مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۲ دی ۱۳۲۳ نشست ۸۶
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری چهاردهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بودجه مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری چهاردهم |
دوره چهاردهم قانونگذاری
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره ۱۴
جلسه: ۸۶
صورت مشروح مجلس روز سه‌شنبه ۱۲ دی ماه ۱۳۲۳
فهرست مطالب:
۱- بیانات آقای رئیس راجع به ترتیب تشکیل جلسات
۲- تصویب صورت مجلس
۳- مذاکرات مربوط به ورود در دستور
۴- بقیه شور راجع به لغو اختیارات اقتصادی رئیس کل دارایی
۵- موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
مجلس دو ساعت و بیست دقیقه قبل از ظهر به ریاست آقای سید محمدصادق طباطبایی تشکیل گردید
۱- بیانات آقای رئیس راجع به ترتیب تشکیل جلسات
رئیس- می‌خواستم خاطر آقایان را متوجه کنم که این تصمیمی که هیئت رئیسه گرفته فقط در نتیجه مذاکرات و اعتراضات پنج شش ماهه خود آقایان نمایندگان بود (صحیح است) مع ذلک با این که با مشورت چند نفر از آقایان نمایندگان فراکسیون‌ها این تصمیم گرفته شده بود بنده در آن جلسه پیش به عرض آقایان رساندم و هفتاد و شش نفر آقایان هم حاضر بودند و کسی اعتراض نکرد (جمعی از نمایندگان- صحیح است حالا هم کسی مخالف نیست) بنابراین این تصمیم هیئت رئیسه با تصویب اکثریت آقایان است (صحیح است) صورت مجلس قرائت می‌شود:
۲- تصویب صورت مجلس
صورت مجلس روز یکشنبه ۱۰ دی ماه را آقای طوسی (منشی) خواندند. (اسامی غائبین جلسه گذشته که ضمن صورت مجلس خوانده شده:
غائب با اجازه- آقای: منصف
غائبین بی‌اجازه- آقایان: مظفرزاده- فولادوند- ذوالقدر- نقابت- دکتر کشاورز- اخوان- کفایی- آصف- امیر ابراهیمی- حیدرعلی امامی- تولیت- تیمورتاش- بوشهری- سلطانی- دکتر معاون- سید ضیاالدین- فداکار- ساسان- گنابادی- تهرانی- معدل- رفیعی- کام‌بخش- تجدد- حشمتی- مهندس پناهی
صورت اسامی آقایانی که به علت غیبت روز دوشنبه ۱۱ دی ماه در مجلس خوانده آقایان: اسعد- امیر تیمور (گفته شد- آمدند)- مرآت اسفندیاری- تربتی- افخمی- جلیلی- بیات- دکتر اعتبار- دکتر طاهری- خاکباز- نجومی- فولادوند (گفته شد- مریض بودند)- ذوالقدر- دکتر کشاورز (مریض بودند)- فرخ- عامری- دولت‌آبادی- کاظمی- صدر قاضی- حیدرعلی امامی (مسافرت هستند)- هاشمی- سنندجی- صمصام (آمدند)- شهاب- دکتر زنگنه- سید ضیاالدین طباطبایی- جواد مسعودی- اکبر (مریض بودند)- سیف‌پور فاطمی- دکتر مصدق- دکتر شفق- دشتی- طهرانچی- افشار صادقی- بهادری- سید محمد طباطبایی- شریعت‌زاده- فیروزآبادی- امام جمعه- کام‌بخش- ایرج اسکندری- تجدد (گفته شد- مریضند)- دکتر کیان- جمال امامی- مراد اریه)
رئیس- آقای اردلان نسبت به صورت مجلس نظری دارید؟
اردلان- خیر قبل از دستور
رئیس- آقای قبادیان
قبادیان- بنده را در جلسه روز یکشنبه غایب نوشته‌اند در صورتی که آقایان می‌دانند که بنده قبل از همه آمده بودم و حتی در مجلس هم اعتراض کردم که تعطیل نمودن مجلس صورت خوبی ندارد تقاضا می‌کنم اصلاح بفرمایند.
رئیس- اصلاح می‌شود. آقای روحی
روحی- گویا آقای فولادوند مریض هستند تقاضا می‌کنم غیبت ایشان را که بی‌اجازه نوشته شده اصلاح فرمایند.
رئیس- در این صورتی که خوانده شد البته بعضی از آقایان مریض هستند بعضی مسافر هستند بعد رسیدگی می‌شود و اصلاح می‌شود. آقای امامی
جمال امامی- آقای سلطانی به وسیله بنده اجازه خواسته بودند استدعا می‌کنم اصلاح شود.
رئیس- اصلاح می‌شود. آقای صدر قاضی.
صدر قاضی- عرض کنم البته تصمیم هیئت رئیسه محترم است ولی آقای رئیس در جلسه روز شنبه قبل از این که رسمیت جلسه را اعلام بفرمایند تصمیم هیئت رئیسه را راجع به ترتیب جلسات فرمودند و ضمناً فرمودند که این تصمیم طبع و توزیع می‌شود بعد از توزیع اجرا می‌شود بنده می‌خواستم عرض کنم بنده را که غایب نوشته‌اند چون قبل از اجرای تصمیم است و قبل از این است که طبع و توزیع شود استدعا می‌کنم بفرمایید در صورت مجلس اصلاح کنند و حالا هم که تصمیم هیئت رئیسه را فهمیده‌ایم البته مطاع است بعد از این اجرا خواهد شد.
رئیس- تصمیم هیئت رئیسه طبع و توزیع شد ولی ممکن است به بعضی از آقایان نرسیده باشد آقای قبادیان هم همان روز به من گفتند که به ایشان نرسیده است در صورتی که یک ساعت نیم ساعت قبل از ظهر همین جا آوردند و توزیع کردند بین آقایان بعد رسیدگی می‌شود به هر یک از آقایان که نرسیده است آنها را مجزا می‌کنیم. آقای هاشمی
هاشمی- آقای قبادیان همان طور که فرمودند در جلسه‌ای که اسم ایشان را غایب نوشته بودند حضور داشتند و مذاکره هم فرمودند و خود بنده هم روز قبل مریض بودم مع ذلک با حال کسالت اینجا حاضر شدم و در عین حال تصمیم هیئت رئیسه و مجلس را محترم می‌شمارم.
رئیس- آقای طوسی
طوسی- عرایضی که بنده می‌خواستم عرض کنم آقای هاشمی و سایر آقایان فرمودند و خود حضرت مقام ریاست هم فرمودند ولی از نظر توزیع اعتراضی که ممکن است به اداره بشود باید عرض کنم که تصمیم هیئت رئیسه همان روز طبع و توزیع شد و تصمیم هیئت رئیسه هم همان بود که اینجا مذاکره شد.
رئیس- آقای دکتر اعتبار
دکتر اعتبار- بنده را در جلسه روز یکشنبه غایب نوشته بودند در صورتی که حاضر بودم تقاضا می‌کنم اصلاح شود
رئیس- اصلاح می‌شود. آقای مرآت اسفندیاری
مرآت اسفندیاری- بنده نمی‌خواستم در این موضوع صحبت کنم دیدم عده‌ای از آقایان در این مورد مذاکره فرمودند بنده هم خواستم عذر خودم را عرض کنم. بنده از اشخاصی هستم که همیشه در مجلس حاضر بوده‌ام و از اشخاصی هستم که با این تصمیم در هیئت رئیسه کمال موافقت را داشتم و الان هم به همان نظریه کاملاً تسلیم هستم ولی بدبختانه روز قبل مبتلا به زکام شدیدی شدم که الان هم هنوز مبتلا هستم این را خواستم عرض کنم که اگر دیروز غیبت داشتم مریض بوده‌ام و برای کسالت بوده است.
رئیس- آقای فرخ
فرخ- خاطر آقایان مستحضر است در ا ین مدت نه ماه هیچ وقت نشده است که بنده دقیقه‌ای غیبت کنم و همیشه در سر ساعت مقرر حاضر بوده‌ام دیروز هم این تصمیمی که
گرفته شد به بنده نرسید و در مجلس هم وقتی که قرائت کردند نبودم و الا بنده همه روزه در ساعت مقرر در مجلس حاضر هستم.
رئیس- تمام این عذرها رسیدگی و اصلاح می‌شود.
دیگر اعتراضی نسبت به صورت مجلس نیست؟ (گفته شد- خیر) صورت مجلس تصویب شد.
۳- مذاکرات مربوط به ورود در دستور
رئیس- دستور امروز لایحه اختیارات اقتصادی است
اردلان- بنده مخالفم با ورود در دستور
قبادیان- بنده هم مخالفم
رئیس- آقای قبادیان
قبادیان- بنده قریب پنجاه روز است که از کرمانشاه مراجعت کرده‌ام و مطالبی است راجع به اوضاع آنجا که لازم بود به عرض مجلس شورای ملی برسانم در جلسات گذشته هم اغلب استدعای اجازه کردم و بعضی مطالب هست که باید به عرض مجلس شورای ملی برسانم که توجهی از طرف مجلس و دولت نسبت به امور یک صفحه وسیع غرب بشود این است که بنده استدعا می‌کنم اگر مقام ریاست اجازه بفرمایند بنده مطالبی که لازم است به عرض مجلس شورای ملی برسانم.
رئیس- آقای هاشمی
هاشمی- بنده اجازه‌ای که خواسته بودم برای این بود که خواستم عرض کنم در لایحه بودجه یک مواد متمم بود که مانده است و فعلاً آن لایحه در حقیقت بلاتکلیف است حالا که جلسات مرتباً تشکیل می‌شود اگر آقایان موافقت بفرمایند وارد دستور شویم و آن مواد مطرح شود بهتر است.
رئیس- آقای اردلان
اردلان- این مطلبی را که بنده می‌خواهم عرض کنم تأثیر آنی و فوری در پایین آوردن هزینه زندگی دارد و راجع به موضوع یک قسمت از کالاهای مورد احتیاج است اگر اجازه می‌فرمایند آقایان عرض کنم. موضوع عرض بنده یک اعلانی است که رئیس کمیته خاورمیانه کرده است که یک مقدار زیادی کالاهایی که مورد احتیاج مملکت ما است دیگر نسبت به ورود آنها آن تحدیدها و محدودیت‌هایی که سابق بوده است نیست و خود تجار آزادانه می‌توانند وارد کنند آن وقت درمقابل این اعلان آقای رئیس کل دارایی یک اعلانی کرده است که به هیچ وجه آزاد نشده است و باید ترتیب ورود مطابق جریان سابق باشد اگر آقایان اجازه می‌دهند من نسبت به این موضوع توضیحاتی عرض کنم اگر اجازه نمی‌فرمایید خودتان می‌دانید.
رئیس- رأی می‌گیریم به ورود در دستور موافقین قیام فرمایند (اغلب قیام نمودند) تصویب شد. لایحه اختیارات اقتصادی مطرح است. نوبه آقای امینی که مخبر کمیسیون هستند.
۴- بقیه شور راجع به لغو اختیارات اقتصادی رئیس کل دارایی
مخبر کمیسیون قوانین دارایی- بنده اجازه می‌خواهم جواب بیانات آقای اردلان را که مخالف گزارش کمیسیون بودند عرض کنم. اصولاً خیلی خوش‌وقتم که آقای اردلان اگر چه در ستون مخالف لایحه اسم نویسی کرده بودند ولی مخالف لایحه نبودند و عقیده‌شان این بود که علاوه بر اختیارات اقتصادی اختیارات مالی آقای دکتر میلسپو هم لغو شود. عرض کنم این نظر شاید در مجلس عده‌ای طرف‌دار داشته باشد (بنده نمی‌خواهم عرض کنم که اکثریت دارند) ولی طرف‌دار زیادی دارد در کمیسیون دارایی هم طرف‌دارانی داشت و دلایلی را هم در کمیسیون ذکر کردند مثل دلایلی که آقای اردلان ذکر کردند که مورد توجه بود و سعی شد در لایحه‌ای که تقدیم می‌شود به مجلس در آن گزارش اشکالاتی که احیاناً ممکن است در بقای اختیارات مالی در امور اقتصادی ایجاد شود آن اشکالات رفع شود و اگر درست دقت فرموده بودند ملاحظه می‌فرمودند که آن نظر تا حدی در گزارش اجرا شده و بنده شخصاً عقیده دارم ممکن است اگر حسن نیتی از طرف آقای دکتر میلسپو در کار نباشد این اشکالات ایجاد شود ولی عده‌ای از آقایان نمایندگان و اعضا کمیسیون با این نظر موافقت ندارند و به نظر بنده دلیل اولش هم این
است که شاید لغو اختیارات مالی خارج از موضوع است که دولت پیشنهاد کرده است و لایحه آورده است برای لغو اختیارات اقتصادی و به نظر بنده مجلس زائد دانسته است که خارج از حدودی که دولت صلاح دانسته است اقدام شود این دلیل به نظر بنده یک دلیل قوی است و مجلس باید آن را رعایت کند که وضع دولت و وضع عمومی مملکت امروز چه چیزی را صلاح می‌داند دولت لایحه‌ای که آورده است فعلاً برای لغو اختیارات اقتصادی است و اگر لغو اختیارات اقتصادی متضمن لغو اختیارات مالی هم باشد شاید امروز مورد نداشته باشد. دلیل دوم این است که آقای دکتر میلسپو ضمن شرحی که به مجلس نوشته‌اند مرقوم داشته‌اند با لغو اختیارات اقتصادی مع ذلک ایشان در امور مالی دخالت خواهند کرد و به حد اعلی سعی خواهند کرد که امور اقتصادی بودجه احسن به دست دولت اداره شود با این ترتیب اشکال تراشی نخواهند کرد این مفهومی است که از مراسله که ایشان به مجلس نوشته‌اند بر می‌آید و با این ترتیب به نظر بنده قصاص قبل از جنایت نباید کرد پس باید تأمل کنیم ببینیم روش ایشان در کار چیست اگر حقیقتاً در امور مالی اقدامات و عملیات صحیحی کردند که مانع از اجرای امور اقتصادی نبود که نباید از حالا قصاص قبل از جنایت بکنیم و اختیارات مالی را سلب کنیم که ممکن است احیاناً اختلالی در امور اقتصادی بشود. دلیل دیگر بنده این است که باید آخرین فرصت هم به اشخاص داده شود. آقای دکتر میلسپو در این مدت به عقیده یک عده‌ای به واسطه این که بارشان ممکن بود با داشتن اختیارات اقتصادی سنگین بوده است نتوانسته‌اند آن طور که باید در امور مالی اقدامات لازم بکنند و حالا که اختیارات اقتصادی از ایشان سلب می‌شود ممکن است توجه بیشتری نسبت به امور مالی بنمایند. دلیل چهارم این است که ما هیچ وقت نباید حربه به مخالف بدهیم و آن این است که نگویند عده زیادی در مجلس بودند که می‌خواستند از زیر بار مالیات بر درآمد فرار کنند و چون ما نمی‌خواهیم یک چنین حربه‌ای به دست اشخاص بدهیم این است که بنده استدعا می‌کنم با دلایلی که عرض کردم آقا از این قسمت صرف‌نظر بفرمایند ولی یک موضوعی را که پیشنهاد فرمودند و بنده خیال می‌کنم آقای نخست وزیر هم قبول خواهند فرمود این است که سوابق تحصیلات و اطلاعات مستشاران برای اطلاع کمیسیون دارایی فرستاده شود و شاید آقای نخست وزیر هم اشکالی در این کار نبینند که سوابق معلومات و اطلاعات تمام مستشاران به کمیسیون قوانین دارایی فرستاده شود.
دکتر اعتبار- بنده تذکری داشتم. اجازه می‌فرمایید؟
رئیس- تذکر آقا فعلاً موضوع ندارد
دکتر اعتبار- تذکر بنده مطابق نظامنامه است. خواستم عرض کنم اگر در جواب هر یک از آقایان مخالفین آقای مخبر بخواهند جواب بدهند این خیلی طولانی خواهد شد اجازه بدهند تمام مذاکرات بشود بعد ایشان جواب بدهند.
