مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۰ دی ۱۳۵۳ نشست ۲۰۱
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و سوم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور |
مذاکرات مجلس شورای ملی
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز ۱۰ دی ۱۳۵۳ نشست ۲۰۱
فهرست مطالب:
۱ ـ قرائت اسامس غائبین جلسه قبل.
۲ ـ ادامة مذاکره در گزارش یک شوری کمیسیون بودجه راجع به بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۳ و بودجه سال ۱۳۵۴ کل کشور.
۳ ـ تعیین موقع جلسه بعد ـ ختم جلسه
مجلس ساعت نه صبح به ریاست آقای عبدالله ریاضی تشکیل گردید.
- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل
۱ ـ قرائت اسامی غائبین جلسه قبل
رئیس ـ اسامی غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.
(به شرح زیر خوانده شد)
غائبین با اجازه ـ آقایان:
دکتر برزگر ـ دکتر ابوالهدی ـ اسلامی نیا ـ بدر صالحیان ـ مهندس بهبهانی ـ بهنیا ـ مهندس پروشانی ـ مهندس حسین خسروی ـ تیمسار خطیب شهیدی ـ دکتر خطیبی ـ دکتر رفیعی ـ دکتر ضیائی ـ عبدالحسین طباطبائی ـ مهندس عطائی ـ دکتر عظیمی ـ غضنفری ـ کمالاتی ـ مهندس معینی زند ـ فروتن ـ نجد شیبانی ـ مهندس احتشام شهیدی ـ احمدی ـ بدرخانی ـ دکتر برومند ـ پسیان ـ دکتر آزاد ـ پیرزاده ـ دکتر حاتم ـ دکتر رهنوردی ـ حسام الدین رضوی ـ شاهنده ـ دکتر شمس ـ صدقیانی زاده ـ مهندس فروهر ـ فضائلی ـ دکتر محققی ـ مهندس عبدالمجید معینی ـ ناصر زاده ـ نامور ـ دکتر وحیدنیا ـ خانم پیرنیا ـ خانم مزارعی ـ خانم اقبال.
غائبین مریض ـآقایان:
پرویزی ـ دکتر جزایری ـ تیمسار حکیمی ـ دیهیم ـ کریم بخش سعیدی ـ محدث زاده ـ موقر ـ مهرزاد ـ مهندس زاهدی ـ دکتر زهرائی ـ نیک روش ـ تیمسار همایونی ـ خانم جهانبانی.
- ادامه مذاکره در گزارش یک شوری کمیسیون بودجه راجع به بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۳ و بودجه سال ۱۳۵۴ کل کشور
۲ ـ ادامه مذاکره در گزارش یک شوری کمیسیون بودجه راجع به بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۳ و بودجه سال ۱۳۵۴ کل کشور.
رئیس ـ وارد دستور می‌شویم کلیات بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۳ و بودجه سال ۱۳۵۴ کل کشور مطرح است خانم صفی نیا تشریف بیاورید.
خانم صفی نیا ـ جناب آقای رئیس، همکاران عزیز در جلسه گذشته مطالبی را درباره سیاست مستقل ملی ایران به پیروی از اصل همکاری ملل بدون توجه به رژیم سیاسی آنها و بنا به اصل همزیستی مسالت آمیز به عرض نمایندگان محترم رسانیدم امروز با مقایسه درآمد و بودجه وزارت امور خارجه در سال ۱۳۴۲ نسبت به سال ۱۳۵۳ ملاحظه می‌کنیم که درآمد آن ۴/۷۲ برابر شده و بودجه آن ۷/۷۱ برابر شده است به موجب یک مقایسه دیگر تعداد نمایندگیهای سیاسی و کنسولی ما در خارج از کشور بین سالهای ۱۳۴۲ و ۱۳۵۳ تعداد سفارتخانه‌ها از ۶۰ نمایندگی به ۸۷ نمایندگی رسیده و تعداد سرکنسولگریهای ما از ۱۸ به ۲۳ رسیده است توسعه قابل توجه روابط ما در صحنه سیاست بین المللی از افزایش نیروی انسانی ما در کادر سیاسی و اداری حکایت می‌نماید کارمندان سیاسی ما تعدادشان از ۲۲۰ نفر در سال ۱۳۴۲ به ۵۹۶ نفر در سال
۱۳۵۳ رسیده و به همان نسبت تعداد کارمندان اداری از ۳۵۴ به ۷۵۶ و کارمندان پیمانی از ۶۷۷ نفر به ۱۶۱۲ نفر رسیده به طوری که تعداد کل کارمندان آن وزاتخانه از ۱۲۵۱ نفر در سال ۱۳۴۲ به ۲۹۶۰ نفر در سال ۱۳۵۳ رسیده است. دو سال گذشته هنگامی که اساسنامه وزارت خارجه در کمیسیون امور خارجه تصویب کردیم مؤسسه‌ای برای تربیت کادر و تعلیمات پیش بینی شده مایه خوشوقتی است که بر اساس مقررات امور خارجه به منظور تکمیل معلومات و اطلاعات کارمندان رسته سیاسی و آماده کردن آنان برای ایفای وظایف و مسئولیتهای خطیر و حساسی که در اجرای اصول سیاست مستقل ملی در روابط بین المللی بر عهده دارند وزارت امور خارجه با تأسیس مؤسسه روابط بین المللی مبادرت کرد این مؤسسه در عین وابستگی به وزارت امور خارجه شخصیت مستقل دارد و زیر نظر هیئت امناء اداره می‌شود.
باید یادآور شوم که که دگرگونی‌های بنیادی روابط بین المللی پس از جنگ جهانی دوم و نیز گسترش و تنوع بی سابقه بین کشورها و ملل در زمینه گوناگون وظایف و مسئولیتهای جدیدی برای نمایندگان سیاسی بوجود آورده است که با آنچه در گذشته وجود داشت تفاوت اساسی دارد.
در شرایط کنونی برای آنکه یک دیپلمات بتواند از عهده مسئولیتهای خود به نحو شایسته برآید علاوه بر وقوف کامل نسبت به مسائل کشور خود و مسائل بین المللی باید بطور مستمر در جریان رویدادها و تحولات اوضاع بین المللی نیز قرار گیرد وظایف و فعالیتهای موسسه روابط بین المللی اصولا دو هدف اساسی آموزش و پژوهش است. تربیت کادر نیروهای متخصص و افزایش تعداد نمایندگیهای سیاسی ما در کشورهای خارج که موجب افزایش بودجه وزارت خارجه گردید و بالنتیجه بین سالهای ۱۳۴۲ تا ۱۳۵۳ در ساحل جنوبی خلیج فارس ایران با کشور امارات عربی متحده، بحرین، عمان، قطر ودر خاورمیانه و شمال آفریقا با کشور جمهوری عربی یمن ودر آفریقا با کشورهای آفریقای جنوبی، زائیر، زامبیا، سنگال، کنیا، لسوتو، مالادی، موریتانی و نیجریه ودر آسیا با کشورهای برمه، بنگلادش، تایلند، جمهوری خلق چین، ژاپن، سنگاپور، فلیپین، کره جنوبی، کره شمالی، مالزی، مغولستان، نپال، ویتنام جنوبی، ویتنام شمالی روابط سیاسی برقرار نموده است ودر اروپا با مجارستان، جمهوری دموکراتیک آلمان، فنلاند نیز رابطه سیاسی قرار کرده و به همین ترتیب، اکوادر، پرو، ترینیداد، ونزوئلا، و استرالیا و زلاند نو نیز دارای روابط سیاسی و دیپلماتیک شده است.
اما از نظر منبع اصلی در آمد ما که بودجه سال ۱۳۵۴ و اصلاحیه سال ۱۳۵۳ بر آن پایه گزاری شده یعنی تشریح سیاست نفتی کشور ما به رهبری شاهنشاه آریا مهر در مرداد ماه ۱۳۵۲ با انعقاد قرار داد فروش نفت که جایگزین قرارداد قبلی با کنسر سیوم شد حاکمیت کامل خود را بر ذخایر نفتی کشور بدست آورد به این معنی که به دنبال فرمایشات شاهنشاه آریامهر در کنگره بزرگداشت دهمین سال انقلاب ایران در بهمن ماه ۱۳۵۱ مذاکرات مربوط به لغو قرارداد ۱۳۳۳ و قراداد فروش نفت با کمپانیها آغاز گردید و این قرارداد در مرداد ماه ۵۲ از تصویب مجلسین گجذشت و تا توشیح ملوکانه به مرحله اجرا درآمد به موجب این قرارداد از تاریخ اول فرودین ماه ۵۲ ذخائر و تأسیسات موجود در حوزه قرار داد کنسرسیوم تحت نظارت کامل شرکت ملی نفت قرار گرفت و به این ترتیب عصر جدیدی در تاریخ صنعت نفت آغاز گردید و اولین تحول اساسی در روابط کشورهای نفت خیز و کمپانی‌های نفتی با باتکار ایران صورت گرفت و کمپانی‌های نفتی از آن پس در ایران به صورت خریداران ساده در آمدند و تنها مشکل موضوع تعیین قیمت نفت تا اینکه ایران و پنج کشور نفت خیز حوزه خلیج فارس در ۲۴ مهر ماه ۵۲ در کویت تشکیل جلسه داد، تا برای اولین بار در تاریخ صنعت نفت جهان رأساً و بدون مداخله یا مشاوره با شرکتهای نفتی بهای انواع نفت خام این حوزه را تعیین و اعلام نمایند و پس از آن در کنفرانس فوق العاده اوپک در تهران و متعاقب آن در ژنو در سال ۱۹۷۴ کوششهای زیاد و متقابلی در ایران صورت گرفت و بدین ترتیب کشور شاهنشاهی ما در عین تلاش وسیع برای تأمین منافع ملی خود کوشش دارد نه تنها
هیچگونه خللی در اقتصاد بین المللی ایجاد نگردد بلکه از طریق همکاریهای متقابل با کشورهای صنعتی در انجام پروژه‌های اقتصادی و عمرانی و شرکت مؤثر در بازرگانی بین المللی امیدوار است علاوه بر تحقق توسعه اقتصادی ایران فصل نوینی در مناسبات کشورهای تولید کننده و مثصرف کننده نفت گشوده شود شاهنشاه در کنفرانس مطبئعاتی دوم دی ماه ۱۳۵۲ اظهار امیدواری فرمودند که عصر همکاریهای دو جانبه و اطمینان متقابل بین کشورهای صنعتی و ممالک نفت خیز اغاز شده است در این راه خوشبختانه ایران از امکانات بسیار وسیعی برخوردار است صنعت پیشرفته نفت ما اکنون برای انجام بزرگترین طرحهای مشترک در زمینه و پتروشیمی آمادگی کامل دارد و ثبات سیاسی و تحولات اقتصادی و اجتماعی کشور امکان سرمایه گذاری تازه‌ای را در ایران و همچنین سایر کشورها فراهم ساخته است و به همین دلیل پیشنهادهای متعددی از طرف کشورهای بزرگ صنعتی برای اجرای طرحهای عظیم دو جانبه به ایران ارائه شد.
