مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۰ شهریور ۱۳۲۶ نشست ۱۲
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری پانزدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری پانزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: متن قوانین - تصویب‌نامه‌ها - صورت مفصل مذاکرات مجلس شورای ملی - سوالات - اخبار رسمی - فرامین - انتصابات - آیین‌نامه‌ها - بخش‌نامه‌ها - آگهی‌های رسمی
شماره تلفن: اداره ۵۴۴۸ - اطاق رئیس ۹۴۴۱
مدیر سید محمد هاشمی
مشروح مذاكرات مجلس ملى، دوره۱۵
جلسه: ۱۲
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز سه‌شنبه دهم شهریور ماه ۱۳۲۶
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت مجلس
۲- بیانات آقای رئیس راجع به اظهار تأسف از فوت مرحوم حسین پیرنیا
۳- تصویب طرح قانونی پیشنهادی نمایندگان راجع به حق‌شناسی از خدمات اجتماعی مرحوم پیرنیا
۴- موقع و دستور جلسه بعد - ختم جلسه
مجلس ساعت دو و بیست و پنج دقیقه صبح به ریاست آقاى رضا حكمت نشكیل گردید.
۱- تصویب صورت مجلس.
صورت مجلس روز یكشنبه هشتم شهریور ماه را آقاى معتمد دماوندى (منشى) قرائت كردند.
صورت جلسه روز یكشنبه هشتم شهریور ماه ۱۳۲۶
یك ساعت و ربع به ظهر روز یكشنبه هشتم شهریور مجلس به ریاست آقاى نبوى نایب رئیس تشكیل و صورت جلسه پیش قرائت گردید.
اسامى غائبین جلسه گذشته كه ضمن صورت مجلس خوانده شده. غائبین بى اجازه- آقایان: محسن گنابادى، هدایت الله پالیزى، شهاب خسروانى، ابوالقاسم لیقوانى. سید حسن تقى‌زاده. على وكیلى.
دیرآمدگان با اجازه، آقایان: ضیاء ابراهیمى، محمدعلى دادور، كشاورز صدر، فولادوند، دكتر راجى، ظفربختیارى، دكتر عبده، دكتر آشتیانى، شریعت‌زاده.
دیرآمدگان بى اجازه، آقایان: محمدحسین صولت قشقایی، عزت‌الله بیات، حسن اكبر، جواد طاهرى، دكتر اعتبار، عزیز اعظم زنگنه، تولیت، سلطانى، رستم گیو، آقاخان بختیار، دكتر طبا، محمدعلى مسعودى، سزاوار، دهقان، اسلامى، نیكپور، دكتر امینى، مشایخى، قهرمان.
آقا صدر كشاورز راجع به رفع توقیف از عموم جراید و الغاء حكومت نظامى و آقاى مهدى ارباب راجع به اخذ چهل ریال عوارض از ده ریال شكر كه به عکس نوشته و محمل دفاع وزارت دارایی شده تذكر دادند و صورت مجلس تصویب شد. آقاى آزاد شرحى به عنوان اعلام جرم تقدیم نمودند كه قرائت شود. و گفته شد دستور ولى آقاى دهقان مخالف و معتقد بودند كه مطالب مهمى از گرفتاری‌های مردم باید به عرض مجلس برسد.
آقاى حاذقى توضیح دادند كه وظایف مجلس توجه به تمایلات مستدعیات مردم است ولى كارهاى اساسى را باید مقدم داشت از جمله روشن كردن تكلیف اعتبارنامه‌ها است رأى به ورود در دستور اخذ و تصویب شد.
آقاى اردلان به موجب ماده ۴ نظامنامه اخطار نمودند كه شعب گزارش مربوط به اصفهان و یزد را نداده‌اند و آقاى رئیس دراین باب تأكید نمودن آقاى اقبال راجع به انتخاب اعضاء كمیسون‌ها و این كه فراكسیون حزب دمكرات اسامى را عوض كرده است توضیحى دادند و آقاى رئیس تذكر دادند عملى كه در كمیسیون شاه به صورت كاندید بوده و انتخاب در مجلس به عمل می‌آید نمایندگان در انتخاب اعضاء مختارند و پنج نفر آقایان مهندس رضوى، مهدى معین‌زاده، محمود محمود، عبدالحسین نیكپور، مسعود ثاتبى براى نظارت انتخاب می‌شوند كه به اتفاق آقاى حاذقى پس از انتخاب اقدام به استخراج آراء خواهند كرد و انتخاب کمیسیون‌ها شروع شد.
