مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۲ تیر ۱۳۳۷ نشست ۲۱۴
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری نوزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نوزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره
شنبه ماه ۱۳۳۷
سال چهاردهم
شماره مسلسل
دوره نوزدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۱۹
جلسه: ۲۱۴
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز سه‌شنبه ۱۷ تیر ماه ۱۳۳۷
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت‌مجلس
۲- بیانات قبل از دستور - آقایان: خلعتبری، مهندس جفرودی
۳- تقدیم دو فقره لایحه به وسیله آقای معاون وزارت فرهنگ
۴- طرح گزارش کمیسیون کشاورزی راجع به ساختمان و بهره‌برداری سد لار و لتیان
۵- تقدیم یک فقره سؤال به وسیله آقای مهندس فروهر
۶- طرح و تصویب گزارش کمیسیون کشاورزی راجع به ساختمان و بهره‌برداری سد لار و لتیان
۷- قرائت و تأییدنامه وزارت جنگ در مورد حقوق بازنشستگی افسران
۸- تعیین موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه.
مجلس ساعت ده و پنج دقیقه صبح به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید.
۱- تصویب صورت‌مجلس
نایب‌رئیس- صورت غایبین جلسه قبل قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
غائبین با اجازه- آقایان: صارمی. بوربور. جلیلی. پناهی. اعظم‌زنگنه. قراگزلو. اردلان. کدیور. دکتر آهی. دکتر عمید. دکتر حسن افشار. غضنفری. عامری. آقایان. مهران. صادق بوشهری. موسوی. اورنگ. اریه. دکتر اصلان افشار. صراف‌زاده. سنندجی. دکتر دادفر. شادمان. قنات‌آبادی. اخوان. ثقةالاسلامی.
غائبین بی‌اجازه- آقایان: دکتر طاهری. قرشی.
دیرآمدگان و زودرفتگان با اجازه- آقایان: بزرگ‌نیا. اسکندری. مهدوی. امامی‌خویی. کاظم شیبانی.
رئیس- نسبت به صورت‌مجلس نظری نیست؟ (اظهاری نشد) صورت‌مجلس جلسه قبل تصویب شد
۲- بیانات قبل از دستور آقایان: خلعتبری. مهندس جفرودی
رئیس- امروز نطق‌های قبل از دستور است. آقای خلعتبری.
خلعتبری- گزارش دولت راجع به عملیات سال ۱۳۳۶: آقایان ملاحظه فرمودند که چند هفته قبل دولت گزارش عملیات سال گذشته خود را به صورت نشریه چاپی برای نمایندگان مجلسین فرستاد یک قسمت از این گزارش بسیار توجه مرا جلب نمود. به یاد آقایان هست که بنده یک روز در این مجلس تذکر دادم که برنامه اقتصادی ما از جهت عدم توجه کافی به مسئله تولید کشاورزی ناقص است.
وقتی دولت جناب آقای دکتر اقبال به مجلس معرفی شد اولین قدمی که این دولت برای رفع این نقص اساسی برداشت فکر تهیه اعتبار برای تنظیم و اجرای یک برنامه ازدیاد تولید و توسعه صنعت از طریق اصلاح قانون پشتوانه اسکناس بود که هفتصد میلیون تومان از این طریق در اختیار بانک ملی ایران قرار می‌گرفت. این قانون وقتی به مجلس تقدیم شد بنده پیشنهاد کردم که کشاورزی هم به لایحه دولت اضافه شود و از این اعتبار برای کشاورزی هم استفاده شود.
شخص آقای دکتر اقبال این پیشنهاد را قبول و نمایندگان محترم هم تصویب فرمودید و بعد دولت نصف مبلغ اعتبار یعنی ۳۵۰ میلیون تومان را به کشاورزی تخصیص داد و لایحه آن را تقدیم مجلس نمود که تصویب شد لذا در سال ۱۳۳۶ یک قدم اساسی برای پیشرفت امور اقتصادی و کشاورزی در مملکت برداشته شد. (صحیح است) چون همیشه انتقاد می‌شود در قسمت کارهایی که در مملکت می‌شود که برای مملکت مفید بوده است باید تذکر داد که همه مردم بدانند و هم از اشخاص قدردانی بشود بنده از این جهت خواستم بحث بشود.
جریان استفاده از اعتبارات در ۳۶:
قانون اصلاح پشتوانه اسکناس در ۲۸/۲/۳۶ به تصویب رسیده و آئین‌نامه‌های آن در ۳/۷/۳۶ برای اجرا به وزارت معادن و صنایع ابلاغ شد پس تا آخر سال ۳۶ دولت شش ماه وقت برای عمل داشته و من مخصوصاً گزارش دولت را به دقت مطالعه کردم که ببینم در این مدت چه کارهایی شده و در ضمن تحقیق موفق شدم و اطلاعات مربوط به پیشرفت این کار را تا پانزدهم خرداد ۳۷ به دست بیاورم یعنی کارهایی که در مدت کمتر از هفت ماه شده است نتیجه مطالعه گزارش و تحقیق بسیار رضایت‌بخش بود زیرا معلوم شد دولت و وزارت صنایع و معادن خوب و سریع کار کرده و هم مردم این اقدام مفید دولت را حسن استقبال کرده‌اند و اکنون یک برنامه مفید تولیدی در سراسر کشور آغاز شده است.
تقاضاهای واصله گرچه بنده با رقم می‌خوانم آقایان توجه بفرمایند که وضع اقتصادی کشور چطور است تا آخر پانزدهم خرداد ۳۷ برای صنایع نساجی ۶۸ فقره و سایر صنایع ۳۰۰ فقره و امور معادن ۲۵ فقره تقاضای وام شده که جمع آن بالغ بر ۵۰۰ میلیون تومان است.
توصیه که برای اعطای وام شده: در صنایع نساجی ۲۸ فقره و در سایر صنایع ۶۶ فقره و در امور معادن ۵ فقره توصیه برای وام شده که مجموعاً می‌شود یکصد و نود و شش میلیون تومان ۱،۹۶۹،۵۳۵،۲۰۰ ریال.
وام‌هایی که بانک ملی قرارداد آن را منعقد نموده: بانک ملی ایران تا ۱۵ خرداد ۱۳۳۷ قراردادهایی تا مبلغ ۹۱۹۲۲۴۵۱۰ ریال منعقد کرده و تا تاریخ مزبور ۵۲۷۶۱۶۳۷۵ ریال به اشخاص پرداخت شده است.
تناسب تقسیم وام: از مبلغ ۱۹۶۹۵۳۵۲۰۰ ریال که توصیه شده ۴۶ درصد آن برای تهران و حومه توصیه شده و بقیه برای استان‌ها. البته در آینده بیشتر باید سعی شود که به استان‌ها بیشتر وام داده شود ولی شرایط و اوضاع و امکانات وام در استان‌ها را هم باید در نظر گرفت و خود ساکنین استان‌ها باید آمادگی خود را برای استفاده از این اعتبار نشان دهند (صحیح است) و به نظر من وزارت صنایع باید سرمایه‌دارها و اهالی استان‌ها را ارشاد کند که خود را برای استفاده از این اعتبار آماده کنند ودر ولایات هنوز نمی‌دانند که چگونه می‌توانند از این وام برای امور اقتصادی استفاده نمایند و انشاءالله در آینده این نسبت معکوس می‌شود و سرمایه‌دارها نیز به کارهای تولیدی و صنعتی خواهند پرداخت.
رشته فعالیت: توصیه‌هایی که برای وام شده در رشته‌های زیر است:
صنایع ریسندگی و بافندگی، قند مکانیکی، ساختمانی، شیمیایی، و دارویی، غذایی، پلاستیک، استخراج فلزات، مقواسازی و نقره‌سازی ولی نکته جالب توجه این است که وزارت صنایع کمک به صنعت ریسندگی و بافندگی و قند را در درجه اول اهمیت قرار داده و ۶۴ درصد از توصیه‌ها را برای این دو صنعت نموده یعنی دولت متوجه شده است که صنایع و کارها مقدم است این را آقایان توجه فرمودید صنایع اساسی برای مملکت مقدم بر صنایع غیراساسی است یکی از صنایع اساسی نساجی است و تولید قند و شکر که مصرف داخلی را تأمین کند خوشبختانه دولت در این برنامه به این نکته توجه کرده
ارزش طرح و وام‌های توصیه شده: جمع کل ارزش ۹۸ طرح ۵۹۹۶۶۷۹۲۶۱ ریال
جمع کل هزینه‌های ریالی طرح‌ها ۳۰۳۸۲۲۷۴۸۷
جمع کل هزینه‌های ریالی طرح‌ها ۲۹۵۸۳۵۱۷۷۴
وام توصیه شده ۱۹۶۹۵۳۵۲۰۰
در حقیبقت به طور تقریب می‌توان گفت که برای ایجاد کارخانه‌ها و توسعه صنعت در کشور قریب ۶۰۰ میلیون تومان در مدت قلیلی تهیه شده که قریب یک ثلث آن را دولت به صورت وام کمک می‌کند این را آقایان بدانند که در مدت شش ماه یا نه ماه شش میلیون ریال برای طرح‌های مفید تولیدی در مملکت به کار افتاده و قریب ۴۰۰ میلیون تومان آن را خود مردم می‌پردازند و این امر موفقیت بزرگی با توجه و مقایسه سال‌های قبل است زیرا چرخ‌های دستگاه اقتصادی و تولید با این عمل به کار افتاده است و این عمل نتایجی خواهد داشت که من‌باب نمونه بعضی از آن ذکر می‌شود.
۱- تهیه شغل و کار برای صدها هزار مردم در تمام صنوف و طبقات.
۲- به کار افتادن سرمایه‌های اشخاص در داخله مملکت برای امور تولیدی و منصرف شدن از سفته‌بازی و معاملات زمین و خودداری از فرستادن سرمایه به خارجه.
۳- تشویق آوردن سرمایه‌های ایرانی‌ها که در خارج از کشور است به ایران.
۴- تولید احتیاجات اولیه مردم در داخله کشور و بی‌نیازی از وارد کردن از خارجه.
۵- مصرف کردن محصولات کشاورزی در داخله کشور به وسیله کارخانه‌ها و جلوگیری از خروج ارز از کشور برای تهیه احتیاجات داخلی.
۶- زیاد شدن یک عده کارگران و صنعتگران فنی و متخصص در کشور.
۷- ازدیاد ثروت کشور.
۸- امکان وصول مالیات‌های مستقیم از ثروت‌هایی که اضافه می‌شود.
۹- ترقی صنعتی کشور که یک مسئله اساسی است.
طرز کار و مدت: به نظر اینجانب در مدت نه ماه این صورتی که دولت از کارهای خود می‌دهد قابل تقدیر و تحسین است زیرا همه این توصیه‌ها و قراردادها محتاج به دقت و مطالعه بوده و در حقیقت برای اولین بار است که ما می‌بینیم در کشور طرحی تهیه و در مدت کم به صورت عمل درمی‌آید و معلوم می‌دارد در این کار رعایت دقت، سرعت جنبه مثبت و مراقبت مخصوص شده است و من معتقدم جنبه عمل در این مورد بر جنبه‌های اداری و تشریفاتی و مطالعاتی و غیره غلبه داشته است از نظر شخص خودم و بسیار باعث مسرت و افتخار است که اجرای این برنامه را در مدت کوتاهی یک مهندس لایق ایرانی عهده‌دار بوده است من معتقدم که اگر مهندس مشاور خارجی بودند این اندازه کارها را انجام می‌دادند برای تشویق اسم او را ذکر می‌کنم یعنی مهندس شریف‌امامی است که در اجرای این برنامه هم دولت خوب کار کرده است و هم مهندس شریف‌امامی جنبه مثبت را رعایت کرده.
بنده نه فقط از او تجلیل می‌کنم بلکه از همه مهندسین ایرانی از فرد فرد آنها قدردانی می‌کنم و مسلماً آقای مهندس شریف‌امامی هم از همکاری با مهندسین و مشاورین ایرانی و متصدیان مربوطه استفاده نموده و این موفقیت مربوط به همه آنهایی است که در اجرای این برنامه دخالت و تصدی و نظر داشته‌اند و از همه اشخاصی که در این امر همکاری کرده‌اند باید قدردانی کرد و به آنها پاداش هم داد.
تأثیر بانک ملی- به نظر بنده مسلماً همکاری عمل بانک ملی ایران در این موقعیت دخالت مؤثری داشته و یقیناً رؤسا و کارمندان بانک ملی ایران با سرعت و روح مثبت در این مورد همکاری نموده و موفقیت دولت را تسهیل نموده‌اند و بنابراین به جاست که از آقای کاشانی رئیس بانک ملی و همکاران ایشان قدردانی شود.
توصیه من به دولت: ۱- اکنون که دولت توجه به اهمیت امور اقتصادی کشور دارد لازم می‌دانم که این نکته را از دولت بخواهم که عمل نه ماهه اخیر دولت ثابت نمود اگر مسئله اقتصاد و تولید کشور در اختیار خود دولت باشد و وزیر مسئول داشته باشد بهتر از آن است که در اختیار دولت نباشد و بنابراین لازم است ترتیبی داده شود که دولت سعی کند پول‌هایی که در آینده از منبع قراردادهای جدید نفت یا از افزایش سهم دولت از قرارداد کنسرسیوم به دست می‌آورد خود در اختیار بگیرد و به مصرف تکمیل این برنامه فعلی برساند زیرا بالاخره با توجه به احتیاجات کشور مبلغ سیصد و پنجاه میلیون تومان برای شروع برنامه‌هایی مفید است ولی برای تکمیل برنامه‌های اقتصادی و صنعتی کافی نیست در آینده باید بیشتر در اختیار دولت اعتباراتی گذاشت و به نظر من اگر به این عرض من توجهی بشود زودتر به مقصود می‌رسیم بدون اینکه مخارج زیادتری متحمل شویم آقای وزیر کشاورزی توجه دارند.
۲- حال که دولت به اشخاص برای امور صنعتی و تولید وام می‌دهد باید متوجه باشید که در آینده با برنامه‌های متعدد سدسازی محصولات کشاورزی کشور زیاد خواهد شد بدون تردید و بازار فروش را هم باید در نظر داشت و بنابراین لازم است دولت تقدم به کمک را به کارخانه‌هایی بدهد که محصولات کشاورزی مملکت را مصرف می‌کنند و در برنامه توسعه و ترقی صنعت حتماً این موضوع را باید در نظر گرفت و این را تأمین و اجرا نمود شما اگر سد ساختید و آب به دست آوردید و سالی پانصد هزار تن پنبه به دست آوردید این پنبه بازار می‌خواهد ممکن است خارجی‌ها نخرند وقتی بازار نداشت باید کاری کرد که در داخله مصرف شود باید صنایع کشاورزی را تقویت کرد و حق تقدم پرداخت وام را باید به کارخانه‌های کشاورزی بدهید و این را در یک گزارش کشور خارجی دیدم که کمک باید به کارخانه‌هایی بشود که برای کشاورزی مصرف دارند و پقدر به موقع دیدم که دولت به نصیحت خیرخواهانه من توجه کند.
تبریک به دولت: من این موفقیت را به دولت تبریک می‌گویم و چقدر ممنون می‌شوم اگر دولت به این نصیحت خیرخواهانه من توجه کند که وقت دولت‌ها بیشتر در امور فرعی و اداری اصلاح‌نشدنی صرف می‌شود و اگر قسمت بیشتر وقت صرف این‌گونه امور اساسی شود در مدت قلیلی موفقیت‌های عمده نصیب دولت‌ها خواهد شد و با اجرای این‌گونه برنامه‌های اساسی بسیاری از مشکلاتی که دولت با آن مواجه است حل خواهد شد.
دلیل توجه مردم به فعالیت و کار- د رگزارش دولت ذکر شده است که در سال ۳۳ شصت و نه فقره در سال ۳۴ هفتاد و هفت فقره در سال ۳۵ هفتاد و هشت فقره و در سال ۳۶ یکصد و شانزده فقره اجازه تأسیس کارخانه صادر شده است این ارقام دلیل توجه مردم است به کار انداختن سرمایه و شروع به فعالیت و ابتدای یک دوره جدید فعالیت اقتصادی در کشور است و نشان می‌دهد که سال به سال توجه و فعالیت بیشتر می‌شود و مخصوصاً در سال ۱۳۳۶ این توجه و فعالیت به طور محسوس بیشتر و نزدیک‌تر به دو برابر سال قبل است و به نظر من لازم است علت آن را بدانم هر چند دلایل زیادی می‌توان ذکر نمود ولی به نظر من دو دلیل از سایر دلایل اساسی‌تر است.
اول مردم می‌خواهند باور کنند که دولت در امر تولید و فعالیت‌های اقتصادی مردم مزاحم نیست و نیت کمک دارد زیرا سرمایه از خود به مردم قرض می‌دهد و این دلیل این است برنامه دولت کمک به مردم در فعالیت‌های اقتصادی است.