سیاست نفتی کشور ما در زمینه تحریم نفت همان طور که شاهنشاه آریامهر در مصاحبه با مخبر مجله لبنانی الحوادث و مصاحبه‌های متعدد دیگر اعلام فرموده‌اند همواره بر این اساس استوار بوده است که نفت یک کالای اقتصادی است و نباید آن را که اکنون جزء ضروری ترین کالای مصرفی درآمده است از مردم جهان دریغ داشت به نظر ایران در زمان صلح نباید از نفت به عنوان یک سلاح سیاسی استفاده کرد و از این جهت ثبات اقتصادی جهان را متزلزل نمود زیرا لطمه به جهان صنعتی نه تنها مشکلی را حل نخواهد نمود بلکه به نوبه خود موجب مشکلات دیگری برای جهان خواهد شد. به همین جهت ایران صدور نفت به کشورهای مصرف کننده را همچنان ادامه داده و خواهد داد و از این راه برنامه‌های اقتصادی عمرانی خود را به منظور تحقق توسعه صنعتی و رفاه اجتماعی کشور و ورود ایران به جرگه کشورهای مرفه و پیشرفته جهان اجرا می‌نماید که بودجه سال۱۳۵۴ و اصلاحیه سال ۱۳۵۳ آئینه تمام نمای این تحقق باشد.
طرح ایجاد مؤسسه مالی بی طرف برای کمک به کشورهای در حال توسعه به منظور کمک به رفع مشکلات اقتصادی و مالی کشورهای در حال توسعه ده درصد از بودجه سال ۱۳۵۴ که برای کمک به این کشورها اختصاص یافته ایران توجه به این امر دارد که ملل عالم امروز در غم و شادی یکدیگر برای پیشرفت ایجاب می‌نماید که شریک و سهیم باشند و دیگر برای هیچ مملکتی ممکن نیست که خود را در حالت انزوا و به دور از ممالک دیگر نگاهدارد و از غم دیگران بی خبر باشد این کمکها ه به صورت وام‌های طویل المدت با بهره‌های بسیار نازل و در شرایط فوق العاده مناسب به کشورهای در حال توسعه داده می‌شود یکی از قسمت‌های جالب و انسانی این بودجه ۲۴۴۵ میلیارد ریالی بوده و منعکس کننده اصول سیاست مستقل ملی ما در جامعه جهانی می‌باشد. طرح تأسیس یک مؤسسه مالیبی طرف بین المللی با سرمایه اولیه ۲ تا ۳ میلیارد دلار با مشارکت دوازده کشور تولید کننده نفت و ۱۲ کشور صنعتی جهان که شاهنشاه ایران به جهانیان ارائه فرمودند و هدف این مؤسسه کمک به انجام برنامه‌های عمرانی در کشورهای در حال توسعه و همچنین کمک به موازنه پرداختهای همه کشورهای جهان از طریق اعطای وام‌های دراز مدت و کم بهره می‌باشد و از همه مهمتر آنکه این کمکها به ملاحظات و وابستگی‌های سیاسی مشروط نخواهد بود. و در این بودجه ایران برای تأمین قسمتی از سرمایه اولیه این مؤسسه بین المللی مبلغ یک میلیارد دلار اختصاص داده است.
این طرح که اساسی ترین و عملی ترین طرح ارائه شده. در زمینه کمک به کشورهای جهان سوم است در همه کشورها و در همه محافل صنعتی واقتصادی و همچنین مؤسسات بین المللی با حسن استقبال کامل مواجه شد و این امید را در کشورهای جهان سوم بوجود آورده است که در صورت تحقق آن بتوانند در اینده بدون ملاحظات سیاسی و اجبار در طرفداری از عقاید و نظرات کشورهای وام دهنده اعتبارات مالی مورد نیاز برنامه‌های عمرانی خودرا از یک مؤسسه بیطرف بین المللی دریافت و از این راه توسعه اقتصادی و رفاه اجتماعی را برای ملت‌های خود تأمین نمایند. درباره این طرح که جلب نظر مطبوعات معتبر جهان مانند گاردین، واشنگتن پست، نیویورک تایمز
را نموده و دربارة آن به بحث پرداخته و جنبه‌های عملی آن را ستوده‌اند و به اهمیت اقتصادی آن اشاره نموده‌اند، بنابراین همکاریهای نفتی ایران و طرح کمک به کشورهای در حال توسعه از سیاستهای واقع بینانه نفتی ایران در پیروی از سیاست مستقل ملی ایران الهام گرفته و نتایج درخشان آن موجب درآمد بیشتر و اجرای طرحهای عمرانی و اقتصادی در داخل کشور گردیده به طوری که رشد اقتصادی ما را در سال ۵۲ به ۲۱ درصد رسانیده و انتظار می‌رود با اجرای برنامه هائی که هزینه‌های ن در بودجه سال ۱۳۵۴ پیش بینی شده تولید ناخالص ملی به قیمت‌های ثابت سال ۱۳۵۱ با رشدی معادل ۲۵/۹ درصد در سال به طور متوسط از حدود ۱۶۵/۱ میلیارد ریال د سال ۱۳۵۱ به حدود ۶۸۶/۳ میلیارد ریال در سال ۱۳۵۶ افزایش یابد و در نتیجه تولید ناخالص ملی سرانه از حدود ۵۵۶ دلار در سال ۱۳۵۱ به قیمت‌های ثابت همین سال به حدود ۱/۵۲۱ دلار برسد و در این دوره رشد ایران طبق معمول چند سال گذشته در این مورد در تمام جهان مقام اول را دارا می‌باشد پیشنهاد شاهنشاه در سال جاری در مورد تشکیل یک مؤسسه مالی بین المللی از کشورهای تولید کننده نفت و کشورهای صنعتی جهان به منظور کمک به کشورهای در حال توسعه و همچنین راه حلهای پیشنهادی معظم له برای ایجاد تعادل در موازنه پرداختهای خارجی کشورها با استقبال روبرو شده.
روابط ایران با سایر کشورها به پیروی از اصل همکاری با همه ملل بدون توجه به رژیم سیاسی آنها به طور قابل توجهی توسعه و تحکیم یافت در سالهایز ۵۲ و ۵۳ ایران با کشورهای اکوادور، پرو، ترینیدا دوتوباگو در آمریکای لاتین زامبیا نیجریه موریتانی در آفریقا و جمهوری خلق کره جمهوری دموکراتیک ویتنام، سنگاپور و زلاندنو در آسیا روابط سیاسی بر قرار کرد و در کشورهای زئیر و نیجریه اقدام به تأسیس سفارت نمود در سال ۱۳۵۲ کشور شاهنشاهی به تقاضای دول ذینفع عضویت در کمیسیون بین المللی کنترل و نظارت بر آتش بس ویتنام را قبول کرد و هیأتی مرکب از نمایندگان سیاسی و نظامی را به سایگون اعزام نمود.
در چهرچوب کمک به کشورهای در حال توسعه علاوه بر پیشنهاد تشکیل مؤسسه بی طرف مالی بین المللی کشور شاهنشاهی در اجرای برنامه‌های عمرانی و فرهنگی پاره‌ای از کشورها مانند اردن، پاکستان، تونس، سنگال، سودان لسوتو و پاره‌ای از کشورهای جنوبی خلیج فارس همکاریهای ثمر بخشی انجام داد.
تشریف فرمائی اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر به کشورهای یوگسلاوی، رومانی، بلغارستان، ایالات متحده، فرانسه، استرالیا، زلاندنو، هندوستان، اندونزی، سنگاپور، روسیه که به منظور توسعه و تشیید هر چه بیشتر روابط ایران با این کشورها صورت گرفت. نموداری از دیپلماسی فعال ایران در سال ۱۳۵۲ و ۵۳ بود . .
دیدارهای جهانی شاهنشاه آریامهر که از جمله رهبران انگشت شمار جهان هستند که در راه تحکیم همبستگی میان ملتها و ایجاد اتحاد و دوستی میان آنها گامهای بزرگ بر داشته‌اند و به عنوان رهبر صلح و تفاهم و عدالت در جهان معرفی شدهاند از بیشتر کشورهای جهان با مرامهای گوناگون سیاسی و اجتماعی و تبادل نظر با رهبران این کشورها نام رهبر ایران را نامی آشنا و قابل ستایش برای عموم ملت‌های صلح دوست در چهار گوشه این جهان پهناور ساخته است.
مسافرتهای شاهنشاه آریامهر صرفنظر از نیات ارزنده معظم له در تحکیم صلح جهانی پیوسته منشأ اثرات نیکو و پر برکتی در راه بهسازی ایران نو و آشنا ساختن سایر ملل با پیشرفتهای چشم گیر جامعه ما وجهش انقلابی ایران در راه دستیابی به تمدن بزرگ وده است.
بینش عمیق شاهانه و تدبیرات منصفانه معظم له سبب گردیده است که دیدارهای جهانی شاهنشاه منجر به عقد قراردادهای مهم صنعتی و بازرگانی و فرهنگی گردد و کشورهای جهان در راه عقد این قبیل قراردادها با کشور ما از یکدیگر سبقت جویند و همگی خواستار همکاری و سرمایه گذاری در فعالیتهای عظیم جامعه ایران گردند.
مسافرت اخیر شاهنشاه و شهبانوی ایران به کشورهای شرق دور و استرالیا نیز مانند سایر مسافرتهای شاهانه قرین با موفقیت بود و اعتبار و حیثیت جهانی
ایران را فزونی بخشید و به یمن رهبری داهیانه معظم له منشأ همکاریهای جدیدی میان ایران و کشورهای منطقه مذکور گردید رهبران کشورهائی که مورد بازدید شاهنشاه آریا مهر قرار گرفته‌اند هر یک به نوبه خود ستایش از شخصیت والای رهبر ایران و پیشرفتهای همه جانبه و پر توان ایران را در کلیه شئون اقتصادی صنعتی و فرهنگی ستوده‌اند. ادوار درولینگ نخست وزیر زلاندنو در سخنانی بهنگام خوش آمد به اعلیحضرت تأکید کرد که کشور از علاوه بر دلائل مختلف از این جهت خواستار تحکیم روابط با ایران است که شاهنشاه از یک سیاست خارجی مستقل و قوی پیروی می‌کنند سیاستی که مورد احترام همه جهانیان است. رولینگ گفت ایران در یک منطقه استراتژیکی قرار گرفته است نخست وزیر زلاندنو افزود که شاهنشاه ابتکارات متعدد مهمی در کمک به کشورهای عقب افتاده داشته‌اند.
نخست وزیر استرالیا در پارلمان این کشور که در حضور شاهنشاه تشکیل جلسه داده بود پس از اشاره به تاریخ باستانی ایران و پیشرفته‌های امروز ما گفت:
ایران نوین بر اساس یک تمدن باستانی و پر ثمر بنیان گذاری شده و به شکل یک سرزمین مدرن و پیشرفته و نیرومند در امده است. شاهنشاه آریامهر رهبر راستین این انقلاب هستند مناسبات ایران و استرالیا با همکاریهای وسیع و منافع مشترک گسترش بیشتری پیدا خواهد کرد.
شاهنشاه آریامهر طی بیاناتی خطاب به نمایندگان پارلمان استرالیا ضمن تشکر از بیانات محبت آمیز نخست وزیر این کشور فرمودند:
- ما فقط به توسعه و عمران اقتصادی و اجتماعی خود کفایت نخواهیم کرد باید با پیش بینی رویدادهای آینده از هم اکنون برنامه ریزی کنیم تا غافل نشویم. زیرا در جهان کنونی هر گاه کشور و ملتی غافلگیر شوند ممکن است آزادی عمل و مآلااستقلال خود را از دست بدهد شاهنشاه اضافه فرمودند شعار ما این است که همواره چند گام از حوادث جلوتر باشیم
منطقه صلح و همکاری.
