مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۱ اسفند ۱۳۴۴ نشست ۲۴۵

مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و یکم

تصمیم‌های مجلس مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری بیست و یکم

قوانین انقلاب شاه و مردم

مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۱ اسفند ۱۳۴۴ نشست ۲۴۵

مذاکرات مجلس شورای ملی

صورت مشروح مذاکرات مجلس روز شنبه ۱۱ اسفند ۱۳۴۴ نشست ۲۴۵

فهرست مطالب:

مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره‏۲۱

جلسه: ۲۴۵

صورت مشروح مذاکرات مجلس روز چهارشنبه (۱۱) اسفند ماه ۱۳۴۴

فهرست مطالب:

۱ـ قرائت اسامی غایبین جلسه قبل.

۲- بقیه مذاکره و تصویب بودجه راجع به لایحه بودجه سال ۱۳۴۵ کل کشور و ارسال به مجلس سنا.

۳- تقدیم یک تبصره الحاقی به لایحه متمم بودجه سال ۱۳۴۴ کل کشور به وسیله آقای معاون وزارت کشاورزی.

۴- تقدیم دو پیشنهاد الحاقی به لایحه متمم بودجه ۱۳۴۴ کل کشور وسیله آقایان دکتر اعتمادی- دکتر عدل طباطبائی.

۵- اعلام وصول یک فقره لایحه قانونی از مجلس سنا.

۶- قرائت دستور و تعیین موقع جلسه بعد- ختم جلسه.

مجلس در ساعت ۵ بعد از ظهر به ریاست آقای مهندس عبدالله ریاضی تشکیل گردید

۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل‏

رئیسـ اسامی غایبین جلسه قبل قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

غائبین با اجازه- آقایان:

دکتر اسدی- زهتاب‌فرد- دکتر صدقیانی- مهندس معینی- ملک‌زاده آملی.

غائبین بی‌اجازه- آقایان:

مهندس عطایی- دکتر مصباح‌زاده.

غائبین مریض‌ـ آقایان:

پورادبی- حبیبی- مهندس زنجانچی- فولادوند- مهندس کمانگر- دکتر موثقی- موقر- نصیری- سرلشگر همایونی- یعقوب تهرانی.

۲ـ بقیه مذاکره و تصویب گزارش کمیسیون بودجه راجع به لایحه بودجه سال ۱۳۴۵ کل کشور و ارسال به مجلس سنا

رئیسـ وارد دستور می‌شویم دنباله بحث ما در ماده واحده بودجه ۱۳۴۵ کل کشور مطرح است در ماده واحده نظری نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهادهای رسیده قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

ریاست محترم مجلس شورای ملی‏

محترماً پیشنهاد می‌شود در سطر ۱۵ ماده واحده لایحه

بودجه بعد از جمله درآمدهای مزبور را عبارت (طبق قوانین مربوط) اضافه شود- روحانی.

رئیس ـ آقای روحانی بفرمایید.

روحانی ـ پیشنهادی که بنده کردم شاید فقط یک اصلاح عبارتی باشد چون اصل بر این است که درآمدهای پیش‌بینی‌شده مجوز قانونی برای وصول دارد ولی چون در ستون ارقام درآمد مجوزها ذکر نشده به نظر من این طور رسید که همان طور که در قسمت پرداخت گفته شده است که طبق قوانین و مقررات مربوط مجاز به پرداخت هستند در قسمت درآمدها به نظر من رسید که این جمله ضرورت دارد که اضافه شود درآمدهایی که طبق قوانین مربوط وصول می‌شود و این از نظر اصل موضوع و اطمینانی است که بر خلاف قوانین اقدامی نمی‌شود ولی به نظر بنده گذاشتن این جمله اشکالی نخواهد داشت.

رئیس- آقای دکتر آموزگار بفرمایید.

دکتر آموزگار (وزیر دارایی) ـ فرمایشی که فرمودند بسیار به جا است استدعا می‌کنم در صورتی که موافقت می‌فرمایید در صورت‌جلسه ذکر شود و البته در قسمت درآمدها طبق قوانین مربوط خودشان وصول خواهد شد.

رئیس ـ آقای روحانی بفرمایید.

روحانی - با توضیحاتی که فرمودند و در صورت‌جلسه هم قید می‌شود بنده پیشنهادم را پس می‌گیرم.

رئیس ـ پیشنهاد بعدی قرائت می‌شود.

ریاست معظم مجلس شورای ملی‏

محترماً پیشنهاد می‌نماید تبصره زیر به لایحه بودجه اضافه شود.

در هر دانشکده وجوهی که به عنوان ثبت نام از دانشجویان گرفته می‌شود به مصرف تکمیل تجهیزات همان دانشکده خواهد رسید. دکتر امامی‏

رئیس ـ آقای دکتر امامی بفرمایید.

دکتر امامی ـ عرض کنم جناب آقای وزیر دارایی مطلع هستند که این عواید جزو عواید اختصاصی دانشگاه است و جزو عواید دولت نیست برای این که این عواید به مصرف دانشگاه‌ها برسد چون اعتبار دانشکده‌ها واقعاً ناچیز است بنده اگر عرض بکنم که اعتبار بودجه سالیانه دانشکده‌ای در سال دو میلیون و چهارصد هزار تومان است خلاف عرض نکرده‌ام جناب آقای نخست وزیر، این است که بنده این پیشنهاد را دادم و تقاضا می‌کنم آقایان موافقت بفرمایند که این پیشنهاد تصویب شود که به مصرف تجهیزات همان دانشکده‌ای برسد که دانشجو در آن دانشکده تحصیل می‌کند.

رئیس- آقای دکتر آموزگار بفرمایید.

دکتر آموزگار (وزیر دارایی)- موقعی که لایحه بودجه سال ۱۳۴۵ در دست تهیه و تنظیم بود و برای تصویب به هیئت دولت آمد بعضی از وزارتخانه‌ها مایل بودند که تبصره‌هایی در لایحه بودجه منظور شود که در درآمدهای اختصاصی برای هزینه‌های مربوط به وزارتخانه‌ها منظور شود ولی به استناد قولی که جناب آقای نخست‌وزیر به مجلس داده بودند و برای احتراز از این که درآمدهای اختصاصی تا آنجا که ممکن است برای دستگاه‌های مختلفه منظور شود تمام آقایان وزرا قبول کردند که تبصره‌های خودشان را پس بگیرند و هر درآمدی که طبق قانون محاسبات اخذ می‌شود در خزانه مملکت متمرکز شود و هر دستگاهی که احتیاج به خرج دارد باید در بودجه مربوطه خودش آن خرج را دفاع بکند که چرا یک چنین خرجی ضروری است تا برای آن دستگاه مربوطه آن هزینه‌ها منظور شود اگر قرار شود هر دستگاهی برای خودش درآمد اختصاصی داشته باشد و این درآمد را به مصرف هزینه‌هایی که واقعاً ضروری است برساند دیگر معنی تمرکز وجوه در خزانه و لایحه کلی بودجه معنی ندارد بنابراین می‌خواهم استدعا کنم از جناب آقای دکتر امامی همان طور که فرمودند و واقعاً صحیح هم هست و میزان وصولی ناچیز است اجازه بفرمایید که این درآمد در خزانه متمرکز شود در حساب‌های اختصاصی خود دانشگاه و اگر دانشکده‌های مربوط برای هزینه‌های‌شان احتیاج بیشتر از آن که در بودجه مقرر شده است داشته باشند در متمم بودجه ان‌شاءالله در سال آینده منظور خواهد شد و ما از یک اصل انحراف حاصل نکنیم و الا اگر قرار

باشد برای هر دستگاه درآمد و هزینه اختصاصی باشد آن اصل کلی از بین می‌رود (صحیح است).

رئیس- آقای دکتر امامی بفرمایید.

دکتر امامی- بنده مثل این که نتوانستم توضیحات کافی به عرض جناب آقای وزیر دارایی برسانم این عواید الان در دست دانشگاه است منتهی دانشکده‌ها از این عواید استفاده نمی‌کنند و با بودجه کمی که دانشکده‌ها دارند حقیقتاً نمی‌توانند وظایفی را که امروز به عهده‌شان است انجام بدهند و بنده هیچ وقت نخواستم که تحمیلی به دولت کرده باشم و از جناب آقای نخست‌وزیر یا آقای وزیر دارایی استدعا کرده باشم که بودجه دانشگاه را اضافه کنند چون می‌دانم آقایان هم گرفتاری‌هایی دارند و در سر سلسله برنامه‌هایشان پیشرفت دانشگاه و علم و دانش است من خواهش کردم که اجازه بفرمایند که این بودجه و این پول اختصاصی که الان در بودجه دانشگاه است فقط به مصرف تجهیزات دانشکده‌ها برسد.

رئیسـ آقای دکتر آموزگار بفرمایید.

دکتر آموزگار (وزیر دارایی)ـ این وجوه همان‌طور که فرمودند جزو درآمدهای اختصاصی است و حساب خاصی دارد و درآمد و مصارفش هم معین است و در سال‌های گذشته هم به همین ترتیب مصرف شده اگر الان بخواهیم که در اینجا مصرفش را محدود بکنیم به تجهیز دانشکده‌ها و وجوهی را برای هر دانشکده‌ای اختصاص بدهیم بدون این که قبلاً صحبتی کرده باشیم با رئیس دانشگاه و رؤسای دانشکده‌ها به نظر بنده شاید صلاح نباشد که از این وجوه به مصرف هزینه‌های لازم دانشکده‌ها برسد می‌خواستم خواهش بکنم موافقت بکنید این در اختیار دانشگاه باشد مطالعه شود اگر لازم شد بعداً نظر شما تأمین می‌شود.

رئیس- آقای دکتر عدل‌طباطبایی مخالفید؟

دکتر عدل‌طباطبایی‌ـ توضیح عرض می‌کنم مثل این که در قانون شورای مرکزی دانشگاه‌ها تکلیف این وجوه مربوط به شهریه ذکر شده یعنی به شورای مرکزی دانشگاه‌ها اختیار داده شده است که احتیاجات دانشگاه‌ها و دانشکده‌ها طبق آئین‌نامه‌ای که خود حضرتعالی هم استحضار دارید تکلیف این وجوه معین شده بنابراین هم نظر آقای دکتر امامی تأمین است و هم نظر دولت دایر بر بهتر مصرف شدن این وجوه.

رئیس‌ـ آقای دکتر امامی بفرمایید.

دکتر امامی- عرض کنم این مطلبی که آقای دکتر عدل‌طباطبایی می‌فرمایند مربوط به این وجوه نیست در مورد این وجوه در قانون شورای مرکزی دانشگاه‌ها چیزی پیش‌بینی‌نشده بنده اطلاع دارم و همان طور که آقای دکتر آموزگار فرمودند بنده هم قبول می‌کنم که باشد برای این که بیشتر مطالعه شود و پیشنهادم را پس می‌گیرم.

رئیس‌ـ پیشنهاد بعدی قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

ریاست محترم مجلس شورای ملی‏

پیشنهاد می‌کنم تبصره ۱ لایحه بودجه به صورت زیر اصلاح شود.

تبصره ۱ـ فقط تا میزان ده درصد از اعتبارات جاری از محل درآمدهای عمومی و طبقه (الف) درآمدهای اختصاصی کاهش یا افزایش اعتبار برنامه‌ها و مواد هزینه در داخل هر فصل هزینه تا میزان ده‌درصد با موافقت نخست‌وزیر مجاز است مشروط بر این که از جمع اعتبار مصوب هر دستگاه تجاوز ننماید، انتقال اعتبار برنامه‌ها... الی آخر.

دکتر اسفندیاری‏

رئیس- آقای دکتر اسفندیاری بفرمایید.

دکتر اسفندیاری- تبصره به صورتی تنظیم شده که این توهم برای هر کسی که آن را بخواند پیش می‌آید که منظور دولت شاید این بود که تا میزان ده‌درصد ولی الی‌غیرالنهایه از یک محلی بردارد و به یک محل دیگری وارد کند در صورتی که نظر دولت این نیست نظر دولت این است که برای یک دفعه از ده‌درصد از محل درآمدهای عمومی و از درآمدهای اختصاصی برداشته شود و در برنامه‌های دیگر و هزینه‌های دیگر گذاشته شود و چون این قسمت را در اینجا نمی‌رساند و این و هم همیشه وجود دارد که دولت ده درصد، ده‌درصد تمام یک قسمت را بردارد و در جای دیگری مصرف بکند این بود که بنده این

تبصره را به صورت خیلی روشن پیشنهاد کردم و پیشنهاد من را اگر بخوانید عین تبصره ایست که در گزارش کمیسیون هست با این تفاوت که این ابهام برداشته می‌شود و اختیار عام داده نشده است به دولت.

چند نفر از نمایندگان- پیشنهاد را بخوانید.

رئیس- یک بار دیگر پیشنهاد قرائت می‌شود.

(به شرح سابق قرائت شد)

رئیسـ نظر مخالفی نیست؟ آقای نخست‌وزیر فرمایشی دارید؟

نخست‌وزیر (امیرعباس هویدا)ـ بنده خیال می‌کنم موقعی که این تبصره را ما تهیه می‌کردیم نظر آقای دکتر اسفندیاری در آن منظور شده بود ولی در اینجا افتاده و در اینجا فکر می‌کنم اگر کلمه «فقط یک‌بار» را بگذاریم منظور ایشان را تأمین می‌کند.

دکتر اسفندیاریـ خیر منظور من را تأمین نمی‌کند به این علت که اگر فقط یک بار را در آنجا بگذارید ممکن است آن میزان ده‌درصد کمتر باشد یعنی سه‌درصد را بردارید برای یک بار مصرف کنید و هفت‌درصد را آن وقت نمی‌توانید مصرف کنید باید ده‌درصد همیشه محفوظ بماند و بتوانید ده‌درصد را همیشه از آن بردارید.

رئیسـ مخالفی نسبت به پیشنهاد آقای دکتر اسفندیاری نیست؟ (اظهاری نشد) رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای دکتر اسفندیاری خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد پیشنهاد بعدی قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

ریاست محترم مجلس شورای ملی‏

پیشنهاد می‌کنم تبصره ۳ به صورت زیر اصلاح شود:

خزانه‌داری کل مکلف است بلافاصله پس از درخواست وجه از طرف مؤسسات مزبور مبلغ درخواستی را تا معادل وصولی پرداخت نماید.

دکتر اسفندیاری‏

رئیسـ آقای دکتر اسفندیاری بفرمایید.

دکتر اسفندیاریـ چون در عرف قانون‌نویسی هر کلمه‌ای معنی خاصی دارد و در حدود یک کلمه ایست که یعنی اگر مثلاً صد میلیون باشد صدوده میلیون در حدود صد میلیون است ولی اگر یک میلیون اضافه باشد مثلاً صدویک میلیون معادل صد میلیون است این بود که من در حدود را کردم تا معادل و این اصلاح عبارتی است یعنی در همان میزان، یک تذکر دیگر هم خواستم خدمت جناب آقای نخست‌وزیر بدهم الان آقای وزیر دارایی تشریف دارند فرمایشی فرمودند در جواب آقای دکتر امامی که کوشش کردند به طور کلی تمام وجوهی را که به هر صورت حاصل می‌شود مخصوصاً وجوهی را که در دانشگاه‌ها از طریق شهریه و غیرذلک به دست می‌آید به طور کلی در خزانه‌داری کل متمرکز می‌شود برخلاف نظر جنابعالی تبصره ۳ بودجه همین قسمت را مستثنی کرده است یعنی گفته اینها نباید در خزانه‌داری کل تمرکز پیدا کند با آن قسمتی که جنابعالی فرمودید اگر به این قسمت نظر خاصی دارید به من بفرمایید تا روشن شوم چون اگر این وجوه در خزانه‌داری کل متمرکز شود از نظر دخل و خرج مملکتی و از نظر میزان درآمد و حتی تهیه آمار برای خودشان بهتر خواهد بود و دادن به خزانه و برگشت به حساب خود بهداری، آموزش و پرورش و دانشگاه‌ها و دانشکده‌ها و بیمارستان‌های تابعه دانشگاه به صورت بهتری خواهد بود ولی اگر دولت صلاح می‌داند و می‌خواهد این وجوه در مؤسسات خصوصی در حساب‌های مخصوص خودشان نگهداری شود علت را در اینجا بفرمایید خیلی متشکر می‌شویم.

رئیسـ آقای دکتر آموزگار بفرمایید.

دکتر آموزگار (وزیر دارایی)ـ با پیشنهاد آقای دکتر اسفندیاری دولت موافق است برای این که منظور همان بود که تا معادل وصولی باشد و خزانه هم هیچ وقت زیادتر نخواهد داد و بلکه اگر صد میلیون باشد کمتر از آن خواهد پرداخت به طور کلی منظور این بود که بیشتر نخواهد و با پیشنهاد جنابعالی موافق‌ایم مانعی ندارد تا معادل باشد و اما درباره تبصره ۳ لایحه بودجه که فرمودید آن قسمت اخیر تبصره وضع خاصی دارد که مستثنی شده تا چند سال آینده هم شاید نتوانیم و صلاح نباشد که ما منظور

کنیم و آن قسمت ده درصد سهم بهداری و پنج‌درصد سهم فرهنگ از درآمد شهرداری‌ها است که گرفته می‌شود و اگر قرار باشد درآمد صدی ده شهرداری و رفسنجان بیاید در تهران متمرکز شود و بازگردد در رفسنجان خرج شود این نقض غرض است و اصلاً عملی نیست و باعث بطؤ کارها می‌شود قسمت عمده این تبصره درآمد مهم فرهنگ و بهداشت و شهرداری‌ها است یک قسمت دیگری که به آن اضافه شده است و آن درآمدهای اختصاصی دانشکده‌های دانشگاه تهران است و بیشتر هم مربوط به دانشکده پزشکی و بیمارستان پانصد تختخوابی است که اینها برای وسایل‌شان یک مبلغ خیلی مختصری از مریض‌های‌شان اخذ می‌کنند و صرف هزینه‌ها و مخارج لازمی در خود دانشکده و بیمارستان می‌کنند از حیث خرید باند و وسایل مختصر بیمارستانی که این مبلغ آنقدر جزئی است که احتیاجی نیست اینها به خزانه بیاید و به همین جهت آن قسمت را هم طبق معمول و سنت گذشته استثنا کرده‌ایم و گفته‌ایم تمرکز این وجوه در خزانه الزامی نیست (دکتر اسفندیاری- صد میلیون بیشتر است) خیلی کمتر است جنابعالی بخواهید ارقامش را می‌آورم البته ده‌درصد فرهنگ و بهداشت از صد میلیون بیشتر است و فکر می‌کنم دلیل بنده را تأیید بفرمایید که صلاح نیست ما ده‌درصد فرهنگ و بهداشت از درآمد شهرداری‌های مختلف را بیاوریم در تهران متمرکز کنیم و بعد از تهران برگردانیم به شهرها و این اسباب بطؤ کار است.

رئیسـ نسبت به پیشنهاد آقای دکتر اسفندیاری نظر مخالفی نیست؟

خواجه‌نوریـ اجازه بفرمایید یک بار دیگر قرائت شود.

رئیسـ پیشنهاد آقای دکتر اسفندیاری یک بار دیگر قرائت می‌شود.