دوم با وجود کمک دولت معذلک اگر یک چیز وجود نداشت مردم استقبال از کمک‌های دولت نمی‌کردند نه سرمایه به کار می‌انداختند و نه فعالیت می‌کردند یک مستشار آمریکایی دو سال قبل گفته بود برای تشویق مردم و به کار انداختن سرمایه باید مالیات مستغلات را چند برابر و از ساختمان جلوگیری نمود بطلان نظریه او از اینجا ثابت است که در سال ۳۶ جلوگیری از ساختمان نشد و مردم همان‌طور مشغول ساختمان هستند و ساختمان زیادتر شد ولی ۱۱۶ فقره تقاضای تأسیس کارخانه در همین یک سال شد که دلالت دارد بر میل مردم به فعالیت‌های اقتصادی و فعالیت‌های اقتصادی هیچ وقت و در هیچ کجا با زور نمی‌توان اجرا نمود وباید میل و رغبت افراد را در این امور تحریک و تشویق نمود آن چیزی که وجود داشت و مشوق مردم در فعالیت شد امنیت خارجی و داخلی کشور است مقصودم از امنیت خارجی آن رویه مصلحت‌آمیز در سیاست خارجی کشور است که در این چند سال اخیر اتخاذ و تعقیب شده و کشور را از حوادثی که معمولاً از خارج می‌رسید محفوظ داشته و از صورت منفی خارج شده و به صورت مثبت درآمده و وضع ثابتی برقرار نموده و وضع سیاسی ایران را اطمینان‌بخش کرده (صحیح است) این به نظر بنده اولین دلیل است نه تنها سرمایه‌دار داخلی بلکه سرمایه‌دارهای خارجی
هم اطمینان به چنین وضعی می‌کنند و اکنون سرمایه‌های خود را برای کارهای اقتصادی در این کشور به کار می‌اندازند که این سرمایه‌گذاری در رشته‌های مختلف که قسمتی از آن مربوط به احتیاجات اساسی کشور است مشاهده می‌شود و حق اقدام به تأسیس بانک‌هایی هم نموده‌اند که به نظر من تأسیس بانک از نظر کمک به مردم برای ازدیاد تولید و فعالیت اقتصادی مؤثر و مفید است برای این است که از امنیت اینجا اطمینان دارند نظر آقایان هست در این ۱۰، ۱۵ سال کی آمد بانک تأسیس کند حالا هر چند وقت یک کسی می‌آید بانک تأسیس می‌کند و پیداست که یک دوره فعالیت اقتصادی جدیدی به وجود آمده است مقصودم از امنیت داخلی آن وضعی است که حوادث و اغتشاشات داخلی که مانع کار و فعالیت و موجب توقف کارهای اقتصادی است از میان برداشته و در این موقع که دنیا فرصت مناسبی برای ترقی و پیشرفت در امور اقتصادی به ممالک کوچک و غیرصنعتی دارد می‌توان از این فرصت برای پیشرفت و اصلاح وضع اقتصادی ایران استفاده نمود.
آقایان ملاحظه فرموده‌اید در این چند سال خدمت نمایندگی هدف عمده‌ای که تعقیب کرده‌ام و همیشه تذکر داده‌ام موضوع اقتصاد کشور بوده که کشاورزی هم جزیی از آن است اکنون هم عرض می‌کنم از این فرصتی که دنیا پیش آورده است باید استفاده کرد و این دوره باید دوره ترقی و پیشرفت اقتصادی ایران باشد وضع دنیا مسلماً همیشه یکنواخت نیست و ممکن است در هر کشوری بعد از دوره‌ای تغییری پدید آید ولی در این مدت و فرصت باید از یک مرحله گذشت و آن طی مرحله‌ای است که برای اصلاح وضع اقتصادی لازم است (صحیح است) وقتی وضع اقتصادی کشور بهبود یافت و عوض شد در مقابل هر حادثه بهتر می‌ایستد و حوادث آینده در وضع اقتصادی آن تأثیر قهقرایی نمی‌تواند داشته باشد مثل آلمان و چکسلواکی و فنلاند که با وجود تغییر وضع آنها باز توانستند مقام اقتصادی خود را احراز کنند این امنیت متعلق به همه است این امنیت امروز ایران را مملکتی نموده که در جاهای دیگر به این وضع حسرت می‌برند البته ما در داخله خود نقاط ضعف و قابل انتقادی داریم که باید بدان توجه و آن را اصلاح کرد اما لازمه آن اول بقای این امنیت داخلی و خارجی است این امنیت به تمام مردم ایران تعلق دارد و باید آن را حفظ کنند قدر این امنیت را صدها هزار خانواده‌هایی می‌دانند که اکنون فرزندان آنها در این کشور یا در خارجه مشغول تحصیلند و فرزندان آنها جلوی گلوله و مسلسل مثل وقایع اردن در سال گذشته یا عراق در چندی قبل یا لبنان در حال فعلی نمردند تمام طبقاتی که اکنون بدون هراس مشغول کسب و تجارتند یا مشغول فعالیت‌های اقتصادی و عمرانی و کشاورزی‌اند باید علاقمند به حفظ این امنیت باشند زیرا اغتشاشات و اختلالات وضع مملکت را برهم می‌زند و باعث توقف کارهای اقتصادی و عمرانی می‌شود و توقف پیشرفت‌های اقتصادی در ممالک خاورمیانه باعث عقب‌ماندگی بیشتر می‌شود و فرصت از دست می‌رود.
برنامه حمایت از فعالیت‌های افراد: در کشور ما تنها شروع یک دوره فعالیت اقتصادی کافی نخواهد بود بلکه در عرض این برنامه باید یک برنامه حمایت از فعالیت افراد باشد و الّا مزاحمت مأمورین دولت و دستگاه‌های مختلف دولتی به تدریج سبب خواهد شد مردم از فعالیت دست بکشند، دولت باید برنامه داشته باشد که برای کارهای مفید اقتصادی کشاورزی نه فقط از جهت کمک پولی مردم را تشویق کند بلکه باید در مقابل مزاحمت دستگاه‌های دولتی حقوق افراد و اشخاص را حفظ کند و نگذارد به مردم تعدی شود بنا به شیوه دیرین دستگاه‌های مختلف دولتی از طریق مختلف مزاحم و مانع مردم خواهند بود که بحث آن فعلاً با وقت کمی که دارم میسر نیست.
باید یک طریقی ایجاد و طوری مراقبت به عمل آید که هر کس در هر مقام باشد اگر مانع و مزاحم مردم در امور تولیدی و عمرانی شد به شدت و با سرعت تنبیه شود ولو وزیر باشد و دولت باید ضامن تعدیات مأمورین خود در مقابل مردم گردد. اگر این ضمانت و حمایت به این طریق عملی شود این اقدامات و فعالیت‌های مردم به نتایج نیکو خواهد رسید و در مدت کمی به خواست خداوند متعال تحت توجهات شاهانه کشور عزیز ما این مرحله تکامل اقتصادی را که در پیش دارد و اکنون وارد آن شده است با موفقیت خواهد گذرانید و من معتقدم اگر ما در طریق اقتصاد از اشتباهات مصون باشیم و سابقه ممالک دیگر را که در این مرحله را طی کرده‌اند در نظر بیاوریم می‌توانیم موفق به اصلاح وضع اقتصادی ایران بشویم و به نظر من اساسی‌ترین مسئله برای ایران و کشورهایی نظیر ما اصلاح وضع اقتصادی است که ما اکنون این دوره را شروع کرده‌ایم و همین قدر که مقدمات و وسایل این امر را فراهم شده آقایان خود خدمتی به کشور محسوب است و یقیناً اگر موانعی یا اشکال‌تراشی‌هایی یا خراب‌کاری‌هایی یا اشتباهاتی باشد در مقابل این تصمیم یعنی شروع به یک دوره فعالیت اقتصادی قابل دوام نیست و به تدریج وضع اصلاح می‌شود و تجارب و اطلاعات بیشتری به دست می‌آید و افکار عمومی هم متصدیان و اولیا امور و مسئولین را مسلماً راهنمایی خواهد نمود و از خطاها و خرابی‌ها جلوگیری خواهد کرد عمده مسئله شروع به عمل است که شده و یقیناً نتایج آن در آینده نزدیکی پدیدار خواهد شد.
حفظ امنیت در آینده:
برای این که این امنیت در مملکت برقرار بماند که کشور ایران بتواند مرحله بهبود وضع اقتصادی خود را بگذراند مسائلی را باید در نظر داشت و اگر توجه به تجارب گذشته و تجارب ممالک دیگر شود می‌توان برنامه داخلی مملکت‌داری را طوری تنظیم نمود که این امنیت سال‌ها و مدت مدیدی برقرار باشد و فقط اشتباهات خود ماست یعنی مسئولین و زمامداران ما که ممکن است باعث برهم خوردن امنیت و برهم ریختن وضع سیاسی و بالنتیجه، متوقف ماندن فعالیت‌های اقتصادی و عمرانی و کشاورزی گردد و نتیجه این اشتباه جز ضرر ما چیز دیگری نیست حالا دیگر مانعی نیست وسایل موجود و مانع مفقود است ولی سوء تشخیص ممکن است این برنامه‌ها را متوقف کند.
۱-مردم ایران به تدریج در طول سال‌ها از دستگاه‌های دولتی ناراضی شده‌اند و باید کوشش نمود این عدم رضایت برطرف شود و من بعداً در این باره بحث خواهم کرد این مهمترین نکته بسیار اساسی است که باید توجه کرد عدم رضایت برطرف شود و به مردم مسائل را بگویند و اشکالات را بفهمانند و به حقوق مردم هم توجه کنند (صحیح است).
۲-احتیاجات اولیه مردم که سال‌ها در انتظار آن بوده‌اند باید مورد توجه واقع شود و از پول‌ها و اعتبارات موجود احتیاجات اولیه مردم تأمین گردد و در این موارد تأخیر به عمل نیاید. این دو موضوع که ذکر کردم اگر توجه نشود موجب تبلیغات در میان مردم خواهد شد و بین مردم و دولت شکاف ایجاد می‌شود و از همین شکاف و عدم رضایت و تبلیغات سوء است که اوضاع بسیاری از ممالک بر هم خورده است و ماهم در سنوات جنگ و مدتی بعد از آن دیدیم چگونه مردم و مخصوصاً جوان‌های ما اغفال شدند ولی بحمدالله اکنون دیگر همه چیز بر دنیا و مردم ایران روشن شد و مردم ایران قریب چنان تبلیغاتی را نخواهند خورد اما مجال تبلیغات مضر و سوء را باید با کارهای خوب و مفید از بین برد.
در ولایات و استان‌ها مردم راه می‌خواهند، می‌خواهند جنس خودشان را بیاورند راه ندارند، مریض دارند برای معالجه می‌خواهند بیاورند راه ندارند، عبور و مرور بخواهند بکنند راه ندارند این چیزها باعث شکاف می‌شود به احتیاجات مردم توجه کنید اعتبار این کارها را مقدم بدارید.
۳- دولت باید بین طبقات مختلف همکاری وحدت و صمیمیت را مخصوصاً برای اجرای برنامه‌های اقتصادی تقویت کند. دولت‌ها خود نباید بین مردم ایجاد اختلافات کنند و مردم را به عناوین مختلف به روی یکدیگر وادارند و باید در نظر داشته باشند در سنوات جنگ اخیر و بعد از آن اگر کمونیست‌ها پیشرفت نکردند به خاطر قدرت دولت نبوده زیرا دولت قدرتی نداشت بلکه برای قدرت ملی بود یعنی بین مردم ایران هنوز اختلافات ایجاد نشده بود و مردم در همه طبقات با هم صمیمیت و وحدت و صفا و برادری داشته و فقط عده قلیلی را حزب توده توانسته بود اغفال کند و کمونیست‌ها در آن موقع از خود مردم و طبقات متحد مردم موانعی در مقابل داشتند که نمی‌توانستند از آن بگذرند اکنون رجال سیاسی مملکت ما باید همیشه این مسئله اساسی را در نظر داشته باشند و اگر دولت توجه به این مسئله سیاست نکند به حوادث و حادثه‌جویان اجازه خواهد داد که بار دیگر مملکت را برای رخنه کردن مهیا ببینند و اگر این راه بسته شد دیگر برای بر هم زدن امنیت ایران راهی وجود ندارد زیرا وضع بین‌المللی جلوی هر گونه حادثه را گرفته است و خطای مسئولین امور ما است که ممکن است امنیت ایران را بر هم زند اشتباهات و افکار غلط و خطاهای مشاورین بی‌اطلاع خارجی هم ممکن است بدون اثر باشد زیرا اشتباهات و خطاهای آنها دیده شده در کشورهای دیگر موجب بر هم زدن اوضاع شده است.
رئیس- وقت دوم شما هم تمام شده است. پنج دقیقه از وقت آقای امیدسالار استفاده کنید.
خلعتبری- خیلی متشکرم برنامه‌های اقتصادی باید خوب باشد: این مطلب را هم باید عرض کنم که همه اصلاحات باید بر اساس وحدت ملی و همکاری همه طبقات با یکدیگر و در محیط صفا و صلح و امنیت و خارج از تتشنج و تحریکات باشد و الّا پیشرفت برنامه‌های اقتصادی میسر نخواهد بود در کشور ما هم مثل همه کشورهای دیگر تفاوت در وضع زندگی وجود دارد (این تفاوت هم در مسکو مشهود است هم در نیویورک) علت آن نداشتن برنامه‌های اقتصادی و وسائل کار و سرمایه و حوادث دنیایی و سیاست‌های دول دیگر بوده و نمی‌توان آن را به هیچ طبقه یا شخصی در مملکت نسبت داد و اگر غیر از این نگوئیم برخلاف حقیقت تاریخی است و کتمان کردن و تجاوزات سابق دول دیگر به کشور ما است. حتی در ممالکی هم که مصون از سیاست‌های تجاوزکارانه دول دیگر بوده‌اند وضع از همین قرار بوده و به تدریج در اثر ثبات وضع و کار و کوشش و به کار انداختن سرمایه و تکمیل علوم و صنایع توانسته‌اند وضع عمومی را بهتر کنند پس با اجرای برنامه‌های صحیح اقتصادی می‌توان وضع عمومی را بهتر نمود نه با ایجاد اختلاف و تحریک بین طبقات و مردم (صحیح است).
در زمان اعلیحضرت رضاشاه فقید که دنیا فرصتی داد ترقی سریع نمودیم و مملکت وارد در یک مرحله جدید اقتصاد و کشاورزی و صنعتی شدیم، حتی بدون دیناری کمک از خارجه و آن همه ترقی و پیشرفت که شد در سایه امنیت جلب اعتماد، فرصت کار و فعالیت مردم دادن، تشویق کردن از تجارت و کشاورزی و صنعت و وحدت ملی. نبودن اختلافات و تحریکات بین طبقات و جلوگیری شدید از هر تشنج و اختلاف و تحریک بود و نتیجه آن برنامه آن شد که همه طبقات مردم از آن منتفع شدند زیرا وضع عمومی مملکت بهتر شد.
پس اگر وضع اقتصادی کشور اصلاح شود به خودی خود در اصلاح وضع عموم مردم مؤثر خواهد بود و از این جهت باید برنامه‌های صحیح اقتصادی داشت و دولت باید نظر و توجه کلیه اشخاصی که سرمایه و وسیله و ابتکار برای کارهای اقتصادی و صنعتی و کشاورزی دارند جلب کند و یک برنامه همکاری وجود داشته باشد تا وضع اقتصادی کشور اصلاح شود و مخصوصاً من به دولت توصیه می‌کنم که از رویه آلمان غربی بعد از جنگ و از ایتالیا در این مورد استفاده کند و به همین نحو به اشخاصی که قدرت مالی یا وسیله برای فعالیت چه در صنعت و کشاورزی و غیره دارند توصیه می‌کنم که آنها هم باید وضع زمان را در نظر بگیرند دنیا اوضاعش عوض شده و همه‌اش فکر نکنند که نفع زیادتر برای خود تحصیل کنند، من یقین دارم در نتیجه یک رویه عاقلانه اقتصادی و حسن سیاست در امور مملکتی و حفظ امنیت و آرامش و جلوگیری از اخلال و تحریکات بین طبقات مردم و اجرای برنامه‌های اقتصادی در وضع زندگی عموم مردم تفاوت و بهبودی محسوسی در اندک مدتی پیدا خواهد شد و آینده میهن عزیر ما خوب خواهد بود. (احسنت- احسنت)
رئیس- آقای سلطان‌مراد بختیار.
سلطان‌مراد بختیار- بنده وقت خود را به آقای مهندس جفرودی می‌دهم.
رئیس- آقای مهندس جفرودی بفرمایید..
مهندس جفرودی- من فکر می‌کنم در این موقع که چند روزی بیش به آغاز تعطیلات تابستانی باقی نمانده است این وظیفه مجلس شورا است که به نام ملت ایران از اثرات ثمربخشی که مسافرت شاهنشاه جوان‌بخت ایران در اقصی نقاط جهان به نفع ملت ایران به بار آورده است سخن بازگوید و هم‌میهنان گرامی را از نتایج بسیار نیکوی این مسافرت آگاه کند و به نام آنها از رئیس محترم و خردمند مملکت سپاسگزاری کند عقیده من بر آن است که زعمای قوم ایران که تحت رهبری خردمندانه شاهنشاه آماده خدمات اجتماعی به این مملکت هستند باید در راهی گام بردارند که در بیان متین و منطقی شاهنشاه در آمریکا منعکس است. انصاف باید داد که اعلیحضرت محمدرضاشاه پهلوی با شخصیت بارز و هوش سرشار و بیان سیاسی و مستدل خود توانسته‌اند به بهترین وجه جهانیان را متوجه تحولات عظیمی بکنند که در ایران کهنسال به نفع مردم آن در حال تکوین است (صحیح است).
نطق مهم شاهنشاه ایران که به صورت جامعی تحولات عظیم سیاسی و اجتماعی و اقتصادی ایران را تشریح کرده است در حقیقت حاوی سرفصل‌های خط مشی آینده ملت ایران است که پیروزی‌های آتی آن در آنها پیش‌بینی و معین شده است. از میان آن سرفصل‌ها یکی بیان واقع در سیستم پارلمانی ایران است که به این عبارت تجلی می‌کند «سیستم پارلمانی ایران که بر اساس سلطنت مشروطه استوار است یک سیستم دموکراتیک است. ایران از سیاست دسته‌بندی‌های حزبی سیاسی که حزب را به جای وسیله هدف قرار می‌دهد ناامید شده است در پارلمان ایران برای احزاب کوچک که نفاق ایجاد کنند جایی نیست و تمایل به طرف احزاب بزرگ و عمده است. دورانی که احزاب کوچک در ایران به منافع بیگانگان خدمت می‌کردند سپری شده است ما عقیده داریم که پارلمان مجلس برای بیان اراده ملی و انتقاد شرافتمندانه از دولت است در ایران کنونی یک سیستم دوحزبی مانند سیستم دوحزبی آمریکا و انگلیس وجود دارد که یکی از آنها حزب ملیون است که از دولت پشتیبانی می‌کند و حزب مردم نیز در اقلیت است» (دکتر مشیرفاطمی- و به دولت رأی می‌دهد).