كمیسیون قوانین دارایی ۱۸ نفر عده حضار ۱۱۲ نفر، كمیسیون قوانین دادگسترى ۱۸ نفر، عده حضار ۱۱۳ نفر، كمیسیون فرهنگ هیجده نفر عده حضار ۱۱۲ نفر، بازرگانى پیشه و هنر هیجده نفر عده حضار ۱۱۴ نفر، كمیسیون كشاورزى ۱۸ نفر عده حضار ۱۱۳ نفر، كمیسیون راه ۱۲ نفر عده حضار ۱۱۱ نفر، كمیسیون امور خارجه دوازده نفر عده حضار ۱۱۵ نفر، كمیسیون بهدارى ۱۲ نفر
عده حضار ۱۰۴ نفر، كمیسیون نظام ۱۲ نفر عده حضار ۹۹ نفر، كمیسیون پست و تلگراف ۶ نفر عده حضار ۱۰۱ نفر، و نیز اسامى اعضاء چهار كمیسیون بودجه كه در شعب انتخاب شده قرائت شد كمیسیون بودجه ۱۸ نفر كمیسیون مبتكرات ۱۲ نفر كمیسیون محاسبات مجلس ۶ نفر و كمیسیون عرایض و مرخصى شش نفر.
آقاى رئیس اظهار نمودند مجلس طرح اعتبارنامه‌ها است و آقاى محمدعلى مسعودى پیشنهاد نموده‌اند كه اعتبارنامه‌ها مطرح نشود عده‌ایی می‌خواهند مطالب مهم فورى به عرض مجلس برسانند. آقاى محمدعلى مسعودى گفتند راجع به کمیسیونی كه می‌خواهد به امریکا برود و تقسیم خوزستان به نام ورثه خزعل و موضوع آب هیرمند مطالبى دارند و آقاى حاذقى مخالف بوده گفتند كه بعد از طرح اعتبارنامه‌ها اجازه نطق قبل از دستور داده شود.
پیشنهاد آقاى محمدعلى مسعودى در خروج اعتبارنامه‌ها در دستور تصویب نشد.
آقاى رضوى طبق اصل یازدهم قانون اساسى تذكر دادند كه انجام مراسم تحلیف مقدم باشد و آقاى رئیس گفتند كه طبق سابقه پس از تصویب اعتبارنامه‌ها اقدام می‌شود.
آقاى آزاد اظهار نمودند كه اخطار نظامنامه‌ای دارند و به آقای قوام‌السلطنه اعلام جرم کرده‌اند تقاضا دارند قرائت شود.
آقاى دكتر اعتبار با قرائت اصل ۳۲ قانون اساسى راجع به عضویت نمایندگان در ادارات توضیحى داده گفتند تا یك هفته دیگر اسامى این عده از نمایندگان را اگر از مشاغل دولتى دست نكشند قرائت و اعلام جرم خواهند كرد. و آقاى رئیس اظهار نمودند كه در این باره از طرف مجلس به دولت تذكر داده شده است.
آقاى عباس مسعودى گزارش شعبه ششم را راجع به اعتبارنامه آقاى وهاب‌زاده قرائت نمودند.
آقاى محمدعلى مسعودى به عنوان مخالف در صلاحیت و جریان انتخاب آقاى وهاب‌زاده حاضر به بیان دلائل خود بودند و گفتند كه به تقاضای چند نفر از آقایان اگر مجلس موافق باشد ممكن است موكول به حضور آقاى وهاب‌زاده شود و به پیشنهاد آقاى دكتر راجى در این باب اخذ رأى و تصویب شد و سپس اعتبارنامه آقاى خوئی‌لر مطرح گردید و آقاى محمدعلى مسعودى نسبت به صلاحیت ایشان از نظر همكارى با دموکرات‌ها و پرونده انتخاباتى مخالف بودند و چون حضور ندارند بنا به پیشنهاد آقاى گنجه یی به خروج اعتبارنامه مذكور از دستور اخذ رأى و تصویب شد. اعتبارنامه آقاى عباس اسكندرى مطرح گردید و آقاى دكتر اعتبار بیان داشتند وقتى آقاى مهندس رضوى مخالفت خود را پس گرفتند مخالفت با اعتبارنامه آقاى اسكندرى را قبول كرده‌اند و این موضوع در دوره سیزدهم نیز سابقه دارد و مشروحاً بیان مخالفت نموده گفتند كه مأمورین دولت در انتخاب ایشان مداخله داشته‌اند تا آنجا كه اهالى به تعطیل و بستن بازار مبادرت كردند و انجمن مستعفى و دوباره به ظاهر طبق تمایلات اهالى تشكیل گردید ولى در جریان اخذ آراء یكى از صندوق‌ها به وسیله افسر ژاندارمرى عوض شد و انجمن آراء آن را باطل نمود و در نتیجه انتخاب ایشان حسن جریان نداشته است.