(به شرح زیر خوانده شد)

ریاست محترم مجلس شورای ملی‏

پیشنهاد می‌کنم تبصره ۳ به صورت زیر اصلاح شود:

خزانه‌داری کل مکلف است بلافاصله پس از درخواست وجه از طرف مؤسسات مزبور مبلغ درخواستی را تا معادل وصولی پرداخت نماید.

دکتر اسفندیاری‏

خواجه‌نوری- اصلاح عبارتی است، اشکالی ندارد.

رئیس- خانم‌ها و آقایانی که با این پیشنهاد موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد پیشنهاد بعدی قرائت می‌شود.

(به شرح زیر خوانده شد)

ریاست محترم مجلس شورای ملی‏

پیشنهاد می‌کنم تبصره ۱۰ بودجه ۴۵ به صورت زیر اصلاح شود:

تبصره ۱۰- تغییر مواد اعتبارات تشویق صادرات و درآمد معادن به پیشنهاد وزارت اقتصاد و موافقت نخست‌وزیر و تصویب کمیسیون اقتصاد مجلسین خواهد بود.

دکتر اسفندیاری‏

رئیس ـ آقای دکتر اسفندیاری بفرمایید.

دکتر اسفندیاری ـ چون این مواد اعتبارات صادرات و درآمد معادن یک چیزی است که خیلی قابل بالا و پایین شدن بود خواستم از نظر کلی یک کنترلی در آن باشد که کمیسیون‌های اقتصاد مجلسین هم نظارتی در آن بکنند در صورتی که دولت با پیشنهاد موافق نباشد من حرفی ندارم پیشنهادم را پس می‌گیرم (احسنت).

رئیس- آقای نخست‌وزیر بفرمایید.

نخست‌وزیر (امیرعباس هویدا)- شخصاً بنده هیچ‌گونه اشکالی نمی‌بینم که چنین تبصره‌ای را با آن اصلاحی که فرمودند تصویب کنید ولی چون امسال می‌خواهیم از بدو سال جدید از لحاظ تشویق صادرات روی یک اصل جدید و یک اشل متحرک برویم من اعتقاد دارم و تابه‌حال در سال ۴۴ هر تقاضایی که از کمیسیون‌های مجلس کردیم با سرعتی واقعاً قابل تشکر تصویب شده من از ایشان خواهش می‌کنم که این نکته را برای متمم بودجه نگهدارند که ما ۶ ماه آزمایش بکنیم و اشل متحرک را ببینیم چون ما باید از لحاظ صادرات فشار زیادی بیاوریم برای صادرات و در بعضی از جنس‌هایی که از ایران صادر می‌شود در سال فرق می‌کند

یعنی اگر احیاناً در فروردین جنسی را صادر کنیم و تشویق باید کرد ممکن است ۵ ماه دیگر احتیاج به تشویق نداشته باشیم اگر موافقت بفرمایید که برای متمم بودجه در نظر بگیریم، مخالفتی نمی‌بینم اجازه بفرمایید ما این ۶ ماه را آزمایش بکنیم روی این سیستم جدید تا بعداً بتوانیم آن را عملی کنیم.

دکتر اسفندیاری- بنده موافقم و پیشنهادم را پس می‌گیرم.

رئیسـ پیشنهاد بعدی قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

ریاست محترم مجلس شورای ملی‏

پیشنهاد می‌نماید شرح زیر به آخر تبصره ۱۱ لایحه بودجه اضافه شود (طبق ماده ۲۷ لایحه قانونی برنامه عمرانی سوم کشور عمل خواهد شد). دکتر یزدان‌پناه‏

رئیسـ آقای دکتر یزدان‌پناه مثل این که این پیشنهاد قابل طرح نباشد چون لایحه برنامه سوم هنوز در مجلس تصویب نشده است.

دکتر یزدان‌پناه ـ پیشنهاد را بنده از این دادم که در موقع اجرا دولت با مشکلاتی مواجه نشود.

رئیس ـ صحیح است ولی در قانون نمی‌شود اشاره به تصویب‌نامه‌ای کرد که هنوز به صورت قانون درنیامده تصویب‌نامه‌ای است فعلاً مورد مطالعه و رسیدگی کمیسیون است.

دکتر یزدان‌پناه - ممکن است بنویسیم تصویب‌نامه‏

رئیس ـ شاید مناسب نباشد در قانون کلمه تصویب‌نامه گذاشته شود اجازه بفرمایید مطرح نکنیم پیشنهاد جدیدی اگر دارید مرحمت بفرمایید پیشنهاد بعدی قرائت می‌شود.

(به شرح زیر قرائت شد)

ریاست محترم مجلس شورای ملی‏

پیشنهاد: تبصره ۳ به شرح زیر اصلاح شود:

به جای کلمه بهداشتی نوشته شود (تمرکز درآمدهای محلی که به وسیله انجمن‌های بهداری از منابع غیردولتی تحصیل می‌شود در خزانه‌داری کل الزامی نخواهد بود). دکتر کیان‏

رئیس- آقای دکتر کیان بفرمایید.

دکتر کیانـ این کلمه بهداشتی که بعد از کلمه فرهنگ ملاحظه می‌فرمایید با پیشنهاد بنده در کمیسیون بودجه تصویب شد و دولت هم موافقت کرد و به تصویب هم رسید منتهی بعد معلوم شد که در عمل اشکالاتی برای دستگاه‌ها فراهم می‌کند و ما چون نمی‌خواهیم موجبات زحمت را برای دستگاه‌ها فراهم بکنیم نظر من در این پیشنهاد این بود که انجمن‌های بهداری محلی که درآمدهای خودشان را تهیه و تدارک می‌کنند این دیگر لازم نباشد که به خزانه برود و بنابراین، این پیشنهاد را در حال حاضر تقدیم می‌کنم و استدعا می‌کنم که دولت قبول کند که به جای پیشنهادی که بنده دادم و تصویب شد این کلمه بهداشتی به شرح زیر اصلاح شود نظر من تأمین است پیشنهاد را یک بار می‌خوانم: تمرکز درآمدهای محلی که به وسیله انجمن‌های بهداری از منابع غیردولتی تحصیل می‌شود در خزانه‌داری کل الزامی نخواهد بود (خواجه‌نوری- این را حذف می‌کنند؟).

رئیس- کلمه بهداشتی را حذف می‌کنند و این جمله را اضافه می‌کنند.

مهندس صائبی- به ترتیبی که ایشان پیشنهاد کردند یک جمله دو بار تکرار می‌شود.

رئیس- آقای دکتر آموزگار بفرمایید.

دکتر آموزگار (وزیر دارایی)- موافقم.

رئیس- آقای مهندس صائبی بفرمایید.

مهندس صائبی- عرض کنم این پیشنهاد ایشان را اگر عرض بنویسند دو جمله پشت سر هم تکرار می‌شود بنابراین به جای کلمه بهداشتی باید نوشت درآمدهای محلی که وسیله انجمن‌های بهداری از منابع غیردولتی تحصیل می‌شود یعنی به جای بهداشتی این اضافه شود نه پیشنهاد ایشان چون در خور تبصره هست.

رئیس- اجازه بفرمایید آقای دکتر کیان که پیشنهادشان را اصلاح کرده‌اند می‌خوانند.

(به شرح زیر خوانده شد)

ریاست محترم مجلس شورای ملی‏

پیشنهاد: تبصره ۳ به شکل زیر اصلاح شود به جای کلمه بهداشتی نوشته شود:

«و همنچنین درآمدهای محلی که به وسیله انجمن‌های بهداری از منابع غیر دولتی تحصیل می‌شود» دکتر کیان‏

دکتر کیانـ بنابراین قسمت اخیر تبصره به این صورت درآمده است:

«تمرکز وجوه حاصل از بابت سهم آموزش و پرورش و سهم بهداری از درآمد شهرداری‌ها و درآمد اختصاصی دانشگاه‌ها و دانشکده‌ها و بیمارستان‌های تابعه و مؤسسات فرهنگی و همچنین درآمدهای محلی که به وسیله انجمن‌های بهداری از منابع غیردولتی تحصیل می‌شود در خزانه‌داری کل الزامی نخواهد بود».

رئیس‌ـ نسبت به پیشنهاد آقای دکتر کیان مخالفی نیست؟ (اظهاری نشد) رأی می‌گیریم به پیشنهاد خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. پیشنهاد بعدی قرائت می‌شود.

(به شرح زیر خوانده شد)

ریاست محترم مجلس شورای ملی‏

پیشنهاد می‌نماید شرح زیر به آخر تبصره ۱۱ لایحه بودجه کل کشور اضافه شود (نحوه عمل در مورد اجرای طرح‌های مستمر عمرانی از نظر مقررات بر اساس توافق بین سازمان برنامه و وزارت دارایی تعیین خواهد شد). دکتر یزدان‌پناه‏

رئیس‌ـ آقای دکتر یزدان‌پناه بفرمایید.

دکتر یزدان‌پناه‌ـ در تصویب‌نامه برنامه عمرانی سوم کشور کیفیت استفاده از اعتبارات برای اجرای طرح‌های مستمر و غیرمستمر پیش‌بینی شده است در تبصره ۱۱ که ذکر شده است از طرح‌های مستمر عمرانی نحوه اجرای آن پیش‌بینی نشده و این احتمال هست که در موقع اجرا مشکلاتی از نظر مقررات بودجه بیاید برای این که یا بایستی نحوه به‌مصرف‌رساندن اعتبار طرح‌های مستمر عمرانی که در تبصره ۱۱ پیش‌بینی شده تابع قانون عمومی باشد یا یک مقررات خاص در تصویب‌نامه برنامه عمرانی سوم کشور برای اجرای طرح‌های عمرانی مستمر یک مقرراتی پیش‌بینی شده است و لازمه‌اش این است که در تبصره ۱۱ اشاره شود که این طرح‌ها بر اساس چه مقرراتی باید صورت بگیرد بنده پیشنهاد اولم این بوده است که اشاره کرده‌ام به ماده ۲۷ برنامه عمرانی سوم کشور که در آن مقررات حاکم بر مصرف اعتبارات عمرانی مستمر و غیرمستمر پیش‌بینی شده است ولی چون مقام ریاست فرمودند هنوز این تصویب‌نامه به صورت قانون درنیامده است قابل طرح نیست بنابراین بنده عین آن عبارتی را که در تصویب‌نامه برنامه عمرانی سوم کشور هست اینجا نوشته‌ام و استدعا می‌کنم بذل توجه بفرمایید که تصویب شود چون اگر تصویب نشود اجرای طرح‌های عمرانی مستمر که در اینجا ذکر شده است در موقع اجرا ممکن است مواجه با اشکالات شود برای این که تکلیفش روشن نخواهد شد (مهندس آراسته- یک طرح عمرانی مستمر مثال بزنید) عرض می‌شود در مورد ریشه‌کنی مالاریا در مورد اقداماتی که در زمینه کشاورزی می‌شود و از محل بودجه عمومی پیش‌بینی‌نشده در همین جا یک تبصره داریم راجع به سپاه بهداشت اینها در بودجه عمومی کشور پیش‌بینی نشده است قرار شده است از محل اعتبارات عمرانی پول آنها پرداخت شود منتهی از طریق بودجه عادی کشور بنابراین اگر مقررات عمومی را بگیریم مواجه با اشکال خواهد شد باید مقررات خاص خودش باشد یعنی مقرراتی باشد که در برنامه عمرانی سوم کشور برای به مصرف رساندن نحوه اعتبارات طرح‌های مستمر پیش‌بینی شده است این بود که این پیشنهاد را دادم.

رئیس- آقای دکتر آموزگار بفرمایید.

دکتر آموزگار- موافقیم و متشکریم.

رئیس- نسبت به این پیشنهاد مخالفی نیست؟ (اظهاری نشد) رأی می‌گیریم به این پیشنهاد خانم‌ها و آقایانی که موافق‌اند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. پیشنهاد بعدی قرائت می‌شود.

(به شرح زیر خوانده شد)

ریاست محترم مجلس شورای ملی‏

پیشنهاد می‌نمایم تبصره ذیل به لایحه بودجه سال ۴۵ افزوده شود ایرانیانی که تبعیت کشورهای دیگر را قبول نموده‌اند چنانچه برای یک بار از هم‌ارز یکصد هزار ریال

به بالا از طریق بانکی کمک به مؤسسات رسمی فرهنگی یا بهداشتی یا خیریه دیگر بنمایند می‌توانند مادام‌العمر برای مسافرت به ایران در شرایط متساوی با اتباع همان کشوری که تبعیت آن را قبول کردند روادید تحصیل نمایند یا چنانچه برای هر بار مسافرت به ایران هم‌ارز ده هزار ریال از طریق بانکی بحساب درآمد گذرنامه ارسال دارند می‌توانند برای هر مرتبه مسافرت به ایران روادید تحصیل نمایند. دکتر اسفندیار یگانگی‏

رئیسـ آقای دکتر یگانگی چون لایحه بودجه مطرح است فقط تبصره‌های مربوط به بودجه باید مطرح شود و چون این پیشنهاد مربوط به بودجه نیست اجازه بفرمایید جداگانه بعداً مطرح شود.

دکتر یگانگی- پیشنهاد درآمد است برای کسر بودجه.

رئیس- اجازه بفرمایید مطالعه و جداگانه مطرح شود. کلیات آخر لایحه مطرح است آقای دکتر معتمدوزیری بفرمایید.

دکتر معتمدوزیری‌ـ طرح بودجه کل کشور و تصویب آن به سرعتی که شاید در تاریخ مشروطیت ایران سابقه ندارد جای نهایت درجه خوشوقتی و طلیعه آغاز همکاری بیشتر از پیش و حسن تفاهم کامل مجلس و دولت است (صحیح است) امیدوارم همانگونه که مجلس تحت هر عنوانی که بوده باشد عملاً با دولت همفکری کامل نشان داده دولت نیز در اجرای بودجه و برنامه‌های مختلفی که مورد تأیید کامل مجلس قرار گرفته به سرعت و به نحوی که رشد سریع اقتصادی کشور مانند سال جاری طی سال بعد و سال‌های آینده ادامه پیدا کند توفیق کامل به دست آورد.

بودجه برنامه‌ای سال ۱۳۴۵ کل کشور دارای محاسن و معایبی است که اختصاراً به آنها اشاره می‌کنیم:

طریقه تنظیم بودجه و درآمد و هزینه نسبت به سنوات قبل حتی سال جاری پیشرفت کاملاً محسوس و قابل ملاحظه کرده است.

در بودجه سال ۱۳۴۴ کل کشور فقط مشخص کردن وظایف و برنامه‌های جزو هر وظیفه با حفظ روش‌های سابق و حفظ شکل به اصطلاح دستگاهی سابق مورد توجه قرار گرفته بود و حال آن که در بودجه سال ۱۳۴۵ در این زمینه پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای به دست آمده است که به عرض خواهم رساند.

بودجه‌های تفصیلی کلیه سازمان‌های دولتی ضمیمه بودجه کل کشور است و با تصویب آن مجلس تصویب بودجه را به طور کامل و یکجا انجام داده و اجرای برنامه‌های دولت و پیشرفت مملکت به سوی عمران و آبادی به تأخیر نخواهد افتاد. و شرح اجرای هر یک از برنامه‌ها و وظایف دولت به تفکیک برنامه‌ها و فعالیت‌ها برای اولین بار در تاریخ مشروطیت ضمیمه بودجه کل کشور است.

در بودجه سال ۴۵ نه‌تنها وظایف و برنامه‌ها مشخص شده بلکه هر برنامه با اجزا متشکله خود و با شرح اجرا و نتایجی که در هر قسمت به دست خواهد آمد نشان داده شده به طوری که از مجموع برنامه‌ها و فعالیت‌هایی که تحت هر برنامه صورت می‌گیرد وظایف کلی و همچنین برنامه اجرایی سال آینده به نحو احسن مشخص و عرضه شده است و مجلس می‌تواند با واقع‌بینی و علم و اطلاع برنامه‌های سال آینده و نحوه اجرای آنها و نتایج مورد انتظار را ارزیابی و اگر نظر اصلاحی یا پیشنهادهایی داشته باشد اعمال نماید.

موضوع شایان توجه دیگر کمی تبصره‌ها است که باعث شده مثل سال‌های گذشته کمیسیون و جلسه علنی مجلس شورای ملی وقتش صرف مجادله و احیاناً جر و بحث درباره مسائل و مطالبی که ارتباط با بودجه کل کشور ندارد نشود (صحیح است) و به همین جهت است که آماری که جناب آقای رامبد به مجلس می‌دادند از لحاظ دقایقی که صرف مطالعه شده کاملاً صحیح است و به همین دلیل هم کمیسیون بودجه و هم مجلس شورای ملی توانست با سرعتی که عرض کردم در تاریخ مشروطیت ایران سابقه ندارد بودجه کل کشور را تصویب بکند اگر در سابق ساعت‌ها و روزها وقت صرف این کارها می‌شده است برای این بود که آن تبصره‌های مخل و مزاحم و غیرمرتبط در بودجه کل کشور گنجانیده می‌شد و جر و بحث‌هایی که به دنبالش می‌آمد خواه‌ناخواه وقت مجلس و کمیسیون بودجه روزها

و مدت‌ها صرف این کار می‌شد بنابراین این موضوع نه‌تنها جای ایرادی نیست بلکه بنده انتظار داشتم که همه آقایان این اقدام دولت را که علاوه بر این که کار بودجه را سروسامان داده و احترام دولت را به قوانین و مقررات جاری مملکت می‌رساند مورد تقدیر و تمجید قرار بگیرد و دستاویزی احیاناً برای ایرادگیری نباشد (خواجه نوری- ناشی از اقدام مجلس و آئین‌نامه مجلس بود) آنچه سنت جدیدی در روابط دولت و مجلس در مملکت ما برقرار می‌کند ارائه بودجه و عملکرد مؤسسات انتفاعی و بازرگانی وابسته به دولت و مؤسسات عام‌المنفعه از طرف دولت است. تاکنون سابقه نداشته که فعل و انفعالات مالی این گونه سازمان‌ها به این ترتیب و با این تفصیل به مجلس داده شود و برای اولین بار است که چنین قدم مهم و اساسی برداشته شده و اگر به نظر بعضی‌ها که خود بنده هم از آن جمله هستم کافی و کامل نباشد نمی‌توان منکر شد که قدم بسیار مفید بزرگ اصلاحی برداشته شده و چه دری به سوی کنترل و نظارت بیشتر مجلس نسبت به این قبیل مؤسسات عمومی باز شده است.

یکی دیگر از محاسن و پیشرفت‌های حاصله در تهیه و تنظیم بودجه آمار جالب و دقیقی است که از تعداد کارمندان و خدمتگزاران دولتی داده شده به نحوی که به وضوح می‌توان مشاهده نمود که در هر یک از فعالیت‌های دولت چند نفر کارمند و چند نفر خدمتگزار در سال جاری به انجام وظیفه اشتغال دارند و این تعداد در سال آینده چه وضعی خواهد داشت. و این موضوع از لحاظ بررسی‌های اداری و استخدامی نیز اطلاعات ذی‌قیمتی در اختیار مجلسین و دولت می‌گذارد.

