خیلی احجاف نسبت بآنها شده اس یک ملاحظه از آنها بشود مقصود این نبود که فقط اصفهان یا جای دیگر وکلایش زیاد شوند و بقیه نقاط زیاد نشود مقصود اینکه یا ده نفر بر عده وکلا اضافه شده و نسبت بهر کجا که بیشتر بی اعتدالی شده است نسبت بآنها بیفزایند اصفهان از ابتداء که پنج نفر وکیل برایش معین کرده‌اند بی اعتدالی شده است واز روی یک نظر خصوصی بوده است و مخصوصاً از من خواهش کرده‌اند که مسئله را در مجلس مقدس مطرح کنم که مجلس مقدس راضی نشود این بی اعتدالی نسبت به اصفهان بشود. این است که پیشنهاد کرده‌ام اگر صلاح بدانند و رأی بدهند کمیسیون تجدید نظر در قانون انتخابات با توافق نظر دولت اختیار و حق داشته باشد که یک عده را بیفزاید و این عده تقسیم شود بین نقاطی که نسبت به آنها بیشتر بی اعتدالی شده است از این جهت بنده این پیشنهاد را کردم
نایب رئیس ـ عقیده کمیسیون چیست؟
مخبر ـ بنده در جلسه گذشته عرض کردم بنده اصولا با این پیشنهاد آقا موافقم کمیسیون هم موافق است که یک اصلاحاتی در مواردی که نقصیه دارد بشود. ولی بهتر این می دانم که این پیشنهادها مانع اصل قانون و مواد اصلاح شده نشود در کلیات آن مواد صحبت شود و رای گرفته شود که تمام شود بعد این پیشنهادها را تماماً کمیسیون قبول می‌کند و در دو جلسه یا سه جلسه می‌نشیند و یا نظر وزارت داخله تمام اینها را اصلاح می‌کند
دولت آبادی ـ بنده قبول می‌کنم
نایب رئیس ـ مسترد داشتید. پیشنهاد دیگر از شاهزاده اکبر میرزاده (این طور قرائت شد)
نظر باینکه عده وکلای قزوین نسبت مجمعیت آن کم است اینجا ماده الحاقیه ذیل را پیشنهاد می‌کنم. ماده الحاقیه عده وکلاء قزوین سه نفر خواهد بود
اکبر میرزا ـاین پیشنهاد از طرف بنده و آقای آقا شیخ محمد علی ثابت است دیروز ایشان تشریف نداشتند که اعضاء بفرمایند. اگر ترتیب تقسیم بندی عده نمایندگان ولایات عطف نظری بشود معلوم می‌شود که از روی کمال بی اطلاعی و عدم بصیرت بوده است برای قزوین دو نفر وکیل منظور داشته‌اند در صورتی که جمعیت قزوین تقریباً پانصد هزار نفر می‌شود. قزوین دارای نهصد پارچه دهات است و هر کدام از چهار هزار خانوار الی سی هزار خانوار جمعیت دارد ایالت فزوین هم که در اطراف فزوین هستند و جزو حوزه بندیهای قزوین محسوب می‌شوند خودشان چندین طائفه هستند که حالا بنده نمی‌خواهم مفصلا بعرض برسانم.اینها بیش از پنجاه هزار نفر هستند بهر ترتیب که حساب کنیم جمعیت قزوین و اطراف قزوین بالغ بر پانصد هزار نفر خواهد بود و در اینصورت اقلا باید چهار پنج وکیل داشته باشد این عرض را هم بنده امروز نمی‌کنم از دوره دوم تاکنون اهالی قزوین مکرر در این خصوص عرایض و اظهاراتی کرده‌اند در موقعی هم که کمیسیون تجدید نظر در قانون انتخاب تشکیل شد شرحی به بنده و آقای ثابت نوشتند و تقاضا کردیم عطف توجهی در این باب شده و تجدید نظری بفرمایند حالا که این مسئله در مجلس مطرح شد بنده و آقای ثابت از مجلس تقاضا می‌کنیم که اقلا یکنفر بر تعداد وکلای قزوین اضافه شود تا بعد که احصائیه صحیح بدست آمد آنچه حقاً لازم است منظور شود.
مخبر ـ اگر آقایان مایل هستند که قانون انتخاب از مجلس بگذرد باید حالا این پیشنهادها را نگاه دارند و در موقعی که کمیسیون تشکیل می‌شود این فرمایشات را در آنجا اظهار بفرمایند. کمیسیون هم عرضی ندارد و البته قبول خواهد کرد ولی اگر بنا شو حالا آقایان هی پیشنهاد کنند و داخل در جزئیات و تعداد نفوس شهرها بشوند مقصود حاصل نمی‌شود لذا از آقایان خواهش می‌کنم که حالا از پیشنهاد دادن خوداری کنند تا موقعی که کمیسیون تشکیل شد آنوقت در آنجا اظهارات خودشان را بکنند و البته قبول هم خواهد شد.
اکبر میرزا ـ خیلی خوب باشد
نایب رئیس ـ باشد استرداد است منتهی استرداد موقتی +رأی می‌گیریم بقابل توجه بودن این پیشنهاد. آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(دو سه قیام کردند)
نایب رئیس ـتصویب نشده پیشنهاد دیگری است مال آقای شوشتری (بشرح ذیل قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم یک وکیل برای استراباد اضافه فرمایند .(شوشتری یاسائی)
آقاسید محمد علی شوشتری ـ در دوره اول استراباد دو وکیل داشت. آقا شیخ غلامحسین و مرحوم حاج محمد تقی و بنده نمدانم بچه نظر از دوره دوم یکوکیل برای استراباد منظور گردید. وقتی که تصدیق می‌کنیم سبزوار و اسفر این دو وکیل باید داشته اشد آنوقت چطور قائل هستیم که استراباد و بندر جز ونیزان. رامیان و کتول و فندرسک و شاه کوه یک جای خیلی بزرگی است یک وکیل باید داشته باشد. یک دوسیه مفصلی در کمیسیون انتخابات برای اینکار هست و آقای حائری زاده و آقای ملک هم مسیوفند از دوره دوم اهالی استراباد تظلم کرده‌اند و متاسفانه بجائی نرسیده بنده یک قضیه را عرض می‌کنم بعداً آقایان اگر خواستند رأی بدهند بدهند و اگر هم رأی نخواستند رأی ندهند. لازم است عرض کنم که یک دوئیت و اختلافاتی در استداباد در سیر این مسئله پیدا شد که دولت و وزارت داخله هم تصدیق کرده و متجاوز از سیصد نفر برای همین قضنه تاکنون در آنجا آدم کشته شده و دو دسته ایجاد کرده و اسباب زحمت شده است. برای اینکه این اختلافات برداشته شد و این دوئیت‌ها از بین یک شهری مرتفع گردد و برای اینکه اهالی استراباد از حق قانونی خود که هر صد هزار نفر باید یک وکیل داشته باشد برخوردار شود لازم است که یکنفر وکیل برای استراباد اضافه شود حالا دیگر بسته بمیل آقایان است اگر می‌خواهند رأی بدهند و اگر هم نمی‌خواهند رأی ندهند.