شاهنشاه آریامهر در یک مصاحبه مطبوعاتی مهم در کانبرا پایتخت استرالیا که در آن بیش از ۴۰۰۰ خبرنگار و نویسنده حضور داشتند یک بار دیگر پیشنهاد ایجاد یک منطقه صلح و همکاری میان ملل حوزه اقیانوس هند را تا محدودة استرالیا عنوان فرمودند و از جمله به قیمت نفت و افزایش بهای آن اشاره فرمودند که در سال ۱۹۴۷ قیمت اعلام شده یک بشکه در خلیج فارس ۲ دلار و ۱۷ سنت بود در سال ۱۹۴۹ شرکت نفت ایران این قیمت را با یک محاسبه زیرکانه بیک دلار و ۷۹ سنت کاهش داد ما می‌توانیم به خوبی به تفاوت قیمت‌ها پی ببریم که چگونه در همان مدت زمان بهای کالاهای جهان ۳۰۰ تا ۴۰۰ درصد افزایش یافت پس اینکار در واقع استثمار منابع ما بود که روزی به اتمام خواهد رسید انعکاس جهانی مصاحبه مطبوعاتی شاهنشاه آنچنان سریع بود که در همان لحظات نخست متن پاسخهای معظم له به پرسشهای خبرنگاران در تمام رادیو تلویزیون‌های جهان به آگاهی جهانیان رسید و نظریات شاهنشاه ایران به ویژه در کشورهای نفت خیز و صادر کننده جهان با تأیید کامل مواجه گردید.
مسافرتهای شاهنشاه آریامهر در دوران سلطنت پر افتخارشان از ۲۷ تیر ماه ۱۳۲۷ آغاز و تا دوازدهم مهر ماه ۱۳۵۳ شصت و هفت بار کشورهای مهم دنیا را مورد بازدید قرار داده‌اند که اسامس کشورهای مورد بازدید به ترتیب انگلستان، آمریکا، پاکستان، عراق و ایتالیا، آمریکا و کشورهای اروپائی، هندوستان و پاکستان، شوروری، عربستان سعودی، اسپانیا، چین و ژاپن و آمریکا، اردن هاشمی، پاکستان، سوئد، و بلژیک و اتریش، نروژ، فرانسه امریکا و هلند، پاکستان، ترکیه، اطریش، آمریکا و فرانسه، پاکستان، اطریش و انگلستان، آمریکای جنوبی، کانادا، شوروی، اطریش، رومانی، یوگسلاوی، مراکش، بلغارستان، مجارستان، لهستان، اطریش، چکوسلواکی، آلمان، فرانسه، کانادا، آمریکا، مالزیا و تایلند، اطریش و سویس، اتیوپی، آمریکا، ایتالیا، سوئیس، شوروی، عربستان سعودی و کویت، پاکستان، هندوستان، اطریش و سوئیس، آمریکا، تونس، آمریکا، سوئیس، پاکستان، ترکیه، فنلاند، رومانی و هلند، فرانسه، پاکستان، سوئیس، سوئیس و انگلستان، شوروی، پاکستان، سوئیس، اروپای شرقی، آمریکا، اطریش، فرانسه، سنگاپور، استرالیا، زلاندنو، اندونزی، هند و روسیه تصور نکنید.
از ذکر این مسافرتها که عرض کردم هدفم این بود که فقط اسانی کشور هائی را گفته باشم بلکه می‌خواستم نتیجه بگیرم که هدف از این مسافرتها ایجاد حسن تفاهم بین المللی و متعاقبش انعقاد قراردادهای سیاسی و فرهنگی و اعتلای نام ایران در صحنه‌های بین المللی است.
نمایندگان محترم توجه دارند که وقتی یک نفر به یک مسافرت عادی می‌رود تا چه حد خسته کنننده است. ولی این تعداد مسافرت که به عرضتان رساندم برای شناسائی ملت ایران به دنیای خارج بوده. شاهنشاه آریا مهر در ۶۷ سفر خود برای شناساندن ایران کوشش پی گیر داشته‌اند و ما سیاست مستقل ملی خودمان را از رهبریهای شاهنشاه داریم و اعتلا و عظمتی را که به دست آوردیم در نتیجه این کوشش هاست و آسان به دست نیامده. به موازات این بازدیدها شاهانه در چند سال گذشته بسیاری از رهبران جهان از پنج قاره راهی کشور ما شدهاند و ضمن ملاقات خود با شاهنشاه آریا مهر به بازدید از نقاط مختلف مملکت پرداخته و جملگی به پیشرفتهای ارزنده و مثبت ایران در سایه رهبریهای شاهنشاه به دید اعجاب نگریسته‌اند خبر گزاریهای جهان همه روزه از نمایندگان خبری خود اخبار و وقایع مهمی دریافت می‌دارند که جملگی در پایتخت شاهنشاهی ایران یعنی تهران به وقوع پیوسته است اخباری حاوی ملاقات شاهنشاه ایران با سران و رهبران جهان کنفرانس‌های مهم مطبوعاتی حاوی نظریات و پیشنهادات رهبر ایران و بالاخره عقد قراردادهای صنعتی، بازرگانی فرهنگی که همگی در راه بهسازی ایران نو صورت می‌گیرد به طوریکه تهران مرکز ثقل رویدادهای مهم جهان و مرکز کسب خبر شده است.
بدین ترتیب دولت شاهنشاهی در سالهای ۵۲ و ۵۳ با الهام از سیاست مستقل ملی خود که مورد احترام و تأیید جهانیان است به گسترش همه جانبه روابط و مناسبات حسنه خود با اقوام و ملل بر اساس آرمانهای انسانی و منشور ملل متحد ادامه داده و ضمن شرکت فعالانه در کوششهای بین المللی برای برقراری صلح و امنیت در جهان اقدامات مثبتی در زمینه تحکیم علائق خود با همسایگان بدین شرح پرداخته است: روابط ایران با کشورهای همسایه:
روابط ایران و شوروی در سالهای ۵۲ و ۵۳ بر اساس دوستی متقابل و حسن همجواری در زمینه‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی تحولات مطلوبی داشت و قدمهای مؤثری برداشت و مردم دو کشور وجود صلح و آرامش در مرز شوروی و ایران را که نزدیک دو هزار و پانصد کیلیومتر طول آن است گران بها می دانند و آن را عامل ثبات و پیشرفت در این منطقه از جهان و کمک مؤثری به حفظ صلح و امنیت بین المللی قلمداد می‌کنند. شاهنشاه آریا مهر از سال ۱۳۳۵ تا سال ۱۳۵۳ پنج بار به کشور اتحاد جماهیر شوروی مسافرت فرموده و در این دیدارها قدمهای مؤثری در تشیید و توسعه دوستی و روابط حسن همجواری در کلیه شئون سیاسی و اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی بر داشته‌اند.
والا حضرت شاهدخت شمس پهلوی ریاست عالیه جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران به دعوت هیأت رئیسه شورایعالی اتحاد شوروی و اتحادیه صلیب سرخ و هلال احمر آن کشور به شوروی مسافرت فرموده و درباره همکاری دو کشور در زمینه صلیب سرخ مذاکره نمودند آقای هویدا نخست وزیر به دعوت رئیس شورای وزیران اتحاد جماهیر شوروی از آن کشور بازدید رسمی به عمل آوردند رئیس مجلس سنا نیز در رأس یک هیئت پارلمانی در سال گذشته به شوروی مسافرت نموده و با صدر هیأت رئیسه شورایعالی اتحاد شوروی و مقامات پارلمانی آن کشور ملاقات و مذاکرات دوستانه به عمل آوردند.
در زمینه توسعه روابط اقتصادی در سالهای ۵۲ و ۵۳ قدمهای سریعی برداشته شد بازدید رسمی وزیر دارائی شوروی در مدت هفت روز از ایران و مذاکره پیرامون امور مالی و بازرگانی و تبادل نظر در سایر مسائل مورد علاقه مؤید این همکاریها بود. بازدید ملیتهای مختلف در امور ترانزیت و کارشناسان عالیرتبه شوروی به منظور مذاکره و تبادل نظر با کارشناسان ایرانی در زمینه اجرای طرحهای مشترک در طول برنامه عمرانی پنجم مانند برق، کشاورزی، صنایع، زمین شناسی، فلزات رنگی، راه آهن، تعلیمات حرفهای، شیلات، سیلو، چای، پتروشیمی و مواد شیمیائی و مسائل بندری از آنجمله بود و مبادله اسناد عهد نامه توسعه همکاریهای اقتصادی و فنی نتیجه این تبادل نظرها بود توسعه روابط اقتصادی ایران و اتحاد جماهیر شوروی و با توجه به تمایل طرفین به بسط و توسعه همکاریهای مختلف بر اساس توازن در مبادلات بازرگانی نسبت به مسائل صدور گاز به اروپا، ایجاد نیروگاههای حرارتی، توسعه ماشین سازی و مبادلات بازرگانی بین دو کشور بود پر و تکل بهره برداری مشترک دائمی از آب و رودخانه ارس که در تهران به امضاء رسید یکی از مظاهر این همکاریها بود و در نتیجه حجم مبادلات بازرگانی دو کشور در سال ۵۲و ۵۳ بیش از ۵۰% درصد افزایش داشت.
مناسبات فرهنگی دو کشور با مسافرت وزیر فرهنگ آن کشور به ایران و سایر مقامات فرهنگی اتحاد جماهیر شوروی به منظور تبادل نظر پیرامون مسائل علمی و مسافرت یک هیئت فرهنگی دیگر برای شرکت در مراسم تعیین برندگان جایزه فردوسی و تماسهای ورزشی دو کشور از مظاهر حسن مناسبات فرهنگی بین دو کشور بود.
به طوری که از مجموعه این مناسبات اعم از اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی همانطور که شاهنشاه آریامهر در سفر اخیر خود به اتحاد شوروی اظهار فرمودند در تاریخ مناسبات دو کشور هرگز روابط ایران و شوروی مانند امروز محکم و گرم نبوده است.
مناسبات کشور شاهنشاهی ایران با کشور همسایه افغانستان در سالهای ۵۲ و ۵۳ بر اساط همکاری و حسن تفاهم بوده است و مناسبت اقتصادی به منظور گسترش همکاریهای دو کشور با امضاء قرارداد هوائی جدید و قرارداد فروش گاز و نفت و موافقت نامه جدید بازرگانی از حسن مناسبات اقتصادی دو کشور حکایت می‌نماید.
مناسبات فرهنگی ایران و افغانستان با بازدیدهای مقامات فرهنگی دو کشور چه در سطح تبادل نظر و چه شرکت در بزرگداشتهای فرهنگی مانند کنگره هزاره ابوریحان از خوبی مناسبات فرهنگی دو کشور و حسن روابط حکایت می‌نماید.
پاکستان ـ روابط دوستانه ایران و پاکستان با توجه به سوابق مشترک تاریخی و فرهنگی و حسن همجواری در سالهای ۵۲ و ۵۳ بر اساس همکاری و تفاهم کامل ادامه داشت و شرکت دو کشور در پیمانهای منطقه‌ای و وجود موافقت نامه‌های فرهنگی و اقتصادی موجب تحکیم بیش از پیش این روابط شد.
بازدیدهای ذوالفقار علی بوتو نخست وزیر پاکستان به منظور شرفیابی به پیشگاه شاهنشاه و مذاکره درباره تحولات خاورمیانه و بازدیدهای سر راه شریف امامی رئیس مجلس سنا و هیئت پارلمانی ایران در مسافرت به پکن از افغانستان و بازدید هیئت پارلمانی پاکستان به منظور گسترش روابط پارلمانی بین دو کشور به دعوت آقای مهندس ریاضی رئیس مجلس شورای ملی از ایران و شرکت آقای خلعتبری وزیر امور خارجه ایران در رأس هیأتی برای شرکت در کنفرانس سران اسلامی در لاهور از حسن مناسبات دوستی دو کشور می‌باشد در زمینه مناسبات اقتصادی بازدیدهای اقتصادی ایران و پاکستان از دو کشور و امضاء پروتکل موافقت با انعقاد موافقتنامه بلند مدت بازرگانی بین دو کشور در زمینه تأسیس کارخانه سیمان و منسوجات نخی و مجتمع بزرگ کشت و صنعت و دامداری و تولید گوشت و سایر محصولات دامی و ایجاد یک داشنکده فنی و پزشکی در پاکستان را می‌توان نام برد.