در گذشته نزدیک در ایران یک نوع آزادی خاص به وجود آمده بود که بعضی افراد منحرف از آن به نفع بیگانگان احزابی تشکیل دادند و بعضی دیگر به منظور تأمین منافعی به صورت اجتماعات کوچک دسته‌هایی به وجود آوردند.
دیدیم که هر روز دولتی بر سر کار می‌آمد که بر اثر ضعف آن هر هفته صدایی از استانی برمی‌خواست برنامه کار هیچ وزیری از صفحات کاغذ تجاوز نمی‌کرد پارلمان ایران صحنه مبارزه و کشمکش رسته‌های متعدد گردیده بود.
این گذشته تاثرآور نشان می‌دهد که آن ایام برای تشکیل احزابی که بر منافع ملی و مصالح مملکتی متکی باشد مساعد نبوده است همان‌طور که هر ملتی به سهولت نمی‌تواند هر مرامی را قبول و هضم کند همان‌طور نیز هر زمان از حیات اجتماعی ملتی برای قبول و به ثمر رسانیدن هر تحولی موافق نمی‌باشد پیدایش حزب و دوام آن از مراحل بسیار مترقی زندگی اجتماعی اقوام است و مللی که از مزایای مظاهر تمدن‌های اخلاقی و صنعتی مردم محروم هستند تنها در سایه تخرب می‌توانند از تحریکات و تلقینات خودخواهی‌ها و خویشتن‌پرستی‌ها و هوای نفس و جاه‌طلبی‌های فردی بر حذر مانده و کاروان بازمانده خود را به شاهراه تعالی و ترقی برسانند (صحیح است).
وجود دو حزب مردم و میلیون در ایران و ادامه فعالیت آنها یکی دیگر از ماثر گویای دوران پرافتخار سلطنت باعظمت محمدرضاشاه پهلوی است (صحیح است) و خود بر آن دلالت دارد که ثبات اوضاع اقتصادی و سیاسی ایران برای آغاز این مرحله مترقی نیز بسیار مساعد است (صحیح است) ما یقین داریم که آن دسته از افرادی که در گذشته یا در دسته‌های کوچک متفرق گرد آمده بودند و از سرانجام ناکام آنها نومید شدند و یا ناظر ناکامی هم‌میهنان خود بودند و وجود احزاب را با نظر تردید می‌نگرند بر اثر فعالیت صمیمانه افراد این دو حزب به تدریج امیدوار شده و فعالیت خود را در کادر آنها متمرکز خواهند ساخت (صحیح است).
در این راه زعمای دو حزب دارای وظیفه بسیار سنگینی هستند (صحیح است) که از جمله آنها احتراز هر نوع اعمال زور و نفوذ مادی و استفاده ناصواب برای جلب افراد است (صحیح است).
بیلان یک ساله کار حزب مردم نشان می‌دهد که چه در محیط پارلمان و چه در خارج آن همواره فعالیت خود را دور از حب و بغض و بر پایه مواد مرام‌نامه خود استوار داشته است (صحیح است) ما در مجلس شورای ملی هیچ‌گاه منافع مردم و مصالح مملکت را از نظر دور نداشته‌ایم (صحیح است) و وحدت نظر افراد حزبی و انضباط شایان توجه آنها را همواره در راه تصویب لوایح مفید دولت (صحیح است) و حمایت از کارهای خوب آن به کار بسته‌ایم و هرگاه که توفیقی نصیب ما گردید آن را نیز بی‌دریغ در تأیید از اقدامات مفید دولت به کار بردیم ولی از انتقاد از کارهای بد دولت‌ها نیز هراسی به دل راه نخواهیم داد (صحیح است) و با وسایل مختلف پارلمانی که در اختیار داریم متین و مستدل از اعمال بد وزرا و کارهای غیرمفید آنها انتقاد خواهیم کرد (صحیح است).
باید اذعان کرد که درز حال حاضر کسانی که عضویت حزب مردم را پذیرفته‌اند به خاطر تأمین منافع خصوصی خود نبوده است و در کادر حزب هم هیچ‌گاه همه افراد نمی‌توانند از همه مزایای آن برخوردار گردند. و اما عضویت آنان در حزبی که در سر کار نیست نشانه آن است که محرک آنان در قبول این عضویت اعتقاد به مرام‌نامه مترقی آن و مزایای تخرب و اثرات ثمربخش آن می‌باشد.
ما از آغاز فعالیت حزب ملیون بسیار خوشحال هستیم (احسنت) و یقین داریم که عمل آنها موجب تشدید فعالیت حزب مردم و توسعه و تقویت این مکتب اجتماعی خواهد شد (صحیح است).
مبارزه ما در مراحل مختلف اجتماعی یقیناً شرافتمندانه و توأم با جوانمردی خواهد بود.
ما نگران آن نیستیم که اگر جمع کثیری از کارمندان مؤمن و معتقد دولت به حزب ما گرویدند مورد بی‌مهری و عتاب و خطاب بازرسان دولت قرار گیرند زیرا رئیس محترم دولت که پایه و اساس کار دولت خود را در پیروی از منویات شاهنشاه قرار داده‌اند از پشت این تریبون نظر خود را در این باره تصریح کرده و اظهار داشته‌اند مادام که کارمندان دولت در محیط کار خود نظریات حزبی را به کار بندند از گزند مؤاخذه و توبیخ بر حذر خواهند بود.
ما یقین داریم که افراد احزاب که در دستگاه‌های دولت به انجام وظایف خود اشتغال دارند از مزایای اداری به یکسان برخوردار خواهند بود (صحیح است).
توسعه و تقویت مکتب حزبی که مورد علاقه شدید رئیس مملکت و ملت ایران است ایجاب می‌شد که وزرا و رؤسای ادارات تمایلات حزبی و اعتقاد سیاسی کارمندان خود را محترم شمرده و آینده مملکت و تحولات آن را هیچ‌گاه از نظر دور ندارند.
ما معتقدیم که عضویت افراد در احزاب بر پایه آزادی و اعتقاد آنها می‌باشد و به همین علت با کمال مراقبت و دقت لازم فعالیت‌های حزبی بوده و از اعمالی که اعتقاد افراد را محترم نشمرد و یا اقداماتی که آزادی آنها را به منظور جلب آنان محدود کند با کمال شدت انتقاد و جلوگیری خواهیم کرد (احنست- احنست).
۳- تقدیم دو فقره لایحه به وسیله آقای معاون وزارت فرهنگ
رئیس- وارد دستور می‌شویم آقای معاون وزارت فرهنگ لایحه‌ای دارید؟ بفرمایید.
معاون وزارت فرهنگ (یزدان‌فر)- لایحه‌ای است برای ساختمان مدارس ایرانیان در خارجه و کوی دانشجویان و خانه فرهنگیان که اعتبار آن تأمین شده تقدیم می‌کنم لایحه دیگری است برای استخدام معلمین خارجی چون وقت تنگ است و برای اوایل سال تحصیل که مهر ماه است احتیاج داریم تقاضای یک فوریت می‌کنم.
رئیس- فوریت آن بعد مطرح می‌شود.
۳ - طرح گزارش کمیسیون کشاورزی راجع به ساختمان و بهره‌برداری سد لار و لتیان
رئیس- گزارش کمیسیون کشاورزی راجع به سد لار و لتیان مطرح است قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
گزارش از کمیسیون کشاورزی به مجلس شورای ملی
کمیسیون کشاورزی در جلسه هفتم خرداد ماه ۱۳۳۷ لایحه شماره ۲۳۰۳۴- ۱۷۷۸۷ ارسالی از مجلس سنا راجع به ساختمان و بهره‌برداری سد و تأسیسات لار و لتیان را باحضور نمایندگان دولت مورد شور و رسیدگی قرار داده و مواد مصوبه مجلس سنا را عیناً تصویب نمود اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد:
ماده ۱- مسئولیت انجام طرح و اداره تأسیسات سدهای لار و لتیان طبق ماده ۲ قانون اصلاح قانون آب و فاضلاب شهر تهران مصوب بهمن ماه ۱۳۳۳ به عهده سازمان مستقل آب تهران محول می‌گردد.
ماده ۲- برای اجرای این طرح سازمان آب تهران سرمایه لازم را از افراد یا مؤسسات یا شرکت‌های داخلی یا خارجی از طریق تحصیل اعتبار یا وام یا تعهدی برای انجام عملیات به طور دربست به موجب قراردادهایی که به تصویب هیئت وزیران می‌رسد تأمین نماید. وزارت دارایی و بانک ملی ایران تعهدات سازمان را تضمین می‌نمایند هر گونه تعهدات مالی از قبیل وام با تصویب مجلسین خواهد بود.
تبصره ۱- دولت مکلف است با بانک ملی ایران قرار لازم را در مورد تضمین اقساطی که طبق قراردادها برای ساختمان سدها و تأسیسات امضاء می‌نماید بدهد و در بودجه‌های سالیانه کشور پیش‌بینی کند- به طوری که تعهد بانک ملی ایران از نظر واریز اقساط در سررسیدها تأمین باشد و عواید خالصی که از فروش آب و برق از این راه حاصل می‌شود به وزارت دارایی پرداخت می‌گردد.
تبصره ۲- سرمایه‌های خارجی که برای انجام منظور فوق به کار برده می‌شود از مزایای قانون راجع به جلب و حمایت سرمایه‌های خارجی استفاده خواهد نمود.
ماده ۳- سازمان آب تهران در اجرای طرح سدهای لار و لتیان و تأسیسات مربوطه طبق تبصره ماده واحده قانون انجام لوله‌کشی و فاضلاب شهر تهران مصوب خرداد ماه ۱۳۳۰ ترتیب استملاک اراضی و استفاده از حقوق ارتفاقی مورد احتیاج را می‌دهد و همان قوانین و مقررات مربوطه به آب وفاضلاب شهر تهران ملاک عمل خواهد بود.
تبصره ۱- نظارت مالی و تدوین و اجرای آئین‌نامه‌های آب‌بها و حق انشعاب بر اساس تبصره ۲۲ ماده ۲ قانون متمم بودجه سال ۱۳۲۸ خواهد بود.
تبصره ۲- حقابه مازندارن از زورخانه لار به مأخذ حداکثر سال مساعد که مورد استفاده کشاورزی بوده تأمین و کمافی‌السابق مجاناً در پایین دیوار سد در مجرای رودخانه جاری خواهد بود.
تبصره ۳- نسبت به وصول افزایش قیمت از اراضی و املاک واقعه در طرفین رودخانه‌هایی که روی آنها سد احداث می‌شود و اراضی که در اثر سایر تأسیسات افزایش بها حاصل می‌کند طبق بندهای (الف- ب- ج- د- هـ) ماده ۱۷ قانون برنامه هفت ساله دوم عمران کشور مصوب اسفند ماه ۱۳۳۴ و آئین‌نامه‌های آن عمل خواهد شد و درآمد حاصل از این راه بابت استهلاک سرمایه مصرف شده برای تأسیسات محسوب می‌گردد.
ماده ۴- کلیه لوازم و مصالح و ماشین‌آلات و وسایط نقلیه و جریة مورد نیاز تأسیسات لار و لتیان ا زهر قبیل اعم از موقتی و دایمی به استثنای اتومبیل سواری طبق تشخیص سازمان آب تهران از کلیه حقوق گمرکی و کلیه عوارض معاف است لکن در صورتی که در کشور به فروش برسد مشمول این معافیت نبوده و ملزم به پرداخت حقوق و عوارض گمرکی خواهد بود. ماشین‌آلات ساختمانی موقتی پس از رفع نیاز عیناً عودت داده و مشمول مقررات کالای صادراتی نخواهد بود.
ماده ۵- وزارتخانه کشور و کشاورزی و دارایی مأمور اجرای این قانون می‌باشند.
مخبر کمیسیون کشاورزی- عماد تربتی
رئیس- گزارش‌های کمیسیون‌های دارایی و کشور و دادگستری هم قرائت می‌شود:
(به شرح زیر خوانده شد)
گزارش از کمیسیون قوانین دارایی به مجلس شورای ملی
کمیسیون قوانین دارایی لایحه ارسالی از مجلس سنا راجع به ساختمان و بهره‌برداری سد و تأسیسات لار و لتیان را در جلسه ۱۷ خرداد ماه ۱۳۳۷ با حضور آقایان معاونین وزارت دارایی و وزارت کشاورزی مورد رسیدگی قرار داده خبر کمیسیون کشاورزی را به تأیید و تصویب نمود اینک گزارش آ نرا به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
از طرف مخبر کمیسیون دارایی- باقر بوشهری
گزارش از کمیسیون کشور به مجلس شورای ملی
کمیسیون کشور با حضور آقای معاون وزارت کشور لایحه ارسالی از مجلس سنا راجع به ساختمان و بهره‌برداری سد و تأسیسات لار و لتیان را مطرح با خبر کمیسیون کشاورزی موافقت نمود اینک گزارش آن را به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون کشور- رامبد
گزارش از کمیسیون دادگستری به مجلس شورای ملی
کمیسیون دادگستری لایحه ارسالی از مجلس سنا راجع به ساختمان و بهره‌برداری از سد و تأسیسات لار و لتیان را با حضور آقایان معاونین وزارت دارایی و وزارت کشاورزی مورد رسیدگی قرار داده و مواد مصوبه مجلس سنا را عیناً تصویب نموده اینک گزارش آن را در تأیید کمیسیون کشاورزی تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون دادگستری- عمیدی نوری
۵- تقدیم یک فقره سؤال به وسیله آقای مهندس فروهر
رئیس- آقای مهندس فروهر.
مهندس فروهر- سؤالی است از دولت که تقدیم می‌کنم.
۶- طرح و تصویب گزارش کمیسیون کشاورزی راجع به ساختمان و بهره‌برداری سد لار و لتیان
رئیس- لایحه سد لار فوریتش تصویب شده کلیات مطرح است. آقای بهبهانی.
بهبهانی- بنده موافقم.
رئیس- آقای مهندس جفرودی.
مهندس جفرودی- بنده تذکراتی به عنوان مخالف دارم.
رئیس- بفرمایید.
مهندس جفرودی- یک نفر مهندس آن هم ایرانی محال است با کارهای عام‌المنفعه مخالف باشد و اما ایراد تذکر از پشت تریبون مجلس چه بسا که به نفع لوایح مفید که من این لایحه را هم از جمله آن لوایح می‌دانم مفید است ساختن سد لتیان به دنبالش ساختن سد لار مسلماً از جهات فنی و اقتصادی از جمله اقدامات بسیار بزرگی است که در عصر سلطنت محمدرضاشاه پهلوی انجام می‌گیرد و یقین دارم برای بانیان این کار عاقبت به خیری باقی خواهد گذاشت و اما تذکرات بنده: در ماده اول ملاحظه بفرمایید این عبارت هست «مسئولیت انجام طرح و تأسیسات سدهای لار و لتیان طبق ماده ۲ قانون اصلاح قانون آب و فاضلاب آب شهر تهران مصوب بهمن ماه ۱۳۳۳ بعهده سازمان مستقل آب تهران محول می‌گردد» ایراد و انتقادی که بنده به این ماده دارم این است که انجام این کار به عهده سازمان مستقل آب تهران محول می‌گردد و مطابق ماده ۲ قانون اصلاح قانون فاضلاب شهر تهران یک تیر مأمور اجرای این کار است و اگر آن شخص به مقام بالاتری ارتقا پیدا کرد قاعدتاً اجرای این قانون معوق می‌ماند یا باید تکلیفی برایش معین کرد مطابق ماده مسئولیت اداره سازمان آب تهران به عهده ۲ مدیرعامل فعلی سازمان آب تهران است بنده چون به کارهای سازمان آب تهران واردم می‌دانم مدیرعامل و کلیه کارمندانی که در آنجا خدمت می‌کنند همه افرادی شایسته هستند و مخصوصاً در مورد آب تهران خدمات برجسته و فراموش‌نشدنی کرده‌اند این را به عنوان یک نفر مهندس اینجا اذعان می‌کنم و حق هم هست که خدمات این آقایان مورد تقدیر و تشویق مجلس شورای ملی قرار گیرد (صحیح است) درمورد این سازمان باید گفت که با کمال صمیمیت در انجام این امر حیاتی به این مملکت خدمت کرده‌اند (پروفسور اعلم- شاهکار کردند) باید این سازمان در این لایحه شخصیتش محفوظ بماند و مدیرکل سازمان لوله‌کشی مرد دقیقی است و کار سازمان لوله‌کشی آب شهر تهران را به خوبی انجام داده است حق این است که ایشان به پاس خدماتی که همکارانشان کرده‌اند این مطالب زائد را از این قانون حذف می‌کردند یعنی مسئولیت انجام طرح و اداره تأسیسات سدهای لار و لتیان طبق ماده ۲ حذف می‌شد و به عهده سازمان مستقل آب تهران قرار می‌گرفت البته مادام که ایشان در رأس این کار هستند خود ایشان مجری هستند با این ترتیب هم شخصیت افراد و کارمندان اداری را محترم می‌شمارد و هم این که از نظر قانون صحیح‌تر است این یک ایرادی است که که بنده به این ماده دارم اما در ماده ۲ بنده قبول دارم که مدیرکل قطعی آب تهران و همچنین کارمندانی که در آنجا انجام وظیفه می‌کنند اکثریت آنها یعنی آنهایی که بنده می‌شناسم مردمان شریف و پاکدامنی هستند اما این کافی نیست که قانون به صورتی دربیاید که بعداً احیاناً ایجاد ناراحتی کند در ماده ۲ یک جمله‌ای هست که این نگرانی را ایجاد می‌کند در ماده ۲ نوشته است «برای اجرای این طرح سازمان آب تهران مجاز است سرمایه لازم را از افراد یا مؤسسات یا شرکت‌های داخلی یا خارجی از طریق تحصیل اعتبار یا وام یا تعهدی برای انجام عملیات به طور دربست» این جمله (دربست) در این قانون به نظر بنده صحیح نیست در عملیات فنی معنیش این است که ممکن است قرارداد دو به دو ببندند بنده همان‌طور که گفتم سازمان آب تهران صلاحیت این کار را دارد ولی آیا شائبه بعضی اعمال از بعضی افرادی که ممکن است روی کار بیاید نمی‌رود پس کلمه دربست درست نیست خوشبختانه نظیر این کار در این مملکت در دست اجرا است اقلاً قیمت‌های آنها را ملاک عمل قرار بدهید این کلمه دربست کلمه‌ای است که از لحاظ قانونگذاری ایجاد نگرانی می‌کند.