جمعی از نمایندگان- نمی‌شود این تکلیف برخلاف نظامنامه است
رئیس- آقای دکتر عبده
دکتر عبده- بنده بعد از یک مخالف صحبت خواهم کرد
رئیس- آقای پوررضا
پوررضا- بنده در ستون مخالف اسم نویسی کردم و ظاهر امر هم چنین حکم می‌کند که بنده نسبت به گزارش کمیسیون دارایی مخالف هستم نسبت به تمام مفادش اما با توضیحاتی که به عرض خواهم رسانید بنده نسبت به تمام گزارش کمیسیون دارایی مخالف نیست خبر کمیسیون دارایی مشتمل بر دو قسمت است قسمت اول سلب اختیارات دکتر میلسپو است نسبت به قانون ۱۳ اردیبهشت ۱۳۲۲ و قسمت دوم خبر تفویض همان اختیارات است به جناب آقای مرتضی‌قلی بیات نخست وزیر فعلی البته بنده با قسمت اول این ماده یعنی سلب اختیارات دکتر میلسپو در صورتی که به صلاح مملکت باشد من مخالف نیستم اما با قسمت دوم ماده پیشنهادی بنده مخالفم و در عین حال هم اضافه می‌کنم که مخالفت من نه از لحاظ این است که این اختیار به شخص آقای بیات نخست وزیر داده می‌شود بلکه از لحاظ اصول کلی است نه از نظر ایشان بلکه واگذاری این اختیارات
را به هر شخص و هر مقامی من مخالفم بنابراین اگر هر آینه بنده نسبت به خبر کمیسیون در ستون مخالف اسم نویسی کرده‌ام بحث بر بنده نیست بنده با قسمت اول موافقم و با قسمت دوم مخالفم و بحث بر تنظیم کننده این لایحه است که قسمت اول و دوم را تفکیک نکرده است بنابراین با این مقدمه‌ای که به عرض رساندم اجمالاً نظر خودم را به عرض مجلس شورای ملی رساندم که بنده با قسمت اول موافق و با قسمت دوم مخالفم اما جهات مخالفت بنده. اصولاً طبقه وکلای دادگستری از لحاظ حرفه و شغلی که دارند و دایماً با اختلافات و دعاوی سر و کار دارند عادت کرده‌اند تمام قضایا را از طرف و جانب بد او مورد قضاوت قرار می‌دهند این را عادت کرده‌اند مثلاً اگر یک فردی راجع به یک موضوعی به یک وکیل دادگستری مراجعه کند و تقاضای تنظیم یک قراردادی را بکند آن وکیل دادگستری مکلف است که تمام اشکالات احتمالی که ممکن است بین دو نفر پیش‌آمد نماید آنها را پیش‌بینی کند و با برقراری یک شرایط سختی یا با برقراری یک وجه التزامی آن اشکالات و اختلافات احتمالی را جلوگیری کند دلیل این کار چیست؟ برای این است که اگر یک عملی یا یک معامله‌ای را یک طرف بخواهد با طرف دیگر با حسن نیت و با رضایت یکدیگر انجام بدهند محتاج به تنظیم یک قرار دادی نیست بلکه همان قول کافی است پس از لحاظ عواقب احتمالی و اشکالاتی که ممکن است پیش‌آید آن قرارداد را محکم و متقن با پیش‌بینی اشکالات احتمالی تنظیم می‌کنند روی همین عادت که برای آقایان وکلای دادگستری هست بنده این خبر کمیسیون دارایی را نه از لحاظ عواقب خوبش بلکه از جهات اشکالات احتمالی که ممکن است در آتیه پیش بیاید مورد مطالعه قرار دادم حالا آن اشکالات را به عرض می‌رسانم دیروز یک صحبتی شد آقای دشتی بعد از آن که مجلس تعطیل شد فرمودند که یکی از مظاهر بارز اصول دموکراسی استقلال فکر و عقیده است که باید در مرکز ثقل سیاسی مملکت که مجلس است مورد عمل واقع شود البته برای این که اکثریت مجلس نسبت به یک موضوعی نفیاً یا اثباتاً اظهار عقیده کند باید یک نفر مخالف و یک نفر موافق صحبت کند تا بتواند اکثریت مجلس در نتیجه سنجش بین دلایل یا علیه یک نظریه عقلانی و منطقی که به مصلحت مملکت و به صلاح ملت ایران باشد اتخاذ نمایند بنابراین بنده که به عنوان مخالف صحبت می‌کنم اگر نظر من مخالف نظر آقایان باشد استدعا می‌کنم که آقایان با خونسردی و با بی‌طرفی مطالعه بفرمایند و بعد از بنده هم آقای دکتر عبده هستند که منطق بنده با فصاحت ایشان قابل مطابقت نیست ممکن است تشریف بیاورند اینجا و مطالب بنده را جواب بدهند و برای آقایان روی نظر خودشان یک عقیده خاصی تشکیل بدهند. بنده روی این موضوع اشکالات احتمالی و عواقبی را که ممکن است از تصویب این خبر کیمسیون دارایی پیش بیاید به عرض آقایان می‌رسانم این خبر در قسمت دومش تفویض اختیارات قانون مصوب اردیبهشت ۱۳۲۲ به شخص آقای بیات است اگر این قانون تصویب شود ما در مقابل یک قرارداد بین‌الاثنینی هستیم که از یک طرف ملت ایران طرف قرارداد است و از طرف دیگر شخص آقای بیات برای مدت شش ماه این قانون به صورت یک قرارداد بین‌الاثنینی است منطقیون می‌گویند فرض محال محال نیست ممکن است در عمل یک اشکالاتی پیش بیاید مثلاً فرض بفرمایید دو ماه بعد فشار و مسئولیت کار وادار کند شخص آقای بیات را که از مقام نخست وزیری استعفا بدهند و یا این که اعتمادی که اکثریت مجلس شورای ملی نسبت به دولت آقای بیات تفویض کرده‌اند سند ثبتی که نیست یک اعتمادی است که ممکن است خدای نخواسته بعد از مدت یک ماه یا دو ماه این اعتماد از بین برود و در نتیجه دولت آقای بیات ساقط خواهد شد آن وقت ما در مقابل چه عملی هستیم؟ از یک طرف آقای بیات از مقام نخست وزیری یا مستعفی شده‌اند و یا این که دولت ایشان ساقط شده است و از یک طرف این اختیارات برای مدت شش ماه به آقای بیات تفویض شده است موقعیت شخص آقای بیات آن وقت در سازمان سیاسی و اجتماعی چیست؟ به چه ترتیب می‌توانند لوایح خودشان را به کمیسیون دارایی مجلس پیشنهاد کنند؟
آیا وزیرند؟ خیر نخست وزیر هستند؟ خیر پس این اشکال به چه کیفیت حل می‌شود؟ ممکن است موافقین فرض بکنند در این صورت آقای بیات لوایح خودشان را به وسیله وزیر دارایی وقت به مجلس با کمیسیون دارایی پیشنهاد می‌کنند این فرض هم یک اشکالی دارد آن اشکال چیست؟ این است که وزیر آتی دولتش در مقابل مجلس مسئولیت دارد دو مسئولیت هم دارد یکی مسئولیت فردی و یکی هم مسئولیت مشترک که اصل شصت و سوم متمم قانون اساسی پیش‌بینی کرده است ممکن است شخص وزیر دارایی که باید نفیاً یا اثباتاً در مقابل لوایح آقای بایت اظهارنظر بکند مخالف باشد که لوایح ایشان را به مجلس یا کمیسیون دارایی بیاورد در این صورت تکلیف دولت و موقعیت مملکت چیست؟ اینها فروضی است که از لحاط این قانون باید مورد مطالعه واقع شود پس باید از این اشکالات احتمالی که ممکن است در آتیه پیش بیاید جلوگیری کنیم یک اشکال دیگری هم هست و ممکن است فرض کنیم دولت آتی همکاری نکند با آقای بیات اگر این را فرض کنیم در این صورت در نتیجه اقدامات آقای بیات و دولت آتی یک رویه نامطلوبی در مملکت پیش بیاید در این صورت مسئولش کیست؟ مسئولش دولت آتیه است از لحاظ؟ اخلاقی خیر مسئولش آقای بیات است که آن لوایح را تنظیم کرده‌اند و طبق اختیاراتی که مجلس به ایشان داده است نسبت به امور اقتصادی عملیاتی خواهند کرد بدون این که دولت وقت بتواند دخالتی بکند. در دوره پنجم یا ششم بود (هاشمی- دوره ششم) که مرحوم داور تشکیلات عدلیه مملکت را منحل کردند و برای تدوین قوانین این جور تشخیص دادند که اختیاراتی از مجلس شورای ملی به کمیسیون عدلیه واگذار شود مرحوم داور لوایح خودشان را به عنوان آزمایش بیاورند در آن کمیسیون و بگذرانند. مرحوم مدرس که خداوند روحش را شاد بفرماید مخالف بودند که این اختیارات به مرحوم داور واگذار شود در موقع طرح آن اختیارات مرحوم مدرس اظهار داشت که این هم ممکن است وسیله‌ای بشود برای این که دولت یا وزارت مرحوم داور برای مدت سه ماه یعنی تمام مدت اختیارات تثبیت بشود حالا هم ممکن است یک همچو نظری باشد که اکثریت مجلس شورای ملی بخواهند مقدرات و سازمان سیاسی و اقتصادی و تجارتی این مملکت را به اصطلاح چکی و یک جا به اختیار آقای بیات واگذار کنند اگر یک چنین نظری هست ما تازه وارد هستیم و ما در اقلیت هستیم جز این که به مخالفت صدای خودمان را بلند بکنیم و اعتراضاتی نسبت به این جریان بکنیم عرض دیگری نداریم این یک اشکالی است که از نظر اصول به این عمل وارد است اما یک اشکال دیگر هم هست و آن مربوط به خود ما یعنی به مجلس شورای ملی است این لایحه گزارش کمیسیون نیست بلکه مطالعه‌ای در قانون اردیبهشت ۱۳۲۲ است که در آن قانون اصول تجارت و اقتصادیات خرید و فروش و صادرات و واردات مملکت را پیش‌بینی کرده است حق این بود که این ماده واحده‌ای که آقای بیات به مجلس پیشنهاد کرده‌اند در کمیسیون بازرگانی هم مورد مطالعه قرار بگیرد (صحیح است) و اگر هر آتیه کمیسیون دارایی از لحاظ این که اختیارات را از دکتر میلسپو رئیس کل دارایی سلب می‌کند صالح برای مطالعه و شور در این لایحه بود باز هم حق این بود که با کمیسیون تجارت و بازرگانی این را مورد مطالعه قرار می‌داد ولی این کار را نکردند و به علاوه موقعی که این لایحه در کمیسیون دارایی مطرح بود با این که وزیر دارایی مسئول مستقیم در این لایحه است در هیچ یک از جلسات کمیسیون آقای وزیر دارایی حضور پیدا نکردند فقط شخص آقای نخست وزیر مدافع این لایحه بودند البته در اینجا دو نظر هست یکی این که شخص آقای بیات ذی صلاحیت بودند که این اختیارات به ایشان واگذار شود و یکی این که نظر وزیر دارایی وزیر مسئول وقت در شور این لایحه لازم بود و این کار انجام نشد و این هم یک اشکالی است که از لحاظ نظامنامه داخلی وارد است به این گزارش. اما یک اشکال سوم هم هست و آن عدم وجود نقشه و تخصص شخص آقای بیات است یکی از اشکالاتی که ما به دکتر میلسپو نسبت به رویه گذشته وارد می‌دانیم این است که می‌گوییم این مرد در تنظیم آیین‌نامه‌ها و تقسیم کالا و
موضوع واردات و صادرات مملکت دارای نقشه نبود هر شب می‌خوابیدیم صبح که بلند می‌شدیم مواجه با یک آیین‌نامه دکتر میلسپو می‌شدیم و البته یکی از جهات عدم رضایت از عملیات دکتر میلسپو همین بود برای این که فلان تاجر نمی‌دانست فلان جنس را که خواسته است یا فلان جنسی را که موجود دارد فردا تکلیف آنچه خواهد شد حالا که می‌خواهیم بعد از یک سال و نیم قانون مصوب اردیبهشت ۱۳۲۲را اصلاح کنیم ورفرم کنیم مواجه می‌شویم با این اشکال که آیا شخص آقای بیات با پیشنهاد این ماده واحده به مجلس نسبت به مسائل اقتصادی و بازرگانی ایران دارای نقشه هستند؟ نه اگر دارای نقشه صحیحی بودند روز اول ضمیمه ماده واحده کرده و به مجلس شورای ملی تقدیم می‌داشتند و می‌گفتند این است نقشه اقتصادی من و این است رویه‌ای که در مدت شش ماه من اتخاذ خواهم کرد اگر مجلس با این نقشه و این رویه موافق است این اختیارات را به من می‌دهد و اگر موافق نیست من صرف‌نظر می‌کنم از این اختیارات اما دیدیم این طور نشد ماده واحده‌ای پیشنهاد کردند و در کمیسیون دارایی هم مطلب تحریف شد و به یک صورت دیگر درآمد یعنی شخص آقای بیات خودشان را رجل اقتصادی و سیاسی پارلمانی کردند و حال آن که دارای نقشه اقتصادی نیستند مسائل اقتصادی مسائلی نیست که با آزمایش و عمل بتوان آنها را اصلاح کرد مسائل اقتصادی مسائلی است که باید با نقشه باشد ممکن است فلان نقطه از نقاط ایران دارای عدلیه نباشد دارای فرهنگ نباشد دارای ژاندارمری نباشد اما تشکیلات اقتصادی و بازرگانی مملکت را تا به حال تعلیق نمی‌توانند بگذرانند قسمت دوم عدم خبرویت و تخصص شخص آقای بیات است بنده قبل از این که در این موضوع عرضی بکنم بنده به خانواده شخص آقای بیات و به شخصیت خودشان اعتماد و ایمان کامل دارم گذشته ایشان پاک و منزه از تمام حوادث است ولی کاریرا داری ایشان در گذشته حاکی نبوده است که ایشان در مسائل اقتصادی و بازرگانی تخصص داشته و مطالعاتی کرده باشند و بنابراین در همین لایحه پیشنهادی پیش‌بینی شده است که ایشان با همکاری چهار نفر از اشخاص بصیر و مطلع همکاری خواهند کرد. آقایان خسته شده‌اند اجازه بدهند یک حکایت تاریخی عرض کنم. معروف است که نادرشاه قبل از این که به سلطنت برسد در یکی از نقاط خراسان در یک دهی زندگی می‌کرد و گویا شغل او چوپانی بود در آن موقع که در آن ده زندگی می‌کرد با یکی از طلبه خیلی دوست و اشنا بود بعد از آن که به مقام سلطنت رسید آن طلبه برای این که مورد لطف و عنایت نادرشاه واقع شود پیش نادر شاه آمد نادر به او تجیب کرد و به او خیلی احترام و عنایت کرد و به او گفت تقاضایی از او بکند آن شخص تقاضای شیخ‌الاسلامی خراسان را کرد نادر فوراً به میرزا مهدی خان وزیرش دستور می‌دهد که فرمان شیخ‌الاسلامی را برای او صادر کند ولی میرزا مهدی خان از آن وزرایی نبود که فوراً تسلیم نظر نادر شود و گفت احراز مقام شیخ‌الاسلامی محتاج به داشتن سواد است و این شخص سواد ندارد و هیج عربی نمی‌داند نادر گفت یک فرمان سواد هم برای او صادر بکن (هاشمی- کریم خان بود نه نادر) خیلی خوب کریم خان بود در شخص مباحثه نیست. مجلس شورای ملی امروز می‌تواند رأی اعتماد به دولت آقای بیات بدهد اما مجلس شورای ملی نمی‌تواند فرمان تخصص و اطلاعات برای کسی صادر کند اگر آقای بیات دارای نقشه و اطلاعات و تخصص هستند ممکن بود به مجلس تقدیم می‌کردند و من اول کسی بودم که با نظر ایشان موافقت می‌کردم و رأی می‌دادم اما یک قسمت دیگر که به نظر بنده لازم است به عرض مجلس شورای ملی برسد این است که تفویض این اختیارات به شخص آقای بیات مخالف قانون اساسی است چرا؟ برای این که ممکن است یک نفر از آقایان نمایندگان مریض بشود، ناخوش بشود آن وکیل مریض یا ناخوش حق تفویض اختیارات خودش را به دیگری ندارد و وکیل نمی‌تواند معین کند قانون اساسی مملکت سازمان قوای سیاسی مملکت را به سه قسمت کرده است قوه مقننه، قوه مجریه و قوه قضاییه همان طور که مجلس شورای ملی حق ندارد که در تعیین وزرا به یک نخست وزیری تحمیل
