مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۲ اردیبهشت ۱۳۰۴ نشست ۱۵۸
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری پنجم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری پنجم |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۲ اردیبهشت ۱۳۰۴ نشست ۱۵۸
جلسه صد و پنجاه و هشتم
صورت مشروح مجلس یوم شنبه دوازدهم اردیبهشت ۱۳۰۴ مطابق هشتم شوال ۱۳۴۳
مجلس سه ساعت قبل از ظهر به ریاست آقای مؤتمن الملک تشکیل گردید صورت مجلس یوم پنج شنبه دهم اردیبهشت را آقای احتشام الحکماء قرائت نمودند
رئیس – آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب – بنده دو عرض داشتم یکی اینکه آقای مشار اعظم را جزو غائبین بدون اجازه نوشته‌اند در صورتی که می دانند ایشان در وزارت معارف مدیرکل هستند یکی هم راجع به لایحه استخدام میسیوپرنی بود که از آن که ماده اول رد شد راجع به پیشنهاد دولت هم چون عین ماده راپرت کمیسیون بود صحبت شد که رد شده است این را هم خواستم تذکر بدهم نوشته شود.
رئیس – آقای عظیمی (اجازه)
عظیمی – بنده را جزو غایبین بی اجازه نوشته‌اند در صورتی که به مقام ریاست عرض کرده بودم
رئیس – رسیدگی و تحقیق می‌شود بعد اگر لازم بود اصلاح می‌شود.
آقای میرزا یدالله خان آقا میرزا یدالله خان – بنده را هم جزو دیر آمدگان بی اجازه نوشته بودند به ملاحظه کسالت مزاج بود و استجاره کرده و راجع به اظهارات آقای آقا سید یعقوب نسبت به آقای مشار اعظم هم خواستم عرض کنم ایشان هنوز استعفاء نداده‌اند
رئیس – آقای دامغانی (اجازه)
شریعتمدار دامغانی – بنده را که جزو دیرآمدگان بی اجازه نوشته‌اند مریض بودم و یک ساعت دیر آمدم بعد هم به مقام محترم ریاست عرض کردم
رئیس – اجازه هائی که می‌خواهید بنده می‌فرستم به کمیسیون هر کدام را کمیسیون تصویب کرد نوشته می‌شود والا بدون نوشته می‌شود آقای عمادالسلطنه (اجازه)
عمادالسلطنه – بنده خواستم در جواب آقای آقا سید یعقوب عرض کنم آقای مشاراعظم هنوز استعفاء نکرده‌اند
رئیس – این راجع به صورت مجلس نیست
عمادالسلطنه – ایشان راجع بصورت مجلس اظهار کردند بنده هم جواب ایشان را خواستم بگویم.
رییس – آقای دستغیب (اجازه)
دستغیب- بنده هم جواب آقای آقا سید یعقوب را می‌خواستم عرض کنم.
رییس-آقای معتمدالساطنه.
معتمدالسلطنه- عرضی ندارم.
رییس- شاهزاده شسخالرییس
محمد هاشم میرزا شیخ الرییس – عرایض بنده گفته شد.
رییس – آقای اخگر،
اخگر- راجع به دستور عرضی دارم.
رییس- آقای مدبرالملک
مدبرالملک- مقصود بنده هم حاصل شد.
رییس- آقای رهنما
رهنما – بعد از صورت مجتس عرض دارم.
رییس- نسبت به صورت مجلس ایرادی نیست؟
(گفته شد خیر).
رییس- آقای رهنما(اجازه)
رهنما- بنده عرایض مفصلی ندارم فقط یک موضوع خیلی ساده ایستکه به شکل طرح قانونی درامده و تقدیم مجلس شورای ملی می‌شود. البته آقایان نمایندگان محترم همیشه در مسأله معارف یک نظر فوق العاده خوبی داشته‌اند. ولی بواسطه طبق بودجه نمی‌توانستند یک قدمهایی برای بذر افشانی در عقول مردم بردارند که پس از چهل پنجاه سال دیگر نتیجه بگیرند. معارف همیشه طرف توجه بوده مخصوصا" معارف آذربایجان چون مئقعیت او مهم است یک طرف آن می‌شود و یک طرف آن ترکیه واقع است و حملاتی به آنجا می‌شود. و بالاخره نمایندگان کاملاً متئجه این مسأله بودند و همیشه متاسف بودند که چرا نمی‌توان یک قدمی برای آن برداشت. در این موقع که یک محلی پیدا شده و ممکن است یک قدمی برای مدارس ابتدایی ولایات برداشت. یک طرح قانونی برای تهیه مدارس ابتدائئ آذربایجان تهیه شده که غالب آقایان نمایندگان محترم هم امضاء کرده‌اند می‌رود به کمیسیون مربوطه و یک محلی برای تاسیس مدارس ابتدایی در آذربایجان تهیه می‌شود که شاید بتوانیم در این موقع که قفقاز هفت میلیون منات برای معارف خود خرج می‌کند که معادل دومیلیون تومان است. ما هم بتوانیم یک قدمی برای ترویج زبان فارسی در آذربایجان برداریم.
رییس- آقای اخگر (اجازه)
اخگر- بنده پیشنهادی راجع به اصلاح یکی از مواد نظامنامه داخلی که فوق العاده محتاج به آن هستیم تقدیم کرده بودم و در کمیسیون مبتکرات هم قابل توجه است. استدعا می‌کنم بعد از آنکه تکلیف طرحهای قانونی که در دستور مقرر شده معلوم شد تکلیف آن طرح را هم معین کنند.
رییس- انتخاباتی که نسبت به کمیسیونها شده بود اراء کمیسیون قوانین مالیه را استخراج کرده و فقط سه نفر اکثریت تام پیدا کرده‌اند. آقای حاج میرزا اسداله خان شصت ونه رای. آقای عمادالسلطنه شصت رأی. آقای صدرالاسلام پنجاه وشش رأی مابقی اکثریت پیدا نکرده‌اند و باید تجدید انتخاب شود. طرح قانونی است که چند نفر از آقایان نمایندگان پیشنهاد کرده‌اند قرائت و مراجعه می‌شود به کمیسیون مبتکرات (به شرح ذیل قرائت شد) مقام محترم ریاست مجلس شورای ملی نظر به اینکه در قانون انتخابات فعلی نواقصی موجود است که عموم نمایندگان آن را تصدیق می‌نمایند و نظر به اینکه شور ثانی طرح قانونی تجدید نظر در قانون مذکور شاید به تأخیر افتد امضاء کنندگان مواد اصلاحیه ذیل را با قید فوریت و عدم ارجاع به کمیسیون به عنوان طرح قانونی تقدیم می‌نماییم. ماده یک شش ماه به آخر هر دوره تقنینیه دولت در تمام نقاط مملکت اعلان انتخابات جدید را منتشر و انجمنهای نظار را موافق قانون تشکیل میدهدو مردم می‌توانند هر یک از منتخبین سابق را دوباره انتخاب نمایند.ماده دو کسانیکه حق امضاء کردن را دارند در همان وقتی که تعرفه خود را گرفتند رأی خود را در صندوق انتخابات می‌اندازند.ماده سه مواد پنجاه وسه و بیست وپنج و عبارت (پس از ورود به مجلس انتخاب) در ماده (بیست وشش) و ماده (سی ونه) و قسمت سوم ماده بیست ویک و بیست وسه قانون فعلی انتخابات ملغی و ماده یک این طرح به جای ماده بیست وپنج و ماده دو به جای ماده پنجاه وسه خواهد بود.امضاء سر کشیک زاده و جمعی دیگر از نمایندگان.
رییس- آقای ملک الشعراء (اجازه)
ملک الشعرا –موافقم
رییس – آقای سر کشیک زاده (اجازه)
سر کشیک زاده- بنده موافقم و می‌خواستم عرض کنم که تقاضای فوریت شده که در خود مجلس مطرح می‌شود.
ریئس آقای سردار فاخر
سردار فاخر- با فوریت مخالفم.