مناسبات فرهنگی.
مناسبات فرهنگی ایران و پاکستان و توسعه همکاریهای اطلاعاتی و فرهنگی بین دو کشور با مسافرت هیئت هائی به دو کشور ادامه داشت و مسابقه چوگان جام دوستی در پیشگاه علیا حضرت شهبانو و اعطای جوائز برندگان مسابقه از طرف معظم لها و با وقع سیل در پاکستان علیا حضرت طی پیامی از ملت ایران دعوت فرمودند که به کمک برادران و خواهران پاکستانی خود بشتابند و جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران د اجرای نیات بشر دوستانه علیا حضرت شهبانو به اقدامات وسیعی در راه جمع آوری کمکهای نقدی و جنسی دست زد و روابط دوستانه ایران و ترکیه در سالهای ۵۲ و ۵۳ بر اساس تفاهم کامل و حسن همجواری در جهت توسعه و تحکیم بیشتر ادامه یافت. همکاریهای دو کشور در پیمانهای منطقه‌ای و وجود علائق تاریخی و فرهنگی بین دو ملت دوست و برادر به این مناسبات استحکام خاص بخشید
علاوه بر همکاریهای اقتصادی، ایران و ترکیه در چار چوب پیمان مرکزی و همکاری عمران منطقه‌ای اقداماتی در جهت توسعه و تحکیم بیشتر روابط بازرگانی و اقتصادی انجام پذیرفت و هیئتهای اقتصای برای شرکت در کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور به ایران و ترکیه مسافرت نمودند و امضاء پروتکل همکاری فنی بین دولت شاهنشاهی و دولت ترکیه برای تهیه نقشه‌های مرزی دو کشور واجد اهمیت است. روابط فرهنگی و اجتماعی دو کشور ایران و ارکیه که با بازدیدهای مقامات فرهنگی دو کشور از ایران و ترکیه ادامه داشت و پیشرفتهای فرهنگی دو کشور مورد بازدید این شخصیت قرار گرفت. شرکت رئیس هیئت مدیره و مدیر عامل شرکت ملی نفت ایران و رئیس انجمن دوستی ایران و ترکیه در مراسم جشن پنجاهمین سال تأسیس جمهوری ترکیه و اختصاص اعتبار هزینه احداث یک دبیرستان از طرف ایران در استانبول به مناسبت بزرگداشت این جشن و بالاخره مسافرت تیم‌های و الیبال و دو و میداتی و شمشیر بازی ایران برای شرکت در این جشن و بازدید هیئت مطبوعاتی مرکب از نمایندگان مطبوعات و سازمان رادیو تلویزیون ملی ایران در جشنهای مذکور.
امضاء پروتکل فرهنگی بین دو کشور درباره توسعه همکاریهای روابط فرهنگی از حسن مناسبات فرهنگی دو کشور حکایت دارد بطوریکه در حال حاضر مناسبات فرهنگی، هنری، علمی و ورزشی ایران و ترکیه بسیار گسترده و ثمر بخش است.
عراق ـ بحران روابط سیاسی ایران و عراق در نیمه اول سال ۵۲ همچنان ادامه یافت تا پس از وقوع جنگ اکتبر ۷۳ اعراب و اسرائیل، عراق پیشنهاد تجدید روابط سیاسی بین دو کشور را نمود و کشور شاهنشاهی ایران با توجه به اصول سیاست خارجی خود که مبتنی بر حسن همجواری، صلحجوئی و همکاری با همه کشورهای جهان صرفنظر از روش حکومتی آنان می‌باشد با حسن نیت کامل این پیشنهاد را پذیرفت و ضمن اعلام آمادگی برای تجدید روابط سیاسی بین دو کشور تصریح نمود که رفع اختلافات فیمابین باید با توجه به اصول و کموازین شناخته شده بین المللی و بر اساس عدالت و انصاف و خالی از هر گونه آثار استعماری استوار باشد.
به این ترتیب در تاریخ ۱۳۵۲/۷/۱۶ بین دو کشور مجدداً روابط سیاسی بر قرار گردید. و طرفین موافقت کردند. سفرای خود را مبادله کنند. با برقراری روابط سیاسی انتظار می‌رفت که عراق با قطع تحریکات علیه ایران زمینه را برای حل مسالمت آمیز اختلافات فیمابین بر اساس عرف و موازین شناخته شده بین المللی فراهم آورد.
به نظر کشور شاهنشاهی ایران اولین قدم در راه هر گونه اختلاف ایجاد زمینه مساعد برای مذاکره در این باب می‌باشد و دو کشور می‌توانند علیرغم وجود اختلافات روز به روز مناسبات عادی بین خود را بهبود بخشند ولی عراق همچنان به اقدامات ایذائی و تحریکات خود علیه ایران ادامه داده و تجاوز نیروهای مرزی آن کشور در مناطق مرزی ایران برخوردهای سیاسی و تجاوزات و تحریکات مأمورین عراقی نسبت به کشور ایران ادامه داشته باشد به این جهت علیرغم بر قراری مجدد رابطه سیاسی بین دو کشور و با وجود علاقه ایران به همکاری با همه کشورها به خصوص همسایگان خود در بحران روابط کشور تخفیفی حاصل نشده است بلکه اعدام عده‌ای از روحانیون شیعه در عراق موجب خشم ملت ایران گردید و احساسات مردم را جریحه دار نموده است. (صحیح است).
روابط ایران با کشورهای ساحل جنوبی خلیج فارس امارات عربی متحده. روابط دوستانه ایران و امارات عربی متحده در سالهای ۵۲ و ۵۳ بر اساس حسن تفاهم و همکاری گسترش یافت و بازدیدهای شخصیتهای سیاسی و اقتصادی دو کشور در پیرامون همکاریهای بیشتر در زمینه آب و برق، فروش گوشت و دام مذاکره گردید و وزرای بهداری، آب و برق و دفاع امارات عربی متحده ضمن بازدیدهای رسمی از ایران به افتخار شرفیابی به پیشگاه مبارک ملوکانه نائل گردیدند.
بحرین ـ روابط دوستانه ایران و بحرین در سالهای ۵۲ و ۵۳ در محیطی سرشار از تفاهم ادامه داشت و دو کشور در زمینه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی همکاریهای سودمندی داشتند مسافرت و دیدار
والاحضرت ولیعهد بحرین در رأس یک هیئت ۱۲ نفری بخه ایران و شرفیابی معظم له به پیشگاه شاهانه بهترین نمونه حسن مناسبات دو کشور بود (صحیح است).
عربستان سعودی: روابط دوستانه ایران با عربستان سعودی در سالهای ۵۲ و ۵۳ بر اساس همکاری و احترام متقابل ادامه یافت و تشابه نظرات دو کشور در مسائل مربوط به حفظ امنیت خلیج فارس عامل مؤثری در توسعه و تحکیم مناسبات فیمابین بود وزرای خارجه و دارائی ایران حامل پیامهای شاهنشاه آریامهر به اعلیحضرت ملک فیصل پادشاه عربستان سعودی بودند و مسافرتهای وزیران و مقامات بازرگانی و نفتی و اطلاعاتی عربستان سعودی به ایران و متقابلا مسافرت شخصیتها و مقامات ایرانی به عربستان سعودی به حسن تفاهم و توسعه همکاریها کمک نمود. مسافرت قریب به شصت هزار نفر زائر ایرانی و عربستان سعودی برای شرکت در مراسم حج که با نظم و ترتیب خاص برقرار شده از حسن روابط علمی و مذهبی فیمابین دو کشور حکایت می‌نماید.
عمان: روابط دوستانه ایران و عمان در سالهای ۵۲و ۵۳ بر اساس حسن تفاهم و همکاری نزدیک در زمینه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و فرهنگی گسترش یافت و به دعوت اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر اعلیحضرت سلطان قابوس بن تیمور السعید سلطان عمان به طور رسمی به مدت یک هفته از ایران بازدید نمودند و در این سفر عده‌ای از شخصیتهای برجسته سلطان نشین عمان معظم له را همراهی می‌نمودند و در مدت اقامت خود در ایران با نخست وزیر وزیر خارجه ایران مذاکرات موفقیت آمیزی داشتند که زمینه همکاریهای بیشتر دو کشور را در شئون مختلف سیاسی و اقتصادی و فرهنگی در برداشت و در اعلامیه مشترکی که در پایان این سفر در ایران انتشار یافت رهبران دو کشور اعتقاد راسخ خود را به همکاری کامل در همه زمینه‌ها به منظور حفظ ثبات و امنیت منطقه و آزادی کشتیرانی و عبور و مرور از تنگه هرمز و دریاهای مجاور که برای هر دو کشور اهمیت حیاتی دارد ابراز داشتند. درباره تحدید حدود فلات قاره فیمابین نیز توافق حاصلشد و موافقت نامه فرهنگی بین دو کشور امضاء گردید. اولین سفر عمان در بهمن ماه سال گذشته استوار نامه خود را به پیشگاه همایونی تقدیم نمود.
قطر: روابط دوستانه ایران و قطر در سال ۵۳ و ۵۲ بر اساس حسن تفاهم و همکاری ادامه یافت والاحضرت امیر قطر ضمن مصاحبه مطبوعاتی در سال ۵۲ اظهار داشتند: که بهترین درود‌های خود و ملت قطر را به پیشگاه شاهنشاه تقدیم می‌دارم و برای ملت برادر مسلمان ایران و دولت ایران آرزوی موفقیت می‌کنم و تأکید می‌نمایم که قطر علاقمند به تحکیم عوالم دوستی و مودت و هکاری با ایران که خیر و صلاح منطقه نیز هست می‌باشد و مقامات بازرگانی و اقتصادی دو کشور نیز مذاکراتی درباره توسعه گسترش روابط اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی به عمل آوردند.
کویت: روابط دوستانه ایران ا کویت در سالهای ۵۲و ۵۳ بر اساس همکاری و احترام متقابل ادامه یافت و مسافرت شخصیتها و تبادل هیئتهای مختلف پارلمانی مطبوعاتی ورزشی و علمی به بسط روابط فی مابین کمک کرد. هیئت پارلمانی کویت به افتخار شرفیابی به پیشگاه همایونی نائل آمد. احمد جارالله مدیر و سر دبیر روزنامه السیاسه چاپ کویت نیز به افتخار شرفیابی به پیشگاه شاهنشاه ومصاحبه با معظم له نائل آمد.
روابط فرهنگی ایران و کویت در حدود فعالیت مدارس ایرانیان کویت در همین سالها ادامه یافت و قریب دو هزار دانش آموز در دبستان و دبیرستان کویت به تحصیل اشتغال دارند.
روابط ایران با کشورهای عرب، خاورمیانه و شمال آفریقا ـ اردن هاشمی. مناسبات دوستانه ایران و اردن هاشمی در سالهای ۵۲و ۵۳ نیز در جهت توسعه و تحکیم بیشتر ادامه یافت. به دعوت خصوصی اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت فرح پهلوی شهبانوی ایران اعلیحضرت ملک حسین و علیا حضرت ملکه عالیا به مدت دو هفته به ایران مسافرت فرودند و درباره مسادل مختلف با شاهنشاه تبادل نظرهائی را به عمل آوردند اعلیحضرت ملک حسین در دیدار دو روزة دیگری از ایران پیرامون مسائل مورد علاقه دو کشور مذاکراتی با شاهنشاه آریامهر به عمل آوردند.