سپس آقاى دكتر اعتبار به صلاحیت اخلاقى و سیاسى و مشاغل ادارى آقاى اسكندرى از جمله ریاست كابینه فوائد عامه در سال و ریاست شركت بیمه در سال ۱۳۲۲ اشاره نموده گفتند آقاى اسكندرى بلافاصله پس از شهریور بیست به فعالیت سیاسى آغاز كردند و به تأسیس حزب توده و انتشار روزنامه آخرالساعه نیز گفته‌اند كه لیدر حزب توده هستند و نظر دارند كه فیلمى از بیست سال گذشته ایران تهى كنند ولى مقامات مصرى با توقیف گذرنامه ایشان را از مصر اخراج نمودند و این موضوع در پرونده محرمانه وزارت خارجه منعكس است سپس كتابی را ارائه داده و گفتند كه سازمان جاسوسى روس‌ها و ایران انگلیسى شرح می‌دهد و در مقدمه این كتاب از قول لنین نوشته شده است كه هر كمونیست باید یك جاسوس باشد و براى حفظ دولت جوان خود هیچ وسیله را غیرمجاز و نامشروع نداند- در صفحه ۹۶ این كتاب ضمن تشریح تشكیلات جاسوسى در ایران سال ۱۹۲۷ می‌نویسد شاهزاده‌ای پست مهمى در فوائد عامه دارد و جاسوس شماره ۱۶ ما بود و اطلاعات مفیدى به ما می‌داد.
در اینجا آقاى دكتر اعتبار با ذكر اسامى اولیاى وقت وزارت فوائد عامه خطاب به آقای عباس اسكندرى بیان نمودند كه جنابعالى تنها شاهزاده و رئیس كابینه بودید سپس خطاب به آقایان نمایندگان چنین بیان نتیجه نمودند كه پس از چهل سال به کسی كه براى حفظ جان سوار كالسكه فلان سفارت شده ایراد گرفتند اكنون این آقا را با این سوابق به همکاری خود بپذیرید. آینده به شما چه خواهد گفت.
در این موقع آقاى عباس اسكندرى در پاسخ آقاى دكتر اعتبار به تمایل و تقاضاى خود در مخالفت ایشان اشاره كرده گفتند كه شخصاً به وسیله آقاى دكتر راجى چنین تقاضا نموده بودند زیرا مایل نیستند تا وقتى صحبت نشده به اعتبارنامه ایشان رأى داده شود و سپس راجع به جریان انتخابات همدان و مساعدت‌های آقاى بهاء‌الملك و خوانین و اهالى اسدآباد و ائتلاف با نماینده دیگر محل و مجموعه آراء حوزه توضیحات مفصلى دادند و بعد در اطراف صلاحیت خود گفتند كه از هیجده سالگى وارد سیاست كشور شده و مقاماتیرا طى كرده و مورد حسن ظن مرحوم مشیرالدوله و آقایان مؤتمن‌الملك و بهاء‌الملك بوده و از نهم آبان به بعد مخالف حكومت وقت و غالباً محبوس بوده‌اند و بعد به کتاب جاسوسى مستند آقاى دكتر اعتبار اشاره نموده گفتند كه از طرف حكومت مورد تحقیق و تعقیب قرار گرفت و ۳ نفر محكوم به اعدام شدند و محكومیت یك نفر از آن‌ها هم بنا به تقاضاى آقاى مؤتمن‌الملك از پادشاه وقت به حبس ابد مبدل شد و نسبت جاسوسى به کسی كه هفتصد سال پدرانش در هر گوشه مملكت حكومت داشته‌اند روا نیست و بعد راجع به شرکت بیمه و بیلان آن و قانون بیمه كارگران و علت استعفا از شركت توضیحاتى دادند و بر رد مندرجات تهران مصورنامه شركت بیمه را قرائت نمودند همچنین درخصوص مسافرت به مصر و فعالیت علیه انگلیس با شوروى اشاره كرده به شرح وقایع جنگ اول بین‌المللى و فعالیت همسایگان در ایران پرداخته گفتند كه با رفقاى حزبى خود براى نجات بقایاى قواى ژاندارمرى در لرستان و صفحات غرب به شهادت آقاى ظفرى خدماتى كرده و بیش از هزار نفر ژاندارم و افسر را نجات داده‌اند ولى سرانجام از طرف ستاد ارتش متفقین مقیم همدان تحت توقیف درآمدند زیرا مأمورین عالی‌رتبه ستاد متفقین عقیده داشتند كه دموكراسى از جزیره انگلستان به خارج نمی‌تواند نفوذ كند خصوصاً آسیا و ایران و معلوم شد كه زورمندان جهان نیروى خود را به رایگان براى دیگران صرف نمی‌کنند ولى اكنون كه به حکم تحول تاریخ از تاج امپراطورى هندوستان صرف‌نظر می‌کنند مسلم است با ایران مستقل باید طریقه دوستى واقعى پیش گیرند و بالاخره قرارداد نفت جنوب را تعدیل و این غبن فاحش را جبران نمایند كه از آن روز اولین فصل دیباچه دوستى ایران و انگلستان شروع خواهد شد.