رییس- نمیدانم می‌شود رأی به فوریت داد یا نه؟
سردار فاخر- اولاً معلوم نیست که طرحهای قانونی که از طرف نمایندگان پیشنهاد می‌شود می‌توان فوریت قبول کردو سابقه داشته یا نه. زیرا آنچه تا به حال سابقه داشته راجع به لوایح دولت بوده و بعلاوه این البته تغییر مهمی در قانون انتخابات میدهدو همه آقایان باید در نظر داشته باشند موادی را که الان تغییر مبدهند هیچ یک از ماها شاید جزئیاتش را در نظر نداشته باشیم که بتوانیم رأی بدهیم. بعلاوه بنده با همین موادی که در اینجا به بعنوان اصلاح پیشنهاد شده مخالفم و در موقعش هم عرض خواهم کرد مخصوصاً در ماده اول.
رئیس- چون بر طبق نظامنامه طرح باید قبلاً به کمیسیون مبتکرات برود بعد شاید قابل توجه شود. حالا اگر در فوریتش رأی بدهید و تصویب شود یک نوع تصدیق ضمنی است نسبت به قابل توجه بودنش در صورتی که قبل از مراجعه به کمیسیون مبتکرات نمی‌توان به قابل توجه بودنش رأی گرفت.
شیروانی- اجازه میفرمائید
رئیس-بفرمائید
شیروانی- در یکی از مواد نظامنامه می‌نویسد در موقعی که لایحه یا طرح قانونی پیشنهاد می‌شود وزراء یا صاحب طح یا یکی از نمایندگان می‌تواند از مجلس تقاضا نماید که فوری بودن آن را تصدیق نماید
رئیس- بدواً این اشکال را رفع کنید بعد به فوریت رأی بگیریم –فوریت آن را که تصدیق کردید و قابل توجه نشود چه می‌شود؟ آقای کازرونی (اجازه)
کازرونی- بنده تصور می‌کنم عدم مراجعه به کمیسیون و مطرح کردنش به فوریت بر خلاف قانون و سابقه است علاوه براین کمیسیون تجدید نظر در قانون انتخابات در همین موضوعات مذاکراتی کرده و با وزارت داخاه هم در کار مذاکره است و از طرف وزارت داخله پیشنهاداتی تقدیم مجلس شده و مطرح است و قریباً راپرت آن به مجلس خواهد آمد در هر صورتی که آقا می‌خواهند گمان نمی‌کنم بشود لباس قانون به آن پوشاند.
رئیس- آقای عمادالسلطنه با فوریتش موافقید
عمادالسلطنه- خیر بنده با فوریتش مخالفم.
رئیس- آقای عراقی.(اجازه)
حاج آقا اسمعیل عراقی – بنده موافقم.
رئیس –بفرمائید.
حاج آقا اسمعیل –اگر بخواهیم به کمیسیون رجوع کنیم و در مجلس به فوریتش رأی ندهیم تصور می‌کنم هرچه ما بفرستیم به کمیسیون باید چند وقت بگذرد و بالاخره آن نتیجه که آقایان می‌خواهند بگیرند که دولت موظف باشد اعلان انتخابات را شش ماه به آخر دوره مانده بدهب حاصل نشود و بعلاوه با آن ماده هم که آقای شیروانی خواندند تصور نمی‌کنم با نظامنامه مخالفتی داشته باشد.
رئیس- آقای سرکشیک زاده (اجازه)
سرکشیک زاده – بنده تصور می‌کنم مسئله فوریت چندان اشکالی نداشته باشد. برای اینکه چندی قبل یک ماده راجع به تخصیص ریاست عالیه قوای تأمینیه به آقای سردار سپه به مجلس آمد و طرح قانونی بود و مجلس فوریت آن را تصویب کرد و باستناد همین سابقه ممکن است نسبت به فوریتش در مجلس رأی گرفت. بعلاوه این ماده کاملاً تصریح می‌کند در موقعی که لایحه با طرح قانونی پیشنهاد می‌شود وزراء یا صاحب طرح یا یکی از نمایندگان می‌تواند از مجلس تقاضا نماید فوری بودن او را تصدیق نماید و در جای دیگر هم هست که مجلس می‌تواند خودش مستقیماً در آن مباحثه کند.
رییس- رأی گرفته میشودکه ممکن است به فوریت آن حالارأی بگیریم یا نه آقایانی که عقیده دارند قبل از مراجعه به کمیسیون مبتکرات می‌توان به فوریتش رأی گرفت قیام بفرمایند
(عده قیام نمودند).
رئیس- تصویب نشد. راپرت کمیسیون مبتکرات قرائت می‌شود.
وزیر امور خارجه – استدعا می‌کنم لایحه راجع به رفع توقیف حقوق مأمورین خارجه که به قید فوریت تقاضا شده بود جزو دستور امروز گذارده شود.
رئیس- آقای تدین (اجازه)
تدین- بنده با اظهاری که آقای وزیر امورخارجه کردند موافقم.
رئیس- آقای سر کشیک زاده (اجازه)
سر کشیک زاده – چون مجلس به فوریت رأی نداد ...
رئیس- آقا راجع به مطلبی است که آقای وزیر امور خارجه تقاضا کردند.
شیروانی- پس تکلیف این طرح چه می‌شود.
رئیس- بعد تکلیفش معین می‌شود آقای معتمدالسلطنه (اجازه)
معتمدالسلطنه- بنده با آقای وزیر خارجه موافقم.
رئیس- آقایانیکه تقاضای وزیر خارجه را قبول می‌کنند قیام بفرمایند
(اغلب نمایندگان برخاستند).
رئیس- تصویب شد. این طرح هم مثل سایر طرحها مراجعه می‌شود به کمیسیون مبتکرات (لایحه راجع به رفع توقیف حقوق مأمورین ایران در خارجه به شرح آنی قرائت شد) مجلس مقدس شورای ملی شیداللّه ارکاثه از مأمورین وزارت خارجه که قانون سفرا شامل حال آنان شده به ایران بیایند. فعلاً سیزده نفر بمجرد ابلاغ برای مراجعت حاضرشدهاند چنانکه عده‌ای از آنها به تهران آمده و بقیه به واسطه عدم استطاعت و قروضی که از بابت حقوق معوقه دارند نتوانسته‌اند حرکت کنندنظر به اینکه حقوق آنها از بر سرطان گذشته بر حسب تصمیم مجلس مقدس شورای ملی توقیف مانده است. وزارت خارجه چون اطمینان حاصل نموده که بمجرد پرداخت حقوق و خرج راه این عده که در بودجه وزارت خارجه هم منظور وتصویب گردیده است مراجعت خواهند نمود. لهذا نظر به مسئولیتی که در مقابل مجلس دارد اطمینان می‌دهد با تصویب ماده واحده ذیل پس از پرداخت حقوق معوقه در تهران حاضر شوند.
ماده واحده – مجلس شورای ملی به وزارت مالیه اجازه می‌دهد حقوق معوقه اشخاص معضله ذیل را تا تاریخ عزیمت آنها از محل مأموریتشان نظرات ایران از توقیف خارج و مطابق درخواست‌های صادره از وزارت خارجه
آقای مفتاح السلطنه- وزیر مختار لندن.
آقای صفاءالممالک- وزیر مختار رم.
آقای ذکاءالدوله- وزیر مختار برن.
مفاخرالملک- نایب اول سفارت مسکو.
معظم السلطنه- نایب اول سفارت لندن.
مصطفی خان- نایب دوم سفارت بروکسل.
اعتصامی- نایب دوم سفارت واشنگتن.
سهام السلطنه- نایب دوم سفارت برن.
فضل الله خان – نایب سوم سفارت مسکو.
میرزا باقر خان- نایب سوم سفارت مسکو.
فریدون خان- نایب اول جنرال قونسولگری باد کوبه
مؤید الوزراء- نایب اول جنرال قونسولگری بادکوبه.
شرف الملک- نایب دوم جنرال قنسولگری تفلیس.
وجه آنها را پرداخت نماید کلیه مأمورین فوق الذکر باید حتماً در ظرف چهل روز از تاریخ تصویب این قانون از محل مأموریت خود بطرف ایران حرکت نمایند.