موضوع مهم دیگر این که بودجه ارائه شده دارای اطلاعات دقیقی از نظر احتیاجات ارزی مملکت می‌باشد و این موضوع نشان آنست که در سال‌هایی که به علت رشد سریع اقتصادی روی پرداخت‌های خارجی فشار زیاد و باید نسبت به موازنه ارزی کشور توجه خاص مبذول شود دولت به این وظیفه خطیر توجه کامل دارد که شایان هر گونه تقدیر و تحسین است. مطلبی در مورد لایحه تفریغ بودجه بیان شد که این چه تفریغ بودجه‌ای است و به چه درد می‌خورد به عقیده بنده به همان دلیلی که برای سومین بار است که لایحه تفریغ بودجه به مجلس داده شده کاری بسیار مهم و بسیار مشکل و انجامش جای تقدیر و تحسین است و ما باید لایحه تفریغ بودجه را با اصرار از دولت بخواهیم والا مجلس چه کنترلی می‌تواند نسبت به کار دولت بکند و اطمینان پیدا کند که دیوان محاسبات وظیفه خودش را آنگونه که ممکن است انجام می‌دهد.

به دلایلی که به عرض خانم‌ها و آقایان رسانیدم و با توجه به اصول کلی بودجه که سال گذشته ضمن بحث درباره بودجه سال ۱۳۴۴ کل کشور به عرض رسانیده و تکرار همان مطالب را زائد می‌دانم بودجه سال ۱۳۴۵ کل کشور را بودجه خوب و در شرایط و وضع موجود بسیار مناسب می‌دانم و پیشرفتی را که در این زمینه به دست آمده و زحماتی را که در راه تهیه و تنظیم چنین بودجه کاملی کشیده شده به دولت و متصدیان امر صمیمانه تبریک و تهنیت می‌گویم.

برای این که بودجه سال آینده بهتر و جامع‌تر باشد و شاید هم برای این که ترضیه خاطر جناب آقای نخست‌وزیر که علاقه‌مند به شنیدن انتقاد سازنده و برپاکننده هستند به عمل آمده باشد و بالاخره برای این که نقایص کار گفته شده باشد ایرادهایی را که به بودجه سال ۱۳۴۵ کل کشور وارد است به اختصار به عرض می‌رسانم و امیدوارم که مورد توجه واقع شود. (دکتر الموتی‌ـ انتقاد برپاکننده لغت جدیدی است) خیر جدید نیست از نظر شما شاید جدید باشد به هر صورت چون برای اکثریت کافی بود اجازه بفرمایید برای جنابعالی که از این حیث در اقلیت هستید بعداً خدمت‌تان عرض کنم.

با توجه به این که در بودجه برنامه‌ای باید وظایف دولت تحت گروه‌های متجانس و مرتبط به هم طبقه بندی شوند و این کار نشده است مثلاً امور مربوط به آموزش و پرورش تحت نظر مستقیم یک وزارتخانه درآید و مسئولیت امور درمانی و بهداشتی بایستی به عهده یک دستگاه محول گردد مع‌ذلک مشاهده می‌شود که این طبقه بندی صورت عمل به خود نگرفته است مثلاً بسیاری از سازمان‌های دولتی هنوز

آموزشگاه‌های اختصاصی را اداره می‌کنند و یا برای خود بهداری و دستگاه‌های درمانی دارند که از نظر بودجه برنامه‌ای صحیح نیست.

دوم این که چون منظور از بودجه برنامه‌ای این است که به مردم نشان بدهد نتایج حاصل از اجرای بودجه در سنوات گذشته و جاری چه بوده و اجرای بودجه چه اثراتی در بر خواهد داشت ولی در بودجه سال جدید از نظر این که نتایج حاصل از اجرای بودجه سنوات قبل و جاری گزارش داده نشده است به درستی معلوم نگردیده که با اجرای این بودجه چه کارهایی برای مردم انجام می‌شود مثلاً تعداد بی‌سوادهای کشور به چنددرصد تقلیل خواهد یافت یا تعداد متخصصین مملکت در هر قسمت به چنددرصد افزایش خواهد یافت یا در سال آینده چند کیلومتر راه اسفالت خواهد شد و بالاخره با اجرای این بودجه درآمد ملی در آخر سال چه صورتی خواهد داشت و چقدر افزایش خواهد یافت.

سوم این که اجرای بودجه برنامه‌ای با روش بودجه عملیاتی که بتواند حجم کارهای دولت را اندازه‌گیری نماید مؤثر و مفید است والا نتایج حاصل از اجرای بودجه احتمالاً مطلوب نخواهد بود در بودجه سال ۱۳۴۵ واحد اندازه‌گیری کار به کار نرفته است بلکه هزینه هر یک از برنامه‌های دولت از طریق بودجه متداول برآورد گردیده که اصل صحت بودجه را تا حدودی متزلزل می‌نماید.

چهارم این که در بودجه برنامه‌ای باید دلایل افزایش یا کاهش هر یک از منابع مختلف درآمد یا هزینه هر یک از برنامه‌های دولت توضیح داده شود در صورتی که در بودجه سال ۱۳۴۵ دلایل افزایش بودجه درآمد و بودجه هزینه تشریح نشده است مطلب دیگر این که رعایت سادگی که معمولاً باید در تهیه و تنظیم بودجه شود که در حدود امکان و حتی المقدور برای عامه قابل فهم باشد تصور می‌کنم نشده باشد بودجه برنامه‌ای بر اساس آمار و اطلاعات جمع‌آوری‌شده می‌تواند باشد ولی در بودجه سال ۱۳۴۵ آمار و گزارشاتی که مؤید تحقیق و بررسی مسئولین امر باشد به چشم نمی‌خورد امیدوارم این مطالبی که به عنوان انتقادهایی سازنده به عرض رسانیدم مورد توجه قرار بگیرد و در آینده و روزبه‌روز ما بتوانیم در تهیه و تنظیم بودجه که یکی از اصول و مباحث علمی و دقیق جدید است پیشرفت‌های قابل ملاحظه داشته باشیم و هر روز بودجه‌ای بهتر از روز قبل و برنامه‌ای مفیدتر از برنامه‌های سابق برای مردم به مرحله اجرا گذارده شود این که بنده وقت دوستان عزیز را گرفتم و نقایصی که به نظرم می‌رسید به عرض رساندم یک قسمت هم از این نظر بود که اگر پاره‌ای از دوستان به دلایلی آنگونه که باید و شاید فرصت پیدا نکردند یا نخواستند نقایصی را که به نظرشان می‌رسد بیان کرده باشند درهرحال این نقایص در مجلس شورای ملی گفته شده باشد و این توهم ایجاد نشده باشد که آنچه بیاید دربست به آن رأی می‌دهیم و آنچه به نظرمان برسد نخواهیم گفت بنده موفقیت دولت را در اجرای کامل بودجه که تهیه و تنظیم شده است از خداوند مسئلت دارم (احسنت).

رئیس- آقای موسوی‌ماکویی بفرمایید.

موسوی ماکویی- در مورد بودجه بنده مطلبی ندارم به عرض همکاران عزیزم برسانم دو سه نکته بود که از کلیات آخر خواستم استفاده کنم چون هیئت محترم دولت اینجا تشریف دارند به عرض ایشان می‌رسانم مطلب اول راجع به حقوق فرهنگیان است بنده دو سال و اندی است که در مجلس شاهد هستم تعداد زیادی از دوستان بنده تصور می‌کنند که حقوق فرهنگیان صددرصد افزایش پیدا کرده در صورتی که حقیقت غیر از این است ما از هشتاد هزار نفر فرهنگی که امروز در روستاها و شهرها مشغول تربیت فرزندان وطن هستند اقلاً هشت، نه هزار نفر ماهیانه بیش از صدوبیست تومان یعنی روزی چهار تومان بیشتر حقوق دریافت نمی‌کنند باز در حدود سیزده چهارده هزار نفر هستند که در ماه بیش از صدوهشتاد تومان دویست تومان بیشتر حقوق نمی‌گیرند که به طور متوسط روزی شش تومان و خرده‌ای می‌شود و یک تعداد دیگری در حدود سی تا سی‌وپنج هزار نفر هستند که حقوق اینها از چهارصد تا پانصد تومان تجاوز نمی‌کند بقیه یعنی دارندگان پایه‌های دبیری و آموزگاری هستند که حداکثر حقوق‌شان در حدود دو هزار تومان می‌باشد

و قبل از افزایش حقوق این دسته که تعدادشان از دو هزار نفر در سراسر کشور تجاوز نمی‌کند هزاروپانصد تومان می‌گرفته و ششصد تومان افزوده شده و من از دوستان محترم تقاضا می‌کنم توجه بفرمایید فرهنگی‌ها سه سال چهار سال پنج سال است رتبه طلبکارند و رتبه‌های خودشان را نمی‌توانند بگیرند وزارت آموزش‌وپرورش مدعی است که ما اگر بخواهیم یک رتبه بدهیم صد و ده میلیون تومان پول لازم است ما تصدیق داریم که مملکت برنامه‌های وسیعی دارد و باید اجرا بکند از لحاظ مالی هم امکاناتش زیاد نیست و شاید نتوانند بدهند و علتش هم این است که نمی‌دهند هم پول ندارند و هم تعداد آنها زیاد است ولی افزایش عده فرهنگیان که برای آنها جرم نمی‌تواند باشد اگر ما علاقه‌مند باشیم که ابنای وطن را خوب تربیت بکنند اگر معتقدیم که برنامه‌های انقلاب را خوب درک بکنند و همه ما هم توجه داریم که در شاه‌دوستی و وطن‌پرستی فرهنگیان بهترین هستند و بهترین نمونه‌اش روز ششم بهمن و روز پانزدهم بهمن است در مراسم نیایش (صحیح است) جرم اینها چیست که تعدادشان زیاد است من از دولت جناب آقای هویدا استدعا می‌کنم فکری برای فرهنگیان بکنند (احسنت) اگر پول ندارید که پایه‌های اینها را بدهید اقلا رتبه‌های اینها را بدهید و قید بفرمایید که به محض تأمین اعتبار پول اینها را پرداخت خواهید کرد کسانی هستند که هشت سال است لیسانسیه شده‌اند هنوز در رتبه دو دبیری هستند و این صحیح نیست اینها باید دلگرم باشند و اینها باید نیازمندی‌های فردیشان مرتفع شود به‌هرحال من از جناب آقای هویدا استدعا می‌کنم وضع فرهنگیان را در نظر بگیرند اینها سربازان واقعی انقلاب هستند وضع آنها را دریابید و پایه‌های عقب افتاده آنها را نه سه چهار رتبه که می‌خواهند لااقل یک رتبه آنها داده شود مسئله دوم دانشگاه تبریز است من رفته بودم تبریز رفتم دانشگاه تبریز را از نزدیک دیدم جناب آقای هویدا و همکاران عزیزمان توجه دارند که دانشگاه تبریز به جهات محتلف باید مورد توجه قرار بگیرد چرا؟ دلیلش روشن است برای این که یک دانشجوی تبریزی در خود تبریز با دویست تومان می‌تواند زندگی بکند و اگر بیاید به تهران پانصد تومان برایش کافی نیست و اگر به مناطق مجاور برود با دویست تومان می‌تواند زندگی بکند به‌هیچ‌وجه من‌الوجوه صحیح نیست که به دانشگاه تبریز توجه نکنیم و جوانان آذربایجانی را سوق بدهیم بروند به خارج و این به جهات مختلف به نظر من صحیح نیست آقایان دانشگاه تبریز صد میلیون تومان نمی‌خواهد، پنجاه میلیون تومان نمی‌خواهد، بیست میلیون تومان نمی‌خواهد، ده میلیون تومان هم نمی‌خواهد من فکر می‌کنم اگر پنج میلیون تومان هم به دانشگاه تبریز بدهند قسمتی از احتیاجاتش تأمین می‌شود (صحیح است) (مهندس صائبی- به همه دانشگاه‌های کشور باید کمک شود) اجازه بفرمایید آقای مهندس صائبی تبریز و ملایر یکی است از نظر من. مسئله سوم از لحاظ سازمان آبادانی و مسکن است همکارارن عزیز ما می‌دانند که اهالی شهرستان‌ها سال‌ها بود که فقط حرف می‌شنیدند و وعده می‌دادند ولی عمل نمی‌دیدند و ما قبول می‌کنیم انجام پروژه‌های وسیع و بزرگ مثل سدسازی و آوردن کارخانه‌جات مرور زمان لازم دارد و این آن خوش‌بینی را در مردم نمی‌تواند به این زودی ایجاد بکند من از محضر جناب آقای هویدا تقاضا می‌کنم توجه بفرمایند بودجه وزارت آبادانی و مسکن از این جهت افزایش پیدا بکند و این وزارتخانه‌ها که به حق وظیفه خودش را در نقاط دوردست مملکت به نحو احسن و اکمل انجام داده است و امیدواری زیادی به این وزارتخانه هست بتواند وظایف خود را به‌خوبی انجام بدهد (احسنت).

رئیسـ آقای دکتر شفیع‌امین بفرمایید.

دکتر شفیع‌امین- بودجه‌ای که دولت به مجلس تقدیم نموده است و همکاران محترم حقاً چند روز روی آن زحمت کشیده‌اند بودجه کاملی است و من از این جهت به جناب آقای هویدا تبریک عرض می‌کنم که با زحمات زیاد دستگاه‌های فنی و وزارتخانه‌های مختلف توانسته‌اند بودجه جامعی تقدیم مجلس شورای ملی بکنند و همکاران محترم به‌خوبی توجه دارند که کارهایی که در این مملکت در عرض این چند سال یعنی با مقایسه ده پانزده سال به این طرف شده در نظر بگیریم می‌بینیم در هر قسمت در بهداشت

در فرهنگ در عمران و آبادی حقاً زحمت کشیده‌اند و باید از دولت مخصوصاً از این دولت هیئت خودمان که دو سال است زحمت می‌کشند، شب و روز کار می‌کنند تشکر کرد در سازمان برنامه مخصوصاً در اصول دهگانه که تا آخر سال ۴۶ نوشته‌اند به نظر بنده خدمات بزرگی انجام شده مخصوصاً در قسمت تعلیمات ابتدایی و متوسطه و عالی و همچنین حرفه‌ای و امیدوارم با راهنمائی‌های شاهنشاه بزرگ ما انشاءالله موفق بشویم ملت ایران را روزبه‌روز در شاهراه ترقی و تمدن سوق بدهیم بنده ضمن تشکر از خدمات دولت چند مطلب را یادداشت کرده بودم که به عرض برسانم که اولین آنها راجع به کارمندان دولت است بنده از پشت این تریبون همیشه در دوره‌های پیش و همچنین در این دوره کراراً مزاحم شده و راجع به کارمندان صحبت کرده‌ام و یقین دارم که همکاران محترم با بنده هم صدا هستند و می‌دانیم که چرخ‌های فعاله این مملکت و این انقلاب بزرگ را که با هدایت شخص شاهنشاه آریامهر انجام گرفته این طبقه می‌چرخانند اگر کارمندان دولت راحت و راضی نباشند چرخ انقلاب آن طور که می‌خواهیم نمی‌چرخد و آن طوری که نظر ملت و نظر پیشوای بزرگ ملت است پیشرفت نخواهد کرد ما باید زندگی اینها را تأمین کنیم خوب را تشویق و بد را تنبیه نماییم، البته زندگی کارمندان دولت با اقداماتی که دولت کرده و با علاقه‌ای که دولت دارد نمی‌چرخد و باز هم ناراحتند قانون استخدام از دو سال پیش در مجلس است از دو سال پیش در مجلس است همکاران محترم در کمیسیون مشترک زحمت می‌کشند ولی باز مدت‌ها طول دارد تا اجرا شود ترفیعات کارمندان دولت را دو سال است نمی‌دهند این دادن رتبه یک تشفی خاطری است که کارمندان دولت رتبه‌ای بگیرد اگر در بودجه نیست با یک تبصره می‌شود گفت که پس از تأمین وجه پرداخت می‌شود من از دولت تقاضا می‌کنم پایه‌های ایشان را بدهند در فرهنگ هستند کسانی که دو و سه و حتی چهار رتبه طلبکارند یعنی اشخاصی هستند که آمده‌اند با پایه اداری و آن را تبدیل به دبیری کرده‌اند همراه آنها هم یک لیسانسیه یک دکتری آمده و رتبه هنوز نگرفته است این موجب دلسردی کارمندان دولت خواهد شد امیدوارم این قسمت را توجه بفرمایید همکار محترم عزیز بنده جناب موسوی‌ماکویی راجع به دانشگاه تبریز صحبت فرمودند بنده تشکر می‌کنم که ایشان کمال علاقه را دارند و توجه فرموده‌اند بنده همیشه خدمت همکران محترم عرض کرده‌ام که دانشگاه‌های کشور اصفهان‌ـ تبریزـ مشهد- شیراز برای من هیچ فرق نمی‌کند (احسنت) به تمام دانشگاه‌های کشور و توسعه آنها علاقه‌مندم بودجه همه خیلی کم است در این کتابچه ایکه دولت داده بود بنده خیلی متأثر شدم که دیدم البته یک اشتباه چاپی بود که به جای دانشگاه تبریز نوشته شده بود دانشکده تبریز و اصلاح شد ولی باید توجه داشت که دانشگاهیان احتیاج به تحقیق و تتبع و مطالعه دارند با این بودجه کمی که گذاشته‌اند به مطالعه نمی‌رسند از جناب آقای هویدا و از جناب آقای وزیر آموزش‌وپرورش که مسئولیت مشترک دارند تقاضا می‌کنم توجهی بفرمایند بیمارستان دانشگاه تبریز اصولاً بودجه‌ای ندارد بودجه دارویی ندارد غذایی ندارد اگر بخواهند دکترها و لیسانسه‌ها داروساز و پرستار تربیت کنند وسیله می‌خواهند با این وسایل ناقص نمی‌توانند کاری انجام بدهند جنابعالی دیروز در موقع بازدید از مؤسسه اتمی و فضایی دانشگاه فرمودید که باید جوانان و دانشمندان و دانشگاهیان را بیشتر تشویق کرد که به کار مطالعه بپردازند آنها وسیله می‌خواهند با دست خالی نمی‌شود بودجه دانشگاه تبریز طبق تصویب مجلس شورای ملی در سال ۳۹ تا حال ۱۲% زیاد شده در این مدت دو دانشکده اضافه شده دانشجو زیاد شده همین‌طور در مشهد یک دانشکده و در اصفهان انشاءالله امیدوارم توجه بفرمایید که اینها بتوانند بیشتر دانشجو بگیرند و همان طور که آقای موسوی‌ماکویی اشاره فرمودند که دانشجویان ما به خارج نروند و خلاصه در خانه اگر کس است یک حرف بس است (احسنت) بازنشستگان کشوری و شهربانی طی نامه‌هایی که می‌نویسند شکایت می‌کنند به مقام محترم ریاست مجلس و نمایندگان محترم اینها زندگی‌شان نمی‌چرخد اینها مهم‌ترین فصل زندگی خود و جوانی‌شان را بهترین وقت زندگی خود را در خدمت به این مملکت گذرانده‌اند اگر جوانان امروز ببینند که پدران‌شان با ۳۰ سال ۴۰ سال

