مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۲ تیر ۱۲۹۰ نشست ۲۶۸
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری دوم | تصمیم‌های مجلس | درگاه انقلاب مشروطه |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری دوم |
مجلس شورای ملی ۱۲ تیر ۱۲۹۰ نشست ۲۶۸
جلسه ۲۶۸
صورت مشروح روز سه شنبه
۷ شهر رجب ۱۳۲۹
مجلس سه ساعت و ربع قبل از ظهر به ریاست آقای میرزا مرتضی قلیخان نایب رئیس تشکیل شد آقای میرزا ابراهیم خان صورت جلسه قبل را قرائت کرد .
غائبین بدون اجازه ـ آقای ناصر الاسلام ـ آقا شیخ حسین یزدی ـ آقای حاج امام جمعه ـ آقا سید حسن مدرس
غائب با اجازه ـ آقای دکتر امیر خان و آقای میرزا علی اکبر خان نیم ساعت بعد از وقت مقرره حاضر شدند .
نایب رئیس ـ در صورتمجلس ملاحظاتی هست ؟
بهجت ـ چون در جلسه گذشته در باب انتخاب مستقیم بنده یک پیشنهادی کردم و قرائت شد خوب است در صورتمجلس هم قید شود .
نایب رئیس ـ دو پیشنهاد شده است یکی از طرف آقای بهجت و یکی از طرف آقای حاج شیخ اسدالله هردو قید میشود ملاحظات دیگری نیست ؟
( اظهاری نشد ـ صورت مجلس تصویب شد ).
نایب رئیس - چون در این چند روزه اقامت آقا سپهدار اعظم بدولت تلگرافی رسیده بود که لازم بود جواب آنها داده شود لذا رجوع شد بکمیسیون عرایض و کمیسیون عرایض جوابی نوشته است قرائت میشود اگر صلاح بدانند همان مخابره میشود
( بعبارت ذیل قرائت شد ) :
سیم شهر رجب المرجب ۱۳۲۹ ـ در جواب تلگرافات انجمن ولایتی گیلان نوشته میشود اولاً در خصوص حرکت آقای رئیس الوزراء همانطور که اظهار فرمودند حرکت ایشان غفلتاً و تاکنون حکمت آن معلوم نگشته ثانیاً در مسئله عدم مساعدت مجلس با حضرت معظم له این مسئله بکلی اشتباه و تا روز حرکت ایشان کمال موافقت در حفظ و سهولت اجرای مقاصد کابینه ایشان شده و هر گاه موانعی در اجرای امور مملکتی داشته اند بهتر آن بود که قبل از حرکت اظهار و رفع آن را در خواست نمایند و حالیه هم چنانچه مکرر از مقامات لازمه تلگراف به ایشان شده و استعفای ایشان هم پذیرفته نشده و از
طرف نماینده گان وعده همه نوع همراهی و مساعدت تا جائیکه قوانین مملکتی اجازه می دهد به ایشان شده و خواهد شد ولی چنانچه حضرت معظم له تقاضائی دارند که انجام آن از وظایف و اختیارات مجلس خارج است بواسطه عدم امکان معذرت میخواهد .
افتخار الواعظین ـ بنده عرض میکنم بعد از حرکت رئیس الوزراء مطابق آنچه شنیده ام بنده وارد قزوین میشوند امروز در این صورت نمی دانم لازم هست این جواب مخابره شود یا خیر بعقیده بنده بعد از حرکت رئیس الوزراء بطرف تهران دیگر مخابره کردن این جواب را زیادی میدانم .
محمد هاشم میرزا ـ بنده عرض میکنم البته تلگراف که به مجلس شده است باید جواب داده شود و در دادن جواب حرفی نیست لکن اگر در مضمون جواب حرفی دارند مطلبی است علیحده در قزوین اگر هستند به قزوین مخابرهشود .
نائب رئیس ـ حالا اولاً باید مذاکره در این بکنیم که لازمست جواب بدهیم یا لازم نیست در صورتیکه لزوم دادن جواب معین شد باید مذاکره بکنیک که چطور عبارت باید نوشته شود .