وزیر امور خارجه – برای اطلاع آقایان عرض می‌کنم که از این عده که اینجا نوشته شده و به عرض آقایان رسیده یازده نفرشان به تهران وارد شده‌اند.
رئیس- تقاضای فوریت می‌کنید.
آقا سید یعقوب –بنده با فوریت مخالفم.
رئیس- تا تقاضای فوریت نشود مطرح نمی‌شود. وزیر امور خارجه- بلی تقاضای فوریت کردم که امروز مطرح شور شود
رئیس- آقای اقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب – بنده اساساً مخالف نیستم و عقیده‌ام این نیست که به اینها که آمده‌اند حقوق ندهند. ولی از این نقطه نظر مخالفت می‌کنم که (چون بنده جزو کمیسیون دوازده نفری نیستم که اطلاع داشته باشم) این لایحه طبع وتوزیع نشده به یک دفعه خواندن این مواد هم که اطلاع پیدا نکردیم. این یک پولی است که الان باید رأی بدهیم پس خوب است لااقل طبع وتوزیع شود که ما اشخاص و افراد را بشناسیم و بدانیم چه اندازه پول به آنها می‌دهند و بنده مخالفم که لایحه مالی را فوراً رأی بدهیم. در یک لایحه که راجع به انتخابات است و ایرادی ندارد رأی ندادید. این لایحه مالی است و توجه نظر ما در اینجا بیشتر است و باید بیشتر اطلاع پیدا کنیم. ما که اطلاع از این اشخاص نداریم وآقای وزیر خارجه هم که حقوقشان را معین نکرده‌اند و معلوم نیست که چه اندازه از حقوق آنها باقی است و چه اندازه باید داده شود. اینها برای وکیل لازم است اطلاع پیدا کند چون جزو مصارف ومخارج مملکتی است. این است که بنده پیشنهاد می‌کنم بعد از طبع وتوزیع شدن مطرح می‌شود میفرمایید وکیل باید هرچه آوردند فوراً ورقه سفید بدهد؟ بنده هم موافقت می‌کنم.
وزیر امور خارجه- برای اطلاع آقایان عرض می‌کنم که این حقوق جدیدی نیست که تازه بدهند حقوق این اشخاص در جزو بودجه سنه هزارو سیصدو سه تصویب شده و از تصویب مجلس گذشته فقط یک عنوان توقیفی داشته است که حالا چون آمده‌اند باید رفع آن توقیف بشود.
رئیس- رأی می‌گیریم بفوریت قسم اول یعنی یک شور آقایانی که تصویب می‌کنند قیام بفرمایند.
(اغلب قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. دوباره باید رأی گرفت.آقای تدین !(اجازه)
تدین- بنده تصور می‌کنم چون لایحه مالی است یک شور بیشتر نداشته باشد
رئیس- رفع توقیف است تصویب خرج نیست. رأی گرفته می‌شود بفوریت قسم دوم یعنی عدم ارجاع به کمیسیون، آقایان موافقین قیام بفرمایند.
(عده کثیری برخاستند)
رئیس- تصویب شد.آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب – بنده عرضی ندارم.
رئیس- آقای شیروانی (اجازه)
شیروانی- عرضی ندارم.
رئیس- آقای عمادالسلطنه(اجازه)
عمادالسلطنه- موافقم
رئیس- آقای معتمدالسلطنه (اجازه)
معتمدالسلطنه- موافقم.
رئیس- آقای دستغیب (اجازه)
دستغیب- موافقم.
رئیس- اقای عظیمی (اجازه)
عظیمی –موافقم.
رئیس- شاهزاده شیخ الرئیس (اجازه)
شیخ الرئیس- موافقم.
رئیس- آقای تدین (اجازه)
تدین –موافقم.
رئیس- آقای سهام السلطان (اجازه)
سهام السلطان- موافقم.
رئیس- آقای داور،
داور –موافقم.
رئیس –مخالفتی ندارد؟
شریعتمدار دامغانی- بنده مخالقم.
رئیس- بفرمائید
دامغانی- این آقایان سفرا یا مأمورین وزارت خارجه که حقوقشان توقیف شده یا متخلف از قانون هستند یا نیستند. اگر متخلف نیستند باید حقوق آنها را داد و محتاج به رأی نیست. اگر متخلف از قانون هستند هیچ معنی ندارد که دوباره یک حقوقی به آنها داده شود با اینکه از قانون تخلف کرده‌اند.
وزیر امور خارجه – اینجا تصور می‌کنم یک سوءتفاهمی حاصل شده حقوق آنها قطع نشده یک حقوقی است توقیف شده و حالا رفع توقیف می‌شود.
رئیس- رأی گرفته می‌شود به ماده واحده آقایانی که ماده واحده را تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
اکثر نمایندگان برخاستند.
رئیس-تصویب شد. خبرهای کمیسیون مبتکرات قرائت می‌شود. به شرح ذیل خوانده شد:
طرح قانونی محاکمه وزراء که از طرف آقای شریعت زاده و عده‌ای از نمایندگان محترم به مقام منبع ریاست مجلس تقدیم و به کمیسیون مبتکرات ارجاع شده بود مورد شور ودقت اعضاء محترم کمیسیون واقع گردید نظر به رعایت اصول شصت وشش و هفتاد قانون اساسی که در مقدمه طرح مذکور اشاره به آن شده و نظر به اهمیت موضوع اعضاء کمیسیون مبتکرات طرح فوق را به اتفاق قابل توجه دانسته و با شرط اینکه مجلس شورای ملی در مواد مطرح مذکور مباحثه و آن مواد را تصویب فرمایدتقاضای ارجاع به کمیسیون عدلیه را دارند.
رئیس- آقای سر کشیک زاده (اجازه)
سر کشیک زاده- بعد از یک مخالف.
رئیس- آقای سهام السلطان (اجازه)
سهام السلطان- موافقم.
رئیس- آقای شریعت زاده هم که موافقند؟
شریعت زاده-بلی.
رئیس- مخالفتی ندارد؟
آقا سید یعقوب –بنده با یک چیزش مخالفم.
رئیس- با چه چیزش؟
آقا سید یعقوب – با کمیسیون عدلیه اش.
رئیس- اول به قابل توجه بودنش رأی می‌گیریم بعد به ارجاع آقایانی که این طرح قانونی را قابل توجه میدانند قیام فرمایند
اکثر برخاستند.
رئیس- قابل توجه شد. آقاسید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب- در دوره چهارم چنانچه بعضی از آقایان اطلاع دارند قانون محاکمه وزراء آمد در مجلس و صحبت و یک کمیسیون مخصوص برای او وضع شد این است که بنده خواستم عرض کنم چون در کمیسیون عدلیه خیلی قوانین هست و مسئله محاکمه وزراء هم یکی از مسائل مهم و اساسی مشروطیت و حکومت ملی است. و من خیلی تأسف دارم که چرا در دوره‌های سابق این قانون از مجلس نگذشته استخواستم تقاضا کنم که کمیسیون مخصوص شش نفری از هر شعبه یک نفر انتخاب شود مراجعه شود.
رئیس- آقای حائریزاده (اجازه)
حائریزاده- بنده هم با آقای آقا سید یعقوب موافقم.
رئیس- آقای تدین (اجازه)
تدین- بنده اینطور شنیدم که کمیسیون مبتکرات شرط کرده است که به کمیسسون عدلیه ارجاع شود با قید این که بیاید در مجلس. این طور است؟
بعضی از نمایندگان- صحیح است.
تدین- اگر به این ترتیب باشد بنده موافقم.
رئیس- پیشنهاد آقای حائریزاده قرائت می‌شود (به شرح ذیل خوانده شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم به کمیسیون خاص منتخبه از شعب ارجاع شود.