کار و کوشش نمی‌توانند زندگی خود را بچرخانند اینها هم دلسرد و مأیوس از خدمت خواهند شد بایستی آنها را دریابید در شهربانی اشخاصی هستند که بعد از ۴۰ سال خدمت ۸۰۰ تومان ۵۰۰ تومان حقوق می‌گیرد همکار محترم جناب آقای دکتر معتمدوزیری راجع به وزارت آموزش و پرورش بیش از پیش تقویت شود ما نباید کارهای مؤسسات فرهنگی و مدارس را بدیهم به دست وزارتخانه‌های دیگر مثلاً وزارت کشاوزی خودش یک آموزشگاه حرفه‌ای داشته باشد وزارت آموزش و پرورش در امور تعلیم مجهزتر از هر وزارتخانه‌ای است باید یک دستگاه را مجهز کنیم و از آن استفاده نماییم. در لایحه بودجه بنده پیشنهادی دادم و توجه خواهید کرد سازمان‌های بهداری و بهداشتی زحمت می‌کشند تصدیق می‌کنم ولی باید در بخش‌ها در شهرستان‌های کوچک به تدریج اینگونه امور را بدهیم به شهرداری‌ها و مؤسسات بهداشتی وابسته به آنها شیروخورشید سرخ بسیار زحمت می‌کشند مؤسسات شیروخورشید در ۱۲۰۰ تختخواب در بیمارستان‌های خود در سال ۴۴ اضافه مرد و به رایگان در اختیار مردم گذاشته است باید از این مؤسسه تقدیر کنیم که بیش از پیش بتواند به خدمات خود ادامه دهد در شهرستان‌ها در بخش‌ها اگر مؤسسات شیر و خورشید نباشد بهداری ما به واسطه بودجه ناقصی که دارد نمی‌تواند بداد مردم برسد امیدورام که وزارت بهداری هم تقویت شود که در بخش‌ها و دهات بتواند کمک به مردم نماید، سپاهیان بهداشت حقاً بسیار زحمت می‌کشند درمانگاه‌های بسیاری دارند بنده تقاضا دارم که آنها را بیش از پیش تقویت نمایید که به دست این سپاهیان که به دست که صلاحیت علمی هم دارند برای دهات درمانگاه درست شود، متأسفانه در سال‌های اخیر وزارت آموزش‌وپرورش و وزارت بهداری آن طوری که باید به این دو قسمت یعنی پرستاری و مامایی توجه نکرده‌اند شیروخورشید و سازمان خدمات اجتماعی با علاقه‌ای که در این قسمت صرف کرده‌اند توانسته‌اند خدماتی بنمایند ولی اینها کافی نیست ما در مملکت بیش از پزشک محتاج کادر پرستاری و مامایی هستیم بیمارستان‌های ما به وسیله خدمتگزاران قدیم اداره می‌شوند که حقاً هم زحمت می‌کشند جناب آقای وزیر بهداری ما برای نقاط مختلف کشور احتیاج به پرستار داریم ما را نباید با امریکا یا ممالک دیگر مقایسه کنید در امریکا ماما نیست (دکتر مهندس ناصر بهبودی- در ساوه هم ماما نیست) در امریکا پزشکان متخصص مامایی هستند ولی در ایران اوضاع زندگی ما با آنها خیلی فرق دارد همین طور که همکار عزیز آقای مهندس بهبودی فرمودند در ساوه و در دهات ارسباران کلیبر جناب آقای اهری هم ماما نیست (دکتر مهندس ناصر بهبودی- اجازه بفرمایید ساوه از یک لحاظ شبیه امریکا باشد و ماما نداشته باشد) بله جناب آقای مهندس ساوه هم از این لحاظ مثل امریکا است از همکار عزیزم جناب آقای دکتر شاهقلی خواهش می‌کنم توجه بفرمایید برای تکمیل آموزشگاه‌های بهداری پرستاری و مامایی باید کوشش و توجه کرد مامایی برای ما بسیار لازم است و امیدوارم جناب آقای وزیر محترم بهداری توجه فرمایید دهات ما احتیاج به ماما دارند بیش از پزشک و البته دانشگاه‌های تبریز و مشهد و اصفهان و شیراز هم بیش از پیش احتیاج به بودجه بیشتری دارند ولی دانشگاه تبریز به عللی که جناب آقای موسوی‌ماکویی اشاره فرمودند باید بودجه‌اش اضافه شود و جناب آقای نخست‌وزیر هم که بنده تشکر دارم از خدمات درخشان‌شان در این مورد انتظار مساعدت بیشتری را دارد، تشکر می‌کنم و عرض دیگری ندارم.

رئیس- آقای کیهان‌یغمایی تشریف بیاورید.

کیهان‌یغمایی- با کسب اجازه از مقام محترم ریاست و همکاران محترم با کمال تأسف وقت مطالعه بودجه سال ۴۵ را نداشتم (احسنت- صحیح است) و نمی‌توانم به دولت جناب آقای هویدا که احترام فوق‌العاده‌ای دارم تبریکی عرض کنم یا خدای نکرده عکس آن اما مطالبی که موجب شد انگیزه‌ای که بنده را وادار به صحبت کرد مطالب دوست عزیزم جناب آقای موسوی‌ماکویی بود اگر به ارقام این بودجه در قسمت دانشگاه‌ها دقتی

می‌فرمودند شکر خدای را به جا می‌آوردند قریب سه سال است که ما همه‌اش می‌گوییم بودجه دانشگاه مشهد ضعیف‌ترین بودجه دانشگاه‌ها است و حال آن که از نظر تشکیلات و تعداد دانشکده فرقی با سایر شهرستان‌ها ندارد خوشبختانه یک مرتبه دیگر بنده عرض کردم به شهادت بیانات پرمغز شاهنشاه آریامهر در یک جلسه که شرفیاب بودیم فرمودند وقتی به خارج مسافرت می‌کنم می‌بینم بیشتر شاگردان اول دانشکده‌های خارج دانشکده پزشکی خراسان است و این یک افتخاری است برای یک خراسانی بنده خواستم به خدمت جناب آقای دکتر امین و جناب آقای موسوی‌ماکویی برسانم که امشب وقتی که به منزل تشریف بردند دست نیاز به درگاه خدای متعال دراز کنند و خدای را شکر کنند و دانشگاه تبریز را با دانشگاه مشهد و خراسان مقایسه کنند به دلیل این که بنده ارقام را اینجا می‌خوانم بودجه دانشگاه تهران و متعلقاتش ۱۲۰۰ میلیون ریال، بودجه دانشگاه پهلوی ۳۳۰ میلیون ریال، بودجه دانشگاه تبریز ۱۴۲ میلیون ریال، بودجه دانشگاه اصفهان ۹۰ میلیون ریال، بودجه دانشگاه مشهد ۶۲ میلیون ریال معلوم نیست چرا خراسان صیغه است (دکتر شفیع امین- مشهد بیمارستان شاهرضا دارد) جناب آقای دکتر امین اگر گوش شنوایی در کار بود لااقل برای دولت بود برای این رقم ۶۲ میلیون ریالی فکری می‌کرد پس جنابعالی شکرگزار باشید و باز نفرمایید که استثنایی است. درست است که تبریز سر ایران است و ما افتخار می‌کنیم اما خراسان هم خدمتگزار است و باید همه را به یک چشم نگاه کرد بیمارستان شاهرضا این برای خودش هیچ ارتباطی به بودجه دولتی ندارد همان‌طور که مردم خراسان مالیات تقدیم می‌کنند خدمت هم می‌کنند انجام وظیفه هم می‌کنند حق هم دارند از بودجه مملکت حق خود را بگیرند (دکتر شفیع امین- شما حضرت رضا را دارید) ایکاش شما هم افتخاری داشتید و حضرت رضایی می‌داشتید مثل ما، اینجا حضرت رضا را چرا داخل می‌کنید؟ بنده نخواستم انتقاد بکنم و به دولت هم انتقادی ندارم چون «آنچه البته به جایی نرسد فریاد است» هرچه استدعا می‌کنم کسی گوش نمی‌دهد ولی در مقام مقایسه باید شکرگزاری بکنید بنده از طرف شما از دولت حق‌شناسی می‌کنم به من حق بدهید از دولت جناب آقای هویدا از بودجه دانشگاه تبریز تشکر بکنم و از طرف استان شرقی و غربی اظهار حق‌شناسی بکنم (دکتر شفیع امین- وکیل در توکیل که نمی‌شود خودمان تشکر کردیم) ما که این همه محرومیت داریم و صدای‌مان درنمی‌آید شاید برای دولت امکاناتی است پس اجازه بفرمایید از مشهد بزنند و به تبریز تقدیم بکنند بنده می‌خواستم به عرض جناب آقای هویدا برسانم چون سه سال عرض کردیم و به عرض ما توجهی نشد دیگر نه توقعی داریم و نه گله‌ای بنابراین خواستم از این مطلب به حضرتعالی عرض کرده باشم شکر بفرمایید (پروین- آقا شما سر بودجه دانشگاه بحث نکنید ترحم به ما بکنید که اصلاً دانشگاه نداریم) (خنده نمایندگان) حالا جناب آقای پروین اراک با بودن جنابعالی دانشگاه نمی‌خواهد. ولی در اصل بودجه بنده به عقیده صبح باقی هستم و چون مطالعه‌ای ندارم نمی‌توانم عرضی بکنم مطلبی که لازم بود در کلیات آخر تذکر به دولت داده شود به پیروی از منویات شاهنشاه آریامهر کراراً تذکر داده‌ام که کارها را یک قدری گسترش بدهند به شهرستان‌ها و سطح ده با کمال تأسف هنوز این امر اجرا نشده درست است که از نظر کارهای صنعتی یک کارهایی در دست اقدام است که انشاءالله باز به تبریز، اراک و خراسان خواهد رسید و ما باز همین را خواهیم گفت ولی بایستی این مطلب را عرض کنم که دولت بایستی توجه داشته باشد به زمان، وضع مملکت وضع دنیا و وضع عمومی، وضع عمومی جمعیت ایران اقتضا می‌کند که اوامر ملوکانه هر چه زودتر به دست دولت‌ها در کمال حسن نیت راجع به بردن کار به شهرستان‌ها به مرحله اجرا درآید تا لااقل خود هیئت دولت و نمایندگان و مردم مرکز از هجوم مردم شهرستان‌ها به تهران نجات پیدا کنند مطلب دیگر این که بنده خواستم به جناب آقای هویدا عرض کنم که این وظیفه بنده است خود جنابعالی خیلی خوب کار می‌کنید و جای تردید نیست و مورد عنایت شخص شاهنشاه آریامهر هستید و مورد تأیید مجلس هستید و پنج وزارتخانه است که بنده یاداشت کرده‌ام نمره عالی دارند از نظر شخص بنده که یک فرد کوچک مجلس هستم وزارت

آموزش و پرورش، وزارت اقتصاد، وزارت دارایی، وزارت کشاورزی و وزارت راه، نسبت به بقیه بنده با کمال صداقت باید عرض کنم در صلاحیت بنده نیست و ارتباطی به بنده ندارد (یک نفر از نمایندگان-وزارت جنگ را نفرمودید) این در صلاحیت بنده نیست عرض کردم این یک نمره شخصی است (مهندس صائبی- نمره شخصی؟) بله نمره شخصی است و وزارت جنگ تحت اختیار شخص بندگان اعلیحضرت همایونی است و از صلاحیت ما خارج است اینها نمره‌های شخصی است البته شما هم می‌توانید تشریف بیاورید تشکر کنید بنده به سهم خودم گفتم چون بحث بنده روی حوزه انتخابیه‌ام است روی کلیات که بنده مطالعه ندارم که روی بودجه کل مملکت عرض بکنم اما حق دارم راجع به حوزه انتخابیه‌ام عرض بکنم بنده امیدوارم بقیه وزارتخانه‌ها مخصوصاً وزارت بهداری که صددرصد خراسان محتاج آن است و عنایت آقای دکتر شاهقلی شامل حالش شود که از حیث کادر بهداری و بهداشت خیلی عقب است. خجالت‌آور است اگر عرض نمی‌کنم که منطقه خراسان و جمعیت سیصد هزار نفری مشهد بهداشت ندارد برای این است که خودم خجالت نکشم مطلب دیگر جناب آقای نخست‌وزیر، بنده در این چند روز ۱۵- ۱۶ نامه داشتم از یک عده خانوادهایی که سرپرست‌شان در پشت میز در عالی‌ترین مقامات کشور فوت کرده‌اند قضات هستند فوت کرده‌اند بنده با صراحت عرض می‌کنم سه سال است خانواده‌های این‌ها حتی برای مخارج یومیه معطل‌اند هر روز جناب آقای قوام‌صدری معاون محترم وزارت دارایی که متأسفانه تشریف ندارند (چند نفر از نمایندگان- تشریف دارند و همیشه هستند) وقتی موضوع نامه‌ها را خدمت‌شان عرض می‌کردم می‌فرمودند یک فکری برای مستمری اینها خواهد شد با کمال تأسف در تبصره‌های بودجه و این بودجه چیزی بنده ندیدم برخلاف مراتب مذکور عرض می‌کنم این صرفه‌جویی شهامتی نبود جز این که خانواده‌های بسیار آبرومندی در این مملکت ناراضی هستند (صحیح است) بنده اسم نمی‌برم برای حفظ حیثیت آنها ولی از دولت جنابعالی که به فکر همه کارها در مملکت هستید این استدعا را دارم که یک فکری شود و بنده اگر عرض کنم که یک قاضی در خراسان ۴ سال قبل در پشت میزش فوت کرد که دارای ۱۱ بچه است و به خدای لایزال قسم امروز حتی برای یک تومان کاغذ بچه دبستانیش لنگ است خدا را خوش نمی‌آید جناب آقای نخست‌وزیر چرا یک فکری نمی‌شود (سعید وزیری- تقصیر شهرداری است) نمی‌دانم تقصیر کدام دستگاه است و چرا تکلیف این خانواده‌ها روشن نشده است مطلب دیگر این که قولی دادند آقای معاون پارلمانی وزارت دارایی از پشت همین تریبون به بازنشستگان شهربانی و فرمودند در سال ۴۵ و همین‌طور آقای معاون وزارت کشور جناب آقای سراج حجازی هم فرمودند که ما در سال ۱۳۴۵ سرشان قطعاً کلاهی خواهیم گذاشت و حق‌شان را خواهیم داد ولی با کمال تأسف در این بودجه باز بنده چیزی ندیدم چون قول شخص جناب آقای نخست‌وزیر همیشه صحیح بوده است... (رضوی- پس بودجه را مطالعه فرموده‌اید؟) همین سه چهار سطر را که بعدازظهر مطالعه کردم بنده که چیزی نگفتم تنقیدی نکردم عرض کردم بنده حرفی ندارم این بودجه خیلی خوب بنده حقیقت را عرض کردم بنده هیچ نگفتم که بد است بنده حقیقتی را عرض کردم که وقت نداشتم شما مطمئن باشید آدم حق‌شناسی هستم خدا شاهد است اگر یک قدم اینجا هر کدام از این آقایان بردارند صد مرتبه تشکر می‌کنم با این که چند مرتبه به من گفتند در شان یک نماینده نیست این قدر تشکر بکند ولی بنده حق‌شناسی خواهم کرد و در این مورد هم بنده چیزی ندیدم چون قول دولت بود و اعضای رسمی این دولت در پشت این تریبون قول دادند که در سال ۴۵ حق بازنشستگان شهربانی را خواهند داد متأسفانه یا من چیزی نمی‌بینم یافهمش را ندارم دیگر عرضی ندارم (احسنت).

رئیس- آقای دکتر صاحب‌قلم بفرمایید.

دکتر صاحب‌قلم- بنده از دولت جناب آقای هویدا متشکرم که گذشته از این که دانشکده کشاورزی ما به همت ایشان و آقای وزیر آموزش‌وپرورش افتتاح شد در بودجه هم ۵۰۰ هزار تومان اعتبار گذاشتند از ایشان تشکر می‌کنم

ولی این بودجه را کافی نمی‌دانم و امیدوارم اگر گشایشی در وضع دولت پیدا شد انشاءالله این مبلغ را بالا ببرند و همین‌طور راجع به ساختمان دانشکده هم یک فکری بفرمایند عرض دیگر بنده راجع به تبصره ۱۳ بودجه سال ۴۴ بود که عیناً می‌خوانم «دولت مکلف است تا پایان سال ۱۳۴۴ لایحه راجع به اصلاح وضع بازنشستگی کلیه کارکنان بازنشسته دولت اعم از مشمولین قوانین استخدام کشوری و نیروهای مسلح شاهنشاهی را تهیه و به مجلسین تقدیم نماید» آخر سال نزدیک است و بنده در این باب اقدامی ندیدم خواستم به دولت تذکر بدهم اگر تا آخر سال چنین لایحه‌ای به مجلس خواهند آورد به ما بگویند و اگر میسر نیست لااقل این در جزء تبصره‌هایی که در بودجه ۴۴ به قوت خود باقی است گنجانیده شود (دکتر الموتی‌ـ در لایحه استخدام در نظر می‌گیرند) لایحه استخدام که تصویب نشده است آقای دکتر الموتی چون این تعهدی است برای دولت تا آخر سال ۴۴ مطلب دیگر راجع به تبصره ۵۲ همین قانون بودجه سال ۱۳۴۴ است که می‌خوانم «به دولت اجازه داده می‌شود به منظور توسعه فعالیت‌های بانکی رهنی ایران سرمایه بانک مزبور را به پنج‌هزار میلیون ریال افزایش داده و به تدریج تأمین نماید. بانک رهنی موظف است حداقل سی‌درصد از دریافتی سرمایه افزوده شده را به ترتیبی که دریافت می‌دارد براساس درخواست‌های واصله به شهرستان‌های کوچک و عقب مانده و بخش‌ها تخصیص دهد» بنده باز نمی‌دانم که این پنج‌هزار میلیون ریال تأمین شده و یا نشده و به همه شهرستان‌ها از طرف بانک رهنی داده شده یا نه این سی‌درصد را عرض می‌کنم چون از اغلب شهرستان‌ها شکایاتی می‌رسد که سرمایه بانک رهنی کم است و خانه‌سازی خیلی کند پیش می‌رود البته مردم احتیاج دارند و بنده یک بار راجع به وضع بانک رهنی اینجا صحبت کردم و گفتم که بانک رهنی بسیار مجهز است کادر اداریش هم مجهز است و یک وقت در روزنامه خواندم که می‌خواهند بانک مسکن درست بکنند چه بهتر، اگر دولت پولی دارد یک مقدار صرفه‌جویی می‌شود از نظر مبلمان از نظر تعیین یک مدیرعامل برای یک بانک دیگر و این که سرمایه این بانک را اضافه بکنند و بدهند به مردم فقیر و بی‌بضاعت یا اشخاصی که واقعاً کرایه نشین هستند آنها خانه بسازند و خانه بخرند این عرض بنده بود اگر حالا جناب آقای نخست‌وزیر فرصت دارند جواب مرحمت بفرمایند و اگر فرصتی نیست بعداً عرایض بنده را جواب بدهند عرض دیگری ندارم (احسنت).

رئیس- آقای دکتر مهذب بفرمایید.