حاج شیخ الرئیس ـ بنده عرض میکنم جوابی لازم است که داده شود نه به این مضمون بعد از آنکه آقای سپهدار حرکت کرده اند خوب است نوشته شود که آقای سپهدار حرکت کردند دیگر آن مطالب موضوعی ندارد و در تلگراف هیچ صلاح نیست که نوشته شود اختیار فوق قانون یا تحت قانون یا خیر .
متین السلطنه ـ بله بنده عقیده دارم این جواب مخابره شود بجهت اینکه یک اطلاعی است میخواهند به انجمن ایالتی رشت بدهند و آن اطلاعات را آنها خوب دارند که سپهدار اعظم حرکت کرده است و اگر محظوراتی هم داشته اند رفع شده است دیگر چه اطلاعاتی بدهم وآنگهی مطلب را بنده میخواهم بدانم کدام است اولاً علت حرمکت خودشان بطوریکه خودشان نوشتند و به موجب اطلاعاتی که از خودشان رسیذده بود و ما میتوانیم بگوئیم علت حرکت ایشان همان بوده است که خودشان اظهار داشتند و همان هم صحیح است بجهت اینکه خودشان اظهار کرده اند و همان چیز برای ما سندیت دارد که خودشان اظهار کرده اند و آن هم بواسطه کسالت بوده و بواسطه خستگی و عدم پیشرفت امور و این تقصیر ایشان هیچ کس نیست به این مناسببت مسافرت کردند ولی چون مسافرت ایشان مقتضی نبوده است و لازم بود که بمرکز عودت کنند و عودت هم میکنند و تقاضائی هم که شده است هنوز عنوان نشده است به یک مقام رسمی که ما بتوانیم ببینیم که آن تقاضا خارج از حدود قانونی بوده و شاید تقاضایی شده باشد خارج از حدود و مقامات رسمیه آن را گمان میکنم لزومی نداشته باشد که ما اینجا مطرح قرار بدهیم یا در تلگرافاتی که به خارج میشود مخابره کنیم و موضوع اقامت ایشان در رشت بود که اصل مطلب تلگراف انجمن ایالتی بوده است دیگر حالا که این موضوع از بین رفت جوابی لازم نیست .
نایب رئیس ـ هرکس مخالف است با این رأی آقای متین السلطنه اظهار کند .
عزالملک ـ بنده لازم میدانم که جواب این تلگراف داده شود و گمان میکنم که اگر آقایان مخالفت بکنند انجمن که سهل است جواب یک فرد از افراد ملت هم باید داده شود خوبا ست آقایانی که مخالفند زیر مضمون تلگراف اگر نظری دارند بفرمایند و اظهار مخالفت بکنند و به اعتقاد بنده مضمون تلگراف عیبی ندارد هرچه نوشته شود تمامش صحیح است .
حاج شیخ الرئیس ـ بنده عرض میکنم همینطوری که اظهار شد البته جوابی برای انجمن ولایتی لازم است ولی معلوم است جوابها برای پیش آمد امور فرق میکند و گویا مطالبی هم که نوشته شده است تمامش صحیح است و گمان نمیکنم مضمون این تلگراف مضمونی باشد که بتوانیم مخالفت بکنیم حالا خوب است جواب بدهید که از احساسات وطن پرستانه آن انجمن خیلی خرسند شدیم و بحمدالله همانطور که موافق مقصود شما و وطن خواهان و کسانی که اصلاح خواه هستند بود بعمل آمد و مراجعت هم کردند و تقاضای خلاف قانون هم نشده است .
نایب رئیس ـ رأی میگیریم در اینکه این جواب مخابره شود یا خیر آقایانی که تصویب میکنند جواب مخابره شود قیام نمایند( بیش از چند نفری قیام نکردند ) .
نایب رئیس ـ ( تصویب نشد ) راپورت کمیسیون عرایض و مرخصی راجع به عدم حاج محمد کریمخان قرائت بعبارت ذیل قرائت شد راپورت کمیسیون عرایض و مرخصی به مجلس شورایملی ـ آقای حاج محمد کریمخان به مجلیس شورای ملی عریضه دو ماه مرخصی تقدیم نموده اند ودر این کمیسیون عرایض مرخصی مطرح شور گردید و اکثریت رد شد و تصویب نگردید .