در اینجا آقاى اسكندرى به بیان عقیده خویش پرداخته گفتند در امور داخلى باید اصل مكافات و مجازات برقرار شود و در سیاست خارجى باید پایه و اساس بر روى حفظ استقلال سیاسى و اقتصادى قرار گیرد و ایران هیچ گاه نباید وسیله تحریك دولتى علیه دولت دیگر شودو بالاخره آقایان نمایندگان با وقوف به اصول و روش سیاسى ایشان می‌توانستند قضاوت كنند و با مهره سیاه یا سفید رأى بدهند.
آقاى دهقان راجع به صحت مندرجات طهران مصور نسبت به آقای عباس اسكندرى توضیحاتى دادند و در عین حال به انتخاب آقاى رحیمیان اشاره كردند كه به کمک مأمورین مسلح شوروى انجام یافته بود- آقاى رحیمیان با توضیحاتى اظهارات ایشان را رد كرده گفتند با آن كه تمام وسائل خارجى با ایشان مخالف بوده مانند دوره چهاردهم با ۱۶ هزار آراء اهالى محل انتخاب شده‌اند. آقاى مهندس رضوى پیشنهاد نمودند كه اعتبارنامه آقاى عباس اسكندرى از دستور خارج شود و توضیح دادند كه محض حفظ مصالح عالیه مملكت و احترام قضاوت‌های مجلس كمیسیونى تشكیل شود و آنچه راجع به آقاى اسكندرى است تحت مطالعه و رسیدگى درآید و نتیجه به عرض مجلس برسد و به این ترتیب حقى از مخالفین و موافقین سلب نشود.
آقاى حاذقى با توضیحاتى مخالف و معتقد بودند همانگونه كه نسبت به اعتبارنامه آقاى تقى‌زاده مخالف و موافق صحبت كردند و به اتفاق آراء رأى داده شد در مورد اعتبارنامه آقاى اسكندرى نیز آنچه باید گفته شده و محتاج به تشکیل كمیسیون نیست به پیشنهاد آقاى مهندس رضوى و ارجاع به کمیسیون اخذ رأى به عمل آمد و تصویب نشد.
آقاى تولیت تذكر دادند این كه آقاى اسكندرى ضمن مطالب خود راجع به امر و نهى آقاى آیةالله بروجردى در انتخاب آقاى دكتر اعتبار اشاره كردند چنین چیزى نبوده است.
در این موقع پیشنهادى به امضاء ۲۷ نفر دائر به اخذ رأى مخفى قرائت شد و آقاى مسعود ثابتى راجع به انتخاب نظار براى استخراج آراء طبق نظامنامه توضیحاتى دادند و آقاى اقبال پیشنهاد نمودند كه طبق ماده ۹۲ اخذ رأى شود عده حضار ۱۰۳
نفر و مهره‌های تفتیشیه پس از شماره صد عدد بود و به اکثریت ۶۳ رأى اعتبارنامه آقاى عباس اسكندرى تصویب شد.
آقاى رئیس با تذكر به آقایان نظار استخراج آراء کمیسیون‌ها دو ساعت بعد از ظهر اعلام ختم جلسه نمودند و جلسه آینده بروز سه‌شنبه دهم و دستور بقیه اعتبارنامه‌ها و مراسم تحلیف مقرر گردید.
رئیس- آقاى كشاورز صدر نسبت به صورت جلسه اعتراضى دارید؟
كشاورز صدر- بله، بنده می‌خواستم عرض كنم راجع به دیرآمدگان بى اجازه كه اسم بنده را هم نوشته بودند بنده به موقع آمدم و اجازه هم خواستم و معتقدم كه همیشه باید به موقع آمد خواستم كه این را تذكراً عرض كنم.
رئیس- آقاى دهقان نسبت به صورت جلسه اعتراضى دارید؟
دهقان- بنده را در داد غائبین بى اجازه یا دیرآمدگان بى اجازه نوشته بودند در صورتى كه سر وقتى كه مقرر می‌شود ما می‌آییم اینجا و درست نیم ساعت یا یك ساعت اینجا معطل می‌شویم و جلسه تشكیل نمی‌شود. خواستم عرض كنم كه علاوه بر این كه بنده دیر نیامدم هر روز هم مقدارى از وقت نمایندگان اینجا تلف می‌شود استدعا می‌کنم كه به این قسمت هم مخصوصاً توجه كنید كه وقت نمایندگان بی‌جهت اینجا تلف نشود (صحیح است)
رئیس- تشكیل مجلس البته وقتى كه اكثریت نمایندگان براى رأى به حد نصاب رسید باید توقع داشت آقایان موافقت كنند كه زودتر بیایند. آقاى محمدعلى مسعودى.