دکتر مهذب- با اجازه همکاران محترم با وجود این که وقت تا حدی دیر شده ولی بنده خواستم چند دقیقه‌ای وقت سروران عزیز را بگیرم و اگر در بودجه دولت رأی موافق می‌دهم کمی تشریح کنم و علت آن را بیان کرده باشم این بودجه‌ای که تقدیم مجلس شده است همان طور که چند نفر از سروران محترم تذکر دادند یک بودجه برنامه‌ای است که طبعاً برای هر بودجه برنامه‌ای باید صرف وقت زیادی کرد، باید تحقیقات زیادی کرد، باید مطالعه دامنه‌داری به عمل آورد تا شود بودجه برنامه‌ای یک مملکتی را تهیه کرد، بنابراین بنده از تهیه کنندگان بودجه به خصوص دکتر مجیدی که در جلسه حاضر نیست از لحاظ زحماتی که برای تهیه این بودجه کشیدند به دلایلی که عرض می‌کنم تشکر می‌کنم، آنچه که جالب است و واقعاً باید به آن توجه شود موضوع فرم بودجه است ما متأسفانه در این مجلس سابقه زیادی نداریم ولی آنهایی که در دوره‌های قبل تشریف داشته و حالا هم هستند می‌توانند گواهی بدهند که چه فرق‌های اساسی بین این بودجه و بودجه‌های سابق هست در بودجه سابق که معروف به بودجه ارقامی است دولت می‌آید تقاضای مبالغی از مجلس می‌کرد و این مبالغ را صرف امور مختلفی می‌نمود نماینگان ملت و مردم مملکت نمی‌دانستند به طور کلی که این پول‌هایی که مجلس تصویب می‌کند در چه راه‌هایی صرف می‌شود و هزینه برنامه‌های مختلف مملکتی چقدر است از زمانی که حزب ایران نوین تشکیل شد و دولت حزبی روی کار آمد قدم مهمی در تنظیم بودجه مملکتی برداشته شد. در سال گذشته بودجه تا حدی تکمیل شد و امسال بودجه طبعاً تکمیل‌تر شده، البته در هر امری نقص هست

و بر هر امری شما می‌توانید هزار و یک نقص بگیرید، عیب‌گرفتن راحت است، نقص پیدا کردن زیاد مشکل نیست، ولی سازندگی مشکل است، وقتی که آن بودجه‌های چندصفحه‌ای وارد مجلس می‌شد خیلی واقعاً راحت عده‌ای تعریف و عده‌ای انتقاد می‌کردند ولی تهیه بودجه‌ای که به قول بعضی از همکاران از هزار صفحه متجاوز است مشکل است، در هر یک صفحه می‌شود ایراد گرفت، منتهی ایراد دو نوع است یا ایراد اصولی و حقیقی است یا ایراد غیر اصولی و غیر حقیقی، طبعاً اگر دوستان ما در اقلیت، حتی با فرصت کمی که داشتند، این لایحه را بیشتر مطالعه کرده بودند یقین بدانید نه‌تنها دولت ما هم که در اکثریت هستیم استفاده می‌کردیم، انتقادی که شما بر روش دولت می‌کنید سبب بهبود کار دولت است و این نه‌تنها در برنامه دولت ما هست بلکه در برنامه فراکسیون ما هم هست که خود ما حتی انتقاد کنیم، بنابراین با این که چند ساعتی فرصت بود و می‌شد انتقاد کرد، نکردید و ما را از راهنمایی خودتان جناب آقای رامبد محروم کردید (رامبد- نخواستید) البته مطالب واقعی را که باید دولت مورد توجه قرار دهد کتباً مرقوم خواهید فرمود و در مورد بودجه به دفتر بودجه و یا به جناب آقای نخست‌وزیر مرحمت خواهید فرمود و من یقین دارم که شخص هویدا خودتان هم می‌دانید که از هر انتقاد اصولی خوش‌شان می‌آید، به‌هرحال بودجه‌ای که تقدیم شده فعالیت‌های دولتی را روشن می‌کند و معلوم می‌کند فعالیت‌ها بر چه مداری استوار است، دولت می‌خواهد چه کار بکند، چند کیلومتر راه بسازد، رشته فعالیت‌ها چیست؟ برای همه فعالیت‌ها چقدر احتیاج به پول دارد، حقیقت قضیه واقعاً اینجاست که بودجه‌هایی که تاکنون تقدیم مجلس می‌شد یک سرپوش روی آنها بود و کسی جرأت نداشت یا نمی‌توانست و یا نمی‌خواست این سرپوش را بردارد و عیوب بودجه مملکتی را معلوم بکند این دولت آمده و این سرپوش را برداشته و می‌گوید با این پول‌هایی که می‌دهید این فعالیت‌ها را می‌خواهم بکنم، طبعاً خود دولت به هزارویک عیب در دستگاه خودش پی برده، سال گذشته در اثر روش بودجه برنامه‌ای بسیاری از این عیوب رفع شد و امسال هم عیوب دیگری رفع شد و امیدواریم سال‌های آینده عیوب بیشتر مرتفع شود و ما به یک بودجه حقیقی نزدیک شویم، درهرحال از رشادتی که دولت در برداشتن این سرپوش کرده طبعاً بنده هم مثل همه سپاسگزارم و معلوم است فعالیت‌های دولت بر چه مداری است و این امر کاملاً روشن و بر همه هویداست. در هر حال اگر توجه مختصری به این بودجه و بودجه‌ای که سال گذشته به مجلس تقدیم شد بشود معلوم می‌شود بین این فاصله تفاوت بسیار عمده‌ای در بودجه‌نویسی و تکنیک بودجه پیدا شده سال گذشته معلوم بود فعالیت‌های دولت در رشته آموزش و پرورش چیست و چقدر هزینه برمی‌دارد، امسال آمده فعالیت‌ها را خیلی محدودتر کرده من خیال می‌کنم اگر دوستان توجه بکنند خیلی قدردانی خواهند کرد، شما برای اولین بار است که خواهید دانست که یک پسربچه در شیراز در دبستان چقدر خرج دارد (دکتر مهندس بهبودی- چقدر خرج دارد؟) مطالعه بفرمایید متوجه می‌شوید هزینه یک محصل در مناطق عشایری به همین مقدار است هزینه یک محصل در دانشگاه به همین ترتیب است یک محصل در مدرسه حرفه‌ای همین‌طور، و این خیلی جالب توجه است (دکتر بهبودی- واقعاً می‌فرمایید؟) بنده درباره زندان‌ها که توانسته‌ام یک مطالعه‌ای بکنم الان عرض می‌کنم، در اثر مطالعه بودجه معلوم شد که خرج غذای یک زندانی در ایران ۱۶ ریال است، بنابراین این بودجه برنامه‌ای این حقیقت و یا این عیب را پیدا کرد و آن را به ۲۲ ریال افزایش دادند یعنی بودجه برنامه‌ای این‌گونه نواقص را رفع می‌کند (دکتر بهبودی- خرج شاگرد دبستان شیرازی را که بفرمایید بنده روشن می‌شوم) (دکتر کیان- نزدیک ۷۰۰ تومان) (موسوی ماکویی- صد تومان نه ۷۰۰ تومان در شهر ۳۰۰ تومان و در مناطق روستایی ۱۰۰ تومان) (دکتر بهبودی- پس شما هم مثل بنده مطالعه کرده‌اید) جناب آقای بهبودی موقعی که شما صحبت می‌کردید من به فرمایشات‌تان کاملاً گوش می‌کردم یعنی این روش ما اکثریت است. در هر حال وقتی شما بیایید یک فعالیت کوچک را در برنامه معلوم

کنید و سعی کنید عیوب کوچک این برنامه را اگر هست برطرف کنید طبعاً از تبعیض بیرون می‌روید و یک استاندارد و معیار کلی ایجاد می‌کنید و طبعاً به یک عدالت اجتماعی که مورد نظر همه است خواهیم رسید. آنچه که جالب توجه است این است که در این بودجه نه‌تنها به تکنیک بودجه‌نویسی توجه شده بلکه به جنبه‌های عمومی مملکت کاملاً توجه شده در عین حال که بودجه دفاعی ارتش زیاد شده به بهداری و آموزش‌وپرورش سهم بیشتری داده شده است. همکاران محترم واقعاً فکر می‌کنم برای ما افتخارآمیز است وقتی که رشد ملی ما ۱۰% ترقی بکند در عین حال کوشش کامل در تقویت بنیه دفاعی به عمل آمده باشد. مگر این غیر از خدمت صادقانه دولت و غیر از کوشش دولت به طور کلی چیز دیگری می‌تواند باشد. شما خودتان ببینید در کشورهای دیگر زیاد دور نمی‌رویم حوالی مملکت خودمان در داخله مملکت‌شان چه خبر است هر چه دارند و ندارند خرج خرید اسلحه می‌کنند تا به هر عنوان که شده وضع خاصی ایجاد کنند و از آن استفاده و سوء‌استفاده نمایند ما فقط در تقویت بنیه دفاعی خودمان کوشش کردیم و در عین حال برای رفاه و سعادت ملت قدم‌های مثبتی برداشتیم و من خیال می‌کنم این عمل برای دولت قابل تقدیر و تقدیس باشد، طبعاً از یک دولت خدمتگزار غیر از این هم نمی‌شود توقع داشت اگر نسبت به فعالیت‌های دولت در سال‌های گذشته و به خصوص سالی که هنوز تمام نشده توجه بکنیم می‌بینیم این دولت در سال گذشته چه اقدامات عمده‌ای برای رفاه عمومی به عمل آورده، همین وزارت دارایی بالاخره موفق شد که لایحه مترقی مالیات‌بردرآمد را تنظیم و به مجلس تقدیم کند و به وضع نابسامانی مالیاتی خاتمه بخشد و این چیزی بود که ما سال‌های سال از دولت‌ها می‌خواستیم و این حالا انجام شد، بنابراین جای کمال تشکر است جناب آقای هدایتی وزیر آموزش‌وپرورش با تمام مشکلاتی که داشت توانست تحت رهبری شاهنشاه آریامهر بزرگ کنگره مبارزه با بی‌سوادی را در همین شهر افتتاح کند و به این وسیله نام ایران را در دنیا بالاتر ببرد، این هم به نظر بنده یک افتخار است برای وزارت آموزش‌وپرورش و برای این دولت خدمتگزار (صحیح است) همین طور بیایید تا برسید به سایر وزارتخانه‌ها برسید به وزارت بهداری ببینید اشهدبالله وزارت بهداری با تمام اشکالاتی که داشت با تمام ضعف بودجه و نواقص تکنیکی چطور توانست با وبا مبارزه کند و موفق شد آنچه که لازمه مبارزه با آن بود انجام دهد و دنیا از این لحاظ ایران را در مقام اول از جهت مبارزه با این بلا قرار بدهد (صحیح است) وزارت کشاورزی بحمدالله با کمال رشادت کار کرده قسمت دوم اصلاحات ارضی در شرف تمام شدن است، طبعاً این جای سربلندی و افتخار است. از وزارت اقتصاد هم باید خواه ناخواه نامی ببرم و آن به خاطر کوشش در انعقاد قرارداد ذوب‌آهن است که یقیناً راه سعادت بیشتری برای ملت ما باز می‌کند و کارهای زیادتری در این مملکت تولید می‌شود، همان طور که ملت ما سال‌های سال آرزو داشت در این دو سال و در زمان این دولت و در زمان وزارت دکتر عالیخانی انجام گرفت، بنده لازم نمی‌دانم از تمام وزارتخانه‌ها و از آنچه کرده‌اند اسم ببرم. وزارت جنگ برای تقویت بنیه دفاعی ما اقدام کرده است و ما در این مملکت از لحاظ جان و مال و ناموس در امانیم و این ایمان را داریم که بیگانه جرأت دخالت در کشور ما یا کوچک‌ترین نظری به مملکت ما با بودن این افسران و این افسران و این امرا نمی‌تواند داشته باشد و طبعاً همه ما از دستگاه ارتش باید سپاسگزار باشیم، اما جناب آقای نخست‌وزیر بنده خیال می‌کنم اگر با یک نظر اجمالی ولی با یک وجدان بی‌طرفی به این بودجه نگاه بکنند اگر دشمن شما هم باشد خواه‌ناخواه اگر هم تبریک هم نگویند در دل تشکر می‌کنند ولی بنده می‌خواستم دو سه استدعا از حضورتان بکنم برای این که در این ایرانی که ما زندگی می‌کنیم این ایرانی که من امیدورام همان مقامی را به دست آورد که در زمان پدران ما داشت، باید به خیلی چیزهای دیگر توجه شود من می‌دانم پول به آن اندازه که می‌خواهید ندارید، متخصص ندارید، وسیله کم دارید ولی باید به بعضی مسائل توجه زیادتری معطوف داشت، یکی از مسائلی که حتماً

باید بیشتری به آن توجه کرد موضوع تحقیقات علمی است تا موقعی که در این مملکت دستگاه‌های علمی و تحقیقات علمی به وجود نیامده باشد ما نمی‌توانیم با کشورهای مترقی دنیا رقابت کنیم، من آرزو دارم که زمانی برسد که در هر گوشه مملکت یک لابراتوار باشد، نه‌تنها یک لابراتوار فیزیک و شیمی بلکه لابراتوار علوم اجتماعی تا نواقص اجتماع، جمعیت، و عیب‌های بزرگ اجتماعی را تحقیق و بررسی کند، در دانشگاه تهران عده‌ای تمام‌وقت شده‌اند، من یک روز رفتم دانشگاه، در آنجا بسیاری از دوستان و استادان خودم را دیدم که بیکار بودند چه اشکالی دارد که وسیله در اختیار استاد تاریخ بگذارید که تاریخ ایران را آن طوری که هست بنویسد، چه اشکالی دارد که تمدن اصیل ملی ما آن طوری که هست نوشته شود و در معرض نظر ملت و خارجیان گذاشته شود، باید از ساعت و ساعت استادان دانشگاه استفاده کرد، آنها متأسفانه آن طور که باید و شاید نه وسیله دارند و نه بودجه کافی، برای توجه کامل به این مسئله ببینید در این مدت که چند استاد تمام‌وقت به دانشگاه آمده‌اند با تمام مشکلاتی که دارند چند کتاب در دانشگاه نوشته شده و جداً این کتاب‌هایی که نوشته شده هر کدامش میلیون‌ها تومان به نظر بنده ارزش دارد. موضوع دومی که می‌خواستم عرض کنم جناب آقای هویدا تربیت متخصص در این مملکت است، بگذارید اعتراف کنم که ما دیپلمه و لیسانسیه داریم ولی سیم‌کش نداریم، دیپلمه و لیسانسیه داریم ولی بنا و نجار و آهنگر نداریم و این مشکل عمده‌ای است، دو سه سال دیگر که کارخانه ذوب‌آهن افتتاح می‌شود کارگران فنی، متخصص نداریم، درست است که استادان دانشگاه در رشته‌های تحقیقاتی باید کار کنند ولی قبول کنید مهم‌تر از دانشگاه رشته‌ها و مدارس حرفه‌ایست. بنابراین هراندازه در این بودجه توجه به ایجاد مدارس حرفه‌ای شده باید این توجه ده برابر شود می‌گویید معلم نداریم عرض می‌کنم افراد را بفرستید خارج تعلیم بگیرند، الحمدالله دروازه‌های ما باز است، محصلین ما دائم به خارج می‌روند چه می‌خوانند من نمی‌دانم ولی بیایید صد نفر را بفرستید در رشته‌های مختلف حرفه‌ای تحصیل کنند و برگردند مدارس حرفه‌ای تشکیل بدهند، مدارس حرفه‌ای اساس تشکیل صنعت ماست، و تا موقعی که صنعت در این مملکت رشد نکرده هدف‌های ما انجام نمی‌شود، حتماً باید زمانی برسد که این روستائیان که از دهات برمی‌گردند به شهرها کار داشته باشند والا اگر شما سطح تولید را در روستا بالا ببرید ولی مردم آنجا بیکار شوند این سبب ناراحتی خواهد بود همچنین باید توجه کافی و کامل نسبت به شرکت‌های تعاونی از هر نوع که هست شود نه تنها در روستاها بلکه در شهرها متأسفانه جناب آقای هویدا خودتان بهتر از بنده می‌دانید ما مردمان تک روی هستیم به تک‌روی عادت کرده‌ایم، برای ما مشکل است آن‌طوری که ملل دیگر با هم همکاری می‌کنند با هم همکاری کنیم یک وظیفه عمده ارشاد ملت کوشش در ایجاد همکاری بین مردم است بنابراین تقویت شرکت‌های تعاونی به خصوص در روستاها یکی از برنامه‌های عمده دولت به خصوص وزارت کشاورزی باید باشد و من اینجا از تیمسار محترم استدعا می‌کنم برنامه‌هایی که دارند اگر کامل است که هیچ و اگر نیست توجه بکنند که این شرکت‌های تعاونی که امید و آرزوی ملت و به خصوص روستاها هستند عیوبش مرتفع شود صحبت از دهات شد من خیلی متأثرم فکر می‌کنم هنوز مشکلات روستاهای ما آن طور که باید و شاید رفع نشده است، هنوز در بعضی روستاها هستند که به جای یک مأمور نُه مأمور مختلف در یک روستا فعالیت می‌کنند از یک طرف سپاه بهداشت، سپاه دانش، مأمور اداره عمران و مأمورین دیگر و غیره و غیره، دهاتی از دست این عده مأمور نمی‌داند کجا برود و چه بگوید، من نمی‌دانم جناب آقای ویزر کشاورزی نسبت به این مطلب توجه کامل دارند یا نه باید به هر وسیله که ممکن است یک هماهنگی کاملی در روستاهای مملکت ایجاد شود من الان چشمم افتاد به همکار عزیزم جناب آقای کسرایی یک روز همین موضوع را خدمت‌شان صحبت می‌کردیم درددل ایشان خیلی بیشتر از من است برای این که بیش از من توجه دارند (کسرایی- توجه شده) اگر توجه شده که خوب والا باید به این موضوع توجهی شود باید هماهنگی کلی نه

تنها برای سیاست‌های مختلف بلکه برای کلیه امور اجتماعی و به خصوص در روستاها ایجاد شود (کسرایی- بنده شکایتی نداشتم بنده راهنمایی کردم و گفتم تمام پروژه‌های عمرانی در روستاها یک جا متمرکز شود و حتی اگر شود یک وزارت عمران روستایی تأسیس شود) درهرحال بنده را ارشاد فرمودید و سپاسگزارم درهرحال شما کوشش می‌کنید که در روستاها صنایع روستایی تشکیل شود البته این صنایع روستایی باید هماهنگ باشد با سایر فعالیت‌های دولتی همین طور جناب آقای نخست وزیر، موضوع انجمن‌های ایالتی و ولایتی و سپردن کارهای مردم به مردم است البته بنده به نوبه خودم سپاسگزارم که دولت در این راه واقعاً گام برداشته اختیارات استاندارها را زیاد کرده ولی ما مردم پرتوقعی هستیم ما دل‌مان می‌خواهد یک‌شبه راه چند ساله برویم، خوب ایرانی هستیم و طبعاً بلند نظریم باید خیلی چیزها انجام شود که در گذشته انجام نشده این موضوع انجمن‌های ایالتی و ولایتی و سپردن کارهای مردم به مردم از اهم وظایف است باید مردم در سرنوشت خودشان تصمیم بگیرند در حالی که در تهران باید سیاست‌های کلی مملکتی را وضع بکنید در حالی که تهران باید ارشاد کلی ملی را انجام بدهد مردم باید درباره آموزش و پرورش و بهداشت شهر خودشان در محل تصمیم بگیرند مثلاً حوزه انتخابیه بنده که فسا هست من می‌دانم چه نوع احتیاجی داریم چه نوع دوایی می‌خواهیم و چه نوع بلایی داریم ولی متأسفانه اینجا وزارت کشور می‌نشیند و تصمیم می‌گیرد که زمین شهرستان فسا قیمتش چقدر باشد، این مسخره است، عرض کردم بیشتر از هر دولتی دولت، اجازه بدهید، عرض بکنم برای این که این افتخار را بنده دارم دولت توجه کرده ولی توجه بیشتر باید شود این مجلس در اختیار شما است و حاضر است لوایح را با سرعت چنانکه دیدید بگذراند و تصویب کند بنابراین امیدوارم عرایضی که کردم مورد توجه‌تان گرفته باشد و در رفع بعضی از نواقصی که به نظر من رسید توجه کاملی شود خیلی متأسفم که تعهد کردم زیاد وقت سروران عزیزم را نگیرم بنابراین ضمن تشکر از همه دوستان به خصوص دوستان اقلیت سپاسگزاری می‌کنم از توجهی که نسبت به عرایض بنده کردند (احسنت).