بکند و یک نظری بدهد (یمین اسفندیاری- خدای نخواسته) برای این که این عمل را دخالت قوه مقننه در قوه مجریه می‌داند به همان ترتیب هم قوه مجریه حق ندارد در وظایف و مسائلی که مربوط به قوه مقننه است دخالت کند قوه تقنینیه عبارت از مجلس شورای ملی است و حق قانون گذاری و سلب و لغو قوانین با مجلس شورای ملی است و حق توکیل به غیر و واگذاری این حق را به دیگری ندارد و نمی‌تواند این حق را به کسی واگذار کند به همان دلیل که عرض کردم که یک وکیل وقتی نتواند حق خودش را به دیگری واگذار کند و شخص دیگری در عوض او به عنوان وکالت حاضر شود وقتی که جز جز دارای این حق نباشند به حکم اولویت و به طریق اولی خود مجلس هم حق ندارد که این حق را به کسی واگذار کند ممکن است آقایان موافقین بفرمایند که این کار سابقه دارد بلی در زمان مرحوم داور اختیاراتی به کمیسیون دادگستری مجلس واگذار شد جواب آن هم خیلی ساده است آن کمیسیون جز لاینفک مجلس شورای ملی بوده است، یک مورد هم هست ممکن است بفرمایید همان قانون اردیبهشت ۱۳۲۲ به یک نفر مستشار خارجی داده شد، اگر مجلس دوره سیزدهم به جهتی از جهات یک رویه ناصحیح و مخالف قانون اساسی را فرض کنیم ایجاد کند، دلیل نمی‌شود که مجلس چهاردهم از آن قانون تبعیت کند بنابراین قسمت دوم خبر کمیسیون دارایی دایر به واگذاری قانون اردیبهشت ۱۳۲۲ به شخص آقای بیات پیش‌بینی شده است، این صد در صد برخلاف قانون اساسی است و مجلس حق ندارد این حق را از خودش سلب کند و به دیگری واگذار کند یک فرضی هم ممکن است قائل بشویم اگر ما این اختیارات را برای مدت دو سال قائل بشویم در آتیه مورد عمل واقع نشود، ممکن است عرض دو سال آقایان اینجا جمع نشوند و مطالعه کنند ممکن است یک روز اینجا جمع شوند و یک ماده واحده را اینجا طرح کنند و برای دو سال تمام این اختیارات را دربست به دولت واگذار کنند و در ظرف این مدت دو سال راحت باشند و یک نظر دیگری هم هست که این مخالف با شئونات مجلس است اگر بنا شود و مجلس شورای ملی این اختیارات را به شخص آقای بیات واگذار بکند دلیل بارزی بر عجز و ناتوانی آقایان نمایندگان هست، برای این که آقایان نمایندگان خودشان را عاجز دیدند که این اختیارات را خودشان اعمال کنند و به دیگری واگذار می‌کنند، در چه موقعی دولت لایحه‌ای با قید دو فوریت آورده و آقایان نمایندگان تصویب نکردند این برخلاف مصلحت مملکت بوده، بنابراین چه اصرار داریم، اختیارات ۲۲ را به عوض این که از دکتر میلیسپو سلب کنیم، یک مرتبه به دولت وقت اجازه بدهیم هر قانونی که در هر مورد لازم داشتند اگر فوری بود با قید دو فوریت به مجلس بیاورند و آقایان هم که حاضرند و عملاً هم ثابت کردند که آن قانون را تصویب کنند بنابراین واگذاری به یک شخص و یک نفری با همکاری عده‌ای که مجلس شورای ملی الان نمی‌شناسد آن اشخاص کی هستند این اختیارات بازرگانی مملکت را به دست آنها بدهند، ممکن است یک فرض هم آقایان موافقین بفرمایند که اگر قانون اردیبهشت ۲۲ ملغی بشود قراینی هست که جانشین آن بشود بنده عرض می‌کنم که در تمام موارد قوانین سابق هست و معتبر است، مثلاً یک مورد آیین‌نامه ۲۶ رئیس کل دارایی راجع به تعیین تکلیف بین موجر و مستأجر قبل از این که این آیین‌نامه به تصوب ایشان برسد در ۱۳۱۷ مجلس این قانون را بعد از آن که آقای دکتر متین دفتری وزیر عدلیه وقت پیشنهاد کردند تا ۱۳۲۰ تصویب کرده است و قبل از اختتام ۱۳۲۰ وزیر عدلیه وقت ماده واحده‌ای پیشنهاد کردند و قانون تعدیل اجاره بها را تا مادامی که قانون به مجلس پیشنهاد نشده و جانشین قانون سابق نشده است به قوت و اعتبار قانونی قرارداد، راجع به مسائل غله، آیین‌نامه‌هایی راجع به غله است، اداره کل تثبیت غله قبل از دکتر میلسپو وجود داشت و به علاوه قوانین وارداتی و صادراتی تمام این اشکالاتی را که ممکن است در بازرگانی و اقتصادی پیش بیاید تمام اینها را پیش‌بینی کرده است، ممکن است بعضی از آن قوانین با مقتضیات فعلی وفق ندهد آن خیلی ساده است این قانون گزارشش دو قسمت است یک قسمت تفکیک و نقل و انتقالات
ادارات است از یک وزارتخانه به وزارتخانه دیگر این را قوانین ما پیش‌بینی کرده است و هئیت وزرا حق دارد به موجب تصویب‌نامه که یک اداره‌ای را از یک وازرتخانه دیگر منتقل بکند و راجع به این قانون اگر اشکالی باشد ممکن است دولت مطالعه بکند و لایحه آورده به مجلس پیشنهاد بکند نه این که این اختیارات را مجلس شورای ملی به شخص آقای بیات واگذار کند، در خبر کمیسیون دارایی پیش‌بینی شده است که شخص آقای بیات اختیارات خودشان را با یک هیئتی مرکب از چهار نفر اعمال و اجرا می‌کند این چهار نفر را دو صف برایشان قائل شده‌اند یکی بصیر و مطلع یا صالح و بصیر این دو صفت و این دو کلمه یک کلمات لاستیکی است ممکن است یک شخصی دارای سوابق باشد و در یک مورد صالح و بصیر باشد، ممکن هم هست آن شخص صالح و بصیر در مورد دیگری خیلی ناصالح به نظر بیاید، چرا این پیش‌بینی نشده است برای این که کمیسیون دارایی فکر نکرد به این که آقای بیات کاملاً مطلع و وارد مسائل اقتصادی و بازرگانی نیستند بنابراین چهار نفر را به عنوان همکاری با ایشان تعیین کردند این همکاری هم یک کلمه کش‌داری است این همکاری عبارت است از اقدام و شرکت در امورات و یا این که جنبه شور و مشورتی دارد اگر ما برای آن یک جنبه شور و مشورتی قائل بشویم یک موضوعی است و اگر هر آینه برای آن شرکت در عمل و اقدام قائل باشیم یک موضوعی است، وقتی که مجلس شورای ملی به موجب یک قانونی عملیات و اقدامات آقای بیات را به مشارکت چهار نفر دیگر که هنوز اشخاصش معلوم نیست قرار می‌دهد اگر خدای ناخواسته فردا یک رویه نامطلوبی پیش بیاید و آن چهار نفر اشخاص ناصالحی باشند و یک نصایح بی‌موردی بدهند که عواقب وخیمی را برای مملکت داشته باشد مسئولیت آن عواقب به عهده کیست؟ مسئولیت به عهده شخص آقای بیات است یا با آن سه نفر است، اینها نکاتی است که باید روشن بشود این نکات در مسائل سیاسی و اقتصادی مملکت هست اینها یک نکات باریکی است که در این طرح پیش‌بینی نشده است و بنده فکر می‌کنم از این که آقایان اعضا کمیسیون دارایی نسبت به عملیات آقای دکتر میلسپو و آن اختیارات عقب بوده‌اند و از لحاظ سلب اختیارات متوسل شدند که این گزارش را تنظیم کنند این گزارش از جهاتی که اجمالاً و اختصاراً به عرض مجلس شورای ملی رسانیدم قسمت دوم آن صلاح نیست و به نظر بنده به طوری که پیشنهاد هم کرده‌ام قسمت اول به عوض این که سلب بشود ملغی بشود و قوانینی داریم که باقی می‌ماند ممکن است که برای تمرکز این بنگاه‌های اقتصادی و تجارتی اقدام به یک وزارتخانه اقتصاد ملی بشود و در این وزارتخانه وزیرش طبق قانون اساسی مسئول است در مقابل مجلس با این کیفیت ممکن است اصلاح بشود و الّا با این جریان بنده مخالفم.
نائب رئیس- آقای دکتر عبده
دکتر عبده- آقای پوررضا بیشتر در اطراف گزارش کمیسیون دارایی صحبت کردند ولی برای این که ذهن همکاران محترم روشن شود لازم بود به عرض‌شان برسانم (برای این که رسماً که این حق را نداریم ولی به طور غیر رسم) به موجب پیشنهاد آقای تهرانچی و موافقتی که آقای نخست وزیر فرمودند که درش یک اصلاحاتی بشود و چون این اصلاحات در هر حال مؤثر است چه در استدلال موافقین و چه در دلایلی که مخالفین عرضه خواهند داشت به نظر بنده می‌رسد که آن اصلاحات را به عرض‌شان برسانم در ماده واحده بعد از ذکر کلمه اختیارات دکتر میلیسپو لغو می‌شود قسمت دوم حذف می‌شود تا آخر سطر چهارم بنابراین دیگر صحبت تفویض اختیار به شخص آقای بیات نیست در قسمت دیگر بعد از سطر پنجم به این ترتیب اصلاح شده است آقای نخست وزیر (بدون این که قید آقای بیات باشد) با همکاری هیئتی مرکب از چهار نفر از اشخاص صالح و بصیر که با موافقت هیئت وزیران انتخاب خواهد شد الخ…
مهندس فریور- آقا تصویب شده‌اش را از اول تا آخر بخوانید.
دکتر عبده- … اجازه می‌فرمایید می‌خوانم.
ماده واحده- قانون اختیارات دکتر میلیسپو رئیس کل دارایی مصوب ۱۳ اردیبهشت ماه ۱۳۲۲ از تاریخ تصویب این قانون نسخ می‌شود اختیارات مذکور در آن قانون با آقای نخست وزیر واگذار می‌شود که آنها را با همکاری هئیتی مرکب از چهار تن اشخاص صالح و بصیر که با موافقت هیئت وزیران انتخاب خواهد شد اعمال کند. آقای نخست وزیر مجاز است کلیه ادارات و بنگاه‌های اقتصادی را که طبق اختیارات قانونی ۱۳ اردیبهشت ۱۳۲۲ تأسیس گردیده یا قبلاً وجود داشته و همچنین اداراتی را که در موقع اجرای آن قانون از سایر وزارتخانه‌ها به وزارت دارایی منتقل شده و کلیه انحصارها و مؤسساتی را که با سرمایه دولت اداره می‌شود با اثاثیه و کارمندان و اعتباراتی که برای آنها منظور شده با اختیار در عزل و نصب مستخدمین تحت نظر و اداره خود قرار دهد و از تشکیلات فوق آنچه را صلاح بداند به صورت مستقل نگاه داری یا به وزارتخانه‌های دیگر منتقل و یا منحل کند و قسمتی را به دستگاه‌هایی که به صورت بازرگانی اداره می‌شود واگذار نماید و برای آنها شخصیت مالی و حقوقی قائل گردد و نیز اجازه دارد آیین‌نامه‌هایی را که تاکنون از طرف دکتر میلیسپو صادر گردیده کلاً یا بعضاً ابقا یا جرح و تعدیل و الغا نماید مدت این اختیار شش ماه و در ظرف سه ماه باید آقای نخست وزیر سازمان ادارات و مؤسساتی که به موقع آزمایش گذاشته برای تصویب کمیسیون قوانین دارایی به مجلس شورای ملی پیشنهاد نماید.
تبصره- دولت مکلف است پس از تصویب این قانون بلادرنگ به وسیله دیوان محاسبات وسایل رسیدگی به کلیه حساب‌های دستگاه اقتصادی را فراهم و نتیجه اقدامات را در ظرف سه ماه به عرض مجلس شورای ملی برساند.
این خبر کمیسیون بود (بعضی از نمایندگان- این که خبر کمیسیون نیست؟) این خبر کمیسیونی است با اصلاحاتی که به عمل آمده تذکر این نکته لازم است که در یک جلسه غیر رسمی که چند نفر از آقایان هم بودند برای این که اشکالاتی به خبر وارد بود آقای نخست وزیر به طور غیر رسم موافقت کردند که این اصلاحات بشود البته این اصلاحات فعلاً جنبه رسمی ندارد تذکر این نکته برای این بود که شخص آقای بیات قطع نظر از عنوان نخست وزیری نمی‌توانند مسئول اداره امور کشور باشند.
حاذقی- مقصود شخص آقای بیات نبود.
دکتر عبده- … برای این که این کار برخلاف قانون اساسی است و اگر یک روز دولت ایشان تغییر کرد آن وقت شخص آقای بیات قطع نظر از وصف و عنوان نخست وزیری نمی‌توانند مسئول امور اقتصادی کشور باشند و بنده هم با این نظر مخالف بودم و بعد با آقای بیات این قضیه را حل کردند و ایشان قبول کردند که این وظیفه به وصف نخست وزیری قطع نظر از این که ایشان نخست وزیر باشند یا نباشند داده شود (نمایندگان- صحیح است) (دکتر اعتبار- صحیح نیست) حالا صحیح است یا نیست، بنده چه عرض کنم چون می‌دیدم یک عده از مخالفین لایحه ممکن است بیایند و همان اظهارات آقای پوررضا را راجع به اعطای اختیارات به شخص آقای بیات بکنند خواستم تذکراً عرض کنم که نسبت به این قسمت توافق نظر حاصل شده است (طباطبایی- پیشنهاد کنید) … البته این کار خواهد شد و فعلاً برای جلب توجه آقایان عرض کردم. بنده قصد داشتم تنها در خبر کمیسیون وارد شوم و نسبت به اساس اختیارات دکتر میلیسپو و استفاده که از آن شده چیزی به عرضتان برسانم ولی یک چیز بنده را ملزم کرد که راجع به طرز استفاده ایشان از اختیاراتی که در ظرف مدت تقریباً دو سال داشته‌اند عرایضی را به طور فهرست به عرض آقایان برسانم. چرا؟ برای این که اگر ما کاملاً احساس کردیم که از این اختیارات آن طوری که بایستی استفاده نشده است البته نظری که در این بابت اتخاذ می‌شود در تصمیم ما راجع به اداره امور اقتصادی مملکت به طریق دیگر مؤثر خواهد شد به علاوه در نامه‌ای که ایشان به آقای نخست وزیر نوشته‌اند و همچنین نامه‌ای
که به آقای رئیس مجلس نگاشته‌اند و نامه‌ای که به آقای وزیر دارایی اخیراً نوشته‌اند در این نامه‌ها یک مطالبی بود که به نظر بنده نمی‌بایستی بدون جواب گذاشته شود برای این که ایشان نویسنده خوبی هستند و البته این نامه‌ها را در کتابی که بعداً به نام ایران خواهند نوشت متذکر خواهند شد و ما که مقام رسمی هستیم اگر این نامه‌ها را جواب ندهیم یا بلاجواب بگذاریم خیال می‌کنم که تأثیر خوبی نخواهد داشت و ایشان تنها به قاضی خواهند رفت اگر بخواهیم گرافیکی برای مذاکرات مجلس رسم کنیم بیشتر مذاکرات ما در باب دکتر میلیسپو و احساسات ایشان بوده و امیدواریم که این جلسه یا جلسه بعد به طور کلی به این مذاکرات در باب اختیارات دکتر میلسپو خاتمه بدهیم و به کارهای لازم‌تری بپردازیم، به نظر بنده اگر بعد از ده ماه نسبت به این موضوع تصمیم نگیریم ثابت کرده‌ایم که ما لایق برای اتخاذ تصمیم در باب مسائل کشور نیستیم و ما می‌بایستی بالعکس وقتی افکار عمومی وقتی نظر اکثریت مجلس متوجه یک مسأله است زودتر بتوانیم تصمیم بگیرم و بتوانیم کاری از پیش ببریم.
یمین اسفندیاری- ولی آقای دکتر میلسپو ثابت خواهند کرد که هستند.