ارباب کیخسرو ـ بنده مخالف این راپورت هستم بر اینکه آقای حاج محمد کریمخان با کمال جدیت به اینجا تشریف آوردند و بموجب اظهاراتی که میفرمودند در موقع حرکت ایل خودشان لازم میدانند که روند به ایل و بعضی دلالتهایی که باید برای منفعت مملکت به آنها بکنند و خودشان باالصراحه میگویند اگر اجازه ندهند از مجلس برای خدمت به مملکت مجبورم که استعفاء بدهم و بروم و میگویند من در اینجا که هستم خدمتی از من بر نمی آید و من بروم در آنجا و خدمتی که لتازم است و از من بر می آید بروم و آن خدمت را انجام بدهم در اینصورت ما که صلاح و خیر مملکت را میخواهیم باید تصویب بکنیم و اجازه بدهیم .
نایب رئیس ـ رأی میگیریم به راپورت کمیسیون عرایض که تصویب نمیکند مرخصی دو ماهه آقای حاج محمد کریمخان را حالا آقایانیکه تصویب نمیکنند مرخصی ایشان را و موافقند با راپورت کمیسیون عرایض و مرخصی قیام نمایند ( چند نفری قیام کردند .
نایب رئیس - راپورت کمیسیون رد شد ـ پس مرخصی ایشان تصویب شد راپورت کمیسیون بودجه راجع به حسن خان مجاهد خوانده میشود .
بعبارت ذیل قرائت شد لایحه وزارت جنگ راجع به حسنخان مجاهد تبریزی قرائت گردید وزارت جنگ نظر به خدمات مشار الیه مبلغ پنجاه تومان میریسد انعام برای خرج را پیشنهاد نمودند دادهشود کمیسیون به اکثریت آراء مطابق پیشنهاد وزیر ماده ذیل را رأی میدهد .
ماده ـ مبلغ پنجاه تومان برای خرج راه حسن خان مجاهد تبریزی داده میشود .
نایب رئیس ـ این فقره گویا محتاج به مذاکره نباشد باید رأی بگیریم اغلب نمایندگـان تصویب کردند .
نایب رئیس ـ رأی میگیریم به راپورت کمیسیون بودجه هر یک از آقایان تصدیق میکنند راپورت کمیسیون بودجه را ورقه سفید خواهند انداخت هریک از آقایان رد میکنند ورقه آبی خواهند انداخت :
در این موقع شروع به اخذ آراء شده آقای حاج میرزا رضاخان اوراق رأی را به این نحو قرائت نمود ورقه سفید ۴۸ ورقه کبود یک .
نایب رئیس ـ باکثریت ۴۸ رأی تصویب شد ـ مذاکره در راپورت کمیسیون انتخابات است چون مأخذ مذاکره پیشنهادی بود که آقایان بهجت و آقای حاج شیخ اسدالله در انتخاب یک درجه کرده بودند چون قرار شده بود به طور موافق و مخالف اجازه داده شود در جلسه گذشته به نطق آقای هشترودی که موافق بودند جلسه ختم شد و اجازه ها هم به همان ترتیب ضبط شد حاضر است حالا نوبت آقای معززالملک است بفرمائید .