رئیس- آقای پروین بفرمایید.

پروین- به نام خداوند بخشاینده مهربان (احسنت) بنده قبل‌ازظهر اسم‌نویسی کرده بودم بلکه از دیشب تهیه دیده بودم ولیکن نوبت به بنده نرسیده بلکه نزدیک بود که اصلاً هیچ نوبت صحبت نداشته باشم زیرا قیافه امروز مجلس در موضوع طرح بودجه یک صورت دیگری شد و به بنده گفتند چون یک مخالف حرف نزده است شما که عنوان موافق می‌خواهید صحبت کنید نوبت ندارید در حالی که این یک ظلمی است اگر دو نفر بخواهند پشت سر هم به عنوان موافق صحبت کنند نتوانند البته آئین‌نامه این طور حکم کرده است ولی اگر در یک موردی دو نفر یک بحثی می‌کنند که آن دومی یک چیزهای تازه‌ای می‌گوید که اولی نگفته است و هر دو در یک جریان هستند چه مانعی دارد (یک نفر از نمایندگان- آئین‌نامه این طور گفته) البته آئین‌نامه این طور گفته و این یک نواقصی است در آئین‌نامه که ممکن است به این بربخورید و شاید هم که به این نقص هم توجهی شود، چیزی که بیشتر بنده را وادار کرد که در این هنگام که آخر جلسه است و همه خسته هستند بیایم مطالبی عرض کنم این است که بحثی در میان جناب آقای کیهان‌یغمایی و جناب آقای دکتر شفیع‌امین بود راجع به بودجه دانشگاه که آنجا کمتر است یا اینجا بیشتر است (دکتر امین- هر دو دانشگاه بودجه‌اش کم است) این موضوع یک چیز را به خاطر من گذراند در چند وقت پیش در یک مجله‌ای خوانده بودم و آن این بود که در یک کشوری حفاری می‌کردند و آثار زیرزمینی را کشف می‌کردند و از آنجا سیم‌ها و مقره‌هایی درآمد که گفتند مربوط به ۳۰۰۰ سال قبل و بلکه پیش‌تر است و می‌توانند بگویند که اینجا تلگراف داشته است این سیم است این هم مقره است استدلال می‌کردند که قدیم تلگراف داشتند دیگری گفت که آقا وطن ما خیلی پیشرفته‌تر بوده است برای این که ما حفاری کردیم ولی هیچ چیز پیدا نکردیم پس معلوم شد که ما تلگراف بی‌سیم

داشتیم (خنده نمایندگان) وقتی که این آقایان بر سر بودجه‌شان مجادله و مباحثه می‌کردند یادم آمد ز آشیان خویشتن بنده دیدم در محل ما هیچ دانشگاه نیست بلکه مدارس متوسطه‌ای هم که ما داریم کمتر از میزان احتیاج ما است از این بابت افسوس خوردم از یک طرف هم بار من سبک‌تر بود که درباره چیزی که نداریم اصلاً بحث نکنیم اما امیدواریم یک روزی ما هم دانشگاه داشته باشیم دانشکده‌هایی داشته باشیم و با این سرعتی که کشور ما پیش می‌رود و با این راهنمایی که شاهنشاه عظیم‌الشأن ما می‌فرمایند و دولت بیدار ما قدم برمی‌دارد امیدوارم که در همه جا سهمی از پیشرفت و عمران نصیب هر قسمت و هر شهری در مملکت شود یکی از رفقا می‌گفت که علت موفقیت جناب آقای هویدا در کارها که یک سال و چند ماه زمامدار است این است که کم حرف می‌زنند شاید هم خوب فکر کرده بود زیرا که کمتر حرف‌زدن و بیشتر کارکردن این خودش نمایان‌تر است که بیشتر بگویند و کمتر کار کنند بنده هم می‌خواستم تأسی کنم به همین ترتیب و همین رفتار و کمتر حرف بزنم و شاید آن طوری که دوست محترم جناب آقای مهندس ارفع در یکی از روزها فرمودند که شنیدن و نگفتن هنر است، مدتی هست که بنده همین هنر را به خرج می‌دهم، چند ماه است پشت تریبون نیامده‌ام و پیش خودم خیال می‌کنم که خیلی هنرمند هستم که این هنر را به کار می‌برم اما جناب آقای هویدا اگر کم حرف زدند می‌بینیم بیشتر کار کردند (صحیح است) انصاف داشته باشید که زیاد کار کرده است هر یک از وزرا این کابینه که در نزد ما خیلی عزیز هستند هر کدام به جای خود کوشش کرده‌اند البته‏

کم گوی و گزیده گوی چون در

تا از سخنت جهان شود پر

آن خشت بود که پر توان زد

لاف از سخن چو در توان زد

ما می‌بینیم که در بودجه امسال ایشان کم ننوشتند در آنجا زیاد هست، یک بودجه‌ای امسال به دست ما رسید که در این بودجه فی الحقیقه پرگویی شده بود زیاد نوشته بودند زیادتر از همه وقت بودجه‌هایی که در سال‌های قبل به دست ما می‌آمد اعم از این چند ساله از این مدت کوتاهی که ما در مجلس شورای ملی هستیم با بودجه‌هایی که سابق دولت‌ها به مجلس می‌دادند فرق دارد آن وقت که که ما در کنار بودیم می‌خواندیم و مطالعه می‌کردیم یک چند ورقی که دو یا سه ورق بیشتر نبود، یک طرف ارقام عایدات را می‌نوشتند یک طرف هم مخارج را یکجا می‌نوشتند و باز هم کسر داشتند آن وقت این ارقام زبان نداشتند اینها را نمی‌شد فهمید که چیست و از کجا و از کدام منبعی به دست آمده یا این مخارج به چه طبقه‌هایی و چه مصرف‌هایی می‌رسد ما در این دو سال اخیر اول، از پارسال یعنی از بودجه ۴۳ و بعد بودجه ۴۴ و اکنون در بودجه ۴۵ خیلی چیزها می‌بینیم که در بودجه‌ای سابق نمی‌دیدیم درست است همان طور که جناب آقای رامبد فرمودند این کتاب‌هایی که ضمیمه این بودجه بود شاید به‌اندازه مثنوی هم بزرگ‌تر بود ۷۴ من بود اگر مثنوی ۷۰ من بود این ۴ من هم اضافه داشت اینجا یک ارقامی یک جدول‌هایی بودند ضمیمه بود که اگر فرصت مطالعه می‌داشتیم اگر فرصت مطالعه داشته باشیم به هر یک از آنها که نظر کنیم خواهیم دید که اینها با زحمتی تهیه شده با دقتی برآورد شده و با دقتی از آن ارقام استخراج شده و درج شده کاش فرصت بود دقت بیشتری می‌کردیم اما همین‌قدر که فرصت داشتیم بنده چند روزی دو سه روزی که این بودجه در کمیسیون مطرح بود با این که عضو کمیسیون نبودم آنجا رفتم و نشستم رفقا سؤالات می‌کردند و من هم چند سؤال داشتم و جواب شنیدم و تا حدی هم قانع شدم اما بیشتر از آنها هم آرزو داشتم که باز هم بیشتر از این بحث بکنیم آنجا ما اگرچه فرصت نداشتیم یا این ارقام را خودمان درست استخراج نکردیم دلیل بر این نیست که خدای نکرده اینها جعلی باشد یا این که ارقامی باشد که از روی هوا باشد ما فرصت داریم تا بعد که متمم بودجه بیاید باز هم دقت کنیم اگر چیزهایی دیدم اشکالاتی دیدیم باز هم سؤال کنیم اما تا همین حد که این بودجه را می‌بینیم فی‌الحقیقه یک بودجه کامل‌تر و رساتر از تمام بودجه‌هایی است که تاکنون به مجلس شورای ملی داده شده است

و این انصاف را شاید از دست بدهیم ما کارهای اساسی را در مملکت‌مان تازه شروع کردیم و البته این طریق بودجه برنامه‌ای و تفصیلی هم تازه است ما در سال‌های آتیه همان طور که جناب آقای سعید وزیری صبح بیان فرمودند و آرزو داشتند که بهتر باشد البته ممکن است همه سال این بودجه به این طریق بهتر تنظیم شود شاید یک روزی برسد که ما بتوانیم ادعا کنیم که نقصی در بودجه ایران نباشد یا این که خیلی کمتر باشد یک چیز برای بنده مبهم است و مفهوم نشده است بنده از بعضی آقایان رفقا هم که در کمیسیون هستند سؤال کردم ولی یا خوب توضیح داده نشد یا من خوب ملتفت نشدم و آن این است که ما سال‌ها در بودجه کسری می‌بینیم هر سال یک مبلغی یک سال ۳۰۰ میلیون تومان و امسال نمی‌دانم ۲۶۰ یا ۱۶۰ میلیون تومان کسری داریم (یک نفر از نمایندگان- ۱۶۰ میلیون تومان) بله ۱۶۰ میلیون تومان ما از سال‌های قبل می‌بینیم که تعادل در رقم عایدات و مخارج نداریم یعنی این که خرج‌مان بیشتر از درآمدمان است اگر یک مؤسسه‌ای یا یک تجارتخانه‌ای همواره دچار همین ارقام و سرنوشت باشد بعد از چند سال متوقف می‌شود یک تجارتخانه‌ای که هر سال خرجش بیشتر از عایداتش باشد این تجارتخانه دچار اشکال می‌شود و این بدیهی است اما چطور است که ما بعد از چند سال هر سال می‌بینیم وضعیت مالی و مادیمان رو به افزایش می‌رود و بهتر می‌شود و موفقیت‌های بیشتری نصیب‌مان می‌شود و مخارجی برای عمران و آبادی می‌کنیم سدهایی می‌بندیم راه‌هایی می‌سازیم و پیشرفت‌های بزرگی می‌کنیم در حالی که بودجه‌مان کسر بوده پس این موفقیت‌ها تازه را از کجا به دست می‌آوریم پس این ارقام از کجا می‌آید؟ که هم کسری را می‌پوشاند و هم برای سال بعد قدرت بیشتری پیدا می‌کنیم این برای بنده یک چیز مبهمی است تصور می‌کنم که از دو جهت این جبران می‌شود و اگر غیر از این باشد امکان پذیر نیست یا عایدات بیشتر می‌شود از آن ارقام و یا این که در هزینه‌ها صرفه‌جویی می‌شود و الا اگر غیر از این باشد متوقف می‌شویم (یک نفر از نمایندگان- هر دو) خیلی خوب پس وقتی که هر دوی اینها هست چه پروایی هست که ما در بودجه ننویسیم یعنی آن رقمی که ما تعیین می‌کنیم در آخر سال عاید می‌شود همان‌ها را یعنی عایداتی که تصور می‌کنیم بیش از آن است البته جناب آقای نخست‌وزیر و جناب آقای وزیر دارایی توجه بیشتری می‌فرمایند که از اول در بودجه همان ارقام را بگذاریم که بتوانیم ادعا کنیم که یک بودجه متعادل داریم و دولت هم بسیار مفتخر باشد و مجلس هم بسیار خرسند باشد که یک بودجه کاملاً میزان و متعادل به دست آورده است من امیدورام یک وقتی آن‌طور شود، بودجه‌نویسی حقیقتاً یکی از مشکل‌ترین کارهاست و در تمام کشورها همین‌طور است مخصوصاً در مملکت ما که بودجه‌نویسی برنامه‌ای و تفصیلی است به خدا اگر که دقت بکنیم یعنی که اهل قلم و رقم باشیم می‌فهمیم که چقدر زحمت کشیده‌اند این جدول‌ها را بنده دقت کردم که چطور استخراج کردند تا وقتی که نتیجه به دست آمده است البته بسیار خوب عمل کردند ما در حد خود در جای خود از این بودجه تمجید می‌کنیم و رضایت داریم و بسیار تشکر می‌کنیم عرض کردم اگر نواقصی باشد ما انتظار بهبود داریم و امیدواریم که این نواقص مرتفع شود کارهای اساسی در مملکت ما با نویدی که شاهنشاه که پریروز که شرفیاب بودیم دادند (عده‌ای از نمایندگان- دیروز) ببخشید دیروز بله به قدری خرسندم از این زیارت با این که چند ساعتی گذشته ما بیشتر تصور می‌کنیم این به علت علاقه‌مندی ما به شرفیابی است که خیال کردم دیر شده است ما هر چقدر زودتر به این زیارت نایل بشویم بیشتر خرسند می‌شویم و وقتی فرمایشات شاهنشاه را خوب بحث می‌کنیم شعله امید بیشتر در قلب ما روشن می‌شود برای عمران و آبادی برای نیات بلندی که در نزد ایشان هست و دولت مجری آن نیات باید باشد ما اگر گاهی از دولت گله داریم برای این است که انتظارات‌مان بیشتر است می‌خواهیم بهتر باشد مثلاً چند سال قبل آن اوایل که من به مجلس آمدم شاید صورت جلسات را به خاطر داشته باشید بسیار گله‌مند بودم که شهر من نه آب دارد نه بهداشت دارد نه شرایط زندگی دارد به حقیقت عرض می‌کنم امروز نمی‌توانم بگویم مثل سه سال قبل است خیلی پیشرفت کرده و خیلی قدم‌ها برداشته شده اما این طور نیست که بنده بگویم تمام شده

و قانع شدیم زیرا که نواقصی است که با بودجه کم و با اعتبارات کوچک آنها را ممکن است مرتفع کرد یک مطلب دیگر به خاطرم رسید این که پیشرفت کردیم و پیشرفت می‌کنیم آن هم مثل حفاری بود، شبیه به آن بود یک وقتی در یک مجله‌ای خواندم که یک نفر از خارج می‌خواست به ایران مسافرت کند یک دفتر راهنما گرفته بود این شخص یکی از اهالی اروپا بود می‌خواست بیاید به ایران یک دفتر راهنما به دست آورده بود آنجا مطلع شده بود که وقتی از آن پایتخت حرکت می‌کرد باید کجا باید با ترن برود؟ از راه شوسه برود تا برسد به بندر انزلی آن وقت این بندر پهلوی اسمش انزلی بود از آن به بعد دیگر راهنمایی نداشت پیش یک نفر ایرانی که آنجا بود رفته بود و گفته بود تا سر حد مملکت شما من ملتفت شدم که چطور بروم اما از آنجا به بعد می‌خواهم بروم تهران پایتخت مملکت شما آن وقت که نه راه داشتیم نه راه‌آهن داشتیم آن ایرانی نمی‌توانست که توضیح بدهد فکر کرده بود و گفته بود شما نگران نباشید تا سر حد مملکت من که ملتفت شدید چه جور بروید به سرحد که رسیدید به هر وسیله‌ای که هست خودتان را برسانید به شاه‌عبدالعظیم از شاه‌عبدالعظیم مستقیم با ترن برو تا تهران، خوب این بیچاره قانع شده بود که برود خیال می‌کرد که شاه‌عبدالعظیم جایی است آن وقت در راه شاه‌عبدالعظیم راه‌آهن دودی یا ماشین دودی داشتیم فقط از شاه‌عبدالعظیم تا تهران دیگر تمام شد یک واگن اسبی هم در تهران حرکت می‌کرد اما ما آن موقع را پشت سر گذاشته‌ایم امروز می‌توانیم مفتخر باشیم که اگر در شهرهای خارج هستیم و یک نفر از ما راهنمایی خواست تمام برنامه‌های راه‌آهن را به او نشان بدهیم، راه‌های شوسه را نشان بدهیم و بگوییم طرز حرکت شما چگونه است هواپیمای ملی ما آنچنان است که در روزنامه‌ها می‌خوانیم که اعلیحضرت شاهنشاه عزیز ما با جت‌های متعلق به هواپیمایی ملی از اتریش حرکت می‌کنند و در تهران می‌نشینند به خدا وقتی خوب دقت کنیم می‌توانیم بسیار امیدوار باشیم این قدم‌ها تازه برداشته شده است پایه‌گذاری این کارها و این پیشرفت‌ها از زمان شاهنشاه کبیر و فقید است ما دنباله آنها به دست فرزند برومند و عزیزشان که شاهنشاه عظیم‌الشأن ماست ادامه دارد بلکه بسیار مناسب‌تر و با وضعیت امروز پیش می‌رود یکی از کارها و موفقیت‌های عمومی کشور لازم است گفته شود اما باید اقرار کنم که این کافی نیست نواقص بسیاری دارد هر یک از ما در محل‌های خودمان درددل‌های فراوان داریم که اگر فرصت شود آن درددل‌ها را می‌گویم امیدوارم که دولت هم به ما گوش بدهد می‌خواستم خیلی مختصر اشاره به نواقص محل خودم بکنم زیرا که اصل منظور این است که هر یک از ما اگر در منطقه خودمان می‌توانیم منشأ اثری باشیم و پیشرفت بکنیم و آباد بکنیم مجموعاً کشور را آباد کرده‌ایم دولت برای تمام ایالات و شهرستان‌ها یکنواخت فکر می‌کند اما اگر هر یک از ما علی‌حده قدم برداریم و دولت را کمک کنیم به موفقیت نزدیک‌تر می‌شویم در اراک اسفالت نبود یک اسفالت کهنه شکسته آنجا بود بنده اینجا زیاد به وزارتخانه‌ها و به سازمان برنامه رفتم پیمانی بسته شد امروز وقتی به اراک وارد می‌شوید دو سه خیابان تازه‌ساز خوب دارد در وسطش بلوار درست کرده‌اند چراغ‌های پاکیزه زده شده شهرداری داریم به نام قراگزلو شهرساز است و بسیار خوب کار کرده است و من از ایشان در نزد رئیس دولت تشکر و تمجید می‌کنم یک نفر فرماندار کار آمد می‌خواهیم که امیدواریم از آن پرونده‌ها نداشته باشد فرماندار ما آنجا برکنار شد ما الان فرماندار نداریم و من از وزیر محترم کشور به خصوص خواهش کردم که فرمانداری مناسب با شهر ما بفرستد شهر ما یک شهری است که مردمانش خیلی هوشمند و دقیق هستند آقایان مرتب یادداشت می‌فرستند امیدوارم به من فرصت بدهند که این یادداشت‌ها را بخوانم عرض کردم یک خیابان است که از بیرون شهر به کنار شهر وارد می‌شود به راه شوسه سراسری که از قم به بروجرد اسفالت شده است و یکی از آثار عمران آن منطقه است می‌رسد در این بین یک راه سه چهار کیلومتری باقی مانده بود که به من گفتند شهرداری می‌سازد شهرداری ما بسیار فقیر است آن راه در حدود دو میلیون تومان خرج داشت و امکان نداشت این چند کیلومتر همیشه باقی بماند یا می‌بایستی که کامیون‌های

