مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۲ آبان ۱۳۰۵ نشست ۲۶
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری ششم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری ششم |
جلسه ۲۶
مجلس دوساعت وربع قبل از ظهر بریاست آقای تدین تشکیل وصورت مجلس دوم سه شنبه دهم آبان قرائت وتصویب شد
غائبین بااجازه –آقایان علی خان اعظمی- میرزا حسن خان دادگر- آقا سید حسن مدرس (مریض)طباطائی دیبا –آقا شیخ محمد علی ثابت -
غائبین بی اجازه –آقایان میرزا سید مهدی خان فاطمی محمد ولیخان اسدی نوبخت میرزا علی خان نظام مافی میرزا ابراهیم خان قوام –محمد هاشم میرزا افسر میرزا حسن آقا آقا زاده سبزواری –غلامحسین میرزا مسعود –حسن علی خان فرمند میرزا آقا خان –عصر انقلاب –والی زاده جوانشیردکتر رفیع خان
دیر آمدگان بااجازه –آقایان میرزا حسین خان جلائی –هاشم آقا ملک مدنی –میرزا علی خان خطیبیمیرزا عبدالله خانوثوق میرزا سید احمد بهبهانی –طباطبائی وکیلی
دیر آمده بی اجازه آقای داور
آقای عرقی درتعقیب مذاکرات دوجلصه قبل مجددا شرحی راجع بلزوم استحضار نمایندگان ازنتیجه اقدامات دولت درکشف قضیه آقای مدرس وآقای روحی مختصری معر باظهار مسرت وامتنان از الغا مالیات سطح الارضتقریر وآقای محمد ول یمیرزا طرح قانونی راجع باصلاح ماده دوم قانون دخانیاتتقدیم پس از آن راجع بوخامت اوضاع اقتصدی شمال ایران خصوصا آذر بایجان ولزوم علاج فوری برای موزنه صادرات وواردات بذل مساعدت نسبت بموسسات اقتصادی داخلی وبالخره اصلاح وضعیت اداری درمسائل راجعه بامور اقتصادی شرح مبسوطی اظهار وآقای حائری زاده طرح قانونی راجع بالغا ملیاتهای صنفی تقدیم وبانظضمام طحرح سابق الذکر بکمیسیون مبتکرات راجاع گردید
آقای مرتضی قلیخان بیاتنیز درتعقیب بیانات آقای عراقی مختصری تقریر وتقضا نممودند بدولت اطلاع داده شود درجلسه حاظ ونتیجه اقدامات خودرا بعرض مجلس برسانند
آقای عمادی تقضا نمودند راجع بطرح تقدیمی ایشان درخصوص تشکیل کمیسون اقتصادیات بذل توجهی شده وزودتر تکیلفشمعین شود
آقای رییس شرحی راجع به تضییع اوقات مجلس بوسیله مذاکرات قبل ازدستور تقریر واظهار نمودند بهتر این است آقایان نمایندگان عقاید خود را از طرفی که نظامنامه معین نموده بموقع اجرا گذارند که مجلس هم از وظائف قانونی خود باز نماند
آقای ارباب کیخسرو راجتع بخسارات وارده بزراعین درسنوات اخیره از حیث گاو میری ولزوم توسعه موسسه دفع آفات حیوانی وعدم پیشرفت مامورین موسسه مزبوره درانجام وظائف خود شرحی تقریر وز
آقای وزیر فوائد عامه سوال نمودند علت عدم توجه باین مسائل چه بوده وچه موانعی دربین بوده است آقای وزیر فوائد عامه اظهار نمودند اولا این موسسه جدید التاسیس وبدیهی است استفاده از آن بطور اتم واکمل غیر ممکن بوده است وثانیا دولت برای مخارج این موسسه اعتبار کافی نداشته لکن دربوجه هذه السنه مبلغی تقاضای اعبار شده وامید است درآتیه پیشرفت کاملی حاصل نماید بعلاوه دولت از حیث امور مالی اختیاراتی نداشته وغالبا درموقع پرداخت مخارج این قبیل امور داداراتجز مالیه مصادف امشکالاتی می شده است آقای شریعت زاده اظهار نمودند از قرار مسموع اهالی مازندران برای توسعه موسسه دفع آفات حیوانی حاضر شده اند برای تزریق هر راس گاوی مبلغ یک تومان تادیه نمایند آیا این مسئله صحت دارد یا خیر ودر صورت صحت با مقامات مربوطه دراین خصوص مذاکره واز طرف وزات فوئد عامه اقدامی شده است خیر
آقای وزیر فوائد عامهاظهار نمودند این مسئله صحیح است مبلغی هم پرداخته اند واقدام هم شده است ولی بواسطه اختلاف نظربین مامور مالیه وفوائد عامه درطرز وصول این وجووه نتیجه کاملی حاصل نشده است ودرجواب سوال آقای یاسائی درخصوص مساعدت دولت با موسسات دخلی از قبیل کارخانه کبریت سازی وریسمان باقی تبریز وکارخانه نساجی اصفهان ونقفند سازی کهریزک اظهار نمودند راجع به کارخانه کبریت سازی تبریز بعری که وزارتخنه اختیار داشته است از قبیل تخفیف کرایه راه آهن وغیره نسبت بکارخانه مزبوره مساعدت شده ومساعدتهای دیگری هم تقضا نموده اند که لایحه آن تنظیم وعنقریب تقدیم میشود راجعبه کارخانه نخ ریسیونساجی اصفهان هم بدیهی است دخل آنها وافی بخرججشان نبوده ودرصورت ماعدت مالی نسبت به آنها مصنوعاتشان بهتر ترویج خواهدشد وراجتع به کارخانه قند سازی کهریزک هم به متخصص که برای ذوب آهن استخدام شده دستور داده شدههاست کارخانه را بازدید نمودهنظریات خود رااظهار نمایند ولی اساسا محل کارخانه برای این امر مناسب نبوده وبهتر این است محل آن تغییر داده شود
خبر کمیسیون عرایض ومرخصی راجع بمرخصی ده روزه آقای آقا شیخ محمد علی ثابت قرائت ونسبت بآن رای گرفته تصویب گردید
راپورت شعبه دوم راجع بنمایندگی آقای سلطان محد خان عامری از نائین فرائت وبواسطه مخالفت آقای اساسی موکول بجلسه دیگر شد
دراین موقع جلسه برای تنفس تعطیل وبفاصله سه ربع ساعت مجددا تشکیل وآقای وزیر مالیه سه فقره لایحه فانونی اول راجع ببودجه هذه السنه ودمدرخصوص فروش خالصجات وجواهرات دولتی وسوم راجع به برقراری حقوق درباره یک نفر از مستخدمین دولت به مجلس تقدیم وبه کمیسیون بودجه ارجاع گردید
خبر کمیسیون مبتکرات راجع بطرح قانونی آقای حائری زاده وعده از آقایان نمایندگان درخصوص خرید مستمریات وفروش خاصجات قرائتت وآقای آقا سید یعقوب راجع مضار فروش خاصجات وخرید مستمریات وآقای حائری زاده راجع محسنات این دوموصوع شرحی تقریر وبالاخره نسبت بطرح مزبور اخذ رای شده قابل توجه به کمیسیون بودجه ارجاع ع گردید
آقا یبهبهانی راجع به تشکر وامتنان از آقایان اطبا واعضا مریضخانه دولتی دراستعلاج پرستاری آقای مدرس واستنطاع از نتایج اقدامات وتحقیقات دولت شرحی تقریر وآقای وزیر مالیه اظهار مینمودند هیئت دولت اعدامات خود را کما فی السابق تعقیب شوند ومامورین نیز جدا مشغو انجام وظیف هستند وامید است بزودی نتایج حاصله بعرض مجلس برسد
آقایان عراقی وبامداد نیز دراینخصوص بیانایت نموده وآقای وزیر مالیه اظهار داشتندبدیهی است مادام که این قضیه درمرحله استنطاقی جریان دارد وحقیقت واقعه مکشوف نشده دولت نمی تواند دراین موضوع چیزی بعرض برساند وانشالله پس از کشف قضیه نتیجه بعرض خواهد رسید
جلسه آتیه بروز یکشنبه پانزدهمم آبان ماه سه ساعت ونیم قبل از ظهر ودستور آن دوفقره خبر کمیسیون بودجه راجع بشهر یه وراث مرحوم حاج شیخ عبدالنبی ومیرزا سیدد محمد خان نصر مقرر مجلس یکساعت بعداز ظهر ختم شد
آقای حاج میرزا حبی بالله امین راجع به غیبت آقای فاطمی اظهار داشتند که بواسطه مرض وکسالت غائب ونند ونیز آقای فرمند وآقای نوبخت اظهار داشتند که غائب اباجازه باوده وواستجازه نموده اند
آقای رییس اظهار فرمودند از کمیسیون رعایض ومرخصی تحقیق خواهد ش وچون دیگر مخالفی نبود صورت مجس تصویب شد یکشنبه ۱۵ آبان ماه ۱۳۰۵
رییس مجلس شورای ملی سید محمد تدین
منشی سید ابراهیم ضیا منشی میرزا حسن خان موقر
صورت مشروح مجلس روز پنجشنبه دوازدهمآبان ماه ۱۳۰۵ مطابق بیست هشتم ریع الثانی ۱۳۴۵
مجلس دوساعت وربع قبل از ظهر بریاست آقا تدین تشکیل گردید )
(صورتمجلس سه شنبه دهم آبان ماده آقای آقا سید ابراهیم ضضیا قرائت تمودند )
رییس –آقای عراقی (اجازه )
عراقی قبل از دستور
رییس –آقا روحی (اجازه )
روحی-قبل از دستور
رییس –آقای محمد ولی میرزا (اجازه )
محمد ولی میزا –بنده هم قبل ادستور عرض دارم
رییس –آقای حائری زاده _اجازه )
حائری زاده قبل از دستور
رییس –آقای بامداد (اجازه )
میرزا محمد علیخان بامداد –قبل ازدستور عرض دارم
رییس –صورت مجل ستصویب شد آقا یعراقی (اجازه )
عراقی –شش روز است که از این قضیه که همه آقایان محتر را متاثر کرده کهعبارت از جلمه به آقای مدرس باشد گذشته ومجلس هم باتمام جدیتی که تصور میشود از دوست تقاضایتعقیب وکشف قضیه معلوم شدن بدا ومنشا را کرده ولی متاسفانه تاحالا از طرف دولت یک اطلاع کافی به مجلس نرسیده که آن اطلاع بموجب این باشد کهبنده وسایر آقایان نمایندگان محترم نیایند وقبل از دستورا باب تصدیع نشوند وچون این قضیه هم یک قضیه ایست که ماغی راز آنکه قبل از دستور اسباب تصدیق نمایندگان محترم را فراهم کنیم واز رییس محترم مجل ستقضا نماییم دیگر برای تعقیب قضیه طریعیقی نداریم آقای رییس الوزرا درجلسه قبل درضمننطق خودشان تقریبا اینطور رسندند که ضارب دستگیر نشده است وعلاوه براین فرمایش آقای رییس الوزرا آنچه را که بنده دربضی جرائد دیدم وشنیده ام محمود نام هم که یکی از ذونفری است که مخوذ شده تبرئه شده است ختلاف اقوا ل دراین قضیه خیلی شنیده ایم بلکه راجع به آژان هم نظر دارم که آقای داورتردید کردند تل آژان را ودولت گفت آژان کشته شده وبعد از آنک آقا یدوار گفتند اگ رآژان کشته شده بای طبی عدلیه ومدعی العموم دیده باشند جواب دادند که بعد تحقیق میکنم ودر یک موقع دیگر به مجلس جواب میدهم بنده امروز انتظار داشتم که دولت اینجا آمدهوآنچه را که دراین خصوص تحقیق کرده وبدستش آمده به عرض مجلس برساند ولی متاسفانه میبینیم دولت حالا تشریف نیاورده واز تحقیقات دولت همما بکلی بی اطلاعیم این است که مجددا اسباب تصدیع آقایان را فراهم کرده واستدعا دارم بهرطوریکه ریاست محترم مجلس صلاح میدانند به دولت تذکر داده شود که در این جلسه یا جلسه دیگر تشریف بیاورند که به بینیم تحقیقات یکه کرده اند چه بوده است آیا مطلب معلوم شده است یا نشدهاست اگر معلوم شده است که خیلی خوب واگر هم نشده طوری نشود که پیره زنان را به جنایت برند
رییس –اگر آقایان محترم موافقت کنند به هیئت دولت تذکر داده میشود که هرچه زودتر نتیجه تحقیقات خودشان به رعض مجلس برسانند آقای روحی (اجازه )