نایب رئیس ـ عقید کمیسیون چیست؟
مخبر ـ بنده عرض سابق خود را تکرار می‌کنم. اگر آقایان می‌خواهند که بصرف صحت در اینجا اکتفا شده پیشنهاد بدهند والا باید صبر کنند تا کمیسیون تشکیل شود و پیسنهاداتشان را بکمیسیون ارجاع کنند.
شوشتری ـ خیلی خوب فعلا پس می‌گیریم تا بعد بکمیسیون ارجاع شود.
نایب رئیس ـ پیشنهاد آقای اخگر (بشرح آتی خوانده شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم ـچون بندرلنگه بیش از یکصد هزار نفر جمعیت دارد مستقلا دارای یک نماینده باشد
. اخگر ـ بنده این پیشنهاد را کردم برای اینکه اجازه بگیرم و صحبت کنم ر باین موضوع پیشنهادی که از هر ولایت می‌شود خاتمه دهم. اگر بنا شود هر نماینده‌ای برای محل خودش یک نفری را پیشنهاد کند بدیهی است که این مسئله بطول خواهد انجامید وبالاخره قانون انتخابات نمی‌گذرد برای اینکه این قانون بگذرد و نظریات آقایان هم ضمناً تأمین شود بنده یک پیشنهاد دیگری کرده بودم بهتر این است که اجازه بفرمائید ان پیشنهاد بنده قرائت شود اول در موضوع مواری که سابقاًُ گذشته رأی گرفته شود تا یک صورت و جدول منظمی بمجلس بیاید و تکلیف معلوم شود والا بااین طوری که حالا صحبت می‌شود مملکت ایران نزدیک است الحمد الله دارای هزار کرور نفوس بشود. از اینجهت بنده تقاضا دارم که آن پیشنهاد بنده مطرح و رأی بگیرند تا باین مذاکرات خاتمه داده شود
نایب رئیس ـ پیشنهادیکه اظهار کردند گمان نمی‌کنم مطابق نظامنامه باشد مگر اینکه صاحبان پیشنهاد خودشان پیشنهاداتشان را مسترد دارند. پیشنهاد می‌کنم اول بمواد قانون انتخابات که تصویب شده رأی گرفته شود بعد داخل مذاکره در پیشنهادها بشوند این پیشنهاد با نظامنامه موافقت ندارد فقط نوکول است بنظر خود آقایان پیشنهاد کنندگان که اگر بخواهند می‌توانند پیشنهادات خودشان را پس بگیرند. اخگر ـ اجازه میفرمائید توضیح بدهم
. نایب رئیس ـ چون بر خلاف قانون است توضیح ندارد یک پیشنهادی هم آقای حائری زاده کرده‌اند راجع بهمین قسمت که قرائت می‌شود. (اینطور خوانده شد)
راجع بافزایش نمایندگان بماند برای بعد از تعیین بکلیف قانون انتخابات
حائری زاده ـ اجازه بدهید توضیح بدهم.
نایب رئیس ـ پیشنهاد آقای نظامی قرائت می‌شود. (بمضمون ذیل خوانده شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم چون برای ساوجبلاغ و شهریار یکنفر وکیل کافی نیست لهذا برای آنجا دو نفر وکیل معین فرمایند
آقا میرزا یدالله خان نظامی ـبرای اینکه گفته نشود که آقایان نمی‌خواهند قانون انتخابات بگذرد بنده پیشنهاد خودم را پس می‌گیرم و از آقایان هم استدعا دارم پیشنهادهای خودشان را پس بگیرند تا بعد از ختم آن چند ماده مجداً مذاکره شود
نایب رئیس ـ پیشنهادی از طرف آقای یاسائی است. (اینطور خوانده شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم ماده الحاقیه ذیل را.
ماده الحاقیه ـ سکنه حوزه انتخابیه سمنان و دامغان جندق و بیابانک حق دارند دو نفر نماینده برای مجلس شورای ملی انتخاب کنند.
کازرونی ـ رأی بگیرید آقا یاسائی (خطاب بکازرونی) شما نمی‌خواهید این قانون بگذرد بنده مقدمتاً خدمت آقایان عرض می‌کنم. در کمیسیون انتخابات یک جلسات عدیده تشکیل شده است و در این خصوص مذاکرات زیادی شده وزارت داخله تاکنون قریب بیست هزار تومان برای جمع احصائیه‌های ایالات و ولایت پول تلگراف داده و اخیراً در کمیسیون انتخابات یک کمیسیونی انتخاب شد که اعضای آن بروند و تجدید نظری در حوزه بندیها کرده وراپورت بدهند آنوقت کمیسیون هر تصمیمی که می‌خواهد اتخاذ کند. با توافق نظر نماینده وزارت داخله آن را اجرا کنند. از اینجهت تمام سوابق و دوسیه‌های بآن کمیسیون مراجعه شد و چهارده نفر وکیل در نظر گرفته شد که بر محلهائی که نسبتاًجزئی ظلمی شده است اضافه شود منجمله اصفهان بود مسلماً نسبت باصفهان تعدی شده و باید بر تعداد وکلای آنجا افزوده شود زیرا جمعیت اصفهان بیش از این است که آقایان تصور می‌فرمایند پنج نفر نماینده برای آنجا اجحاف است وباید اضافه شود خوب وقتی که ما قائل شدیم که گروس یا انزلی یا نائین باید یکنفر وکیل داشته باشد در صورتیکه مسلماً هیچیک از این نقاط پنجاه هزار نفر جمعیت ندارد آنوقت اصفهان که یک شهر بسیار بزرگی است و بمنزله یک ایالتی محسوب است باید عده وکلایش از این زیادتر باشد. و همچنین یک تعدیائی نسبت بکرمان ولرستان و بروجرد و همچنین نسبت باردبیل و خلخال شده همچنین بعضی نقاط در خراسان است که باید برای آنجا هم اضافه منظور گردد. خلاصه چهارده نفر در نظر گرفته شد که بعضی نقاط افزوده شود مثلا بندرلنگه مستحق یک وکیل است و اهالی بندرلنگه تاکنون در انتخابات دخالت نکرده‌اند و حتماً یک همچو بندر مهمی باید شرکت کند و مستقیماً یک نفر وکیل بدهد.خلاصه چیزی که باعث این تغییرات شد این است که میزان و ملاکی در دست کمیسیون نبود یعنی معلوم نبود از روی چه اصلی حوزه بندی شده؟ و چه قدر عده می‌توانند یکنفر نماینده معین کنند یک همچو رأئی هم مجلس تاکنون نداده که هر صد هزار نفر حق یک وکیل دارد این اصل از کجا آمده؟ و از کجا اتخاذ شده است؟ و حالا در کجای مملکت از این قرار رفتار می‌شود. در طهران مگر هر هزار نفر امروزه یکنفر وکیل می‌دهد ؟! خلاصه این یک حق عمومی است که بتمام اهالی مملکت تعلق می‌گیرد وهمه باید بالسویه از آن استفاده کنند سمنان و دامغان بتناسب جمعیتی که دارد یکی از آن نقاطی است که باید حقش را منظور کرد سالهااست که دامغانیها شکایت دارند که باید یکنفر وکیل علعیده داشته باشند. در دوره چهارم هم شرحی شکایت داشتند و با اینکه دامغان مستقلا یکنفر نماینده دارد مع ذالک ضمیمه سمنان شده است. خودم را عرض کنم و اضافه کنم که مقدم تر از تمام پیشنهادها حتی از پیشنهاد خود بنده این است که ما بدو را میزان و ملاک را معین کنیم یعنی مجلس رأی بدهد که از روی چه اصلی حوزه بندی باید بشود وقتی که مجلس یک چنین رأی داد آنوقت اجازه داده شود بکمیسیون که باتوافق نظر وزارت داخله از روی میزان و جمعیت ولایات حوزه بندی کرده و قانون انتخابات را اصلاح کنند و الامادام که مجلس رأی نداده که هر چند هزار نفر باید یک وکیل داشته باشد تمام این مذاکرات بعقیده بنده بیفائده است از اینجهت بنده این پیشنهاد خودم را فعلا استرداد می‌کنم. و خواهش می‌کنم که پیشنهاد دیگر بنده مطرح شود و آقایان میزان را بهر ترتیبی که بنظرشان می‌رسد معین کنند و اینکه بعضی از آقایان پیشنهاد می‌کنند که اول قانون انتخابات تمام شده و بعد این پیشنهاد مطرح شود. لازم است عرض کنم که ماده اول قانون انتخابات راجع بهمین مسئله حوزه بندی است. وقتی که می‌خواهیم رأی بکلیات بدهیم تمام اجزایش باید معلوم باشد و تردید بردار نیست. از این لحاظ باید تکلیف حوزه بندیها اول معین شود و میزان و ملاکش در نظر گرفته بعد از روی آن قضیه حل شود. این است نظر بنده دیگر بسته بمیل آقایان است
نایب رئیس ـ آقای یاسائی پیشنهاد دیگری کرده‌اید قرائت می‌شود رأی می‌گیریم ولی قبلا توضیحاتشانرا داده‌اند .(بمضمون ذیل خوانده شد)
بند ماده الحاقیه – عده نمایندگان مجلس شورای ملی از قرار شصت هزار نفر جمعیت یک وکیل است وزارت داخله باموافقت کمیسیون تجدید نظر در انتخابات مکلف است ترتیب حوزه بندیهای مرکز وایالات و ولایات را دهد.