محمدعلى مسعودى- بنده هم جزء دیرآمدگان بى اجازه بوده‌ام در صورتی كه بنده در ساعت هشت و نیم صبح اینجا حاضر بودم و بعد خدمت شما رسیدم.
رئیس- بسیار خوب اصلاح می‌شود. آقاى رضوى نسبت به صورت جلسه اعتراضى دارید؟
رضوى- اگرچه بنده در آخر صورت جلسه دیدم كه مراسم تحلیف را جزء این جلسه گذاشته‌اند ولى چون جواب آقاى رئیس معلوم نشده على‌الاصول بعد از گذشتن اعتبارنامه‌ها این كار انجام خواهد شد بنده خواستم تذكرا عرض كنم كه رسم این بوده است كه این كار در مجلس می‌شده و ماده ۱۱ قانون اساسى هم تصریح دارد.
رئیس- جلسه آینده این كار انجام می‌شود. آقاى اردلان نسبت به صورت جلسه اعتراضى دارید؟
اردلان- بنده خواستم عرض كنم كه این خلاصه صورت جلسه نبود كه قرائت شد بلكه عین صورت جلسه بود و مدتى از وقت مجلس را می‌گیرد و بهتر است كه خلاصه‌تر نوشته شود.
رئیس- دستور داده می‌شود كه خلاصه‌تر نوشته شود. آقاى سزاوار.
سزاوار- بنده هم همین مطلب را كه آقاى اردلان اظهار داشتند و دو سه جلسه قبل هم این تذكر داده شد می‌خواستم بگویم. ما یك مذاكرات تفصیلى داریم یك صورت جلسه. صورت جلسه البته باید به طور خلاصه باشد و رئوس مسائل درش باشد و صورت جلسه‌ای كه امروز قرائت شد به طور تفصیل و نیم ساعت وقت مجلس را می‌گیرد بنابراین مقرر فرمایید كه تنظیم كنندگان صورت مجلس توجه بكنند كه وقت مجلس زیادتر مصرف نشود (صحیح است)
رئیس- آقاى دكتر راجى.
دكتر راجى- بنده خواستم عرض كنم كه براى مخالفت با آقاى عباس اسكندرى بنده با آقاى دكتر اعتبار در این خصوص صحبت نكرده بودم و خود ایشان هم شاید گواه باشند.
رئیس- اصلاح می‌شود. آقاى عباس اسكندرى نسبت به صورت جلسه اعتراضى دارید؟
عباس اسكندرى- قبل از این كه راجع به صورت جلسه اعتراض خودم را عرض كنم بیان آقاى دكتر راجى از یك جهت صحیح است و از یك جهت یك اصلاح مختصرى می‌خواهد و آن این است كه در بیان ایشان آقایان تصور نكنند كه بنده خلاف واقع عرض كردم بنده از آقاى دكتر راجى تقاضا كردم و ایشان هم از روى لطف و محبت با بنده فرمودند كه مذاكره کرده‌ام با یك نفرى و البته ایشان حاضرند و بنده به ایشان می‌گویم حالا این شخص آقاى دكتر اعتبار بوده است یا دیگرى. و ایشان هم فرمودند كه من نه از نظر موافقت با تو ولى از نظر این كه یك نفرى داوطلب است كه اگر كسى مخالفت با او دارد مخالفت بکند و آزاد باشد من این اقدام را كردم از ایشان هم ممنونم. اما راجع به صورت جلسه در صورت جلسه به نظر بنده این خلاصه كه نوشته می‌شود از یك جهت زیاد مفصل نوشته می‌شود و از جهت دیگر مفهوم واقعى صورت خلاصه جلسه را ندارد چون صورت خلاصه بایستى مفهوم صورت مفصل را داشته باشد قسمت‌هایی كه مهم است نوشته نشده است و در یك قسمت هم به تفصیل نوشته شده بنده از یادداشت‌های ژنرال ماژوردنسترویل سه سطر در اینجا عیناً خواندم كه این‌ها لازم بود از نظر كشور ما عیناً جزء صورت جلسه باشد و تقاضا دارم كه آن سه سطر را بفرمایید عیناً نوشته شود. قسمت دیگر این بود كه در موقعی كه بنده اینجا مذاركاتى كردم راجع به اعتبارنامه یك نفر از آقایان نمایندگان از طرف جامعه لیسانسیه‌هاى دانشكده معقول و منقول و قسمت اعظم از جوانان دانشمند و منورالكفر این مملكت اعلامیه‌ای صادر شد و من در پشت این كرسى خطابه از این آقایان تشكر كردم مقام آن‌ها در این مملكت به اندازه‌ای است كه این كلمه مخصوصاً به اسم آن‌ها در صورت خلاصه جلسه قید شود. قسمت دیگر این است كه نتیجه تمام مذاكراتى را كه بنده کرده‌ام و امروز در تمام شهر گفته می‌شود خلاصه شد در یك شعر یكى كرده بى‌آبرویی بسى چه غم دارد از آبروى كسى (همهمه نمایندگان) این باید در صورت خلاصه باشد.