چند روز پیش به محل سد لتیان رفتم که روز قبلش جناب آقای وزیر کشاورزی آنجا تشریف داشتند و محل را به طور سطحی بررسی کردم واقعاً خیلی خوشحال شدم و سپاسگزارم که یک همچو کار بسیار مهمی در نزدیکی تهران در ۲۴ کیلومتری تهران انشاءالله انجام خواهد شد و بنده از کسانی هستم که به هر صورت به این لایحه رأی خواهم داد چه از نظر فنی و حرفه خودم و چه از نقطه نظر وظیفه اجتماعی این دو اصلاح را داشتم و استدعا دارم که این اصلاحات در اینجا به عمل بیاید و من خیال می‌کنم اصلاح اول مخصوصاً به نفع مدیرکلی فعلی سازمان مستقل آب تهران است و اصلاح دوم به نفع مجریان در آینده است و این خدمت شایسته به علت این عبارات نارسا سوء تعبیر یا تفسیر نخواهد شد (احسنت).
رئیس- آقای عمیدی نوری بفرمایید.
عمیدی نوری (مخبر کمیسیون دادگستری)- مطالبی که جناب آقای مهندس جفرودی فرمودند به نظر بنده از بحث در کلیات خارج بود مربوط به جزییات و مواد بود و با بیانی که فرمودند از نظر کلیات موافق هستند که این یک لایحه بسیار مفیدی است که در دوره علیحضرت محمدرضاشاه پهلوی و دولت حاضر یکی از کارهای عمرانی و اساسی که به موجب این لایحه تأمین شده است بنابراین جناب آقای مهندس جفرودی بر اصل لایحه موافق هستند و فرمودند که به آن رأی می‌دهند ولی نسبت به ماده یک و دو نظریات اصلاحی دارند که البته در موقع خود ممکن است بحث بشود ولی اگر با عشق و علاقه که خودشان ابراز فرمودند و علاقه‌مند هستند که این لایحه زودتر تصویب بشود و به مرحله اجرا برسد اگر اجازه بفرمایید نسبت به این دو نکته‌ای که فرمودند جواب عرض کنم امیدوارم که قانع بشوند اگر قانع نشدند در موقع بحث در مواد هم لطفاً پیشنهادی ندهند که این لایحه زودتر بگذرد برای اینکه مجلس شورای ملی هم تعطیل می‌شود و کارهای اجرایی این دو سد مخصوصاً سد لتیان که ملاحظه فرمودید مقدماتش هم انجام شده به عهده تأخیر می‌افتد در قسمت ماده اول فرمودند اگر به طور کلی اختیار داده می‌شد به سازمان مستقل آب تهران بهتر بود و جمله طبق ماده دو قانون اصلاح سازمان آب تهران مصوب بهمن ماه ۱۳۳۳ حذف می‌شد پس اساساً ایشان معتقد هستند که ساختمان این سد به عهده سازمان مستقل آب تهران واگذار بشود پس ایشان هم با ما موافق هستند فقط معتقدند که این جمله دربست در اینجا قید نشود و به نظر من وقتی که ایشان معتقدند که مدیرکل فعلی سازمان مستقل آب تهران از نقطه نظر فنی به خصوص دقیق هستند و با امتحان عملی که از طرف این شخص داده شده کار سازمان آب تهران را به بهترین وجهی پیش برده اصلاً نظر دولت و نظر قانونگذار نظر مجلس شورای ملی و نظر کمیسیون‌های مجلس شورای ملی که تصویب کرده است این بود که این عبارت قید بشود جناب آقای مهندس جفرودی برای همین عبارتی که طبق ماده ۲ اصلاح قانون آب و فاضلاب شهر تهران است چرا این نظر هست؟ برای این است که همان‌طور که قرائت فرمودید سازمان مستقل آب شهر تهران به عهده یک شخص واگذار شد یعنی مدیرکل که مجلس او را معین کرده و او امتحان داده است که کاری که بر عهده او است به خوبی انجام می‌دهد به این جهت است که روی امتحان عملی و کار صحیحی که نشان داده سازمان این دو سد هم به عهده شخص او واگذار شده است و اگر ما این قسمت را حذف بکنیم فقط بگوییم به عهده سازمان مستقل آب تهران باشد این ممکن است نقض غرض بشود و آن نظری که در قانون مربوط به سازمان مستقل آب تهران داده شد و الان هم به تبعیت از آن نظر می‌خواهند از این شخص مجربی که این کار را کاملاً و صحیح انجام داده استفاده کنیم اگر غیر از این بکنیم ممکن است ممکن است خللی به آن وارد بیاید بنده البته در موقع تصویب قانون قبلی افتخار عضویت مجلس شورای ملی را نداشتم ولی من‌باب روزنامه‌نویی وارد به کار آب تهران بودم که با چه زحمتی این قانون گذشت یعنی این فکر پیش آمد که به یک شخص مجرب و وارد اختیار سازمان مستقل آب تهران داده شد و ما این موفقیت را پیدا کردیم و نتیجه‌اش را هم همه دیدیم و این قدمی را که مجلس شورای ملی برداشت و این شخص را غیرقابل تغییر مگر به اراده خود مجلس شورای ملی قبول کرد نتیجه‌اش این آب تهران شد که می‌بینیم و ما به تبعیت از این تجربه و این قدم می‌خواهیم این نتیجه را بگیریم که ساختن این دو سد اساسی را هم یک همچو شخصی که همچو امتحانی از او شد به عهده داشته باشد مخصوصاً جناب آقای جفرودی این دو سدی که ملاحظه می‌فرمایید قسمت عمده استفاده از آن برای تکمیل و تأمین آب تهران است بنابراین ساختن این دو سد یک عمل جدید خاصی نیست جز برای تأمین آب تهران و به دست همان سازمان مستقل آب تهران است این است که بنده معتقد هستم که اگر به همین کیفیت این لایحه تصویب بشود بهتر است و ما بتوانیم موفق بشویم و به نتیجه برسیم اما نظر جنابعالی در ماده ۲ جناب آقای مهندس جفرودی البته این نکته‌ای که فرمودید کاملاً در کمیسیون‌ها مورد توجه واقع شد، اما جمله اخیر ماده ۲ رفع کلیه نگرانی‌ها را کرده است، گفته شده است هر گونه تعهدات مالی از قبیل وام یا اعتبار با تصویب مجلس خواهد بود وقتی که ما یک همچو جمله‌ای را در ماده دوم گذاشتیم دیگر چه نگرانی در قراردادهایی که جنبه مالی و وام و اعتبار دارد ممکن است از آن عبارتی که در بالا نوشته شده است که ممکن است از طریق تحصیل اعتبار یا وام یا تعهدی برای انجام عملیات به طور دربست به موجب قراردادها پیدا بشود؟ و حال آن که این قراردادهایی که بین این سازمان بسته می‌شود برای تحصیل اعتبار یا اجرای عملیات یک وقتی هست که تعهدات مالی ندارد، وام ندارد، اعتبار ندارد در این صورت شما که به این سازمان اعتماد دارید چرا مانع انجام تنظیم قراردادهای بدون تعهد مالی و وام می‌شوید اما آنجایی که تعهدات مالی پیدا کرد وام و اعتبار را به موجب این عبارت گفته‌ایم باز بر حسب تصویب مجلسین است برای اینکه مجلسین ایران همیشه کوشش کرده‌اند در مورد تعهدات مالی این حق خودشان را حفظ کنند و اجازه ندهند که قوه مجریه به تنهایی بتواند این‌گونه تحصیل وام و اعتبار را بکند بنابراین عبارتی که در آخر ماده ۲ قید شده است به نظر بنده کاملاً نظر جناب آقای مهندس جفرودی را تأمین می‌کند و نبده خواستم با استفاده از کلیات نسبت به هر دو ماده توضیح عرض کرده باشم و امیدوارم که ایشان قانع شده باشند و این لایحه همین طوری که در مجلس سنا گذشته و در تمام کمیسیون‌ها به تصویب رسیده نظر دولت این است که هر چه زودتر به جریان بیفتد و مثل این که عملیات اجرایی این کار به طوری که بنده اطلاع دارم متوقف بر اراده آقایان است که هر چه زودتر به تصویب برسد بنابراین موافقت بفرمایید بدون این که اصلاح عبارتی بشود تصویب بشود که این کار بسیار خوب زودتر انجام بشود و یکی از کارهای عمرانی بزرگ کشور ما مراحل اولیه خودش را طی کند.
رئیس- آقای بهبهانی بفرمایید.
بهبهانی- بنده خیال می‌کنم اغلب قوانینی که دولت به مجلس تقدیم می‌کند از لحاظ جنبه کلی بسیار مفید است ولی چیزی که موجب تأثر بوده است این است که ما مشاهده می‌کنیم در عمل آن طوری که باید قوانین اجرا بشود اجرا نمی‌شود (صحیح است) و بیشتر اعتراض آقایان نمایندگان راجع به اجرای قوانین است (صحیح است) این قانونی که راجع به سد لار الان مورد بحث است به نظر بنده یکی از قوانین بسیار مفید برای مملکت و مخصوصاً شهر تهران است که تأمین آب تهران را می‌کند. بنده می‌خواهم عرض کنم که اصل در مملکت ما بر این است که قوانینی که در اینجا تصویب می‌شود مشمول همان کلیاتی که عرض کردم می‌شود یعنی در بوته فراموشی و اهمال می‌رود و به مرور ایام از بین می‌رود که خیلی متأسفم که در این جا باید عرض کنم سال‌ها است ما در انتظار سد کرج هستیم و هنوز می‌بینیم که هیچ کاری در آنجا انجام نشده است و اگر هم یک مقداری شده است بسیار بسیار جزیی در مقابل مدت و پولی است که در آنجا خرج شده است ولی آقایان محترم بنده و شاید اغلب آقایانی که با مردم تهران دمخور هستیم و از نظریات آنها مطلع هستیم خیال می‌کنم سایر آقایان نمایندگان محترم هم با بنده هم‌عقیده باشند که لوله‌کشی آب شهر تهران در یک موقعی گذشت و فعلاً که اجرا شده بهترین امتحانی بوده که دیده شد بنگاه کار خودش را خوب انجام داده، و مردم تهران از این لوله‌کشی راضی هستند (مهندس سلطانی- همه راضی نیستند خیلی هم ناراضی هستند) و از این جهت بنده موافق هستم به این که چون این مؤسسه امتحان خودش را داده و خوب عمل کرده اجرای این قانون هم به دست آن مؤسسه سپرده شود و اصل این است که این کار هم انشاءالله با دست این مؤسسه به خوبی انجام گیرد و با مدت مناسبی هم این کار به اتمام برسد از این جهت بود که بنده به عنوان موافق اسم نوشتم و خواستم تقدیر کنم از اولیای اموری که در این کار خوب زحمت کشیده‌اند و لوله‌کشی شهر تهران را خوب به انجام رسانیده‌اند و روح سازش و همکاریشان با مردم بسیار خوب است و قابل این بود که بنده بیایم اینجا و از آقایان و اظهار تشکر بکنم و نظر دیگری هم ندارم (احسنت).
رئیس- پیشنهاد کفایت مذاکرات در کلیات رسیده قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم مذاکره در کلیات لایحه کافی است، احمد طباطبایی.
رئیس- آقای طباطبایی بفرمایید.
طباطبایی- آنچه که بنده می‌خواستم راجع به وضع لوله‌کشی شهر تهران عرض کنم جناب آقای بهبهانی فرمودند و واقعاً تنها مؤسسه‌ای که در تهران دیدیم خوب کار کرده و زحمت کشیده همین مؤسسه لوله‌کشی بوده و مردم از عمل او استفاده کرده‌اند و واقعاً همه راضی هستند جناب آقای بهبهانی اگر مردم به دستگاهی اعتماد ندارند روی کلیات است ولی اینجا استثنائاً یک جایی بوده است که مردم همه راضی هستند و خوب هم کار شده وعده‌ای که دادند عمل کردند بنابراین این لایحه که طرح شده اجرای آن به دست همان کسی است که رفاه مردم را در جریان لوله‌کشی آب تهران فراهم کرده و بنده می‌خواهم از آقایان استدعا کنم همان‌طور که به عرض آقایان رسید چون مجلس شورای ملی در شرف
تعطیل است واین لایحه هم برای یک عمل مفیدی است و اگر آقایان فرمایشی دارند می‌توانند ضمن بحث مواد پیشنهاد اصلاحی بدهند و به عرض مجلس برسانند بنابراین بنده استدعا می‌کنم که آقایان به کفایت مذاکرات رأی بدهند وارد بحث مواد بشویم.
رئیس- آقای ارباب مخالفید بفرمایید.
ارباب- بنده مخالفتی که با پیشنهاد کفایت مذاکرات دارم برای یک نکته‌ای است البته بنگاه مستقل آب خوب کار کرده ولی به دست یک عده افراد ورزیده و مهندسین خوب و می‌خواهم عرض کنم که این همه آوازه‌ها از شه بود آب لوله تهران که درست شد و سدها که بسته می‌شود قائم به وجود شخص دیگری جز شاهنشاه نیست و آن تذکراتی که جناب آقای مهندس جفرودی دادند به عقیده من بسیار صحیح است و نباید یک جریان مهم حیاتی قائم به وجود یک شخصی باشد بلکه باید قائم به وجود یک دستگاه باشد مدیر خوب باقی می‌ماند منحرف شد تبدیل می‌کنند تغییر می‌کند و این که همه معتقد هستیم نسبت به پاره‌ای اشخاص این طور نیست اینها همه از پرتو توجهات اعلیحضرت همایون شاهنشاه است و لاغیر (صحیح است- احنست).
رئیس- رأی گرفته می‌شود به کفایت مذاکرات در کلیات آقایان موافقین قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده اول مطرح است قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۱- مسئولیت انجام طرح و اداره تأسیسات سدهای لار و لتیان طبق ماده ۲ قانون اصلاح آب و فاضلاب شهر تهران مصوب نهم بهمن ماه ۱۳۳۳ به عهده سازمان مستقل آب تهران محول می‌گردد.
رئیس- آقای فرود مخالفید بفرمایید.
فرود- بنده تصور می‌کردم این مطلبی که به عرض آقایان می‌رسانم جناب آقای بهبهانی از آن مطلب مطلع هستند و خیال می‌کنم خواستند اول در کلیات صحبت کنند واین مطلب را نگه داشته بودند در ماده صحبت کنند روی اصل این عرضی که بنده می‌کنم مورد قبول ایشان هم هست (بهبهانی- صحیح است) سازمان لوله‌کشی تهران البته کار کرده عده زیادی راضی هستند ولی مردم جنوب تهران و محلات فقیرنشین تهران ناراضی هستند به دو دلیل (مهندس سلطانی- شمال هم همین طور) اجازه بفرمایید بنده مقصودم از جنوب یک قسمت تنها نبود صحیح است می‌فرمایید شمال شهر هم همان حال را دارد اولاً یک تبعیضی شده است در سازمان لوله‌کشی که بنده شرحی که به آقای نخست‌وزیر نوشته‌ام و اینجا عرض می‌کنم و استدعا می‌کنم اگر این عرضی که بنده می‌کنم به نظر آقایان هم صحیح آمد تأیید بفرمایید تا سازمان مستقل آب و دولت به این مطلب توجه بکنند و آن مطلب این است که یک عده‌ای در شمال شهر یا جنوب شهر زندگانی می‌کنند که سازمان لوله‌کشی این محلات را خارج از منطقه لوله‌کشی قلمداد کرده و حال آن که همین آب کرج یا همین سازمان‌ها وتشکیلات به تمام این محلات سوار می‌شود ما که در شمال شهر هستیم یا در مرکز شهر سازمان لوله‌کشی برای لوله‌کشی به منازل ما و دادن انشعاب متری ۵ ریال گرفته ولی از این مردم فقیر و بدبخت که در محله نظام‌آباد یا درخیابان بهار علیا نشسته‌اند متری هفت تومان و نیم مطالبه می‌کنند (صحیح است) (حمید بختیار- هیچ کس هم نداده) بلی هیچ کس هم نداده به همین دلیل لوله‌کشی در آنجا نشده و به همین دلیل هم آب ندارند حال آن که به عقیده بنده باید از محلاتی که مردمان ثروتمند نشسته‌اند و متمکن هستند اگر زیاد بخواهند بگیرند از آنها گرفته شود و از مردم جنوب شهر متری ۵ ریال بگیرند یا این که یکنواخت بشود، و الّا این تبعیض خیلی ظالمانه است خدا شاهد است این مطلب را جدی عرض می‌کنم بروید ببینید مردم در آن حدود آب خوردن ندارند (صحیح است) لوله‌کشی می‌گوید من قرض از بانک ملی کرده‌ام و آن تمام شده اگر بخواهم به آنها به همان قیمت آب بدهم باید یک قرض اضافه‌ای بکنم بنده می‌خواهم ببینم وقتی لوله‌کشی منزل بنده را از طریق قرض می‌کنند آب می‌دهند منازل آنها را هم به همان نرخ بروند قرض کنند و آب بدهند (صحیح است) این بدبختی است و بد است من این موضوع را اینجا به آقایان نمایندگان محترم عرض می‌کنم در یک شهر دو نرخ ا ز مردم گرفتن غلط است تبعیض است تبعیض بد است اصلاً علاوه بر این ندارد که بپردازند یعنی مردمی که در خیابان بهار علیا یا در محله نظام‌آباد زندگانی می‌کنند یا مردمی که در جنوب تهران در جوادیه زندگانی می‌کنند خدا شاهد است که ندارند بپردازند نه این که نمی‌خواهند نپردازند ندارد آقایان می‌فرمایید یک مملکتی خراب شده است تا تهرانی آباد شده است ولی بدانید که در تهران هم محلاتی است که در ولایات هیچ وقت چنین محلات فقیر و بدبخت‌نشین پیدا نمی‌شود (صحیح است) از آقایان اعضای دولت: که اینجا تشریف دارند استدعا می‌کنم به این مطلب توجه بفرمایند من شرحی هم به آقای نخست‌وزیر عرض کرده‌ام آقای نخست‌وزیر در اوایلی که تشریف آوردند به این مطلب توجه فرمودند و تصدیق هم فرمودند تأیید هم فرمودند و به سازمان لوله‌کشی دستور دادند بعد بنده نمی‌دانم په شد اخیراً تصویب‌نامه‌ای مجدداً گذرانیدند که از آنها متری هفت تومان و نیم گرفته بشود یک کوچه‌ای در شمال شهر در قسمت خیابان بهار علیا واقع شده که عرض این کوچه در حدود ۴ متر است یک عده‌ای از مردم در شمال این کوچه زندگی می‌کنند و یک عده‌ای هم در جنوب آن کوچه یک لوله آبی هم از وسط این کوچه رد می‌شود آنهایی که در جنوب کوچه ۴ متری هستند متری ۵ ریال می‌دهند ولی آنهایی که در شمال همین کوچه ۴ متری ساکن هستند و از همین لوله آب می‌برند باید متری ۷۵ ریال بپردازند و از آنها مطالبه می‌کنند این صحیح نیست بروید از مردم سؤال بفرمایید، بنده نمی‌خواهم عرض بکنم که سازمان لوله‌کشی بد کارکرده نمی‌خواهم انتقاد بکنم نمی‌خواهم زحماتشان را در اینجا منکر بشوم ولی این تبعیضات بایستی از بین برود و من استدعا می‌کنم به این مطلب توجه بفرمایید این مطلب خیلی مهمی است و یکی در قیمت آب بنده می‌خواستم عرض بکنم که آقا این نرخ عملی نیست الان صدای حمامی‌ها بلند شده است.