نایب رئیس ـ عقیده کمیسیون چیست
مخبر ـ اقای یاسائی اظهار فرمودند که اگر آن اظهار صحیح بود ممکن بود که باین پیشنهاد تا ملی کرد. ولی گمان نمی‌کنم اطلاعات ایشان کافی باشد. وزارت داخله هنوز موفق نشده است که احصائیه صحیحی بدست بیاورد باتمام زحماتی که کشیده در بعضی از نقاط یکصورتی که معلوم هم نیست صحیح باشد تحصیل کرده. این پیشنهاد بنظر بنده یک پیشنهادی نیست که ما بتوانیم آن را بجریان بیندازیم وقت هم نداریم. چهار پنج ماه بیشتر بآخر دوره باقی نمانده است و اگر بخواهیم از روی احصائیه داخل انتخابات شویم بند خیال نمی‌کنم قانون انتخابات اصلا انجام گیرد و امر انتخابات قطعاًُ بأخیر خواهد افتاد. لهذا بعقیدة بنده از این قضیه باید صرف نظر کرد و آن نقاطی که بالصراحه عده وکیلشان کم است (چنانچه خودشان هم توضیح دادند و ما هم همه میدانیم) یک عده بیفزائیم تا انشاءالله در دورة ششم دیگران به نشینند و درست اصلاح کنند.
نایب رئیس ـ رأی می‌گیریم بقابل توجه بودن پیشنهاد آقاای یاسائی آقایانی که قابل توجه می دانند قیام فرمایند.
(چند نفری قیام کردند)
نایب رئیس ـ قابل توجه نشد. آقای آقا سید یعقوب هم پیشنهادی کرده‌اند.
اقا سید یعقوب ـ بفرمائید بخوانند و بکمیسیون فرستاده شود. (بشرح ذیل قرائت شد) بنده پیشنهاد ذیل را تقدیم داشته و تقاضا دارم بکمیسیون فرستاده شود. برای ایالت فارس و بنا در سه نفر اضافه شود. کازرون یکنفر تبریز و اصطهبانات یکنفر لنگه یکنفر
نایب رئیس ـ بطورخصوصی می‌توانید بکمیسیون بفرستید والا اگربخواهید از طرف مجلس باشد مجلس باشد باید رأی رفته شود
کازرونی ـ خطاب بآقا سید یعقوب پس بگیرید.
آقا سید یعقوب ـ حالا که شما گفتید پس نمی‌گیرم
نایب رئیس ـ رأی گرفته می‌شود بقابل توجه بودن این پیشنهاد آقایانیکه قابل توجه میدانند قیام فرمایند.
(چند نفری قیام کردند)
نایب رئیس ـ قابل توجه نشد. پیشنهاد دیگری است از طرف عدة از آقایان .(باین مضمون خوانده شد)
امضاکنندگان ذیل پیشنهاد می‌کنیم که سه نفر بر عدة نمایندگان کرمان افزوده شده و حوزه بندی غلط کنونی با توافق نظر وزارت داخله و کمیسیون انتخابات روی عده ۹ نفر اصلاح شود.
نایب رئیس ـ آقای روحی (اجازه)
روحی ـ این پیشنهادها خاطر آقایان را مشوش می‌کند زیرا همچو تصور می‌شود که اگر یک وکیلی پیشنهادی کرد. لازمه اش این است که همه آقایان درباره محل خودشان پیشنهاد بفرمایند. بنده استدعا می‌کنم که یک توجهی نسبت بنده بفرمایند. بنده عرض می‌کنم که کرمان بلوچستان یک ایالت وسیعی است که تقریباً به اندازه خاک فرانسه است و هیجده ولایت و حاکم نشین کل دارد. اگر عقیده آقایان این است که تمام این ایالت باین عرض و طول با هیجده ولایات جزئش فقط ششصد هزار نفر جمعیت دارد که بنده هیچ عرضی ندارم. والا یک ولایتی که در دوره دوم نماینده نداشته است از روی بی بصیرتی آمده‌اند چهل فرسخ آن طرف کرمان را جزء کرمان و شش فرسخ اینطرف کرمان را جزء سیرجان قرار داده‌اند. اینطور حوزه بندی شده و اینقدر ظلم شده شهر کرمان را با آن جمعیت عرض و طول سه نفر وکیل برایش معین نموده‌اند. بنده از سایر ولایات اطلاعی ندارم که هر کدام چند وکیل می‌دهند مثلا از شیراز چهار نفر از سبزوار دو نفر از جای دیگر چند نفر انتخاب می‌شوند بنده به آنها نظری ندارم فقط بنده می‌خواهم استدعا و استرحام کنم از آقایان که عطف توجهی بفرمایند. نسبت به کرمان (با اینکه تصدیق شده که نسبت به محل کرمان و اصفهان ظلم شده) ترتیبی بفرمایند که رفع این ظلم بشود و فعلا تقاضا می‌کنم که این پیشنهاد برود به کمیسیون و در آنجا باتوافق نظر آقای مخبر و سایر آقایان اعضاء کمیسیون یک تجدید نظری در این پیشنهاد بشود تا تکلیفش معلوم گردد.
مخبر ـ بنده شخصاً بانظر آقا موافقم ولی عقیده کمیسیون همان است که عرض کردم. فعلا خوبست مسترد بفرمایند و بعد به کمیسیون مراجعه بفرمایند.
