مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۱ امرداد ۱۳۱۸ نشست ۱۰۲
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری یازدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری یازدهم |
دوره یازدهم قانونگذاری
مذاکرات مجلس
مشروح مذاکرات مجلس ملی، دوره۱۱
جلسه: ۱۰۲
صورت مشروح مجلس روز پنجشنبه ۱۱ امرداد ماه ۱۳۱۸
فهرست مطالب:
۱-تصویب صورت مجلس
۲-شور و تصویب لایحه اصول محاکمات {مسلمی} از ماده ۲۸۱ تا ۳۹۹
۳-تصویب پنج فقره مرخصی
۴-موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
(مجلس دو ساعت پیش از ظهر به ریاست آقای اسفندیاری تشکیل گردید)
صورت مجلس یکشنبه هفتم امرداد ماه را آقای مؤید احمدی (منشی) قرائت نمودند
اسامی غائبین جلسه گذشته که ضمن صوورت مجلس خوانده شده:
غائبین با اجازه آقایان: ثقةالاسلامی- حبیبی- شباهنگ- بهبهانی- دبیرسهرابی- صدر- قاضی- شاهرخ- اقبال- میرزایی
غائبین بی‌اجازه آقایان: مکرم‌افشار- اردبیلی- دکتر ضیاء- دهستانی- حاج(؟) توانا- ذوالقدر- قراگوزلو- هدایت- نواب یزدی-
دیرآمدگان با اجازه آقایان: آقای دکتر سمیعی
دبرآمدگان بی‌اجازه آقایان: وکیلی- دکتر جوان
– تصویب صورت مجلس
[ ۱ – تصویب صورت مجلس ]
رئیس _ در صورت مجلس نظری نیست؟ (گفته شد – خیر) صورت مجلس تصویب شد.
– شور و تصویب لایحه اصول محاکمات مدنی از ماده ۲۸۱ تا ۳۹۹
[ ۲ – شور و تصویب لایحه اصول محاکمات مدنی از ماده ۲۸۱ تا ۳۹۹ ]
رئیس_ شور دوم لایحه اصول محاکمات مدنی از ماده ۲۸۱ شروع می‌شود:
ماده ۲۸۱ – شخص ثالثی که جلب می‌شود مدعی علیه محسوب و تمام مقررات راجعه بمدعی علیه در باره او جاری است.
رئیس – بنده قبل از رأی عرض می‌کنم و از آقایان خواهش می‌کنم وقتی که جلسه تشکیل می‌شود زودتر تشریف بیاورند که مدتی وقت ضایع نشود آقایان هفته یک روز اینجا بیشتر کار ندارند این هفته یک روز را باید غنیمت بدانند و بعلاوه در موقع رأی گرفتن غالباً آقایان خارج می‌شوند و بیرون تشریف می‌برند و جلسه از اکثریت می‌افتد این را خواهش می‌کنم رعایت بفرمایند که جلسه از اکثریت نیفتد و کاری صورت داده شده باشد و همچنین آقایانی که رأی دارند موقع رأی گرفتن رأی خودشان را بدهند که دیگر محتاج نشویم جهت تشخیص مدتی معطل شویم که وقت خودشان تلف شود این رعایت‌ها را خواهش دارم بفرمائید که وقت تضییع نشده باشد. موافقین با ماده ۲۸۱ برخیزند (اغلب برخاستند) تصویب شد. ماده ۲۸۲:
ماده ۲۸۲ – هر گاه شخص ثالث در موعد مقرر پاسخ نداد یا در روز جلسه حاضر نشد و طرف او درخواست رسیدگی غیابی نکرد طرفی که خواستار جلب شده می‌تواند در حین جریان دادرسی اصلی یا پس از ختم آن با همان دادخواست که داده است رسیدگی بدعوی را مستقلاً بخواهد.
رئیس – موافقین برخیزند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۲۸۳:
ماده ۲۸۳ – قرار رد دادخواست جلب فقط با حکم راجع باصل دعوی قابل پژوهش است و در صورتیکه قرار در مرحله پژوهش فسخ شود رسیدگی پس از فسخ قرار با دعوای اصلی در دادگاه استان بعمل می‌آید.
مخبر _ در این ماده ۲۸۳ که قرائت شد . . . .
مصدق جهانشاهی – بفرمائید پشت تریبون
مخبر (در محل نطق) – یک اصلاح عبارتی مختصر بود که نخواستم خیلی مزاحم شوم. در ذیل ماده ۲۸۳ یک عبارتی است که باین ترتیب تغییر پیدا می‌کند پس از فسخ قرار در دعوای اصلی عبارت (در دادگاه استان بعمل می‌آید) تبدیل می‌شود به (در دادگاهی که رسیدگی پژوهشی می‌نماید بعمل می‌آید)
رئیس _ موافقین با ماده ۲۸۳ با این اصل برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده ۲۸۴:
مبحث هفتم _ دعوی متقابل
ماده ۲۸۴ – مدعی علیه حق دارد در مقابل ادعای مدعی اقامه دعوی کند و چنین دعوی را در صورتیکه با دعوی اصلی ناشی از یک منشأ یا با دعوی نامبرده ارتباط کامل داشته باشد دعوی متقابل نامند و بآن دعوی در همان دادگاه با دعوی اصلی رسیدگی می‌شود مگر اینکه دعوی متقابل از صلاحیت ذاتی دادگاه خارج باشد بین دو دعوی وقتی ارتباط کامل موجود است که اتخاذ تصمیم در هر یک مؤثر در دیگری باشد
رئیس _ موافقین برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده ۲۸۵
ماده ۲۸۵ – دعوی متقابل بموجب دادخواست اقامه می‌شود لیکن دعوی تهاتر و صلح و فسخ و ردّ خواسته و امثال آن که برای دفاع از دعوی اصلی اظهار می‌شود دعوی متقابل محسوب نبوده و محتاج بدادخواست علیحده نیست
رئیس – موافقین قیام فرمایند (اغلب قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۲۸۶
ماده ۲۸۶ – در صورتیکه ادعای مدعی علیه درمقابل دعوی مدعی متقابل نباشد به درخواست مدعی دادگاه بآن دعوی علیحده رسیدگی می‌کند و اگر رسیدگی بدعوی از صلاحیت ذاتی دادگاه خارج باشد عدم صلاحیت خود را در رسیدگی نسبت بدعوی نامبرده اعلام می‌دارد.
رئیس _ موافقین با این ماده برخیزند (عده زیادی قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۲۸۷
ماده ۲۸۷ – اگر دعوی اصلی در دادگاه بخش اقامه شده و رسیدگی بدعوی متقابل از صلاحیت دادگاه بخش خارج باشد دادگاه بخش هر دو دعوی را بدادگاه شهرستان صلاحیت دار احاله خواهد نمود
رئیس _ موافقین برخیزند (اغلب برخاستند) تصویب شد. ماده ۲۸۸
ماده ۲۸۸ – دادخواست دعوی متقابل در دادرسی عادی باید در موقع تقدیم اولین لایحه پاسخ نامه مدعی علیه و در دادرسی‌های اختصاری تا اولین جلسه دادرسی داده شود
رئیس – موافقین برخیزند (بیشتر قیام نمودند) تصویب. ماده ۲۸۹
ماده ۲۸۶ – در دادرسی‌های اختصاری اگر مدعی علیه دعوی متقابل را در جلسه دادرسی اقامه نماید مدعی می‌تواند برای تهیه پاسخ و ادّله خود تأخیر جلسه را بخواهد
رئیس _ موافقین با ماده ۲۸۹ برخیزند (اغلب قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۲۸۹
مبحث هشتم – توقیف و تعقیب و بطلان دادرسی و استرداد دعوی
ماده ۲۹۰ – توقیف دادرسی درموارد زیر بعمل می‌آید
۱ – رضایت اصحاب دعوی
۲ – در صورتیکه یکی از اصحاب دعوی یا وکیل آنان فوت نماید یا محجور شود و یا وکیل بجهتی از دادرسی ممنوع شود
۳ – در صورتیکه سمت یکی از اصحاب دعوی که بآن سمت داخل دادرسی شده بود زائل گردد
رئیس – موافقین برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده ۲۹۱
ماده ۲۹۱ – در مورد بند دوم و سوم ماده فوق اگر دادرسی بمرحله صدور حکم رسیده باشد دادگاه می‌تواند بدرخواست طرف مقابل حکم بدهد
رئیس – موافقین برخیزند (عده زیادی برخاستند) تصویب شد. ماده ۲۹۲
ماده ۲۹۲ – در موقع توقیف یا زندانی شدن یکی از اصحاب دعوی یاعزیمت بمحل مأموریت نظامی یا ماموریت دولتی یا مسافرت ضروری دادرسی توقیف نمی‌شود ولی دادگاه مهلت کافی برای تعیین وکیل به آنان می‌دهد
رئیس _ موافقین قیام فرمایند (اغلب قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۲۹۳
ماده ۲۹۳ – در صورت توقیف دادرسی دادگاه می‌تواند خواسته را موافق قانون تأمین نماید
رئیس _ موافقین برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده ۲۹۴
ماده ۲۹۴ – هر گاه دادرسی برضایت اصحاب دعوی توقیف شده باشد تعقیب آن بدرخواست کتبی یکی از آنان بعمل می‌آید
رئیس – موافقین با ماده ۲۹۴ برخیزند (اغلب قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۲۹۵:
ماده ۲۹۵ – تعقیب دادرسی در همان دادگاه بعمل می‌آید که توقیف شده است.