معززالملک ـ اگرچه عرایضی که در جلسه گذشته کردم اینجا تکرار میکنم در کلیه قوانین که قانون انتخابات هم جزء آنها است و وزراء باید باشند و اینکه بعضی از آقایان میفرمایند حضور وزراء لازم نیست و این راجع بحقوق ملی است حقیقتاً فلسفه اینرا بنده نمی فهمم بجهت اینکه هیچ قانونی نیست که در مملکت تجربه کرده باشم و گفته باشند که این قسمتش راجع به وزراء است و این قسمتش راجع به هیئت مقننه است که نباید وزراء در این قسمت شرکت نمایند بلکه در کلیه مواد قانون حق دارند این برگشت نمایند یا نمایندگان واین هم از همین مواد است و بنده باز تکرار میکنم و خواهش می کنم از آقای نایب رئیس که احضار بفرمایند وزراء را در اینجا اقلاُآقای وزیر داخله و آقای وزیر عدلیه حاضر باشند و نظریاتی اگر دولت در اینباب دارد اظهار بکنند که خیلی اهمیت دارد در جلسه گذشته آقایانی که طرفدار انتخاب یک درجه بودند دلایلی داشتند بیان کردند و این دلایل اگر خیلی عقلائی بود بنده را نتوانست قانع بکند اولاً بنده در اینجا ایرادی که کردم گفتم بواسطه انتخاب یک درجه افتتاح مجلس تاخیر می افتد جوابهایی که دادند بنده را قانع نکرد و حتی یکی از نمایندگان محترم در اینجا فرمودند که ما باید قانون را مطابق اصل مشروطیت وضع کنیم ولو اینکه مجلس یک سال به تاخیر بیافتد تصدیق خواهند فرمود که کلیه قوانینی که گذارده میشود برای رسیدن یک مقصودی است و مسلم است این قانون انتخابات را که مینویسند فرع اصل بریک اصلی اول داشتن مجلس است و بعد با بد نظر به طرز داشتن مجلس باشد که از چه قبیل نمایندگان مجلس تشکیل شود و آنوقت
ترتیب آن نمایندگان است و وقتی که ما میدانیم که بواسطه یک قانونی از مجلس میگذرد نمایندگان دیر حاضر خواهن شد که اکثریت یک درجه در مجلس حاضر نخواهند شد خیلی بعید است که ما باز بگوئیم که همان قانون را باید بگذاریم و لو اینکه در ظرف یک سال هم نمایندگان حاضر نشوند و مجلس منعقد نشود اما اینکه عده کافی حاضر نخواهد شد اگر ما رجوع کنیم به انتخابات دوره گذشته بخوبی معلوم خواهد شد و تصدیق خواهند فرمود که فرقی ندارد بین انتخاب یک نفر منتخب درجه اول و انتخاب یک نفر نماینده عملیات انتخاب هردو یکی است اگر رجوع میکردند بر هیئت انتخابات حوزه انتخابیه می دیدند که در اغلب از دوره ها از کلیه عده منتخبین درجه او ل تقریباً همیشه یک ربع آنها حاضر نمی شدند ولی چون در اینموقع انتخاب دو درجه بود آینده دیگر که حاضر بودند ولو اینکه از عده درجه اول قدری هم حاضر نبود و کسر داشتند و باز هم خود آنها حق داشتند که جمع شوند و تمام عده لازمه نمایندگان را انتخاب نمایند و به مرکز بفرستند خود این تر تیب را تصدیق خواهند فرمود که اسباب سهولت بود ولی وقتیکه انتخابات یک درجه شد این سهولت نخواهد بود بجهت اینکه هیچ نقطه را فرض بفرمائید که سابق برانتخابات درجه اول باید منتخب خودشان را بفرستند فرضاً از سه نقطه فرستاده بودند و از دو نقطه دیگر نفرستاده اند لکن همان سه نفر منتخبین درجه اول چون مدت آمدن آن دو نفر دیگر از آن دو نقطه منقضی شد انتخاب خودشان را کردند و نمایندشان را فرستادند لکن در این دوره آن دو نقطه که منتخب درجه اول خودشان را در دوره گذشته نفرستادند و حالا مطابق انتخاب یک درجه باید نماینده خودشان را بفرستند اگر مثل سابق نفرستادند نماینده خودشان را نفرستاده اند در ترتیب اول نماینده از بین نمی رفت لکن در این ترتیب ثانی نماینده از بین میرود این مثل دو دوتا چهار تا است آن دو نقطه