روحی ـ بنده مسترد می‌دارم و بکمیسیون ارجاع می‌کنم. نایب رئیس ـ شاید امضا کنندگان هم لابد قبول می‌کنند
روحی ـ بلی قبول نمودند.
نایب رئیس ـ پیشنهاد دیگری است از طرف شاهزاده محمد هاشم میرزا قرائت می‌شود. (اینطور خوانده شد)
بنده هاشم میرزا ـ با اینکه این قانون انتخابات یکی از قوانین مهمه است و هر روز هم نمی‌شود آنرا عرض کرد مخصوصاً راجع بموضوع حوزه بندیها بنابراین باید یک قدری بیشتر شود البته خاطر آقایان هست که مدتی است کمیسیمون راجع بحوزه بدیها مشغول تبادل نظر بوده و هنوز اصلاحات کامل ننموده‌اند. اینجا شنیده شد که گویا یکی از آقایان چنین اظهار کرد که سبزوار جمعیتش کم است و دو نفر وکیل برای آنجا زیاد است در صورتی که سبزوار دویست و پنجاه هزار نفر جمعیت دارد باید مال مجهول المالک نیست که ما می‌خواهیم تقسیم که بند بگویم ولایت من وکیلش کم است یا یکی دیگر از آقایان بگوید بولایت من باید اضافه شود خوبست کمیسیون در این پیشنهاد آقا نظر کند به بیند هر کس حرفش حسابی است حرف او را قبول کند و هر کس حرف حساب ندارد حرف او را رد کند این که نمی‌شود هر کس یک پیشنهادی کند و مدتی وقت مجلس را صرف مذاکرات و توضیحات خودشان کنند و اگر یک ترتیبی کمیسیون در نظر گرفت که در تقسیم حوزه بندی از روی احصائیه وکیل معین نمود دیگر مثلا اعتراضی نمی‌شود که چرا مثلا برای مشهد یا سبزواریا جای دیگر چهار نفر یا دو نفر وکیل معین شده و برای سایر جاها چرا ده نفر یابیشتر کمتر معین کرده‌اند در این حوزه بندی خواف و جام و با خزر را جزء تربت حساب کرده انددر صورتی که در دوره کمیسیون برای خراسان هیجده نفر وکیل معین نموده بود و بعد دو نفرش را کم کردند یکی از آن دو محلی که کم شد همین جام و باخزر و خواف بود و آمد این جاها را ضمیمه مشهد کردند در حالتی که از تا مشهد چهل پنجاه فرسخ مسافت دارد و غالبا اینها محروم از انتخاب می شده‌اند در صورتی که اینها اهل این مملکنند و با هم ایل هستند و مذهبشان هم مذهب اصل سنت و جماعت است واز نقطه نظر هم مسلکی و خانوادگی و نژادی باید برای آنها حقا یک وکیل معین شود که محروم از انتخابات نشوند و اگر هم وکیل معین کنند باید از مشهد یک کسی را که نمی‌شناسند انتخاب کنند مثلا بنده. این است که بنده پیشنهاد کردم که برای جام و خواف و یاخزر یکنفر وکیل معین شود که از خودشان مطابق عقیده و نظریات خودشان انتخاب کنند حالا تقاضا می‌کنم این پیشنهاد بنده هم برود بکمیسیون و کمیسیون در آن نظر کند به بیند اگر حرف حسابی است قبول کند والا رد کند نه اینکه بمجردیکه یکنفر از نمایندگان اسمی از ولایت خودش ببرد یکی دیگر هم خیال کند که باید حتما او هم پیشنهاد کند که بحوزه ولایتی او هم اضافه شود بهر صورت عقیده بنده اینست که بطور کلی پیشنهادها باید برود بکمیسیون و در آنجا مورد دقت واقع شود هر جا که لازمست اضافه شود اضافه کنند. و هر جا عده اش زیاد است کم کنند والا این ترتیب نمی‌شود که بعد از شانزده هفده سال که قانون انتخابات آمده است بمجلس وکلا نتوانند عقاید و نظریات خودشان را بتو هم اینکه پیشرفت نمی‌کند یا اینکه رد می‌شود نگویند این بود نظریات بنده حالا بسته بنظریات آقایان است.
نایب رئیس ـ(خطاب بمخبر) عقیده کمیسیون چیست ؟
مخبر ـ عقیده کمیسیون همان بود که عرض کردم.
محمد هاشم میرزا ـ بنده مسترد می‌کنم. (پیشنهاد اقای صدر بمضمون ذیل خوانده شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم ماده الحاقیه ذیل را. نظر با اینکه درباده اهالی فارس و بنادر از بابت حق حق نمایندگان ظلم فاحش شد. اقلا پنج نفر دیگر علاوه به عده سابقه بشود عبدالحسین صدر.
نایب رئیس ـ بفرمائید.
اقا میرزا عبدالحسین صدر ـ بنده از آنجائی که کمتر شهوت حرف زدن را دارم در این قبیل موارد خودداری می‌کنم ولی از آنجائیکه انعکاس این صحبتها و مذاکرات در خارج خواهد شد و اهالی فارس خواهند کرد که نمایندگان انها مرده‌اند. لهذا بنده مجبورم در سهم خودم عرض کنم ولواینکه باصل و اساس آن به این کیفیت معتقد نباشم در مذاکرات اسم همه ایالات و ولایات برده شد غیر از فارس که شاید بعضی آقایان تصور کرده‌اند فارس ظالم است اسمی از آن برده نمی‌شود. در حالیکه اینطور نیست و فارس مظلوم تر از همه جااست. از جهت انتخابات بنسبت جمعیت و سایر نسبت‌ها از همه جاها مظلومتر است مثلا آقای روحی اظهار داشتند که چرا شیراز ۴نفر وکیل باید داشته باشد و کرمان دو وکیل در صورتیکه ۴نفر نیست و ۵نفر است وکیل شیراز و آنهم برای شیراز تنها نیست. شیراز است نیریز است، اطهبانات است، کازرونست، ارسنجان، خفرک، ممسخی، بیضا، سباخ، کوهمره، مرودشت، کوبم، دشمنتزباری. اردکان، دشتک، آباده طشک، کربال، زرقان و توابع، کامفیروز، خفر، صیمگان، میمند، همابجان، سرستان، خشت و توابع و خیلی از جاهای دیگر هست که باین عجله نوشته‌ام و در خاطرم نیست و فراموش کرده‌ام و حقیقتاً بطوریکه بعضی از آقایان فرمودند اگر آقاین بخواهند وقتشان را باین صحبتها تضییع بکنند باید این قسمت را بکمیسیون مراجعه کنند ویک اصل مسلمی را کمیسیون در نظر بگیرد و روی آن اصل بتمام ایران قسمت بندی کنند والااین بیانات واین تذکرها واین که بعضی جاها مسکوت عنه بگذارند واضافه بکنند بر عده وکلای آنها یک ظلم فاحشی است و حالا هم بنده پشنهاد خود مرا مسترد می‌کنم.
نایب رئیس ـ پیشنهاد آقای کازرونی هم تقریباً در همین زمینه است.
کازرونی ـ استدعا می‌کنم قرائت شود.