رئیس _ موافقین قیام فرمایند (عده زیادی قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۲۹۶:
ماده ۲۹۶ – در صورتیکه دادرسی نخستین بدرخواست اصحاب دعوی توقیف شده و در ظرف یکسال از تاریخ توقیف درخواست آن تعقیب نشود دادخواست باطل است و مدعی می‌تواند بوسیله دادخواست مجدد تعقیب دعوی را بخواهد
رئیس – موافقین با ماده ۲۹۶ برخیزند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۲۹۷:
ماده ۲۹۷ – در مورد بند ۲ از ماده ۲۹۰ در صورت فوت یا ممنوعیت وکیل دادگاه بموکل اطلاع می‌دهد تا حسب المورد خود برای دادرسی حاضر شود یا وکیل دیگر بمحکمه معرفی کند و در صورت فوت یکی از اصحاب دعوی بدرخواست طرف برگهای لازم بورثه و وصی یا ولی یا قیم در صورتیکه وارث محجور باشد ابلاغ می‌شود و در صورت حجر یکی از اصحاب دعوی بدرخواست طرف برگهای لازم بنماینده قانونی او ابلاغ می‌گردد و در مورد بند ۳ ماده ۲۹۰ برگهای لازم بدرخواست طرف بکسی که بجای شخص سابق که سمت او زائل شده معین گردیده است ابلاغ می‌شود.
رئیس _ در ماده ۲۹۷ بعد از کلمه (در صورت فوت) کلمه (یا حجر) ساقط شده اینطور باید نوشته شود:
(در صورت فوت یا حجر یا ممنوعیت)
رئیس _ موافقین با ماده ۲۹۷ با این اصلاح قیام فرمایند (اکثر قایم نمودند) تصویب شد. ماده ۲۹۸:
ماده ۲۹۸ – مادام که دادرسی بمرحله صدور حکم نرسیده مدعی می‌تواند دعوی خود را استرداد کند در اینصورت بدرخواست مدعی علیه بتأدیه خسارات مدعی علیه محکوم می‌شود – استرداد دعوی در دادرسی‌های عادی پس از مبادله لوایح و در اختصاری پس از ختم مذاکرات طرفین در موردی ممکن است که یا مدعی علیه راضی باشد و یا مدعی از دعوی خود بکلی صرف نظر کند در صورت اخیر دادگاه قرار سقوط دعوی را خواهد داد.
رئیس _ موافقین قیام فرمایند (اغلب قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۲۹۹:
مبحث نهم – درخواست ارائه سند از طرف
ماده ۲۹۹ – هر گاه یکی از طرفین سندی ابراز کند که در آن سند بسند دیگر رجوع شده و مربوط بدادرسی باشد طرف مقابل حق دارد ابراز سند دیگر را بخواهد.
رئیس – موافقین قیام فرمایند (اغلب قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۰۰:
ماده ۳۰۰ – هر گاه سند معینی که مدرک ادعاء یا اظهار یکی از طرفین است در نزد طرف دیگر باشد بدرخواست طرف باید آن سند ابراز شود – هر گاه طرف مقابل بوجود سند در نزد خود اعتراف کند ولی از ابراز آن امتناع نماید دادگاه می‌تواند آنرا از جمله دلائل مثبته بداند.
رئیس – موافقین برخیزند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۰۱:
ماده ۳۰۱ – هر گاه یکی از طرفین بدفاتر بازرگانی طرف دیگر استناد کند دفاتر نامبرده باید در دادگاه ابراز شود – در صورتیکه ابراز دفاتر در دادگاه ممکن نباشد دادگاه کارمندی را مامور می‌نماید که با حضور طرفین دفاتر را معاینه و آنچه لازم است خارج نویس نماید. هیچ بازرگانی نمی‌تواند بعذر نداشتن دفتر از ابراز و یا ارائه دفاتر خود امتناع کند مگر اینکه ثابت نماید که دفتر او تلف شده یا دسترسی بآن ندارد.
رئیس _ موافقین برخیزند (اغلب قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۰۲:
ماده ۳۰۲ – هر گاه بازرگانی که بدفاتر او استناد شده است از ابراز دفاتر خود امتناع نماید و تلف یا عدم دسترسی به آنرا هم نتواند ثابت کند دادگاه می‌تواند آنرا از ادله مثبته اظهار طرف قرار دهد.
رئیس – موافقین قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده ۳۰۳:
ماده ۳۰۳ – هر گاه ابراز تمام یا قسمتی از سند یا اظهار علنی مفاد آن در دادگاه با منافع یکی از اصحاب دعوی و یا شخص ثالثی منافی بوده و یا بر خلاف نظم و یا منافع عمومی باشد دادرس دادگاه یا کارمند علی البدل یا مدیر دفتر بتعیین دادگاه با حضور طرف یا طرفین آن سند را معاینه و فقط آنچه را که لازم و راجع بمورد اختلاف است خارج نویس می‌نماید
رئیس – موافقین برخیزند (اغلب برخاستند) تصویب شد. ماده ۳۰۴:
ماذه ۳۰۴ – هر گاه سند یا اطلاعات دیگری که راجع بمورد نزاع است در ادارات دولتی یا شهرداری است دادگاه بدرخواست اصحاب دعوی نامه‌ای باداره مربوطه نوشته ارسال رونوشت سند یا اطلاع لازم را با ذکر موعد درخواست می‌کند – اداره مربوطه مکلف است فوراً درخواست دادگاه را انجام دهد مگر اینکه سند یا اطلاع مورد درخواست با منافع دولت یا شهرداری اصطکاک داشته و یا اینکه ابراز آن منافی مصالح و انتظامات عمومی باشد که در اینصورت اداره مربوطه پاسخ منفی را باید با توضیح بدادگاه بفرستد. هر گاه تهیه رونوشت اسناد در ادارات مستلزم هزینه‌ای باشد بعهده هر یک از اصحاب دعوی است که بدرخواست او دادگاه سند را از ادارات خواسته است.
رئیس _ موافقین قیام فرمایند (اغلب قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۰۵:
ماده ۳۰۵ – هر گاه ابراز اصل سند لازم باشد ادارات بعد از وصول نامه دادگاه اصل اسناد را مستقیماً بخود دادگاه می‌فرستند – فرستادن دفاتر امور جاریه بدادگاه لازم نیست مستخرجه از آن دفاتر در صورتیکه مصدق بتصدیق اداره باشد کافی است.
رئیس – موافقین قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده ۳۰۶:
ماده ۳۰۶ – هر گاه یکی از اصحاب دعوی از بابت دعوی جنحه و جنایت ادعای خسارت نماید و رجوع به پرونده آن جنحه و جنایت لازم باشد باید پرونده نامبرده بدادگاهی که پرونده را خواسته است فرستاده شود.
رئیس – موافقین برخیزند (اغلب قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۰۷:
ماده ۳۰۷ – هر گاه یکی از اصحاب دعوی استناد به پرونده دعوای مدنی دیگری نماید دادگاه بدرخواست استناد کننده تصدیقی باو می‌دهد که رونوشت موارد استناد در مدت معینی باو داده شود و در صورت لزوم دادگاه می‌تواند پرونده مورد استناد را خواسته و ملاحظه نماید.
رئیس – موافقین قایم فرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۰۸:
ماده ۳۰۸ – هر گاه ادارات نتوانند در موعدی که دادگاه معین کرده است اسناد و اطلاعات لازمه را بدهند باید در پاسخ دادگاه بنویسند که برای چه تاریخ اسناد یا اطلاعات را خواهند داد.