رئیس- آقای فرود نرخ آب مربوط به سد لار و لتیان نیست.
فرود- چون این سد برای آب تهران و لوله‌کشی است این قسمت را عرض می‌کنم بنده استدعا می‌کنم توجه بفرمایید که این آب و بستن این سد برای آسایش مردم است برای این که مردم آب داشته باشند در قیمت بایستی رعایت کرد مخصوصاً اگر نسبت به ما رعایت نمی‌شود ولی نسبت به آن دستگاه‌هایی که مورد استفاده مردم است باید توجه بشود (صحیح است) و در قسمت حمام‌ها باید قیمت آبش طوری بشود که مردم از جهت گرانی آب در رفتن به حمام قناعت نکنند بنده می‌دانم که بعضی حمام‌ها هستند جناب آقای بهبهانی (عمیدی نوری- مشغول مذاکره هستند) مذاکره کافی نیست در آن کار هم بنده واردم از یک حمام ماهی یک هزار و پانصد تومان پول آب می‌خواهند بنده عرایضم را تا همین اندازه خاتمه می‌دهم واین را عرض می‌کنم که جناب آقای ابتهاج که اینجا تشریف دارند موقعی که ایشان شهردار تهران بودند من هم رئیس انجمن شهر تهران بودم ما قرارداد لوله‌کشی را بستیم ۶ میلیون تومان اعلیحضرت همایونی مرحمت فرمودند ۶ میلیون آقای حاج محمد نمازی دادند ۳ میلیون تومان هم از جاهای دیگر تهیه شد و امر اعلیحضرت همایونی هم این شد که بانک ملی یک قرض ۱۵ میلیونی به شهرداری بدهد و یک مطلبی که بنده اینجا در حضور جناب آقای ابتهاج عرض می‌کنم و خیلی مورد علاقه بود قیمت آب بود اگر خاطرتان باشد در نظر داشتیم که قیمت آب طوری تعیین شود که اجحاف و تعدی به مردم نشود (ابتهاج- صحیح است) این بود عرایضم و استدعا می‌کنم جناب آقای ناصر ذوالفقاری که این موضوع دو نرخ را که مورد تأیید نمایندگان محترم هم قرار گرفت مخصوصاً نسبت به محلات فقیرنشین از بین ببرند (صحیح است- احسنت).
رئیس- آقای صدرزاده موافقید بفرمایید.
صدرزاده- عرض کنم ما از یک دستگاه اجرایی که یک عملی را می‌خواهد انجام بدهد چه می‌خواهیم؟ می‌خواهیم که از روی صراحت و ایمان و درستی و بر طبق قوانین و موازینی که در دست دارد عمل کند این فضیلت یک دستگاهی است این دستگاهی که برای سازمان آب تهران است آنچه که مکرر در اینجا صحبت شده است بنده دیدم که نمایندگان محترم مجلس از عملیات آن تمجید می‌کنند فقط جناب آقای مهندس سلطانی که یک نفر از نمایندگان محترم هستند ایشان تنقید می‌کنند (مهندس سلطانی- صحیح است) ولی من معتقد هستم که کسی که از یک دستگاه تنقید دارد از این فرصت‌هایی که پیش می‌آید در اینجا با دلایل و برهان آن تنقید را بیان کند ما نمایندگان متقاعد می‌شویم و دستگاه خودش را اصلاح می‌کند (مهندس سلطانی- گوش نمی‌کند جناب آقای صدرزاده) و اگر دستگاه خلافی نکرده موجب یأس و دلتنگی او می‌شود (مهندس سلطانی- دستگاه گوش نمی‌دهد) عرض می‌کنم حضورتان این مسئله لوله‌کشی تهران خیلی اهمیت داشت و ملاحظه فرمودید که وقتی سیاحان خارجی می‌آمدند اینجا و نقصی که برای مملکت ما عیب می‌گرفتند همین بود که مردم آب کثیف می‌خورند در اثر توجهات اعلیحضرت همایون شاهنشاهی و این دستگاه و کوشش آنها این مسئله لوله‌کشی تهران انجام شد و اکثریت مردم از آب لوله استفاده می‌کنند حال بنده فرض می‌کنم که یک انتقادی هم وارد است و ای کاش همه دستگاه‌های ما این طور بودند که فقط یکی دو انتقاد به آنها می‌شد بنابراین بنده معتقدم که این دستگاه که به دست مهندسین جوان اداره می‌شود روی هم رفته به حکم اعم و اغلب رضایت مردم فراهم کرده است ما از آنها تقدیر و تشویق کنیم تا سایر دستگاه‌ها هم به تبعیت از این دستگاه همین طور انجام وظیفه کنند و رضایت مردم را فراهم نمایند این عرض بنده بود اما نکته‌ای که همکار محترم بنده جناب آقای مهندس جفرودی فرمودند راجع به مسئله مدیر اختصاصی در این تبصره قانون مصوب بهمن ماه ۱۳۳۳ در آنجا دو مطلب است یکی سازمان مستقل آب یعنی دستگاهی که به موجب آن قانون تعیین شده که مستقل باشد برای سازمان آب تهران آن وقت مدیر این دستگاه را به موجب تبصره ۲۲ قانون بودجه ۱۳۲۸ تعیین کرده‌اند بنابراین مسئولیت انجام این مسئله مجدداً به عهده همان سازمان مستقل است آنجایی که مدیرش بر طبق تبصره ۲۲
تعیین می‌شود پس بنابراین به این ترتیب معلوم می‌شود با کیست یعنی سازمان مسئولیتش با کیست با مدیر فعلی است که به موجب آن قانون تعیین می‌شود اگر این مدیر فعلی خودش استعفا کرد یا مقام بالاتری پیدا کرد بر طبق همان قانون جانشین برای او تعیین خواهد شد (فضایلی- پس ذکرش هم حشو و زائد است) و آن مدیر آتی این مسئولیت را هم قبول خواهد کرد (فضایلی- پس ذکرش هم حشو است) در هر حال اگر هم زائد باشد ولی بی‌ضرر است.
رئیس- آقای پروفسور اعلم شما هم اجازه خواسته‌اید و هم پیشنهاد کفایت مذاکره در ماده کرده‌اید پیشنهاد کفایت مذاکره قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد) مقام معظم ریاست مجلس شورای ملی اینجانب پیشنهاد کفایت مذاکرات درماده اول می‌دهم پروفسور اعلم
رئیس- آقای پروفسور اعلم.
پروفسور جمشید اعلم- در هر عمل خوبی به آسانی می‌شود کریتیک بکنیم و انتقاد بکنیم ولی آنچه مسلم است لوله‌کشی تهران که به وسیله سازمان آب تهران انجام شده یکی از کارهای مهم و فوق‌العاده سخت و فوق‌العاده خوب است الان در زیر شهر تهران ۸۰۰ کیلومتر لوله آب هست و البته این لوله‌کشی با اشکالات مواجه بوده و به این آسانی این کار تمام نشده آقایان یک قدری اگر به عقب برگردید کریتیک‌هایی که شده اشکالی که در کار این مهندسین ایرانی شده و تار عنکبوت‌هایی که کشیده شده ببینید آقایان با چه ناملایماتی طرف بودند با وجود این عمل کردند انجام دادند خوب هم انجام دادند در همه جای دنیا حتی در پاریس و لندن ...
رئیس- آقا در کفایت مذاکرات بفرمایید نه در اصل.
پروفسور اعلم- در پاریس و لندن هم گاهی آب کم می‌شود ولی ما این اشکالات را هیچ وقت در این دو ساله ندیدیم که آب به کسی نرسد بنده پیشنهاد کفایت مذاکرات کردم برای این که هم قانون و هم لایحه‌ای که آوردند برای رفع اشکالاتی است که همین آقایان مخالفین فرمودند و همین لایحه‌ای که برای سد لار و لتیان آوردند این است که آب تهران را زیاد کنند که شاید تفاوت قیمت کمتر بشود و به قسمت‌هایی که آب نرسیده آب بهتر برسد این که می‌فرمایید قیمت را کم بکند و اشکالات را مرتفع بکنند...
رئیس- آقا اگر می‌خواهید در اصل موضوع صحبت کنید اجازه دارید دیگر پیشنهاد کفایت مذاکرات موردی نداشته است و اگر پیشنهاد کفایت مذاکره کرده‌اید در اطراف پیشنهاد خودتان صحبت بفرمایید.
پروفسور اعلم- پس اجازه بفرمایید صحبت کنم.
رئیس- شما حق صحبت داشتید ولی پیشنهاد کفایت مذاکره دادید.
پروفسور اعلم- همان طور که بنده صحبت نمی‌کنم استدعا می‌کنم آقایان هم مذاکره نفرمایید که زودتر تصویب بشود.
رئیس- بهر حال در پیشنهاد کفایت مذاکرات باقی هستید؟
پروفسور اعلم- بلی.
رئیس- آقای بهبهانی مخالفید بفرمایید.
بهبهانی- بنده راجع به این موضوع صحبت کردم البته در کلیات بود ولی منکر آن نیستم که شاید در جزییات مطلب و این قانون یک نقایصی باشد که وقتی به نظر آقایان نمایندگان محترم می‌رسد گفته شود و اینجا هم برای مشاوره است و صحبت در رفع نواقص و این که مخالف هستم با پیشنهاد کفایت مذاکرات از این جهت است که مطالبی که جناب آقای فرود همکار محترم در اینجا فرمودند قابل این هست که رویش صحبت شود و مورد قبول بنده هم هست که یک نرخ برای تهران معلوم کردند و به یک عده دیگر نرخ دیگری داده‌اند ولی بنده عرض کردم که با کلیات موافق هستم و اصولاً این سازمان را که بنده تشویق کردم مانع از این نیست که این مطالبی را که آقای فرود فرمودند با همین سازمان مذاکره کرد و رفع این اختلاف را کرد از این جهت استدعا می‌کنم آقایان اجازه بفرمایند اگر کسی مطالبی دارد صحبت بکند و خود سازمان لوله‌کشی آب که بنده به حسن نیت آن کمال اعتقاد و اعتماد دارم برای آن که عملاً ثابت کردند که اهل این هستند که حرف حسابی را بشنوند و مطالبی را که مورد احتیاج مردم هست انجام بدهند آقایان اینجا اگر مطالبی دارند بفرمایند و اگر ندارند پیشنهاد کفایت مذاکرات دیگر موردی ندارد.
رئیس- رأی گرفته می‌شود به پیشنهاد کفایت مذاکرات در ماده اول آقایان موافقین قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد پیشنهادات قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
پیشنهاد می‌کنم ماده ۱ لایحه ساختمان و بهره‌برداری سد و تأسیسات لار و لتیان به صورت زیر اصلاح شود:
ماده ۱- مسئولیت انجام طرح و اداره تأسیسات سدهای لار و لتیان به عهده سازمان مستقل آب تهران محول گردد. مهندس کاظم جفرودی
رئیس- آقای مهندس جفرودی.
مهندس جفرودی- بنده خوشوقت هستم که دو نفر از حقوقدانان عالی‌مقام مجلس نظری را که بنده در ماده اول ابراز کردم تأیید فرمودند ماده اول به این صورت است «مسئولیت انجام طرح واداره تأسیسات سدهای لار و لتیان به عهده سازمان مستقل آب تهران محول می‌گردد» جناب آقای عمیدی نوری به عنوان موافق این جا فرمودند که صلاحیت شخص مدیرکل فعلی لوله‌کشی در این کار کافی است در جواب ایشان باید عرض کنم صلاحیت فرد برای تهیه یک پروژه و نظارت در اجرایش در هیچ جای دنیا کافی نیست (صحیح است) هیچ جای دنیا هر قدر شخص دانشمند، عالی‌مقام، محقق باشد به‌هیچ‌وجه دارای آن چنان صلاحیتی نیست که بتواند انجام و نظارت یک طرح به این عظمت را به تنهایی عهده‌دار شود این از نظر فنی به نظر بنده مورد تردید است علاوه بر این آقایان به این نکته معتقد هستید که دستگاهی که این خدمت و تهیه آب مشروب تهران را انجام داده است سازمان آب تهران است چرا ما نمایندگان مجلس باید در متن قانون خدمت مهندسین این دستگاه و کارمندان این دستگاه را در نظر نگیریم و قانون را بی‌جهت به صورتی دربیاوریم که باعث دلتنگی آنها شود این خدمت را سازمان آب تهران کرده که مدیرکلش یکی از اعضای آن دستگاه است و به این جهت بنده این پیشنهاد را کردم و یقین دارم مورد توجه مجلس شورای ملی قرار خواهد گرفت.
رئیس- آقای عمیدی نوری بفرمایید.
عمیدی نوری (مخبر کمیسیون دادگستری)- جناب آقای مهندس جفرودی توجه نفرمودند که تذکرات همکار محترم جناب آقای صدرزاده این جا روشن کرد که مسئولیت به عهده یک شخص به خصوصی نیست که با ارتقا مقام او یا استعفای او این موضوع از بین برود در تبصره مربوط به قانون بهمن ۳۳ که جناب آقای صدرزاده خواندند نوشته شده است به مدیرکل فعلی حالا این آقای مدیرکل فعلی یک وقت است که ممکن است استعفا بدهد یا ممکن است وزیر بشود چون یک وقتی که آقا بهتر از بنده در کار سازمان آب واردید قبل از سال ۳۳ همین مدیرکل فعلی یک مدتی وزیر شد در کابینه سپهبد زاهدی آن دستگاه تحویل مدیرکل دیگری بود پس این مطلب مسلم است که امور اجرایی به عهده سازمان است و همان سازمان آب است که این کار به عهده او واگذار گردیده منتهی الان سازمان آب به نحوی اداره می‌شود که مدیرکل فعلی مسئول اوست پس این چیز تازه‌ای نیست این همان قانونی است که مجلس شورای ملی در ۱۳۳۳ گذرانده و مسئولیت اجرای امر آب را در آنجا معلوم کرده و احداث و بهره‌برداری سد لار و لتیان هم در تکمیل آب تهران است نگرانی که اینجا پیدا شد این بود که به بعضی از مناطق آب نمی‌رسد بنده هم شنیده بودم رفتم مراجعه کردم به بنده نشان دادند یک نقشه‌ای را گفتند آب فعلی برای این محوطه کافی است ما خودمان نگران از آب تهرانیم چون می‌خواهیم مشتریان بیشتری را آب بدهیم برای این که آب‌بها را تأمین کنیم احتیاج به سد لار و لتیان داریم بنابراین این کار یک کار جدا از سازمان آب تهران نیست قانونش را خودتان گذراندید قائم به شخص خاصی نیست که غیرقابل تغییر باشد به نظر بنده ماده‌ای که تنظیم شده ماده صحیحی است و به همین کیفیت تصویب بفرمایید نقض غرض نمی‌شود منتهی اگر بخواهید حذفش بکنید دومرتبه بایستی این لایحه برود به مجلس سنا مجلس سنا هم در حال تعطیل است و امسال کار سد انجام نمی‌شود و ما برای یک چنین اصلاح عبارتی که وافی به منظور هم نخواهد بود یک کار عمرانی بسیار مؤثری را ممکن است یک سال تعطیل بکنیم این است که بنده می‌خواستم تقاضا کنم موافقت بفرمایید هیچ‌گونه تغییری حاصل نشود مسئولیت این کار با سازمان آب تهران است یا سازمانی که طبق این قانون مسئولیتش با مدیرکل فعلی است هر وقت هم مدیرکل فعلی عوض شد مسئولیتش با یکی دیگر خواهد بود.
رئیس- آقای تیمورتاش مخالف این پیشنهاد هستید؟
تیمورتاش- در ماده دوم عرضی داشتم.