روحی –رعض میکنم بموجب متحد المالی که دوروز قبل از نظر آقایان گذشت معلوم شد وزرات ملایه مالیات غیر قانونی عضور سطح الارض را که بنده رعض کردم ملغی داشته است ومن حقیقتا خوشوقتم که دولتحاضر دشه است به اظهارات یک نفر نماینده اهمیت بدهدوحاضر شده است که از یک خلاف قانونی جلوگیری کند بنابراین بنده به نوبت خودم بنام نف فخار کرمان از دولت تشکر میکنم وخودداری هم نیم توانم بکنم از برای اینکه یک اقدام بقاعده شده است یک مالیات غیر قانونی ملغی شده است
رییس –آقای محمد ول یمرزا (اجازه )
محمد ول یمیرزا –خاطر نمایندگان محترم مستحضر است که یکی از قوانین که دردوره که دردوره پنجم تقنینیه مجلس گذشت وبه تصویب رسید قانون دخانیات ود این قانون دربضی از ولایات مخصوصا درآذر بایجان یک مشکلات خیلی عمده راایجا کرده است وبه یک جهاتی که خود آقایانی که شرککت داشته اند دروضع این قانون درنظر دارند آنطوریکه باید وشد دراطارفش دقت نشد ویکی ازفوانینی است که خیلی به عجله در مجلس گذشت ودرعمل دچار مشکلات شده است ومخصوصا جمعی از نمایندگان محترم وبنده یک طرحی از نقطه نظر اصلاح ماده دوم آن قانون تهیه کرده ایم که تقدیم مقام ریاست میکنی دیگر اینکه یک قسمت از عرایض بنده این است درجلسه گذشته آقای حائری زاده بطور کلی یک اظهاراتی راجع به تجارت شمال فرمودند واز آقای وزیر امور خارجه راجع ه باوضاع اقتصادی مخصوا درقسمتها ی شمال مملکت سوال نمودندوآن سوال خیلی به موقع وبجا بود بعد آقای وزیر امورخارجه وعده فرمودند که یک مذاکراتی است که از مدتی پیش درجریان بود تاهفته دیگر نیتجه آن مذاکرات به عرض مجلس شورای ملی خواهد رسید ولی بنده وظیفه نمایندگی خود را رداین میدانستم که یک اطلاعاتی که بطور خصوص تحصیل کرده ام راجع بتجارتشمال مخصوصا درقسمت آذربایجان آن اطلاعات را گوشزد نمایندگان محترم بدارم که درضمن این مسئله کاملا منتظر شود وبه عقیده بنده ممکن است اینن ترتیب نافع باشد برای مذاکراتی که آقای وزیر امور خارجه بهآن اشاره فرمودند البته ماباید یک قدری بی پرواتر یک مطالبی را که از این جهات مطلع میشنویم ومی بینیم برای اقتصادیاتمملکتمصراتی دارد اظهار داریم اگر هم اشتباهی بکند ولی آقای وزیر امور خارجه که بیاناتی می فرمایند باید کمال دقت ومراقبت را داشته باشندواطارف قظیهضیه را کاملا بسنجند زیرا مسئولیت اظهرات ایشان از نقطه نظر دولتی یک مئله دیگری است وضعیت اقتصادیات شمال وشمال غربی (گمان میکنم همان ابتلائی که درآذربایجان هست درقسمت گیلان ومازندران وخراسان درتمام اینحدود کم وبیش هست ولی درآذربایجان شاید شدیدتر باشد
یک نفر از نمایندگان –هم جا یکسان است
محمد ولی میرزا بنده راجعبه سایر جاها آن اندازه ها اطلاع ندارم شاید هم همه جا جا یکسان باشد بنده نیمخواهم یک شرح مبسوطی راجع به این قضایا عرض کنم فقط یک ارقامی را مسمع آقایان میرسانم وگمان میکنم دراین قبیل موارد اقتصادی کلیات گفتن چندان تاثیر نکند ولی ارقامم از هرنطق وبیانی قصیح تر وگویا تر است درقسمت آذربایجان درتجارت صادره وارده بنده ارقامی تحصیل کرده ام راجع به پنج ماهه سنهحاضر یعنی سنه ۱۳۰۵ وبنج ماه ۱۳۰۴وبه طور مقایسه همین قردر که اینها را تذکر بدهم وآقایان به ذهن بسپرند کاملا معلوم یمشود که وضعیت چقدر اسف آور است که کار از پیشنها دها وتشکیل کمیسیون مطالعه وکمیسیون اقتصادی گذشته است مگر اینکه یک یک علاج فوری بشود وبه عقیده بنده علاج باید مطابق باخود مرص ودرد باشد یعنی باید علاج طعی ومهیم پیدا کرد که تطبیق کند با آن دردی که امروز مملکت مبتلا است وفقط آن ممکن است چاره کبندوالا ذکر جریان ومطالعه وپیشنهاد وچیزهای دیگر تاثیر ندارد درقسمت آذربایجان دومحصول عمده جزو صادرانآنایالت است یکی قالی (قفرش )ودیگری خشکه بار درپنج ماهه اول ۱۳۰۴ قریب یک میلیون وصد وهشتاد وهشت هزرا ودویست وپانزده تومان قالی از سرحدات ایران خراج شده است درپنج ماهه ۱۳۰۵ هشتصد وبیست نه هزار و هفتصد وده تومان فقط خارج شده است وتفاوتی که دررشته تجارت قالی تنها درپنج ماهه پیدا شدهاست پیدا شده است سیصد وپنجاه وهشت هزار تومان است که کمتر از سنه بل صادر شده است وراجع به خشکه بار درپنج ماهه ۱۳۰۴نهصد وپنجاه وپنج هزار تومان خرده صادر شده بود است درپنجمهه۱۳۰۵هفتصد هزرا تومان صادر شده است واگبه همین منوال حساب را ادامه بدهیم درظرف دوازده ماه فقط از این دو صادر شده متجاوز ازز س همیلیون دریک ایالت کسر پیدا خواهیم کرد وهمیطور که صادرات کسر پیدا کرده است واردات علاوه شده است درپنجماهه اول ۱۳۰۴۴ واردات به آنایالت (این عرایض بنده فقط راجع به آذربایجان است )سه میلیون هشتصد وچهل هزار تومان بوده است درپنجماهه اول ۱۳۰۵ چهار میلیون ودویستهزار تومان شده استاز نقطه نظر واردات تفاوتی که در واردات پنج ماهه هذه اللسنه نسبت به پنج ماهه نسه ماضیه پیداشده است یک میلیون وهفتصد هزار تومان است اینها یک ارقامی است ک آقایانبعد میتوانندمطالعاتی درآن بفرمایند حالا نتیجه این ارقام چه میشود البته تجارت خارجی است وهرکس مخاتار است هرچه میخواهد از هر ملکتی بخرد وببرد مامخصوصا درسیاست خودمان هیچ قیدی قائل نشده ایم همیشه صحبت کرده ایم ولی هیچوقت عمل نکرده ایم که از بعضی واردات جلوگیری کنیم وکاری نکرده ایم که اجازه ندیهم کی چیزهای زائدی وارد شود خواسته ایم درواقع مراعات نزاکت وهمسایگی را بکنیم وروابط داد یه ه ماه محفوظ بشود وتمام مذاکراتی که درباب کسب وتجارت ماذی مدخل بوده بالاخره اینارقام نیتجه آنشده است مسئله که هست این است که بنده هم بطوریکه اطلاع محلی پیدا کرده درآنجا به تجاری که از این حیث درصدمه بوده اند از میبادی خارجی گفته میدش یعنی تبلیغ میش که مالبته هیچوقت یک نظ ر خصمانه به دولت ایران نداریم (وتصور میکنم این مسئله هم صحت داشته باشد )ولی ما حساب ودجه خودمان راکرده ایم ودیده ایم که که واردات وصادراتمان درفلان سنه موازنه پیدا نکرده است واز این حیث یک تصمیمی اتخاذ کرده ایم وآن این است که ما محتاج به کشمش وپسته امثال اینها نیستیم اگر هم یک اشخاص در مملکت ما اینها را مصرف بکنن ماقدغن میکنیم که لازم نیست مصرف کنند که از این جهت چندین میلیون پول طلا از مملکت ما خارج شود ودرعوض بادام وکشمش وارد شود البته از نقطه نظ رمملکت خودشان این تصمیم خلیل قابل تقدیس است ولی ماهم بایدیاد بگیریم چه ضرردارد که ماهم بگوییم شکر وقند خیلی خوب چیزی است ولی مانمی خواهیم ونمی خوریم پول نداریم شکر وقند بخریم لازم نیست عوض اینکه واردات ما در سنه گذشته سه میلیون بوده درهذ السنه پنج ملیون بشود آنهم برای یک ایالت درظرف پنجماه اینها قضایائی است که باید دیپلماتهای مملکت حل کنند وظیفه وکیل هم نیست وظیفه وتکلیف ایشان است چه مانعی دارد که ماهم با کمال دوستی وصداقت بگوییم (وضعیت مملکت ما هم یک طوری نیست که قضایاپوشیده باشد همان اطلاعاتی را که ماداریم آنها هم از مملکتما دارند )پول نداریم وضعیت زارع وفلاح تحمیل کنیم پس اگر ما یک چنین تصمیمی بگیریم این تصمیم مطابقه میکند با آن درد ومرضیکه ما مبتلا هستیم این است که بنده به نمایندگان محترم گوشزد میکنم وواقعا من خیلی متشکر شدم از آقا یحائری زاده که ایشان هم تذکر دادند چون گمان نمی کردم دریزد مردم آنقدره ها گرفتار باشند وابتلا آت به اینشدت باشد
حائری زاده –خیر آنجا هم گرفتارند همهجا این ابتلائات هست
محمد ولی میرزا –دیزد حنا دارند رناس دارند که صادر میشود ول یاز آذر بایجان کشمش بادام مغز بادام پسته زدرآلو وچیزهایی را که خشکه بار میگگویند صادر میشود واین قسمت باعث ضرر عمده شده است من نگرانم که عمر این مجلس هم به پایایان برسد وآقایانی که دردوره پنجم هم تشریف داشته اند میدانند که یک کمیسیون اقتصادیاتی تشکیل شد برای علاج همین دردها وخیلی صحبتها علمی واصولی هم شد ولی نتیجه بدست نیامد این است که بنده رعض میکنم درصورتی که آآقایان موافقت بفرمایند (این وظیفه ما وکلا است بولت کاری ندارد اگر دولت دچا ر یک مشکلاتی شد البته دولتما یکدولتی است که مشکلات را حل میکند )ولی ما وکلا باید یک تصمیمی اتخاذ کنیم وبگوییم که قند وشکرتا موازنه دروارداتوصادرات ما ححاصل نشده تا شش ماه وارد این مملکت نشود وتجربه میکنیم به بینیم چه صورتی پیدا میکند بنده نیم خواهم تمام تقصیرات اوضاع اقتصادی خودمان را به گردن سیاست خارجی یا تصمییاتی که همسایه های ما از نقطه نظر منافع خودشان اتخاذ میکنند ببیندارزم ما خودمان هم یک تقصیراتی داریم بنده محدود میکنم اطلاعات خودم را به قسمت آذربایجاندرایندوسال اخیر یکی از محصولاتی که درتمام مملکت هست همین گندموجو است که مممر فروش آنرا هم نداریم ویکی از بدبختی های عمده ما همین است وحالا واقعا یکی از تشکراتی که بنام تجار آرذر بایجان میتوام اینجا عرض کنم راجع به این تصمیمیاست که دولت اتخاذ کرده است برای افتتاح راه رواندوز ومخصوصا برای اینامر صدهزرا تومان اختصاص داده شده است وآقای داور که وزیر فوئدعامه بودند به تبریز تشریف آورردند ومخصوصا دراین باب یک مذاکراتی شد واجتماع زیادی از تجار شد وبنده هم شرف حضور داشتم ذاکرات زایدی بعمل آمد واین مسئله یکی از اقدامات اسسی است برای اینک ه رمملکتی برای خودش باید طرق متعدده تهیه کند که دچار این بدبختی ها وفلاکت ها نشود ولی بنده رعض میکنم یک قسمت از این بدبختی ها بگردن عمال دولت است مثلا گنددم وجو یک متاعی است که خیلی فراوان است وبفروش هم نیمرود درصورتی که درسنه گذشته پنجاه هزار خروار برای کمک به ارزاق تهران از آذر بایجان حمل شد با وجود این هنوزهم جنس درآنجا فرواوان است ومحل فورش هم ندارد