رئیس- چنانچه آقایان ملاحظه می‌فرمایند هر كس میل دارد كه تمام بیاناتش در صورت خلاصه مجلس نوشته شود در عین حال هم می‌خواهند كه صورت جلسه مختصر نوشته شود البته تمام بیانات آقایان در صورت مشروح مذاكرات مجلس است كه درج میشوددر روزنامه رسمى و در صورت خلاصه هم رئوس مسائل نوشته می‌شود آقاى رحیمیان نسبت به صورت جلسه اعتراضى دارید؟
رحیمیان- بلى در جلسه قبل از طرف آقاى دهقان یك بهتانى به بنده زده شد و برای همین بهتان می‌تواند یك وكیل براى حفظ حیثیت خودش دفاع كند من براى این كه آقاى اسكندرى حرف می‌زدند نخواستم مجلس متشنج‌تر شود بنابراین صرف‌نظر كردم ولى چون در صورت‌جلسه باید نوشته شود من ناچارم حقایقى را به عرض مجلس شورای ملى برسانم و بدانند كه با چه كسى همكارى می‌کنند.
رئیس- این مربوط به صورت جلسه نیست.
رحیمیان- چرا در اینجا نوشته شده كه آقاى دهقان توهینى به من کرده‌اند.
رئیس- اگر صورت مجلس نقصى دارد در بیانات شما می‌توانید توضیح دهید ولى اگر مطالبى دارید در جلسه آینده بفرمایید.
رحیمیان- چطور ممكن است یك بهتانى به شخصى بزنند و نتواند از حق خودش دفاع كند.
رئیس- اگر عین او را می‌خواهید بفرمایید مانعى ندارد.
رحیمیان- البته عین آن را تكرار می‌کنم.
رئیس- اگر نوشته شده باشد خارج از آن دیگر چیزى نباید گفته شود.
رحیمیان- آقاى دهقان به من بهتان زدند كه در دوره چهاردهم سرباز شوروى براى انتخاب من كمك كرده است. در صورت مجلس نوشته شده پس بنده حق دارم كه از این بهتان بی‌شرمانه دفاع كنم و اجازه بفرمایید كه از حق خودم دفاع كنم و اصل این مطلب را كه از كجا شروع شده و به چه عنوانى از دهن آقاى دهقان خارج شده به عرض آقایان محترم برسانم.
رئیس- در جلسه آتیه به شما اجازه داده می‌شود.
رحیمیان- اگر در جلسه آینده بخواهید اجازه بدهید مانعى ندارد و حالا دیگر عرضى ندارم.
رئیس- آقاى دكتر اعتبار به صورت جلسه اعتراضى دارید؟
دكتر اعتبار- عرض كنم كه آقاى اسكندرى در جلسه قبل در ضمن دفاع از خودشان یك نسبت‌هایی هم به بنده دادند كه بنده امروز مقتضى نمی‌دانم در صورت جلسه جواب بدهم ولى در آخر جلسه گذشته بنده به استناد ماده ۱۰۹ اجازه خواستم و چون آقایان خسته شده بودند از آن اجازه استفاده نكردم و از حضور آقاى رئیس اجازه می‌خواهم و تقاضا می‌کنم كه در جلسه آتیه به بنده فرصت بدهند كه جواب آن بیاناتى را كه فرمودند بدهم.
رئیس- صورت جلسه یكشنبه ۸ شهریور تصویب شد.
۲- بیانات آقاى رئیس راجع به اظهار تأسف از فوت مرحوم حسین پیرنیا.
به کمال تأثر خبر ناگوار واسف آور فوت مرحوم مغفور پیرنیا (مؤتمن‌الملك) را به اطلاع آقایان نمایندگان می‌رسانم.