نماینده خودشان را نفرستادند هیچ رابطه بین آنها و کلیه حوزه های انتخابیه موجود نخواهد بود ووقتی که محلی را به میل خودش واگذار کرد آنوقت ممکن است یک محل نماینده خودش را بفرستد و یک محلی تاآخر دوره تقنینیه نماینده خودش را نفرستد و بالاخره ممکن است بواسطه همین قصور اهالی در فرستادن نماینده بمرکز عده لازمه برای تشکیل مجلس شورای ملی حاضر نشود و برای یک قدم پیش رفتن ده قدم پس بروند و مجلس تقریباً نداشته باشند و اینکه فرمودند در اینجا که ممکن است بتوسط روزنامه ها ورفتن به منابر و مساجد مردم را وادار به انتخاب کرد بنده تصور میکنم که اینترتیب در بعضی جاها ممکن باشد باید تصدیق بکنیم که در نقاط مملکت معمول نخواهد شد زیرا در همه جا روزنامجات نخواهد بود درهمه جا نمایندگان نیستند که بروند تشویق کنند مردم را و از طرف دیگر شاید مأمورین قوه مجریه هم آن جدیت را نداشته باشند در انتخاب نمایندگان و ما نباید خودمان را گول بزنیم به امیدواریهای آتیه که خودمان میدانیم حقیقتی نخواهد داشت پس به این دلیل عرض میکنم که بواسطه انتخابات یک درجه عده که لازم است برای تشکیل مجلس شورای ملی حاضر نخواهد شد در مرکز و اگر هم حاضر شوند یک اشخاصی در اینجا خواهند آمد که شاید آمدنشان به اینجا صلاح نباشد و اینکه میفرمایند ومکرر هم گفته شده است که البته اکثزریت یک محلی که انتخاب میکنند کمتر گول میخورند از آن عده که دو مرتبه انتخاب میکنند یعنی ار آن منتخبین درجه اول من تصور میکنم که این اینطور نباشد بجهت آنکه استدعا میکنم آقایان نظرشان بمراکز عمده نباشد والا از سایر جاها ما میدانیم که عموماً عده رأی دهندگان چقدر است یک نفر رأی بدهد آراء شان مختلف میشود و ممکن است در یک مرکزی یک کسی به اکثریت ۶۰ ـ۷۰ رأی انتخاب شود و آنوقت تصدیق خواهند کرد که حاصل کردن ۶۰ ـ ۷۰ رأی برای کسی که قابل نیستند داخل وکالت شوند خیلی آسانتر است از حاصل کردن ۴ ـ ۵ رأی که هرکدامشان میل دارند انتخاب شوند و خود آنها ذی نفع هستند و بر فرض تصور بکنیم که هریک از این پنج نفر خودشان را بنویسند در صورتی که از خودشان گذشت یقیناً تصدیق خواهند فرمود که نظرشان خواهد رفت باشخاصی که قابل هستند برای اینکار و برازندگی دارند و ما هیچ نباید تصوربکنیم که نظر آنها به کسانی خواهد رفت که لایق نیستند بدیهی است آن چهار نفر دیگر کسانی را خواهند نوشت که الیق وانسب تر باشند و این بدیهیست که بواسطه این دو درجه شدن نخبه میکند نمایندگان را و در جلسه گذشته بنده عرض کردم انتخاب یک درجه بعضی نقاط را محروم میکند از انتخاب گویا در این عرض بنده هم دقتی که لازم بود نفرمودند به جهت اینکه جوابهائی که۸ فرمودند راجع دبآن عرض بنده نبود باین جهت دوباره محض توضیح عرض میکنم در انتخابات یک درجه با حال حالیه مملکت بعضی از جاها ممکن است محروم بماند مثلا چطور محروم میشوند محض اینکه واضحتر شود رجوع میکنیم به حوزه بندیها در کردستان مثلا به سقز و بانه و اورامان و مریوان و یک نفر نماینده داده شده است لابد انتخابات هم چون یک درجه گی است آنوقت یا باید گفت سقزو بانه و مریوان و اورامان جمع شوند در یک نقطه و یک مرکز انتخابیه و اینها تماماً یکنفر را نماینده برای خودشان انتخاب بکنند یا این را باید گفت که اینها هرکدام جدا جدا جمع شوند و یک هیئت نظاری تشکیل بکنند و یک انتخابی بکنند آنوقت آن کس نماینده خواهد بود از این چهار جا که اکثریت نسبی داشته باشد و یقین خواهم کرد که تمام اینها یک رأی نخواهند داد به