وشاید تا دیر زمانی هم فروش نداشته باشد ولی بااین ترتیبات گاهی تصادفا یک طوری میشود که این جنس که فروش ندارد مشتری مبرمی پیدا می کند که خیلی احتیاج دارد وما عوض اینکه زود از سر باز کنیم فوری بفروشیم که یک پولی به مملکتمان وارد شود بقدری دچار مکاتبات ومخارات وقرطاس بازی وزارت خانه ها میشویم که از استرالیا وکانادا وآمریکا آرد وارد کرده واز ما سلب احتیاجش شده است این خساراتی که از این طرق وارد میشود فقط وفقط مسئولیتش با این اوضاع اداری است که ما مبتلا هستیم درسنه گذشته درقسمت کردستانات وساوجبلاغ مکری (آقای نماینده ساوجبلاغ مکری هم کماملا از این قضیه مشتحضرند )دراطراف حدود موصل وکرکوک وسلیمانیه وآننواحی یک قحطی حکمفرما شده بود یعنی محصولشان عمل نیامده بود کاملا احتیاج داشتند به محصولات ایران مخصوصا از آن حدود چهار پادارانخیلی زیادی مالیهای زیادی می آورند وتمام لیره طلا داشتند برای خرید گندم همین مالیه ساوجبلاغ مکری می گفت تا اجازه از پیشکار مالیه داده نشود نیم توانم اجازه حمل بدهم به پیشکار مالیه رجوع میشد می گفت باید از مرکز کسب تکلیف شود وبرای این کار مجبور بودند که راپبورت خیلی مبسوطی تهیه کنند وتحقیقاتی بکنند وخود اینها دوسه ماه طول می کشید وبالاخره مراجعه میشد به مرکز به مرکز هم که مارجعهمیشد از طرف وزارت مالیه یک دستوری که از تمام فوانینی که ما وضع میکنیم مفصل تر بود )درتحت چه لپنجاه ماده صادر میشد که اگر فلان شرایط بجا آمد وموجود شد وفلانطور شد آنوقت اجازه بدهی چند خرواری جنس حمل شود تا این ترتیبات به عمل می آمد خرمن جدید دست آمده بود والبته سلب احتیاج آنها شده بود ودیگر لازم نداشتند همینطور دریک قسمتی از ولایات فققاز وحدودمجاور دریاچه ارومی درآنجا ها هم همین قضیه پیش آمده بود وکاملا مشتری متاع ما بودند که هیچ مصرف داخلی نداشت باز بواسطه مخابرات وجریانات اداری آنجا هم بلکی صرف نظر از این محصول کردند تا حتی باخود دولت دویست هزار پوط معامله کردند وبالاخره آنرا هم فسخ کردند وپولش را ندادند وگفتند ما از استرالیا ججنس وارد کرددیم این است که اینعرایض که کردم مخصوصا قسمت اخیرش راجع میشود به وعیات اداری دولت بایدیک قدری بیشتر به وعیات اداری توجه کند بنده مخصوصا از حضور آقای وزیر فوائد عامه استفاده میکنم واین قسمت را به ایشان خطرنشان میکنم که وظیفه اولی ایشان این است که بیشترتوجه کنند ونگذارند جریانات اداری آنقدر به طول انجامد واقعا این یک مسئله خیلی مضحکی میشود که ما متصل دم از اقتصادیات میزنیم ولی وقتی که حوادث هم مساعدت میکند که از خارج یک پولی وارد مملکت ما شود آن راهم به این سهلی وآسانی از دست میدهیم یکی از نتایجاسف آور وضعیات اقتصادی که ایجاد شده است از این ارقام که گوشزد کدم این است که مجسم می کند وضعیت بدبختی یک ایالتی را دردوره چهارم درمجلس شورای ملی آقایان بودند بنده هم بودم یکی از بهترین وبرجسته ترین کارها این بود که یک انحصار وامتیاز کارخانه کبریت سازی داده شد صاحبان این انحصار مخصوصا به یک صمیمیتی وبا یک جدیتی که یک قسمتش نظر خدمت به مملکت بوده است مبالغ گزافی مصرف کردند ویک کارخانه تاسیس کردند که تصور میکنم از بهترینومتجددتری کارخانه های بقض از نقاط اروپا مثل فرانسه بلزیگ باشد وتمام أأن مشینها را از راه ارض روم وطرابوزان واز أن راهها وارد کردند واین کراخانه رابالاخره درست کردند وسر با کردند ودائر شد حالا بواسطه رقابتی که خارجه میکند (البته او هم از نقطه نظر مصلحت اقتصادی داخلی خودش است والا خارجه با ما عداوت ندارد )کبریتی که درداخله تبریز کارخانه درست میکند وبودون اینکه نفعی برای خودش منظور بکند همینقدر که خرج ودخلش مطابقه بکند یک دوجین أن را که اینجا هم بنظر أقایان میرسد میفروشد ده شاهی وکمتر از ده شاهی هم نیم تواندبفروشد ضرر میکند چون این کارخانه شش صد هفتصد نفر درش کار می کنند ورزی پانصد ششصد تومان خرج کراخانه است أن وقت کبریت خارجه وارد تبریز میشود دو جین ده تائی أن بفروش میرود شش شاهی یعنی از چهار شاهی ونیم تاش ش ش شاهی وهمین طور هم درس فرسخی تبریز میفروشند بدون اینکه کرایه منظور بدارند ردصورتیک ه همین کبریتی را که درأنجا کرایه منظور بدارند درصورتی که همین کبریتی را که درأنجا به این قیمت میفروشند درسرحد خودشان به پول ما دو جینی راسه عباسی میفروشند این خارجه که اینقدر مراقب ست درتمام مروادات خودش اینکبریت را اینجا میدهدد شش شاهی درصورتی که درخاک خودش میدهد دوازده شاهی این هم یکی از مسائل مهم است درست دقت بفرمایید یک کارخانه که درداینمملکت موجود است وبا تماماین ترتیبات باز سرپا مایستد وچرخهایش به گردش است وکار خودش را ادامه میدهدگر بعداز پنج شش ماه دیگر نتواند خودداری کند ودرش را ببندند وأن چهار صد پانصر نفر هم بیکار بشوند درست بفرمایید با أن مذاکراتی که ما دراطراف اقتصادیاتمی کنیم از نقطه نظر عمل ردأتیه یعنی أتیه نزدیی چه تاثیری خواهد کرد هی ضربت اقتصادی از این باباتر تصور بفرمایید کههرمذاکره وتصمیمی که خارجه بگیرد بقعقیده بنده هیچ ضربتی از این بالاتر نیست که ی ک کارخانه کهتجار با فداکاری وخسارتهای زیاد وارد کرده اند بعد مجبور بشوند ردش را ببندند یک کارخانه ریسمان باقی درتبریز هست که یهجده سال بیست سال استدائر است وفقط این کارخانه درجنگ عمومی أنهم به یک جهاتی که أنوقت درواقع فرس ماژور بوده چند ماهی تعطیل کرد ولی حالا چند ماه است که این کارخانه تعطیل شده زیرا کارخانه نیم تواند تلخی را که عمل میاورد درداخله مملکت بمصرف برساند الاننخ خارجه می أید ردضره تبریز وازنخی که کارخنه أنجا عمل میا ورد ارزن تربفروشمیرود اینها دردهایی است که وافعا بنده تصورمیکنم هیچ مطلبی از این مهم تر نباشد مگر اینکه از تمام این گفتارها یک کرداری هم ظاره شود دولت مذاکرات وزارت خارجه واینها هم به کنار ولی خوب است یکطرحی وکلا ونمایندگگان خودشان درست بکنند ویک تصمیمی اتخاذ بکنند که تطبیق کند بادردهایی که مملکت مبتلا است وبا دردی که امروزه این مملکت رافلج کرده است برای اینکه این مر ضواین وضعیات اقتصادی را با یک چیزهای خیلی کوچک وبا دو نخود گنه گنه نمی شود عالجه کرد وباید یک تصمیم فوی اتخاذ کرد تا انشاالله درمان اورا بکند
بعضی از نمایندگان –صحیح است
رییس –أقایحائری زاده (اجازه )
حائری زاده –بنده برای موضوع دیگری اجازه خواستم ولی حضرت والا درضمن فرمایشاتشان تعجب کردند ک هبنده درموصوع تجارت شمال صحبت کرده ام وهمچو معتقدد بودند که تا یزدیها یک گرفتاری پیدانکنند بنده نباید صحبت کنم یعنی بالاخره همچو ترجمعه شد که وکیل وقتی یماید صحیت کند فقط باید از حق همان عده که به اورا ی داده اند مدافعه کند درصورتی که همچو چیزی نیست بنده سرلوحه مرام خودم تهیه وسائل أسایش جنس بشر است أن اندازه که دستمبسد بنده از گرفتاری چینی ها هم بقدری متاثرم که از بدبختی کرمانی ها ولی راجع بدست چین که أنها را از چنگگال بدبختی نجات بدهم چون دست رس ندارم ساکت میشوم ولی درقسمت کرمان رهموقعع که دیدم یک گرفتاری برای أنها پیش أمده واحتمال میدهم کهداد وفریاد ما اثر جزئی برش مترتب شود ناله میکنم بنده اهالی جزیره العرب هم که گرفتار هستند متاسفم ونعتقدم که اگر بتوانم یک اقداماتی بکنم که وسائل أسایش أ،ها را فراهم کنم باید بکنم برای بنده یزدی وکرمانی وخراسانی فرقی ندار اما موضوعی را که خواستم رعض کنم (درتکمیل عرایض ججلسات سابق خودم )موضوع مالیات سنفی است این مالیاتأن سالی که دولت خیلی از این راه عایدات داشته وباقیای سنوات گذشته راهم وصول کرده است بیشتر از صد وهشتاد هزار تومان نشده واین اسناف هم یک اصنفای هستند کهبهمان دلائلی که حضرت والا راجع به کبریت سازی أذربایجان ذکر میکردند به اینها هم باید کمک شود که بگدائی نیفتند واین صنایع مختصر مملکت از بین نود واین صد وهشتاد هزار تومان راهم ممکن اس تدولت رز ممحل صرفه جوییها منظور بدارد واین مالیات را موقوف بنده علاوه بر مذاکرات اینجا با أقای دکتر میلیسپو کلفل ماک کرماک هم صحبت کردم دیدم أنها هم نظر مخالفی دراینموضوع ندارند از اینجهت یک طرحی که حاضر شده وجمعی از أقایان هم امضا فرموده اند تقدیم مقام ریاست میکنم واستدعا میکنم از مقام ریاست که برحسب ختیاری که دارند درعمل تسریع بفرمایند که دیگرارجاع به کمیسیون مبتکرات نشو که چند روزمعطل شود وچاپ شود وبعد باید به مجلس وهمین حالا به قابل توجه بودنش رای بگیرند برود به کمیسیون بوجه (دکتر میلیسپو هم من مطمئن هستم موافقت میکند )که به این زودی این مالیات راموقوف کنند
رییس –به قابل توجه بودن یک طرح سابقه ندارد رای گرفته شود ممکن است تقاضای فوریت بکنید أن یک مری است علیحده والا مطابق معمول وسابقه به کمیسیون مبتکرات فرستاده میشود نهایت کمیسیون مبتکرات باید اقدام بکند زودتر را پورتش را بفرستد
حائر یزاده –اجازه میفمایید
رییس –بفرمایید
حائری زاده بنده چون دیدم این لایحه جلسه بودجه دارد وبه کمیسیون که مراجعه شود یک شور بیشتر ندارد تقاضای فوریتنکردم وتموجب ماده بیست وسه نظامنامه داخلی زا اختیارات مخصوص مقامم ریاستاست که اگر صلاح بدانند این را راجاع بدهند به کمیسیون مبتکرات ولی اگر چنانچه لازم دانند همینقردر که پانزده نفر یک طرحی را پیشنهاد کردند ممکن است به قابل توجه بودنش مجلس رای بدهد وارجاع به کمیسیون مربوطه بشود از این جهت استدعا میکنم که از أن اختیاری که مقام ریاست دارند استفاده کنند واین را بدون اینکه به کمیسیون مبتکرات فرستاده شود به قابل توجه بودنش رای بگیرند وبعدهم درکمسیونن بودجه مطرح شود