دکتر عبده- … از اول تشکیل دوره ۱۴ مجلس شورای ملی بنده نظرم می‌آید موقعی که برنامه دولت آقای ساعد مطرح بود اغلب ناطقین مجلس که ترجمان افکار عمومی بودند راجع به سوءاستفاده که از اختیارات دکتر میلسپو شده صحبت کردند بعد هم مواجه شدیم با کسانی که اول مخالف بودند و بعد هم موافق شدند خوب از این تحولات در کار مجلس گاهی دیده می‌شود بالاخره لایحه‌ای آمد و ما نفهمیدیم که چه جور آن لایحه به مجلس رسید و دفن شد نتیجه این شد که آقای دکتر میلسپو تقاضای سه ماه مهلت کردند بنده از تقاضای استهمال ایشان اتخاذ سند می‌کنم اگر ایشان معتقد بودند که برای این مملکت خیلی خوب کار کردند و کارهای اقتصادی این مملکت را خوب اداره کردند دیگر تقاضای سه ماه مهلت مورد نداشت این تقاضای سه ماه مهلت اقرار ضمنی است به این که تا قبل از سه ماه هیچ کاری برای اقتصاد مملکت نشده است بعد از چند ماه باز دوباره آقای دکتر علاقه‌مند به این کشور شده‌اند. و باز شروع به تشبث کردند آقای مهندس فریور بودند در موقع خود راجع به این موضوع صحبت کردند و گفتند که سه ماه مهلت گذشته و هنوز وضعیت دکتر میلسپو روشن نشده است آقای دکتر یک اعلامیه بالا بلندی منتشر کردند و در آن اعلامیه متذکر شدند که قیمت‌ها به طور فوق‌العاده در ظرف این سه ماه تنزل کرده است و این تنزل قیمت‌ها را منتسب کردند به اقداماتی که ایشان کرده‌اند و حال آن که این ادعا برخلاف مشهودات همه ماها بوده ما با قوال خودمان استناد نمی‌کنیم، بنده به گزارش سیرهانری ماکماهون رئیس بانک شاهی که اخیراً داده است متوسل می‌شویم، رئیس بانک شاهی در این گزارش می‌نویسد که هزینه زندگی در بهار سال گذشته موجب نگرانی بود از شدت خود کاسته است و این تنزل مربوط به فراوانی محصول سال ۱۹۴۲ و طرز پیشرفت‌های جنگ جهانی بوده است با وصف این شاخص زندگانی در ماه آوریل ۱۹۴۳ (یعنی ادریبهشت ۲۲) نهصد بوده است و اخیراً هزار و صد شده البته آقای دکتر میلسپو و سیرهانری ماکماهون هر دو از نژاد آنگلوساکسون هستند و تصور می‌کنم که نظریه سیرهانری ماکماهون برای آقای دکتر میلسپو قابل قبول و توجه است بالاخره آقایان نمایندگان مجلس که تحت تأثیر افکار عمومی مصالح کشور هستند طرحی تهیه کردند این طرح را بیش از شصت نفر امضا کرده‌اند در این موقع دولت آقای بیات آمد و همان طور که ما انتظار داشتیم با تمام سوابق ممتدی که ایشان با آقای دکتر میلسپو داشتند از نظر حفظ مصالح کشور این لایحه اخیر را به مجلس شورای ملی تقدیم کردند و نشان دادند که ایشان تحت تأثیر قرار نمی‌گیرند و وقتی که مصالح کشور را تشخیص می‌دهند می‌توانند تصمیم بگیرند مسلم بدانید که این عمل ایشان در ستون اکتیف زندگانی سیاسی ایشان قرار خواهد گرفت و وقتی که این لایحه به مجلس آمد آقای دکتر میلسپو
دوباره شروع کردند به صدور اعلامیه‌نامه‌ای به آقای نخست وزیر نوشتند نامه هم به رئیس مجلس نوشتند و نامه دیگر هم به وزیر دارایی نوشتند وقتی شما به این نامه‌ها نگاه کنید می‌بینید جز خلط مبحث و جز سفسطه چیزی در این نامه‌ها دیده نمی‌شود مطلب خیلی واضح است یکی از وسایل، آقای امینی اگر توجه بفرمایید (امینی- بلی آقا توجه دارم) … یکی از وسایل مغلوب کردن طرف جنگ اعصاب است آقای دکتر میلسپو خودشان در این جنگ اعصاب یک مهارت خاصی دارند تمام وقت ایشان در این مملکت صرف تهیه گزارش و تهیه اعلامیه شده است برای مقهور کردن روحیه حریف خود اگر ایشان در امور اقتصادی تخصصی نداشتند امروز در امور تبلیغی و جنگ اعصاب در اثر تمرین تخصصی پیدا کرده‌اند و اگر یک وقتی برای رئیس تبلیغات رئیس و متخصصی بخواهیم ایشان به نظر بنده از همه کس بهتر خواهند بود جنگ اعصاب عبارت از این است که سعی کنند روحیه طرف را تضعیف کنند و بگویند که اگر دکتر میلسپو برود، کمیته خاورمیانه دیگر سهمیه‌ای به ما نخواهد داد روابط ما با آمریکا به هم می‌خورد، زندگی اقتصادی چنین و چنان خواهد شد اینها حرف‌هایی است که برای تزلزل اراده‌های ضعیف ما که متأسفانه در این مدت بیست ساله خیلی متزلزل شده است زده می‌شود ولی ما که مسئولیت بزرگی را به عهده داریم نبایستی تحت تأثیر جنگ اعصاب و این کارهایی که برای تضعیف قوای ما می‌شود برویم اقتصاد این مملکت را بالنسبه خوب قبل از ایشان اداره می‌کردند ما جیره‌بندی کردیم، پخش قماش داشتیم، کارهایی داشتیم که می‌گذشت من نمی‌خواهم بگویم که صد در صد درست بود ولی مسلماً بهتر از جریان کار ایشان بود (صحیح است) آقای دکتر میلسپو برای ما کار مهمی انجام ندادند ایشان در نامه که به نخست وزیر نوشته می‌نویسند از نتایج وخیمی که هرگونه تغییری در این موقع از قانون مزبور و اجرای آن بار خواهد آورد آگاه ساخته‌ایم چه نتایج وخیمی پیش خواهد آمد مگر بدتر از این که الان می‌بینیم برای این مملکت بدبختی می‌شود فرض کرد محال است اهالی این مملکت در ظرف این دو سال سه متر چهار متر بیشتر پارچه نگرفتند.
جمعی از نمایندگان- نه همه جا آن هم نه همه جا سهمیه ۱۹۴۳ هنوز گرفته نشده است آقا بنده استفاده می‌کنم از همین ملاقاتی که اخیراً رئیس کمیته خاورمیانه با مدیران روزنامه‌ها کرده است این ملاقات به نظر بنده قابل توجه است برای این که از آن سه استفاده می‌توانیم بکنیم یکی این که سهمیه ۱۹۴۳ هنوز از آن استفاده نشده است و البته عدم استفاده در اثر عدم لیاقت متصدیان کار و مستشاران امریکایی است، قسمت دوم این است که در تقسیم سهیمه ما تبعیضاتی شده است و این هم البته در اثر سو اداره و تبعیضاتی است که آقایان مستشاران امریکایی روا می‌داشتند (یمین اسفندیاری- و می‌دارند) قسمت سوم - قیمت چای در اثر اعلامیه‌های آقای دکتر میلیسپو بالا رفته است از نظریات رئیس کمیته خاورمیانه این طور اتخاذ سند می‌شود که این بی‌ترتیبی معلول عدم توجه و عدم لیاقت آقای دکتر میلیسپو بوده است (صحیح است) آن وقت می‌آیند حرف‌هایی می‌گویند اگر آقای دکتر میلیسپو نبود روابط ما با رئیس کمیته خاورمیانه تیره می‌شود و به هم می‌خورد آقا این رئیس کمیته خاورمیانه است که این بی‌ترتیبی را معلول عدم لیاقت اقتصادی دکتر میلیسپو می‌داند وقتی که آقای ابتهاج به مصر می‌رفتند رئیس کمیته خاورمیانه به آقای ابتهاج می‌گوید من تعجب می‌کنم متصدی کار اقتصادی شما کیست که از سهمیه ۱۹۴۳ استفاده نکرده است آقا این عین قضاوت مسئولین کمیته خاورمیانه است آن وقت برای این که در این جنگ اعصاب پیش ببرند می‌گویند اگر کمیته خاورمیانه با ما تماس پیدا کند به اندازه دکتر میلیسپو به ما کمک نخواهد کرد آقا این حرف‌ها بی‌اساس است و بی‌ربط است کمیته خاورمیانه برای رفع احتیاجات ممالک خاورمیانه تشکیل شده است اگر متفقین به ما کمک می‌کنند برای این است که ما به آنها کمک کرده‌ایم (صحیح است) برای این است که مملکت ما پل پیروزی بوده است، جان و مال خودش را در طبق اخلاص گذاشته و داده است (صحیح است) مجاناً به شما کمک
نمی‌کنند، مجاناً به شما نمی‌دهند این کمک‌هایی که به شما می‌کنند در ازای کمک‌هایی است که شما کرده‌اید اگر واقعاً شخصیت بین‌المللی مملکت ما با شخصیت دکتر میلسپو مربوط باشد باید از آن استقلال صرف‌نظر کنیم (صحیح است) شخصیت بین‌المللی و سیاسی ایران مربوط به یک نفر بیگانه نمی‌تواند باشد ما یک شخصیت بین‌المللی داریم آن هم دولت ایران است آن هم به وسیله کسی که مظهر اتوریته و سوورنته دولت ایران است ملاحظه بفرمایید مثل این است که این آقای میلسپو به قول آقای فرمند موازنه عقلانیش را از دست داده است. کمیته خاورمیانه آمده است اجناس را به سه طبقه تقسیم کرده است و در هر حال برای طبقه سوم اجناس گفته است که این اجناس به طور کلی از تحت نظر ما خارج می‌شود و هر کس می‌تواند به کارخانه‌جات مبدأ سفارش بدهد جنس وارد کند برای اولین مرتبه زمان جنگ آزادی محدودی در امر تجارت ما پیدا شده ملاحظه بفرمایید حالا اعلامیه آقای دکتر میلسپو چه می‌گوید این اعلامیه برخلاف مصاحبه اخیر رئیس کمیته خاورمیانه است آقای دکتر میلسپو اصرار دارد که این تضییقات وجود داشته باشد. آقای دکتر میلسپو می‌نویسد کمیته تدارکات خاورمیانه اطلاع می‌دهد که دیگر نسبت به بعضی اجناس نظارتی اعمال نخواهد نمود ولی به قرار معلوم ظرفیت کشتی برای حمل و نقل این قبیل اجناس باز هم محدود خواهد بود وزارت دارایی اکنون مشغول مطالعه مسأله ظرفیت کشتی برای اجناس مزبور بوده و در موقع مقتضی موضوع برای اطلاع و راهنمایی واردکنندگان ایرانی آگهی خواهد شد و در حال حاضر نمی‌توان هیچ گونه تغییری در طریقی که اداره نظارت بازرگانی خارجی برای دادن پروانه ورود اتخاذ نموده به عمل آورد آقا این اعلامیه که ایشان صادر کرده‌اند برخلاف نظریه‌ای است که رئیس کمیته خاورمیانه اعلام کرده است آخر این چه تضییقات و اشکالاتی است که برای امور اقتصادی این مملکت ایشان درست می‌کنند ملاحظه بفرمایید یک مغزی که درست فکر بکند نمی‌گویم آدمی خیلی با استعداد باشد به طور متوسط وبن سانس داشته باشد ممکن است یک چنین اعلامیه‌ای صادر بکند در قسمت دوم نامه‌ای که به وزیر دارایی نوشته‌اند یک مطالبی را متذکر شده‌اند که برای دولت‌هایی که در ایران تشکیل شده است و برای این دولت قابل تبریک است بلکه برای همه ماها برای این که اغلب ماها کاریر اداری داشتیم می‌نویسد منظور از قانون اختیارات ۱۳ اردیبهشت این بود که اختیارات اقتصادی را در دست صاحب منصبی که بی‌طرف و بی‌نظر بوده قرار بدهد. آقای دکتر میلسپو با کمال جسارت معتقد هست که به غیر از خود او یک نفر صاحب منصب بی‌نظر در این مملکت پیدا نمی‌شود؟ این ادعا برخلاف انصاف و عدالت است ما صاحب منصبان بی‌نظر و بی‌طرف در این مملکت داریم که اغلب به دست دکتر میلسپو خانه‌نشین شده‌اند این توهین به ملت ایران است این توهین به هم میهنان ما است (صحیح است) توهین به زمام‌داران ما است! من نمی‌خواهم بگویم که همه بی‌نظر هستند ولی من می‌گویم که مردمان بی‌نظر در این مملکت زیاد است بعد راجع به کمیته تدارکات خاورمیانه صحبت‌هایی کرده است که جریان را به عرض آقایان رساندم بعد فواید این اختیارات را ذکر می‌کند که اصلاً لازم به جواب نیست بعد دوباره می‌نویسد (هر شخص منطقی و فهیمی می‌داند که در چنین امر عظیمی و اوضاعی که در این کشور بوده نمی‌شد منتظر به روز نتایج فوری گردید) ملاحظه کنید تقریباً دو سال است که ایشان دارای اختیارات اقتصادی هستند و هنوز می‌گویند باید منتظر نتیجه کارها باشیم مثل این که ایشان معتقدند که خدای نخواسته جنگ صد سال طول می‌کشد آیا دو سال کافی نیست که نتایج معجزه آسای کارهای ایشان ظاهر شود ایشان به تناقض‌گویی عجیبی مبادرت کرده‌اند برای این که موقعی که برای اولین مرتبه لایحه لغو اختیارات دکتر میلسپو مطرح شد، آقای دکتر اعتبار اگر توجه بفرمایند خیلی ممنون می‌شوم، موقعی که برای اولین مرتبه لغو اختیارات مطرح شد ایشان سه ماه مهلت خواستند و معتقد بودند که بعد از سه ماه کارها خوب می‌شود و حالا که شش ماه از آن تاریخ گذشته است ایشان در اعلامیه‌شان می‌گویند که شما منتظر نتایج فوری هستید این تناقض‌گویی‌های عجیبی است که
ایشان در اعلامیه‌های خودشان دارند در هر حال بنده دیگر با اعلامیه‌های ایشان کاری ندارم برای این که آقایان ملاحظه می‌کنند که وضعیت اقتصادی ما به چه صورت اسفناکی افتاده است.
رفیع- در لایحه حرف بزنید.
دکتر عبده- … مطلب این است که این دو قسمت با هم ارتباط دارد یک عده این جور خیال می‌کنند که اگر اختیارات ملغی شود اوضاع ممکن است بدتر شود (یکی از نمایندگان- کسی این فکر را نمی‌کند) بنده خواستم راجع به این گزارشی که اخیراً ایشان دادند مطلبی را عرض کنم تا معلوم شود که ممکن نیست اوضاع از این بدتر شود.
فاطمی- در قسمت دوم بفرمایید.
دکتر عبده- ... وقتی که ذهن آقایان مهیا شد برای قسمت دوم آن موقع باید قسمت دوم را مطرح نمود، ایشان در این گزارشی که اخیراً داده‌اند بنده تشکر می‌کنم قسمت مربوط به اسم اشخاص را حذف کردند.
یکی از نمایندگان- قسمت مربوط را بفرمایید.