سنگین از توی شهر حرکت نکند تا این راه خراب نشود بنده از وزیر محترم راه که همواره مهیای خدمت و دانای کار است از ایشان خواهش کردم و ایشان با توجه کامل یک قسمت از ساختمان آن راه را به عهده وزارت راه گذاشتند یعنی راه سرتاسری را که از قم به بروجرد می‌سازند و چندین فرسنگ راه است چه اشکالی داشت که این دو سه کیلومتر را هم به عهده می‌گرفتند البته قبول کردند و دستور دادند اما اخیراً دچار یک مشکل خیلی کوچک شده بود باز هم آقایان یادداشت می‌فرستند، بنده تمام این یادداشت‌ها را پرونده می‌کنم و به بودجه ضمیمه می‌کنم که از آن چه هست باز هم مفصل‌تر شود (احسنت) عرض کردم جناب آقای نخست‌وزیر الان آنجا یک اشکالی که داشت... خواهش می‌کنم دیگر یادداشت نفرستید اگر یادداشت‌ها را بخواهم بخوانم دیگر فکر نمی‌کنم بتوانم عرایض خودم را بکنم با کمال افتخار و با کمال مهربانی و دوستی از رفقای عزیز ممنونم و یادداشت‌ها را همان طور که عرض کردم ضمیمه لایحه بودجه می‌کنم (حاذقی- این یادداشت‌ها برای این است که دیگر چیزی نفرمایید نه آن که ادامه بدهید) چشم خوب بود که با یادداشت‌ها یک مترجم هم می‌فرستادند. یکی لوله‌های شهر است که من دفعه گذشته عرض کردم که در لوله‌های ما آب جاری نیست و در آنها باد هوا می‌گذرد اکنون می‌توانم عرض کنم که با توجه وزیر محترم آبادانی و مسکن همان طور که به سایر جاها توجه کردند به آنجا هم توجهی شده است البته نواقص باز بسیار دارد و من امیدوارم که آن نواقص باز هم مرتفع شود با سرکشی تیمسار عزیز ما وزیر محترم کشاورزی به اراک بسیاری از مشکلات مرتفع شد خیلی مؤثر بود اما یک وعده‌ای برای ایجاد یک باغ کشاورزی فرمودند و آن را هنوز ایفا نکرده‌اند من امیدوارم که ایفا بکنند (وزیر کشاورزی- اعتبارش در همین بودجه است) از جناب آقای وزیر محترم بهداری تقاضا دارم چهار میلیون تومان برای بیمارستان آنجا تخصیص دادند و بنده یک روز از پشت این تریبون عرض کردم که ما بهداری نداریم به نداری است و حالا به خواست خداوند بهداری شده است اما متأسفانه چند روز پیش شنیدم که آن اعتبار را می‌خواهند برگردانند به علت این که آنجا زمینش ارائه نشده است بنده خیلی زود اقدام کردم با شهرداری تماس گرفتم ۲۰ هزار متر زمین مهیا شده و رئیس بهداری آنجا هم آمده است به تهران و روز شنبه به وزارتخانه مراجعت می‌کند این کار را به انجام برسانید یک مژده خیلی بزرگ که به شهر من رسیده است آن ایجاد کارخانه ماشین‌سازی است به حدی مردم این شهر زنده شده‌اند و شکرگزار شده‌اند که حد ندارد من از جناب آقای دکتر عالیخانی وزیر محترم سؤال کردم ایشان هم امید فراوان داشتند و به بنده زیاد امیدواری دادند که این کار انجام شود دو تا پیشنهاد دارم که تقدیم می‌کنم از طریق مقام ریاست محترم شورای ملی اهالی آنجا ۲۰۰ هزار متر زمین تقدیم کردند در یک محلی که گمان می‌کنم کافی باشد ۲۰۰ هزار متر زمین را رایگان و مجانی داده‌اند که هر گاه به خواست خداوند در آنجا تصمیم گرفته شد کارخانه ساخته شود و مهندسین رفتند این کار انجام شود من با کمال امیدواری انتظار اهالی آنجا را به عرض می‌رسانم و انتظار فراوان دارم که زود مژده این که در آنجا کارخانه ایجاد خواهد شد به توسط من برای اهالی بفرستند بنده بیش از این مزاحم نمی‌شوم ما در کمیسیون کشور وقتی کار می‌کنیم با کمال علاقه‌مندی خدمت را انجام می‌دهیم به خصوص رفقای محترم مثلاً جناب آقای دکتر زعفرانلو ۴- ۵ پیشنهاد آنجا دادند که به قدری پر ارزش بود که حد نداشت. اعلیحضرت همایونی همان طور که برای تشکیل انجمن‌های شهر فرمودند برای انجمن‌های شهر ما الان داریم با نهایت دقت در آنجا قانونش را می‌گذرانیم رئیس محترم کمیسیون کشور همیشه از ما خواهش می‌کند که به این کار زودتر رسیدگی کنیم جناب آقای روحانی علاقه فراوان به این کار دارند. بنده می‌خواستم در آخر عرایضم فقط نسبت به تلفن‌های شهر از وزیر محترم پست و تلگراف تقاضا کنم تلفن‌های ما نمونه همان تلفن‌هایی است که مستر اریکسون چند صد سال قبل اختراع کرد و در آن وقت او با همان تلفن حرف می‌زد و هنوز همان تلفن‌ها است امیدواریم منطبق با پیشرفت و ترقی کشور این تلفن‌ها هم اصلاح شود

بنده از دردسری که به شما دادم خیلی معذرت می‌خواهم (احسنت).

رئیس- نظر دیگری در کلیات آخر لایحه نیست؟ (اظهاری نشد) به لایحه با اصلاحاتی که در آن به عمل آمده رأی می‌گیریم خانم‌ها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. لایحه برای اظهار ملاحظات به مجلس سنا فرستاده می‌شود. آقای نخست‌وزیر فرمایشی دارید بفرمایید.

نخست‌وزیر (امیرعباس هویدا)- بنده خیلی خوشوقت هستم از سؤالاتی که در بعد از ظهر امروز در موقع طرح لایحه بودجه و تبصره‌ها و در کلیات آخر بودجه شد این طور استنباط کردم که عده زیادی از دوستان‌مان از فرصت ظهر استفاده کرده‌اند و قدری به ارقام رسیدگی کردند مسلماً از سوم اسفند که دولت لایحه‌اش را به مجلس تقدیم کرد تا امروز که یازدهم اسفند است وقت کافی نبود امیدواریم سال دیگر وقت بیشتری باشد که همه دوستان‌مان بتوانند به طور دقیق به تمام ارقام رسیدگی کنند و اگر امسال همان طوری که گفته شد مثنوی ۷۴ منی بود سال دیگر حتماً از این لحاظ افزایش خواهد داشت در بدو امر می‌خواهم از حسن نیت و صمیمیت جناب آقای رئیس مجلس شورای ملی تشکر کنم (احسنت) دولت در عرض این سال همیشه از همکاری و محبت و لطف ایشان برخوردار بوده است (صحیح است) و با حوصله و با محبت همیشه به این کارها رسیدگی کرده‌اند و من از طرف خودم و همکارانم تشکر می‌کنم در اینجا آقایان صحبت‌هایی فرمودند که شاید لازم باشد به بعضی از قسمت‌ها پاسخ داده شود جناب آقای معتمدوزیری فرمایشاتی کردند که مسلماً صحیح است در فن بودجه‌نویسی ما هنوز آن علاقه‌ای که داشتیم که از این فن طوری استفاده بکنیم که از یک طرف بتوانیم بودجه برنامه‌ای صحیحی تهیه کنیم و از یک لحاظ هم بودجه برای همه روشن باشد به آن نرسیده‌ایم البته باید از امسال اقدامات بیشتری بکنیم که بلکه بودجه سال ۴۶ طوری نوشته شود همان طوری که فرمودند و علاقه داشتند باشد ولی فراموش نفرمایید اگر ما تبصره‌هایی ببینیم در بودجه‌ها از سال ۴۰ ارقامی نشان داده‌اند تا امسال حداقل سعی کردیم در بودجه ۴۵ همان‌طور که وعده داده بودیم تبصره‌هایی گذاشته شود که مربوط باشد مستقیماً به بودجه در متمم بودجه متأسفانه نتوانستیم این کار را انجام بدهیم برای این که در تحول هستیم تحول از آنجایی که بودجه ما ۷۰ و ۷۴ و ۸۰ تبصره داشت و رسیدن به اینجا که چند تبصره بیشتر نداشته باشد (صحیح است) تحول یک مدت می‌خواهد و در یک موقعی که متمم بودجه مطرح خواهد شد در این باب صحبت خواهد شد. جناب آقای موسوی‌ماکویی راجع به فرهنگ صحبت کردند بنده به شخص ایشان خیلی احترام می‌گذارم چندی پیش که از طرف دبیرستان البرز برای شام دعوت شده بودم که با دانشجویان شام بخورم دیدم که ایشان مثل سابق در آنجا واقعاً زحمت می‌کشند و عمرشان را وقف کارهای فرهنگی کرده‌اند (صحیح است) صحبت از حقوق فرهنگیان شد بنده می‌خواهم اینجا از مقام فرهنگیان صحبت کنم مسلماً در موضوع مهمی است برای همه و برای تمام طبقات ولی خیال می‌کنم که همیشه باید موقعی که راجع به فرهنگیان صحبت می‌کنیم از مقام آنها صحبت بکنیم و از ارزش مقام علمی آنها، آنها وظیفه سنگینی دارند که به‌خوبی انجام می‌دهند و باید ملت ایران از آنها ممنون باشد (احسنت) نظریات ایشان و دوست عزیزم جناب آقای دکتر شفیع‌امین و جناب آقای کیهان‌یغمایی راجع به دانشگاه‌ها کاملاً صحیح است بنده بایستی اذعان کنم به دانشگاه تبریز از بودجه ۴۳ به بودجه ۴۵ دویست هزار تومان اضافه شده و به دانشگاه مشهد هفتصد هزار تومان مسلماً جا هست که این دانشگاه‌ها هم یک روزی بودجه‌هایی داشته باشند مانند دانشگاه تهران ولی یکی از دردهای این دانشگاه‌ها کمی بودجه نیست خود من هم در تبریز هم در مشهد و هم در کمیته‌ای که در تهران تشکیل دادیم در کنگره دانشگاه‌ها بودم صحبت شد که یکی از اشکالات عمده، نبودن استاد است شما خودتان می‌دانید بعضی از دانشکده‌ها ما در ولایات متأسفانه درس نمی‌دهند برای این که استاد ندارند و تنها اضافه کردن بودجه برای عمارت و ساختمان و وسایل کافی نیست می‌خواستم اینجا از دوستان عزیزم که راجع به این موضوع صحبت کردند استمداد

کمک کنم و از ایشان بخواهم تقاضا کنم، خواهش کنم استدعا کنم که وادار کنند استادان و تحصیلکرده‌های دیگر را که بروند به ولایات شهر ما پر از استاد مبرز است در همین دانشگاه تهران پر از استاد خوب است بیایید از اینها خواهش بکنید برای یک سال هم که شده بروند در ولایات درس بدهند بعد برگردند این که نمی‌شود با طیاره رفت به تبریز و مشهد و درس داد و برگشت (حاذقی- الان صد نفر داوطلب هستند یک ماه و نیم است که کارهای‌شان تمام شده است چرا نمی‌فرستند؟) این طور نیست قربان اطلاع جنابعالی صحیح نیست حالا عرض می‌کنم (حاذقی- آقای رئیس آنجا نشسته‌اند به عرض‌تان می‌رسانند) صحیح نیست اجازه بدهید اگر اخباری داشته باشیم به عرض‌تان می‌رسانم در قسمت دانشگاه‌ها استدعایم این است که تقاضا کنید عده‌ای بروند به دانشگاه‌های ولایات. می‌فرمایید در این قسمت دولت چکار کند؟ زور به کار برد که می‌گویید دولت زورگو است نباید زور به کار برد و مسلماً نمی‌خواهیم زور به کار ببریم (دکتر امین- تشویق بکنید) بنده تقاضا می‌کنم جنابعالی تشویق بفرمایید بگویید بروند مسلماً ما برنامه‌ای داریم برای استخدام صد نفر استاد ولی طبق مشخصاتی است عده‌ای اسم‌نویسی کردند و داوطلب هستند ولی همه آنها استخدام نخواهند شد باید برجسته‌ترین و بهترین متخصصین را بفرستیم بنده اینجا اذعان می‌کنم و عرض می‌کنم که دانشگاه ولایات ما دانشگاه درجه دوم نیست که خیال کنند هر کس می‌تواند برود آنجا استاد شود ما باید به آنجا برجسته‌ترین افراد ایرانی را بفرستیم لذا جناب آقای حاذقی اگر یک خورده تأنی می‌شود و ما یک خورده وقت می‌خواهیم برای این است که علاقه داریم بهترین اشخاص بروند حتی اگر لازم باشد میسیونی به خارج بفرستیم که جوانان تحصیل کرده ایرانی را استخدام کنیم (احسنت) از هر لحاظ مشکلات‌شان را حل کردیم موضوع حقوق حل شد موضوع نظام‌وظیفه حل شد ولی باید برجسته‌ترین اشخاص را انتخاب بکنیم و خودتان اذعان بکنید که در این قسمت باید اشخاصی بروند و در دانشگاه‌های معلمی بکنند و جوان‌ها را بار بیاورند که متخصص و دانا باشند و از لحاظ تحقیقات بنده موافق هستم که اگر در آن قسمت‌ها بیشتر علاقه نشان بدهیم کار خوبی است ما امروز در برنامه‌های دولت ۲% درآمدهای ملی‌مان را خرج می‌کنیم برای تحقیقات، کشورهای مشابه ما ۵% درآمد ملی خودشان را خرج می‌کنند یعنی ما مجال داریم ۳% اضافه کنیم که مسلماً در برنامه چهارم منظور شده دیروز بعدازظهر بنده خودم رفتم مؤسسه تحقیقات اتمی دانشگاه و قلباً مفتخر شدم و مغرور شدم که دیدم این جوان‌های ایرانی دارند در قسمت‌های اتمی تحقیقات عمیقی می‌کنند من خیال می‌کنم جا دارد خانم‌ها و آقایان از این مؤسسه بازدید کنند مسلماً مؤسسات دیگری هم هست در دانشگاه برای تحقیقات بنده یکی از آنها را دیدم نمونه‌ای است از این مؤسسات زیاد هست من خیال می‌کنم واقعاً چیزهایی را که ما دیدیم جوان‌های ما یک زیربنایی را برای ما درست می‌کنند که بعدها مؤثر خواهد بود هیچ مملکتی نمی‌تواند پیشرفت بکند بدون تحقیقات... ما نمی‌توانیم همیشه از خارج علم را بگیریم باید خودمان هم آن‌طوری که تاریخ نشان می‌دهد که ایران همیشه مهد علم بوده است به آنجا برسیم که از این لحاظ خیال‌مان راحت باشد جناب آقای دکتر مهذب به فرمایشات شما ما علاقه داریم فرمایشات جنابعالی خیلی گران‌بها است و من در این قسمت شخصاً علاقه دارم و از لحاظ ایجاد یک مرکز ملی تحقیقات که بتواند هدفی برای تحقیقات ما باشد و برنامه‌ها را تأمین کند به‌زودی انشاءالله لایحه‌اش را می‌آوریم در مجلس شورای ملی (انشا الله) نکته دیگری که آقایان راجع به آن صحبت کردند موضوع کارمندان و بازنشستگان است که صحیح است بنده اینجا اذعان می‌کنم که وضع خیلی دشوار است کارمندان هنوز حقوق‌شان به ترتیب صحیحی داده نمی‌شود چرا؟ چون همیشه تبعیضی بوده در همین مجلس در سال‌های قبل تصمیم گرفته شد که مهندسی اگر در خارج از مرکز و در بیابان کار بکند یک اضافه حقوق به او بدهند بعداً موقعی که قانون اجرا شد طور دیگر اجرا شد مهندس رفت به دستگاه‌های دیگر اعضا فنی شدند فنی مهندس شد لیسانسیه شبیه مهندس شد و بعد مهندس کامل شد و همین‌طور تبعیض و تبعیض و دستگاه‌ها به طرف سیر قهقرایی رفتند که برایش راه حلی نیست به جز این که یک لایحه استخدامی بگذرد و