رییس –درنظامنمه مینویسد (رییس میتواند )بنده هم مصلحت میدانم که به کمیسیون مبتکرات برود آن طرحی راهم که أقای محمد ولی میرزا پیشنهاد کردند به کمیسیون مبتکرات میرود آقای بامداد (اجازه )
بامداد –جلسه سابق درمواقعی که شور کلی موسسه رهنی اینجا مطرح بود بنده باکلمه (لدی الاقتضا )مخالفت کردم ورد ضمن هم عرض کردم که درولایات آهایی که فرض میدهند وبه مردم فشار وارد میاورند (از قبیل کلیمی ها یادیگران )واز این عبارت یک سو تفاهمی شده درصورتی که بنده هیچ نظر خصوص نداشتم به اینکه خدای نخواستهتوهینی به ملت کلمی یادیگران کرده باشم رعض کردم کسانی که پول دارند چون موسسه در ولایات نیست اسباب زحمت شده اند وخوب است این موسسه در آنجا زودتر تاسیس بشود چون این طور معامله کردن بامردم بد است وهر کس به مردم فشار بایورد خوب نیست چه مسلمان باشد چه گیر چه کلیمی وچه غیره
رییس –آقای بیات (اجازه )
بیات –بنده درقسمت اظهارات آقای عراقی وجوابی را که مقام ریاست فرمودند که بدولت تذکر داده میشود که برای اطلاع درمجلس حضور پیدا کنند ویک اظهاراتی بکنند چون حقیقتا هم مجلس وهم مردم انتظاردارند که زودتر دراین قضیه از نتیجه اقدامات دولت مطلع شوند این است که بنده عقیده دارم روزهایی که جلسه است دولت در آخر جلسه تشریف بیاورند وآقایان رااز قضیه مطلع بکنند به این جهت میخواستم استدعا کنم از مقام ریاست که به هیئت دولت تذکر بدهند اگر میتوانند برای بعداز تنفس به مجلس تشریف بیاورندواز نتیجه اقداماتی که دراین قضیه کرده اند چون همه مردم ومجلس انتظار دارند بلکه بتوانند توضیحاتی بدهند ویک رفع انتظاری از مدرم بکنند که بیشتر از این مردم به حال انتظار نباشند والا اگر این قضیه طولکشد وبه مسامحه بگذرد اسبا تزلز وضطراب اهالی ومردم ومجلس فراهم میشود استدعای بنده این بود که تقاضا شود در مجلس حاضر شوند واظهاراتی از نتیجه اقداماتشان بکنند رییس –اطلاع داده میشود آقای عمادی فرمایشی دارید عمادی –بنده خواستم رعض کنم آن شرحی را که حضرت والا نسبت به شمال غربی وبدبختی های أنجا فرمودند البته خاطر محترم همه آقایان مسبوق است که کلیه ایران درنهایت سختی وروزگار بدبختی میگذرانند مخصوصا شمال وبهر جای شمال اگر ایشان ملاحظه کنند می بینند که یک گرفتاریها وپریشانیهایی هست که مثل حال محتضر زندگانی می کنند ویا اینکه دارای همه قسم منابع حیاتی ومهم ترین وفوی ترین منابع حیاتی هستند این طور زندگانی می کنند استدعای بنده این است که آقا یان نسبت به آن طرحی که برای کمیسیون اقتصادیات واصلاح اقتصادیات پیشنهاد شده توجه کامل بفرمایند بلکه زودتر این حال اسف آور کلیه ممکلت تبدیل به یک حال رفاهی بشود
بعضی از نمایندگان –دستور
رییس –از قایانی که اجازه خواسته بودند دیگر کسی باقی نیست ولی بنده بحسب ضرورت لازم میدانم نسبت به مذاکرات قبل از دستور برای حفظ مصالح مجلس به عرض برسسانم آقایان تصدیق میفرمایند که اینجا مجلس شورای ملی است ورفته رفته صحبتهای قبل از دستو موضوع را منقلب میکند ومجلس شورای ملی راتبدیل به یک مجلس نطق وخطابه وکنفرانس میکند بنده کاملا با اظهاراتی که أقایان میکنند مافقم ولی مخالفتم از اینحیص است کهاز غیر طریقی که نظامنامه معین کرده است وارد میشوند وبه این جهت است که حرف موثر نمی شود درصورتی که هرعقیده که آقایان دارند میتوانند بصورت طرح قانونی تقدیم مجلس کنند وتحت شور بیاید والبته عقیده همه معلوم میشود مطالب دیگری هم اگر دارند میتوانند بطرز سوال در آورند والبته بعداز ترک این رویه آنوقت وزیر مسوول هم بیشتر موضوع سوالات راطرف توجه قرار میدهدد وتصور میکنم زودتر حاضر شود (بعضی ازنمایندگان صحیح است از سوال هم که گذشت استیضاح درنظامنامه معین شده است آنهم یک رویه آنوقت وزیر مسوول هم بیشتر موضوع سوالات را طرف توجه قرار میدهد وتصور میکنم زودتر حاضر شود (بعضی از نمایندگان صحیح است )از سوال هم که گذشت استیضاح درنظامنامه معین شده است آنهم یک روزه ه ایست که از آن راه هم میتوان داخل شد ولی الان یکساعت است که مجلس افتتاح یافته مجلس نطق کنفرانس شده است وبا این وضعیت حقیقتش این است که برای بنده یک قدری مشکل است که بتوانیم اینجا بنشینم مگر یک ترتیبی بدهید که جریان جریان طور دیگر باشد (صحیح است ) أقای ارببا سوالی از وزیرفوائد عامه داشتند
ارباب کیخسور –سوال بنده از ورات فوئد عامه راجع به موسسه دفع امراض حیوانی بود اینجا وقتی که درسرتا بن مذاکرات اظهارات توجه میشود درواقع تمام آنها متوجه یک اصل میشود وآن وضعیت اقتصادیات مملکت است وجلوگیری از فقر وفاقه اینجا گاهی صحبت میشود که چرا زودتر راجع به تجارت وواردات وصادرات قراردادی داده نمی شود ولی یک قسمتهای دیگر هم هست که علاج آن دردست خودمان است ونبای غفلت شود من جمله درحدود سه سال است که مرض گازمیری درایران شیوخ پیدا کرده وبقدری که ممکن بوده درهرجا صدمه به رعایا وفلاحین رساندوزرات فوئد عامه هم در این خصوص توجهی کرده ودو سال قبل از این یک عده از اشخاص متخصص ایرانی رامامور بعضی نقاط نموده است که دراین باب اقداماتی بکنند اما متاسفانه بعد از آن توجه اولیه طوری پیش آمده است که ایمن موسسه دارد رو بزوال میرو مثلا شخصی را که متخصص بوده مامور آذربایجان کرده بودند که بنده شخصا او را نیم شناسم ولی سنیده ام بقدری مساعدت به او نشد کهبالاخره استعفا داده وروبه فرنگ رفته است و موسسه آنجا منحل شده استودرگیلانات بقدری اسباب مضیقه برای مامور موسسه آنجا فراهم آورده اند ک هبانتیجه چون پیدا کرده وبا ال جنون بمرکز آمده است دیگر اینکه از طرف موسسه بولت پیشنهاد شده است فرنطینه درسرحد استر آباد بگگذارند که از مازندران ک دچار این مرض شده است اقلا به استر آباد سرایت نکند ومتجاوز از دو ماه ذاکره شده است که کی را مامور فرنطینه بکنند وبالاخره مرض به استر آباد هم رفت جاهائی هم ک برای نگاهدار یگامو سرم تهیه شده بود آنجا هم خراب شده است ودیگر بهیچ وجه توجه نیم شود گرچه این چند روزه که قضیه آقای مدرس واقع شده بود بنده بمرضخانه دولتی رفتمم وآنجا را دیدم دیگر ازاین حث گله ندارم برای اینک هدولت یک مریضخانه دارد آنهم درمرکز وبهاین حال فلاکت است (بقضی از نمایندگان صحیح است سقفش خراب است وبا خشت میخواهند درست کنند به هر صورتاین ترتیبات بکلی این موسسه رادارد از بی نبیبرد وشنیده ام دراین دوسه قسمت کوتاهی شده است ومقدار سرم کهتهیه میکرده اند نصفه شده است واین نصفه را بنده حساب کردم بیست هزار گاو تزریق میشده است که بیست هزرا گاو رااگر هر گاوی بیست وپنج تومان قیمت کنیم پانصد هزار تومان قیمت گاوها میشود وآینقد تفاوت عمل حاصل میشود از آن اطرف قریب شش صد گاو سرم زده دارند که هرکدام آنها تقریبا سیصد تومان قیمت دارد باید از آنها سرم بگیرند وبه اطار ف ممکت بفرستند وآنها دارد از میان میرود واینطور وضعیاتشان مختل است حالا قسمت صحیه را بنده نیم دانم که تاچه درجه آقا یدکتر بهرامی که یمکوشند پیش ببرند موفقیت حاصل می کنند ولی درهرصورت آنقسمت که برای انسان است آنطور واین قسمت کهبرای حیواناست ایطور بعقیده بنده توجه دقیقی لازم است بالاخره دراین مملکتی که فقط یک طبقه فلاح مانده است آنهم از میان خواهد رفت از این گاوها همیشه باید کی قسمت شبخارجه برده واز آنجا پول بیاورند وبه این جهت هم از آن جلوگیری شده استیعنی گاو که از میان رفت بکلی موضوع عمه گککارها از بین ممیرود این بود که خواستم از آقای وزیر فوائد عمه سوال کنم که علت مسامحه چیست از کجاست وآیا توجهی دارند که جلوگیزری از این ترتیبات بشود که تا این اندازه اسباب صمه فلاحین نشود
وزیر فواید عامه راجتع به موسسه دفع آفات حیوانی که ذکر فرمودند سه مطلب مخللف هست که باید یکی کیی گفته شود اولیش یک کلی است که راجع بهمه حاجات مملکتی میشود وآن این است که دردها راقبل از وقت باید پیش بینی کرده باشند ول اینکه سه سال طول بکشد ونسبت به بعضی وقایع گاهی سه سال هم چیزی نیست یعنی دارک یک اسباب یدرمملکت دیدن که اگر یک وقتی فرض گامیری درمملکت طلوع کرد انسان بتواند درظظرف یک ماه دو ماه سه ماه از این مساله جلوگیری کند یعنی ریشه آنرا قطع کند اینقدر سهل وآسان نیست درسای رممالک هم شاید صد سال طول کشدیه تا از نقطه اول به نقطه امروزه رسیده اند پارسال یک مقدار سرم در مملکت ساختند وبه بر کجا میخواستند ببرند وبه گاوها بزنند مردم صداشان درمیامد ه ای داد وفریا گاو را می کشند نیم گذاشتند (بعضی ازنمایندگان-صحیح است )ولی امسال بوططه اینکه بعضی نتیجه از این کار دیدند قدری مسایل شدند مخصوصا درمازندران وآذربایجان گرچه درآذر بایجان هنوزهم منکرند واسبابهم دراینجا بطوریکه درمازندران فاهم استفراهم نیست پس قسمت اول این بود که همهکارها قبلا یک تدارکاتی مخواهد یعنی سالهای خیلی دراز واشخاص مجرب لازم است که وطلائل راموجوددکرده باشند تادریک موقعی که یک بلائی میرسد جلوگیری کنند اما قسمتدوم این است که الانمیکنند آذربایجا نرا من شخصا ندیده اموفقط یک راپرتهایی خانده ام مازندران را من خودم شخصا دیده ام یعنی دو دفعه رفتم وره دودفعه ب هموسسه رفتم وخیلی هم دقت کردم جماعتی آنجا هستند رییسش هم خیلی کافی است وکار میکنند جمعه هم تعطیل نیم کنند شبها هم کار می کنند مثل اینکهخود بنده وقتی رفتم آنجا دوساعت از شب رفته بود رسیدم همانوقت مشغول کار بودندیعنی گاوی را خوبانیده بودند وخونش رامیگرفتند برای اینکه سرم درست کنند ول یدرآذربیاجان اینطور نیس ویکقدری عقب تر است اما همین کاری اکه الان همی اشخاص یم کنند وجمعه راهم تعطیل نیم کنند وتا دوساعت از شب رفته هم کار میکنند نسبت به حاجت هیچ کار نیم کنند برای