حائری زاده- این فرمایشی را که آقای تدین فرمودندصحیح است وقتی از کمیسیون عدلیه بیرون بیاید و از مجلس بگذرد محظوری ندارد ولی کمیسیون عدلیه مشاغلش زیاد است و لوایح زیادی از طرف دولت به کمیسیون عدلیه داده شده است و کمیسیون عدلیه وقت نمی‌کند. این لایحه را در مجلس پنجم بگذارند این است که بنده پیشنهاد می‌کنم یک کمیسیون شش نفری از شعب انتخاب شود و این لایحه را در تحت نظر بیاورند و راپرتش را بدهند که انشاءالله از مجلس پنجم این قانون محاکمه وزراء بگذرد.
رئیس- آقایانی که پیشنهاد اقای حائری زاده را تصویب می‌کنند قیام نمایند
(اکثر برخاستند)
رئیس- تصویب شد. خبر دیگردر موضوع ماده واحده که از طرف آقای سردار فاخر و جمعی از نمایندگان برای تععن تکلیف ایرانیان فارغ التحصیل از مدارس عالیه اروپا که به عنوان طرح قانونی به کمیسسون ارجاع گردیده بود مذاکره به عمل آمد کمیسیون مبتکرات اساس طرح فوق را قابل توجه دانسته و تقاضا دارد به کمیسیون تجدید نظر در قانون استخدام کشوری ارجاع گردد
رئیس- آقای اخگر (اجازه)
اخگر- موافقم.
رئیس- آقای نصرت الدوله (اجازه)
نصرت الدوله- بنده موافقم با اصل مطالب.
رئیس- آقای شیروانی (اجازه)
شیروانی- موافقم.
رئیس- آقای کازرونی (اجازه)
کازرونی- لایحه تجدید نظر در قانون استخدام کشوری در جلسه پیش بنا بود جزو دستور باشد و قریباً جزو دستور خواهد شدو مطرح می‌شود. اگر آقایان یک نظری داشته باشند در خصوص کسانی که در خارجه تحصیل کرده‌اند ممکن است وقتی که به آن ماده می‌رسند پیشنهاد کنند حالا یک طرح مخصوص پیشنهاد کردن و رفتن به کجا وکجا لزومی ندارد.
رئیس- آقای اخگر (اجازه)
اخگر- مطرح بودن قانون استخدام کشوری هیچ منافاتی با این ندارد که یک طرحی برای توجه خاطر آقایان وکلا نسبت به اشخاصی که تحصیل کرده‌اند تقدیم شده باشد. قانون استخدام کشوری از اول که مجلس مفتوح شده مطرح مذاکره بوده و هنوز مطرح نشده است و با این طوری که به نظر می‌آید معلوم نیست که اصلاً به این زودیها مطرح شود. بعلاوه این یک طرح است راجع به یک ماده از مواد قانون استخدام در مجلس قابل توجه می‌شود و بالاخره بایستی به کمیسیون تجدید نظر در قانون استخدام کشوری هم مراجعه شود و مانعی ندارد و بنده این مخالفت را معلول به هیچ علتی نمیدانم.
رئیس- آقای دامغانی (اجازه)
شریعتمدار دامغانی- البته از نقطه نظر قدر دانی از معلومات و تشویق بمعارف بایستی جامعه و دولت از محصلین قدردانی کنند که اسباب تشویق دیگران بشود لیکن در عین حال بنده مخالفتم با این طرح از دو جهت است یکی اینکه اینجا نوشته شده است فارغ التحصیل از مدارس عالیه اروپا بنده معتقدم که باید معلومات را آورد به ایران به این معنی که مدارس عالیه در ایران تأسیس کرد که معلومات اروپا را که مفید به حال زندگانی سیاسی ماست به ایران جلب کرده باشیم نه اینکه تشویق کنیم به مسافرت اروپا. معلومات اروپایی باید به ایران بیاید که در عین اینکه از علوم آنها بهره مند می‌شویم اخلاق اسلامی و ملی مان هم محفوظ بماند. از این نظر بنده معتقدم که قید شود به مدارس عالیه ایران یا اقلاً مطاق گذاشته شود و خصوصیتی به اروپا نداشته باشد مثلاًممکن است فارغ التحصیل مدرسه عالیه مصر یا بیروت باشد. کازرونی-باز این. دامغانی- و بالاخره هیچ فلسفه ندارد که ما تشویق کنیم مسافرت به اروپا را ما علاقمند هستیم که معلومات اروپا را جلب کرده باشیم و تشویق تحصیلات را بکنیم نه اینکه مسافرت به اروپا را تشویق کنیم و اگر بخواهیم معلومات اروپا را با حفظ اخلاق ملی و اسلامیمان در این مملکت جلب کنیم بهتر این است که مسافر نفرستیم به اروپا که هم ضرر اخلاقی و هم ضرر اقتصادی به ما وارد شود. به این جهت به نظر بنده که لفظ اروپا زائد است و باید نوشته شود فارغ التحصیلهای مدارس عالیه. مال هر جائی که باشد و شخص محصل در هر جا تحصیلات عالیه اش را تمام کرد و فارغ التحصیل شد. البته باید دولت به او حقوق بدهد همچنین از نقطه نظر قدردانی بنده باز هم عرض می‌کنم که شاگردان دیپلمه مدارس متوسطه هم در نظر گرفته شوند که دولت اجازه داشته باشد به آنها هم در مرتبه‌ای که مطابق مراتب قانون استخدام کمتر از رتبه سوم نباشدخدمتی رجوع کند.
رئیس- آقای اخگر (اجازه)
اخگر- اثبات شیئی نفی ماعدا نمی‌کند. آقای دامغانی فرمودند که ما باید معلومات را بیاوریم اینجا و مقصود اینکه کتب علمی اروپا را ترجمه و طبع کنیم. با این نظر کسی مخالف نبود. ولی خوب بود در ضمن فرمایشاتی که کردند تکلیف اشخاصی را هم که به اروپا رفته و زحمت کشیده‌اند معین می‌گردند الان موضوع مذاکره این نبود که عده‌ای رابفرستیم به اروپا موضوع راجع به اشخاصی است که دولت از وجود آنها و معلومات آنها بتواند استفاده کند. این هیچ منافی نیست با خیالی که آقای دامغانی دارند و بهتر این بود که اجازه می‌دادند این لایحه می‌رفت به کمیسیون تجدید نظر در قانون استخدام و اگر مطالعات جزئی راجع به عبارت آن دارندبه آنجا مراجعه بفرمایند.
رئیس- آقای سلطان العلماء: این لایحه مقدمه داشت ولی چون طبع و توزیع شده بود قرائت نشد.(خطاب به نمایندگان) ایراد کرده بودند که چون مقدمه نداشت قانونی نیست. رأی گرفته می‌شود به قابل توجه بودن این طرح قانونی آقایانی که قابل توجه میدانند قیام فرمایند
(اکثر قیام نمودند).
رئیس- قابل توجه شد. خبر دیگر. (به شرح ذیل خوانده شد)
کمیسیون مبتکرات طرح قانونی جمعی از نمایندگان را در خصوص آزادی قانون نفت گیلان قابل توجه دانستند و تقاضا دارد آن را به کمیسیون فوائد عامه ارجاع فرمایند.
رئیس- گمان می‌کنم در این باب مذاکره شده است و باید رأی گرفته شود. مذاکرات شد و پیشنهاد شد از دستور خارج شود پیشنهاد کننده هم آقای عمادالسلطنه بودند حالا رأی می‌گیریم. به قابل توجه بودن طرح پیشنهادی...
نصرت الدوله- که چه بشود.
رییس- دوباره قرائت می‌شود. (مجدداً به شرح سابق خوانده شد)
رئیس- آقایانی که این طرح پیشنهادی را قابل توجه میدانند قیام فرمایند.
(جمعی از نمایندگان برخاستند).
رئیس- قابل توجه شد. خبر دیگر. (به مضمون ذیل خوانده شد)
کمیسیون مبتکرات طرح آقای رهنما و جمعی از آقایان نمایندگان را راجع به عوارض قند وچای وحلویات و تخصیص آن برای ایجاد خط آهن اساساً آن را قابل توجه دانسته و تقاضا دارد به کمیسیون اقتصادیات مراجعه شود.