رئیس _ موافقین برخیزند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۰۹:
مبحث دهم
درخواست اصل اسنادی که طرف رونوشت آنها را ارائه داده
ماده ۳۰۹ – هر گاه یکی از طرفین در ضمن مبادله لوایح کتبی لازم دانست اصل اسناد طرف مقابل را ببیند باید تا سه روز پس از ابلاغ رونوشت سندی که برؤیت اصل آن احتیاج است بدفتر دادگاه اطلاع بدهد و مدیر دفتر مکلف است روز پنجم پس از این اطلاع را برای ارائه سند معین کرده و بطرفین اطلاع دهد این اطلاع منتهی باید در ظرف دو روز بطرفین ابلاغ شود کسی که اصل سند مورد احتیاج را باید ارائه دهد مکلف است که در روز معین اصل سند را بدفتر آورده از اول وقت تا آخرین ساعت اداری دفتر در آنجا بگذارد مگر اینکه از استناد بآن صرف نظر کند در صورتیکه یکی از طرفین یا هر دو در مقر دادگاه نباشند مدت قانونی مسافت رعایت خواهد شد
رئیس _ موافقین با ماده ۳۰۹ برخیزند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۱۰
ماده ۳۱۰ – هر گاه طرفی که درخواست رؤیت اصل سند را کرده در آنروز حاضر نشد و در موعد مقرر برای پاسخ کتبی پاسخ نداد یا درخواست ارائه اصل را تکرار کرد دادگاه او را در حکم کسی قرار می‌دهد که در موعد مقرر پاسخ کتبی نداده
مخبر – در آخر سطر اول ماده ۳۱۰ عبارت (در آن روز) اصلاح می‌شود به (در روز معین)
رئیس _ موافقین با ماده ۳۱۰ با اصلاحی که شده است برخیزید (اغلب برخاستند) تصویب شد. ماده ۳۱۱
ماده ۳۱۱ – هر گاه کسی که باید اصل سند را ارائه بنده در روز معین بترتیب فوق سند را حاضر نکرد اگر مدعی است بدرخواست مدعی علیه دادگاه دادخواست او را ابطال می‌کند و تجدید دعوی موقوف به تجدید دادخواست است و اگر مدعی علیه است دادگاه باید بدرخواست مدعی سند مذکور را مادام که اصل آن ارائه نشده است از جزء دلائل خارج کند در اینصورت ارائه اصل سند فقط تا قبل از اعلان ختم دادرسی ممکن خواهد بود
رئیس _ موافقین برخیزند (اغلب قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۱۲
ماده ۳۱۲ – هر گاه در مواردی که بموجب ماده قبل باید اصل سند را در روز معین بدفتر آورد یا برای رویت اصل در دفتر حاضر شد طرف در روز معین اصل را نیاورد یا برای رویت حاضر نشد و عذر موجهی داشت باید عذر خود را با دلائل موجه بودن تا دو روز پس از روزی که معین شده بود بدادگاه کتباً اطلاع دهد دادرس دادگاه باید در ظرف دو روز تصمیم خود را راجع بموجه بودن یا نبودن عذر اظهار نماید هر گاه دادگاه عذر را موجه دید باید پنجمین روز پس از تاریخ تصمیم را برای ارائه سند معین نماید مگر اینکه عذر موجه طوری باشد که تا روز پنجم رفع آن ممکن نباشد در اینصورت روزی که رفع عذر را در آنروز می‌توان پیش بینی کرد دادرس دادگاه برای ارائه سند وقت معین می‌کند – مدیر دفتر این وقت را درظرف دو روز بطرفین ابلاغ خواهد کرد
رئیس _ موافقین برخیزند (اغلب قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۱۳
ماده ۳۱۳ – هر گاه کسی که باید سند را ارائه دهد دسترسی بآن نداشته و برای بدست آوردن آن محتاج به مهلتی باشد باید قبل از انقضای موعد برای آوردن سند از دادگاه استمهال کند ردر صورتیکه دادگاه آن استمهال رامبنی بر طفره و تعلل ندید بقدر کافی مهلت خواهد داد و روز ارائه سند را بطرفین اطلاع می‌دهد.
رئیس _ موافقین برخیزند (اغلب برخاستند) تصویب شد. ماده ۳۱۴:
ماده ۳۱۴ – هر گاه در روز معین اصل سند در دفتر حاضر نبود و موافق مواد فوق دادگاه مهلت داده و روز دیگری برای ارائه سند معین کرد کسی که درخواست ارائه اصل سند را کرده تا دو روز پس از موعد رؤیت باید پاسخ کتبی خود را بدفتر دادگاه برساند.
رئیس _ موافقین با این ماده برخیزند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۱۵.
فصل نهم
قواعد اختصاصی دادگاه‌های بخش
مبحث اول
تأمین دلیل
ماده ۳۱۵ – در مواردیکه تحقیق محلی و استطلاع از مطلعین و استعلام از کارشناسان و یا استفاده از قرائن و امارات موجوده در محل ویا استفاده از دلائلی که در نزد طرف یا غیر است اقتضاء دارد و یا مستند دعوی دفاتر بازرگانی و امثال آن است اشخاصی که ظنین هستند بر اینکه استفاده از دلائل مذکور بعدها متعذر یا متعسر خواهد شد می‌توانند از دادگاه درخواست تأمین آنها را بنماید و مقصود از تأمین در این موارد فقط ملاحظه و صورت ثبت برداشتن اینگونه دلائل است – تأمین دلیل نسبت بدلائل موجوده نزد طرف یا غیر در صورتی بعمل می‌آید که از طرف آنها امتناع و معارضه نشود.
رئیس – آقای اوحدی.
اوحدی _ گر چه در آخر ماده ۳۱۵ عدم اجبار طرف مدعی تامین دلیل را تصریح کرده ولی مواد دیگر این مبحث از ۳۱۵ تا ۳۲۲ طوری تدوین شده که تایک اندازه اجبار را می‌رساند چنانچه در آن مواد می‌نویسد که اگر طرف حاضر نشد یا در مقام فوری است و نمی‌شود طرف را احضار کرد بدون حضور طرف می‌تواند تأمین دلیل را بحا بیاورد و از این ماده اینطور استنباط می‌شود که اگر طرف قضیه حاضر نباشد می‌تواند قاضی بخش دادرس بخش حاضر شود دفتر را مثلا برداردو آنچه را که مدعیش اظهار می‌کند تمام مطالب را بنویسد و بردارد و برود بنده خواستم آقای وزیر دادگستری توضیحاص بفرمایند که مقصود از این موادی که راجع بتأمین دلیلست چیست؟ آیا مقصود این است که مجبور نیست اوراق را ارائه دهد یا خلاف این است چون نوشته شده است در صورتیکه طرف درخواست کرد اگر او مایل است و راضی است بدون منازعه ارائه دهد و اگر حاضر نیست دادگاه نتواند اقدامی کند که برخلاف رضایت او عملی بشود.
وزیر دادگستری _ توضیح این ماده لازم است از نظر اینکه همانطوریکه تذکر دادند با اینکه این ماده بحد کفایت روشن است و تصور نمی‌کنم با این صراحتی که نوشته شده است جای شبهه و تردیدی باقی بگذارد ولی چون بموجب قانونی که فعلا جاری است شاید بواسطه سابقه ذهنی بعضی تأمین دلیل را آنطور که باید تشخیص ننمایند لذا بد نیست که اینجا توضیحی داده شود یعنی تأمین دلیلی که آزاد باشد دلیلی است موجود و آزاد که معارضی ندارد و مانعی ندارد مثلا یک کسی یک شاهدی دارد و می‌خواهد یک مسافرتی کند و ممکن است که آنشاهد دیگر باین کشور برنگردد بعدها که مقتضی شود که اقامه دعوی در دادگاه بکند این شاهد از دست او رفته است از دادگاه تقاضا میکندکه گواهی او را استماع نماید و دادگاه استماع می‌کند و در صورت جلسه می‌نویسد ولی بعنوان تأمین دلیل نمی‌شود او را مجبور کرد که چیزی را که نمیداند بگوید همینطور در دفاتر و اوراق مثلا بگوید در اداره بانک یک ورقه هست می‌خواهم دادگاه برود دفتر بانک را به بیند اگر بانک دفتر خودش را عرضه کرد قاضی می‌رود تأمین دلیل می‌کند و الا نمی‌تواند و بنام تأمین دلیل نمی‌شود یک بنگاهی را مجبور کرد که اوراق و دفاتر و اسناد و اسرارش را خارج کند و بعنوان تأمین دلیل از رویش استخراج کند تأمین دلیل عبارتست از تأمین دلیل آزاد بلامعارض و بلامانع و بهمین جهت و برای همین مصداقی که برای تأمین دلیل در بعضی دادگاهها پیدا کرده بود خواستیم در ماده ۳۱۵ حداکثر صراحت را بگنجانیم و ملاحظه میفرمائید که نوشته شده تأمین دلیل در صورتی بعمل می‌آید که از طرف آنها امتناع و معارضه نشود و بایستی آن دلیلی که باید تأمین شود آزاد باشد
رئیس – موافقین با ماده ۳۱۵ قیام فرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۱۶
ماده ۳۱۶ – درخواست تأمین دلیل در حین دادرسی و قبل از اقامه دعوی ممکن است.