بازدید شخصیتها و مقامات سیاسی و اقتصادی و نظامی دو کشور مانند مسافرت آقای هویدا نخست وزیر به کشور اردن هاشمی و ملاقات با رهبر کشور اردن هاشمی
منجر به اعلامیه مشترکی بین دو کشور گردید که در آن اردن از کمکهای مستمر و روز افزون مادی و معنوی ایران به پناهندگان فلسطین که تأسیس اردوگاه طالبیه نمونه‌ای از آن است ابراز تشکر نمودو مساعدتهای ایران را در اجرای طرحهای عمرانی اردن مورد قدردانی قرار داد. به دعوت حزب ایران نوین شش تن از اعضای حزب اتحاد ملی اردن هاشمی به ایران مسافرت و در این سفر با آقای نخست وزیر ملاقات و مذاکره نمودند.
مناسبات اقتصادی ایران و اردن با مسافرتهای نمایندگان دو کشور و بازدیدهای آنها منجر به موافقتنامه‌های ذیل گردید:
۱ ـ موافقت نامه اعطای وام به اردن برای توسعه اقتصادی و اعزام کارشناس برای توسعه مرکز کامپیوتر و سیستم اطلاعاتی عمان.
۲ ـ موافقت نامه مربوط به آئین اجرائی صندوق مشترک.
۳ ـ موافقت نامه مربوط به اعتبار صادراتی.
مناسبات فرهنگی ایران و اردن به موازات مناسبات اقتصادی با بازدیدهای شخصیت فرهنگی دو کشور و اعطای بورس به دانشجویان اردنی وضع قابل توجهی داشت و با مسافرت قریب الوقوع شاهنشاه آریامهر و علیا حضرت شهبانو این حسن مناسبات دو کشور به حد کمال خواهد رسید .(صحیح است).
سوریه، روابط ایران و سوریه ـ روابط ایران وسوریه که در نیمه اول سال ۵۲ تحرک چندانی نداشت پس از شروع چهارمین جنگ اعراب و اسرائیل در اکتبر ۷۳ تحولات رضایتبخشی در جهت تحکیم و توسعه پیدا کرد و دولت شاهنشاهی عده‌ای از سربازان مجروح مصری و سوری را برای مداوتا در بیمارستانهای کشور پذیرفت. قاضی القضات سوریه به پیشگاهشاهانه شرفیاب شد و از مراکز مذهبی کشور ما بازدید نمود طی سخنانی اظهار داشت که شاهنشاه ایران یکی از برجسته ترین رهبران و متفکران دنیای اسلام هستند و شأن اعتبار معظم له در بین ملل مسلمان در حدی است که می‌تواند بسیاری از مسائل دنیای اسلام را با حسن تدبیر و درایت خاص خود حل و فصل نمایند سفیر شاهنشاه آریامهر ضمن مذاکراتی با وزیر اوقاف سوریه آمادگی ایران را برای کمک به بهبود وضع ساختمانی مرقد مطهر حضرت زینب علیها سلام که نزدیک دمشق واقع اعلم داشت.
لبنان: مناسبات دوستانه ایران و لبنان در سال ۱۳۵۲ در جهت توسعه و تحکیم بیشتر ادامه یافت و مسافرت رئیس جمهور وقت این کشور به ایران و شرفیابی به پیشگاه شاهنشاه آریامهر نمونه بارز این مناسبات دوستانه بود.
مناسبات فرهنگی دو کشور با برگزاری مراسم هفته ایران در بیروت و بازدید گروه یکهزار نفری از جهانگردان لبنانی و همچنین استادان و دانشجویان دانشگاه آمریکائی بیروت از ایران و بازدیدهای هیئتهای مطبوعاتی و ورزشی ادامه داشت بازدید اسقف اعظم ارامنه جهان و رهبر بزرگ شیعیان لبنان و قاضی بعلبک و تجلیل این شخصیتهای مذهبی از شاهنشاه ایران به عنوان یگانه نقطه اتکاء و نگهبان مذهب شیعه اثنی عشری از نزدیکی مناسبات دو کشور بود.
هیئت دیگری از بانوان عضو جمعیت خیریه جبل عامل از ایران بازدید کردند و متقالا هیئتهای علمی و ورزشی ایران به لبنان مسافرت نمودند.
جمهوری یمن: روابط ایران و جمهوری عربی یمن در سالهای ۵۲ و ۵۳ توسعه و تحکیم بیشتری یافت و اعزام سفیر مقیم به صنعا و تهران بر تقویت و تحکیم مناسبات طرفین افزود. ایران از طریق دفتر کمکهای فنی با جمهوری عربی یمن معاضدت نمود.
مصر: روابط دوستانه ایران و مصر در سالهای ۵۲ و ۵۳ در جهت تحکیم و توسعه بیشتر ادامه یافت و تشابه نظرات دو کشور در زمینه روابط دو جانبه و مسائل بین المللی موجبات تشیید و تحکیم مبانی حسن روابط ین دو کشور را فراهم آورد. بازدیدهای وزرای خارجه دو کشور از ایران و مصر و علاقمندی دوکشور به توسعه مناسبات فرهنگی در زمینه‌های علوم و آموزش عالی، مذهبی، بهداشت، نفت، فرهنگ و هنر، ورزش برنامه ریزی و عمران، امور اطلاعاتی افزود و سفر رسمی قریب الوقوع شاهنشاه و شهبانو به مصر مؤید این حسن مناسبات می‌باشد (صحیح است).
الجزایر ـ روابط ایران و الجزایر در سالهای ۵۲ و ۵۳ تحرک زیادی نداشت مطالب غیر دوستانه‌ای که در باره ایران در کنفرانس کشورهای غیر متعهد از طرف نماینده الجزائر اظهار گردید سبب شد که نماینده ایران و کارمندان ارشد سفارت از آن کشور فرا خوانده شوند و امور سفارت را بعهده یکی از کارمندان بگذارند با وجود این کمک شیر و خورشید سرخ ایران به آسیب دیدگان الجزائر به مبلغ پنجهزار دلار قابل توجه است.
تونس ـ روابط دوستانه ایران و تونس در سالهای ۵۲ و ۵۳ بر اساس همکاری و حسن تفاهم ادامه یافت و بازدید نخست وزیران دو کشور از ایران و تونس منجر به اعلامیه‌های مشترکی در توسعه مناسبات دوستانه و همکاریهای دو جانبه گردید و مناسبات اقتصادی دو کشور با موافقت نامه بازرگانی بین دو کشور و امضای آن و تشکیل صندوق مشترک رونق گرفت و متعاقب آن گسترش همکاریها بین دو کشور با اعطای وام بلند مدت ایران به تونس منجر گردید.
مناسبات اجتماعی و فرهنگی بین دو کشور با مسافرت مسؤلان جهانگردی دو کشور به ایران و تونس منجر به طرح موافقتنامه همکاری بین سازمان جهانگردی دو کشور گردید و نظیر همین موافقتنامه درباره همکاری رادیو تلویزیون دو کشور به امضاء رسید و کمک جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران بنا به اوامر مطاع مبارک ملوکانه به مبلغ ده هزار دلار به آسیب دیدگان سیل تونس در اختیار مؤسسه هلال احمر آن کشور قرار گرفت.
مغرب ـ مناسبات دوستانه ایران و مغرب در سالهای ۵۲و ۵۳ بر اساس همکاری و حسن تفاهم ادامه یافت. مسافرتهای وزرای تعاون و امور روستاها، پست و تلگراف و اطلاعات ایران به مغرب و متقابلا بازدید مقامات مغربی از ایران منجر به مذاکرات سودمند گردید مناسبات فرهنگی دو کشور با برگزاری هفته ایران در مغرب و نمایش کتب و آثار خطی، عکسها و مینیاتورها و شرکت مغرب در جشن هنر شیراز انجام شد.
روابط ایران با کشورهای آفریقای سیاه
مناسبات ایران و کشورهای قاره آفریقا در سالهای ۵۲ و ۵۳ از گسترش چشمگیری بر خوردار بود در این سالها ایران با کشورهای زامبیا، موریتانی و نیجریه روابط سیاسی بر قرار نمود و در زائیر و نیجریه سفارت تأسیس کرد.
مسافرت روسای جمهوری سودان - زائیر و نخست وزیر لسوتو بایران و همچنین مسافرت نخست وزیر ایران به سنگال از نشانه‌های بارز دیپلماسی فعال ایران در قاره سیاه به شمار می‌رود. هیئتهای اقتصادی بین ایران و کشورهای سودان و سنگال و لوستو مبادله گردید و ایران در سال ۵۲ به منظور مبارزه علیه گرسنگی و قحطی ناشی از خشکسالی پاره‌ای از کشورهای آفریقائی کمکهای مادی و معنوی قابل توجهی معمول داشت.
استقبال کشورهای افریقائی از پیشنهاد شاهنشاه آریا مهر در تشکیل یک مؤسسه مالی بی طرف برای کمک به کشورهای در حال توسعه و همکاریهای ایران و این کشورها در سطح بین المللی نمونه دیگری از دوستی و تفاهم موجود بین ایران و کشورهای قاره سیاه می‌باشد.
سیاست آفریقائی ایران بر اساس همکاری فعال با کشورهای این قاره و پشتیبانی از مبارزات ملل آفریقائی به منظور بدست آوردن حق تعیین سرنوشت خود متکی می‌باشد و ایران چه در سازمان ملل متحد و چه در سایر مجامع بین المللی همواره سیاستهای استعماری و تبعیض نژادی را در آفریقا محکوم کرده و از جنبش‌های استقلال طلبانه مردم سرزمین هائی که هنوز زیر سلطه استعمارند حمایت نموده است روابط دوستانه ایران و اتیوپی و آفریقای جنوبی و سومالی و گینه و مالاوی بر اساس حسن تفاهم و همکاری ادامه داشت و در کنیا در جهت توسعه و تحکیم بیشتر ادامه یافت.
روابط ایران با کشورهای آسیائی، روابط ایران و اندونزی در سالهای ۵۲ و ۵۳ در محیط حسن تفاهم و همکاری ادامه یافت بازدید والاحضرت شاهپور غلامرضا پهلوی ریاست کمیته المپیک ایران و رئیس فدراسیون بازیهای آسیائی به دعوت دولت و کمیته المپیک اندونزی از آن کشور و دیدن از هشتمین دوره بازیهای سراسری
اندونزی و شرکت در مراسم و هشتمین سالگرد استقلال جمهوری اندونزی با رئیس جمهوری آن کشور بر حسن مناسبات دو کشور افزود. شرکت وزیر فرهنگ و هنر ایران آقای پهلبد در کنفرانس وزرای فرهنگ آسیا به معیت یک هیأت مؤید این حسن مناسبات بود بازدید روزنامه نگاران و مقامات رادیو تلویزیونی دو کشور از تهران و اندونزی به بسط روابط حسنه دو کشور و غعالیت در این زمینه کمک کرد.
در سال ۵۲ و ۵۳ در سیاست ایران نسبت به اسرائیل تغییری حاصل نشد.
کشور ما با توجه به علاقه شدیدی که نسبت به صلح و امنیت بین المللی دارد و به پیروی از سیاست مستمر و قاطع خود هر گونه اقدام هواپیما ربائی و راهزنی هوائی را تقبیح می‌نماید و با توجه به توافق مصر و اسرائیل در مورد جدا سازی نیروهای خود صمیمانه آرزومند است مسئله خاور میانه عربی بر اساس قطعنامه ۲۴۲ مورخ ۲۲ نوامبر ۱۹۶۷ شورای امنیت و تخلیه همه سرزمینهای اشغالی اعراب به طور عادلانه حل و فصل گردد.