رئیس- آقای صدرزاده مخالف پیشنهاد هستید بفرمایید.
صدرزاده- عرض کنم حضورتان در اینجا می‌گویید مسئولیت انجام طرح و تأسیسات و اداره تأسیسات سد لار به عهده سازمان مستقل آب تهران است نهایت در اینجا اشاره شده است به ماده ۲ قانون اصلاح قانون لوله‌کشی و فاضلاب تهران که در آنجا اشاره کرده است که رئیس لوله‌کشی طبق تبصره ۲۲ قانون بودجه ۱۳۲۸ کل کشور تعیین می‌شود خواستم اجازه بدهید که این تبصره ۲۲ را بخوانم که می‌گوید «مسئولیت انجام لوله‌کشی آب تهران برعهده مدیرکل لوله‌کشی خواهد بود که بنا بر پیشنهاد شهرداری تهران و موافقت وزارت کشور و تصویب هیئت وزیران و بر حسب فرمان همایونی برای مدت سه سال منصوب می‌شود که با همان تشریفات مجدداً قابل انتخاب خواهد بود» و این مؤسسه مستقل شخصیت حقوقی دارد به نام سازمان مستقل آب تهران و هر مؤسسه‌ای هم یک رئیس می‌خواهد یک مدیر و اداره‌کننده‌ای می‌خواهد که کیفیت تعیین رئیس آن را قانون طبق این تبصره معلوم کرده با این شرایط مدیر فعلی ممکن است تجدید
انتخاب شود و با این شرایط ممکن است شخص دیگری را اعلیحضرت همایونی انتخاب بفرمایند با این مقدمات آن ماده ۲ اشاره به آن تبصره ۲۲ کرده است (یک نفر از نمایندگان- ماده دوم را بخوانید «ماده ۲ مسئولیت اداره کردن سازمان مستقل آب شهرداری که دارای شخصیت حقوقی و بر طبق موازین قانون تجارت عمل می‌نماید به عهده مدیرعامل فعلی سازمان آب تهران محول می‌گردد که انتصاب او بر طبق تبصره ۲۲ قانون بودجه سال ۲۸ کل کشور که قرائت کردم صورت می‌گیرد»).
رئیس- آقای ارباب.
ارباب- همه آقایان و بنده نهایت علاقه را به اجرای این طرحی که امروز قانونش به مجلس آمده داریم یکی از مراحل حیاتی است اما اگر بخواهیم صلاحیت و مسئولیت اجرای این طرح را تخصیص بدهیم و انحصار بدهیم به یک فرد این از صلاحیت ما تصور می‌کنم خارج باشد ما اختیار به سازمان می‌دهیم، امروز مدیرکل فعلی در رأس این سازمان هست ای بسا که تا آخر مدت هم همین شخص باشد بسیار خوب یا ایشان وزیر می‌شوند، نخست‌وزیر می‌شوند و دیگری می‌آید، دوباره نمی‌شود قانون آورد به مجلس برای یک شخص دیگر (صفاری- اسم شخص نیست) آن شخص هم یک اتفاقی برایش رخ می‌دهد و نمی‌شود باز برای شخص دیگر یک قانون آورد و این که این قدر تعریف و توصیف شد اجازه بفرمایید آقایان، آقایان توجه بفرمایید بنده عرض کنم و اما بنگاه مستقل آب تهران، آب لوله‌کشی تهران همه از آن راضی هستیم اشتباه نشود آقایان یک هیئتی این کار را انجام داده‌اند، مهندسین خارجی، مهندسین جوان ایرانی، یک نفر هم مدیر اداره این این کار بوده، البته خوب هم کار کرد. ولی آن شخص تنها نبود به علاوه بار دیگر عرض می‌کنم با وجود سرپرستی اعلیحضرت محمدرضاشاه پهلوی یک چوب هم بگذارند آنجا خوب کار می‌کند، این قدر در اطراف شخص نپردازید همه انرژی‌ها از آنجا گرفته می‌شود به عقیده بنده عبارت مدیر فعلی صحیح نیست، نه، سازمان آب تهران هر کس در رأسش باشد انجام وظیفه می‌کند.
رئیس- آقای وزیر کشاورزی.
وزیر کشاورزی- توجه آقایان محترم به این که این لایحه زودتر تصویب شود باعث نهایت تشکر و امتنان است. اما خیلی متأسفم مثل این که یک تعصبی ایجاد شده و یک اشتباهی پیدا شده، به‌هیچ‌وجه در این لایحه چیزی نیست که شخص معین و مشخصی مسئول این کار بشود، عبارت صراحت دارد به این که این کار به عهده سازمان آب تهران است. یک قانونی هم برای سازمان آب تهران تصویب شده که این قانون امروز باید ناقض آن باشد و چیزی در اینجا ذکر کنیم که به آن لطمه بزند. اگر تصور می‌فرمایید که در آن قانون صراحت دارد که این مدیرکل فعلی باید این سازمان را اداره کند این قانون را به هر صورت که آقایان تصویب کنید وقتی ذکر شود که مسئولیت اداره این کار با سازمان آب تهران است، هر کس در رأس سازمان آب هست مسئول اجرای این کار خواهد بود (صحیح است) (مهندس جفرودی- مقصود من هم همین است) مطلب دیگر این است که اگر فرض کنیم این قانون انحصار دارد به شخص معینی و آقایان نگرانید که اگر این شخص تغییر بکند اجرای این قانون معوق می‌ماند، در این صورت خود سازمان آب تهران و اجرای قانونی که آب تهران را هم به وجود آورده معوق می‌ماند، پس هر وقت آن شخص تغییر کند هر تصمیمی که مجلس شورای ملی برای جانشین آن شخص گرفت در قانون و یا اگر گفته چه کسی، چه مقامی باید تصمیم بگیرد، هر تصمیمی گرفتند و هر شخصی را به نام رئیس سازمان آب تعیین کردند آن شخص مأمور اجرای این قانون هم خواهد بود (صحیح است) استدعای بنده این است که همین عبارت فعلی را تأیید بفرمایید چون زیانی ندارد و پیشنهاد آقایان فقط اصلاح عبارتی است و همان طوری که جناب آقای عمیدی نوری توضیح دادند ممکن است مدتی اجرای این قانون را عقب بیندازد و به نظر بنده هم اگر آقایان موافقت بفرمایند به همین صورت تصویب شود کار سریع‌تر انجام می‌شود و به تعویق نمی‌افتد.
رئیس- استرداد می‌کنید یا رأی بگیریم.
مهندس جفرودی- رأی بگیرید.
رئیس- قرائت می‌شود و رأی گرفته می‌شود.
(پیشنهاد مجدداً به شرح سابق قرائت شد)
رئیس- آقایانی که با این پیشنهاد موافقند قیام بفرمایند (عده‌ای برخاستند) ۲۷ نفر رأی دادند تصویب نشد ۵۹ نفر عده حاضر است پیشنهاد دیگری است قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ریاست معظم مجلس شورای ملی
اینجانب پیشنهاد می‌نماید که ماده اول به شرح زیر اصلاح شود.
ماده ۱- پیشنهاد می‌کنم مسئولیت انجام طرح و اداره تأسیسات سدهای لار و لتیان به عهده آب تهران باشد نه به عهده شخص. مهدی ارباب
رئیس- این مشابهش رد شد پیشنهاد دیگری نیست و رأی گرفته می‌شود به ماده اول آقایانی که با ماده اول موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده دوم مطرح است و قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۲- برای اجرای این طرح سازمان آب تهران مجاز است سرمایه لازم را از افراد یا مؤسسات یا شرکت‌های داخلی یا خارجی از طریق تحصیل اعتبار یا وام یا تعهدی برای انجام عملیات به طور دربست به موجب قراردادهایی که به تصویب هیئت وزیران می‌رسد تأمین نماید و وزارت دارایی و بانک ملی ایران تعهدات سازمان را تعیین می‌نمایند.
هر گونه تعهدات مالی از قبیل وام یا اعتبار با تصویب مجلسین خواهد بود.
تبصره ۱- دولت مکلف است با بانک ملی ایران قرار لازم را در مورد تضمین اقساطی که طبق قراردادها برای ساختمان سدها و تأسیسات امضاء می‌نماید بدهد و در بودجه‌های سالیانه کشور پیش‌بینی کند به طوری که تعهد بانک ملی ایران از نظر واریز اقساط در سررسید تأمین باشد و عواید خالصی که از فروش آب و برق از این راه حاصل می‌شود به وزارت دارایی پرداخت می‌گردد.
تبصره ۲- سرمایه‌های خارجی که برای انجام منظور فوق به کار برده می‌شود از مزایای قانون راجع به جلب و حمایت سرمایه‌های خارجی استفاده خواهند نمود.
رئیس- آقای تیمورتاش.
تیمورتاش- جز در قسمتی که الساعه رأی گرفته شد آنچه در اطراف این لایحه صحبت شد درواقع مربوط به این لایحه نبود مقداری تمجید و تحسین از جناب آقای میکده و سازمان آب تهران بود و مقداری هم صحبت از مفید بودن لوله‌کشی آب تهران و هر دو هم کاملاً صحیح و به جای خودش محفوظ ولی راجع به این لایحه: مانحن فیه راجع به این موضوعی که الان مطرح است و باید در اطراف آن صحبت بکنیم هنوز صحبتی نشده البته ماده اول ناظر بر این بود که چه کسی باید این کار را انجام بدهد الخیر فی ماوقع، ماده دوم ناظر بر این است که (یکی از نمایندگان- شما که رأی ندادید) عرض کردم الخیر فی ماوقع، ماده دوم ناظر بر این است که از کجا اعتبارات این کار تهیه شود و به چه ترتیب عمل شود بنده در این زمینه مخصوصاً می‌خواستم هم توجه مقام مجلس را جلب کنم و هم استفاده کنم از حضور شخص جناب آقای میکده که این جا تشریف دارند برای این که یک تذکرات کلی و عمومی بدهم هیچ جای تردید نیست که برای هر امر عمرانی در مرحله اول دو چیز لازم است یکی تکنیک و تخصص فنی و دومی هم سرمایه‌ای که باید برای این کار گذاشته شود و لیکن یک امر ثالثی هم لازم است که کسانی که می‌خواهند خوب کار کنند آن نکته سوم را هم باید توجه کامل بکنند و آن هم این است که این پروژه این برنامه این طرح چقدر تمام می‌شود احیاناً چه مدت استهلاک می‌شود و فواید مترتب بر این طرح چه خواهد بود به نظر بنده جای تردید نیست که سد لار و لتیان کی از قدم‌هایی است که برای شهر تهران و اطراف تهران مفید است، کسی گمان نمی‌کنم در این زمینه گفتگو و بحثی داشته باشد و بنده آرزو و علاقه‌ام این بود که جناب آقای مخبر محترم کمیسیون در گزارشی که تقدیم مجلس فرمودند قناعت نفرمایند به این که مواد در سنا تصویب شده عیناً هم در مجلس شورای ملی تصویب شود یک قدری بیشتر راجع به این طرحی که در دست تصویب است راجع به اصل موضوعی که می‌بایست درباره آن ما رأی بدهیم و همچنین راجع به اعتبارات و وجوهی که برای انجام آن لازم است توضیح می‌فرمودند و مارا روشن می‌فرمودند البته مجلس بزرگان، مجلس شیوخ، مجلس زعما رأی داده است و خوب این خودش یک نوع تضمین گارانتی است برا ی کار کردن عرایض بنده هم جز تذکری بیش نخواهد بود ولی ناگزیر می‌خواهم عرض کنم که اگر ما توجه داشته باشیم به همین عمل بسیار بسیار مفید و سودمندی که عبارت باشد از لوله‌کشی آب تهران و این در طی مدت انجامش یعنی در زمانی که از قوه بالفعل آمد چه تحولاتی، چه از نقطه نظر طرح و مخصوصاً چه از نقطه نظر اعتبارات و چه وجوهی که برای انجام این کار لازم بود مصرف شده است باید درس عبرتی برای امروز ما باشد به این معنی که اگر به خاطر داشته باشید هنگامی که الکساندر گیب که طرح اول لوله‌کشی آب تهران بود آمد و خواست این کار را بکند مخارجش را که پیش‌بینی کرده بود با وجود تمام دستگاه عریض و طویل فنی که داشته و بنابراین باید این طور تصور می‌شد که در جزئیات امر دقت و توجه شده است و روی کاغذ آمده است و رقمی که به ما می‌دهند لااقل قریب به یقین است در حدود پنجاه میلیون بود غیر از این بود؟ فعلاً خرجی که برای سازمان آب تهران شده شاید نزدیک ۱۵۰ میلیون تومان باشد و مدتی هم که قرار بود این کار بشود در حدود دو سال و نیم و سه سال پیش‌بینی شده و حال آن که شش یا هفت سال این کار طول کشید من باز تکرار می‌کنم و تأیید می‌کنم به‌هیچ‌وجه من‌الوجوه منکر مفید بودن لوله‌کشی تهران نیستم این اصلی است به جای خود محفوظ ولی می‌خواهم عرض کنم کسی که می‌خواهد یک کاری را چه از نقطه‌نظر فنی و چه از نقطه‌نظر مالی ده برابر لوله‌کشی تهران کار دارد خرج دارد بگیرد باید یک قدری بیشتر و دقیق‌تر هم از نقطه نظر فنی طرح و هم مصارف مالی توجه به امر کند همان طور که عرض کردم شیوخ ما نکته‌ای را در اینجا گنجانده‌اند که باید تعهدات مالی قبل از این که عملی بشود به مجلس بیاید انشاءالله هم که همین طور خواهد شد و نظر دیگری هم نیست ولی من توجه کسانی یا به قول بعضی کسی که در این کار مداخله دارد و
می‌خواهد این کار را عمل کند به این نکته جلب می‌کنم که شما را به خدا حساب دقیق بکنید یک وقتی نشود که مثل اغلب کارهایی که ما می‌کنیم و بنده خودم که مقاطعه‌کار هستم می‌دانم اولی که شروع می‌کنیم یک ترتیبی حساب می‌کنیم و بعد وقتی که به وسط کار می‌رسیم ترتیب دیگری حساب می‌شود آخر کار خودمان هم گیج می‌شویم و نمی‌دانیم چه کار باید بکنیم این طور نباشد توصیه بفرمایید به اینکه واقعاً این کار از نقطه نظر فنی و مخصوصاً از لحاظ تعهدات مالی که برای دولت ایران و برای کشور ما به وجود خواهد آمد یک چیز دقیقی باشد نکته‌ای که بنده می‌خواهم باز توجه آقایان محترم و مسئولین امور را جلب کنم این است که استدعا می‌کنم یک قدری هم راجع به استهلاک این موضوع و بازگشت این وجوه توجه دقیقی بفرمایید واقعاً وقتی که می‌خواهید کاری را به مجلسین بیاورید با توجه دقیق‌تری و با ارقام صحیح‌تری راجع به استهلاک و بازگشت سرمایه هم اظهار نظر بشود (احسنت).
رئیس- دیگر کسی اجازه صحبت نخواسته پیشنهادی در این ماده هست قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی
پیشنهاد می‌کنم در ماده ۲ لایحه مربوط به ساختمان و بهره‌برداری سد و تأسیسات لار و لتیان اصلاح زیر به عمل آید،
به جای کلمات: «به طور دربست» کلمات «بر اساس مناقصه بین‌المللی» ذکر شود.
مهندس کاظم جفرودی
رئیس- آقای مهندس جفرودی.
مهندس جفرودی- در ماده ۲ یک کلمه عجیبی از نظر قانون وجود دارد که به طور دربست اجازه می‌دهد معامله‌ای که ممکن است بهایش از ۶۰ میلیون دلار هم تجاوز کند انجام شود سازمان لوله‌کشی آب شهر تهران یکی از دلایلی که کارهایش امروز مورد تأیید و تحسین مجلس شورای ملی است این است که با وجود احتیاجاتی که داشته است قوانین جاریه کشور را رعایت کرده است یعنی جمیع کارهایش را بر اساس مناقصه و با یک شرایط صحیحی انجام داده است حالا این اختیار به طور دربست معنیش چیست؟ معنیش این است که یک آدم بنشیند با یک آدم خارجی هر چه شد مبلغ هرچه شد امضا کند.
ذوالفقاری- نخیر این طور نیست.
مهندس جفرودی- این نیست بنده رد می‌کنم نظر شما را جناب آقای عمیدی نوری به عنوان مخبر آمده‌اند اینجا این دفاع را کردند (مهندس هدایت- ایشان مخبر کمیسیون دادگستری هستند) که تعهد مالی از قبیل وام و اعتبار با تصویب مجلسین خواهد بود ولی این از نظر قیمت رد نمی‌کند یعنی می‌آیند می‌گویند که ما هشتاد میلیون دلار برای این کار اعتبار می‌خواهیم و شما هم تصویب می‌کنید ولی آیا این سد ۸۰ میلیون دلار ارزش دارد؟ این را که مجلس رسیدگی نمی‌کند کدام مقام رسیدگی می‌کند که قیمت بتون این کار به جای این که ۳۰۰ تومان باشد ۷۰۰ تومان داده نشود؟ اینرا که مجلس وارد نمی‌شود حرف بنده اینجا است مبلغ وام را تصویب می‌کنید شرایط وام را تصویب می‌کنید ولی رسیدگی نمی‌کنید که این سد به این قیمت ارزشی دارد یا نه (صفاری- کمیسیون رسیدگی می‌کند) کمیسیون نمی‌کند در صلاحیت کمیسیون نیست که رسیدگی کند چند نفر نماینده مجلس نمی‌توانند یک امر فنی تخصصی بین‌الملی را رسیدگی کنند چطور ممکن است؟ مجلس کارش نیست چرا مسئولیت به عهده مجلس باشد نه کار مجلس است نه این مسئولیت را به عهده می‌گیرد حرف بنده این است که می‌خواهم ببینم چه دلیلی دارد که بر اساس مناقصه بین‌المللی نباشد چه عیبی دارد در این کار بیش از یک نفر نظر بدهد چه عیبی دراد؟ بنده تمنی می‌کنم از مجلس شورای ملی به جهات غیرموجه ترتیبی ندهند که این لوایح به این صورت بگذرد فردا هم لوایح دیگری خواهد آمد آنها هم دربست‌تر خواهد بود.