رئیس _ موافقین با ماده ۳۱۶ قیام فرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۱۷.
ماده ۳۱۷ – درخواست تأمین دلیل راجع است به دادگاه بخش که موضوع تأمین در حوزه آن واقع است.
رئیس _ موافقین برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده ۳۱۸:
ماده ۳۱۸ – در خواست تأمین دلائل چه کتبی و چه شفاهی باید حاوی نکات زیر باشد.
۱ – نام و شهرت درخواست کننده و طرف او
۲ – ذکر موضوع دعوائی که برای اثبات آن درخواست تأمین دلیل می‌شود.
۳ – اوضاع و احوالی که موجب درخواست تأمین دلیل شده است.
رئیس _ موافقین برخیزند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۱۹.
ماده ۳۱۹ – دادگاه طرف مقابل را برای تأمین دلیل احضار می‌کند ولی عدم حضور او مانع از تأمین نیست.
رئیس _ موافقین برخیزند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۲۰:
ماده ۳۲۰ – تأمین دلیل را دادگاه می‌تواند بکارمند علی البدل یا مدیر دفتر رجوع نماید.
رئیس _ موافقین با این ماده برخیزند (اغلب برخاستند) تصویب شد. ماده ۳۲۱:
ماده ۳۲۱ – در مواردی که درخواست کننده تأمین دلائل طرف خود را معین نکرده باشد اجرای آن در صورتی بعمل می‌آید که از برای درخواست کننده ممکن نباشد طرف خود را معین نماید.
رئیس – موافقین برخیزند (اغلب قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۲۲:
ماده ۳۲۲ – تأمین دلائلی برای حفظ آن است و بهیچوجه دلالت نمی‌کند بر اینکه دلائلی که تأمین شده معتبر و در دادرسی مدرک ادعای صاحب آن خواهد بود.
رئیس _ موافقین برخیزند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۲۳:
مبحث دوم
در تصرف عدوانی و ممانعت از حق و رفع مزاحمت
ماده ۳۲۳ – دعوی تصرف عدوانی عبارت است از دعوی متصرف سابق که دیگری بدون رضایت او مال غیر منقول را از تصرف او خارج کرده و متصرف سابق اعاده تصرف خود را نسبت بآن مال درخواست می‌نماید
رئیس _ موافقین برخیزند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۲۴:
ماده ۳۲۴ – دعوی ممانعت از حق عبارتست از دعوی کسی که رفع ممانعت ازحق ارتفاق یا حق انتفاع خود را در ملک دیگری بخواهد.
رئیس _ موافقین قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده ۳۲۵:
ماده ۳۲۵ – دعوی مزاحمت عبارتست از دعوائی که بموجب آن متصرف مال غیر منقول درخواست جلوگیری از مزاحمت کسی را می‌نماید که نسبت بمتصرفات او مزاحم است بدون اینکه مال را از تصرف متصرف خارج کرده باشد.
رئیس – موافقین برخیزند. (اغلب قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۲۶.
ماده ۳۲۶ – در دعوی تصرف عدوانی مدعی باید ثابت کند که مورد دعوی قبل از خارج شدن ملک از تصرف مدعی لااقل یکسال در تصرف او بوده و بدون رضایت و بغیر وسیله قانونی از تصرف او خارج شده و بیش از یک سال از تاریخ تصرف عدوانی نگذشته است.
رئیس _ آقای اوحدی
اوحدی _ این قسمتی که الان می‌خواهم عرض کنم و توجه آقای وزیر دادگستری را باین عرض خودم متوجه کنم مهمتر از قسمتی است که قبلا عرض کردم. در قانون فعلی که معمول به است یک قسمت راجع بتصرف عدوانی و یک قسمت راجع بطرز جلوگیری از تصرف عدوانی و یک قسمت راجع باشخاصی است که صلاحیت رسیدگی دارند که از جمله پارکه‌ها هستند مأمورین شهربانیها هستند مأمورین امنیه هستند که آنها در تصرف عدوانی که بیش از یک ماه نگذشته باشد صلاحیت دارند که رسیدگی نمایند و گزارش خودشان را در ظرف پنجروز بمدعی العموم بدهند و اگر از مقر مدعی العموم پنج فرسخ گذشت مورد تصرف عدوانی را فرماندار یا نایب او باید اقدام کند و در این قانون تصرف عدوانی که فعلاً جزء خصائص صلیحه‌ها مقرر شده اشاره بآن قوانین وآن مصوبات و آن صلاحیت‌ها هیچ نشده خواستم در این باب یک توضیحی آقای وزیر دادگستری مرحمت فرمایند که آیا آن مواد بقوت خودشان باقی هستند یا بموجب اینقانون و این مواد منسوخ خواهد بود و اگر آن مواد منسوخ خواهد بود لازم است در آخر اینقانون نوشته شود موادی که مخالف با این قانون است منسوخ است و حال آنکه چنین ماده در ذیل این قانون نوشته نشده است
مخبر _ البته خاطر آقایان محترم مستحضر است که اصول محاکمات حقوق بطور متفرق در ادوار مختلفه قانون گذاری متضمن یکدسته از قوانین و اصول مختلفه بتصویب رسیده است مثلاً قانون تصرف عدوانی علیحده است قانون مرور زمان علیحده بعضی اصلاحات در صلاحیت دادگاه است که آن هم علیحده است و بعضی قوانین بطور موقت و بطور متشتت و پراکنده گذشته است و در دست عمل و اجرا است و اغلب قاضی فراموش می‌کند که فلان ماده قانون در کجا است و وقتی بخواهد یک ماده را پیدا کند بایدتمام مواد را بهم بریزد و این ایجاد یک اختلالی کرده بود واشخاص عادی که بطور مطلق نمی‌توانستند بفهمند که تکلیف شان چیست و با کدام ماده قانون سرو کار دارند و با کدام ماده باید بکار ایشان رسیدگی شود البته زحماتی را آقای وزیر دادگستری تحمل فرموده‌اند برای جمع آوری تمام این مواد قانون و این جا یک باب تصرف عدوانی داریم و در این قسمت تصرف عدوانی در مبحث دوم تکالیفی از نظر صلاحیت دادگاهی که باید رسیدگی کند در موردیکه تصرف عدوانی و اموری که تصرف عدوانی مصداق خارجی پیدا می‌کند توصیف شده است البته وقتی که این کتاب خاتمه پیدا کند غیر از موردیکه فرمودند راجع بتصرف عدوانی موارد دیگری هم هست و تصمیم کلی گرفته می‌شود نسبت بسایر قوانین اصول محاکمات حقوقی که الان معمول به است در آخر قانون تصمیم گرفته می‌شود و نوشته می‌شود و در آخر هر قانونی این تصمیم گرفته می‌شود که چون در این قانون فلان ماده و فلان ماده تأمین و یا اصلاح شده است بنابرین مواد مربوطه باین موضوع منسوخ یا ملغی است ولی البته فعلاً ما در مقام گذراندن کتاب مفصلی هستیم که از اول مشروطیت تاکنون بمجلس نیامده و نگذشته است وباید آقای اوحدی تأمل بفرمایند که این قانون خاتمه پیدا کند آنوقت در ماده آخر تکلیف مواد و قوانین منسوخه معین می‌شود
رئیس – موافقین با ماده ۳۲۶ قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده ۳۲۷ خوانده می‌شود:
ماده ۳۲۷ - در دعوی ممانعت ازحق مدعی باید ثابت کند که قبل از تاریخ ممانعت لااقل یکسال در آن حق متصرف بوده و بیش از یکسال از تاریخ ممانعت نگذشته است
رئیس – موافقین برخیزند (اکثربرخاستند) تصویب شد. ماده ۳۲۸
ماده ۳۲۸- در دعوی مزاحمت مدعی باید ثابت کند که لااقل یکسال مورد دعوی در تصرف او بدون مزاحمت بوده و از تاریخ ابتداء مزاحمت یکسال نگذشته است
رئیس – موافقین قیام فرمایند (اکثربرخاستند) تصویب شد. ماده ۳۲۹