اندوه و تألم من و عموم همكاران محترم بیشتر از این جهت است كه كشور ایران یكى از فرزندان نامى و ارجمند و یكى از ذخایر گرانبهاى ملى و خدمتگذار خود را از دست داد (صحیح است) دوران پرافتخار هفتاد و چهار سال عمر آن مرحوم از هنگام شباب و آغاز زندگانى با كمال شرافت و پاكدامنى و عزت نفس در راه خدمات ملى سپرى شد
(صحیح است) آثار نیك و سوابق درخشان آن مرحوم در مجلس شوراى ملى شاهد صادقى از مراتب درستى و وطن دوستى و آزادیخواهى و علو همت و بلندى روح آن مرحوم می‌باشد (صحیح است) خدمات ملى و فرهنگى ایشان از استادى و مدیریت مدرسه عالى علوم سیاسى كه از تأسیسات مرحوم نصرالله مشیرالدوله و مرحوم حسین پیرنیا پدر و برادر ارجمند ایشان بود شروع و در آغاز مشروطیت خدمات برجسته و ذیقیمتى در راه حفظ و حمایت قانون اساسى و آزادى عهده دار و به پاس همین خدمات در دوره دوم تقنینیه از طرف اهالى تهران به نمایندگی انتخاب و در اواخر همان دوره به ریاست مجلس شوراى ملى تعیین و تا آخر دوره ششم قانونگذارى یعنى ۵ دوره متوالى از تهران به نمایندگی انتخاب و به استثنای چند ماه در آخر دوره پنجم كه خود از ریاست استعفا دادند در تمام این مدت سمت ریاست مجلس شوراى ملى را داشتند با مراجعه به تاریخ زندگانى پرافتخار مرحوم حسین پیرنیا خواهیم دید كه فقدان این مرد پاكدامن و نیك نام كه از مفاخر ملى بود براى ملت ایران ضایعه بزرگى به شمار می‌رود (صحیح است) ارزش وجود و شخصیت این مرد ملى بر عموم نمایندگان و ملت ایران روشن و واضح بوده ثبات عقیده، بی‌طرفى، احساسات عدالتخواهى و وطن‌پرستى آن مرحوم مخصوصاً در دوران طولانى نمایندگى ملت و ریاست مجلس منشاء اثر بزرگى براى عظمت كشور و مجلس شوراى ملى بود (صحیح است) با كمال تأسف باید اذعان كرد كه با ارتحال این مرد بزرگوار كه بر اثر بیمارى طولانى رخ داد كشور ایران را از خدمتگذارى پاكدامن و نیكنام محروم ساخت (صحیح است) این قضیه مؤلمه را به عموم بازماندگان آن مرحوم و خاندان جلیل پیرنیا از طرف نمایندگان ملت و خود تسلیت می‌گویم و از خداوند متعال مسئلت دارم روح پاك این خدمتگزار وطن را در جوار رحمت خود شاد و غریق احسان فرموده با ارواح طیبه اولیاء اسلام محشور سازد به پاس احترام و علاقه ملت و عموم نمایندگان مجلس شوراى ملى وخدمات پرافتخار معظم له جلسه امروز را پس از قرائت طرحى كه از طرف آقاى دكتر معظمى و جمعى از آقایان نمایندگان رسیده تعطیل می‌کنیم.
۳- تصویب طرح قانونى پیشنهادى نمایندگان راجع به حق‌شناسى از خدمات اجتماعى مرحوم پیرنیا.
دكتر معظمى- طرحى است كه عده‌ای از آقایان نمایندگان مرقوم داشته‌اند كه پس از یك مقدمه تقدیم مقام ریاست می‌شود.
آخر چو فسانه می‌شوی اى بخرد
افسانه نیك شو نه افسانه بد
جناب آقاى رئیس با بیانى جامع و رسا احساسات عم انگیز نمایندگان محترم را دراین فاجعه مؤلمه شرح دادند و مجلس شوراى ملى با سكوتى تأثرآمیز مراتب احترام و تكریم خویش را به روان پاك این مرد بزرگ تقدیم داشت. بنده نیز به نوبه خود این داعیه عظمى را به عموم ایرانیان و نمایندگان محترم و فرزندان ارجمند و خاندان گرامى او تسلیت می‌گویم و از درگاه خداوند متعال براى همه آنان صبر جلیل و اجر جزیل می‌طلبم بسیار جاى تأسف است كه روزگار این مرد بزرگ را در دشوارترین موقعى از دست ما ربود و ما را از نتایج تجارب گرانبها و استفاده از شخصت بارز او در حل معضلات و رفع مشكلات امور محروم ساخت (صحیح است) گمان نمی‌رود در سراسر كشور ایران امروز كسى را بتوان یافت كه به تاریخ چهل، پنجاه ساله اخیر آشنایى داشته باشد و مبارزات و مجاهدات رجال نامى این دوره را در راه برقرارى اصول مشروطیت و حفظ و نگاهدارى این اساس مقدس بداند و سهم و حق این مرد جلیل‌القدر دراین راه بر او مجهول و پنهان باشد (صحیح است) در این روز كه كالبد خاكى این راه مرد به اصل خود باز می‌گردد و این آخرین پرده تأثر آور حیات او فرو می‌افتد، انصاف باید داد راهى كه او