نایب رئیس ـ قبلا لازمست آقایان را تذکر بدهم که ماده ۶۳نظامنامه را در نظر بگیرند در موقع توضیح در پیشنهادها.
(پیشنهاد آقای کازورنی بمضمون ذیل خوانده شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم که چون اهالی فارس و بنادر جزء خلیج فارس بالغ بر از پنج کرور است ده نفر بر عده نمایندگان آنها اضافه شود.
کازرونی- عقیده واقعی بنده اینست که بهر دویست هزار نفری یک وکیل داده شود و نیز عقیدهام اینست که مسئله وکالت یک مسئله نیست که هر چه عده وکلاء زیادتر باشد برای اهالی بهتری است بلکه عده که زیادتر باشد اسباب زحمت اهالی است و مسئله هم یک مسئله جرثقیلی نیست که هر مقدار وکیل زیادتر باشد آن جرثقیلشان مسائل راجعه بعمل خودشان را بهتر بتواند حرکت بدهد. حالا این از چه نقطه نظر است که راجع بولایات می‌خواهند بر عده وکلاء بیفزایند البته برای اینست که می‌خواهند حقوق ملیشان محفوظ بماند و بنده هم این پیشنهاد را برای این کردم که تذکر بدهم که اگر آقایان بخواهند برای بعضی ولایات از نقطه نظر موقعیت آن محل وکیل اضافه کنند برای فارس هم اضافه کنند چون موقعیت فارس هم از نقطه نظر بنادر خلیج فارس خیلی مهم و به منزله دروازه ایران است و البته حق دارد که بیش از سایر نقاط مملکت نماینده داشته باشد پنج گروه عده تخمینی نفوس اهالی فارس است و باید ۲۵ نفر وکیل داشته باشند به هر صورت بنده فعلاً پیشنهاد خودم را مسترد می‌کنم
نایب رئیس- پیشنهاد دیگر از طرف آقای دکتر احتشام (اینطور خوانده شد) بنده پیشنهاد می‌کنم از روی این اصل که (یکصد هزار نفر ۱ نفر) نماینده انتخاب شود.
دکتر احتشام- بنده معتقدم که یک اصلی را مجلس باید معتقد شود و رأی بدهد که از روی آن اصل کمیسیون حوزه بندیها را مرتب کنند. بنده معتقدم که از صدهزار نفر ۱ نفر وکیل معین شود وقتیکه این اصل معین شد این اشکالات مرتفع می‌شود دیگر هر یک از آقایان برای ولایت خودشان پیشنهاد اضافه نمیکنند با اینکه بعضیها اعتراض نمیکنند که نسبت به آذربایجان یا اصفهان بی اعتدالی شد در صورتیکه نسبت به آذربایجان و اصفهان ظلم شده خصوصاً‌رعایت آنها به هیچ وجه نشده با اینکه آذربایجانیها و اصفهانیها بیشتر برای به دست آوردن آزادی کوشش نموده‌اند. حالا بنده نمی‌خواهم داخل درین قضایا بشوند ولی همین قدر می‌خواهم عرض کنم که باید یک تناسبی در بین باشد چه علت دارد که بر اصفهان از هر دویست هزار نفر یک نفر وکیل انتخاب شود و از سایر جاها از هر هفتاد و پنج هزار نفر یک وکیل این مطابق چه اصلیست اساساً به عقیده بنده این ترتیب خوب نیست و باید یک اصل معین درنظر گرفته شود تا رفع این اشکالات بشود.
مخبر- اینکه آقای دکتر فرمودند جوابش قبلاً بنده عرض کردم البته تعیین جدول باید از روی اصل صدهزار نفر یک نفر باشد منتهی به شهرها یک حقوقی داده شده است به نام حق بلا دو حق شهر و بهمین دلیل بطهران حق مرکزیت داده شده است چون مرکز ایران است والا گذشته از مرکز و شهرهای عمده که حق تنور و حق روشنایی فکری دارند سایر نقاط همان صدهزار نفر یک نفر وکیل وارد و در اصفهان و کرمان هم مکرر تصدیق کردیم که یک ظلمی شده است و اصلاح خواهد شد در هر صورت اگر آقایان بخواهند این قانون را عقب بیندازند به ضرر خودشان تمام خواهد شد زیرا فراموش نباید بفرمایند که یک قسمت از مواد را رأی داده‌اند و ملغی شده است و اگر این این قانون عقب بیفتد انتخابات از بین میرود
دکتر احتشام- مسترد داشتم (پیشنهاد آقای یاسائی اینطور قرائت گردید) بنده پیشنهاد می‌کنم ماده الحاقیه ذیل را ماده الحاقیه عده تخمینی نمایندگان مجلس شورای ملی بتناسب هر هفتاد هزار نفر خواهد بود
یاسائی ـ یک سال ونیم است کمیسیون تجدید نظر در قانون انتخابات معطل همین ماده است در هر جلسه این مسئله مطرح شده است که مجلس باید تکلیف این مسئله را معین کند که از روی چه اصلی باید ترتیب انتخاب وکیل داده شود و مکرر در اطراف این قضیه صحبت شده و پیشنهادی تهیه شده و آمده است بمجلس اگر مجلس حالا این مسئله حل نکند تکلیف انتخابات معلوم نیست زیرا یک عده فوق العاده بحوزه بندیها علاقه مند هستند و شاید رأی ندهند بقانون انتخابات بواسطه حوزه بندیها درست نیست. بنده عرض می‌کنم جمعیت ایران این طوری که آقایان می‌گویند نیست چرا باید دروغ گفت وقتی که الان درست دقت کنبم می‌بینیم که برای هر شصت هزار نفر هفتاد هزار نفر یک وکیل معین کنند باز زیاد معین کرده‌اند بلکه الان هر سی هزار نفر یک وکیل می‌دهند پس چند برابر نیست اگر از خارج از ما بپرسند که عدة تخمینی نمایندگان بتناسب جمعیت چیست بگوئیم هر صد هزار نفر یک وکیل در صورتی که هر سی هزار نفر بیست و پنج هزار نفر یک وکیل معین می‌کنند این دروغ است و دمگران هم این را می دانند و حالا بنده بآن کاری ندارم ولی بالاخره مجلس برای این مسوله باید تکلیفی معین کند و بنده مقید نیستم که حتماً هر هفتاد هزار نفر یک نفر باشد ممکنست بگویند در ایران هر هشتاد هزار نفر یا صد و پنجاه نفر وکیل داشته باشد در هر صورت آقایان و مجلس باید یک ملاکی را معین کنند اینست عقیده بنده
نایب رئیس ـ رای می‌گیریم بقابل توجه بودن پیشنهاد آقای یاسائی آقایانی که این پیشنهاد ایشان را قابل توجه میدانند قیام فرمایند.
(عده قلیلی برخاستند)
نایب رئیس ـ قابل توجه نشده و پیشنهاد آقای حائری زاده
(باین ترتیب خوانده شد) بنده ماده الحقیه ذیل را پیشنهاد می‌نمایم حائری زاده ماده الحاقیه ـ مواد (۸)(۹)(۱۰)(۱۱)(۲۱)(۵۰)(۵۱)(۵۳)قانون انتخابات مصوبه (۲۸)شوال ۱۳۲۹قمری منسوخ وو از درجه اعتبار سافط است.