ماده ۳۲۹- درمورد مواد فوق مدعی می‌تواند از تصرف کسی که ملک یا حق مورد دعوی را از او انتقال گرفته استفاده نماید
رئیس – موافقین برخیزند (اغلب قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۳۰
ماده ۳۳۰- در مورد دعوی تصرف عدوانی و دعوی ممانعت از حق و همچنین در مورد دعوی مزاحمت هرگاه مدعی علیه ادعای مالکیت خود یا انکار مالکیت و استحقاق مدعی رانماید دادگاه وارد رسیدگی بدلائل مالکیت نمی‌شود و فقط در خصوص تصرف عدوانی و ممانعت ومزاحمت تحقیق مینمایدو در مورد تصرف عدوانی مورد دعوی را بتصرف متصرف اول می‌دهد و در مورد ممانعت حکم بعدم مزاحمت حکم برفع مزاحمت خواهد داد و مدعی مالکیت می‌تواند در دادگاه صالحه برای اثبات مالکیت خود اقامه دعوی نماید
مخبر – در سطرآخر ماده کلمه صالحه تبدیل می‌شود بصلاحیت دار – دادگاه صلاحیت دار
رئیس – موافقین با ماده ۳۳۰ با این اصلاح برخیزند (اکثربرخاستند) تصویب شد. ماده ۳۳۱
ماده ۳۳۱ - دعاوی مذکور در موارد فوق در صورتیکه مخالف با سند مالکیت باشد پذیرفته نمی‌شود
رئیس – موافقین برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده ۳۳۲
ماده ۳۳۲ – کسی که راجع به مالکیت یا اصل حق ارتفاق و انتفاع اقامه دعوی کرده است نمی‌شود بعنوان تصرف عدوانی و ممانعت از حق طرح دعوی نماید
رئیس – موافقین برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده ۳۳۳
ماده ۳۳۳-هرگاه در ملک مورد تصرف عدوانی متصرف پس از تصرف عدوانی غرس اشجار یا احداث بنا کرده باشد اشجار و بنا در صورتی باقی می‌ماند که متصرف عدوانی مدعی مالکیت مورد حکم تصرف عدوانی باشد و در ظرف یکماه از تاریخ اجرای حکم در باب مالکیت بدادگاه صالحه دادخواست بدهد
مخبر – در این ماده هم در سطر آخر صالحه تبدیل بصلاحیتدار می‌شود
رئیس – موافقین با ماده ۳۳۳ با این اصلاح برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده ۳۳۴
ماده ۳۳۴- در صورتیکه در ملک مورد حکم تصرف عدوانی زراعت شده باشد اگر موقع برداشت محصول رسیده باشد متصرف عدوانی باید محصول را با تادیه اجرت المثل فوراً بردارد و در صورتیکه موقع برداشت محصول نرسیده باشد اعم از اینکه بذر روئیده شده یا نشده باشد محکوم له مخیر است بین اینکه قیمت زراعت را نسبت بسهم صاحب بذر و دسترنج بدهد وملک را تصرف کند یا ملک را بتصرف متصرف عدوانی باقی بگذارد و اجرت المثل بگیرد.
رئیس _ موافقین قیام فرمایند (عده زیادی برخاستند) تصویب شد. ماده ۳۳۵:
مبحث سوم
درخواست سازش
ماده ۳۳۵ – هر کس می‌تواند در مورد هر ادعائی از دادگاه بخش کتباً و یا شفاهاً در خواست نماید که طرف او را باری سازش احضار کند اگر چه رسیدگی بآن دعوی از صلاحیت دادگاه بخش خارج باشد.
اصحاب دعوی نیز می‌توانند متراضیاً از دادرس دادگاه بخش درخواست کنند که بین آنها سازش دهد.
رئیس _ موافقین برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده ۳۳۶:
ماده ۳۳۶ – ترتیب احضار برای سازش همان است که برای احضار مدعی علیه مقرر است ولی در احضاریه باید قید گردد که طرف برای سازش بدادگاه دعوت می‌شود
رئیس _ موافقین برخیزند (اغلب برخاستند) تصویب شد. ماده ۳۳۷:
ماده ۳۳۷ – بعد از حضور طرفین دادگاه اظهارات آنها را استماع نموده و تکلیف سازش وسعی در انجام آنرا می‌نماید و در صورت عدم موفقیت به سازش تحقیقات و عدم موفقیت خود را در صورت مجلس نوشته بامضاء طرفین می‌رساند و هر گاه یکی از طرفین و یاهر دو طرف نخواهند امضاء کنند مراتب را دادگاه بخش در صورت مجلس قید می‌کند.
رئیس – موافقین برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده ۳۳۸:
ماده ۳۳۸ – در مورد ماده قبل دادگاه نباید طرفین را بی جهت معطل نمایدو همینکه مشاهده نمود که حاضر بسازش نیستند باید طرفین را بحال خود واگذار کرده و اعلام نماید که می‌توانند دعوی خود را بدادگاهی که صلاحیت حکم را دارد رجوع کنند.
رئیس _ موافقین قیام فرمایند (اغلب قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۳۹:
ماده ۳۳۹ – هر گاه بعد از ابلاغ احضاریه طرف حاضر نشد یا کتباً پاسخ داد که حاضر بسازش نیست دادگاه مراتب را در صورت مجلس قید کرده و بخواستار سازش اعلام می‌دارد که بدادگاهی که صلاحیت حکم دارد رجوع کند.
رئیس _ موافقین با این ماده قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده ۳۴۰:
ماده ۳۴۰ – هر گاه طرف بعد از ابلاغ احضاریه حاضر شد و بعداً استنکاف از حضور نموده دادگاه بخش مطابق ماده قبل رفتار می‌نماید.
رئیس _ موافقین برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده ۳۴۱:
ماده ۳۴۱ – استنکاف طرف از حضور در دادگاه بخش یا عدم قبول سازش بعد از حضور در هر حالی از احوال مانع نمی‌شود که طرفین بهمان دادگاه یادادگاه دیگر که صلاحیت اصلاح را دارد بطیب خاطر رجوع نموده خواستار سازش شوند.
رئیس _ موافقین با این ماده برخیزند (اغلب قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۴۲:
مبحث چهارم
ترتیب اقامه دعوی و احضار متداعیین
ماده ۳۴۲ – اصول دادرسی در دادگاه‌های بخش همان است که برای رسیدگی مرحله نخستین مقرر است جز در مواردی که قانون طریقه خاصی برای دادگاه‌های بخش مقرر داشته است.
رئیس _ موافقین قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده ۳۴۳:
ماده ۳۴۳ – دادخواستی که بدادگاه بخش داده می‌شود ممکن است شفاهی باشد در اینصورت مدیر دفتر یا تقریر نویس اظهارات مدعی را در صورت مجلس نوشته و بامضاء او می‌رساند و اگر مدعی نتواند امضاء کند اثر انگشت او زیر صورت مجلس گذاشته شده و جهت آن قید می‌شود.
رئیس _ موافقین برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده ۳۴۴:
ماده ۳۴۴ – مدیر دفتر جلسه رسیدگی رامعین و اطلاع می‌دهد و ضمناً رونوشت دادخواست یا صورت مجلس و همچنین رونوشت پیوست‌های دادخواست را به مدعی علیه ابلاغ می‌نماید.
رئیس _ موافقین برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده ۳۴۵:
ماده۳۴۵ – جلسه رسیدگی باید طوری معین شود که فاصله بین ابلاغ دادخواست و اظهار نامه و روز جلسه کمتر از ۲۴ ساعت نباشد مدت مسافت هم بموعد نامبرده اضافه می‌شود – دادرس بخش باقتضاء مورد می‌تواند دستور دهد که وقت رسیدگی زودتر از موعد مذکور فوق معین شود.
رئیس _ موافقین برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده ۳۴۶:
ماده ۳۴۶ – نسبت بدعاوی که خواسته آن پانصد ریال یا کمتر است طرفین دعوی می‌توانند عین اسناد خود را بدادگاه بدهند.