رئیس- آقای تهرانی (آجازه)
آقا شیخ محمدعلی – نظر به اینکه در این باب با هیأت تجار مذاکراتی کردند و دولت هم در این باب نظریاتی کرده و یک پیشنهادی کرده است. عقیده بنده این است که فعلاً مسکوت بماند یا اینکه از دستور خارج شود تا اینکه لایحه دولت را به مجلس بیاورند آنوقت این لایحه هم به آن ضمیمه شود و در آن خصوص مذاکره شود.
اخگر- اگر به آخر این لایحه توجه بفرمائید ملاحظه خواهید نمود که تاریخ طبع بیست ودوم جدی بوده و کمیسیون مبتکرات همان وقت وظیفه خود را انجام داده و پیشنهادی هم که دولت کرده است با این طرح مختصر اختلافی دارد. چون در پیشنهاد دولت تخصیص داده شده است به راه آهن و طرق شوسه ولی در این پیشنهاد فقط به راه آهن تخصیص داده شده است. این است که اگر به کمیسیون اقتصادیات مراجعه شود و یک مطالعه هم در آن بشود بهتر است
رئیس- آقای کازرونی-.(اجازه)
کازرونی- بنده گمان می‌کنم که این پیشنهاد مقدمه پیشنهاد دولت و لایحه دولت باشد. لایحه دولت به مجلس آمده و طبع و توزیع هم شده است ودیگر این طرح موضوع ندارد و اسباب تضییع وقت مجلس ونمایندگان است.
رئیس- رأی گرفته می‌شود به قابل توجه بودن این طرح. آقایانی که موافقند قیام نمایند.
(عده‌ای برخاستند).
رئیس- قابل توجه نشد. خبر دیگر. (به شرح ذیل خوانده شد).
کمیسیون مبتکرات طرح قانونی کی استوان را در خصوص قانون عمومی معادن با حضور نماینده وزارت فوائد عامه مطرح نمود. نماینده مذکور اظهار داشت که دولت در این خصوص لوایح قانونی تهیه نموده است و چون کمیسیون مبتکرات از نقطه نظر ایفای وظیفه نظریات نماینده فوائد عامه را درمخالفت یا موافقت با این طرح خواستار گردید. نماینده فوق الذکر موافقت اصولی خود را با یک چنین قانونی بیان نموده و در تعقیب آن کمیسیون طرح فوق را قابل توجه دانسته و تقاضای ارجاع آن را به کمیسیون فوائد عامه می‌نماید.
رئیس- آقای حائری زاده.(اجازه)
حائری زاده- بنده اصولاً با اینکه کارهای مملکتی ما یک تمرکزی پیدا کند و چیزهایی که برای دولت قانونی و تکلیفش معلوم نشده در مجلس تصمیم و در تکلیفی در آن باب اتخاذ شود موافقم که یکی از آنها هم معادن است. ولی ما می‌بینیم چیزهایی که هنوز به مجلس نیامده همین که اسم روی آن گذاردنداسباب زحمت برای مردم می‌شود. بنده هفت هشت سال قبل یزد بودم یک نفر مستأجر معادن آمده بود و آنجا و تمام سطح الارض و تحت الارض یزد را به مبلغ صدوبیست تومان یا صدوپنجاه تومان از وزارت فوائد عامه اجاره کرده بود آن فخارها که می‌خواستند سنگ بیاورند برای گچ از آنها یک مبلغی می‌گرفت و هم چنین وقتی حجارها می‌خواستند سنگ بیاورند برای حوض یا فرش کردن کوچه‌ها از آنها هم یک چیزی می‌گرفت. بنده وقتی آمدم تهران در این موضوع وارد شدم و از وزارت عامه سؤال کردم که آخر مبنای این کار چه چیز است؟ گفتند مطابق قانون معادن مال دولت است و دولت هم بر حسب قانون معادن را اجاره داده است. و حتی از خاکهائی که از انها آجر وکوزه درست می‌کردند از آنها هم مطالبه سهم می‌کرد و می‌گفت خاک رس از مواد تحت الارضی است و در آنجا معروف است به گل نرم که با آنها آجر درست می‌کنند. دیگر این که زراعت انجا محتاج بکود و رشوه است وکویر هم مفصل است و صدوپنجاه فرسخ دنباله کویر آنجاست. رعایا می‌روند و خاکهای شوره کویر را برای زراعتشان باز می‌کنند می آورند و هر زارعی مجبور است چند تا الاغ و شتر و قاطر داشته باشد که برود از این خاک بیاورد و الا زراعتش هیچ فایده‌ای ندارد. این شخص مستأجر می‌گفت از خاک کویر باید یک سهمی به من بدهد چون من مستأجر دولت هستم. این مسئله خیلی اسباب زحمت برای مردم شده بود و در آن زمان هم آقایان بختیاریها ریزد حکومت داشتند. این مسئله هم مأمورین بختیاری را شرکت می‌داد و می‌گفت هرچه وصول بشود یک سهم مال من و یک سهم مال شما و این ترتیب تقریباً سالی پنجاه هزار تومان صد هزار تومان به زارع و فخارو حجارضرر وارد می‌آورد. در صورتی که هزار تومان هم عاید خودش نمی‌شد. بنده دوره سابق که اینجا آمدم به وزارت فوائد عامه مراجعه کردم که شما به چه مبنی خاکهایی که برای خشت و کوزه وغیره هست اجاره داده‌اید و برای چه خاک شور بیابان را اجاره داده‌اید. گفتند ما قانون داریم قانون را گرفتم دیدم روی آن نوشته شده است: بنده دوره سابق که اینجا آمدم به وزارت فوائد عامه مراجعه کردم که شما به چه مبنی خاکهایی که برای خشت وکوزه و خیره هست اجاره داده‌اید. گفتند ما قانون داریم قانون را گرفتم و دیدم روی آن نوشته شده است: قانون موقتی معادن و من هرچه در مجموعه قوانین نگاه کردم دیدم همچو قانونی نیست فقط آقای موتمن الملک که چند دوره رئیس مجلس بوده یک روزی هم وزیر فوائد عامه بوده است. یک قانونی نوشته‌اند و امضاءایشان را هم داشت اسم آن را گذاشته بودند قانون در صورتی که ابداً به مجلس نیامده و دولت به تکیه یک چیزی که یک وزیر نوشته و اسمش را قانون گذارده. این اندازه مردم را اذیت می‌کند چه رسد به اینکه عنوان طرح قانونی پیدا کند و به مجلس بیاید و من اطمینان دارم که این قانون از مجلس پنجم خواهد گذشت. ولی اصلاً با مطرح شدن آن مخالفم معتقدم که به دولت تذکر داده شود این طور اسباب زحمت مردم را فراهم نکند. چندی پیش شنیدم که در زواره در همان حدود اردستان یک قناتی است که آبش شور است و نمک درست می‌شود در آنجا یک مستأجری پیدا شده بود و این نمک را اجاره کرده بود. ما هرچه نگاه کردیم دیدیم که قانون نمک یک روزی به مجلس آمده و بعد نسخ شده و این نمکی که از قنات پیدا می‌شود و مردم از آن استفاده می‌کنند. این چیزی نیست که دولت اجازه بدهد و اسباب زحمت برای مردم درست کند. این سوابق و بلاتکلیفی به دولتهای ما اجازه داده است که به این ترتیبات اسباب زحمت برای مردم درست کنند. وقتی هم که به وزارت فوائد عامه مراجعه می‌شود میگویند این موضوع جزو عایدات بوده و وزارت مالیه اقدام است و من اصولاً با این ترتیب مخالفم مگر اینکه مجلس تصمیم بگیرد تمام عوارضی را که از تصویب مجلس نگذشته لغو بنماید و لوایحی دوبت تنظیم کند و به مجلس بیاورد و پس از آنکه از مجلس گذشت آن را به رسمیت بشناسد نه اینکه یک روز هیأت وزراء بنشینند و یک تصمیمی بگیرند و اسم آن را قانون بگدارند قانون فقط از ناحیه مجلس شورای ملی و مجلس سنا و شاه ممکن است صادر شود و مرکز ثدورش اینجا هاست هیأت وزراء چه صیغه‌ای است که قانون وضع کند و اسمش را قانون بگذارد؟ هیدت وزراء باید لوایح را تنظیم کرده به مجلس بیاورند و این سوابق یک زحماتی برای مردم درست می‌کند و پیش از آنکه آن را به عنوان طرح قانونی به مجلس بیاورند این زحمات برای مردم بود. حالا که آقای کی استوان هم آن را به عنوان طرح فانونی پیشنهاد کرده‌اند محکمترش می‌کنند و آن ترتیباتی که در بین بوده است شدیدتر می‌شود از این جهت بنده مخالفم.