دکتر عبده- قسمت دیگر راجع به موضوع سهمیه‌ها و صدور پروانه‌ها است که به عرضتان رساندم راجع به توزیع کالاهای انحصاری باز مطالبی گفته‌اند که قابل دقت است گفته‌اند که موضوع توزیع کالاها در شهرستان‌ها رضایت‌بخش بوده است یا این که اطلاع کافی در دست ندارند اگر اطلاع کافی از شهرستان‌ها در دست نیست چگونه رضایت‌بخش بوده است و از کجا ایشان می‌دانند که پخش و توزیع در شهرستان‌ها رضایت‌بخش بوده است، راجع به توزیع و پخش قماش تهران به عنوان یادآوری تذکر می‌دهم، اما در قسمت باربری خواستم عرض کنم که این اداره سابقاً با ۷۰ هزار تومان بودجه در سال اداره می‌شد و الان سه میلیون تومان بودجه این اداره در ماه است و برای این که بدانید که این اداره با چه وضعی اداره می‌شود و چطور منبع استفاده برای یک عده شده است اگر آقای وزیر پیشه و هنر تحقیق کنند قبول خواهند فرمود وزارت پیشه و هنر به اداره باربری مراجعه می‌کند برای حمل چغندر کارخانه قند، از اداره باربری می‌نویسند که هر تن کیلو ۸ ریال با مقاطعه کاران ممکن است قرارداد بست خوشبختانه اداره چغندر زیر بار نمی‌رود این کار را به مناقصه می‌گذارد مقاطعه‌کاران آزاد یعنی آنهایی که از دولت لاستیک نمی‌گیرند حاضر می‌شوند که در شش ریال قرارداد ببندند بعداً اداره کارخانه‌جات قند این نکته را به اداره باربری متذکر می‌شود اداره باربری پاسخ می‌دهد که این قیمت را مقاطعه‌کاران ما هم قبول دارند. می‌دانید تفاوت این دو قیمت چیست؟ تفاوت این دو قیمت از قرار تن کیلویی دو ریال یک میلیون و هشتصد هزار تومان است، و این یک میلیون و هشتصد هزار تومان که در اثر حسن خدمت مأمورین وزارت پیشه و هنر که بنده نمی‌دانم چه کسانی هستند، اگر این مبلغ دست آن مأمورین باربری می‌رسید مسلماً بین اشخاصی که ذی‌نفع هستند در این جریان تقسیم می‌شد، در قسمت اداره نظارت صنعتی که متذکر شده‌اند بنده برای مثال مقایسه می‌کنم کارخانه گونی بافی رشت را با شاهی، کارخانه گونی بافی رشت که غیر دولتی است یک میلیون و دویست هزار تومان مالیات بر درآمد داده است و کارخانه گونی بافی شاهی که دولتی است پانصد هزار تومان ضرر داده موضوع دیگر یک نامه‌ای بنده به دست آوردم که کاشف از سو نیت بعضی از مستشاران آمریکایی است نامه‌ای از طرف اداره صنعتی به وزارت بازرگانی و پیشه و هنر می‌نویسد که کارخانه‌های قند شاه‌آباد کهریزک و کارخانه شاهزند را تعطیل کنید بعد هم می‌گویند که ما اگر قند نداشته باشیم از خارج وارد می‌کنیم وزارت پیشه و هنر می‌نویسد که برای سال حاضر ما بذر را تقسیم کرده‌ایم و این کار معنی ندارد وقتی که می‌بینند از این راه موفقیتی پیدا نمی‌کنند برای از بین بردن کارخانه‌جات ایران آقای دکتر میلسپو شرح مؤکدی می‌نویسد به وزارت پیشه و هنر که اداره چعندر کاری بگذارید تحت نظر اداره غله اداره شود منظور این بوده است که اگر از راه تعطیل کارخانه‌جات نتوانستند صنایع این مملکت را تخریب کنند و بازار درست کنند برای کسانی که
منافع مستعمراتی آنها می‌بایستی به وسیله دکتر میلسپو تأمین بشود از راه الحاق کردن اداره چغندر به اداره غله چغندر کاری را از بین ببرند و نظر خود را تأمین کنند البته وقتی که چغندر در کار نباشد سالبه به انتفا موضوع است و کارخانه قند موردی ندارد و بنده نمی‌خواهم عرض کنم که محصولات پنبه و توتون ما تا چه اندازه پایین آمده است همین قدر آقایان متوجه باشند ما که صادر کننده توتون بودیم حالا وارد کننده هستیم ما که صادر کننده پنبه بودیم حالا وارد کننده پنبه هستیم بنده خیال نمی‌کنم یک کسی بدون این که واقعاً سوء‌نیت داشته باشد بتواند این همه ضربه به اقتصادیان وقوای تولیدی این کشور وارد بکند بالاخره راجع به قسمت مال‌الاجاره‌ها خوشبختانه در این قسمت خیلی منصف هستند و می‌نویسد که متأسفانه کار این اداره به قدری عقب افتاده است که چندین ماه طول می‌کشد که به دادخواست مردم رسیدگی شود. اگر واقعاً منظور این بود که کارهای تعدیل مال‌الاجاره این طور جریان داشته باشد چه کاری بود که ایشان کرده‌اند بهتر این بود که این کار تعدیل مال‌الاجاره و سایر کارها را به عدلیه بفرستند فعلاً از این مطلب می‌گذرم. اما این که بعضی آقایان خیال می‌کردند که عملیات آقای دکتر میلسپو در کار دارایی این مملکت مفید است بنده هم همین طور خیال می‌کردم اشتباه است گزارش اخیر ایشان را می‌خوانم خیال نمی‌کنم هیچ کس حتی موافقین ایشان به این معنی توجه نداشته باشند که طرز اداره مالیه این مملکت بسیار بد است می‌نویسد مجموع مالیات‌های وصولی کاهش شدیدی را در کلیه شهرستان‌ها به استثنای تهران نشان می‌دهد که وصول مالیات بر درآمد نیز در کلیه شهرستان‌ها به استثنای تهران و خوزستان و کرمان کم‌تر از سال گذشته بوده است بعد می‌نویسد: این کاهش‌ها در اثر تأخیر در اجرای قانون مالیات بر درآمد و نسخ چند قانون دیگر که سی و شش درصد مالیات شهرستان‌ها را تشکیل می‌داده بوده است با وجود این منکر این نظریه نیستند که درآمد حاصله از این مبلغ برای جبران کسر درآمدی که از مالیات‌های الغا شده ایجاد گردیده کافی نمی‌باشد بالاخره نتیجه‌ای که از این گزارش می‌گیریم این است که با وجود تصویب قانون مالیات بر درآمد و با وجود تضییقاتی که به مردم این مملکت مخصوصاً اصناف وارد می‌کنند که از یک کفاش بازار بنده می‌دانم هشتاد هزار تومان مالیات خواستند با این تضییقات می‌نویسد وصولی درآمد امسال کاهش پیدا کرده است و ایشان شک دارند که آیا درآمد امسال به اندازه درآمد سال گذشته بشود یا نه. موقعی که ایشان به ایران نیامده بودند وضع خزانه این مملکت را ببینید و امروز که سه سال از مدت تصدی ایشان می‌گذرد ملاحظه کنید چیست بنده به ارقام خود ایشان که در گزارش خود متذکر شده استناد می‌کنم ایشان متذکر شده است پنج میلیار قرض دولت است به بانک ملی که اگر تمام مالیات بر درآمدی که پیش‌بینی شده وصول شود طبق پیش‌بینی که ایشان کرده‌اند و چندین سال این قرض را بدهیم بالاخره تمام نخواهد شد این طرز اداره دارایی آقای دکتر میلسپو است آن وقت می‌آیند همان طور که جناب آقای دکتر مصدق فرمودند پانصد هزار لیره از شرکت نفت پیش قسط می‌گیرند پیش قسطی که سی هزار لیره تنزلیش را اول کم می‌کنند این وضع خزانه مملکت است این وضع دارایی مملکت است این وضع اقتصاد این مملکت است ما واقعاً باید دو چشم خودمان را ببندیم تا این همه بی‌ترتیبی و بی‌نظمی را در این مملکت نبینیم به علاوه اصولاً همان طور که آقای اردلان متذکر شدند ما در این مملکت مردمان لایق داریم جوان‌های تحصیل کرده داریم که به درد همه کار می‌خورند ما نباید کارهایی که مربوط به قدرت حاکمیت این مملکت یعنی قدرت اقتصاد ملی و مالی مملکت که رگ‌های حیاتی این مملکت است به دست خارجی‌ها بدهیم من بارها در پشت این تریبون عرض کردم که این کار مصلحت نیست برای این که دیگران اتخاذ سند می‌کنند و ما را به عدم لیاقت متهم می‌کنند و ما را یک ملت غیر رشیدی معرفی می‌کنند (صحیح است) عرض کردم که این کار برخلاف سیاست خارجی ما است برای این که ایجاد تردید و شک در بی‌طرفی ما در همسایه شمالی خواهد کرد (صحیح است) اینها یک مسائلی است که باید مورد توجه قرار بگیرد در همین معامله
برنج امسال چون به عنوان یک نفر آمریکایی با دولت شوروی مذاکره می‌کند بالاخره نتیجه‌اش این می‌شود که برنج مردم این مملکت از بین می‌رود. چند روز پیش به شهادت (خیال می‌کنم) آقای رئیس دولت شش هزار تن برنج را در یک انبار دیده‌اند که تبدیل به خاک شده است (یمین اسفندیاری- فقط برنج از بین نمی‌رود مردم دارند از بین می‌روند) آن وقت شما آمده‌اید یک مرد لجوج و مریض که اوقات ایشان را اگر درست کنترل کنید یا در بیمارستان گذشته یا در آبعلی یا در رامسر یا مشغول تهیه صدور اعلامیه یا مصاحبه با روزنامه‌ها بوده‌اند نمی‌دانم برای چه چیز صرفاً روی توهم و صرفاً برای این که آنهایی که جنگ اعصاب در این مملکت راه می‌اندازند از اراده ضعیف ما سوءاستفاده می‌کنند و یک چنین شخصی را در این مملکت مثل بت برای ما نگاه داشته‌اید ولی ما باید بدانیم که این کار برخلاف مصالح کشور است ما بایستی این بت را بشکنیم و جز مصالح کشور را در نظر نگیریم و شما اطمینان داشته باشید اگر یک کسی بیاید و رسماً و عمداً کار این مملکت را خراب بکند بدتر از این نخواهد کرد آن وقت آقا می‌گویند آقایان بی‌نظرند البته بی‌نظرند ولی در یک موردی بنده یک نامه‌ای دیدیم الان به آقایان عرض می‌کنم و آن وقت تصدیق خواهند فرمود که در درستی آقایان هم می‌شود تردید کرد: آقای دکتر میلسپو ضمن یک نامه می‌نویسند به شرکت فرش که برای ویوبان یک مقداری قالی بفرستید و اجاره‌اش را بگیرید و آقای ویوبان می‌نویسند به شرکت فرش که ۲۹۵ متر قالی بیست و پنج تخته برای من بفرستید و اجاره را از قرار پانزده الی بیست و پنج تومان از محل تنخواه گردان بگیرید در صورتی که همه آقایان می‌دانند که صدی بیست حقوق مستشاران برای خانه و منزل به آنها داده می‌شود با وجود این موضوع ۲۹۵ متر قالی اجاره از شرکت فرش چه صورتی دارد حالا این به چه منظور بوده است گفته شد برای این بوده است که آقای دکتر میلسپو می‌خواسته اجاره منزل آقای ادیب‌السلطنه داماد آقای فاطمی را فسخ بکند برای این که از منزل آقای فرمین در فیشرآباد خوش‌شان آمده بود مقصود این بود که به عنوان ویوبان آن خانه مفروش بشود و خودشان از آن منزل استفاده بکنند بنده خیال می‌کنم این…(فاطمی- من نمی‌دانم) (همهمه نمایندگان) آقای فاطمی اجازه بفرمایید به آقای فاطمی مربوط نیست آقای فاطمی را از نظر قوم و خویشی که با آقای ادیب‌السلطنه دارند عرض کردم ممکن است مطلع بشوند سوء‌تعبیر نشود بنده معذرت می‌خواهم آقای فاطمی بنده استفاده‌ای که می‌کنم این است که اجاره ۲۹۵ متر قالی را بدون مجوز قانونی و برخلاف قراردادی که دارند ایشان دستور داده‌اند از محل تنخواه گردان دولتی پرداخته شود و این برخلاف قانون و برخلاق مقررات است و در هر حال بنده راجع به لزوم الغای اختیارات دیگر صحبت نمی‌کنم و تصور می‌کنم به اندازه کافی راجع به این موضوع صحبت شده و بیشتر از آنچه لازم است صحبت شده ولی در هر حال می‌پردازم به قسمت دوم لایحه در کمیسیون دارایی نظریات مختلفی راجع به اداره امور اقتصادی این کشور اظهار می‌شد عده‌ای معتقد بودند که چند نفر از طرف مجلس برای این کار انتخاب بشود که اقتصاد کشور را اداره کنند به نظر رسید که این کار برخلاف قانون اساسی است برای این که یکی از جهاتی که ایجاب می‌کند قانون ۱۳ اردیبهشت ۱۳۲۲ از بین برود این است که مقام غیر مسئولی در مقابل دولت ما ایجاد نمی‌کنیم بنابراین از این فکر به طور کلی صرف‌نظر شد یک فکر دیگر که تا اندازه‌ای قابل توجه بود و بنده خیال می‌کنم این فکر را بایستی تقویت کرد این است که ما در عین حال که به الغای اختیارت علاقه‌مندیم علاقه‌مند هم هستیم که اختیارات تازه‌ای به شخص تازه داده نشود برای این که علت ندارد ما اختیارات را از یک کسی بگیریم و به یک کس دیگر بدهیم این نظر مورد علاقه همه است تنها برای این که این اموری را که در اثر سو اداره به این روز افتاده به این شکل شده بتوان تسویه کرد بالاخره اختیار این تسویه را برای مدت معینی به یک نفر باید داد به نظر کمیسیون دارایی این طور رسید که برای تسویه امور اقتصادی این مملکت شما بیایید و این اختیارات را به شخص نخست وزیر بدهید. به نظر بنده دو مطلب را ما بایستی مورد توجه قرار