برمه ـ روابط دوستانه ایران و برمه در سال ۵۲ و ۵۳ بر پایه حسن تفاهم ادامه یافت و پیامهای شادباش بین اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریا مهر و حضرت ژنرال Newin رئیس جمهور سوسیالیستی برمه مبادله گردید.
بنگلادش ـ ایران از بدو استقلال بنگلادش معتقد بود که اختلاف بین کشورهای شبه قاره باید از طریق مذاکره مستقیم بین خود آنها حل و فصل شود و به همین جهت تصمیم گرفت مادام که اختلافات بین پاکستان و بنگلادش به آشتی و مودت بین دولت برادر مبدل نشود نسبت به شناسائی این کشور اقدامی به عمل نیاورد.
در جریان تشکیل کنفرانس اسلامی لاهور که بر اثر وساطت ایران و سایر کشورهای اسلامی اختلاف بین دو کشور مرتفع شد و دولت پاکستان بنگلادش را به رسمیت شناخت دولت شاهنشاهی نیز در تعقیب سیاست خود مبنی بر توسعه روابط دوستانه و ایجاد همکاری با همه کشورهای جهان در تاریخ ۵۲/۱۲/۳ (۲۲ فوریه ۱۹۷۴) اقدام به شناسائی بنگلادش نمود.
تایلند ـ فیلیپین ـ جمهوری کره ـ جمهوری دموکراتیک خلق کره، لائوس ـ مالزی ـ نپال، روابط دوستانه این کشورها با ایران در محیط حسن تفاهم همکاری در سالهای ۵۲ و ۵۳ ادامه داشت ایران درباره مناسبات اقتصادی و بازرگانی و کشاورزی و فرهنگی و ورزشی با این کشورها تبادل نظر و مذاکراتی به عمل آورد.
سنگاپور ـ مغولستان ـ مناسبات دوستانه ایران و سنگاپور و مغولستان با برقراری روابط سیاسی بین این کشورها وارد مرحله نوینی شد و تبادل نظرهائی درباره توسعه همکاریهای اقتصادی و مسائل بین المللی ومنطقه‌ای با هیئتهای بازدید کننده از دو کشور به عمل آمد.
جمهوری خلق چین ـ روابط دوستانه ایران و چین در سالهای ۵۲ و ۵۳ با سرعت بیشتری توسعه یافت و در زمینه‌های سیاسی ـ اقتصادی ـ فرهنگی و اجتماعی تحولات مطلوبی پیدا کرد: بازدید وزیر خارجه چین به دعوت وزیر خارجه ایران روابط دوستی و مراودت قدیم دو کشور را تجدید نمود و معاملات بازرگانی قدیم را که از راه ابریشم شهرت جهانی داشت در خاطره‌ها زنده نمود. وزیر خارجه چین به پیشگاه شاهنشاه بار یافت. بازدید والا حضرت شاهپور غلامرضا پهلوی و آقای شریف امامی رئیس مجلس سنای ایران در رأس یک هیئت پارلمانی به دعوت وزارت آموزش و پرورش و کمیته دائمی کنگره خلق چین بر حسن مناسبات دو کشور افزود.
مناسبات اقتصادی جمهوری خلق چین ـ بازدید وزیر اقتصاد ایران در رأس هیئتی از کشور چین و بررسی امکانات مربوط به گسترش همکاریهای اقتصادی بین دو کشور نخستین موافقت نامه بازرگانی و پرداخت ایران و چین به بار آورد در این موافقت نامه مبادلات دو کشور به صورت پایاپای پیش بینی شده و برای اولین بار در موافقت نامه‌های ایران با یک کشور خارجی ریال ایران مبنای محاسبات طرفین تعیین گردید ۷۰ در صد کالاهای صادراتی ایران به جمهوری خلق چین را کالاهای صنعتی و ۳۰% بقیه را کالاهای سنتی تشکیل خواهند داد و مدت این موافقت نامه ۵ سال تعیین گردید ایران متقابلا از چنین انواع منسوجات ـ کاغذ ـ لوازم التحریر و وسائل ورزشی
محصولات غذائی ـ چای ـ قلع ـ ماشین در سال ۵۳ به موجب همان موافقت نامه حجم مبادلات کالا میان ایران و چین ۲۰% افزایش می‌یابد.
به دعوت رسمی وزیر سوخت و مواد شیمیائی جمهوری خلق چین رئیس مدیره و مدیر عامل شرکت ملی نفت ایران در رأس هیئتی به آن کشور سفر نمود و از حوزه‌های نفتی و مجتمعهای پتروشیمی و چندین کارخانه بازدید نمود.
مناسبات فرهنگی و اجتماعی مهمترین واقعه مربوط به روابط فرهنگی و جمهوری خلق چین اقدام دولت شاهنشاهی ایران در جهت عضویت چین در فدراسیون بازیهای آسیائی بود پس از قریب مدت ۲۴ سال که از تأسیس جمهوری خلق چین می‌گذشت به ابتکار و اهتمام ایران جلسه کمیته اجرائی بازیهای آسیائی در تاریخ ۵۲/۶/۲۷ (۱۸ سپتامبر ۱۹۷۳) در بانکوک تشکیل و عضویت چین در فدراسیون بازیهای آسیائی تصویب شد. این تصمیم در جلسه شورای کشورهای عضو فدراسیون بازیهای آسیائی که در تاریخ ۵۲/۸/۲۵ (۱۶ نوامبر۱۹۷۳) در تهران تشکیل گردید مورد تأیید قرار گرفت.
به دعوت اداره روابط بین المللی روزنامه مردم چاپ پکن مرحوم فقید سعید سناتور عباس مسعودی مدیر مؤسسه اطلاعات در تاریخ ۲۷ شهریور ماه ۵۲ به آن کشور مسافرت نمود و با آقای چوئن لای نخست وزیر و بعضی دیگر از مقامات چینی ملاقات و مذاکره کرد مرحوم سناتور مسعودی از مدیر روزنامه مردم دعوت نمود که از یاران بازدید به عمل آوردند.
در اردیبهشت ماه ۵۲ پنج تن از مهندسان شیمی چین به منظور شرکت در کنفرانس مهندسی دانشگاه پهلوی شیراز به ایران مسافرت نمودند. مهندسان چینی طی اقامت خود در ایران از پالایشگاه نفت و مجتمع پتروشیمی آبادان و همچنین اسکله‌های بارگیری بندر شاهپور و مجتمع شیمیائی شاهپور دیدن کردند.
ژاپن ـ روابط دوستانه ایران و ژاپن در سالهای ۵۲ و ۵۳ بر اساس دوستی و حسن تفاهم در جهت گسترش و تحکیم بیشتر ادامه داشت و هیئتهای پارلمانی و اقتصادی و فرهنگی ایران و ژاپن از دو کشور بازدید نمودند و برای توسعه همکاریهای اقتصادی و روابط بازرگانی تبادل نظرهائی به عمل آوردند که موافقت نامه همکاری بین وزارت تعاون و امور روستاهای ایران و وزارت کشاورزی ژاپن و طرح همکاریهای فنی ژاپن با ایران و قرارداد همکاریهای جهانگردی ایران و ژاپن و موافقتنامه بازرگانی ایران و ژاپن حاصل این تبادل نظرها بود.
هند ـ روابط ایران و هند در سالهای ۵۲ و ۵۳ در زمینه‌های مختلف سیاسی و اجتماعی و فرهنگی توسعه قابل توجهی داشت و تماسهائی که در سطوح مختلف بین مقامات عالی دو کشور صورت گرفت به این روابط استحکام بخشید.
مناسبات اقتصادی و فرهنگی دو کشور با امضاء پروتکل ۵۲/۱۲/۳ (۲۲ فوریه ۱۹۷۴) که به موجب آن ایران موافقت نمود قسمتی از احتیاجات نفتی هند را تأمین نماید و دو کشور در زمینه تولید ماشین آلات نساجی، لوازم برقی و ذوب ریخته گری و راه آهن و جهان گردی با یکدیگر همکاری نمایند. اعلامیه مشترک دو کشور پس از مسافرت شاهنشاه آریا مهر در شهریور ماه ۵۳ موجب تفاهم و همکاری مؤثر ایران و هند گردید و به صلح جهانی نیز کمک نمود که مهمترین بخش اعلامیه مشترک و مشروح دهلی، تهران استقرار و ثبات صلح در حوزه اقیانوس هند می‌باشد و رهبران دو کشور در این اعلامیه خاطر نشان ساختند که فکر اعلام اقیانوس هند به عنوان یک منطقه صلح و برکنار از رقابتهای دول بزرگ موجب تقویت صلح و امنیت جهان است و منافع واقعی کشورهای ساحل اقیانوس هند را حفظ می‌کند و رهبران دو کشور اهمیت روز افزون امنیت و ثبات فارس و تنگه هرمز و همکاری کشورهای ساحلی را در این مورد تأیید نمودند.
سنگاپور ـ مسافرت اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریا مهر در شهریور ماه ۵۳ به کشورهای سنگاپور، استرالیا، زلاند نو، اندونزی و هند نه تنها برای ایران ارزنده است بلکه مقدمه‌ای برای استقرار یک نوع نظام سیاسی و اقتصادی جدید در این قسمت از جهان به شمار می‌رود. شاهنشاه آریا مهر در این سفر خطاب به رئیس جمهور سنگاپور فرمودند:
یکی از عوامل اصلی همکاری، نفت است که از ایران به کشور شما و سایر کشورهای جهان تضمین امنیت خلیج فارس و اقیانوس هند حائز اهمیت حیاتی است همکاری منطقه‌ای گسترده را پیشنهاد می‌نمایم همکاری کشورهای نظیر ایران و کشورهای شبه قاره مانند هند، پاکستان، بنگلادش، برمه، مالزی، سنگاپور و اندونزی که مرز شمالی و شرقی اقیانوس هند را تشکیل می‌دهند. تمامی این کشورها مکمل یکدیگرند و عده‌ای از آنها دارانی نوعی از منابع مورد نیاز کشورهای دیگر هستند ولی منابع آنها مشترک و عبارت است از امنیت مناطق، آزادی کشتیرانی، مبادله بازرگانی، میان خودشان و نیز میان کشورهای جهان. این آمیزش اقتصادی این کشورها را به خاطر بهبود وضع زندگی مردم آنها گرد هم می‌آورد و در عین حال در اجرای این منظور ثبات منطقه را سبب می‌گردد به تمام ملل جهان امکان پیوستن به آرمان مشترک ما را می‌دهد در تاریخ ۵۳/۷/۱۰ خبر گزاری رویتر در مورد مسافرت شاهنشاه آریا مهر به خاور میانه اینطور اظهار نظر نمود:
شاهنشاه ایران کلید ذخائر بزرگ نفتی برای اقتصاد هند را که از بالا رفتن انرژی در رنج است در دست دارند در عین حال قرار است ایران در تولید سنگ آهن، فولاد سیمان و مواد شیمیائی هند در مقابل عرضه خاص آنها به ایران سرمایه گذاری کند.
جمهوری ویتنام ـ روابط ایران و ویتنام جنوبی در سالهای ۵۲ و ۵۳ تحرک بیشتری داشت ایران به تقاضای چهار دولت امضائ کننده موافقت نامه خاتمه جنگ و استقرار صلح در ویتنام موافقت/ خود را با عضویت در کمیسیون بین المللی کنترل بر آتش بس ویتنام اعلام نمودند و اولین گروه هیأت نظامی ایران در تاریخ ۵۲/۸/۱ به سایگون عزیمت نمودند و در تاریخ ۵۲/۷/۲۸ دولت جمهوری ویتنام به منظور گسترش روابط خود با ایران اقدام به تأسیس سفارت در تهران نمودند.