مهنس هدایت- داده‌اند.
رئیس- آقای عمیدی نوری.
عمیدی نوری- جناب آقای وزیر کشاورزی توضیح می‌دهند ایشان مقدمند.
رئیس- آقای وزیر کشاورزی.
وزیر کشاورزی- جناب آقای مهندس جفرودی تشریف داشته باشید که جواب فرمایشات شما را عرض کنم مناقصه در صورتی میسر است که ما پولی موجود داشته باشیم و بعد بگوییم این پول را داریم و این کار را می‌خواهیم بکنیم کی ارزانتر می‌دهد اما ما در اینجا اجازه می‌خواهیم اعتباری تحصیل کنیم برای یک معامله دربست یعنی شخصی که برای ما پول تهیه می‌کند خودش هم پیمانکار ساختمان است، اما جنابعالی هم یک نگرانی دارید و حق هم دارید که قیمت چیست؟ توجه بفرمایید که ذکر شده برای انجام عملیات به طور دربست به موجب قراردادهایی که به تصویب هیئت وزیران می‌رسد اختیار به یک شخص معین ویک سازمان مشخصی داده نشده که او هر چه صورت داد قرارداد ببندند، مبنای قراردادها خود جنابعالی می‌دانید که روی واحد قیمت‌ها است در آن واحد قیمت کارها را در این قانون نمی‌توانیم پیش‌بینی کنیم که واحد قیمت‌ها چیست؟ آن روزی که بخواهند قرارداد ببندند تعیین می‌کنند، اول باید پروژه کامل تهیه شده باشد، معلوم شده باشد که مثلاً چند مترمکعب بتون‌ریزی دارد چقدر وسایل آهنی و چیزهای دیگر لازم دارد چقدر توربین و ماشین‌آلات لازم دارد روی قیمت آن روز معین می‌کنند مثلاً مترمکعب بتون‌ریزی در آن روز در ایران یا کشورهای مجاور ایران متری ۱۱۰ تومان است یا متری فلان قدر دلار است آن را مبنا قرار می‌دهند روی آن حساب می‌کنند این سد این قدر مترمکعب بتون‌ریزی دارد و قیمت هر متر مکعب بتون‌ریزی این قدر است، بنابراین قیمت بتون‌ریزی در این سد این قدر است توربین‌ها و دریچه‌ها و خاک‌برداری و خاک‌ریزی این محاسبات که شد می‌آید به هیئت دولت هیئت دولتی که مورد اعتماد آقایان، وزیر کنترل آقایان است این را که رسید گی کرد و این قراردادها که تصویب شد می‌شود مبنای کار و معین می‌شود که ما چقدر باید قرض بگیریم و این می‌آید خدمت آقایان وآقایان درآن وقتی که لایحه را می‌خواهند تصویب کنند که چقدر قرض بگیریم آن روز در کمیسیون رسیدگی می‌شود که اساس این قرض چیست در آن موقع امثال جنابعالی که در کمیسیون تشریف دارید و در این کار تخصص دارید ملاحظه خواهید فرمود که تمام مسائلی که مورد نگرانی جنابعالی است رعایت شده است اما چرا الان به این صورت می‌خواهیم بگذرانیم عرض کردم ما که الان پولی نداریم محاسبه پنج سال گذشته را بگیرید ببینید در هر سال در تمام نقاط دنیا چقدر به قیمت‌ها اضافه شده اگر ما صبر کنیم تا چهار سال دیگر و با عایدات چهارساله و عوایدی که به دست می‌آید آن را در مناقصه بگذاریم چهار تا ۱۰ درصد قیمت اضافه شده یعنی صدی چهل. اما اگر امروز قرض کنیم و با بهره صدی شش هم قرض کنیم در این صورت ۴ تا شش درصد می‌دهیم و این به نفع ملت ایران است که این کار بشود و آقایان توجه دارید که هر چه زودتر از این فرصت و وضعی که برای مملکت به وجود آمده که خارجی‌ها آماده هستند به ما قرض بدهند، ثباتی در اوضاع به وجود آمده اعلیحضرت همایون شاهنشاهی توجه مخصوص دارند و آقایان همیشه تأکید می‌فرمایند که هر چه زودتر کارهای اصلاحی شروع شود امروز که زمینه مساعد است باید مقدمات اجرای این کار را فراهم کرد و به تدریج پولی که پیدا می‌کنیم قروض را می‌پردازیم، بد نیست که به این مطلب که جناب آقای تیمورتاش فرمودند اشاره کنم چون خیلی ارتباط دارد با موضوع. روزی که برآورد کردند که خرج لوله‌کشی شهر تهران چیست برآورد صحیح بود، امروز هم که این قدر تمام شده امروز هم صحیح است. چرا؟ برای این که قیمت‌ها دراین مدت این قدر تغییر کرده در ۱۳۲۵ مثلاً که شروع شد دستمزد عمله چه بود و امروز دستمزد عمله ۵ برابر شده و این نشان می‌دهد که هر چه در عملیات ساختمانی تعجیل بشود به نفع مملکت است.
رئیس- آقای تیمورتاش.
تیمورتاش- بنده موافق پیشنهادم.
رئیس- مخالفی نیست؟ رأی می‌گیریم مجدداً قرائت کنید. (به شرح سابق مجدداً قرائت شد)
مهندس جفرودی- اگر در کمیسون مجلس به قیمت رسیدگی شود بنده پس خواهم گرفت.
عمیدی نوری- مسلماً رسیدگی می‌شود.
مهندس جفرودی- بنده اتخاذ سند می‌کنم و پس می‌گیرم.
رئیس- ماده سوم مطرح است و قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۳- سازمان آب تهران در اجرای طرح سدهای لار و لتیان و تأسیسات مربوطه طبق تبصره ماده واحده قانون انجام لوله‌کشی و فاضلاب شهر تهران مصوب خرداد ماه ۱۳۳۰ ترتیب استهلاک اراضی و استفاده از حقوق ارتفاقی مورد احتیاج را می‌دهد و همان قوانین و مقررات مربوط به آب و فاضلاب شهر تهران ملاک عمل خواهد بود.
تبصره ۱- نظارت مالی و تدوین و اجرای آئین‌نامه‌های آب‌بها و حق انشعاب بر اساس تبصره ۲۲ ماده ۲ قانون متمم بودجه سال ۱۳۲۸ خواهد بود.
تبصره ۲- حقابه مازندران از رودخانه لار به مأخذ حداکثر سال مساعد که مورد استفاده کشاورزی بوده تأمین و کمافی‌السابق مجاناً در پایین دیوار سد در مجرای رودخانه جاری خواهد بود.
تبصره ۳- نسبت به وصول افزایش قیمت از اراضی و املاک واقعه در طرفین رودخانه‌هایی که روی آنها سد احداث می‌شود و اراضی که در اثر تأسیسات افزایش بها حاصل می‌کند طبق بندهای (الف- ب- ج- د- هـ) ماده ۱۷ قانون برنامه هفت ساله دوم عمران کشور مصوب اسفند ماه ۱۳۳۴ و آئین‌نامه‌های آن عمل خواهد شد و درآمد حاصل از این را بابت استهلاک سرمایه مصرف شده برای تأسیسات محسوب می‌گردد.
رئیس- آقای فضایلی.
فضایلی- بنده مختصر عرضی داشتم و البته راجع به همان موضوع حقابه مازندران است (عمیدی نوری- تأمین شده) توجه دارم، اینجا البته قانون وعده کرده که حقابه مازندران تأمین خواهد شد و بر اساس
سال‌هایی که وضع خوب است حقابه را خواهند داد ولی وقتی این وعده قابل انجام است و وقتی قابل اعتماد است که این اندازه‌اش معلوم باشد و اعلام شده باشد یعنی بعد از این که این سد بسته شد اعلان نکنند که میزان حقابه مازندران چیست؟ قبل از این که این سد بسته شود میزان را معلوم نکند و یک طوری اعلان کنند این میزان پآئین‌تر از حدی باشد که مردم به آن معترض هستند یا به آن معترض هستند حتی در کمیسیون وقتی که در کمیسیون کشور مورد بحث قرار گرفت جناب آقای موسوی ریاست کمیسیون موردی را هم در جنوب نشان دادند و اظهار کردند با وجود این که وضع همین طور بود راجع به دشت میشان، معهذا چون معلوم نشده بود بعد یک اختلاف بسیار شدیدی درگرفت که باعث زحمت شد هم باعث زحمت خود اولیای دولت هم باعث زحمت اهالی این است که خواستم تقاضا کنم که سازمان لوله‌کشی آب تهران راجع به این موضوع فعلاً مطالعات کافی بکند و میزان را هر چه زودتر تعیین بکند و در تعیین این هم البته با تحصیل اطلاعات کامل به طوری که هم مردم مستحضر باشند و هم اطلاعاتی که در این زمینه دارند البته در دسترس‌شان بگذارند مورد دیگر مورد اجرایش است در اجرا هم البته یک نکته‌ای هست و آن عبارت است از این است که وقتی می‌خواهند تعیین حقابه بکنند در اختیار بگذراند البته یک نظارتی هم بایستی از طرفی که ذینفع است در این کار بشود یعنی ما توجه داریم البته سازمان لوله‌کشی تهران وظیفه‌اش ایجاب می‌کند که حق تهران را رعایت بکند در صورتی که می‌خواهد حق مازندران را خودش جدا بکند و بدهد البته در این کار به نظر بنده یکی از سازمان‌های دولتی که مافوق همین سازمان باشد و در واقع مازندران و تهران و جاهای دیگر از نظر او فرق نداشته باشد در این کار نظارت بکند به نظر بنده صحیح‌تر خواهد بود (صفاری- وزارت کشاورزی که هست) این است که بنده مخصوصاً خواستم استدعا بکنم که در آئین‌نامه یا از طریق دیگری که پیش‌بینی می‌شود وزارت کشاورزی یا وزارت کشور که به نظر بنده اصلح همان وزارت کشاورزی است در این مورد یک نظارت کاملی داشته باشد هم در تعیین حقابه مازندران و هم در اجرای این کار یعنی در هر سال که می‌خواهند حقابه را بدهند وزارت کشاورزی هم در این کار نظارت کامل داشته باشد که اختلافی پیش نیاید.
رئیس- آقای خلعتبری مخالفید؟
خلعتبری- بلی آقای فرهودی راجع به این قسمت می‌خواهید صحبت بکنید؟ بفرمایید.
معاون وزارت کشور (فرهودی)- دو اشکال جناب آقای فضایلی فرمودند یکی‌اش به نظر بنده با توجه به خود متن ماده مقصود ایشان حاصل است متن ماده این بود.
تبصره ۲- حقابه مازندران از رودخانه لار به مأخذ حداکثر سال مساعد که مورد استفاده کشاورزی بوده تأمین و کمافی‌السابق مجاناً در پایین دیوار سد در مجرای رودخانه جاری خواهد بود. (فضایلی- بنده عرض می‌کنم این حق تعیین بشود) این تأمین یعنی این امری که قانون می‌کند به اینکه حقابه مردم مازندران در آن طرف سد مطابق حداکثر سال مساعد تعیین بشود این یک لازم واجبی دارد. این مقدمه واجب چیست؟ این است که تعیین بشود (فضایلی- بنده هم می‌گویم مقدمه را هم بفرمایید) یک چیز غیرمعین و غیرمحدود را نمی‌شود تعیین کرد پس خود این تبصره که این تکلیف قانونی را برای این کار تعیین کرده در واقع چون حکم به هر امری حکم به لوازم امر هم هست اگر می‌گویند که نماز واجب است مقدمه آن هم واجب است حکم شده است به این که این حقابه را تأمین بکنند و از لوازم اجرای این حکم تعیین حق است اما راجع به اینکه در مواقع تحویل به اصطلاح در انجا هم نظارتی بشود آن هم خوشبختانه یک قانون دیگری برایش داریم که قانون رودخانه‌ها و بنگاه مستقل آبیاری است. بنگاه مستقل آبیاری که یک مؤسسه قانونی است یک نظارتی به رودخانه‌ها دارد که مردمی که حقابه دارند از آن نظارت استفاده می‌کنند و آن هم تحت نظر وزارت کشاورزی است بنابراین بنده در این دو اشکالی که جناب آقای فضایلی فرمودند و مخصوصاً فرمودند در تصمیمات یا در آئین‌نامه این مسئله مسجل بشود خواستم خاطرشان را مطمئن بکنم که هم نسبت به تأمین حق و هم نسبت به نظارتی که در تعیین آن حق باید بشود هر دواش در قوانین ما هست و ما اینجا تعهد می‌کنیم در صورت‌مجلس هم نوشته می‌شود و این کار خواهد شد.
رئیس- آقای خلعتبری.
خلعتبری- بنده می‌خواهم عرض بکنم که در این ماده حق مردم مازندران حفظ شده و گفته‌اند مطابق مساعدترین فصل آب به آنها داده خواهد شد و این یک ارایه طریق و تکلیفی است برای این سازمان و الّا حق اهالی مازندران به عنوان استفاده از این رودخانه یک حق مکتسب قانونی است که مردم به عنوان مالک متصرف بوده‌اند و اگر این موضوع در این قانون درج نشده بود مردم مازندران باز می‌توانستند بگیرند و اگر خدای نکرده مجلس هم یک رأی خلافی می‌داد باز مردم می‌توانستند از طریق عدلیه عرضحال بدهند و حق خودشان را بگیرند در امور حقوقی و قانونی آنجا که مربوط به روابط اشخاص با همدیگر است که می‌گوید می‌توانند استفاده کنند یا نمی‌توانند استفاده کنند بنابراین بنده برای حفظ حق همیشگی مردم مازندران این امر حقوقی را خدمت آقایان خواستم عرض بکنم.
رئیس- دیگر کسی اجازه نخواسته و پیشنهادی هم نرسیده رأی گرفته می‌شود به ماده سوم آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده چهارم مطرح است قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ماده ۴- کلیه لوازم. و مصالح و ماشین‌آلات و وسایط نقلیه و جریه مورد نیاز تأسیسات لار و لتیان از هرقبیل اعم از موقتی و دایمی به استثنای اتومبیل سواری طبق تشخیص سازمان آب تهران از کلیه حقوق گمرکی و کلیه عوارض معاف است لکن در صورتی که در کشور به فروش برسد مشمول این معافیت نبوده و ملزم به پرداخت حقوق و عوارض گمرکی خواهد بود. ماشین‌آلات ساختمانی موقتی پس از رفع نیاز عیناً عدوت داده و مشمول مقررات کالای صادراتی نخواهد بود.
رئیس- آقای دکتر دادفر.
دکتر دادفر- اگر چنانچه نظر آقایان نمایندگان محترم مجلس شورای ملی باشد بر اثر تذکرات عدیده‌ای که در سال گذشته از طرف عده زیادی از آقایان نمایندگان در قوانین متعددی داده شد بالاخره خود دولت در قانون بودجه سال ۳۷ که به تصویب آقایان نمایندگان رسیده یک همچو تبصره‌ای گذراندند که از اول سال ۱۳۳۸ این یک سال را هم مهلت دادند برای این که تمام سازمان‌ها بتوانند بودجه معافیت‌های گمرکی‌شان را تأمین گردانند. از اول سال ۱۳۳۸ کلیه معافیت‌های گمرکی که تمام وزارتخانه‌ها و مؤسسات و سازمان‌ها و بنگاه‌ها و شرکت‌های دولتی داده می‌شود لغو می‌شود و بنگاه‌های مربوطه موظفند اعتبار مورد لزوم برای این معافیت‌ها را ضمن بودجه سال ۳۸ خود پیش‌بینی نمایند الی آخر فرض سه ماه است که مجلس شورای ملی به پیشنهاد دولت دستور داده است که از سال ۳۸ در این مملکت معافیت گمرکی به هیچ کس داده نشود اگر شرکتی، سازمانی، بنگاهی، وزارتخانه‌ای بخواهد چنین مالی وارد کند قبلاً در بودجه‌اش پیش‌بینی کند از یک دست بدهد و در آخر سال هم از وزارت گمرکات پس بگیرد و آقای وزیر گمرکات هم در اینجا پشت تریبون گفتند، در صورت‌مجلس هم موجود است، که هر مؤسسه‌ای می‌خواهد گمرک بپردازد پول نقد بهش می‌دهند که گمرک را بپردازد و بعداً از دولت بگیرد برای این که این اختلافات پیش نیاید این هم در صورت‌جلسه محفوظ است. هنوز سه ماه نگذشته باز یکی ازاین بنگاه‌ها برای ساختمان سد لار از جارو تا پارو به استثنای اتومبیل سواری برای خودش معافیت گمرکی می‌خواهد آقا تا کی این معافیت‌های استثنایی باید باشد؟ این است که بنده این امر را برخلاف اراده و نظر دولت و برخلاف اراده و نظر مجلس شورای ملی می‌دانم. سه ماه قبل طبق این تبصره‌ای که عرض کردم مجلس این موضوع را تصویب کرده است و این تبصره‌ها هم از تبصره‌های دایمی قانون بودجه است نه از تبصره‌های یک ساله به این جهت بنده خواستم این را تذکر بدهم و پیشنهادی هم داده‌ام که این تبصره اصلاح بشود که این معافیت هم مشمول معافیت تبصره ۲۹ باشد.
رئیس- آقای وزیر کشاورزی.