بدهیم یکی این که کار دولت را بایستی از کار مجلس تفکیک کنیم وظیفه مجلس تدوین قانون است وظیفه دولت اجرای قانون است. سازمان اقتصادی می‌بایستی در دست دولت باشد دولت نقشه اقتصادی تهیه می‌کند نظر آنهایی که می‌گویند نقشه اقتصادی دولت بیاید در مجلس درست نیست بنده خیال می‌کنم با حذف قسمتی که مربوط به تفویض اختیارات به شخص آقای بیات این لایحه روی هم رفته قابل توجه باشد و یک نکته که در اطرافش خیلی صحبت شده است و من لازم می‌دانم به عرض آقایان برسانم و آن این است که بعضی‌ها معتقدند که ما به طور کلی از این اختیارات صرف‌نظر کنیم و بگوییم که ادارات برگردد به حال عادی این نظر کاملاً درست است ولی کسی که متصدی امور این ادارات است به یک اشکالی برمی‌خورد و آن اشکال این است که اگر بخواهیم این ادارات از غیر طرق بازرگانی اداره بشود طبعاً این ادارات دارای رئیس حسابداری خواهد بود رئیس حسابداری که از طرف وزارت دارایی معین می‌شود این رئیس حسابداری می‌تواند همان طور که مقررات قانون محاسبات عمومی اجازه می‌دهد در جزئی‌ترین مخارج مداخله بکند و اسباب زحمت آن اداره را فراهم می‌کند و بنده تصور می‌کنم بد نیست بدون این که ما اختیاراتی به آقای نخست وزیر بدهیم راجع به این قسمت متذکر بشویم یعنی به ایشان اختیار بدهیم که از طریق بازرگانی ایشان بتوانند این ادارات را اداره بکنند اگر غیر از این بکنیم باز دست آقای دکتر میلسپو را در این کار باز گذاشته‌ایم و این البته برخلاف مصلحت است و ایشان می‌توانند با جلوگیری از دادن اعتبار از پیشرفت کار عبارت است ما جلوگیری کنند پس به طور خلاصه این لایحه اقتصادی اولاً از لغو اختیارات دکتر میلسپو بعد واگذار کردن بعضی از اختیارات به شخص نخست وزیر با چهار نفر دیگر که به معیت ایشان انجام وظیفه می‌کنند آقای پوررضا گفتند که با تعیین چهار نفر متخصص ضمناً مجلس سلب صلاحیت آقای بیات را کرده است تصور نمی‌کنم این نظر وارد باشد. بنده خودم نظرم می‌آید که موقعی که ایدن در شورای جامعه ملل صحبت می‌کرد پانزده نفر متخصص پشت سر او بودند و وقتی که می‌خواست صحبت کند قبلاً با آن پانزده نفر مشورت می‌کرد و ما نمی‌توانیم بگوییم چون ایدن به متخصصین مراجعه کرد ایدن در امور بین‌المللی و سیاسی تخصص ندارد هر کس هر قدر متبحر باشد باید جلب نظر کارشناسان را بکند ما از آقای بیات انتظار نداریم که شخصاً امور اقتصادی را اداره بکنند یا از ایشان انتظار نداریم که به این سانس سیاسی و حسن نیت از اشخاص بصیر و مطلع که تجربه ممتد دارند از تجربیات و اطلاعات آنها استفاده بکنند و امور اقتصادی این مملکت را تسویه بکنند و بعد هم هر نظری که دارند در ظرف سه ماه به مجلس بدهند در حقیقت وضعیت آقای بیات عیناً مثل یک نخست وزیری است که پرتفوی وزارت اقتصاد را هم خودشان عهده دارند حالا آمدیم این پرتفوی را هم به خودشان داده‌ایم و مطلبی که می‌بایست توجه کرد این است که آن چهار نفر نظرشان نظر مشورتی است نه نظر تصمیمی یعنی تصمیم با خود آقای نخست وزیر است زیرا غیر از این هم عملی نیست برای این که در امور اقتصادی اگر تصمیم را واگذار کنیم به یک کمیسیونی نتیجه خوب نخواهیم گرفت اختلاف نظر پیدا می‌شود و موجبات هرج و مرج اقتصادی در کشور فراهم خواهد شد بنابراین باید هر چه زودتر روی این موضوع مهم و کلی هم یک تصمیم قطعی و جدی گرفت (صحیح است) و همین طور ما نمی‌توانیم این آیین‌نامه‌ها را معطل بگذاریم به ایشان اختیار داده می‌شود که در ظرف سه ماه در این آیین‌نامه‌ها تجدیدنظر بکنند آنهایی که محتاج به مداخله مجلس است به مجلس می‌آورند و آیین‌نامه‌های غیر مفید را از بین ببرند و یا تعدیل کند و بنده خواستم بگویم که ما یک کار فوق‌العاده و یک کار برخلاف اصول و مقررات به موجب این گزارش که تقدیم شده است نکرده‌ایم اختیارات فوق‌العاده به کسی نداده‌ایم آمده‌ایم یک مدیر تسویه معین کرده‌ایم که در ظرف یک مدت معینی این کار را انجام دهد یک مطلب را هم بایستی به آقای بیات تذکر بدهم که آقای بیات به مسئولیت سنگینی که قبول کرده‌اند بایستی متوجه باشند می‌بایست با حسن نیت با مشورت اشخاص صالح و بصیر بدون این که هیچ گونه نظری از داخل و خارج
به ایشان تحمیل بشود به اوضاع درهم و برهم اقتصادی این مملکت یک سر و صورتی بدهند و مخصوصاً نکته‌ای را که ایشان وظیفه دارند توجه داشته باشند تهیه یک نقشه اقتصادی است برای بعد از جنگ و برای تهیه مواد اساسی برای مصنوعات و برای صادرات کشور به این ترتیب با این قسمت‌ها بعد از جنگ ما نمی‌توانیم هیچ صادراتی داشته باشیم و اگر به این ترتیب چندی بگذرد این مملکت ورشکست خواهد شد یکی از مسائلی که صد در صد بایستی مورد توجه قرار بگیرد تهیه نقشه‌های اقتصادی بعد از جنگ و موجبات تحصیل صادرات برای این مملکت است در هر حال ما امیدواریم با دادن اختیارات اقتصادی به آقای بیات ایشان ثابت کنند که ایرانی لایق است ایرانی پاکدامن است ایرانی فداکار است ایرانی کاملاً به وظایفی که امروز عهده‌دار است توجه دارد و ثابت خواهد کرد که لیاقت و رشد ایرانی مورد تردید هیچ کس نمی‌تواند باشد. (صحیح است- احسنت)
مخبر کمیسیون (آقای امینی)- چون بعضی از قسمت‌های فرمایشات آقای پوررضا از طرف آقای دکتر عبده جواب داده نشد بنده لازم می‌دانم توضیحاتی بدهم و البته خیلی مختصر خواهد بود. آقای پوررضا اشاراتی در فرمایشاتشان بود که نمی‌شود بدون جواب گذارد در قسمت این اختیارات فرمودند که این قرارداد بین‌الاثنین خواهد بود بنده خودم حقوق‌دان نیستم ولی عقیده دارم آقای پوررضا هم در این قسمت اشتباه کردند چون این قرارداد نه با وضعیت عقود و نه با وضعیت ایقاعات تطبیق نمی‌کند زیرا هر اختیاری که مجلس شورای ملی به دولت بدهد یا به رئیس دولت بدهد مجلس هر آن می‌تواند آن اختیار را لغو کند و نمی‌دانم این چه عقدی است و ممکن است آقایان حقوق‌دان‌ها در این قسمت توضیح بدهند ولی آنچه که به عقل ناقص بنده می‌رسد (خنده نمایندگان) آنچه که ایشان استدلال فرمودند بر علیه تفویض اختیارات به هر شخص یا هر مقامی بنده خیلی خوش‌وقت شدم از این استدلال برای این که این استدلال ثابت می‌کند که آقای پوررضا با نظر آقای اردلان هم موافقند یعنی اختیارات مالی آقای دکتر میلسپو را هم باید گرفت چون این قدر که ایشان استدلال می‌کنند بر علیه اختیارات مالی پس اختیارات مالی دکتر میلسپو هم از چیزهایی است که حتماً باید لغو بشود و ابقای آن حتماً به صلاح مملکت نخواهد بود. فرمودند که این اختیارات به چه مناسبت یک جا و یک کاسه به آقای بیات داده شود از دادن این اختیارات چه وحشتی دارند؟ بنده خیلی متأسفم که دادن یک اختیار یا کلیه اختیارات به یک شخصی که حقیقتاً ایرانی نباشد و به قول معروف که در کمیسیون هم صحبت شد یک لگن به سر خیلی سهل بود ولی دادن اختیار به یک نفر ایرانی که در شرافت ایشان تردیدی نیست و خود آقای پوررضا هم فرمودند که مورد اعتماد است و به ایشان رأی اعتماد نداده‌اند بنده تعجب می‌کنم که چرا در این قضیه این قدر بحث می‌شود آقای پوررضا فرمودند که دادن این اختیارات ممکن است ایجاد اشکالات بکند ما این بحث را با آقای بیات کردیم ایشان با نهایت بزرگواری فرمودند من هیچ اختیاری نمی‌خواهم و وقتی که کمیسیون بالاتفاق این نظر را تصویب کرد و این لایحه که ملاحظه فرمودید در کمیسیون گذشت وقتی به ایشان گفته شد که چند نفری مخالف هستند در مجلس ایشان گفتند که من اختیاری نمی‌خواهم ولی در حدودی شما دقت کنید و نخواستم اختیارات را درش بگذارید ولی در حدودی باشد که من بتوانم با آن اختیار این دستگاه‌ها را منظم کنم و الا من نمی‌توانم حتی مثلی هم زدند که فرض کنید من شوفری داشته باشم که من را باید به کاخ ابیض برساند باید امروز یک چنین اختیاری داشته باشد که مرا به مقصود برساند ولی اگر شوفر هم در اختیار من باشد ولی اختیار نداشته باشد آن وقت من بگویم مرا به فلان جا برسان نخواهد رسانید من مثل خودشان را تکرار می‌کنم که این اندازه ایشان در این اختیارات بی‌نظر هستند که می‌گویند در حدودی که شما تصور می‌کنید که کار پیشرفت کند و با نقشه‌ای که من دارم تطبیق بکند من حرفی ندارم بنابراین ما لفظ اختیار را حذف کردیم ولی به طور غیر رسمی و البته اگر رسماً در کمیسیون مطرح شده بود بنده گزارش آن را تقدیم می‌کردم
و چون مورد بحث است و پیشنهاداتی آقایان دارند قرار شده است بعد از جلسه بنشینیم مشورت بکنیم و ببینیم کدام یک از آنها بهتر است برای پیشرفت عمل آن را اطمینان می‌دهم که شخص آقای نخست وزیر هم قبول خواهند کرد با آن حسن نیتی که بنده در ایشان دیدم می‌دانم که ایشان به هیچ عنوان نظر به اختیار ندارند (دکتر اعتبار- پس فعلاً روی هوا صحبت می‌کنیم) نخیر آقا روی هوا صحبت نمی‌کنیم چون امروز بحث در کلیات می‌شود بنده خواستم این را عرض کنم (طباطبایی-ماده واحده است کلیات ندارد) آقای پوررضا فرمودند آقای وزیر دارایی در کمیسیون حضور نداشتند در مواقعی که این صحبت می‌شد آقای وزیر دارایی در کمیسیون بودجه حضور داشتند و مخصوصاً آقای وزیر دارایی فرمودند که آقای رئیس‌الوزرا اگر تشریف ندارند چون آقای بیات اصولاً یک اتفاق و اعتمادی دارند تفاوت نمی‌کند که آقای رئیس‌الوزرا باشند یا وزیر دارایی. فرمودند آقای بیات نقشه‌ای نداده‌اند و نقشه اقتصادی‌شان طرح نشده است بنده می‌خواهم بپرسم که در موقعی که این اختیارات را به آقای دکتر میلسپو دادید آیا هیچ نقشه از ایشان خواسته شد؟ (اردلان- ابداً) آیا الان بعد از دو سه سال نقشه‌ای از ایشان خواسته شد؟ و این البته مانع این نمی‌شود که آقای بیات باید دارای نقشه باشند و البته خود ایشان هم فرمودند که یک نقشه هم دارند (اردلان- نسبت به ایرانی این اشکالات پیش می‌آید) به نظر بنده استدلال آقای پوررضا این نظر را هم رد می‌کند چون خود ایشان گفتند وظایف قوه مقننه و قوه مجریه باید از هم جدا باشد به نظر بنده اگر قوه مقننه بخواهد نقشه ایشان را بگیرد و درش جرح و تعدیل بکند این نفوذ قوه مقننه است در قوه مجریه شما به ایشان یا اختیار می‌دهید یا نمی‌دهید اگر اختیار می‌دهید بایستی ایشان را آزاد بگذارید که خودشان این اختیار را اجرا بکنند و الا اگر درش مداخله بکنید همان اختلاف نظری است که آقای پوررضا استدلال می‌کردند و مداخله قوه مقننه است در قوه مجریه و به نظر بنده برخلاف نظر آقای پوررضا استدلالات ایشان دلیل بر این بود که این لایحه روی هم رفته بد تنظیم نشده است. (صحیح است)
نائب رئیس- آقای دکتر شفق
دکتر شفق- قسمتی از عرایضی را که می‌خواستم بکنم آقایان دیگر فرمودند و تکرار آنها را جایر نمی‌دانم مطالب دیگری هم که بر وجه تذکر می‌خواهم عرض کنم شاید به قدر یک ربع بیشتر وقت نمی‌خواهد با این حال اگر آقایان اجازه بفرمایند عرض کنم بلکه وسط کار ممکن است یک عده از آقایان بخواهند تشریف ببرند و خدای نخواسته وقت مجلس را تلف کنم (جمعی از نمایندگان-بفرمایید) در این ده ماه این طور تشخیص دادم که اکثریت مجلس در یک مواقعی حقیقت قضایا را در می‌یابند از این لحاظ نگرانی تا امروز اقلاً در مواردی از اکثریت مجلس پیدا نکرده‌ام (فاطمی- حالا هم نداشته باشید) و اکنون هم که اکثریت مجلس متمایل است که اختیارات اقتصادی را که مجلس سیزدهم به مستشاران آمریکایی داده بگیرد نظر اکثریت مجلس محترم است و بنده هم موافق هستم ولی موضوعی که هست و یقین دارم مورد توجه تمام آقایان نمایندگان از موافق و مخالف هست و مقصود به هیچ وجه گفتن الفاظ و عباراتی نیست چون این کشور میهن مشترک همه ماها است خدا گواه من است این اظهارات نه از لحاظ این است که اسم بنده جزو مخالفین نوشته شده و بنده بخواهم چند کلمه اینجا صحبت کنم بلکه از لحاظ این است که مخالف‌ترین شخص و موافق‌ترین شخص حق دارد در این امر نگرانی داشته باشد از این که آیا نقشه اقتصادی ما در آینده چه خواهد بود تا نسبت به این کشور زیان غیر مترقبه وارد نشود (صحیح است) و تمام عرایض من در یکی دو کلمه مربوط به این موضوع است که جلب توجه مجلس و آقای نخست وزیر را بکنم و به ایشان به طور تأکید یادآور بشوم که مسأله اقتصادی در یک کشور و در تمام کشورهای دنیا مهم‌ترین مسأله‌ای است که وجود دارد و حتی امروز سیاست هم با اقتصاد توأم است سیاست معنی دیگری ندارد زمان بخت‌النصر نیست که تنها با فتوحات سر و کار داشته باشد. این جنگ که تا حال شاید صد میلیون نفر تلفات داشته
باشد دو عامل عمده دارد یکی آزادی ملت‌ها است یکی هم اقتصادیات آنها ما می‌خواهیم از دولتی که امروز لایحه‌ای آورده است اختیارات اقتصادی دکتر میلسپو را می‌خواهد سلب کند بپرسیم آقای دولت چه نقشه‌ای دراجع به اقتصادیات ما در نظر دارید حق داریم نگرانی داشته باشیم حق داریم از دولت این را بخواهیم تعارف به درد نمی‌خورد بدون تردید در کار اقتصادی تخصص لازم است هنرمندترین و شرافتمندترین اشخاص این مملکت را باید انتخاب کنید و برگزیدگان این ملت را پیدا نمایید مقصود این است که باید به هر نحوی باشد این مقصود را تأمین کنند برای مثال می‌گویم الان در قسمت باربری مملکت که یکی از آقایان از آن سخن به میان آورد حدود هزار کامیون کار می‌کند بنده شنیدم مبالغ هنگفتی از این بابت معوق است که معلوم نیست این پول چه جور وصول خواهد شد و مطلعین از اهل فن می‌گفتند که اگر سه ماه دیگر باربری مرتب کار بکند این پول‌ها درمی‌آید و به جاهایی از قبیل وام و اجاره یا به حساب دولت که باید داده شود داده می‌شود ولی اگر چنانچه این کار خوب عمل نشود و به دست اشخاص ذی‌نفع بیفتد که الان می‌خواهند جای آنهایی که ما نفی اختیارات از آنها می‌خواهیم بکنیم بگیرند ممکن است ما از چاله در بیاییم و به چاه بیفتیم (صحیح است) و باید این فکر را دولت از حالا اهم وظایف خود قرار دهد موضوع باربری که یک موضوع کوچکی است ولی باید بدانیم تکلیفش چیست و چه خواهد شد یکی دیگر موضوع تثبیت قیمت‌ها را داریم آقایان می‌دانند یک عده آمدند اینجا و گفتند که باید نرخ گندم و داد و ستد گندم آزاد باشد و البته آن وقت بازار گندم بالاتر از نرخ دولت بود حالا بنده شخصاً با اشخاصی از ملاکین مواجه شدم که می‌گویند باید دولت نرخ را نگاه دارد به نرخ دولتی بخرد و بازار آزاد نباشد اینها تناقضاتی است که باید صورت حل پیدا کند و در ردیف مسائل دیگر تابع اصولی و نقشه‌ای بشود.