واقعاً تکلیف همه را از این لحاظ روشن کند و حقوق در برابر انجام وظیفه و در برابر شغل داده شود و این را برای همه روشن بکنند بنده باید اذعان کنم که اگر یک نفر بایگان است این بایگان در وزرات بهداری در پست و تلگراف در دارایی و وزارت خارجه فرقی ندارد (صحیح است) اگر یک نفر مدیر کل است یا رئیس اداره است حقوق بیشتری دارد و در وزارتخانه دیگر حقوق کمتر نمی‌شود یا متخصص یک کاری است که در یک وزارتخانه‌ای یکی را حقوق بیشتری داد و یکی را حقوق کمتری این تبعیض است باید این تبعیض از بین برود (صحیح است) و امیدوارم روزی بتوانیم طبق اصول صحیح علمی این کار را حل کنیم و این هم در دست شماها است در لایحه استخدام دولت تعصبی نداشت و تعصبی ندارد الان در کمیسیون مشترک است روزی که تصویب شد سعی می‌کنیم که اجرا بکنیم اگر در طول مدت اجرا اشکالاتی بود می‌آییم با کمک شما تغییر می‌دهم که یک اصول صحیحی در نظر گرفته شود فرمایشات آقایان از نظر بازنشستگی کاملاً صحیح است ولی در این مورد هم ما نرخ‌های متفاوتی داریم بازنشسته‌ای داریم که در یک دستگاه حقوقی می‌گیرد و در دستگاه دیگر حقوق دیگری می‌دهند در قوای مسلح یک عده یک حقوقی می‌گیرند و یک عده حقوق دیگری بنده هم علاقه دارم بین آنها دوستان شخصی دارم اقوام دارم ولی چه بکنم یا باید از برنامه‌های عمرانی خودمان بزنیم و آن هم باید به طور قاطع زد مبالغ پانصدمیلیون و ششصد میلیون تومان بزنیم که بعداً نه سدی خواهد بود نه برنامه عمرانی که آن وقت به همه یک حقوق اضافی بدهیم آمدیم قول هم دادیم که به وضع بازنشستگان رسیدگی می‌کنیم صحیح است تبصره ۵۲ بود (دکتر صاحب‌قلم- تبصره ۱۳) ببخشید تبصره ۱۳ بود در هر صورت در این تبصره ما مدتی صحبت کردیم و در قانون استخدام پیشنهاداتی شده امیدوارم که قانون استخدام همان طور که وعده داده شد قبل از آخر سال تصویب شود به تدریج موضوع مالی قانون استخدام عملی خواهد بود نمی‌توانیم همه‌اش را یک مرتبه عملی بکنیم ولی به تدریج عملی می‌کنیم هر کسی که یک حقی دارد خیال می‌کند که او تنها کسی است که یک حقی دارد ولی همه حق دارند و دولت در برابر همه است و خیال می‌کنم اگر طبق اصول صحیح عمل شود اشکالات‌مان حل می‌شود من وقتی فرمایشات آقایان را اینجا می‌شنوم گاهی علاقه دارم که جای شما بودم و می‌توانستم این ایرادهای صحیح را بگیرم ولی متأسفانه من در قسمت اجرایی هستم (دکتر امین- انشاءالله در دوره بیست و دوم تشریف می‌آورید اینجا) انشاءالله خود جنابعالی هم تشریف می‌آورید در این قسمت و ما بتوانیم با هم دیالوگ خوبی داشته باشیم راجع به خراسان جناب آقای کیهان‌یغمایی فرمایشاتی که کردند همیشه رفقای حزبی من و اعضای فراکسیون حزب ایران نوین که از خراسان هستند این تذکرات را به من داده‌اند و من باید اذعان کنم که آن‌طوری که باید در آنجا برنامه‌ها با سرعت پیش برود نرفته باید اذعان کنم که خراسان اهمیت زیادی برای ما دارد اولاً استان مرزی است و بعداً کارهایی شروع شده آنجا و نیمه‌تمام مانده بنده قرار بود شخصاً به آنجا مسافرت کنم امیدوارم بعد از عید با هم به اتفاق رفقای دیگر برویم و تمام هیئت دولت یعنی وزرای اجرایی را با خودم ببرم آنجا و شما هستید و سخنان شیرین و اگر هم یک دخیلی در مدت عید ببندید حتماً خیال می‌کنم کار سهل شود من خیال می‌کنم همه آقایان به آن استان عزیز علاقه داریم (صحیح است) چون من همیشه وقتی خسته هستم و نذری کرده‌ام می‌روم آنجا برای زیارت و استمداد طلبیدن از امام رضا و از خداوند متعال (احسنت) لذا در خدمت‌تان تا آنجایی که مقدور خواهد بود می‌رویم و سعی می‌کنیم کاری انجام بدهیم جناب آقای دکتر صاحب‌قلم راجع به دانشکده کشاورزی فرمودند بنده می‌خواهم از این فرصت استفاده کنم و بگویم چطور دولت وارد کاهایی می‌شود و بعداً اشکالاتش مطرح می‌گردد روزی که راجع به دانشکده رضائیه صحبت کردیم خودشان فرمودند ۲۰۰ هزار تومان بیشتر احتیاج نداریم گفتم که بدون عمارت که نمی‌شود بنده را بردند در محلی و گفتند این هم عمارتش و اصلاً دیگر به عمارت هم احتیاج نداریم البته در رضائیه همه دوستان خوب شهر خوب و علاقه وافری هم دارند به

تحصیل بنده خیال می‌کنم در قلب هر ایرانی یک ذوب‌آهن بود بله یک کارخانه ذوب‌آهن الان خیال می‌کنم علاوه بر کارخانه ذوب‌آهن یک دانشکده هم در قلب‌شان هست همه جا یک دانشکده می‌خواهند در بودجه‌مان ۵۰۰ هزار تومان گذاشته‌ایم الان می‌گویید کم است بیشتر باشد عمارت بسازید خوب خودتان اذعان کنید که من به دانشگاه مشهد به دانشگاه تبریز و اهواز چه بگویم من خیال می‌کنم اینجا یک قراری بگذاریم دیگر دانشگاه دولتی نسازیم دانشگاه‌های ملی بسازیم مردم دور هم جمع شوند پول جمع کنند دولت هم کمک کند خودشان دانشگاه بسازند (دکتر اسفندیاری- این درست نیست نوبت به ما که رسید این فرمایش را بفرمایید این قابل قبول نیست) در تبصره ۵۲ سال گذشته راجع به بانک رهنی فرمودند برای اطلاع جنابعالی سرمایه بانک رهنی ۲۲۰ میلیون تومان بود که طبق آن تبصره ۵۰۰ میلیون تومان افزایش داده شد ولی گفته نشد که در یک سال تمام این پول پرداخت می‌شود شما اگر بیایید یک دفعه ۵۰۰ میلیون تومان اضافه کنید به سرمایه بانک رهنی که یکساله تمام شود سال‌های دیگر چکار کنید ما ۱۰۰ میلیون تومان اضافه کردیم در سال ۴۴ و برای اطلاع جنابعالی چهل و پنج درصدش برای شهرستان‌هاست بقیه‌اش برای تهران البته امیدوارم برای امسال هم یک فکری شود و اضافه شود اگر شما از لحاظ مسکن فکر کنید ما بیاییم افزایش بدهیم سرمایه بانک را هم به ۲ میلیارد تومان برسانیم آن هم کافی نیست نمی‌شود ما نباید تصور بکنیم که ملت ایران به ما وظیفه داده که تمام کارها را در عرض یک دوره مقننه و یک دولت حل بکنیم پس دولت‌های دیگر و مجالس دیگر چکار کنند آنها را هم بایستی کاری برای‌شان بگذاریم خیال می‌کنم اجازه بفرمایید که آنها هم افتخار خدمتگزاری را داشته باشند اگر همه کارها حل شده باشد آنها چکار کنند جناب آقای دکتر مهذب خیال می‌کنم که شما قلب نخست‌وزیر را باز کردید و هر چه در قلبش بود فرمودید مسلماً اشکالات ما زیاد است مملکت ما یک مملکت وسیعی است سه برابر فرانسه هست از اروپا بزرگتر است ۱۸ برابر بلژیک است هر وقت جاده می‌خواهند بکشند کوه‌های عظیمی را باید بشکافید شما یک مسافرت از این طرف به آن طرف در سویس اگر بخواهید بکنید در عرض ۵ ساعت تمام می‌شود در مملکت ما ساعت‌ها طول می‌کشد تا از این طرف مملکت به آن طرف بروید بنده راجع به ماشین دودی شاه‌عبدالعظیم هم صحبت نمی‌کنم این کارهایی است که باید انجام بگیرد از یک طرف کارهایی است که روزمره مردم است و از یک طرف زیربنای مملکت است ما حق نداریم زیربنای کشور را فراموش کنیم امسال وضع اقتصادی ما خوب بود امیدوارم سالی را که در پیش داریم آن سال هم خوب باشد ولی فراموش نکنید و همه‌اش نگاه نکنید به بخش دولتی بخش خصوصی هم هست باید کمک کرد سعی کرد این کارها انجام بگیرد ما می‌رویم به طرف این که تمام فعالیت‌ها را در استان‌ها متمرکز کنیم صحیح است اینجا گفته شد که نه دستگاه در ده کار می‌کنند خیر ۱۷ دستگاه ۱۷ دستگاه مختلف در سطح ده کار می‌کنند در این قسمت آیین‌نامه‌ای تهیه شده پیشنهاداتی می‌شود که امیدوارم در خود سطح ده تمام این کارها را تلفیق بکنیم در این قسمت اشکالاتی هست اشکالات را باید دید حلاجی کرد راه حل پیدا کرد آن وقت عمل کرد و البته وقت می‌خواهد زمان می‌خواهد اگر احیاناً بعضی از برنامه‌ها عقب می‌افتد و نمی‌توانیم با سرعت پیش برویم برای این است که اشکالتی پیدا می‌شود ولی باید قبول کنید کارهایی در این مملکت شده به دست مردم این مملکت ذوب‌آهن کارخانه ماشین‌سازی که الان همه جا کاندید شده‌اند برای کارخانه ماشین‌سازی و هزاران کار دیگر که در این مملکت انجام می‌شود اینها را هم فراموش نکنید سدهایی که ساخته شده کارخانه‌های برقی که ساخته می‌شود تلفنی که ساخته می‌شود بهداری و بهداشت که در این مملکت تکمیل می‌شود مبارزه با وبا اینها را فراموش نکنید چه اشکالی بود مملکت ما رکورد را در این قسمت شکسته (صحیح است) مسلماً ما هنوز نه من و نه خود آقای وزیر بهداری راضی نیستیم چه برسد به آقایان حتماً در این قسمت هم ما سعی خواهیم کرد معتقد هستم که مردم باید شریک کارهای دولتی شوند معتقد هستم که مردم بایستی در این قسمت خودشان هم اقدام کنند روی این اصل است که

لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی تهیه می‌شود می‌آید خدمت‌تان تصویب خواهید فرمود مردم شریک بشوند، در خود استان در سطح استان و شهرستان و ده باید این کارها انجام شود و ما قول می‌دهیم که در این قسمت پیش برویم مسلماً اگر در این قسمت موفقیتی نصیب ما شود کارها حتماً با سرعت بیشتری پیش می‌رود و خوب بنده هم راضی می‌شوم چون حق خواهم داشت اگر کارها با سرعت پیش نرود انتقاد کنم بگویم چرا این کارها را آن انجمن‌ها پیش نمی‌برند راجع به بودجه جناب آقای پروین سؤالی فرمودند بودجه مستمری و عمرانی و کسری بودجه بایستی عرض کنم که ما امیدواریم روزی یک بودجه‌ای بیاوریم که نه اسمش باشد بودجه عمرانی نه مستمر اسمش باشد بودجه، که همه فعالیت‌های ما در آنجا متمرکز شده باشد راجع به کسر بودجه حتماً می‌دانید که کسر بودجه امروز یکی از علوم مهم دنیا است هفته‌نامه توفیق راجع به کسر اعشار کسر بودجه و تمام کسور کاریکاتوری داشت راجع به بنده هم آنجا ذکر کرده و نکات کسر بودجه یعنی چه؟ ما فکر می‌کنیم که یک درآمد بیشتری به دست‌مان می‌آید لذا برای این که بتوانند در یک کشور در حال توسعه برنامه‌های بیشتری داشته باشند و اگر روزی یک کسری پیدا شود بتوانند برنامه‌هایش را عملی کنند به ما اجازه داده که ۱۶۰ میلیون تومان بیشتر خرج کنیم برنامه‌ها را جلوتر ببریم لذا ملاحظه می‌فرمایید این کسر بودجه‌ای نیست که از آن بترسیم و در هر صورت ۱۶۰ میلیون تومان هم در یک بودجه مملکتی در حدود ۱۹ میلیارد تومان ۱۶۰ میلیون تومان قابل نیست که راجع به آن صحبت کنیم وزیر کاردان و دانای دارایی ما حتماً این کسر بودجه را یک طوری از بین خواهد برد تا آخر سال این عرایضی بود که خواستم عرض کنم جوابی بود به بعضی از دوستان در اینجا لازم است که من اقدامات و کاردانی رئیس کمیسیون بودجه آقای مرتضوی و مخبر کمیسیون آقای اهری که سابقه‌ای دارند در بودجه و بودجه‌نویسی و سال‌های دراز در وزارت دارایی از کارمندان عالیرتبه آنجا بودند ستایش کرده و از آقایان تشکر بکنم ساعت‌های طولانی به نظر من در آنجا بودیم سؤالاتی شد دوست عزیزم جناب آقای مهندس والا تحت میترالیوز سؤال گذاشتند به ایشان جواب دادم و مسلماً از هر دو تشکر می‌کنم که با لطف و عنایت ایشان توانستیم در کمیسیون موضوع را با سرعت پیش ببریم من خیال می‌کنم که سرعت روی این اصل بود که کمتر تبصره بود در بودجه از آقایان نمایندگان و اشخاصی که در تهیه کردن این بودجه لطف و محبت داشتند تشکر می‌کنم و قبل از این که مرخص شوم از همکاری که همه شما با ما داشتید تشکر می‌کنم (احسنت) این سال تمام می‌شود سال نو شروع خواهد شد باز هم لوایح‌مان را می‌آوریم اینجا حتماً قبل از پایان سال هم لوایحی هست وقت هم داریم با هم صحبت کنیم لوایحی می‌آوریم خدمت‌تان بودجه تقدیم خواهد شد سال دیگر و امیدواریم که سال دیگر اوائل اسفند بودجه را خدمت‌تان بیاوریم که وقت بیشتری داشته باشیم جناب آقای رامبد که واقعاً ۲۰۰۰ صفحه بودجه‌ای که می‌آوریم بتوانید با خیال راحت مطالعه بفرمایید ولی باز هم بنده معتقدم اگر احیاناً در طی سال یا در تعطیلات عید علاقه داشته باشید و اعضای فراکسیون حزب مردم علاقه‌مند باشند بنده و دفتر بودجه آماده هستیم که در اختیارتان باشیم و راجع به این نکات واقعاً دوستانه صحبت شود بنده اینجا راجع به موضوع فراکسیون اقلیت و فراکسیون اکثریت صحبت نمی‌کنم معتقد هستم دولت وظیفه دارد همان طور که در برابر فراکسیون اکثریت می‌آید صحبت می‌کند و با هم موضوع را حلاجی می‌کنند و نظر می‌دهند همان وظیفه را در برابر فراکسیون اقلیت دارد و ما آماده هستیم هر وقتی که مایل هستید در عرض سال هم وقت دارید و همان طوری که می‌دانید برنامه سنگینی در پیش داریم خانم‌ها و آقایانی که دیروز شرفیاب بودید فرمایشات اعلیحضرت همایونی برنامه کار ما است در سالی که در پیش داریم و خیال می‌کنم برنامه سنگین باشد نمایندگان محترم باز هم خدمت‌تان عرض می‌کنم سعی می‌کنیم خدمتگزاران خوبی باشیم (احسنت) سعی می‌کنیم نیات شاهنشاه آریامهر و خواسته‌های مردم را که هر دو یکی است با خلوص نیت انجام بدهیم (احسنت) گاهی در برابر اشکالات ما هم راه حل را

نمی‌دانم روی این اصل است که می‌گویم می‌آییم نزد شما، شما انتقاد کنید راهنمایی کنید بگویید از کدام طرف برویم هیچ ابا نداریم هیچ خجالت نمی‌کشیم که اگر یک موضوع را نفهمیدیم و ندانستیم از اشخاص دیگر نظر بخواهیم چون خودتان فرمودید این کلماتی که در اینجا نوشته شده باید در زندگی هر شخص از لحاظ زندگی شخصی مورد توجه قرار بگیرد چه برسد از لحاظ زندگی اداری و زندگی مهم کشور بنده به شما قول می‌دهم که با خلوص نیت کار کنیم امیدوارم این دولت، دولت خدمتگزار شما در وظایف سنگینی که در پیش دارد موفق باشد تا نمایندگان ملت، ملت ایران و شاهنشاه ایران رضامندی خاطرشان را به ما اعلام کنند (احسنت).

۳- تقدیم یک تبصره الحاقی به لایحه متمم بودجه سال ۱۳۴۴ کل کشور به وسیله آقای معاون وزارت کشاورزی‏

رئیس- آقای مهندس خدیوی بفرمایید.

مهندس خدیوی (معاون وزارت کشاورزی)- بنده با اجازه ریاست محترم مجلس شورای ملی تبصره‌ای تقدیم می‌کنم که به قانون مالی قانون اصلاحات ارضی اضافه شود و منظور از این تبصره این است که طبق قانون مزبور به کارمندانی که سازمان اصلاحات ارضی لازم می‌داند حقوق و مزایایی را بپردازد در مورد پرداخت این مزایا نسبت به کارمندان سازمان اشکالاتی بوده که تقاضا می‌کنم این تبصره را اجازه بفرمایید جزء لایحه متمم بودجه منظور کنند.

رئیس- به کمیسیون بودجه فرستاده می‌شود.

۴- تقدیم دو پیشنهاد الحاقی به لایحه متمم بودجه سال ۱۳۴۴ کل کشور به وسیله آقایان: دکتر اعتمادی- دکتر عدل طباطبائی‏

رئیس- آقای دکتر اعتمادی بفرمایید.

دکتر اعتمادی- پیشنهادی است مربوط به لایحه متمم بودجه سال ۱۳۴۴ کل کشور تقدیم مقام ریاست می‌شود.

رئیس- آقای دکتر عدل‌طباطبایی بفرمایید.

دکتر عدل‌طباطبایی- پیشنهادی است مربوط به لایحه متمم بودجه سال ۱۳۴۴ که از رطف عده‌ای از آقایان تهیه شده است تقدیم می‌کنم.

رئیس- پیشنهادها به کمیسیون بودجه فرستاده می‌شود.

۵- اعلام وصول یک فقره لایحه قانونی از مجلس سنا

رئیس- لایحه‌ای است از مجلس سنا رسیده برای اطلاع مجلس قرائت می‌شود.

(به شرح زیر خوانده شد)

ریاست محترم مجلس شورای ملی‏

گزارش کمیسیون شماره ۵ در خصوص لایحه شماره ۱۸/۲۲۹۵/۲۵۵۶۹- ۲۵/۱۰/۱۳۴۲ دولت راجع به تصویب‌نامه شماره ۹۵۷۶- ۲۰/۶/۱۳۴۲ در مورد اتومبیل‌های شخصی اعضا وزارت امور خارجه که از مأموریت مراجعه می‌کنند و ضمن مرقومه شماره ۵۱۸۱/۴۷۰ ل ق ۲۰/۳/۱۳۴۴ از آن مجلس محترم به مجلس سنا ارسال شده است در جلسه روز چهارشنبه چهارم اسفندماه ۱۳۴۴ مطرح و مورد شور واقع و به تصویب مجلس سنا رسید.

اینک لایحه قانونی مزبور به پیوست ارسال می‌شود. رئیس مجلس سنا- مهندس شریف‌امامی‏

رئیس- به کمیسیون‌های مربوط ارجاع می‌شود.

۶- قرائت دستور و تعیین موقع جلسه بعد- ختم جلسه‏

رئیس- دستور جلسه آینده قرائت می‌شود.

(به شرح زیر خوانده شد)

دستور جلسه روز یکشنبه ۱۵/۱۲/۱۳۴۴

۱- گزارش شور اول مربوط به لایحه اصلاح مواد ۱۷ و ۱۸ قرارداد بین المللی مربوط به ایجاد سازمان مشورتی

دریانوردی بین دول مصوب سال ۱۳۳۶- شماره چاپ ۱۷۳۶

۲- گزارش شور دوم مربوط به مجازات استفاده از پلاک‌های تقلبی وسائط نقلیه موتوری- شماره چاپ ۱۷۳۸.

۳- گزارش از کمیسیون دادگستری مربوط به لایحه ثبت املاک در مناطق عشایری- شماره چاپ ۱۷۳۷.

رئیس‌ـ با اجازه خانم‌ها و آقایان جلسه امروز را ختم می‌کنیم جلسه آینده ساعت ۹ صبح روز یکشنبه خواهد بود.

(ساعت هشت و پنج دقیقه بعدازظهر جلسه ختم شد)

رئیس مجلس شورای ملی- مهندس عبدالله ریاضی