اخگر- خوشبختانه اعتراضی که آقای حائری زاده فرمودند تمام دلیل بود بر اینکه لازم است یک ترتیبی برای معادن اتخاذ شود.بنده خاطر آقایان را به این نکته متوجه می‌کنم طرحهایی که به کمیسیون مبتکرات ماجعه می‌شود و راپرتهایی که از کمیسیون مبتکرات به مجلس تقدیم می‌شود اساساً دائر بر این است که این طرح موجوده آیا قابل این هست که به کمیسیون مربوطه برود و در آنجا مذاکره بشود یا خیر؟ کمیسیون مبتکرات عقیده دارد که یک ترتیبی برای معادن لازم است اتخاذ شود. حالا این اغتشاشات هست یا نیست بنده با آنها کار ندارم لذا لازم است برای معادن یک ترتیبی اتخاذ کرد و اگر در جزئیات این قانون (که اسمش طرح قانونی گذاشته شده و سمت قانونی ندارد) اختلاف نظری هست خوب است. بعد از آنکه به کمیسیون فوائد عامه رجوع می‌شود تشریف ببرند آنجا و نظریاتشان را بفرمایند یا بعد از آنکه به مجلس آمد هر اعتراضی دارند بفرمایند فعتاً می‌خواهند ببینند که آیا این طرح قابل ملاحظه هست که به کمیسیون مربوطه خود برود و در آنجا مطالعه کنند یا خیر؟ این یک طرحی است که از طرف یکی از نمایندگان داده شده و مربوط به هیأت وزراء نیست و آقای کی استوان هم مقصودی جز خدمت کردن نداشته‌اند. رئیس چون عده کافی نیست اجازه میفرمائید بعد از تنفس رأی گرفته شود .
(در این موقع جلسه برای تنفس تعطیل و پس از یک ساعت مجدداً تشکیل گردید).
رئیس- باید رأی گرفته شود به راپرت کمیسیون مبتکرات نسبت به طرح قانونی.
اخگر- استدعا می‌کنم دوباره قرائت شود.(راپرت کمیسیون مبتکرات راجع به طرح قانونی آقای کی استوان مجدداً به شرح سابق خوانده شد).
رئیس- آقایانیکه طرح پیشنهادی آقای کی استوان را قابل توجه میدانند قیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند)
رئیس- قابل توجه شد
(طرح قانونی آقای‌هایم و خبر کمیسیون مبتکرات راجع به آزادی کسب به شرح ذیل خوانده شد)
- نظر به اینکه تجارت و اقتصاد که اساس سیاست وارتقای هر مملکتی است و متأسفانه امروز در مملکت ما رو به زوال است و بایستی وسائل لازمه از برای تسهیل و ترویج آن اتخاذ شود و موانعی که در بین است مرتفع گردد و نظر به اینکه ترتیبات صنفی سابق و بعضی عادات قدیمه کسبی بر خلاف اصول اقتصاد و تجارت بوده از علل عمده انحطاط تجارت محسوب است لذا برای اصلاح این وضعیت ماده واحده ذیل را پیشنهاد می‌نماید
. ماده واحده- مجلس شورای ملی در کلیه مملکت آزادی کسب و تجارت را (به استثنای مکاسب غیر مشروعه) اعلام می‌نماید واحدی به هیچ عنوان نمی‌تواند مانع شغل و کسب وضعیت دیگری گردد.
خبر از کمیسیون مبتکرات مجلس شورای ملی:
طرح قانونی آقای‌هایم در کمیسیون مبتکرات مطرح و از نقطه نظر اصول کمیسیون آن را قابل توجه میدانند.
رئیس- اقای دکتر آقایان (اجازه)
دکتر آقایان- بنده قبل از آنکه بتوانم اظهار عقیده کنم بایستی دانست که یک همچون چیزی در مملکت هست یا نه...
یک نفر از نمایندگان- نیست.
دکتر آقایان- اگر نیست بایدباشد و محتاج به وضع قانون هم نیست زیرا آن روزی که در قانون اساسی تصریح کردند که همه افراد در مقابل قانون مساوی هستند همان روز هم ازادی کسب به هر ایرانی داده شده است و هیچ کس حق اینکه جلوگیری کند نخواهد داشت.
اخگر- از فرمایشات آقا بنده مخالفتی ندیدم و صحیح است که در قانون اساسی آزادی کسب و تجارت داده شده است و در کمیسیون مبتکرات هم ما متوجه به همین نکته شدیم ولی پیشنهاد کننده محترم برای تأکید می‌خواست این نکته مجدداً گوشزد شود. لهذا ما لازم دانستیم که تدکید شود و هر چند که مطابق قانون اساسی است ولی عملاً بعضی مواقع اتفاق افتاده است که این اصل کاملاً اجرا نشده است و برای تذکر ما این طرح را قابل توجه دانستیم.
رئیس- آقای داور (اجازه)
داور –بنده موافقم
رئیس- آقای کازرونی (اجازه)
کازرونی- با اینکه آقای مخبر اعتراف می‌کند که این طرح مطابق با نص قانون اساسی است و در قانون اساسی صراحت دارد اگر این طور باشد که چیزهایی که در قانون اساسی صراحت دارد و خلافش در خارج اجرا می‌شود ما برای هریک طرحی پیشنهاد کنیم گمان می‌کنم کم کم این رشته سر دراز پیدا کند مثلاً پیشنهاد کنند مذهب ما جعفری است و اصولاً هم ما موافقیم و این یک امری است که در قانون اساسی صراحت دارد و من نمیدانم که کمیسیون مبتکرات چطور مقتضی دانست که این لایحه را به مجلس بیاورد و گمان نمی‌کنم این راپرت مورد داشته باشم و اگر آقایان خلاف این را در خارج می‌بینند از دولت سؤال کنند که چرا بر خلاف نص صریح قانون اساسی رفتار می‌شود.
رئیس- آقای داور.(اجازه)
داور – بنده تصور می‌کردم که موضوع این طرح مذاکرات مفصلی پیش نخواهد آمد. زیرا تمام آقایان نمایندگان تصدیق خواهند داشت که این مسئله ضرورت دارد و باید کسب کاملاً آزاد باشد و با اینکه این موضوع در قانون اساسی صراحت دارد ولی چون عملاً می‌بینم که به واسطه یک عادات و سوابقی آن طوری که لازم است آزادی کسب معمول نیست. بنابراین بنده در این طرح هیچ ضرری نمی‌بینم و گمان می‌کنم که اگر آقایان در این باب مخالفتی نکنند و این طرح را قابل توجه بدانند بهتر باشد.
رئیس- رأی گرفته می‌شود به قابل توجه بودن این طرح آقایانی که قابل توجه میدانند قیام نمایند.
(اغلب قیام نمودند).
رئیس- قابل توجه شد.
(خبر کمیسیون مبتکرات راجع به طرح قانونی آقای داور در خصوص دعاوی بر دولت)
(به شرح آتی خوانده شد)
طرح قانونی آقای داور در خصوص دعاوی دولت بر افراد و دعاوی افراد بر دولت در کمیسیون مبتکرات که به طور فوق العاده جلسه خود را منعقد نموده بود مطرح گردید قبلاً نظریات وزارتین عدلیه و مالیه در خصوص طرح خواسته شده بود وزارت عدلیه اهمیت و لزوم این طرح را اظهار و با طرح موافقت خود را بیان نمود. نماینده مالیه هم موافقت خود را با اصل این طرح اظهار و تقاضا نمود که در موقع شور در مواد و ارجاع به کمیسیون مربوط نماینده مالیه حضور داشته باشد. از این جهت کمیسیون مبتکرات طرح مزبور را قابل توجه دانسته تقاضا دارد به کمیسیون مختلطی از کمیسیونهای عدلیه و مالیه ارجاع شود.