جمهوری دموکراتیک ویتنام ـ روابط ایران با جمهوری دموکراتیک ویتنام در سالهای ۵۲ با برقراری روابط سیاسی دو کشور وارد مرحله نوینی شد (۵۲/۲/۱۳) و درباره گسترش همکاریهای دو کشور مذاکره و تبادل نظر نمودند. روابط ایران با کشورهای اروپائی ـ کشورهای اروپای غربی آلمان فدرال روابط دوستانه ایران و آلمان در سالهای ۵۲ و ۵۳ بر اساس حسن تفاهم و همکاری در زمینه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و فرهنگی توسعه و تحکیم یافت در بازدید نخست وزیر ایران از آلمان صدر اعظم جمهوری آلمان اظهار نمود:
ایران در تحولات اقتصادی و سیاسی جهان عامل مهمی به شمار می‌رود و در زمانی که دنیا دچار بحران شده و قدرتهای کهنی فقط به زحمت می‌توانند بر مشکلات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی حیرت انگیزی شده است که با سیاست پی گیر، توازن و امنیت و آرامش پیوند خورده است.
مناسبات اقتصادی ایران و آلمان در نخستین اجلاسیه کمیسیون مشترک وزیران اقتصاد ایران و آلمان فدرال در سال ۵۲ خرداد ماه پروتکلی به امضاء رسید که مقرر شد دو کشور در رشته‌های مختلف صنعتی مانند ایجاد پالایشگاه نفت و کارخانه‌های فولاد، ماشین سازی و تولید انواع فرآورده‌های مسی و غیره همکاری نمایند و در همان سال قرارداد خرید بزرگترین کارخانه تهیه فولاد جهان از طریق احیای مستقیم سنگ آهن به وسیله گاز طبیعی بین شرکت ملی صنایع فولاد ایران و کمپانی «کوزف» به امضاء رسید این کارخانه به ظرفیت یک میلیون و دویست هزار تن در سال خواهد بود ودر آبان ماه سال ۱۳۵۵ مورد بهره برداری قرار خواهد گرفت.
مناسبات فرهنگی ـ ایران و آلمان با بازدیدهای مقامات دانشگاهی و جهانگردی و رادیو و تلویزیون‌های دو کشور فعالیت محسوسی داشت و نمایشگاههای متعددی از طرف سازمان جلب سیاحان در شهرهای مختلف آلمان تشکیل شد برای همکاریهای علمی بین دانشکده‌های ایران و آلمان اقداماتی انجام شد.
اتریش، روابط دوستانه ایران و اتریش در سالهای ۵۲ و ۵۳ بر اساس حسن تفاهم و برای همکاری ادامه یافت در اقامت چند روزه خصوصی شاهنشاه آریا مهر در دیماه سال ۵۲ در وین و ملاقاتی که بین معظم له و صدر اعظم اتریش دست داد در مورد اوضاع بین المللی و مسئله نفت
و توسعه روابط اقتصادی دو کشور مذاکراتی به عمل آمد و طی آن مناسبات اقتصادی دو کشور به امضاء پروتکل ۱۱ اسفند ماه ۵۲ برای خرید واگن، آهن آلات، کاغذ و ایجاد یک مجمع پتروشیمی در تبریز و ایجاد طرحهای مجتمعهای شیر و گوشت و ایجاد یک کارخانه فولاد مخصوص در ایران با ظرفیت تقریبی ۵۰ هزار تن و توسعه بیشتر همکاریهای بانکی بین دو کشور در بر داشت.
مناسبت فرهنگی دو کشور نیز با بازدیدهای گروههای جهانگردی و مطبوعاتی و دانشگاهی از ایران و بازدید مقامات فرهنگی و دانشگاهی از اطریش ثمرات نیکوئی ببار آورد.
انگشتان - مناسبات دوستانه ایران و انگلیس در سالهای ۵۲ و ۵۳ در زمینه‌های مختلف سیاسی و اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی از گسترش و توسعه روز افزونی برخوردار بوده دیدارهای متعددی که بین مقامات برجسته دو کشور صورت گرفت باین مناسبات استحکام بخشید اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریا مهر و علیا حضرت فرح پهلوی شهبانوی ایران در تیر ماه ۵۲ در راه تشزیف فرمائی به ایالات متحده آمریکا یک روز در لندن توقف فرمودند و ادوارد هیث و سرداگلاس هیوم نخست وزیر و وزیر خارجه انگلیس به پیشگاه مبارک شرفیاب شدند و در مورد مسائل مورد علاقه ایران و انگلستان مذاکراتی نمودند. بدعوت شاهنشاه وشهبانو ملکه انگلستان در تاریخ اول آبان ماه ۵۲ در بازگشت از استرالیا ضمن توقف کوتاهی در تهران با اعلحضرتین ملاقات و مذاکره نمودند.
بازدید نخست وزیر ایران در سال ۵۲ از کشور انگلستان و ملاقات و مذاکره با وزیر امور خارجه آن کشور و متقابلا وزیر خارجه انگلستان از ایران و بازدید ریئس مجلس عوام انگلیس از ایران به دعوت ریئس مجلس ایران و شرفیابی به پیشگاه شاهانه بر حسن مناسبات افزود و بموجب موافقت نامه‌ای که در مرداد ماه سال ۵۲ بصورت یاد داشت بین ایران و انگلیس مبارله گردید مقررات روادید بین دو کشور از اول اکتبر ۱۹۷۳ برابر با نهم مهر ماه ۱۳۵۲ لغو گردید.
مناسبات اقتصادی ایران و انگلیس، با مسافرتهای وزیر بازرگانی انگلیس و ایران بدو کشور و باز دید هیئتهای اقتصادی و بازرگانی دو کشور و شرکت در اولین کنفرانس سرمایه گذاری ایران و انگلیس و شرکت در نمایشگاه بین المللی تهران چشم گیر بود و پس از شرفیابی وزرای بازرگانی و دارائی انگلیس به پیشگاه شاهنشاه در سن موریتس موافقت بازرگانی بین ایران و انگلیس بامضاء رسید و طی آن ایران با ارسال ۵ میلیون نفت خام به انگلستان محصولات پتروشیمی، الیاف مصنوعی پلاستیک و کاغذ و آهن آلات از آن کشور دریافت خواهد کرد.
مناسبات فرهنگی - فرهنگی دو کشور با بازدیدهای هیئتهای دانشگاهی و ورزشی قابل توجه بود.
ایتالیا - مناسبات دوستانه ایران و ایتالیا در سالهای ۵۲و۵۳ براساس حسن تفاهم و همکاری ادامه داشت مسافرتهای مقامات ایرانی و ایتالیائی بدو کشور و هیئتهای اقتصادی و بازرگانی با دیدار ریئس جمهور ایتالیا و بانو از ایران که به دعوت شاهنشاه آریا مهر و علیا حضرت شهبانو بعمل آمد حسن مناسبات را تکمیل نمود در این سفر ریئس جمهور ایتالیا را عده‌ای از شخصیتهای مهم و برجسته و مقامات ایتالیائی همراهی می‌نمودند و یک هیئت ۶۵ نفری مطبوعاتی ورادیو تلویزیونی آن کشور همراه ریئس جمهور بودند بفرموده شاهنشاه روابط ایران و ایتالیا در سطح بین المللی نمونه است و این رابطه که سابقه آن از حد عادی روابط کشورها و ملل فراتر رفته و عملا دوران ممتدی از تاریخ را در بر گرفته است و روابط وسیع سیاسی - اقتصادی، بازرگانی فرهنگی و هنری میان دو ملت که از همکاری دیگری در راه توسعه و تمدن و فرهنگ خویش بهره مند است بوجود آورده است. از نظر تاریخی نخستین سفرنامه مربوط به ایران را مارکوپولو جهانگرد ونیزی نوشته و نخستین فرهنگ زبان فارسی در اروپا در آغاز قرن چهاردهم مسیحی در رم تدوین گردیده و نیز اولین مرکز تدریس زبان فارسی در همان قرن در ایتالیا بوجود آمده که نقش موثر و مهمی در گسترش رابطه کشور ما با دیگر کشور های غرب داشته است. روابط وسیع در بار ایران در عصر صفوی با جمهوری‌های و نیز وژن و فلورانس از عالیترین و ثمر بخش ترین نمونه‌های روابط تاریخ بین المللی است واز طرفی بهترین تحقیقات ایران شناسی و کارهای ادبی مربوط به ایران را در دو قرن اخیر مرهون دانشمندان و ادبای ایتالیا هستیم (ایتالوپیستی) که در اواخر قرن گذشته شاهنانه فردوسی را بطور کامل بشعر ایتالیائی ترجمه و در چند هزار صفحه منتشر کرد. تشکیل چندین کنگره بین المللی مربوط به تاریخ و فرهنگ ایران در رم از طرف فرهنگستان ملی ایتالیادر چند سال گذشته و فعالیتهای انستیتوی روابط فرهنگی ایتالیا با خاورمیانه و خاور دور روابط هنری و فرهنگی ایتالیا با روابط وسیع اقتصادی و صنعتی و فنی تکمیل شده است و قرار داد نفتی ۱۹۵۷ سر آغاز دوران تازه روابط جهانی در این رشته بود. از سال گذشته کمیسیون مشترک ایران و ایتالیا برای همکاریهای اقتصادی شروع به کار کرده که برنامه‌های متنوع آن رشته‌های انرژی فولاد، آلومینیوم، کشتیرانی ـ ساختمان ـ نساجی صنایع کشاورزی و جهانگردی را در بر گرفته و مسافرت سال گذشته نخست وزیر ایتالیا و هیئتهای مجتمعهای صنعتی ایتالیا و هیئتهای اقتصادی آن مؤید حسن همکاری دو کشور می‌باشد رئیس جمهور ایتالیا در این دیدار به کوششهای شاهنشاه ایران اشاره کرد و اظهار داشت که ایران تحت رهبریهای اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریا مهر برای تجدید حیلت خویش و ارتقاء مقام فرهنگی ـ اجتماعی و اقتصادی خویش با بکار بردن تدابیری در مقیاس‌های استثنائی و برای دگرگون ساختن کشور و تبدیل آن به یکی از بزرگترین کشورهای صنعتی و کشاورزی از طریق اصلاحات دامنه داری که تا کنون با راهنمائی شاهنشاه در داخل کشور زمینه عدالت را فراهم کرده و به نتایج ثمر بخشی رسیده است و در عین حال زمینه همکاری سازنده و مهم با سایر ملل را فراهم ساخته به دیده احترام می‌نگریم اعلامیه مشترکی که بعد از این دیدار انتشار یافت حاوی نکات زیر بود:
پشتیبانی کامل رؤسای دو کشور از هدفهای سازمان ملل متحد. شناسائی حقوق حقه مردم فلسطین بر اساس قطعنامه ۲۴۲ مورخ نوامبر اهمیت حفظ صلح و امنیت منطقه خلیج فارس و اقیانوس هند برای دریانوردی بازرگانی بین المللی توسعه همکاریهای اقتصادی و اقدامات مقتضی جهت تعلیم حرفهای، فنی و مدیریت همچنین رهبران ایتالیا تأیید نمودند که مساعی عالیه خود را در کمک به توسعه کشورهای جهان سوم کمک به کشورهای صنعتی برای مشارکت جهان سوم کمک به کشورهای صنعتی برای مشارکت در تعدیل توازن پرداختها ایجاد یک صندوق بین المللی بی طرف جهت کمک به کشورهای در حال توسعه و انعقاد یک موافقت نامه اقتصادی بین اتحادیه اقتصادی اروپا و ایران و رؤسای دو کشور خوشوقتی خود را از همکاریهای نزدیک ایران و ایتالیا در زمینه‌های فرهنگی و علمی ابراز داشتند. در مناسبات فرهنگی در سال ۵۲ آکادمی Pontzen در ناپل طلائی آکادمی را به پیشگاه شاهنشاه برای کتابهای مأموریت برای وطنم و انقلاب سفید تقدیم نمود و در همان سال انجمن زنان شاغل ایتالیا نخستین جایزه سالانه خود را که پروانه طلائی نام دارد و به پاس شخصیت ممتاز و جهانی علیا حضرت شهبانو و مجاهدت معظم لها در ترفیع سطح فرهنگ و هنر زنان ایران به پیشگاه علیا حضرت شهبانو تقدیم داشت. معظم لها نظر به همکاریهای ارزنده ایتالیا در ترمیم و حفظ آثار باستانی ایران ریاست عالیه کمیته ایرانی را نجات و نیز را که خطر انهدام و فرو رفتن به زیر آب آن را تهدید می‌کند قبول فرمودند.