حائری زاده ـ این یازده ماده که تصویب منافاتی بآن چند ماده که در قانون بیست و هشتم شوال ۱۳۲۹تصویب شده پیدا می‌کند از این جهت ماده آخر قانون باید مشعر بلغو آنها باشد. مخبر ـ صحیحست با مطالعه این پیشنهاد شده است.
نایب رئیس ـ رای می‌گیریم باین ماده الحاقیه آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند
(اکثر قیام نمودند)
نایب رئیس ـ تصویب شد. شور در کلیات این لایحه است که مشتمل بر سیزده ماده است. آقایان اگر موافق باشند چند چند دقیقه تیفس داده شود .
(از طرف نمایندگان ـ صحیحست)
در این موقع جلسه برای تنفس تعطیل و پس از نیم ساعت مجددا تشکیل گردید.
نایب رئیس ـ رای می‌گیریم باین لایحه که مشتمل بر سیزده ماده است آقایانی که تصویب می نمانید قیام نمایند
(اغلب نمایندگان قیام نمودند)
نایب رئیس ـ تصویب شد
آقای آقا سید یعقوب (اجاره)
آقا یعقوب ـ بنده در روز یکشنبه آن هفته پیشنهاد کرده بودم بعد از این لایحه که کمیسیون فوائد عامه راجع بالغاء فرامین بی مدت پیشنهاد کرده بود و قبل از تعطیل آقای مدرس فرمودند چون مطالعه نکرده‌ایم خوبست پس از مطالعه جزو دستور شود این قانون یکی از قوانین خیلی مهم است هم از نقطه نظر سیاست مملکت و هم از سایر جهات اینست که بنده نظر باینکه فعلا چیزی در دستور ندارم تقاضا می‌کنم از مجلس که اگر تصویب بفرمایند این قانون جزو دستور شود و اگر امروز هم نتوانستیم داخل در مواد آن بشویم بماند برای روز یکشنبه
نایب رئیس ـ دو موضوع دیگر بنابر تصویب مجلس در سابق جزء دستور است یکی راجعست بسیاه آنها شهریار (طرح قانون پیشنهادی آقای نظامی) و دیگر راجع بمعافیت اتومبیل کارخانه کبریت سازی آذربایجان فعلا طرح پیشنهاد آقای نظامی مطرحست.
(طرح مزبور بشرح ذیل خوانده شد)
ماده (۱)دولت بقوریت مخارج خشکانبدن باتلاق و جریان انداختن آبهای را کدو جمع آوری سیاه آنها را از ذلت خارج واز آب اراضی خود استفاده نمایند
ماده (۲)در صورتی که دولت این مسئله را قابل توجه و استفاده نداند و مانعی نخواهد داشت که با اجازه دولت اهالی بخرج خود آنهای فوق الذکر را جمع و بجریان انداخته متصرف شوند مشروط براینکه بمقدار آبی که حاصل شوند از اراضی بلوک شهریار و فشافویه که قابل زرع و ازبی آبی لمیزرع مانده بعلاوه اراضی باتلاقهای خشک شده را باهالی واگذار کند ویک عشر از کل عابدات متصرفین را بعد از وضع خرج بعنوان مالیات دریافت دارد.
نایب رئیس ـ شور در کلیاتست.آقای دولت آبادی (اجاره)
دولت آبادی ـ دراین موضوع عرضی ندارم
نایب رئیس ـ آقای فاطمی
فاطمی ـ بنده با اصل مطلب و موضوع کمال موافقت را دارم ولی چون این طرح پیشنهادی مستلزم یک مخارجی است و بنده نمی دانم برای این مخارج از طرف دولت محلی منظور شده و دولت نظریاتش نسبت باین لابحه جلب شده است و موافق هست یا نه و بعلاوه محل دارند یا ندارند هست یا نه و بعلاوه محل دارند یا ندارند و ما یک چیزی را که هیچ نمی دانیم محل دارد و عملی خواهد بود یا نه امروز بیائیم در آن صحبت کنیم و رأی بدهیم نتیجه ندارد. پس خوبست از طرف کمیسیون مربوط باینکار اگر اطلاعاتی دارند اطلاع بدهند که ببینیم محلی از برایش منظور نشده. در بودجه ۱۳۰۵ هم که ما نمی دانیم محلی برایش در نظر گرفته شده یا نه بنابراین خوبست توضیح بدهند که ما هم بفهمیم.
نایب رئیس ـ آقای نظامی (اجازه)
نظامی ـ لازم است که ابتدا نتیجه این عمل و یادگاری که برای مجلس پیجم باقی خواهد ماند بعرض برسانم. اولا آقایان توجه می‌فرمایند که تقریباً اگر سیاه آبهای شهر بار خشک شود سالی ۴هزار نفوس بلوکات طهران تلف نخواهند شد و قریب پنجاه الی صد هزار نفر هم به تب و توبه مبتلا نخواهد شد. دوم اینکه یک قسمت آب در اراضی زیاد خواهد شد در آخر شهریار و فواصل آبی که از همین باتلاق هائی که اسباب زحمت اهالی شده و در آنجا حاصل می‌شود ممکن است تا رودخانه شور ۴فرسخ تأسیس یک جنگل طبیعی شود. علاوه بر تغییر آب و هوائی که شده یک عایدات صحیح و مسلمی هم بدولت برسد. همینطور ممکن است هزار خروار زمین بذرافشان در اطراف بلوک فشاپویه که اراضی حاصل خیز نیست آنها را مشروب کند و ارزاق عمومی را تا اندازه در آتیه تأمین نماید. آقایان خوب می دانند در سایر ممالک دنیا زنها برای اینکار‌ها گوشوارهای خودشان را فروخته و مساعدت کرده‌اند تا مرض مالاریا دفع شود و گمان می‌کنم آقایان که برای جلوگیری از بلبات و آفات حیوانی سی هزار تومان اعتبار اختصاص داده‌اند البته از هیچگونه قرجی هم از برای رفع مرض مالاریا مضایقه نخواهند فرمود و البته آقایان دراینقسمت اداء وظیفه خواهند نمود و از آنجائیکه آقایان بهتر از بنده دانسته و فهمیده‌اند و سختی این مرض را می دانند تا چه اندازه است. البته بیش از بنده اداء وظیفه خواهند فرمود و اما اینکه آقای فاطمی فرمودند اعتبار ندارد عرض می‌کنم که از اعتبار مخارج انتفاعی که هیچ صورت جزء ندارد پرداخته شود. مثلا می‌نویسد برای رودخانه جاجرود چند هزار تومان اینرا هم از همان مخارج انتفاعی که در حدود پانصد و چهل هزار تومان است و هر سالی تقریباً بیست هزار تومانش بمصارف چیزهای بیفایده می‌رسد ممکن است سالی ده هزار تومانش خرج اینعمل بشود که رفع مرض مالاریا بشود و این مرض در پایتخت و اطراف تهران از بین برود و اما آن قسمتی که آقای فاطمی فرمودند که این پیشنهاد عملی نیست. بنده یک پیشنهاد دیگری کردم و گمان می‌کنم آقای فاطمی هم موافق فرمایند و عوض اینماده ماده واحده دیگری را که پیشنهاد کرده‌ام قرائت بفرمایند دیگر بسته است برأی آقایان نمایندگان
نایب رئیس ـ بنا براین مسترد می‌کنید؟
بعضی از نمایندگان ـ اصلاح است
نایب رئیس ـ بنده تصور می‌کنم که بر طبق نظامنامه نمی‌شود بدون حضور وزیر مسئول اینمورد را مطرح کرد
آقاسید یعقوب ـ اجازه بفرمائید تا بنده توضیح بدهم
نایب رئیس ـ اینماده اصلاحی قرائت می‌شود ولی بنظر بنده نمی‌توان در مجلس مطرح کرد (بشرح ذیل قرائت شد) این بنده ماده واحده را بطور اصلاح بجای مواد پیشنهادی خود راجع بخشکانیدن باتلاقهای شهریار تنظیم و تقدیم می‌نماید. ماده واحده ـ مجلس شورای ملی بدولت اجازه می‌دهد که سالی ده هزار تومان از اعتبار مخارج انتفاعی بودجه مملکتی برای خرج و خشکانیدن باطلاقها و جریان آبهای راکد شهریار اختصاص بدهد که وزارت مالیه در مدت پنج سال مرتباً بوزارت فواید عامه بپردازد
تبصره ـ وزارت فواید عامه مکلف است نقشه جامعی بانظریه صحیحه مملکتی بفوریت تهیه نموده شروع بعمل نماید بقسمی که در آتیه مرض مالاریا تولید نشود و سرایت ننماید.