رئیس- آقای داور (اجازه)
داور- موافقم.
رئیس- آقای دستغیب (اجازه)
دستغیب – موافقم.
رئیس- آقای نصرت الدوله.
نصرت الدوله- موافقم.
رئیس- آقای عراقی.
حاج آقا اسماعیل عراقی- موافقم.
رئیس- آقای شریعت زاده.
شریعت زاده – بنده هم موافقم.
رئیس- مخالفتی ندارد ؟
(اظهاری نشد).
رأی می‌گیریم آقایانی که این طرح را قابل توجه میدانند قیام نمایند.
(اغلب قیام نمودند).
رئیس- قابل توجه شد. (خبر کمیسیون مبتکرات راجع به طرح قانونی راه شوسه آستارا اینطور قرائت شد.
طرح قانونی این بنده دایر به لزوم تأسیس و ایجاد خط شوسه از بندر آستارا-اردبیل –تبریز- خوی- اواجیق حدود ترکیه و خریداری صد عدد کامیون بار کش با حضور نمایندگان وزارتین فوائد عامه و مالیه در کمیسیون مبتکرات مطرح گردید نمایندگان فوق الذکر اهمیت این موضوع را از نقطه نظر وضعیات اقتصادی شمال تصدیق و با اصل طرح موافقت خود را اعلام نمودند. بنابراین اعضای حاضر کمیسیون به اتفاق آراء طرح مذکور را قابل توجه دانسته توافق نمودند به کمیسیون بودجه آن را ارجاع فرمایند.
رئیس- آقای دستغیب (اجازه)
دستغیب- موافقم.
رئیس- اقای کازرونی.
کازرونی- موافقم.
رئیس- آقای شیخ الرئیس.
شاهزاده شیخ الرئیس- موافقم.
رئیس- آقای روحی.
روحی- موافقم.
رئیس- مخالفتی ندارد؟
(اظهاری نشد)
آقایانی که این طرح را قابل توجه میدانند قیام فرمایند.
(اغلب نمایندگان برخاستند)
رئیس- قابل توجه شد. بالفعل چیزی در دستور نیست. خبرهای کمیسیون مرخصی قرائت می‌شود.
شیروانی- طزح آقای‌هایم به کدام کمیسیون مراجعه می‌شود.
رئیس- پیشنهاد بفرمائید تا رأی گرفته شود.
شیروانی- پیشنهاد می‌کنم به کمیسیون فوائد عامه مراجعه شود.
رئیس- آقای نصرت الدوله (اجازه)
نصرت الدوله- به عقیده بنده این طرح که قابل توجه شد دیگر احتیاج ارجاع به یک کمیسیون مخصوصی ندارد. برای اینکه مبنای قابل توجه شدنش بدیهی بودنش بود و به عقیده بنده اگر از طرف ریاست مجلس به دولت تذکری داده شود کافی است.
رئیس- آقای دستغیب (اجازه)
دستغیب- بنده با فرمایشات شاهزاده نصرت الدوله موافقم.
رئیس- آقای شیروانی (اجازه)
شیروانی- این یک طرح قانونی است و بنده تصور می‌کنم فرمایش حضرت والا مخالف با نظامنامه باشد مگر اینکه اسم طرح قانونی را برگردانند و پیشنهاد بگذارند.
رئیس- کدام کمیسیون را پیشنهاد می‌کنند؟
شیروانی- کمیسیون فوائد عامه و تجارت.
رئیس- آقای اخگر (اجازه)
اخگر- نظامنامه مجبور نکرده است کمیسیون مبتکرات را که طرحهائی که به آنجا می‌آید حتماً باید به یک کمیسیونی رجوع کند. زیرا کمیسیون مخیر است به اینکه یک طرحی را اگر محتاج بداند تقاضای ارجاع به یک کمیسیونی بکند و اگر محتاج به مراجعه یک کمیسیونی نبود مستقیماً پیشنهاد می‌کند به مجلس چون این مسئله به کلی موافق با قانون اساسی است محتاج به این که به یک کمیسیونی مراجعه شود نیست و البته اگر یک مسئله بود امعان نظر و مراجعه درش بشود البته محتاج به کمیسیونی بود. ولی چون یک مسئله‌ای است بدیهی و یک چیزی است که قانون اساسی تصریح کرده است فقط یک تذکری از طرف مجلس به دولت داده شود کافی است و هیچ محتاج به ارجاع کمیسیونی ندارد.
رئیس- رأی گرفته می‌شود برای ارجاع به کمیسیون فوائد عامه و تجارت آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(عده قلیلی قیام نمودند).
رئیس- تصویب نشده آقای سهام اسلطان .(اجازه)
سهام السلطان- بنده می‌خواستم سؤال کنم در صورتی که ارجاع به کمیسیون فوائد عامه نشد بایستی به کمیسیون دیگری مراجعه شود؟ یا همان طوری که حضرت والا شاهزاده نصرت الدوله اظهار کردند مقام ریاست همان نظر را اختیار خواهند فرمود؟ و بطور اخطار چیزی به دولت نوشته خواهد شد بنابراین می‌خواستم معلوم شود که نتیجه این طرح و اقدامی که شده بدست بیاید.
رئیس- آقای عدل الملک(اجازه)
عدل الملک- بنده خواستم عرض کنم که این مسئله بصورت طرح است و بالاخره لباس یک طرحی پوشیده است و عنوان تذکر مورد ندارد و به عقیده بنده باید به یک کمیسیونی مراجعه شود و بنده پیشنهاد می‌کنم به کمیسیون اقتصادیات مراجعه شود.
رئیس- آقایان موافقین با ارجاع به کمیسیون اقتصادیات قیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد. راپرتهای کمیسیون عرایض قرائت می‌شود. (به شرح ذیل قرائت شد)
آقای صدق السلطنه نماینده محترم به جهت رفع کسالت مرخصی از تاریخ یازده الی آخر ماه رمضان تقاضا کرده‌اند کمیسیون این تقاضا را مشروع دانسته تصویب می‌نماید که از تاریخ شانزده فروردین تا چهارم اردیبهشت غائب با اجازه باشند.
رئیس- رأی گرفته می‌شود به مرخصی نوزده روزه آقای صدق السلطنه. آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند. (اغلب قیام نمودند).
رئیس- تصویب شد.(خبر کمیسیون عرایض و مرخصی راجع به آقای میرزا یدالله خان نماینده محترم پس از اظهار دلائل عذر خودشان تقاضای اجازه پانزده روز غیبت از تاریخ شش فروردین کرده‌اند. کمیسیون تصویب می‌نماید.
رئیس- آقایانی که مرخصی پانزده روزه اقای آقامیرزا یدالله خان را تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند).
رئیس- تصویب شد.(خبر کمیسیون عرائض و مرخصی راجع با آقای وحیدالدوله اینطور خوانده شد)
آقای وحیدالدوله نماینده محترم اجازه مرخصی از تاریخ نهم لغایت اخر فروردین به جهت حرکت به عتبات عالیات خواسته‌اند کمیسیون تقاضای ایشان را مشروع دانسته تصویب می‌نماید.
(اغلب قیام نمودند
رئیس- تصویب شد. راپرت دیگر به مضمون ذیل قرائت شد:
کمیسیون تقاضای آقای حاج میرزا عبدالوهاب نماینده محترم را به جهت غیبت دو جلسه سه شنبه بیست وهفت وبیست ونه حوت تصویب می‌نماید.
رئیس- آقایانی که مفاد این راپرت را تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد تقاضای دو روز مرخصی مراجعه به مجلس نمی‌شود. راپرت دیگر راجع به مرخصی آقای آقا شیخ محمد علی تهرانی به ترتیب ذیل خوانده شد:
آقای آقا شیخ محمد علی تهرانی نماینده محترم اازه مرخصی از شب سه شنبه هجده فروردین تا هشت روز خواسته‌اند کمیسیون تصویب می‌نماید.