ساینکه اینها دویست گاو دارند که ناخوش می کنند وبعدا زآنها سرم میگیرند وااین اسبابی که دارند روزی صد وپنجه سرم بیشتر موفق نیم شوند بیرند وتصدیق میفرمایید روزی صدوپنجا ه سرم دریکجائی که دوسه ملیون گاو هست چه فایده دارد چه نتیجه دارد مثل اینکه بنا شد بین استر تآباد ومزندران قرنطینه بگذارند که این مرض به صحرا سرایت نکند مامور شهم رفت ولی دراینضمن که مامور به آنجا رفت کاششف بعمل آمد که یک گاوناخوشی را پوستش را یک دباغی خریده یارده اند ردشش فرسخ آن طرف ت در اول صحرا بهاو فروخته اند واز همین جهت بطوری مرض درآنجا بروز کردهاست که دیگر قرنطینه هم فایده ندارد وملاحظه بفرمایید وقتی که یک مرض درشش فرسخ آن طرف به این شکل بروز کند دیر قرنطینه چه فایده دارد اما مطلبی که هست که آن مطلب شاید یک قدری محل توجه آقای ارباب بوده باشد این است که با وضعیت حالیه وبا ملاحظه همه اطارف کاربیشتر میشده است کار بکنند کمتر کرده اند البته بیشتر میشده است کا بکنند کمتر هم کردهاند ولی باید دید عیب کجا است عیب دردوجا است اولا عیب دراعتبار مالی است برای اینکه گاوشان را که مردم مفت نمی دهند به کسی التبه باید خرید این کار هم پول میخواهد مامورینی که باید بروند به اطاراف مفت که نمی روند پول میخواهند بنابراین بنده نمی توانم عرض کنم موافق اعتباری که داشته اند بدکار کرده اند بلکه خیلی خوب کار کرده اند جان کنده اند دریکی از محلها که خودم رفته ام ودیده ام شاید آقای قائم مقام الملک ه درمازندران تشریف برده ودیده اند درآنجا خیلی خوب کار کرده اند وتاحدی همجلوگیری شده ولی البته نسبت به حاجت هیچ کار نشده ولی ما حالا دربودجه حالیه یک اعتبار معتنا بهی برای این مساله خواسته ایم وبه مالیه رفت است وانشا الله موافقت می کنند وبه مجلس خواهد رفت
آقا سید یعقوب –کی به مجلس میاورند
وزیر فوائد عامه _آن دیگر به بنده مربوط نیست اگر هم بفرمایید کی تصویب میشود آنهم به بنده راجع نیستواگر هم بفرمایید کی درکمیسیون یمگذرد بازهم به بنده مربوط نیست اما الان هم این کار بشود وپول بما برسد بازهم خیلی کارمیشود کرد یک مطلب دیگری هم بنده میخواهم عرض کنم وآن این است که مسوولیت بی اختیار دردنیا معنی ندارد هرکس هم بگوید حرفی استبی ربط واثر ندارد ما الان هفت هشت وزراتخانه داریم اسما هم وطرا مسوول هستند بلی موولند ولی چه کاراز آنهها ساخته است آنجائی که پا یاعتبار درمیان میایدهیچ از این جهت هیچ کار یاز آنها ساخته نیست فرض بفرمایید بنده با وزارتخانه یک ماموری میفرستیمم به مازندران برای فرنطین تمام متخصصین هم بعقلشان همچو میرسدکه باید فرنطینه گذاشت یا غلان اقدام را کرد وهر کدام هم درحدودی که بنظرشان میرسد می خاهند دردفع آفات حیوانی اقدام کنند ولی همین که مامور در محل وقت فوری یک جوان بیست وپنجساله یا سی ساله که نه از دفع آفات حیوانی سررشته دارد ونه از اهمیت مساله چیزی می فهمد ونه از سایر ترتیبات اطلاع دارد فوری کی قلم روی آن اعتبار می کشد ومی گوید من این را قبول ندارم خوب در اینصورت ینده چه کنمم بالاخره تمام امور عالم به دوچیز منتهی میشود وآن دوچیز عبارت است از دانستن وتوانستن بنده فرضا همه چیز را دانستم اما وقتی که نتوانم کاربکنم چه افایده دارد پس تمام کرها درعمل میاید روی قدرت وروی مالیه تمام اقسام قدرت راهم شما داشته باشید اما وقت یپول نداشته باشید چه می کنید امروزه وزارتخانه تقریبا یک حرف لغوی است بهجهت اینکه تمام اختیارات وروح تمام کراها دردست اشخاص دیگری است بنده قبول دارم وعرض وعرض میکنم که اتفاق نیفتاد که ما یک حرف حسابی را پیش دکتر میلیسپو ببریم واو درحدود امکان ویا بودن محل مظایقه کرده باشداما تایک امری از این اداره برود به آن اداره واز فلان اداره برود به فلان اداره وهرکس اعم از اینکه از موضوع اطلاع داشته باشد یا نداشته باشد بفهمدیا نفهمد بخواهد عقاید خودش را بگوید البته اینکار دوسه ماه طول میکشد آنوقت تازه از دربند تهران که گذشتیم میرویم درولایاتآنجا هم باز گرفتار یک اخاصی هستیم که غالبا ما نمی شناسیم ولی رای او رای وزارتخانه ومتخصص واداره وهمه چیز را ازبین میبررد (بعضی از نمایندگان –صحیح است )واقعا اگ رمملکت وزیر میخواهد وزارتخانه یخواهد وکلا میخواهند سوال کنند استیضاح کنند آخر به این وزراتخانههم باید یک استقلات فکری ومالی اجرائی داد (عده از نمایندگان صحیح است )وزارتخانه که استقلال فکری واجرائی ندارد همین است که می بینید
آقا سید یعقوب –شما امروز وکیل شده اید
وزیر فواید عامه –خبر بنده وکیل نشده ام ولی درها را باید اینجا گفت تا علاجشود (صحیح است )اگ ربنده بیایم اینجا واستخوان لای زخم بگذارم از این کار درد مملکت علاج نیم شود اگر میخاهید کارمملکت مرتب شود شما باید حدودی برای اداریه معین کنید واختیاراتی به او بدهید آنوقت اگر کار نکرد بزنید توی سرش
بعضی ازنمایندگان –صحیح است
ارباب کیخسرو-اجازه بفرمایید
رییس –بفرمایید
ارباب کیخسور –اینکه آقای وزیر فوائد عامه درقسمتهای مالی یک اظهاراتی فرمودند چون هیئت وزرا مسوولیت مشترکه دارند اگر اشکالاتی پش میاید خودشان باید قضایا را حل کنند ولی آقای وزیر فوائد عامه درضمن فرمایشاتشان اظهاری کردند که ابدا مقصود بنده آننبود بنده هیچ نخواستم بگویم که آنهاقصور کرده با بوایف خودشان عمل نکرده اند یانخواستم که یک مرتبه تمم مملکت پراز موسسه دفع آفات حیوانی بشود بکله عرض کردم دراین قسمتهایی که موسسه دائر کرده چرا مساعدت کامل نکرده وترتیب صحیحی نداده اند تااینکه یکی مجبور بنشود استعفا بدهد ودیگری دیوانه شود بنده خواستم علت این را بدانم که خودشان یک قسمتهایی فرمودند والا هیچ نظری نسبت به مامورین نداشتم ومقصودم این نبود که آنها درانجام وظیفه خود کوتاه یکرده اند رییس –آقای شریعت زاده هم دراین موضوع سوالی داتید
شریعت زاده –بلی سوالی دارم از آقای وزیر فوائد عامه که اگر اجازه میفرمایند عرض کنم
رییس سمطابق معمول باید قبلا اطلاع بدهید اطلاع داده اید
شریعت زاده –اگر موافقت میکنند عرض کنم
وزیر فوائد عامه بنده حاضرم بفرمایید
شریعت زاده بنده قبل از اینکه سوال خودم راعرض کنم نهایت امتنان ومسرت رااز آقای وزیر دارم که درپشت تریبون امروز یک حقایقی توضیح دادند که اثر سهمش دراوضاع عمومی مملکت مجهول نیست وهیچ لازم نیست که بنده دراین باب مفصلا توضیح بدهم که تا وقتی که دراینملکت یک قدمهای مرعی بطرف اصلاحات برداشته نشده لاقل باید وسائل سابعه راحفظ کرد که از بین نرود دراین مملک او عامل مهم وموثر زراعت است وهمچنین عده زیادی از اهالی این مملکت بدین وسیله ارتزاق میکنند بنده درنظر داشتم توضیحاتی درسوال خود بدهم ول یتوضیحات آقای وزیر بنده را مسغتنی کرد وبه این جهت ا زعر ض آن توضیحات طف نظر میکنم اما یک سوالی از ایشان دارم وآن اینست که از ناحثیه مازندران که کاملا وضعیات حیوانات اهلی آنجا .طرز زندگانی آنها درخطر است است تقاضا شده وبواسطه توه به این امر حاضر شده اند که ر گاوی یک تومان ا زخودشان بدهند تا بکه به این وسیله این موسسه مهم توسعه پیدا کند بنده خواستم ببینم درین باب تقاضائی از طرف اهالی شده یاخیر وآیا اجرا این تقاضی که نهایت لزوم وفوریت را دارد به مقاماتی که از طرف فوائد عامه بای اشعار شود شده یا نه وآنها درصدد تهیه لوازم اینکار بر آمده اند یا خیر وبعقیده بنده این جزو یکی از مسائل انتفاعی است زیرا عده از اهالی یک نقطه از مملکت تقاضا میکنند که ما حاظضریم درمقاب لاین عمل که نجات بخ شاست بدولت خودمان کمکی بکنیم ومضاعف مخارج آن را بدهیممیخواستم بدانم دراینباب اقدام یاز طرف مبادی که اقدار دردست آنهاست شده در صد بر آمده اند که از وضعیات حاضره جلوگیری شود یا نه
وزیر فوائد عامه –دو سوال دیگر هم آقایان کرده اند اگ رموقعش است بفرمایند که جواب هر سه سوال را یک مرتبه عرض کنم والا جواب همین سوال را عرض کنم
رییس –عجالتا جواب این سوال را بفرمایید تابعد
وزیر فوائد عامه –جواب این سوال خیلی مختصر است ولازم نبود که بنده بیام اینجا وجواب عرض کننمولی حالا آمده ام بل یاهال یمازندران تقاضا کرده اند حالا که دولت میخواهد وسایل آسایش ما رافراهم کند وپول هم کم دارد ماحضریم سر یک تومان خودمان بدهیم که بیایید وگاوهای ما را سرم بزنید از طرف وزارت فوائد عامه هم حسن استقبال شد نسبت به این حسن نیت با فهم حاجتی که از طرف صاحبان گاو ابراز ش چون خود فهم حاجت دردنیا ماله برزگی است که یک رعیت یا صاحب گاوی فهمیده باشد که یمشود یک تومان داد ویک گاوی که بیست تومان قیمت یدادر ح=حفظ کرد وزارت فوائد عامه هم اهتمام کرد ونبلغی هم مردم داده اند ومقداری از گاوها هم سرم زده شد ول یباز عر ضمیکنم عیب مساله درنداشتن اختیارات است اینجا هم باز مامور مالیه وفوائد عامه زدند توی سرهم که این یک تومان را کی باید بگیرد وکجا باید گرفت وچطور باید گرفت ودرنتیجه این کار هم مختل ماند وآن طوری که باید پیشرفت نکرد
(خنده نمایندگان )
یک نفر از نمایندان –بلی مالیه نمی گذارد
وزیر فوائد عامه –خیر اشتباه نشود بنده عرض کردمحالا فهم عرض میکنم که هیچ حرف حسابی نشده که پیش دکتر میسول برده باشیم واو قبول نکرده باشد متهی آن پاینها که میاید کار شلووغ میشود
رییس –آقای یاسائی (اجازه )
یاسائی –اگرچه آقای وزیر فوائد عامهاین طوری که جواب سوالات را میدهند بنده راهم به خیال می اندازند که از خسال خودم وموضوعی که منظور است صرف نر کنم لازم است عرض کنم این فرمایشاتی که آقای وزیر راجع به اختیارات مالی فرمودند به نظر بنده چندان پنیدده نبود زیرا مجلس چهارم یک اختیاراتی را از وزارتخانه ها سلب کرده وبنا بر مصلحت به یک اشخاصی داده