نایب رئیس ـ ماده ۴۲ نظامنامه قرائت می‌شود (بشرح ذیل قرائت شد)
ماده ۴۲ ـ اگر طرح قانون که از طرف نماینده پیشنهاد شده است راجع بیکی از وزراء مسئول باشد موافق اصل چهلم قانون اساسی باید آن وزیر را مطلع نمود که خود یا معاون او حاضر شده مذاکرات در حضور او بعمل آید
نایب رئیس ـ بنابراین چون وزیر مسئول حاضر نیست بر طبق قانون اساسی گمان نمی‌کنم بشود اینمسئله را مطرح کرد اگر آقایان موافقت بفرمایند خوبست اطلاع داده شود وزیر مالیه که مسئول اینکار است برای جلسه آتیه حاضر شود. آقای داور هم پیشنهادی کرده‌اند راجع باینکه اینطرح از دستور خارج شود. (بشرح ذیل قرائت شد) بنده پیشنهاد می‌کنم اینطرح از دستور خارج شود. (بنده پیشنهاد می‌کنم اینطرح از دستور خارج شود.
نایب رئیس ـ بفرمائید
داور ـ در اصل این طرح کسی مخالف نیست ولی اینطرح بکمیسیون قوانین مالیه رجوع شده بود و نماینده دولت در آنجا موافقت نداشت. ولی در هر حال چون کمیسیون قوانین مالیه که باید خبری بدهد نداده است و نماینده دولت هم حاضر نیست و بهتر این است که از دستور امروز خارج شود تا خبر کمیسیون با وزیر مسئول بیاید در مجلس آنوقت درش مذاکره بشود.
نایب رئیس ـ آقای نظامی (اجازه)
نظامی ـ بنده تصور می‌کنم مطلب مشتبه شده است چنانچه مکرر در خصوص سیاه آبهای شهریار مذاکره شده است گفته می‌شد چمن کمال آباد در صورتیکه آن موضوع علیعده رجوع شده بود و کمیسیون نظر دولت را خواست و اظهار موافقت هم کرد ولی این موضوع جداگانه است.
نایب رئیس ـ بس باید راپرت کمیسیون قوائد عامه برسد که نرسیده است. رأی می‌گیریم پیشنهاد آقای داور آقایانیکه تصویب می‌کند قیام فرمایند .
(عده قیام نمودند)
نایب رئیس ـ استدعا می‌کنم بفرمائید مشکوک شد. رأی می‌گیریم بخرج از دستور این لایحه بر حسب پیشنهاد آقای داور آقایانیکه تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند)
نایب رئیس ـ تصویب شد. موضوع دیگری که جزو دستور بوده است خبر کمیسیون قوانین مالیه است راجع بمعافیت یک دستگاه اتومبیل بازکش برای کارخانه کبریت سازی. شور دومش است. (بترتیب ذیل خوانده شد)
ماده واحده – از تاریخ تصویب این قانون تا انقضای سال ۱۳۰۶ یک دستگاه اتومبیل باری متعلق بکارخانه کبریت سازی که مخصوص حمل ونقل موادخا و کبریت کارخانه است از باج و مالیات نواقل معاف خواهد بود.
نایب رئیس ـ آقای کازرونی (اجازه)
کازرونی ـ بعد از یک مخالف عرض دارم.
نایب رئیس ـ آقای شریعت زاده (اجازه)
شریعت زاده ـ موافقم
نایب رئیس –آقای اخگر (اجازه)
اخگر ـ موافقم.
نایب رئیس – آقای طهرانی (اجازه)
طهرانی ـ موافقم
نایب رئیس ـ آقای آقا میرزا شهاب (اجازه)
آقامیرزا شهاب – یک دستگاه اتومبیل بارکش که برای کارخانه کبریت سازی پیشنهاد شد در مدتی قبل رأی گرفته شد اگر چه آنوقت اشتباهاً رأی گرفته شد و شور اول بود رأی قطعی نگرفتند ولی حالا دو مرتبه آمده است در آنوقت مدت نداشت حالا برای مدت ۱ سال معین کرده‌اند در صورتیکه مدت امتیاز کارخانه کبریت سازی ده سال است و بنده با این مدت که تا سه ۱۳۰۶ باشد مخالفم و اگر باید مدت داشته باشد و محدود باشد پس لااقل مدت ۵سال باشد والا برای یک سال خیلی کم است و بیک کارخانه کبریت سازی که تازه در مملکت تأسیس شده است و دولت و مجلس می‌خواهند تشویق و تقویتش بکنند باید بیشتر مساعدت کرد باج زاده (که یک چیز خلاف قانونی است) همینطور نواقل را برای مدت بیشتری باینکارخانه ببخشند و بعقیده بنده برای مدت ۱ سال خیلی کم است و بنده مخالفم
نایب رئیس آقای کازرونی (اجازه)
کازرونی ـ نماینده محترم نه تنها موافق بودند و بنده هم موافقم ولی ایشان بعنوان مخالف اظهاری کردند و بنده هم لابد در جواب ایشان عرایضی بکنم عرض می‌کنم خوبست این فرمایشاتی را که می‌فرمایند پیشنهاد بکنند. شاید بنده هم با ایشان موافق باشم و رأی بدهم که تا آخر مدت امتیاز از پرداخت این حق معاف باشد و این یک خدمت بزرگی است و البته لازم است که نسبت باین کارخانه کبریت سازی و سایر کارخانجات بشود و بنده هم کاملا موافقم.