رئیس _ موافقین با ماده ۳۴۶ قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده ۳۴۷:
ماده ۳۴۷ – اصحاب دعوی می‌توانند شخصاً برای دادرسی حاضر شوند یا بیکنفر از وکلاء یا کارگشایان دادگستری یا یکی از بستگانشان وکالت دهند در هر صورت وکیل باید محکوم به جنحه و جنایت نباشد.
وکالت ممکن است در جلسه دادرسی باظهار شفاهی موکل واقع شود در اینصورت اظهار موکل در صورتمجلس نوشته شده و بامضای او می‌رسد.
رئیس _ موافقین برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده ۳۴۸ قرائت می‌شود:
ماده ۳۴۸ – دادرس دادگاه بخش باید در اولین جلسه بدواً بطرفین تکلیف و سعی نماید که دعوی را بسازش خاتمه دهند و اگر موفق بسازش نشد داخل رسیدگی شود در عین رسیدگی هم دادرس دادگاه بخش باید نظر سازش را تعقیب و اگر سازش نشد برسیدگی خود ادامه دهد.
رئیس _ موافقین با این ماده برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده ۳۴۹:
ماده ۳۴۹ – در صورت وقوع سازش دادرس دادگاه بخش موضوع و شرایط سازش را در صورت مجلس نوشته و برای طرفین می‌خواند و پس از امضاء آنها وقوع سازش را تصدیق می‌نماید و رونوشت صورت مجلس را بهر یک از طرفین می‌دهد.
صورت سازش نامبرده مثل احکام دادگستری بموقع اجرا گذاشته می‌شود و هر دعوائی که باین طریق خاتمه یافت درهیچیک از دادگاهها قابل رسیدگی نیست.
رئیس _ موافقین برخیزند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۵۰ قرائت می‌شود:
ماده ۳۵۰ – دادرس دادگاه بخش می‌تواند هر گونه تحقیق یا توضیحی که برای روشن شدن قضیه لازم بداند از طرفین بخواهد.
رئیس _ موافقین برخیزند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۵۱:
ماده ۳۵۱ – اصحاب دعوی می‌توانند در صورت موافقت مستقیماً در دادگاه بخش حاضر شده و دعوی خود را شفاهاً طرح نمایند در اینصورت دادرس دادگاه بخش می‌تواند بدون هیچ تشریفاتی فوراً رسیدگی کرده حکم بدهد و یا جلسه عادی برای رسیدگی معین نماید.
رئیس _ موافقین قیام فرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۵۲:
ماده ۳۵۲ – اگر یکی از اصحاب دعوی بخواهد گواه‌های خود را که در جلسه دادرسی حضور دارند معرفی کند دادگاه می‌تواند گواهی آنها را بدون هیچ تشریفاتی استماع نماید و در مواردی که حکم دادگاه قابل پژوهش است صورت مجلسی از اظهارات گواهها تنظیم می‌نماید.
رئیس – آقایانی که موافقند قیام فرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۵۳:
فصل دهم – رسیدگی بدلائل
مبحث اول – کلیات
ماده ۳۵۳ – دلیل عبارت از امری است که اصحاب دعوی برای اثبات دعوی یا دفاع از دعوی بآن استناد می‌نماید.
رئیس _ موافقین برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده ۳۵۴ قرائت می‌شود.
ماده ۳۵۴ – دلائلی که برای اثبات عقود یا ایقاعات یا تعهدات اقامه می‌شود تابع قوانینی است که در موقع آنها مجری بوده مگر اینکه خلاف آن در قانون تصریح شده باشد.
تبصره – حکم این ماده هیچگاه مجوز قبول گواهی در مواردی که قانون مدنی نهی کرده نخواهد بود.
رئیس _ موافقین برخیزند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۵۵:
ماده ۳۵۵ – دلائلی که برای اثبات وقایع خارجی از قبیل ضمانات قهری و نسب و غیره اقامه می‌شود تابع قانونی است که در موقع طرح دعوی مجری می‌باشد.
رئیس _ موافقین قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده ۳۵۶:
ماده ۳۵۶ – اصل برائت است بنابر این اگر کسی مدعی حق یا دینی بر دیگری باشد باید آنرا اثبات کند والا مطابق این اصل حکم ببرائت مدعی علیه خواهد شد.
رئیس _ موافقین برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماد ۳۵۷:
ماده ۳۵۷ – در صورتیکه حق یا دینی بر عهده کسی ثابت شد اصل بقاء آن است مگر اینکه خلافش ثابت شود.
رئیس – موافقین برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده ۳۵۸:
ماده ۳۵۸ – هیچ دادگاهی نباید برای اصحاب دعوی تحصیل دلیل کند بلکه فقط بدلائلی که اصحاب دعوی تقدیم یا اظهار کرده‌اند رسیدگی می‌کند – تحقیقاتی که دادگاه برای کشف امری در خلال دادرسی لازم بداند از قبیل معاینه محل و تحقیق از گواهها و مسجلین اسناد و ملاحظه پرونده مربوط بدادرسی و امثال اینها تحصیل دلیل نیست.
رئیس _ موافقین با این ماده قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده ۳۵۹:
ماده ۳۵۹ – رسیدگی بدلائل در صورتیکه صحت آن بین طرفین مورد اختلاف باشد بدرخواست یکی از طرفین یا بنظر دادگاه بعمل می‌آید.
رئیس _ موافقین با این ماده برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده ۳۶۰:
ماده ۳۶۰ – رسیدگی بدلائل در جلسه دادرسی بعمل می‌آید باستثنای مواردی که موافق قانون رسیدگی را می‌تواند بیکی از کارمندان اصلی دادگاه یا کارمند علی البدل محول کرد.
رئیس _ موافقین برخیزند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۶۱:
ماده ۳۶۱ – تاریخ و محل رسیدگی بطرفین اطلاع داده می‌شود و طرفین می‌توانند شخصاً حاضر شوند یا وکیل بفرستند
رئیس _ موافقین برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده ۳۶۲:
ماده ۳۶۲ – عدم حضور اصحاب دعوی پس از اطلاع مانع از اجراء تحقیقات و رسیدگی نمی‌شود مگر آنکه حضور آنان را دادگاه و یا کسی که از طرف دادگاه مأمور است برای تشخیص و یا تصدیق موضوعی که تحت رسیدگی است لازم بداند.
رئیس _ موافقین برخیزند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۶۳:
ماده ۳۶۳ – تحقیقات در صورت مجلس نوشته شده و بامضاء اصحاب دعوی یا وکلاء آنان که حضور داشته‌اند می‌رسد.
رئیس _ موافقین برخیزند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۶۴:
ماده ۳۶۴ – هر گاه موضوع تحقیقات در مقر دادگاه دیگری واقع است دادگاه می‌تواند رونوشت قرار را بدادگاهی که موضوع تحقیقات در مقر آن واقع است بفرستد بعد از وصول رونوشت قرار دادگاه مکلف است که تحقیقات لازمه بعمل آورده صورت مجلس تحقیقات را بدادگاهی که مشغول رسیدگی بدعوی است بفرستد.
رئیس _ موافقین برخیزند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۶۵:
مبحث دوم – راجع باقرار
ماده ۳۶۵ – هر گاه کسی اقرار بامری نمایدکه دلیل حقانیت طرف است خواستن دلیل دیگر برای ثبوت آن حق لازم نیست.
رئیس _ موافقین برخیزند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۶۶:
ماده ۳۶۶ – اقرار اگر در حین مذاکره در دادگاه یا در یکی از لوایحی که بدادگاه داده شده است بعمل آید اقرار در دادگاه وا لا اقرار در خارج از دادگاه می‌باشد.
رئیس _ موافقین برخیزند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۶۷:
ماده ۳۶۷ – اقرار کتبی است در صورتیکه در یکی از اسناد یا لوایحی که بدادگاه داده شده است اظهار شده باشد و شفاهی است در صورتیکه در حین مذاکره در دادگاه بعمل آید.
در اقرار شفاهی که طرف می‌خواهد از اقرار طرف دیگر استفاده نماید باید از دادگاه بخواهد که اقرار در صورت مجلس قید شود.
رئیس _ موافقین برخیزند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۶۸:
ماده ۳۶۸ – اقرار وکیل بنحوی که قاطع دعوی باشد در صورتی معتبر است که در وکالت نامه او تصریح در اقرار شده باشد.
رئیس – موافقین برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده ۳۶۹:
ماده ۳۶۹ – ادعای اقرار وکیل در خارج از دادگاه قابل استماع نخواهد بود.