جهت اینکه هنوز در اینجا ها ترتیبی داده۸ نشده است که یکنفر برود کاندیدا بشود مردو را تشویق کند و بگوید مرا انتخاب بکنید پروگرام خودش را بگوید این ترتیب که نخواهد بود باید لابد به میل خودشان باشد آنوقت میشود در واقع چهار نفر نماینده چون از چهار محل انتخاب میشود و چهار داوطلب برای وکالت شدند و این چهار نفر انتخاب شدند آنوقت از آن چهار نفر کدام را بر خواهند داشت لابد آنرا خواهند داشت که اکثریت دارد مثلا در سقز انتخاب شده است یک نفر با ۵۰۰ رأی دز بانه منتخب میشود یک نفر با ۴۰۰ رأی در مریوان و یکنفر با ۲۵۰ رأی آنوقت از بین اینها که را نماینده میدانند نماینده سقز که اکثریت دارد آنوقت عملا بانه واورامان و مریوان محروم شده اند گو اینکه صورت ظاهر اینطور نمیشود چرا به جهت اینکه شما در انتخاب دو درجه ممکن بود به هر یک از اینجاها یک نفر منتخب درجه اول بدهید و ممکن بود که در درجه اول چهار نفر منتخب درجه بیایند در یک حوزه انتخابیه و آنوقت این چهار یا سه نفر رأی بدهند در حق آن نماینده و آن وقت این یک رشته هائی است که متصل میکند این یک نفر نماینده را بآن نقطه های دیگر اگر سقز و بانه و اورامان و مریوان میتوانستند جمع شوند در یک جا و اولا همین قدر این چهار نقطه در انتخاب یکنفر شرکت میکردند و رأی میدادند در انتخاب او صحیح بود ولی بواسطه اختلاف اخلاقی که دارند و اختلافات نژادی که دارند و بواسطه سایر اختلافات که میدانند نمیتوانند جمع شوند و در یک جا و یکنفر را انتخاب بکنند پس باید دانست که آن نماینده که از طرف سقز میآید طرف اعتماد آن نقاط دیگر نخواهد بود باین جهت عرض میکنم عوض اینکه یک قدم پیش برویم در انتخابات که یک درجه گی پیش بیاید بعکس عقب رفته ایم و فقط نمایندگانی که انتخاب شده اند نمایندگان همان محل خواهند بود و شما عملا هیچ نخواهید توانست که طوری بکنید که بین این یکنفر با موکلین آن عموماً یک رشته و اتصال مستقیمی باشد و عملاً اعتماد باو نخواهند کرد و نماینده آنها نخواهد بود اما در باب طریق تسهیل یک درجه گی نسبت بانتخابات دو درجه گی که گفتند یک درجه گی آسان است از دو درجه گی و حتی مثلی را که فرمودند این بود که مسلم است از یک پله بالا رفتن آسانتر از دو پله رفتن است بنده تصور میکنم اولا این مثال البته شوخی بوده والا مستلزم مار نقاشی است البته عملیات انتخابات یک درجه آسانتر است به جهت اینکه آنجا باید یک مرتبه رأی بدهند و انتخاب کنند و اگر یک درجه باشد همانجا قطع میشود و اگر دو درجه گی باشد یک مرتبه دیگری هم دارد و یک عقبه دیگری هم باید طی بکند که این صحیح است که مشکل است لکن مراد از آسانی و مشکلی در انتخابات این است که به طریق سهلی ما از انتخابات نتیجه ببریم تصدیق خواهند کرد بعقیده بنده که انتخابات ما را زودتر به مقصود می رساند بلی مثلا در شهر تبریز شاید آسانتر باشد انتخاب یک درجه و هی اشکالی نداشته باشد و هیچ احتیاج بانتخاب دو درجه نداشته باشند ولی من نمیدانم اگر مستقیم شود در تمام آذربایجان نماینده ایلات شاهسون را تا کی اینجا حاضر خواهند داشت نماینده خوی و ماکو و سلماس و قطوو اورومیه اشنویه و مرکور وصومای ساوجبلاغ و مراغه وده خوارقان را تا کی اینجا خواهید داشت همینطور سیستان و هیرمند آن را باوجود اینکه دو درجه بود تقریباً مدتی نیست که نماینده سیستان و قائنات درمیان ما نیست آنوقت کی در بین ما خواهد بود همینطور بشرویه و طبس و بچستان و گن آباد وتون و ترشیزو کوه سرخ
Page 4 – 11 missing