در طى زندگانى پرافتخار خود رفته و شهرت نیكى كه به حق كسب كرده و مجاهداتی كه براى حفظ نام نیك خویش تا آخرین لحظات عمر خود به عمل آورده است از عهده هر مدعى ساخته نیست (صحیح است، صحیح است) در كشور ما كه امروز پایه بسیارى از مبانى اخلاقى سست شده و فرو ریخته و یا درشرف فرو ریختن است بسیار مشكل است كه شخص پس از هفتاد و چند سال عمر و در حدود چهل سال زندگانى اجتماعى و سیاسى و اشغال مهم‌ترین و حساس‌ترین مشاغل در دقیق‌ترین و دشوارترین مواقع بتواند حسن شهرت و نیكنامى خود را در بین طبقات مختلف مردم تا این اندازه حفظ و نگاهدارى كند (صحیح است) بدون تردید در قرن اخیر از میان رجال سیاسى ایران كمتر كسى توانسته است به این پایه از نیكنامى برسد. (صحیح است) و در قلوب مردم تا این اندازه جاى داشته باشد (صحیح است، صحیح است) حقیقت این است كه اگر به چشم خرده گیرى وانتقاد هم سراسر دوران زندگانى سیاسى، اجتماعى او را از نظر بگذرانیم کوچک‌ترین ایرادى كه دلیل کم‌ترین انحرافى از مبانى واصول اخلاقى واجتماعى باشد در آن نمی‌توانیم یافت. (صحیح است) اشتباه نشود مرحوم پیرنیا مرد عمل و مبارزه بود. بگذریم از چند سال اخیر كه بر اثر ضعف پیرى و نقاهت قبول مسئولیتى نمی‌کرد، این مرد بار سنگین‌ترین وظایف ملى و اجتماعى را در مشکل‌ترین دقایق بر دوش داشت و همه می‌دانند كه با كمال شجاعت و اقتدار و ثبات عزم و اراده این بار امانت را به منزل رسانید (صحیح است) تا در خود توانایى قبول مسئولیت می‌دید از هیچ كارى هر چند دشوار، رویگردان نبود و در آن هنگام كه مقتضى دانست با كمال بلندنظرى و گشاده‌رویی میدان عمل را به دیگران بازگذاشت (صحیح است) حب جاه نداشت تا از جاده صواب به بیراهه خطا بیفتد (صحیح است) خدایش بیامرزد كه در پى كسب جاه و شهرت آبروى بزرگ منشى و تقوى را در پاى خود كافى فرو نریخت. بیهوده نیست كه امروز افكار عمومى او را به عنوان فرد شاخص و نمونه بارز خداپرستى و وطن دوستى و فداكارى و استقامت و پاكدامنى و تقوى و فضیلت و سلامت نفس و راستى و درستى شناخته شده است (صحیح است) با این مقدمات براى این كه افتخار جاویدانى در خاندان این خدمتگزار لایق بماند طرح قانونى را كه عده‌ای از آقایان نمایندگان محترم امضاء فرمودند براى تصویب تقدیم مقام ریاست می‌نماید (صحیح است، احسنت، احسنت)
اورنگ- بنده اجازه خواستم ...
رئیس- طرح قرائت می‌شود.
به شرح ذیل توسط آقاى فولادوند (منشى) قرائت شد.
ساحت مجلس شورای ملى براى این كه مراتب حق‌گزارى و قدرشناسى ملت ایران نسبت به خدمات ملى و شخصیت اخلاقى مرحوم حسین پیرنیا (مؤتمن‌الملك) رسماً تأكید و تأیید شود و این حقیقت از طرف نمایندگان ملت ایران به زبان و بیان آید و در مطبوعات رسمى مندرج گردد، امضاء كنندگان ماده واحده ذیل را با قید دو فوریت پیشنهاد و تصویب آن را از مجلس مقدس شوراى ملى خواستاریم. مجلس شورای ملى ایران تصدیق می‌نماید كه مرحوم حسین پیرنیا (مؤتمن‌الملك) در دوره زندگانى پرافتخار خود خدمات صادقانه و گرانبهایى نسبت به کشور خویش و مشروطیت و قانون اساسى ایران نموده و یكى از فرزندان لایق و خدمتگزارى است كه وطن همواره نسبت به او حق شناس خواهد بود. رفیع، دكتر شفق، ساعد، دكتر معظمى، امیرتیمور (جمعى از نمایندگان:خواندن بقیه لزومى ندارد همه مضاء داریم)
رئیس- چون مخالفى نیست به فوریت اول رأى گرفته می‌شود آقایان موافقین قیام كنند (عموم برخاستند) تصویب شد. به فوریت دوم رأى گرفته می‌شود آقایان موافقین قیام فرمایند (عموم برخاستند) تصویب شد. پس به اصل ماده رأى گرفته می‌شود آقایان موافقین قیام فرمایند (تمام نمایندگان برخاستند) تصویب شد.
۴- موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه.
رئیس- جلسه به احترام روح مرحوم پیرنیا تعطیل می‌شود. جلسه آینده روز پنجشنبه دوازدهم شهریور ساعت هشت و نیم صبح- دستور مراسم تحلیف.
(جلسه ساعت یازده صبح تعطیل شد)
رئیس مجلس شوراى ملى- رضا حكمت