اگر مجلس اجازه بدهد یک ساعت وقت مجلس را بگیرم حاضرم اینجا نشان بدهم که از همان سال اول جنگ تمام ممالک از قبیل انگلستان امریکا روسیه فوراً کمیته‌های اقتصادی درست کردند و نقشه‌های اقتصادی‌شان را دارند تعقیب می‌کنند راجع به تثبیت قیمت‌ها راجع به اعتبارات راجع به اختیارات راجع به اندکس زندگی راجع به روش‌های اقتصادی راجع به آینده کشورشان طرح‌ها ریختند (یک نفر از نمایندگان- ایراد ما هم همین است) الان بنده نمی‌دانم دولت که این اختیارات را می‌خواهد و چندین بار در موقع مذاکرات جناب آقای نخست وزیر فرمودند من درست می‌کنم برای آتیه چه خواهند کرد هستی ملت‌ها بسته به اقتصاد است چه اقدامی در این باب خواهید کرد ممکن است جزئیات یک نقشه را نتوان امروز علنی کرد من تصدیق دارم نمی‌شود قبلاً تمام جزئیات یک نقشه را گفت ولی آیا ما می‌توانیم یقین داشته باشیم که یک نقشه اقتصادی اساسی در این کشور تهیه شده است آیا ما نگرانی نداریم که عده‌ای رند الان شبان و روزان در این مملکت در تکاپو هستند و اتومبیل‌ها به کار افتاده است و کار می‌کنند که فرصت به دست بیاورند ما را از چاله بکشند و به چاه بیندازند و میلیون‌ها از مالیه این ملت فقیر را ببرند می‌گویند دویست و پنجاه میلیون تومان در وزارت خواروبار از بین رفته است و فعلاً ده ماه است که مجلس شورای ملی هست و ما هنوز نفهمیدیم این دویست و پنجاه میلیون تومان کجا رفت (یک نفر از نمایندگان- صد میلیون) صد میلیون باشد این مبلغ کجا رفت حسابش چه شد مگر نظیر این قبیل کارها در آینده متصور نیست؟ امروز حدود هشتاد تا کارخانه دولتی داریم که هستی ملت صرف این کارخانه‌ها شده است شاید حالیه بیش از یک میلیارد تومان پول این ملت در این کارخانه‌ها هست و در حدود صد و بیست کارخانه ملی داریم عده‌ای از آنها در تبریز است و من به تفضیل و دقت دیدم کارخانه‌هایی داریم که درجه اول در دنیا هستند درجه اول هم نباشند درجه دوم‌اند، میلیون‌ها قیمت این کارخانه‌جات است همان طور که باید از روی اصول و موازینی اداره شود کارخانه‌های دولتی تا آنجا که بنده اطلاع دارم همه‌شان ضرر می‌کنند در آذربایجان با صاحبان کارخانه‌ها بودم دیدم آنان هم با همین اشکالات اقتصادی که الان با آن مواجه هستند کار می‌کنند جمعاً تا حدود ۲۰۰ کارخانه ملی
و دولتی موجود است این کارخانه‌ها شاید در حدود صد هزار و شاید بیشتر کارگر دارند کارگر امروز جناب آقای نخست وزیر متشکل است در یک عصری زندگی می‌کنیم که دیگر کارگر بدون سازمان نمی‌تواند زندگی بکند ما باید قانون کار کاملی داشته باشیم قانون کار لازم داریم یک وقتی لایحه‌اش به مجلس آمد و خوابید قانون باید هر چه زودتر وظیفه کارگر و کارفرما را معین کند تا از این هرج و مرج خلاص شویم یک معظل اقتصادی در این کشور حل شود و الا با کمیسیون‌ها با فرستادن مأمورین و آقای دکتر شیخ این نقطه و آن نقطه مسأله حل نخواهد شد ما مواجه هستیم با یک پروبلم با یک قضیه مهم که در تمام دنیا مورد نظر است غیر از کشور ما، ما هنوز نمی‌دانیم که قانون کار چه اساسی و چه اهمیتی دارد تا این قضایا معلوم نشود فایده‌ای ندارد ما یک موضوعات بازرگانی داریم در این کشور بازرگانی و بازرگانان ما مستقیماً ارتباط بدان دارند مانند موضوع تثبیت قیمت‌ها و مواد انحصار می‌دانیم بازرگان‌های خیلی روشنفکری در ایران هستند که در اقتصادیات نظر عالی دارند متخصص هستند ولی افسوس بازرگانانی هم داریم که در تمام کشورهای دنیا از قبیل آنها پیدا می‌شوند و آنان مردان بازار سیاه می‌باشند و اینها می‌خواهند از بازار سیاه سوءاستفاده کنند و اکنون آنها شرکت‌هایی درست کرده‌اند که به محض رسیدن موقع سوءاستفاده خواهند کرد بنده برای دوره پانزده نمی‌خواهم آقایان به بنده رأی بدهند این بازرگانان و هم دستان آنان خیانت می‌کنند و بعضی از آنها هم خارجی هستند که میلیون‌ها از کیسه این مردم فقیر به دست آورده‌اند و به خارج فرستاده‌اند حتی مالیات بر درآمد را هم نمی‌پردازند خدای نکرده شاید از ایرانی‌های خودمان هم همراه اینها باشند خوب حالا تکلیف این موضوع چیست؟ در کشور شاید در حدود ۱۰۰ هزار تا ۱۲۰ هزار نفر کارمند دولتی غیر از ارتش موجود است که همه گرسته هستند آنهایی که درست هستند گرسنه هستد و آنهایی که نادرست هستند و چرخ‌های عمومی این کشور را می‌چرخانند با زد و بندهای استخدامی سر کار می‌آیند این هم یکی از آن مسائل مشکل است باید حل کرد و دولت سابق طرح یک شورای اقتصادی را تهیه می‌کرد سازمان و قانون آن را با یک عده از آقایان نمایندگان حاضر کردیم (اردلان- قانون نیامد) قانونی اینجا نیامد چطور شد. مقصود این است که در هر حال آیین‌نامه اساس‌نامه آن در هیئت وزرا گذشت و یک نقشه‌ای بود، کو آن نقشه، اگر هم موجود باشد دولت آن نقشه را کان لم یکن فرض می‌کند و اگر یک پیشنهادی دیگر بیاورد پس چطور شده موضوع شورای عالی اقتصادی که قانون و اساس‌نامه و تصویب‌نامه آن تصویب هم شد مسکوت عنه ماند به همین ترتیب است (این آخرین عرض بنده است و می‌دانم آقایان خسته هستند) موضوع انحصار مواد انحصاری از قبیل پنبه که در آن باب ۱۰ ماه است آقایان مطالعات مفیدی اظهار کردند تکلیفش روشن نیست راجع به این گونه محصولات کشور از قبیل چای و نوغان امروز دهاتی و مالک هر دو یک دعاوی دارند در باب قیمت و بایستی تکلیف قیمت‌ها از روی اندیکس علمی معین گردد باید بدانیم که برای این امر اقتصادی که یکی از مسائل مهم است دولت چه نقشه‌ای دارد چه مشاوره‌هایی کرده است، بنده از بازرگانان با هوش آذربایجان نظریات بسیار سودمندی شنیدم، گفتم چرا نمی‌فرستید گفتند تقصیر مجلس است که هر دو ماه سه ماه دولت‌ها عوض می‌شوند ما تا یک نظریه‌ای بفرستیم دولت عوض می‌شود و نظریه ما می‌ماند توی کشوی میز.
امینی- دکتر میلسپو که سه سال است حاضر است.
دکتر شفق- نمی‌شود آیا از این نظریات مفید تجار استفاده کرد؟ و شورای عالی اقتصادی را به وجود آورد؟ در نتیجه این ملاحظات است که عرض می‌کنم در باب قسمت دوم لایحه مجلس از روی انصاف و وجدان تأمل کند مطالعه کافی نماید (صحیح است) حتی اگر بنده را از این لحاظ تخطئه نفرمایید خواهم گفت تجزیه بشود این موضع الغا اختیارات را رأی دهند و بقیه را حالا که الحمدالله مجلس سر وقت حاضر می‌شوند به دقت مطالعه کنیم مثلاً چنان که
آقای ملک مدنی هم صحبت کردند و صحبت صحیحی بود قسمت ثانوی لایحه برود به کمیسیون پیشه و هنر و بودجه بلکه یک عده مطلع هم از خارج دعوت شوند و شور و مطالعه کافی به عمل آید.
اطلاع دارم آقایانی پیشنهاد داده‌اند که وزارت اقتصاد تأسیس شود یا این که اختیارات به دست یک هیئت معینی داده شود و نظایر اینها و من عقیده دارم که تا یک هفته ده روز این گونه مطالعات از روی دقت رسیدگی شود. تا کار اختیارات اقتصادی کشور از دست یک عده مستشار خلاص نشده به دست یک عده دزد نیفتد.
نخست وزیر- اجازه می‌فرمایید؟
رئیس- بفرمایید
نخست‌وزیر- بنده اعتراض می‌کنم به قسمت آخر اظهارات آقای دکتر شفق (صحیح است) از شخص ایشان انتظار نداشتم که این اظهار را بفرمایند، شما اگر هموطنان خودتان را دزد خطاب می‌کنید بنده آنها را دزد نمی‌دانم.
رحیمیان- رفقای ایشان مستشاران امریکایی دزد هستند ایرانی‌ها دزد نیستند.
نخست‌وزیر- حقیقه باعث تأسف می‌باشد این اظهار ایشان (صحیح است) برای بنده که خیلی ناگوار بود شنیدن این قضیه و حالا هم در نتیجه عصبانیت نمی‌توانم اظهاری بکنم.
سید محمد طباطبایی- حالا صرف نظر بفرمایید.
نخست‌وزیر- برای هموطنان ما از قبیل این اظهارات خیلی در این اواخر شده است ولی البته شاید یک عده اشخاص فاسدی هم باشند ولی یک اشخاصی هم هستند که نسبت به وطن خودشان کاملاً علاقمند هستند و هر کاری هم که به دست آنها داده شود با کمال درستی انجام می‌دهند.
یمین اسفندیاری- مقصودشان مأمورین جزء است
هاشمی- آنها هم گرسنگی دارند می‌خورند
حاذقی- فرمودند که به دست دزد نیفتد.
نخست‌وزیر- بنده البته نسبت به اختیارات دکتر میلسپو و اقداماتی که شده بود شخص خودم یک نظریاتی داشتم و شاید اگر به اختیار خودم گذاشته شده بود یک مدت بیشتری درش مطالعه می‌کردم و یک لایحه تهیه می‌کردم و آن وقت به مجلس تقدیم می‌کردم ولی از نقطه‌نظر این که اکثریت مجلس در این باب نظریاتی داشتند و سعی داشتند که زودتر این قضیه خاتمه پیدا کند بنده به احترام نظریه اکثریت مجلس شورای ملی یک طرحی را تهیه کردم و چون نظر خودم هم البته موفق با آن بود تقدیم مجلس شورای ملی کردم مسائلی را که خود آقای دکتر شفق اظهار کردند به عقیده بنده تماماً دلایلی بود که لازم است این قانون لغو شود، مثلاً بنده خودم از اشخاصی بودم که البته همه آقایان می‌دانند نسبت به دکتر میلسپو و نسبت به مستخدمین امریکایی نظر موافقت داشتم و حتی شاید یک مدتی مورد اعتراض جمعی از آقایان نمایندگان و اشخاص خارج بودم و نسبت به آنها خیلی طرفداری و حمایت می‌کردم و برای همین مقصود هم یک روزی از مجلس شورای ملی خارج شدیم و رفتیم به وزارت دارایی برای این که بتوانیم این نظریاتی را که عرض کردم انجام دهیم چون تمام نظریاتی را که آقا فرمودید بنده معتقد بودم که در این مملکت بایستی انجام شود و هر چه زودتر عملی گردد و فکر می‌کردیم که شاید آقای دکتر میلسپو این نظریات را به موقع اجرا گذاشته باشد و خود بنده رفتم کمک بکنم که این نقشه‌ها را عملی بکنیم ولی متأسفانه یک چندی موفقیت حاصل نشد همان طور که اظهارنظر فرمودید چون هیچ نقشه در کار نبوده است و چون وضعیت روی نظریات شخصی رفته بود و می‌خواستند اداره بکند قضایا را لذا در نتیجه این مشکلاتی را که فرمودید پیدا شد، بنده البته نمی‌خواهم نسبت به قضایای سابق تنقیدی بکنم و اظهاری کرده باشم، بنده نظرم این است که مسئولیت اداره امور این مملکت را که مجلس شورای ملی به بنده واگذار کرده است یک نقشه‌ها و یک طرح‌هایی باید در این زمینه تهیه شود که مثل سابق یک چنین عملیاتی نشود و دولت مورد اعتراض واقع نشود (صحیح است) بنده
دیدم قضیه اختیارات امروز مقتصی نیست لذا طرحی تهیه کردم و به مجلس پیشنهاد کردم که آن هم برحسب نظر و میل اکثریت بلکه قریب به اتفاق مجلس بود (صحیح است) اینجا مذاکره شد که فلانی اختیارات می‌خواهد بنده یک راهی می‌خواهم که این اشکالاتی را که آقای دکتر شفق فرمودند اینها اصلاحی بشود، بنده نه اختیار می‌خواهم و نه نظر دارم که آن اختیارات با آن صورت به بنده واگذار شود بنده یک راهی می‌خواهم برای این که این دستگاه‌های خراب یعنی دستگاه‌هایی که خودتان اظهار فرمودید اینها درست بشود و اصلاح بشود و همان طور که آقایان فرمودند که این دستگاه‌ها در یک جایی باید متمرکز بشود تمرکز پیدا کند و برگردد از این صورت امروز به یک صورت عادی و بهتری البته لازم است اختیار به یک شخصی داده شود هر کسی را که مجلس شورای ملی صلاح بداند نه آن اندازه‌ای که اصطلاح شده است مثل اختیارات دکتر میلیسپو به علاوه همان طور که آقای دکتر عبده هم فرمودند یک قسم اجازه داده شود که این دستگاه‌هایی که امروز به این صورت عریض و طویلی در آمده و یک مخارج فوق‌العاده‌ای و یک خسارات فوق‌العاده‌ای برای این مملکت ایجاد کرده است، این دستگاه‌ها را به صورت عادی در بیاورند و به وزارتخانه‌ها و یا به هر کجا که باید انتقال دهند انتقال دهند و یک اختیاراتی را برای یک مدت معینی برای همین قسمت به هر کسی که صلاح بدانند بدهند بنده هم مدعی نیستم که مجلس شورای ملی این اختیار را به بنده واگذار کند، البته مجلس شورای ملی هر کسی را که در نظر دارد باید آن اختیارات به آن شخص داده شود، و بنده هم مقید نیستم که به بنده واگذار شود چون بعضی‌ها همچو تصور می‌کنند که ما اختیارات را لغو می‌کنیم و این ادارات و این وضعیت را همین طور میان زمین و هوا معلق نگاه می‌داریم که خود این عمل بعد از این شاید اسباب این بشود که وضعیت خراب‌تر شود و بنده که مسئول مجلس هستم برای بنده یک مسئولیتی فراهم بشود و شاید اسباب روی سفیدی بشود (صحیح است) بنده این قسمت را البته معتقد نیستم و عقیده دارم که امروز اگر حقیقتاً این قسمت از اختیارات بایستی لغو شود یک چیزهایی جانشین آن اختیارات بشود که این وضعیت امروز ما را از بین ببرد و کارها اصلاح شود و الا اگر میل دارید که به همین صورت باقی بماند بنده عرضی ندارم تمام این نظریات با نظر مجلس شورای ملی است بنده هم در هیچ قسمت از این نظریات نه پا فشاری و نه اظهاری دارم و مسئولیتی را که از بنده می‌خواهند البته باید مجلس شورای ملی در قسمت اموراتی که بنده بایستی انجام بدهم باید اظهار لطف بفرمایند باید اعتماد بکنند که بنده هم آن عملیاتم را انجام بدهم، اگر بد شد البته اختیار در دست مجلس شورای ملی است دو سال است این قضایا به این صورت عملی شده است تا به این حال امروزه رسیده حالا هم ممکن است دو سه ماه بنده رسیدگی کنم و در ظرف سه ماه این تشکیلات را درست کنم و آن وقت آن تشکیلات را به مجلس شورای ملی پیشنهاد می‌کنم که ثابت بشود و روی آن عمل شود و دیگر عرض کنم قسمت‌هایی را که راجع به حساب فرمودند بنده تصدیق دارم، راجع به محاسبه خواروبار که الان دو سال است در حدود ۲۰۰-۲۵۰ بلکه ۳۰۰ میلیون از طرف اداره خواروبار در این دو ساله برای این مملکت خساراتی درست شده است و شاید هم این اداره برای این مملکت صلاح نباشد بنده معتقد هستم که اداره خواروبار برای این مملکت ضرر داشته است و عملیات بی‌قاعده شده است در صورتی که اداره خواروبار برای این ایجاد شد که خواروبار این مملکت را به یک وضعیت صحیحی دربیاورد و جمع و خرج مملکت یعنی جمع و خرج خودش علیحده باشد و بر بودجه مملکت خسارات وارد نیاورد راجع به اتومبیل‌ها و باربری با وضعیتی که این اداره باربری دارد غیر از این که خساراتی وارد کند و آن پول‌هایی که گرفته شده است ضررش به عهده دولت بماند و آنچه اتومبیل است با این وضعیت همه‌اش از بین برود چیز دیگری نیست زیرا این اتومبیل‌ها دست یک اشخاصی افتاده که هر طور می‌خواهند خودشان در راه ازش استفاده می‌کنند، به دست یک شوفرهایی، به دست یک شوفرهایی افتاده که بالاخره یک عده اتومبیل شکسته
و ناقص را برای دولت می‌آورند و لاستیک‌های دولتی همه از بین رفته است و بالاخره هم یک مشت ماشین‌های شکسته و خورد شده به دولت تحویل می‌دهند البته بنده هیچ وقت ادعا نکرده بودم که در قسمت حساب یا اقتصادیات یک تخصصی دارم بنده برای این اموری که عرض می‌کنم برای تأسیس این ادارات البته یک سوابق و تجربیاتی دارم و امیدوارم بتوانم این ادارات را به یک صورت صحیحی درآوریم و در قسمت اقتصادی هم ما یک متخصصینی داریم و در این قسمت باید کمیسیون‌هایی بشود و نظریاتی اتخاذ بشود در قسمت اقتصادی و فعلاً باید عملی بشود مخصوصاً برای بعد از جنگ و موقع صلح، البته این یک دستگاه‌هایی لازم دارد که باید دقت بکند و بدبختانه این کارها تا به حال نشده است بنده می‌خواهم این عملیات بشود و به موقع اجرا گذاشته شود و باز هم عرض می‌کنم بنده هم نظر شخصی ندارم در این کار و در این مسائلی که عرض کردم بنده نظرم این است که اگر مسئولیت از بنده می‌خواهد مجلس شورای ملی، یک ترتیبی برای این کار بدهید در قسمت بعد از لغو اختیار، که بشود این وضعیتی را که عرض کردم عملی کنیم و اگر این نظر نیست بعد از لغو اختیار مجلس شورای ملی میل دارد که این قسمت لغو شود و جانشینی برای آن نباشد و این ادارات با این وضعیتی که دارا است باشد عرضی ندارم (اردلان- این نظر نیست آقا) چون باید جانشین برایش معین کنند و بنده اظهارنظری در آن چیزهایی که گفته و نوشته شده ندارم چنانچه همه آقایان ملاحظه فرموده‌اند چون یک پیشنهادی داده شده بود بنده یک قسمت را عرض کردم که خیلی مفید بود چون یک اختیاراتی لغو می‌شد یک پیشنهادی کردم برای این که وقت آقایان و مجلس ضایع نشود که آن اختیارات که لغو می‌شود برای تعیین کارها یک اختیاراتی به دولت داده شود و بعد آمدیم در کمیسیون و در آنجا نظریاتی اظهار شد و تا آن قدری که ممکن بود عملی باشد قبول کردم بعد اظهار کردند که این کلمه اختیارات صحیح نیست لازم نیست باشد باز هم بنده قبول کردم که این لفظ اختیارات برداشته شود و همان قسمت اخیر در لایحه کمیسیون قوانین دارایی که مجاز کرده است دولت را که یک عملیاتی بکند همان‌ها باقی می‌ماند حالا هم همان طور که عرض کردم آقایان نمایندگان مجاز هستند در لغو قسمت اول و بنده نظریه خودم را اظهار کردم ولی برای این که مجلس شورای ملی تصور نکند که بنده جدیت و اصراری در یک موضوع معینی دارم لازم بود که این را عرض کنم که بنده اصراری ندارم.