جمعی از نمایندگگان (با همهمه )خیر این طور نییست مجلس همچو کاری نکرده
یاسائی –مجلس کرده است به هر حال بنده حالا وارد این قضیه نمی شوم وبرای موقعض میگذارم اما سوال بنده از آقا یوزیر وفائد عامه راجع به کارخانه کبریت سازی تبرریز ونخریسی ونساجی اصفهان است که فعلا دائر است مقصودم اینست که دولت برای مساعدت با این کارخانجات چه اقداماتی کرده وچه نظریه مساعدت آمیزی اختیار کرده است البته ملت از نقطه نظر وطن پرستی مکلف است یک احساساتی بخرج بدهد وافراد ملت باید کبریتهای تبریز را استعمال کنند ومال خارجه را استعمال نکنند وهر وطن پرستی حتی الامکان باید ملبوس وطنی را پوشد این احساسات را تاحدی که ممکن است به خرج بدهدودولت هم از نقطه نظر معافیتها وعوارض کمرکی وغیره تا جائی که ممکن است باید یک مساعدتهایی با این کارخانجات بکند ووسائل تشویق صاحبان کراخانه رافراهم کند یک مذاکراتی راجع به اقتصادیات دراین جا میشود وبه عقیده بند هبهترین راه وطریق برای اقتصادیات مملکت همانن وارد کردن ودائر کردن کارخانه است زیرا ملاحظه بفرمایید بجای اینکه پنبه مابرود بخارجه وآنرا منسوج کنند وبرگردانند به مملکت خودمان وبگرانترین قمیتی بما بدهند بهتر این است خودمان کارخانه وارد کنیم واز پیبه خودمان پارچه تهیه نماییم معنی لغوی اقتصاد هم یعنی صرفه جوئی چون افتصاد کلمه عربی است واین طور معنی میهد وهمه مردم هم سعی دارند که هرچه میتوانند اشیا را ارزانتر بخرند بفول یکی از رفقا که میگفت اگر درخیابان یک کسی دکانی داشته باشد به اسم حضرت امام حسین وپهولی آن دیگری دکانی داشته باشد به اسم شمر اگر دومی جنسش را یک شاهی ارزان تر بفورشد با نفرتی که از شمر طبیعتا درمردم هست معذلک مردم یواشکی از او میخرند التبه این برروی اصل اقتصاد وصصرفه جوئی است بلی ما باید مردم را تشویق کنیم که مسوجات داخلی ووطنی خود را تستعمال کنند ولو اینکه گرانتر هم باشد ولی فقط به احساسات مردم نیم اکتفا کرد وبنده خیال میکنم دولت مکل است درحدود اختیارات خودش کی مساعدتهایی از نظر مالی ومعافیتهای گمرکی یا صاحبان کارخانه بکند سوال بنده این بود آیا تاکنون با این کارخانجات مساعدت یکرده اند یاخیال دارند بکنند یاخیر مساله دیگراینکه این کرخانجاتی که علا درتهاست است از قبیل کارخانه قندریزی کهریزک ونساجی تهران همینطور بیکار افتاده است چه اشکالی دارد که اینها را بکار بیندازند بطوری که بنده شنیده ام یا سیصد هزار تومان یا یک کرور ممکن است این کارخاننه قندسازی کهریزک را بکارانداخت فرضا هم که یک کرور باشد چه ضرری دارد از این اعتباری که مسال به اسم اضافه حقوق به مستخدمین مرکزی داده انند این مبلغ را صرف بکار انداختن این کارخانه بکنند اشکال مالی درکاراست اشکال داخلی یا خارجی درکار است چه مانعی دارد یک پولی صرف این کار بکنند واین کارخانجاتی که زحمات زیاد درمملکت وارد شدهاست بکار بندازند خوبست آقای وزیر اظهار بفرمایند اقداماتی دراین باب کرده اند یاخیر وزیر وزیرفوائد عامه –قبل از اینکه جواب سوال را بدهم ناچارم یک معدمهراعرض کنم همچو تصور میکنم که آاقی یاسائی رعایض بنده رادرست نففهمیدند ویا طور دیگر درنظر ایشان جلوه گر شد بنده ابدا مخالف با اقتدارات مالیه مخالف یا قانون مجلس نیستم ویکی از اشخاصی هستم که کاملا موافق بااین ترتیبات هستم ولی این مانع این نیست که من هم (چرا من بگویم )یک وزیر یا یک مدیر اداره هم از خودش اختیار داشته باشد که درولایات بتواند پنج تومان خرج کند باین ترتیب عراده مملکت هیچ نمی چرخد اگ رمیچرخد خیلی خوب بچرخد بنده هم هیچ حرفی ندارم زیرا برای اینکه یک تومان خرج شود تا راپرت بیاید بتهران واز فلان وزراتخانه بمالیه برود ومقامات مربوط برود وتصویب شود وبه محل برود این خودش ش ماه طول دارد عغرض بنده این است که ممکن است برای وزارتخانه ها هم حدودی ویک چهار دیوارهایی معین کرد ویک اختیاراتی داد که بتوانند مسوولیت خود را انجام دهند بنده اختیار بزرگ هم نمی خواهم ولی یک اختیار کوچولو کوچچولو که باید داشته باشند والا بنده بااختیارات مالیه مخالف نیستم ونمی گویم چرا فلان اداره اختیار دارد یا ندارد بنده خودم از ول جز پروپاگاندچیهای این اساسس بوده وهستم وتمام این قانونی که راجع بمالیه نوشته شده صحیح میدانم ولی چنانکه عرض کردم این مانع از این نیست که یک اختیارات کوچکی هم بموجب تصویب مجلس تاحدی که لازم است بدیگران داده شود تابتوانند درموقعکارخودشان را بکنند بههرحال مقصودبنده آن نبود که جناب عالی استنباط فرمودید یک جمله دیگری هم درفرمایشاتشان فرمودند کهفقط آن را بنده یادداشت کرده ام فرمودند خوب بود عوض اضافه حقوقهایی که میدهند یک رعایتی هم از این موسسات اقتصادی بشود بدیهی است یکی از مسائل این است که کار مملکت باید یا آدم درست شود مملکت نفرات میخواهد تاکار مملکت اداره شود واگر مقتضی شد اضافه حقوق هم باید بدهند ولی شخص بنده بادا به اجزا واعضاخومان با اینکه ناله هم کردند گریه هم کردند مع ذلک اضافه نداده ام یا اینکه شاید بعضیها بی حق هم نبودندولی ندادم حالا این سه فقره سوالی را که فرمودند جواب عرض میکنم راجع به کارخانه کبریت سازی خود بنده درتبریز بودم که این ماشین وارد شده وبه یک جهاتی هم به آنها لطمه خورده ولی آن کارخانه سه چهار سالی است کارمیکند حالیه هم بعضی اظهارات کرده ویک مساعدتهایی میخواهد آن مقداری که درحیطه قدرت وزارت فوائد عامه بود مساعدت شدمساعدتهایی که از ماخواستند عبارت بوده از نصف کرایه گرفتن درراه آهن یا درکشتی وغیره که انجام شد ویک تقاضاهای دیگری هم کرده اند که لایحه اش تهیه شده بمراکزی که باید فرستاده شود فرستاده شد واگر موافقت حاصل شود انجام خواهد شد اما آمدیم بر سر کارخانه نخ ریسی که قبل از همه خودمان توی هچلیم بنده خودم باسایر شرکا یک کارخانه نخ ریسی بیرون دروازه داریم اول کسی هم کارخانه نخ ریسی درین مملکت آورده ودائر کرده خانواده ما یعنی مرحوم صنیع الدول هوحاج محمد تعی بودند حالا این بماند اما راجع به کارخانه نخ ریسی که مقصود جناب علی است لازم است عرض کنم که این کارخانه خیلی گران وارد شد ومخارجش هم زیاد است ممک است نصف یا ثلث مخارجش را تصویب فرمایید بدهند تا این کارخانه ا زکاربیفتد زیرا با سرمایه خودش صاحب کارخانه نمی تواند مخارج این کارخانه را تادیه کند ولی عجالتا مشغولند وکار میکنند ودولت هم یک مبلغی به آآنها فرض داده است که نتوانسته اند تاکنون بپردازند یعنی بانک پهولی این قرض رادداه است ولی همین قدر میدانم که خرجش نسبت بدخل خیلی زیادتر است وهیچ وقتدرست درنمیاید مگر اینکه تصویب تصویب بفرمایید یک مبلغی به آنها بدهند که بجبران ضررش شده خرج ودخلش موازنه شود اما پاچه هبافی کارخانه پارچه ابفی درینشهر نیست یک اشخاص یک دستگاههائی دارند وبنده مسبوقم که عده ای یک دستگاههائی از خارج آورده اند وده تا ازین دستگاهها را درتکیه دولت گذاشته اند کار نمی کند باید از خودشان پرسید چرا کار نمی کنند نه مال دولت است ونه بما کاری دارد اما دستگاههایی کهبه کورس است کار میکند اما راجع به کبریت آذربایجان خودمان اینکه فرمودید مردم خوبست کبریت آذربایجان را ولوگرانتر باشد بخرند یا پارچه اصفهان بپوشند این را هم بنده معتقدم وکار صحصحی است بنده خودم هرچه کبریت میخرم مال تبریز است وپارچه هم اگر لازم داشته باشم مال اصفهان را میخرم ولی سایر آقایان ومردم البته مختارند اینکه فرمودند یک تدبری باید کرد که کبریت خارجه دراینجا وارد نشود این هم خیلی مشکل است راججع بهکارخانه قند سازی کهریزک از اول تاسیس این کارخانه را بدجائی ساخته اند بنده خاطرم است در همان اوقات هم مرحوم صنیع الدوله یا مسیو دنی محاجه زیاد کرد که کارخانه قندریزی را درکهریزک نمی سازند حتی مسافرت هم کردیم رفتیم ودیدیم گفتیم کارخانه قندسازی یا باید دردهنه کرج ساخته شود یا لب رودخانه جاجرود زیرا کارخانه قندسازی آب زیاد لازم دارد وباید درلب رود ساخته شود نه جائی که سالی یک مرتبه زراعت میشود کهریزک جائی است که دهات اطرافش ولو است واز هم فاصله دارد وآتش هم خیلی کم است وهیچ وقت کارخانه قندسازی درکهریزک فائده ندارد ولی یک جماعتی آمده اند واین کارخانه را خریده اند وخیلی هم مایلند که آن کارخانه دائر شود ولی درکهریزک راه نمی افتد این متخصص که ما برای آهن ذوب کلی آورده ایم همه جور کارخانجات را دیده است من جمله کارخانه قندسازی راهم دیده است وکارهم کرده است ما ابا او مذاکره کردیم حتی پریروز بنده به اوگفتم حالا که که طول دار شما آهن ذوب کنید بعضی معادن دراطراف هست خوبست شمابرویدآنها را ببینید خودش هم بخیال سیمان افتاده بود وخیلی خوب خیالی هم هست بنده به اوگفتم ضمنا خوبست بروید کارخانه فندسازی را هم ببینید واسبابهای او را معاینه کنید رچه تمام اسبابهای ظریف ولطیف آن را برده اند وفق طیک مقداری دیگهای چدنی وغیره باقی است ویک عمارتی هم هست به او گفتم درست همه جا را ببینید شاید ممکن شود به وسائلی این کارخانه را اداره کرد وبراه انداخت ول یسلیقه ودم اینست اینست آنهائی کهاین کارخانه را خریده اند از بقا عمارتکاخانه صرف نظر کنند واین کارخانه را جائی دائر وتاسیس کنند که آب زیاد داشته باشد سوالات گمان میکنم همینها بود که جواب عر ضکردم
رییس –خبر کمیسیون عرایض ومرخصی راجع بمرخصی آقای آقا شیخ محمد علی ثابت قرائت میشود
(به شرح ذیل قرائت شد )
آقای شیخ محمد علی ثابت نماینده محترم قزوین بواسطه کسالت مزاجاز تاریخ پنجم آبان ده روزه اازه مرخصی خواستند کمیسیون عرایض ومرخصی تصویب مینماید