وزیر کشاورزی- نظر دولت راجع به لغو معافیت‌ها که مورد تصویب مجلس شورای ملی قرار گرفت کماکان به قوت خود باقی است آن نظر تغییر نکرده اما اینجا یک مسئله دیگری است ما برای سازمان‌ها و ادارات دولتی معافیت گمرکی خواستیم یک پیمانکاری می‌آید و یک سدی می‌خواهد برای ما بسازد روزی که می‌خواهیم با او قرارداد ببندیم می‌گوید آنجا ثابت است بگویید می‌گوییم اینها است می‌گوید غیر از این چیزی نباید بدهم اگر بگوییم که گمرک باید بدهی می‌گوید که سال آینده من چه می‌دانم که شما چه می‌گذرانید که از من گمرک بگیرید اگر بگویید که دومرتبه به او پول بدهیم چون قرار ما این است جناب آقای دکتر توجه بفرمایید که به صورت دربست با او قرارداد می‌بندیم یعنی قیمت را روز اول حساب می‌کنیم می‌گوییم که این سد را با این مشخصات برای ما بسازید و ما این قدر پول می‌دهیم اگر بنا باشد هرروز یک عواملی تغییر کند این قرارداد به هم می‌خورد (صحیح است) امروز ما می‌خواهیم سرعت در انجام کارمان در ساختمان سد ایجاد بشود اگر لوله‌کشی تهران مدتی عقب افتاد به جهت همین اشکالات مالی بود که پیش آمد برای این که این اشکالات پیش نیاید این طور در نظر گرفتیم بعد هم در لایحه گفته است ماشین‌آلات و وسایل مورد نیاز تأسیسات این جارو پارو نیست ماشین‌آلات و وسایل و جریه است اتومبیل که مورد توجه همه است آن را محروم کردند گفتند اتومبیل حقوقش را بدهد بقیه را هم باید بردارد و ببرد اگر نبرد و گذاشت اینجا بماند مثل کالای تجارتی است و باید حقوق گمرکیش را بدهد (صحیح است).
رئیس- آقای صدرزاده.
صدرزاده- اینجا در ضمن مذاکرات در ماده قبل هم که صحبت می‌شد گفته شد که ببینیم این پول‌ها کی برمی‌گردد این خرج‌ها چه جور می‌شود چه انتفاعی خواهد داشت به نظر بنده ما نباید این قدر کار انتفاعی را در نظر داشته باشیم این برای آب تهران آب مشروب مردم تهران است به هر قیمتی که تمام می‌شود باید خرج بشود و انجام بشود چون مربوط پرداخت شود به آب مردم است و یک مسئله حیاتی است هر مقداری اگر خرج بشود باید کرد (صحیح است) بایستی فکر اینکه کی برمی‌گردد نباید باشیم چون مربوط
به آب تهران است ما نمی‌خواهیم یک کار انتفاعی بکنیم که در ضمن آن بیاییم حساب بکنیم که در این کار انتفاعی تا چه مدتی این منافع بر خواهد گشت این حساب درست نیست راجع به این مسئله گمرکی که فرمودند درست است که این طور بود نظر هم همین بود باید هم این طور باشد چون گاهی از این معافیت‌ها سوء‌استفاده می‌شد بعضی از ادارات دولتی می‌آمدند چیزهایی را با معافیت خارج می‌کردند و بعد سوء‌استفاده می‌شد و مثلاً در بازار آزاد می‌فروختند اما این دستگاه سازمان آب در ساختمان سد اسباب‌هایی لازم دارد ما یکی از دو مطلب را باید قبول بکنیم یا باید اعتبار در بودجه برای گمرک اینها یادار بکنیم و بعد بدهیم به دولت و از آن طرف بدهیم به گمرک، یعنی از این جیب دولت بیرون بیاوریم و بدهیم به آن جیب و این کار جز یک محاسبه و یک صرف وقت نتیجه‌ای ندارد و با سرعتی که دولت در انجام این کار در نظر دارد به نظر بنده باید موافقت بفرمایید و این ماده را همین طور تصویب بفرمایید تا بتوانند این اسباب و آلات واردات را بیاورند اما بنده اینجا یک عرضی دارم با جناب آقای وزیر کشاورزی و مقام محترم ریاست مجلس به من اجازه می‌دهند با این که همیشه معتقدم به مراعات آئین‌نامه اما با این جمله یک قدری از آئین‌نامه منحرف می‌شوم این سد دارد با این سرعت برای تأمین آب تهران تصویب می‌شود ما هم رأی می‌دهیم تشکر هم می‌کنیم که این کار را بکنند ولی توجه بفرمایید که سد دورودزن که در سال ۱۳۲۳ پروژه‌اش هم تهیه شده هنوز پس از ۱۴ سال عملی نشده (وزیر کشاورزی- پیشنهاد شده است).
رئیس- آقای صادق بوشهری موافقید؟ (بوشهری- بلی) بفرمایید.
بوشهری- عرض کنم جناب آقای دکتر دادفر بنده خودم از اشخاصی بودم که با این وضعیت معافیت گمرکی جداً مخالف بودم در کمیسیون هم مخالفت کردم ولی جوابی که دادند بنده را قانع کرد و حالا عرض می‌کنم خدمت‌تان و تصور می‌کنم آقا هم قانع می‌شوید و آن این است که برای ساختن این سد مقاطعه‌کار از مخارجی که می‌شود یک حق‌العمل می‌گیرد مثلاً شش درصد از مجموع مخارجی که می‌شود حق‌العمل می‌گیرد شما اگر گمرک را بخواهید بپردازد گمرک را می‌پردازد و صدی شش هم بابت آن حق‌العمل حساب می‌کند در صورتی که اگر گمرک را نپردازد حق‌العمل هم از این بابت به او تعلق نمی‌گیرد و از این بابت حق‌العمل نخواهند پرداخت (دکتر دادفر- این دلیل قانع‌کننده است) از این جهت بنده متقاعد شدم و خیال می‌کنم آقا هم متقاعد بشوید.
رئیس- پیشنهادها قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
پیشنهاد می‌کنم که ماده ۴ به طریق زیر اصلاح شود.
ماده ۴- نسبت به حقوق گمرکی کلیه لوازم و مصالح و ماشین‌آلات و وسایط نقلیه و جریه مورد نیاز تأسیسات لار و لتیان از هر قبیل اعم از موقتی و دایمی به استثنای اتومبیل سواری بر طبق تبصره ۲۹ قانون بودجه سال ۱۳۳۷ کل کشور عمل خواهد شد. دکتر دادفر
رئیس- آقای دکتر دادفر.
دکتر دادفر- از بین دلایلی که در اینجا بر له این ماده اقامه شد بنده نخواستم برای این معافیت تمام آن دلایل را در جلسات عدیده مطرح شده بود و منجر به تصویب این تبصره ۲۲ بودجه و این تصمیم قانونی شد ذکر کنم فقط دلیل جناب آقای بوشهری واقعاً قانع‌کننده بود که این را اگر گمرک بپردازند حقوق گمرکی هم کشیده می‌شود روی قیمت تمام شده کار و نسبت آن دوباره از لحاظ اجرا و نظارت یک خرجی علاوه می‌شود این دلیل چون قانع‌کننده بود و بنده تصور می‌کنم اگر خدای نکرده سوء‌استفاده‌ای هم از این معافیت بشود هر قدر هم باشد باز کمتر از آن حق نظارت خواهد بود از این پیشنهاد صرف‌نظر می‌کنم (احسنت).
رئیس- یک پیشنهاد دیگری هم هست که قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی
اینجانب پیشنهاد می‌نماید تبصره زیر به ماده ۴ اضافه شود.
تبصره- کلیه لوازم مربوط به لوله‌کشی شهرها که برای شهرداری‌ها وارد کشور می‌شوند از هر نوع عوارض و حقوق گمرکی و غیره معاف خواهد بود. ابتهاج
رئیس- آقای ابتهاج.
عمیدی نوری- پیشنهاد مربوط به لایحه نیست.
ابتهاج- بنده از هر فرصتی که پیدا می‌شود نسبت به شهرداری نظر خودم را می‌گویم بنده سه روز قبل در شمال بودم و دیدم در آنجا سر و صدای شهرداری‌های شمال بلند است که هر روز تهران به موجب دستور وزارت کشور یک تحمیل جدیدی به بودجه ما می‌کند و از طرف دیگر در هیچ لایحه‌ای منظور نمی‌شود که به شهرداری‌ها کمک بشود، بر عکس عوارض گمرک برق را هم که تا به حال معاف بود باید بپردازیم امروز یکی از همکاران بنده آقای مهندس فروهر یک سؤالی در این مورد کردند که چرا باید شهرداری‌ها برای لوازم برق حقوق گمرکی بپردازند بنده گمان می‌کنم که در این لایحه این پیشنهاد بسیار به مورد است و جا دارد مخصوصاً که شهرداری شهر تهران را در مورد لوله‌کشی معاف کردند و آن وقت شهرهایی که فقیر و بیچاره‌اند و هیچ وسیله‌ای ندارند این طور به آنها تحمیل می‌کنند و حقوق می‌گیرند.
رئیس- آقای وزیر کشاورزی.
وزیر کشاورزی- مطلبی که فرمودند اصولاً صحیح است که آنچه مربوط به عمران باشد باید از گمرک معاف باشد خیلی چیزها معاف است و ممکن است در این قسمت هم تجدید نظری بشود و وسایل لوله‌کشی و برق شهرها را معاف کرد اما این موضوع در این لایحه جایش نیست ایجاد اشکالات می‌کند تقاضا می‌کنم که در اینجا حذف بفرمایید در لوایح دیگر نظر جناب آقای ابتهاج تأمین خواهد شد.
رئیس- آقای دکتر مشیرفاطمی.
دکتر مشیرفاطمی- اصولاً پیشنهاد جناب آقای ابتهاج چیزی است که مورد علاقه همه آقایان نمایندگان است (یک نفر از نمایندگان- مخصوصاً برای اصفهان) مخصوصاً برای اصفهان ولی این پیشنهاد این لایحه را به تعویق می‌اندازد بنده خیال نمی‌کنم که همچو پشت در تهران هم کسی باشد که زود بخواهد بیاید این سد را بسازد این را باید مذاکره بکنند، حقیقت این است که این به منظور مذاکره است و اعتبار مسجل ندارد و آن وقت این لایحه به تعویق می‌افتد، از آن گذشته بنده خیال می‌کنم که چون سازمان برنامه مشمول معافیت است و لوله‌کشی شهرها هم بدون کمک سازمان برنامه امکان‌پذیر نیست سازمان برنامه می‌تواند این را جزء واردات خودش بیاورد و طبعاً به موجب قانونی که هست معاف خواهد بود بنابراین احتیاج به قانون جداگانه نداریم چون لوله‌کشی در شهرها بدون کمک سازمان برنامه امکان عملی ندارد و سازمان برنامه هم مشمول معافیت است حالا کمک نمی‌کنند یک امر علیحده‌ای است.
رئیس- آقای ابتهاج پیشنهادتان را مسترد می‌دارید؟
ابتهاج- بنده قربان اگر دولت قبول بکند که در یک لایحه دیگری این کار را بکند و معافیت شهرداری‌ها را بیاورد مسترد می‌دارم.
رئیس- آقای وزیر کشاورزی.
وزیر کشاورزی- این مسئله مالی است و به سهولت دولت نمی‌تواند قبول کند که تمام آنچه برای شهرداری‌ها می‌آید معاف است، عرض کردم که این مطلب را اصولاً قبول داریم که لازم است آنچه برای عمران مملکت وارد می‌شود معاف باشد و قبول داریم که شهرداری‌ها کارهای عمرانی دارند ولی اگر همه اینها معاف باشد تکلیف بودجه مملکت را تعیین بفرمایید بودجه مملکت از عواید مختلفی تأمین می‌شود که یکی از آنها گمرک است اگر قرار باشد که همین طور دولت دربست تعهد بکند کحه یک لایحه معافیتی برای شهرداری‌ها خواهد آورد بنده همچو تعهدی نمی‌کنم.
ابتهاج- بنده پس گرفتم.
رئیس- رأی گرفته می‌شود به ماده چهارم آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده پنجم قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ماده ۵- وزارتخانه‌های کشور و کشاورزی و دارایی مأمور اجرای این قانون می‌باشند.
رئیس- مخالفی نیست؟ (اظهاری نشد) رأی گرفته می‌شود به ماده پنجم آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. رأی گرفته می‌شود به کلیة قانون، به پنج ماده یا تبصره‌ها آقایان موافقین قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. به دولت ابلاغ می‌شود.
۷- قرائت و تأییدنامه وزارت جنگ در مورد حقوق بازنشستگی افسران
رئیس- یک نامه‌ای وزارت جنگ نوشته است که قرائت می‌شود چون توضیحی باید در مجلس داده شود که رفع ابهام بشود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی - مطابق ماده ۵۱ قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی مقررات قانون مزبور در میزان حقوق و کسور بازنشستگی و مزایا از تاریخ فروردین ماه ۱۳۳۷ در مورد افسران و کارمندان حاضر به خدمت و بازنشستگان و مستمری‌بگیران و موظفین به موقع اجرا گذاشته خواهد شد.
افسران و کارمندان شاغل خدمت از فروردین ماه ۱۳۳۷ از حقوق مقرر در قانون مزبور استفاده و کسور بازنشستگی آنرا نیز می‌پردازند ولی نسبت به افسران بازنشسته و افسرانی که کسور بازنشستگی متعلق به حقوق سنواتی را برای مدت خدمت نپرداخته‌اند چون پرداخت حقوق بازنشستگی نسبت به حقوق سنواتی از بودجه وزارت جنگ مقدور نبود و صندوق بازنشستگی نیز توانایی پرداخت آن را نداشت ماده واحده‌ای از طرف دولت پیشنهاد شد که به صورت تبصره الحاقی به ماده ۷۴ قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی در ۷ خرداد ماه ۱۳۳۷ تصویب و به دولت ابلاغ شده است. به موجب تبصره مزبور استفاده از حقوق بازنشستگی سنواتی در مورد افسران و کارمندانی که قبل از فروردین ماه ۱۳۳۷ بازنشسته شده و همچنین افسران و کارمندانی که بعداً بازنشسته می‌شوند و از حقوق سنواتی تمام مدت خدمت استفاده نکرده‌اند منوط به پرداخت کلیه کسور
بازنشستگی حقوق سنواتی است مبدأ استحقاق دریافت حقوق بازنشستگی سنواتی تاریخی است که تمام کسور بازنشستگی خدمت گذشته را پرداخت نموده یا بپردازند افسران و کارمندان شاغل که کلیه کسور بازنشستگی سنواتی را نپردازند فقط برای مدتی که کسور مزبور را پرداخته‌اند حقوق بازنشستگی مذکور در تبصره را دریافت خواهند نمود. با توجه به متن قانون و عبارات تبصره و جهاتی که موجب گردیده تبصره مزبور به ماده ۷۴ قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی اضافه شود به طوری که ماده ۵۱ قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی صراحت دارد نظر وزارت جنگ این بوده است که تبصره الحاقی از فروردین ماه ۱۳۳۷ نسبت به عموم افسران حاضرخدمت و بازنشستگان و مستمری‌بگیران و وراث شهدا اجرا گردد و نمی‌توان بدون در نظر گرفتن مقررات تبصره مزبور به طبقات فوق‌الذکر حقوق بازنشستگی و مستمری پرداخت مراتب را برای تصریح و تأیید به استحضار مجلس شورای ملی می‌رساند. وزیر جنگ
رئیس- همین طور که وزارت جنگ نوشته و تقاضا کرده است صحیح است و این عین ماده است که قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
ماده ۵۱- مبنای حقوق ماهانه از اول ۱۳۳۷ که هزار ریال تعیین می‌شود (حقوق ماهانه سرباز داوطلب) و برای سال‌های بعد وزارت جنگ با توجه به حداقل هزینه زندگی برای یک نفر سرباز با محاسبه کرایه خانه و سوخت و پوشاک و خوراک مبنا را در نظر گرفته و جهت تصویب به هیئت دولت پیشنهاد می‌نماید و مقررات این قانون در مورد میزان حقوق و کسور بازنشستگی و مزایا از تاریخ فروردین ماه ۱۳۳۷ در مورد افسران و کارمندان حاضر به خدمت و بازنشستگان و مستمری‌بگیران و موظفین به موقع اجرا گذارده خواهد شد.
رئیس- این قانونی است که گذشته از اول فروردین ماه سال ۳۷ باید اجرا شود (صحیح است) تفسیری هم ندارد وباید هم اجرا بشود. آقای وزیر کشاورزی.
وزیر کشاورزی- بنده لازم دانستم از توجه آقایان محترم در تصویب این لایحه تشکر کنم و امیدوارم که قدم مفیدی باشد و شاید تا سه سال دیگر آب لتیان به کلیه تهران برسد و ضمنا از تذکری که جناب آقای صدرزاده دادند استفاده می‌کنم وعرض می‌کنم ولایات همان طور که این دولت در اول تشکیل تعهد کرد بیش از تهران مورد توجه هستند پیشنهاد راجع به این که اجازه بفرمایند سد درودزن و زرینه‌رود قراردادش منعقد شود تقدیم شده و پیشنهاد راجع به دو سه جای دیگر هم از طرف دولت در هفته قبل یا ده روز قبل تقدیم شده شاید راجع به یکی دو سد دیگر هم تا یکی دوهفته دیگر تقدیم بشود (ارباب- سد میناب را هم فراموش نفرمایید) آقایان ملاحظه می‌فرمایید که به سرعت کار سدسازی و آبیاری و تأمین برق از نیروی آب در ایران پیش می‌رود که انشاءالله تا چند سال دیگر وضع کشاورزی و صنعت ما از این لحاظ تغییر کلی خواهد داشت.
۸- تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
رئیس- دو لایحه فرهنگی است که یکی را امروز آقای معاون وزارت فرهنگ با قید یک فوریت دادند و یکی را هم آقایان نمایندگان تقاضای فوریت کرده‌اند هر دو را در اول جلسه آینده مطرح خواهیم کرد فعلاً جلسه را ختم می‌کنیم جلسه آینده روز پنجشنبه خواهد بود.
(مجلس ۴۰ دقیقه بعد از ظهر ختم گردید)
رئیس مجلس شورای ملی- رضا حکمت