بعضی از نمایندگان- ما اصرار داریم آقا
نخست وزیر- حالا آقایان نمایندگان صلاح مملکت را در نظر بگیرند و هر طور که صلاح مملکت است اظهار بکنند بنده حاضرم راجع به قسمت پیشنهاد و طرحی که بنده تهیه کرده بودم راجع به شورای اقتصادی آقای دکتر شفق فرمودند که لازم نبود به مجلس بیاید همان طور که سابقه امر در این اواخر هم این بوده است که هر دولتی هر وزیری هر موقعی آمده است یک قضیه‌ای را اظهار کرده است و حتی بعضی اوقات خودش هم عمل نکرده است بعدی‌ها هم که آمده‌اند یا به هم زده‌اند یا عمل نکرده‌اند مثل همان شورای اقتصادی که فرمودند طرحش تقدیم شد آن دولتی که خودش طرحش را پیشنهاد کرد عمل نکرد بعد از آن هم هیچ عملی نشد بنده در قسمت تشکیلات عرض کردم که هر تشکیلاتی که برای هر وزارتخانه یا قسمت‌های دیگر لازم می‌شود آنها را به طور قانونی از مجلس شورای ملی بگذرانیم برای این که این تشکیلات یک پایه و اساس قانونی پیدا کرده باشد که به وسیله هر وزیری، هر دولتی، هر ساعت قبل تغییر نباشد همین طور در قسمت وزارتخانه‌ها البته این را هم عرض می‌کنم ممکن است در قسمت مثلاً وزارت دارایی یا قسمت‌های دیگر نظریاتی اظهار بشود و نظر ما این است که اصلاحاتی را که پیشنهاد می‌کنیم به طور آزمایش عمل شود و پس از آزمایش پایه عمل قرار گیرد و بنده عرض می‌کنم که هر وزارتخانه تشکیلاتی را که امروز صلاح و مقتضی بداند آن را دولت باید بیاورد و یک پایه قانونی برای آن بگذارد و در ضمن آزمایش اگر لازم شد اصلاحاتی در آن بشود
برای اصلاحات مملکت و بعداً یک لایحه برایش به مجلس تقدیم کند (صحیح است) و اگر بنا باشد که هر روز هر وزیری که روی کار می‌آید به نظر خودش این دستگاه‌های ما را تغییر و تبدیلی دهد البته دایماً دستگاه‌های ما تغییر و تبدیل پیدا می‌کند و برای یک اشخاص ایجاد یک پست‌هایی یا اداراتی می‌شود این است که برای این مقصود بنده از قدم اول به تشکیلاتی که در این مملکت هست عقیده دارم که باید بیاید در مجلس شورای ملی قانونی بشود و پایه محکمی پیدا کند و بعد عمل بشود و آن شورا را هم لازم می‌دانم برای این که همان طور که عرض کردم یک قسمت قوانین در وزارتخانه‌ها تهیه شده است، یک قسمت قوانین راجع به کشاورزی است راجع به وضعیت زراعین، کارگرها و غیر زارع، قانون کار این مسائلی را که اظهار می‌شود تمام آن را از ساعت اول که مشغول کار شدم هیئت‌ها و کمیسیون‌هایی برای آنها تعیین کردم و همه را در نظر گرفته‌ام و مشغول هستند این قوانین هم البته قسمت عمده‌اش تمام شده و در تحت نظر کمیسیون است و البته اگر شورای عالی تشکیل شود همان طور که عرض کردم تمام این قوانین از مجرای شورا وارد مجلس می‌شود.
رئیس- آقای دکتر شفق توضیحی راجع به بیانات خودشان دارند.
دکتر شفق- مطالبی را که جناب آقای نخست وزیر فرمودند غالباً مورد تأمل و قابل نظر بود ولی یک قسمت را هم که در ابتدا فرمودند کم لطفی فرمودند و اعتراض فرمودند بنده به تمام وضوح عرض می‌کنم ایشان را تا آنجا که من شنیده‌ام شخص خوش سابقه‌ای می‌دانم به هیچ وجه من‌الوجوه حتی به طور کنایه از طرف بنده نسبت به ایشان اظهاری نشد بنده نظرم این بود که در این کشور ممکن است یک عده ذی نفع در پی استفاده از این موقعیت باشند و الّا خود ایشان این طور نیستند و یک نظر هم این است و تا حالا هم چندین بار به عرض رسانده‌ام بنده از آقایان همکاران محترم استدعا می‌کنم که یک دوره نصف یک دوره هم کافی است تا آنجایی که بتوانیم در مذاکرات نسبت به یکدیگر حدود ادب و نزاکت را نگه‌داریم و رعایت کنیم راجع به دوستان خودم بنده توضیح می‌دهم که دوستانم ایرانیان شرافتمند هستند دوست بزرگ من خدای بزرگ است و دوستان شرافتمند من آلت دست هیچ قوه خارجی نمی‌شوند. (صحیح است)
رئیس- آقای فرمند پیشنهاد کفایت مذاکرات کرده‌اند.
مهندس فریور- بنده مخالفم.
فرهودی- بنده هم مخالفم.
فاطمی- بنده مخالفم اجازه می‌فرمایید؟
هاشمی- خیلی خوب رأی ندهید.
فرمند- این ماده واحده که دو سه قسمت دارد که باید آن را تفکیک کرد یکی مسأله الغا اختیارات است یکی دادن اختیارات به آقای بیات یا نخست وزیر دیگری
تهرانچی- دادن اجازه برای تسویه امور
فرمند- اگر در کلیات این مطلب ما بخواهیم صحبت بکنیم تصور می‌کنم دو سه جلسه هم کافی نباشد در این قسمت چون عقیده عمومی مجلس را بنده این طور استنباط کردم که اکثریت موافق با الغا اختیارات هستند یک عده عقیده دارند که این اختیارات به آقای نخست وزیر داده بشود عده دیگری در این مورد رأی نداده‌اند بنده عقیده‌ام این است که در این ماده مذاکراتش کافی است.
یکی از نمایندگان- هزار مطلب دارد این ماده.
فرمند- آقای فرخ پیشنهاد کرده‌اند که تجزیه شود.
بعضی از نمایندگان- نمی‌شود.
فرمند- خوب رأی ندهید هول نشوید حول و لا چرا می‌کنید آقای فرخ پیشنهاد کردند که این ماده تجزیه شود به دو قسمت یکی لغو اختیارات دیگری اختیار دادن به آقای بیات بنده این را خواستم عرض کنم که اگر مذاکره را طول بدهید موافق چند روز طول خواهد کشید و همدیگر را خسته می‌کنیم از بس حرف می‌زنیم، مجلس هم از اکثریت خواهد افتاد امروز خوشبختانه ما یک دفعه مجلس را سر ساعت تشکیل داده‌ایم و الان دو ساعت است که صحبت می‌کنیم، موضوع این است
که ما چقدر در این مجلس باید راجع به موضوع اختیارات صحبت کنیم، الان ۵ ماه است صحبت می‌کنیم، در کمیسیون در جلسه خصوصی در جلسه علنی این را دو قسمت کنیم یکی این که اول آن اختیارات را لغو کنیم آن وقت آن قسمتی که باید به آقای بیات اجازه داده شود برود به کمیسیون و مجلس هم اجازه بدهد آن پیشنهاداتی که شده در کمیسیون مطرح شود تا هر نظری که دارند در کمیسیون اتخاذ کنند برای این که این قسمت در جلسه علنی اصلاح نمی‌شود و باید دوباره برود به کمیسیون ممکن است که کمیسیون بودجه نماینده بفرستد یا کمیسیون بازرگانی به هر جهت اگر این مذاکرات را ادامه بدهید بی‌خود وقت آقایان را می-گیریم و خسته‌شان می‌کنیم.
صادقی- بنده مخالفم اجازه می‌فرمایید؟
رئیس - بفرمایید
صادقی - آقا به نظر بنده الغای اختیارات با تفویض اختیارات را نمی‌شود از هم تفکیک کرد با هم کاملاً ارتباط دارد مثل این است که شما شوفری را هر قدر که ناشی هم باشد از پشت ماشین بردارید بدون این که شوفری بگذارید به نظر بنده خطرناکترین پیشنهادات این است که امروز اول اختیارات دکتر میلسپو را لغو بکنید بدون این که این اختیارات و تصفیه امور را به کسی بدهیم و بگذاریم برای بعد و اگر هر کسی بخواهد که این طرز عمل شود و این طور پیشنهاد کند یا وارد در مطلب نیست یا نظر شخصی دارد.
رئیس - راجع به کفایت مذاکرات رأی می‌گیریم برای این که چند نفر هم اجازه خواسته‌اند.
مهندس فریور- بنده مخالفم
رئیس - بفرمایید
مهندس فریور- بنده می‌خواستم عرض کنم که یک نفر مخالف و یک نفر موافق باید حرف بزند.
رئیس - پیشنهاد کفایت مذاکرات شده است آقایانی که با پیشنهاد آقای فرمند راجع به کفایت مذاکرات موافقند قیام کنند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد. پیشنهادی راجع به ختم جلسه شده است آقای مجد ضیایی پیشنهاد کرده‌اند (مهندس فریور- بنده مخالفم) بفرمایید.
مهندس فریور- عرض می‌کنم آقای مجد ضیایی پیشنهاد ختم جلسه کرده‌اند؟ حالا خیلی بی‌لطفی فرموده‌اند این تنها روزی است که ما خواستیم این جلسه از دو ساعت یک قدری بیشتر بشود اگر تمام این مساعی برای این بود که یک دکالاژی بشود این که بی‌ربط است یک ساعت و نیم آقا به ظهر جلسه شروع شده است (یکی از نمایندگان - دو ساعت و ربع) دو ساعت و ربع به ظهر مانده بوده است و حالا که آقایان خسته نیستند دیگر هر روز از یک به ظهر تا یک ساعت بعد از ظهر نمی‌نشینند؟
ملک مدنی- اجازه می‌فرمایید؟
رئیس - بفرمایید
ملک‌مدنی- بنده هم خواستم عرض کنم که اگر مقام ریاست توجه فرموده بودند به آن تصمیمی که خود حضرتعالی اعلام فرمودید این مشکل پیدا نمی‌شد تصمیمی بود که هیئت رئیسه گرفت (طباطبایی - برخلاف قانون اساسی بود) برخلاف قانون اساسی نیست هیئت رئیسه این تصمیم را گرفت مجلس هم رأی داده است و موافقت کرده است و حق این بود که نیم ساعت به ظهر ساعت ۱۵/۱۱ مقام ریاست موافقت می‌فرمودند که یک ربع تنفس داده شود که آقایان خسته نشوند و دوباره برگردیم و مشغول کار بشویم.
رئیس - تنفس را آقای دکتر معظمی هم اشاره فرمودند حالا بنده دیدم جلسه اول است ممکن است که اگر تنفس داده شود دیگر جلسه تشکیل نشود برای جلسه آتیه اگر دو و نیم به ظهر تشکیل شد بعد از یک ساعت و نیم تنفس داده می‌شود باید جلسه را نیم ساعت بعد از ظهر ختم کنیم آقا پیشنهاد کرده‌اند بنده آن پیشنهاد را مطرح کردم.
امینی- استدعا می‌کنم عرض بنده راجع به ختم جلسه است اجازه می‌فرماییدتوضیح بدهم
بعضی از نمایندگان - نمی‌شود آقا- همهمه نمایندگان (زنگ رئیس)
امینی - بنده مخبر کمیسیون هستم اجازه فرمودند.
هاشمی- رأی هیئت رئیسه تا نیم ساعت بعد از ظهر است
سیف پور - نوبت آقای فاطمی است آقای امینی بفرمایید.
رئیس - آقای سیف پور شما نمی‌گذارید جلسه ساکت باشد
امینی - آقای سیف پور مگر شما ناظم جلسه هستید؟
فاطمی - اجازه می‌فرمایید؟
رئیس - بفرمایید
فاطمی- عرض کنم که بنده اجازه گرفتم برای ختم جلسه و با ختم جلسه امروز موافق بودم دلیلش هم این بود که این موضوع محل بحث است و به کفایت مذاکرات رأی ندادم برای این بود که بلکه در اطرافش یک تبادل نظری بکنیم و یک چیزهایی که آقایان نوشته‌اند و حاضر است که قرار گذاشتیم در بیرون از جلسه راجع به پیشنهادات مذاکره بکنیم و جلسه دیگری که پس فردا تشکیل می‌شود بلکه توافق نظری باشد که دیگر زیاد بحث نشود (نمایندگان- چهارشنبه فردا) این است که بنده با ختم جلسه موافق بودم حالا اگر آقایان موافق هستند جلسه را ختم کنیم و الا تا یک ساعت بعد از ظهر حاضریم بمانیم.
۵- موقع و دستور جلسه بعد ختم جلسه
رئیس- جلسه روز پنجشنبه است (بعضی از نمایندگان فردا) پس رأی می‌گیرم (بعضی از نمایندگان- مخالفی ندارد رأی نمی‌خواهد) بنده اعلام کرده بودم که این هفته تا آخرش جلسه خواهد بود حالا آقایان به مناسبتی پیشنهاد پنج شنبه کرده‌اند (عده از نمایندگان - نمی‌شود فردا باید باشد) در این صورت هر طور که نظر اکثریت است همان طور عمل شود.
جمعی از نمایندگان - پنجشنبه
رئیس - پس باید جلسه را ختم کنیم جلسه آتیه روز پنجشنبه دو ساعت و نیم پیش از ظهر دستور هم بقیه شور همین لایحه.
(در این موقع بیست دقیقه بعد از ظهر مجلس ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی - سید محمدصادق طباطبایی