رئیس _ موافقین برخیزند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۷۰:
مبحث سوم – در اسناد
۱- مواد عمومی
ماده ۳۷۰ – رسیدگی بمحاسبه و دفاتر در دادگاه بعمل می‌آید و ممکن است در محلی که اسناد کتبی در آنجاست بعمل آید و درهر صورت دادگاه می‌تواند رسیدگی را بیکی از کارمندان اصلی دادگاه یا کارمند علی البدل محول نماید.
رئیس – موافقین برخیزند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۷۱:
ماده ۳۷۱ – موعد رسیدگی بطرفین اطلاع داده می‌شود که هر گاه بخواهند حاضر باشند.
رئیس _ موافقین برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده ۳۷۲:
ماده ۳۷۲ – بعد از ختم هر جلسه تحقیقات صورت مجلسی ترتیب داده شده و موارد اختلاف در آن تصریح می‌شود.
رئیس _ موافقین برخیزند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد ماده ۳۷۳:
ماده ۳۷۳ – دادگاه در صورت احتیاج می‌تواند رسیدگی بمحاسبه را بکارشناس رجوع کند.
رئیس – موافقین برخیزند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۷۴:
ماده ۳۷۴ – اسنادی که در دادگاه ابراز می‌شود ممکن است بنفع طرف مقابل دلیل باشد در اینصورت هر گاه طرف مقابل بآن استناد نماید ابراز کننده سند حق ندارد آنرا پس بگیرد و یا از دادگاه درخواست نماید که سند او را کان لم یکن فرض نماید.
رئیس _ موافقین برخیزند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۷۵:
ماده ۳۷۵ – دادگاه نمی‌تواند بمفاد اسنادیکه صدور آن از کسیکه سند باو نسبت داده شده محرز باشد بدون دلیل ترتیب اثر ندهد.
رئیس – موافقین برخیزند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۷۶:
۲ – انکار و تردید نسبت بسند
ماده ۳۷۶ – کسی که بر علیه او سند غیر رسمی ابراز می‌شود می‌تواند خط یا مهر و یا امضای منتسب بخود را انکار کند و اگر سند منتسب بمدعی علیه نباشد می‌تواند تردید کند.
رئیس _ موافقین برخیزند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۷۷:
ماده ۳۷۷ – اظهار تردید یا انکار باید در اولین پاسخی که از سند داده می‌شود بعمل آید.
رئیس _ موافقین برخیزند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۷۸:
ماده ۳۷۸ – در مقابل تردید یا انکار هر گاه صاحب سند سند خود را استرداد نمود دادگاه باسناد و دلائل دیگر رجوع می‌کند – استرداد سند دلیل بر بطلان آن نخواهد بود هر گاه صاحب سند سند خود را استرداد نکرد و سند مؤثر در دعوی باشد به اعتبار آن سند رسیدگی می‌شود.
رئیس _ موافقین قیام فرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۷۹:
۳ – ادعای جعلیت
ماده ۳۷۹ – ادعای جعلیت اسناد را در تمام مراحل نخستین و پژوهش می‌توان نمود – هر گاه در حین جلسه این اظهار بشود در صورت مجلس دادگاه قید و بامضاء اظهار کننده می‌رسد.
رئیس _ موافقین برخیزند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۸۰:
ماده ۳۸۰ – نسخه ثانی اعلامنامه مدعی جعلیت یا رونوشت صورت مجلس بطرف مقابل یا وکیل او در صورتیکه وکیل وکالت در پاسخ دعوی جعل داشته باشد ابلاغ می‌شود و او مکلف است در ظرف ده روز صراحتاً پاسخ بدهد که سند را مسترد می‌دارد یا باستفاده از آن باقی است (استرداد سند دلیل برجعلیت آن نیست).
رئیس _ موافقین برخیزند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۸۱.
ماده ۳۸۱ – هر گاه صاحب سند سند را استرداد نمود و یا در موعد مقرر پاسخی نداد دادگاه آن را از عداد دلائل خارج کرده بسایر دلائل رسیدگی می‌کند و در صورتیکه به استفاده از سند باقی باشد مدیر دفتر دادگاه در ظرف دو روز بمدعی جعلیت اعلام می‌کند که در ظرف ده روز دلائل جعل را کتباً بعده طرف دعوی بعلاوه یک نسخه بدادگاه تقدیم دارد
رئیس – موافقین برخیزند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۸۲
ماده ۳۸۲ – دادگاه پس از وصول دلائل جعل در صورتیکه رسیدگی بدعوی جعل را مؤثر بداند قرار رسیدگی بادعای جعل را صادر می‌نماید مدیر دفتر در ظرف دو روز قرار دادگاه را بطرفین ابلاغ و یک نسخه از دلائل جعل را برای صاحب سند می‌فرستد و باو اخطار می‌کند که در ظرف ده روز کتباً پاسخ بدهد و پس از وصول پاسخ مدیر دفتر وقت رسیدگی بدعوی جعل را معین کرده بطرفین ابلاغ می‌کند
رئیس _ موافقین برخیزند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۸۳
ماده ۳۸۳ – صاحب سند اصل سندی را که موضوع ادعاء جعلیت است باید همان وقتی که استفاده از سند را اطلاع می‌دهد بدفتر دادگاه بسپارد و الا دادگاه می‌تواند بدرخواست مدعی جعلیت سند مذکور را از جزء دلائل طرف خارج نماید پس از رسید سند بدفتر دادگاه مدیر دفتر آن را بنظر رئیس دادگاه رسانیده و دادگاه فوراً آنرا مهر و موم می‌نماید
رئیس _ موافقین برخیزند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۸۴
ماده ۳۸۴ – هر گاه مدعی جعل در مورد مقرر دلائل دعوی جعل را پاسخ ندهد دعوی جعل بی اثر می‌شود و اگر طرف نسبت بدلائل جعل پاسخ ندهد برای رسیدگی بدعوی جعل تعیین وقت می‌گردد
مخبر _ اینجا در ماده ۳۸۴ سطر اول کلمه مورد باید به موعد تبدیل شود
رئیس _ با این اصلاح آقایان موافقین با این ماده قیام فرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۸۵
ماده ۳۸۵ – دادگاه پس از رسیدگی قرار لازم در باب عدم جعلیت و یا جعلیت سند داده و در صورت اخیر سند مجعول را از عداد دلائل صاحب سند خارج می‌نماید
رئیس _ موافقین برخیزند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد ماده ۳۸۶
ماده ۳۸۶ – هر گاه دادگاه حقوق قرار جعلیت سندیرا داد مکلف است مراتب را بدادستان اطلاع دهد
رئیس – موافقین برخیزند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۸۷
ماده ۳۸۷ – در قراری که دادگاه در باب جعلیت اسناد می‌دهد باید تکلیف اسناد و نوشتجات راجعه بادعای جعلیت را معین نماید
هر گاه وجود اسناد و نوشتجات راجعه بدعوی جعل در دفتر خانه دادگاه دیگر لزومی نداشته باشد دادگاه قرار اعاده آن اسناد و نوشتجات را بصاحبان آنها از اصحاب دعوی و مطلعین و غیره می‌دهد و اسنادی که ادعای جعلیت نسبت بآنها شده ولی قرار جعلیت نسبت بآن صادر نشده است نیز بصاحبان آنها رد می‌شود و همچنین اسنادی که از ادارات خواسته شده و یا در یکی از بنگاههای عمومی امانت بوده بخود آنها مسترد می‌گردد
رئیس _ موافقین برخیزند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۸۸
ماده ۳۸۸ – وقتی که دادگاه قرار جعلیت داد باید در همان قرار تکلیف سند مجعول را معین کند که باید آنرا از بین برد یا قسمت مجعول را در روی سند ابطال کرده یا کلماتی را که محو کرده یا تغییر داده‌اند در روی سند اصلاح نمود. اجرای قرار دادگاه راجع به تکلیف سند منوط بقطعی شدن حکم دادگاه در ماهیت دعوی و گذشتن مدت فرجام یا ابرام حکم است و بتوسط دادگاهی که آخرین حکم قطعی را صادر کرده با حضور دادستان بعمل خواهد آمد
رئیس _ موافقین برخیزند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۸۹
ماده ۳۸۹ – هیچیک از کارمندان دفتری حق ندارند از اسناد و نوشتجاتی که نسبت بآنها دعوی شده مادام که قرار اصالت صادر نشده است رونوشت باشخاص بدهند مگر باجازه دادگاه که در اینصورت نیز باید در حاشیه رونوشت تصریح شود که نسبت بسند دعوی جعل شده است متخلف از سه ماه الی یکسال از شغل دولتی منفصل خواهد شد
رئیس – موافقین برخیزند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۹۰:
ماده ۳۹۰ – در موردی که مدعی جعل شخص معینی را که در حال حیات است بساختن سند متهم نماید و تعقیب او ممکن و رسیدگی بسند در اصل دعوی مؤثر باشد دادگاه حقوق سند نامبرده را با برگاها راجعه بدعوی جعل نزد دادستان می‌فرستد و در این صورت هر گاه رسیدگی باتهام مذکور بجهتی از جهات غیر قابل تعقیب تشخیص گردید دادگاه حقوق بدعوی جعل رسیدگی می‌کند.