رییس –رای میگیریم بمفاد این خبر آقایانی که تصویب میکنند قیام فرمایند
(عده کثیری قیام نمودند )
رییس –تصویب شد خبر شعبه دوم سابق راجع به انتخاب آقای سلطان نحم خان عامری از نائین
(آقای ضیا راپرت شعبه دوم را بشرح ذیل قرائت نمودند )
انتخابات حوزه انتخابیه نائین درتاریخ پنجم اسفند ماه ۱۳۰۴شروع وموافق ماده ۱۴ قانون انتخابات سی شش نفراطبقات شش گانه معتمدین محل دعوت اعضا صلی عل یالبدل انتخاب وبلا فاصله انتخاب هیئت رییسه بعمل آمده ومافق ماده ۱۶ قانون انتخاباتترتیب انجمنهای فرعیه انارک عقدا نیتانک راداده اعلان انتخاب منتشر ومدت توزیع تعرفهواخذ رای رامعین نموده اند درمدت معینه درنائین ۳۴۰۰درعقدا یک هزار وفت درنیستانک ۵۸۱ودرانارک ۲۶۹ ورقه تعرفه توزیع دخذ رای شده است
مجموع تعرفه های منتشره وآراماخوذهدرححوطه های اصلی وفرعی بالغ بر۵۲۵۷ودرنتیجه فرائت واستخراج آرا را آقای سلطان محمدخان عامری به اکثریت ۳۷۵۴رای دردرجه اولی بنمایندگی مجل سشورای ملی از نائین (با رعایت مراتب قانونی انتخاب شده اند شعبه دوم درتاریخ ۲۲ اامرداد ۱۳۰۵ بعد از رسیدگی به مدارک وجریان امر صحت انتخابات حوزه انتخابیه نائین ونمایندگی آقای سلطان محمد خان عامری را تصدیق وخیر آن را به مجلسشورای ملی تقدیم میدارد
رییس –پیشنهاد آقای روحی مورد ندارد چون سابقه ندارد خبر شعبه از دستور خارجشود رای میگیریم
میرزا جواد خان امامی –بنده مخالفم
رییس –میماند برای جلصه ببعد چند دقیقه تنفس داده میشود
(درین موقع جلصه برای تنفس تعطیل وپس از سه ربع ساعت مجددا تشکیل گردید
وزیر مالیه –لایحه قانونی بودجه مملکتی راجع بسنه ۱۳۰۵ولایحه قانونی برای فورش خالصجات ولایحه قانونی فروش جواهرات دولتی است که تقدیم مجلس شورای ملی میشود یک لایحه هم است برای پانسین یکی از مستخدمین
رییس –به کمیسیون بودجه ارجاع میشود خبر کمیسیون مبتکرات راجع به طرح آقای حائری زاده وعده از نمایندگان محترم درخصوص خرید مستمریات وفورش خالصجات قرائت میشود
(به شرح ذیل قرائت شد )
طرح قانونی آقای حائری طزاده وجمعی دیگر از نمایندگان محترم راجع بفروش خالصجات خرید ستمریات درجلسه بیست ویکم مهرماه ۱۳۰۵مطرح شده به اتفاق آرا اعضا کمیسیون مبتکرات طرح مذکور را قابل توجه دانسته ومعتقدند که به کمیسیون قوانین مالیه ارجاع شود
رییس –نسبت به ارجاع این طرح به کمسیسون قوانین مالیه لازمه است تذر بدهم برطبق نظامنامه وسابه که تعمل شده است نسبت به لایحه که دربیست وهشتم اردی بهشت ۱۳۰۴درزمان وزارت مالیه آقای فروغی تقدیم مجلس شده است باید این طرحهم درصورتی که قابل توجه بشود به کمیسیون بودجه برود آقای مرزا یدالله خان (اجازه )
آقا میرزا یداللخان –بنده بااصل موضوع مخالفتی ندارم فقط درقسمت مستمریات عرضی داشتم که درموقع خودش عرض خواهم کرد
رییس –درستون مخالفین اجازه خواسته اید آقای آقا سید یعقوب (اجازه )
آقا سید یعقوب –چون هنوز راپرت کمیسیون مربوطه نیامده است بنده متاسفانه یا هردو جزئش مخالفم واگر مجلس اجازه میدهد ادله خودم را درهر دوقسمت رعض کنم یا بعداز آنکه راپرت آمد عرض کنم ولی چون با این راپرت که کمسیون قابل توجه دانسته مخالفم قرض میکنم از دوره چهارم که بنده به نمایندگی مفتخر بودم تاکنون موفق نشده ایم یک قلم مستمری را بکلی حذف کنیم وممکن نشده است از این کتاب بی پیر مستمریات سالی کی قلم حذف شود بلکه همه ساله هم اضافه شده است گمان نمی کنم درمملکت ما با این اوضاع وترتیبات فعلی این مساله صورت بگیرد وحقیقتا بیشتر از این نمیتوانم دراین موضوع شرح بدهم که هنوز دولت یک محل اتکا محکمی داشته باشد که بتواند قوانین را اجرا نماید یک طوری است امروز دولت مستمریات را میخرد پس از آنکه خرید پس فردا به هر تیبی که ممکن است یک لایحه مستمری توسط وزیر مسوول تقدیم مجلس میشود ومیرود به کمیسیون هنوز باب شافاعت وتوط درمملکت ما مفتوح است همان مستمری که با هزار زحمت خریدیم واز بین بردیم با از این سوراخ که گرفته شد یک سوراخ دیگری باز میکند وهنوز آن زمینه پیدا نشده است که دولت ایران که سالهای سال است مستمری میداده است بیاید خود را اخلاص کند ودیگر مستمری ندهد این عملا ممکن نمی شود حالا درمقام لفظ ممکنست آقای حائری زاده یا طرفداران ایشان بیایند درپشت تربون وبقدری ادله خوب ذکر بکنند وشاید خود آقای رییس الوزراووزیر مالیه هم بگویندعملی میشود ولی لفظ است ودرمقام عمل نیست این رییس الوزرانباشد کسی دیگر باشد بقدری این ملا وآن سید وآن شاهزاده باو فشار میاورند که ناچرا میشود چنانکه ما نتوانستیم تا کنون یک قلم از این مستمریات را از بین ببریم بس این طرح هم عملی نخواهد شد آنوقت درمقابلاین امر غیر عملی مسئله که عملی است فروش خالصجاتست کدام خالصجات خالصجات شهریار ورامین ساوجبلاغ اینهااست ما میخواهیم یک خالصجاتی که درکمال خوبی وحقیقتا مابیه امیدواری بوده است آنهرا را بفروشیم آن هم باین ترتیب واینطور که اطمینان نداریم پول آن درکجا جمع میشود وچطور میشود باین ترتیب یک خالصجاتی که عامل منفعه است برای مملکت از دست میرود حالا تاریخ خالصجات را بخواهم عرض کنم کهازچه زمان پیدا شده است از زمان نادر یا بعد از او است این خارج از موضوع است یک خالصجاتی درزمان قاجاریه بوده است بعد دوقسمشده است یعنی یکقسمت عنوان انتقالی پیداکرده ویک قسمت غیر انتقالی اما خالصجات انتقالی که مدت ها است رعایا وکسانی کهنزدیگ این آتش سوزان دست برده اند فریاد میزنند ک دولت بیا خالصجات خودت را ضبط کن دولت حاضر نیم شود این خالصجات انتقالی یک بلای مبرمی شده است برای مردم درملایر هست در شیراز هست دراصفهان هست درهمه جا هست هنوز دولتموافق شده است یا نتوانسته است یک طوری بکند که این خالطجات که اسباب صدمه فوق العاده برای مالکین واقع شده است یک قانونی پیشنهاد کند که اینها را چه کارش باید کرد بعینه حکایت خیک پنیر شده است دولت هیچ فکریبرای خالصجات موجودی را که طرف احتیاج همه است بفورشد در کمیسیون بودجه هم مذاکره شده است که درمخارج این خالصجات یک تصرفاتی بکنید خیلی منافع برای بودجه مملکت دارد حالا امروزدرمعرض فور شآوریم بنده که هیچ اطمینان ندارم نه اینکه بدولت وزیر مالیه اطمینان دارم بلکه جریان طوری است که اططمینان بخض نیست ونمی توانم اطمینان بکنم کهاین پولها برود دریک بانک ففلاحتی وبرای زراعت وفلاحت ما نافع باشد بنده نمی توانم قلب خودم رامطمئن کنم که یک اصول اطمینان بخشی درمملکت ماهست که در تحت آن اصول بتوانم اطمینان باین مسئله بکنم دروقتی که پورگرام رییس الوزرا مطرح بود دراین ماده عرضض کردم که عقیده بنده این است که دولت تمام قوای خودش راصرف تامین قضائی کند وبعدری که ممکن است دراین قوه بکوشد بعداز تمین قضائی که کاملا بنده مزمئن شدم بحکم کی عبای بنده برداشته میشود آیا بحکم محکمه برداشته میشود مطابق قانون اساسی دانستم که محکمه فاصل وقاطع خصوماتومنازعاتست وقاطع خصومات عدلیه است همان حرفهائی که اول مورطیت زدیم وخودمان را باین روز انداختیم وگفتیم که درمقابل زنجیز عدالت تمام متساوی الحقوق هستیم بنابراین لازم است دولت تمام قوای خودش را صرف اینکار بکند که هرکس توی خانه اش بخوابد مطئن باشد که قوه قضاییه حافظ جان ومال او است ولازم نیست هرروز بیک آثاری که سابقین برای ماتهیه کرده اند از قبیل خالصجات وجواهرات با اینها دست بزنیم وتهیه تقدیمان را بیک الفاظی برایگان از دست بدهیم بنده این اصول را همیشه درنظر دارم اگر مجلس هم متوجه این اصول باشد کارها وچرخهایی که از کارمانده است براه می افتد از ایناین جهت بنده هم با فروش خاصجات مخالفم وهم باخریدن مستمریات این بود عرایض بنده
رییس-آقای حائری زاده (اجازه )
حائری زاده –از فرمایشات رفیق محترم بنده برمن معلوم شد این طرحیرا که پیشنهاد کرده ام درست مطالعه نکرده اند یک کلیاتی فرمودند که تمام بجای خود صحیح است ولی اینرا همنمی شود منکر شد که خالصجات باینصورتی که امروزه هست علاوه براینکه برای دولت عاید ات صحیحی نداردیک مخراج زدی هم دارد املاک مجاور شراهم خراب میکند ترتیبی که برای فروش خالصه جات دراین لایحه درنظر گرفته شده است ابتدا ابتیه مخروبه که فعلا محل لزوم نیست بعداین رباطهایی که دربیابانها سلاطین قدیم ساخته اند که نه کسی میتواند برود آنجا ها بنشیند ونه ممکن است دولت آنجا ها را تعمیر کند وعایداتی از آنجا ها بردارد همیطور چاپار خانه های دولتی که دربین راهها هست فراولخانه هایی کهطرف حاجت نیست برای اینکه طرز زندگانی امروز با آن روزی که دولت بآنها احتیاج داشته است فست فرق کرده است وهیچچ شباهست ندار خانه ها با غیا وکاکین وسایر املاکی که درشهرها هست وبرای دول هم طرف حاجت نیست ویک مخارجزیادی برای دولت دارد دکاکینن دولتی که توی بازار هست اگر کاه گل مالی نکند خراب میشود اگر هم کاه گل مالی بکند که بقدر قیمتش برایش خرج تراشی میکننددولت برای کسب وکار خوب نیست دولت باید وقت خودش را صرف فظ امنیت مملکت بکند اما راجع بخرید مسترمیات همان شکل که برای آقا اشتباه شده بود برای بعضی اشخاص هم درخارج اشتباهی پیدا شده بنده توسط پست شهری خطوطی داشتم که بنوشته بودند تومیخواهی مستمریات راقطع کنی توآدم بدی هستی درقسمت دوم موافقم ولی برای قطع مستمریات تصور میکنم کاتب اشتباه کرده اباشد آدمی که ماهی هشت تومان شهریه دارد ما اگر بیاییم یکمرتبه چهار صد وهشتاد توممان باو بدهیم که برود کسب بکند وهرروز پشت دروزارت مالیه نایستد مسلما کمال رضایت را دارد برای اینکه این آدمی که تمام چشم امیدش باین است که کی پول مالیات وصول میشود وکی آقای وزیر مالیه لایحه دودوازدهم پپیشنهاد میکند وکی از تصویب مجلس میگذرد