نایب رئیس ـ آقای افسر (اجازه)
افسر ـ عرض می‌کنم نواقل مالیات بلدی است مالیات مملکتی نیست که معاف باشد نواقل را اهالی یک شهری می‌دهند بر تعمیر و آبادی آن شهر و بعقیده بنده قسیت نواقل را باید بدهد و باختیار خود آن شهر واگذار نمایند و ما نمی‌توانیم آن را ببخشم مطابق قانون اساسی ما می‌توانیم مالیات را کم و زیاد کنیم یا باج راه را معاف کنیم ولی مالیات نواقل را چون قسمت بلدی است و اختصاص بشهر دارد گمان نمی‌کنم ببخشیم ولی در قسمت باج راه همین طور که فرمودند بنده هم موافقم که پنجسال باشد ولی با نواقل مخالفم چون یک مالیاتی است که اهالی برای آبادی شهر می‌دهند و عموم در آن ذی نفع هستند و ما از نقطه نظر خصوصی می‌توانیم باج راه را معاف کنیم ولی مالیات نواقل را از نقطه نظر عموم نمی‌توانیم ببخشیم
نایب رئیس ـ آقای شریعت زاده (اجازه)
شریعت زاده بعقیده بنده دلیلی که نماینده محترم برای مخالفت ذکر کردند موجه بنظر نمی‌رسد زیرا مجلس شورای ملی برای تشویق موسسات و تشویق هر قسم لوازمی که موثر در اصلاح مملکت است حق دارد هر نوع دخالتی بنماید و همین طور نسبت بمسائلی که بخصوص مربوط بیک خرجی باشد و این هیچ نوع خرجی ندارد. بعلاوه اهالی یک شهر یا یک ولایتی اساساً هر مالیاتی را که می‌دهند باید به تصویب مجلس شورای ملی برسد و بهمان دلیلی که مجلس شورای ملی صلاحیت و تصویب آنها را دارد حق دارد برای تشویق از یک موسسه اخذ آن را منع نماید
نایب رئیس آقای دادگر (اجازه)
دادگر ـ موافقم
جمعی از نمایندگان ـ مذاکرات کافی است
نایب رئیس مذاکرات کافی است
جمعی از نمایندگان ـ اظهار نمودند بلی کافی است
نایب رئیس ـ دو فقره پیشنهاد شده است یکی از طرف آقای عدلی و یکی از طرف آقای طهرانی و هر در واجع بیک موضوع است (بترتیب ذیل قرائت شد)
پیشنهاد آقای عدلی ـ بنده پیشنهاد می‌کنم اتومبیل باری کارخانه کبریت سازی تا آخر مدت امتیاز صاحب امتیاز معاف باشد.
پیشنهاد آقای طهرانی بنده پیش نهاد می‌نمایم بعوض یکسال نوشته شود تا آخر مدت امتیاز
نایب رئیس ـ پیشنهاد دیگری از طرف آقای آقا میرزا شهاب شده است آنهم قریب بهمین مضمون است (بترتیب خوانده شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم بجای تا آخر سنه ۱۳۰۶ نوشته شود تا آخر مدت امتیاز
نایب رئیس آقای عدلی (اجازه)
عدلی ـ تصور می‌کنم توضیحی لازم ندارد والبته اگر تا آخر مدت امتیاز باشد حاصب امتیاز بهتر بادلگرمی مشغول کار خواهد شد.
فاطمی مخبر ـ این مطلبی را که آقایان می‌فرمایند در کمیسیون هم مذاکره شد و خاطرم هست که از طرف یکی از آقایان پیشنهاد شد که خوبست تا آخر مدت معاف باشد ولی بعد از طرف نماینده وزارت مالیه که در آنجا بود اظهار شد علوه براینکه اقدام برای تشویق از آن مؤسسه شده است اما یک مسائل دیگری را هم در نظر داریم واین مسئله با توافق نظر صاحب امتیاز بوده است و بیش از این مدت را موافقت نکرده است. نایب رئیس رأی می‌گیریم بقابل توجه بودن این پیشنهاد آقایانیکه قابل توجه میدانند قیام فرمایند .(بشرح ذیل خوانده شد) پیشنهاد می‌کنم بعد از لفظ کبریت سازی نوشته شود تبریز
مخبر ـ البته مقصود هم همین است ممکن است اضافه شود
نایب رئیس (خطاب بآقای شریعت زاده) پیشنهاد جنابعالی برای مدت سه سال است تصور می‌کنم مورد ندارد.
شریعت زاده ـ بلی
نایب رئیس ـ لایحه با این پیشنهادی که قابل توجه شد ارجاع می‌شود بکمیسیون اگر آقایان موافقت بفرمایند جلسه را ختم می‌کنیم جمعی از نمایندگان صحیح است
نایب رئیس ـ یکشنبه آتیه بواسطه اینکه تصادف می‌کنیم با روز وفات حضرت علی ابن موسی الرضا علیه السلام مجلس البته تعطیل خواهد بود جلسه آتیه روز سه شنبه چهار قبل از ظهر دستور هم راپرت کمیسیون قوانین مالیه راجع معافیت یکدستگاه اتومبیل برای کارخانه کبریت سازی پیشنهادی رسیده است قرائت می‌شود (بشرح ذیل قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم خبر کمیسیون تجدید نظر در قانون استخدام کشوری راجع بلایحه پیشنهادی دولت در تفسیر علارت خدمت دولتی جزء دستور جلسه آتیه شود
جمعی از نمایندگان ـ صحیح است
نایب رئیس – مخالفی ندارد (
اظهار نمودند خیر)
نایب رئیس ـ در درجه دوم جزء دستور می‌شود پیشنهاد آقای خواجوی لایحه مستمری ورثه مرحوم مشاور المک قریب سه ماه است از تصویب کمیسیون گذشته هنوز جزء دستور نشده و ورثه از نهایت فلاکت و بی تکلبیی هستند بنده پیشنهاد می‌کنم جزو دستور شود که تکلیف آنها معین شود
نایب رئیس ـ مخالفی هست؟
(اظهار نمودند خیر)
پیشنهاد می‌کنم که قانون بلدی جزو دستور گذارده شود.
نایب رئیس ـ بنده تصور می‌کنم بیش از این مجلس وقت نداشته باشد پیشنهاد آقای اخگر بنده پیشنهاد می‌کنم راپرت‌های کمیسیون مبتکرات در درجه اول جزو دستور شود نایب رئیس – بفرمائید. اخگر تقریباً کمیسیون مبتکرات سه مرتبه است تجدید شده و هنوز لویحی که از طرف آقایان پیشنهاد شده است بمجلس نیامده و این لوایح باید بماند تا کمیسیون دیگر تشکیل بشود این است که بنده تقاضا کردم جزو دستور جلسه آتیه گذاشته شود که تا تکلیفش معلوم شود
نایب رئیس ـ ممکن است در جلسه آتیه تکلیفش را معین بفرمایند (در اینموقع عده‌ای نمایندگان از محل خود حرکت نمودند)
(صدای زنگ نایب رئیس)
نایب رئیس ـ آقایان التفات بفومائید البته همه آقایان مستحضرند که روز شنبه چون ابراز احساسات و اظهار تنفر از قضایائی که اخیراً واقع شده است و اسائه ادبیکه نسبت بمرقد مظهر حضرت خاتم صلی الله علیه والله شده تعطیل عمومی سرتا سر مملکت خواهد بود بنابراین البته آقایان تصویب می‌فرمایند که ادارات مجلس و کمیسیونها هم تعطیل بکنند
جمعی از نمایندگان ـ صحیح است (جلسه مقارن ظهر ختم شد) نایب رئیس مجلس شورای ملی محمد تدین
منشی دکتر احتشام طباطبائی
منشی م. شهاب