رئیس- آقایانی که مرخصی هشت روزه آقای تهرانی را تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(اکثر برخاستند)
رئیس- تصویب شد.(راپرت راجع به مرخصی اقای معتمدالسلطنه به این مضمون خوانده شد).
آقای معتمدالسلطنه نماینده محترم به واسطه گرفتاری به مرض دولاب مجبور به مسافرت به فرنگستان برای معالجه بوده تقاضای چهار ماه مرخصی از تاریخ حرکت کرده‌اند کمیسیون عذر ایشان را برای مدت سه ماه از تاریخ حرکت موجه دانسته تصویب می‌نماید.
رئیس- آقایانی که مفاد این راپرت را تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(اغلب نمایندگان قیام نمودند)
رئیس- تصویب شد.نسبت به کمیسیون قوانین مالیه عرض کردم فقط سه نفر انتخاب شده‌اند اشتباهی حاصل شده بود اکثریت نسبت به آرائ متخذه می‌بایستی حساب شود. اشخاصی که اکثریت پیدا کرده‌اند به قرار راپرتی که داده‌اند از این قرارند:
آقایان: حاج میرزا اسدالله خان عمادالسلطنه- صدرالاسلام- رئیس التجار- اقبال الممالک- حاج میرزا عبدالوهاب. شش نفر دیگر در جلسه فردا باید معین شوند. آقای سر کشیک زاده (اجازه) سرکشیک زاده- آنچه بنده اطلاع داشتم در این انتخابات بایستی با پنجاه و شش رأی انتخاب شد.
عده آراء آقایان را استدعا می‌کنم قرائت فرمائید.
رئیس- آقای حاج میرزا اسدالله خان هفتاد رأی- آقای عمادالسلطنه شصت وشش رأی- آقای صدرالاسلام پنجاه وهفت رأی- آقای رئیس التجار پنجاه وشش رأی- آقای اقبال الممالک پنجاه وپنج رأی- آقای حاج میرزا عبدالوهاب پنجاه وپنج رأی.
سرکشیک زاده- پس تا رئیس التجار انتخاب شده‌اند.
رئیس- آراء متخذه صدونه بوده است.
سر کشیک زاده- صدوده بوده است.
رئیس- مستخر جین آراء و یکی از منشیان اینطور راپرت داده‌اند ممکن است تحقیقات بکنید و در جلسه بعد بفرمائید.
سرکشیک زاده- بسیار خوب.
رئیس-پیشنهادی چند نفر از آقایان کرده‌اند قرائت می‌شود. به شرح ذیل قرائت شد: چون چیزی در دستور نیست و کمیسیونها انتخاب شده‌اند و قانون استخدام مستخدمین مجلس شور اول آن شروع شده امضاء کنندگان پیشنهاد می‌کنند که لایحه مزبور جزو دستور شود.
روحی- ایزدی- شیروانی.
رئیس- آقای وکیل الملک (اجازه)
وکیل الملک- بنده صبح پیشنهادی کرده بودم استدعا می‌کنم مقرر بفرمائید قرائت شود بعد توضیح خواهم داد.
(به شرح ذیل قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم لایحه اوزان و مقادیر فقط نصف جدول فرعی آن مانده از تصویب مجلس بگذرد بدون مراجعه به کمیسیون در مجلس مطرح مذاکره و جزو دستور امروز شود.
رئیس- آقا این مخالف نظامنامه است.
وکیل الملک- چون در نظامنامه هست که لایحه یا چیز دیگری وقتی کمیسیون منحل شد باید بماند تا به کمیسیون جدید رجوع شود. بنده پیشنهاد کردم که در خود مجلس مطرح شود. در نظامنامه هم بنده ماده نمی‌بینم که مخالف با این ترتیب باشد و بنده فلسفه این پیشنهاد را هم عرض می‌کنم که سوء تفاهم نشود. نظر بنده این نیست که به کمیسیون مراجه نشود چون کمیسیون سابق راپرتش را داده اگر مجلس موافقت کند که در خود مجلس مطرح شود بهتر است و معطلی هم ندارد رئیس- لایحه بدون ارجاع به کمیسیون مطرح می‌شود فقط در موارد فوری است. فوریت این هم که تصویب نشده است آقای اخگر راجع به همین مسئله است.
اخگر- خیر. راجع به دستور است. چون اغلب لوایحی که حاضر می‌شود مربوط به کمیسیونها است و نمی‌شود قبل از انتخاب کمیسیونها داخل مذاکره شد. بنده تقاضا می‌کنم باقی راپرتهای کمیسیون مبتکرات جزو دستور شود. صبح هم تقاضا کردم پیشنهادی هم که خود بنده راجع به اصلاح ماده سی و شش نظامنامه کرده‌ام جزو دستور شود.
رئیس- دو سه فقره بیشتر نیست تمام وقت مجلس را اشغال نخواهد کرد. پیشنهاد دیگری هم رسیده است قرائت می‌شود.
(به شرح ذیل قرائت شد)
. بنده پیشنهاد می‌کنم لایحه دولت راجع به محسوب نمودن مستمری و مطالبات معوقه از دولت از بابت بدهی مالیاتی دائمی در درجه اول دستور شود. امیر حشمت.
رئیس- اقای امیر حشمت (اجازه)
امیر حشمت- این لایحه دولت فقط دو ماده بیشتر نیست.مطالباتی دولت از مردم ومردم از دولت دارند که همینطور معوق مانده و تصفیه نشده. در صورتیکه در عوض مالیات حساب شود هم برای دولت و هم برای مردم نافع است. کاری هم ندارد و در عرض دو دقیقه تمام می‌شود.
رئیس-لایحه دولت مراجعه شده است بدو کمیسیون کمیسیون بودجه وکمیسیون قوانین مالیه بالفعل مطرح نمی‌شود.
(پیشنهاد آقایان شیروانی و روحی وایزدی مجدداً به شرح سابق قرائت شد).
رئیس- یک پیشنهادی هم رسیده است قرائت می‌شود.(اینطور قرائت شد):
بنده پیشنهاد می‌کنم فردا نظامنامه انتخابات مطرح شود. محمد هاشم میرزا.
رئیس- رأی می‌گیریم پیشنهاد آقای روحی وشیروانی. آقایانی که تصویب می‌کنند قیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند).
رئیس- تصویب شد. اقای کازرونی پیشنهاد می‌کنند جلسه موکول شود به روز سه شنبه
(همهمه بین نمایندگان).
کازرونی- اجازه میفرمائید؟
رئیس بفرمائید
آقا میرزا علی کازرونی- آقایان هر کدامشان در وزارتخانه به جهت تصفیه امورات محلی یک گرفتاری ذای فوق العاده دارند بعلاوه فعلا چیزی در دستور نیست.لهذا پیشنهاد می‌کنم جلسه موکول شود به روز سه شنبه.
رئیس- آقای سهام السلطنه (اجازه)
سهام السلطنه- بنده گمان می‌کنم این کارها باید از مجلس بگذرد. آقای کازرونی می‌فرمایند چیزی در دستور نیست. همین قانون استخدام اعضاء مجلس یک قانونی است که باید از مجلس بگذرد و گمان می‌کنم چند روز کار دارد. و دیگر راپرت کمیسیون تجدید نظر در قانون استخدام و یک مقداری راپرتهای کمیسیونبودجه موجود است که بایستی تکلیف معین شود. البته هریک از آقایان که دارند در روزهای دوشنبه و چهارشنبه که مجلس نیست می‌توانند انجام دهند. لهذا بنده عقیده دارم که فردا جلسه شود.
رئیس-را یمی گیریم پیشنهاد آقای کازرونی.
کازرونی- بنده استرداد می‌کنم.
رئیس- پس جلسه را ختم می‌کنیم. جلسه فردا چهار قبل از ظهر دستور هم معین شد.
(مجلس مقارن ظهر ختم شد).
ئیس مجلس مقدس شورای ملی – حسین پیرنیا.
منشی – م شهاب.
منشی- دکتر احتشام طباطبایی.