رئیس – موافقین برخیزند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۹۱:
ماده ۳۹۱ – در موردی که امر بدادگاه جزاء مراجعه شده باش خواه قبل از اقامه دعوی حقوقی یا بعد از آن هر گاه دادگاه حکم بجعلیت یا اصالت سند داد آن حکم در دادگاه حقوق متبع خواهد بود.
در صورتیکه دادگاه جزا متعرض جعلیت یا اصالت سند نشده یا احراز جعلیت آنرا ننموده دادگاه حقوق بدعوی جعل رسیدگی می‌نماید و بر هر تقدیر رأی دادگاه حقوق در خصوص اعتبار سند منافی نیست با اینکه مدعی جعل در صورتیکه جاعل در حال حیات و قابل تعقیب باشد دعوی خود را مستقیماً در مراجع جزائی اقامه نماید و اگر حکمی از دادگاه جزا بر مجعولیت سند بر خلاف رأی دادگاه حقوق صادر شود مستند اعاده دادرسی در دادگاه حقوق خواهد گردید.
رئیس – موافقین برخیزند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۹۲:
ماده ۳۹۲ – دادگاه حقوق پس از ارجاع امر بدادستان رسیدگی بکار را توقیف نموده منتظر ختم عمل جزائی می‌شود و یا بدرخواست یکی از اصحاب دعوی رسیدگی بکار را تا اندازه‌ای که مربوط بسند متنازع فیه و ادعاء جعلیت نیست دنبال کرده و باتمام می‌رساند.
رئیس _ موافقین برخیزند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۹۳:
۴ – رسیدگی بصحت سند در مورد انکار و تردید و ادعای جعلیت
ماده ۳۹۳ – رسیدگی به اعتبار سند در مورد انکار و تردید و دعوی جعل بقرار زیر است.
۱ – تطبیق مفاد سند با اسناد و دلایل دیگر
۲ – تحقیق از گواه و مطلعین که از اطلاعات آنها بتوان صحت یا عدم صحت سند را تشخیص داد.
۳ – مطابقه خط و امضاء سند منتازع فیه با خط و امضای اسنادی که اصالتشان ثابت و معتبر است و دقت در خط و امضاء م مهر سند از حیث تراشیدگی و امثال آن.
رئیس _ موافقین برخیزند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۹۴:
ماده ۳۹۴ – در مورد تطبیق سند با مفاد اسناد دیگر باید اسنادی را انتخاب نمود که صحت مفاد آن ثابت یا مورد اعتراف طرف مقابل باشد.
رئیس _ موافقین برخیزند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۹۵:
ماده ۳۹۵ – گواههائی که در سندگواهی نوشته و یا اشخاصی که نوشته شدن سند متنازع فیه یا امضاء و مهر شدن سند را دیده‌اند و همچنین اشخاصی که از اطلاعات آنها می‌توان کشف حقیقت نمود احضار شده و پس از التزام آنها بصحت گواهی اظهاراتشان استماع می‌شود.
رئیس – موافقین برخیزند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۹۶:
ماده ۳۹۶ – در مورد تطبیق خط و امضاء یا مهر نوشتجاتی اساس تطبیق قرار داده می‌شود که طرفین در انتخاب آنها موافق باشند و در صورت عدم توافق طرفین نوشتجات زیر اساس تطبیق قرار داده می‌شود.
۱ – خط یا امضاء یا مهر زیر اسناد رسمی یا دفتر اسناد رسمی.
۲ – خط یا امضاء یا مهری که در اوراق راجعه بدعاوی در حضور دادگاه نوشته یا امضاء یا مهر شده باشد.
۳ – خطوط یا امضاء اشخاص رسمی در نوشتجات رسمی
۴ – اسناد عادی که قبلا بصحت خط یا امضاء یا مهر آن اعتراف شده باشد.
در صورتیکه یکقسمت از سند مورد اختلاف و قسمت دیگر آن از حیث خط مسلم باشد دادگاه می‌تواند همان قسمت را اساس تطبیق قرار دهد.
رئیس _ موافقین قیام فرمایند (اغلب قیام نمودند) تصویب شد. ماده ۳۹۷
ماده ۳۹۷ – خط و مهر و یا امضاء اسناد عادی را که انکار یا تردید یا نسبت بآن ادعاء جعل شده باشد نمی‌توان اساس تطبیق قرار داد هر چند که صحت آن در نتیجه تطبیق معلوم شده باشد.
رئیس _ موافقین برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده ۳۹۸:
ماده ۳۹۸ – اگر کسی که خط یا امضاء سند باو نسبت داده شده در حال حیات باشد ممکن است او را برای استکتاب احضار نمود عدم حضور یا امتناع از کتابت بدون عذر موجه را در اینمورد دادگاه می‌تواند قرینه صحت سند قرار دهد.
رئیس- موافقین برخیزند (اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده ۳۹۹:
ماده ۳۹۹ – اگر برگها و نوشتجاتی که باید اساس تطبیق واقع شود در یکی از ادارات باشد باید برگهای مذکوره را بمحل تطبیق بیاوردند – ادارات بقید مسئولیت مکلفند که امر دادگاه را در این باب مجری دارند مگر اینکه ابراز برگها و نوشتجات نامبرده با منافع دولت یا شهرداری اصطکاک داشته و یا اینکه منافی مصالح انتظامات عمومی باشد که در اینصورت اداره مربوطه پاسخ منفی را باید با توضیح بدادگاه بفرستند.
رئیس – موافقین قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد
– تصویب پنج فقره مرخصی
[ ۳ – تصویب پنج فقره مرخصی ]
رئیس – چند فقره گزارش مرخصی رسیده است قرائت می‌شود.
گزارش مرخصی آقای ذوالقدر
آقای ذوالقدر درخواست بیست روز مرخصی از تاریخ ۳۱ تیر ماه ۱۳۱۸ نموده‌اند و مورد موافقت کمیسیون واقع شده اینک گزارش آن بعرض می‌رسد.
رئیس _ موافقین قیام فرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. گزارش دیگر.
گزارش مرخصی آقای کیخسرو شاهرخ
آقای کیخسرو شاهرخ درخواست هشت روز مرخصی از تاریخ حرکت نموده‌اند و کمیسیون با درخواست ایشان موافقت نموده اینک گزارش آن بعرض می‌رسد.
رئیس _ موافقین قیام فرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. گزارش دیگر.
گزارش مرخصی آقای نواب یزدی
آقای نواب یزدی درخواست بیست و پنج روز مرخصی از تاریخ هفتم امرداد ۱۳۱۸ نموده‌اند و کمیسیون عرایض با بیست روز آن موافقت نموده اینک گزارش آن بعرض می‌رسد.
رئیس _ موافقین با این مرخصی قیام فرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد. گزارش دیگر قرائت می‌شود:
گزارش مرخصی آقای ابراهیم سمیعی
آقای ابراهیم سمیعی درخواست بیست روز مرخصی از تاریخ حرکت نموده‌اند و مورد موافقت کمیسیون واقع شده اینک گزارش آن بعرض می‌رسد.
رئیس _ موافقین بااین مرخصی قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. یک گزارش دیگر قرائت می‌شود:
گزارش مرخصی آقای اقبال
آقای اقبال درخواست بیست روز مرخصی از تاریخ پنجم شهریور ۱۳۱۸ نموده‌اند و کمیسیون با درخواست ایشان موافقت نموده اینک گزارش آن بعرض می‌رسد.
رئیس _ موافقین با مرخصی آقای اقبال قیام فرمایند (اکثر قیام نمودند) تصویب شد.
– موقع و دستور جلسه بعد – ختم جلسه
[ ۴ – موقع و دستور جلسه بعد – ختم جلسه ]
رئیس _ اجازه میفرمائید جلسه ختم شود جلسه آینده روز یکشنبه ۴ شهریور ماه سه ساعت بظهر مانده دستور لوایح موجوده
(مجلس مقارن ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی – حسن اسفندیاری