بعداز آنهمم کهتصویب شد آنوقت سه روز هم پشت اطاق محاسبات معطل میشود اگر یک قلم چهارصد وهشتاد تومان بگیرد بدیهی است مطابق صرفه وصلاح او است واگر دولت سالیچهار صد پانصدهزارتومان از این مستمریات را خریداری نماید مطابق مصلحت آنها است برای اینکه این از بودجه دائمی کسر میشود ودر مقابل چه داده است یک مشت چیزهایی کهدخل وخرج نمی کرده است یاخرجش علاوه برخلش وده است اگر دراین مسئله دقت فرموده بودند اعتراف میفرمودند که کار خوبیستولی بنده وقتی که این لایحه را تقدیم مجلس کردم این لایحه را بنده تنظیم نکرده بودم این لایحه ایست ک دردوره چهارم از تحت نر دکتر میلسپو گذشته بود ودرزمان وزرات مالیه آقای فروغی وریاست وزرائی اعلیحضرت پهلوی بمجلس تعدیم شد چون وقت کم بود ولوایح زیاد مجلس پنجم فرصت نکرد این لایحه رامطرح کند وبنده اصلا دراین خیال بودم که دولت لازم است لایحه درباب خالصجات بمجلس بیاورد ولی منافات ندار کهما این را هم بجریان بندازیم وخوشبختانه تصادف کرد روزی که دراطراف این طرحبباید مذاکره کنیم بااینکه آقای وزیر مالیه هم لایحه فروش خالصجات را بمجلس آوردند حالا بنده آن اصراری که دااشتم برای مطرح شدن این موضوع اصرار من کم شد لایحه دولت که مطرح میشود نظر من من را تامین میکند وکمیسیون بودجه با کمیسیون مالیه هم هرکدام نظری در آن بنمایند خیلی با مناسبت است اما این طرحی که بنده پیشنهاد کردم مناسب کمیسیون مالیه بودچون مربوط به مسال یاسال آتیه نیست برای اینکه این یک قانون تکلیفی است از بای وزارتمالیه ویک چیزی نیست که مربوط ببودجه سنه حاضره یا آتیه بشود
رییس –آقایبیات موافقند
بیات –بلی
رییس –آقای یاسائی
یاسائی –بنده هم موافقم
رییس –آقای فهیمی
فهیممی –بنده درباب ارجاع بکمیسیون بودجه عرضی دارم
رییس –بطوریکه هم بنده رعض کردم وهم آقای حائری زاده درآن تاریخی که تقدیم مجلس شده وبد از طرف مجلس بکمیسیون بودجه ارجاع شده بود وصحیح هم بود حالا هم برطبق نظامنامه بکمیسیون بودجه بایدمراجعه شود
وزیر مالیه –مسئله خالصجات انتقالی را که متذکر شدند این مسئله هم خیلی اسبا ابتلا مردم است برای اینکه هرکدام یک طرز مالیات ویک طریق وصول وابصال علی حده دارد این کابینه هم از اول که روی کار آمد مجانی برای شپیدا نشد که در این باب مطالعه بکند ولایحه آنرا تقدیم مجل سنماید کهمالیات خاطجات انتقالی هم مثل مالیاتاملاک اربابی شود خرید آنها هم بایک تفاوتی باشد رییس –رای گرفته میشود بقابل توجه بودن این طرح آقایانی که این طرح را قابل توجه میدانند قیامم فرمایند (اغلب برخاستند )
رییس –آقابل توجه شد اگر آقایان موافقند بقیه دستور این جلسه بماند برای جلسه بعد آقای بهبهانی (اجازه )
بهبهانی –بنده اولا الزم میدانم که از اجازه خودم استفاده کنم وقبل از سئوالی که میخواهم دراین زمینه بکنم تششکری از کاکرکنان مریضخانه دولتی ودکترهایی که مواظب آقای مدرس هستند بکنم برای اینکه امروز صبح که خخدمتشان بودم واین چند روزه که مککر خدمتشان میرسیدم شهد الله انا فا نا حل ایشان روبه بهبودی است خودشان هم فوق العاده متشکر ومنون از کارکنان این مرضخانه هستند بنده بنوبه خودد لازم میدانم واگر آقایان هم اجازه میدهند از طرف آقایان اولا از آقای لقمان الملک ثانیا از احیا السلطنه که کاملا اسباب آسای شورفاهیت وپرستاری ایشان رافراهم کرده اند
بعضی از نمایندگان –علم الملک
بهبهانی –هم چنین از آقای اعلم الملک وسایر دکترهایی که نسبت ابیشان اظهار مساعدت کرده اند بنده تشکر مییکنم وهمچنین از همه اعضا مریضخانه برای اینکه آقای مدرس مخصوصا از آن پرستاران هم خیلی اظهار امتنان میکردند ثانیا درموقعی که بنده خدمت اعلی حضرت شرفیاب شدم خودشان میفرمودند که من دراین قضیهفوق العاده اهتمام کرده ام وشبانه روز چندین مرتبه مطالبه میکنم واظهار امیدواری هم کردند که کشف حقیقت بشود لذا بایز خدمت آقایان وزرا عرض میکنم بحمدلله که وسائل پیشرفت کار از هر جهت فراهم وعامهمتوجه کشف این عضیه هستند امروز چندین روز است که از این قضیه گذشته است وامیدوار بودیم که آقایان امروز یک نتیجه بما بدهند والبته از پریرزوتابحال هم یک تحقیقاتی کرده اند ویک اهتماماتی دراین باب فرمودند بنا براین استدعا میکنم چنانچه آقایان حقیقت مطلب را که تابحال کشف کرده اند بفرمایند که اسباب آسایش وکلا اولا وعموم مردم ثانیا بشود
وزیر مالیه –آنچه بنده اطلاع دارم از روز اول بخصوص پریروز که از اینجا مرخص شدیم تامروز آقای رییس الوزرا مشغول اقدامات براین کار ر هستند واعلیحضرت همایونی هم به سلامیت تشریف آورده اند ایشان هم راجع باین مسئله کمال اهمیت را میدهند ودیروز هم در اول وهله که آقای رییس الوزرا حضورشان شرفیاب شدند اول مسئله را که مذاکره کردند این این مسئله بود بنابراین با توجه نمایندگان وتکلیفی که دولت دارد وخود اعلی حضرت که بیش از همه کسی طرفدار امنیت وواقعا واضحع امنیت جدید ایران هستند واعلیحضرت همایونی هم همانطور که آقای بهبهبانی فرمودند رییس نظمیه هم آنجا بود وااو امر موکده صادرکردند وخودشان هم کاملا مراقب اند که نتیجه مطلوبه زودتر حاصل شود والبته تصدیق میفرماییدچون مشغول استنطاق میباشند ودر ابتدا هم مسلما استنطاقات محرمانه است نمی توانم عرض کنم که کار بخاتمه رسیده است ولی مشغول تحقیقات هستیم وتصور میکنم اب این جدیت اعلی حضرت وهیئت دولت دولت وتقاضاهائی که آقایان دراین باب دارند این مئله بزودی کشف شود که رفع نگرانی بشود
رییس –آقا یعرای جازه )
عراقی بنده خیلی متاسفم از اینکه این عرض را میکنم فرمایش آقای وزیر مالیه با روز اول هیچ تفاوت ندارد آنچه را که روز اول میفرمودند امروز هم همان را فرمودند
بعضی از نمایندگان –چه بکنند
عراقی –اجازه بفرمایید بعد هر کدام یخواهید دفاع کنید ایشان آنروز اول میگففتند ما مشغول استنطاقات مقدماتی هستیم نیم توانیم بگوییم چونکه باید محرمانه باشد تا قشضیه کشف شود امروز هم یمفرمایند مشول استنطاقات مقدماتی هستیم یبا اینکه خودششان تصدیق میفرمایند که شخص اعلی حضرت هم امر اکید فرمودند بنابراین دریک همچو قضیه مابایستی بهمیم آیا مظنونین واشخاصی را گرفته اند که طرف سوظن باشند وآیا درمققام اینبرآمده اند که کار اصلاح شو البته آقایان نمایندگان تصدیق میفرمایند که دریک چنین قضیه مسئول بنده وسایر آقایان نمایندگان هیئت دولت اس توباید دراین قبیل قضایا وسایر قسمت های دیگر از هیئت دولت سئوال کنیم وجواب بدهند ولی وقتی که سئوال ادامه پیدا کرد نمی دانم عاقبت سئوال را به چه باید خاتمه بدهیم بنده رعض میکنم اگر آقایان میتوانند بما اطمینان بدهند که تا پنج شش روز دیگر قضیه کشف میشود البته بنده وسایر آقایان محتترم قانع میشویم الا اگ ربهمین ترتیب جلسه یکشنیبه هم بنده یا یکی دیگر از آقایان سئوال کنیم بعد بلند شوند وهیمن جواب را بما بدهند که ما حقیقت را هنوز کشف نکرده ایم وبعد خبر میدهیم یواش یوا شماهم سرد میشویم ووکلا هم رفته رفته از همدیگر می شنوند که خوب آقای مدرس که الحمدلله حالشان خوبست وهمین چند روزه هم بمجلس تشریف میاورند وطلب از بین خواهد رفت
وزیر مالیه –بنده نمی توانم تصور کنم که آقایان نمایندگان منتظر باشند که جزئیات مسئله دراینجا رع ضشود البته تاروزی که قضیه کاملا کشف نشده باشد دراین باب جواب ما باروز اول فرق نمی کند وتامسئله کاملا کشف نشده بنده نمی توانم جزئیات را غیر از آنچه که امروز عر ضکردم دراینجا عرض کنم البته شاید چند روز دیگر هم طول بکشد وبنده نمی توانم بگویم چهار روز یا پنج روز بیشتر طول نیم کشد آقایان باید مساعدت کنند والبته جواب هم مطالبه کنند وداقدامات خودشان مشغول باشند ماه درمهم خودمان شغول اقدامات هستیم تا اینکه انشاالله نتیجه بدست بیاید
رییس –آقای شریعت زاده (اجازه )
شریعت زاده –رعض بنده راجع به این موضوع نبود
رییس –آقای بامداد (اجازه )
بامداد از سئوال وجوابها معلوم میشود که آقایان وزرا خیال میکنند که تمام افراد مملکت منحصر است بهمان عده وزرا ووکلا ردصورتیکه مردم هستند وشایعاتی هم بین مردم هست وطلاعاتی دارند میگویندکه اسباب نگرانی است میگویند از مستنطق میپرسند که چه کرده اید شما یک جرم غیر مشهودی را فورا کشف میکنید چطور یک جرم مشهودی را که رددروزی روشن پشت مسجد سپهسالار واقع شده است کشف نکرده اند مستنطق درجواب میگوید از من تعقیب است وقرار صادر کردن اجرائش که دیگر بامن نیست وقتی باجرا میرسد سست میشود اگر اینطوراست چرا باید اینطور باشد اگر اینطور نیست پس چرا یک دزدیی که دراقصی نقاط تهران میشود وهیچ نه دزد معلوم است نه رد آن فوری کشف میشود ولی این کار باین بزرگی هنوز کشف نشده است این را استدعا میکنم آقا جواب بدهند
وزیر مالیه –تصور میکنم رعایضی که شد جواب آقای بامداد هم بود والبته این مسئله همانن طور که آقایان میدانند اهمیتش غیر از سایر مسائل عادی است که افاق میافتد ومتاسفانه آن اشخاصی که این ارتکاب را کرده اند شایر یک تدارکات دیگری هم قبل از وقت بریا خودشان کده اند واینکه فررمودند (مردم )مردم ماها هستیم زیرا نمایندگان مجلس ودولتدریک کاری که اقدام میکنند البته مردم هم توجه دارند ونظر میکنند که از اینجا چه نتیجه بیرون میاید وتصور میکنم مردمهم غیر از این نظری نداشته باشند وامیدوارم که دولت هم دروظیفه خودش کوتاهی نکند تا به نتیجه برسیم
رییس –جلسه آتیه روز یکشنبه سه ساعت ونیم قبل از ظهر چیزی که دردستور حاضر است دوفقره بارپرت کمیسیون بودجه راجع بشهریه وراث مرحوم حاج شیخ عبدالنبی ووراث مرحوم نصر مجلس یکساعت بعداز ظهر ختم شد
رییس مجلس شورای ملی –سید محمد تدین
مینشی عبدالامیر منشی امیر تیمور