کنگره بزرگداشت جلال الدین مولوی از ۲۸ دی تا اول بهمن از طرف فرهنگستان ایتالیا با شرکت عده زیادی از دانشمندان جهان در شهر رم و شرکت مقامات علمی و دانشگاهی ایران از حسن مناسبات فرهنگی دو کشور می‌باشد.
فرانسه ـ روابط دوستانه ایران و فرانسه در سالهای ۵۲ و ۵۳ بر اساس مودت و تفاهم و همکاری ادامه داشت و در مرحله نوینی از تحرک و توسعه قرار گرفت مسافرتهای شاهنشاه آریا مهر و علیا حضرت شهبانو در این سالها به کشور فرانسه و توقف رئیس جمهور فرانسه در راه مسافرت به پکن در تهران بر حسن روابط و دوستی دو کشور افزود. نشان دیهیم مردمی فرانسه به مناسبت قدر دانی از خدمات انسانی و فضائل عالیه شهبانوی
ایران به معظم لها از طرف آقای آلن پوهر رئیس سنای فرانسه Poher Aiain تقدیم شد. بازدید وزیر خارجه ایران از فرانسه و هیئتهای اقتصادی دو کشور از ایران و فرانسه منجر به پروتکل موافقت نامه همکاری بین دو کشور در زمینه کشاورزی و اقتصادی در زمینه‌های صنایع فولاد، پتروشیمی، احداث واحدهای مسکونی، طرح مجتمع گوشت و پشتیبانی فرانسه از نظرات ایران هنگام عقد موافقتنامه بازرگانی جدید یا بازار مشترک بود، مناسبات فرهنگی و اجتماعی ایران و فرانسه با شرکت نمایندگان ایران در کنگره خاور شناسان و امضاء موافقت نامه فرهنگی ایران و فرانسه در زمینه‌های همکاری فرهنگی آکوزشی، دانشگاهی، هنری علمی و فنی گسترش یافت. هفتادمین سال تولد پرفسور هانری کورین ایران شناس و فیلسوف معروف فرانسوی در دانشگاه تهران از وقایع چشم گیر این مناسبات بود. و بالاخره بنا به دعوت نخست وزیر ایران ژاک شیراک نخست وزیر دولت جمهوری فرانسه و بانو هفته گذشته به طور رسمی از ایران دیدن نمود و وزرای صنایع و تحقیقات و مشاور در امور خارجی همراه نامبرده بودند. نخست وزیر فرانسه طی اقامت در تهران به پیشگاه شاهنشاه شرفیا شد و طی مذاکراتی با آقای هویدا که در محیطی سرشار از صمیمیت و صداقت بود اعلامیه‌ای بدین شرح انتشار یافت.
طرفین نظرات مشابه خود را در زمینه استقلال ملی و لزوم توسعه همکاریهای بین المللی و حفظ صلح و آرامش جهانی در جهت اعتلای پیشرفتهای اجتماعی و گسترش همکاریهای بین المللی متذکر شدند.
هیئت نمایندگی دو کشور متعاقب رویدادهائی که از مسافرت رسمی اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر به کشور فرانسه تحقق پذیرفته اظهار خوشوقتی کرده و امضای موافقت نامه همکاری ـ علمی ـ فنی و صنعتی در زمینه مناسبات اقتصادی دو کشور را به شرح زیر تصریح نمودند:
علاوه بر سفارشات ایران درباره تأسیس دو نیروگاه اتمی به قدرتهای ۹۰۰ و ۵۰۰۰ مگاوات مبانی همکاری بین سازمان نیروی اتمی ایران و کمیساریای انرژی اتمی فرانسه راجع به ایجاد یک مرکز تحقیقات هسته‌ای در ایران پذیرفته گردید و توسعه همکاریهای فرانسه و ایران ورشته‌های نفت و گاز تأیید گردید، مشارکت در امور پتروشیمی و تأسیس مترو و پذیرش سیستم سکم تلویزیون رنگی فرانسه و همکاریهای ساختمانی با ایجاد دویست هزار واحد مسکونی تا پایان برنامه ششم و همکاریهای لازم در توسعه کشاورزی و آموزش و پرورش مورد تأیید هیئت نمایندگی دو کشور قرار گرفت و فرانسه از قرارداد ایران و بازار مشترک حمایت خواهد نمود.
روابط دوستانه ایران و کشورهای اتریش ـ اسپانیا ـ بلژیک ـ دانمارک ـ سوئد ـ سویس ـ فنلاند ـ نروژ ـ یونان ـ هلند و واتیکان بر اساس حسن تفاهم و همکاری ادامه یافت و مناسبات اقتصادی و فرهنگی با این کشورها طی مذاکرات و تبادل نظرها و بازدیدهای هیئتهای در جریان بود و موجب توسعه سیاسی و اقتصادی و فرهنگی گردید و به موافقت نامه هائی در سالهای ۵۲ و ۵۳ بین ایران و کشورهای فوق در آن زمینه‌ها منجر شد کشورهای سوسیالیستی اروپای شرقی ـ جمهوری دموکراتیک آلمان ـ مناسبات دوستانه جمهوری دموکراتیک آلمان در سال ۱۳۵۲ به دنبال استقرار روابط سیاسی بین دو کشور در تاریخ ۱۶ آذر ماه ۵۱ استحکام و گسترش قابل توجهی در سالهای ۵۲ و ۵۳ داشت و هماهنگ با استقرار و توسعه مناسبات سیاسی اقتصادی دو کشور گسترش قابل توجهی یافت و اولین موافقت نامه بازرگانی و پرداخت پنجساله ایران و جمهوری دموکراتیک آلمان در ۵۲/۷/۳ به امضاء رسید.
بلغارستان ـ روابط دوستانه ایران و بلغارستان در سال پنجاه و دو با تشریف فرمائی اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر و علیا حضرت فرح پهلوی شهبانوی ایران به آن کشور توسعه و استحکام بیشتری یافت و در این سفر درباره گسترش مناسبات دو جانبه و مسائل مورد علاقه دو کشور مذاکره و تبادل نظر شد و در اعلامیه مشترکی که در پایان این سفر انتشار یافت سران دو کشور تأکید نمودند که اعتماد و تفاهم متقابل بین طرفین موجب گسترش بیش از پیش همکاریهای ایران و بلغارستان در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی گردیده است
مناسبات اقتصادی دو کشور با مسافرت وزیران و شخصیتهای اقتصادی دو کشور و انعقاد قرارداد خرید ماشینهای صنایع غذائی بین مقامات دو کشور به امضاء رسید و به موجب پروتکل دیگری طرفین توافق کردند در زمینه تولید محصولات غذائی ودامی، ایجاد سرد خانه تحویل یک کارخانه تخمیر توتون و کارخانه صنایع غذائی و تحقیقات زمین شناسی و احداث سدهای کوچک با یکدیگر همکاری کنند و بالاخره موافقت نامه بلند مدت بین دو کشور دائر به همکاری اقتصادی فنی و علمی به امضاء رسید که طی آن دو کشور در رشته‌های گوناگون امکانات خود را جهت توسعه روابط بازرگانی و همکاریهای اقتصادی بین دو کشور در ظرف پانزده سال آینده به کار برند و هفت قرار داد دیگر بین وزتارت تعاون و امور روستاها وو وزارت ساختمان و صنایع بلغارستان به امضاء رسید مناسبات فرهنگی روابط فرهنگی ایران و بلغارستان در سال ۵۲ و ۵۳ از تحولات مطلوبی بود والا حضرت شاهپور غلامرضا پهلوی ریاست عالیه المپیک ایران برای شرکت در دهمین کنگره المپیک وارونابه بلغارستان عزیمت نمودند در این سال تعداد زیادی از روزنامه نگاران و کارشناسان رادیو و تلویزیون بلغارستان برای بازدید از مؤسسات فرهنگی و خبری و تهیه گزارش به ایران مسافرت کردند و چند نفر از هنرمندان بلغاری در تالار رودکی برنامه هائی اجرا نمودند و متقابلا از طرف ایران نیز چند نفر روزنامه نگار ایرانی به آن کشور مسافرت کردند در زمینه مبادلات ورزشی نیز تیم‌های کشتی و تیم بوکس و کشتی آزاد و فرنگی و تنیس ایران در چند مسابقه در بلغارستان شرکت نمودند.
روابط ایران و رومانی ـ روابط ایران و جمهوری سوسیالیستی رومانی در سالهای ۵۲ و ۵۳ در زمینه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و فرهنگی تحولات گسترده‌ای داشت مسافرت رسمی اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر و علیا حضرت فرح پهلوی شهبانوی ایران به رومانی که به دعوت حضرت نیکلا چائو شسکو رئیس شورای دولتی جمهوری سوسیالیستی رومانی و بانو النا چائو شسکو صورت گرفت به این مناسبات استحکام بخشید و در بیانیه رسمی که در پایان این مسافرت انتشار یافت طرفین اعلام کردند که کوششهای خود ا در راه توسعه و تحکیم علئق مودت و بسط همکاری در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی، علمی و فنی و فرهنگی و هنری و مسائل انسانی و جهانی و جهانگردی و تسهیل طرق نیل به هدفهای مزبور بیش از پیش ادامه خواهند داد و نخستین موافقت نامه پانزده ساله همکاری اقتصادی بین ایران و رومانی که به موجب آن همکاریهای فنی و علمی دو کشور توسعه یافت به امضاء رسید و مناسبات اقتصادی دو جانبه با مسافرت رئیس شورای عالی وزیران جمهوری سوسیالیستی رومانی که به دعوت آقای نخست وزیر به ایران آمدند و متقابلا مسافرت مدیر عامل صنایع پتروشیمی و وزیر آبادانی و مقامات مسئول به کشور رومانی رو به گسترش نهاد و روابط بازرگانی فیمابین توسعه یافت. مناسبات فرهنگی دو کشور با انعقاد قرارداد همکاری و مبادله اخبار و اطلاعات بین خبرنگاران پارس و خبرگزاری آجر پرس به امضاء رسید و با همکاری کمیسیون یونسکو در ایران مراسمی به مناسبت سیصدمین سال تولد دیمتری کانته میر مورخ و فیلسوف و شرق شناس معروف رومانی در دانشگاه تهران برگزار گردید.
روابط ایران با چکسلواکی و لهستان و مجارستان بر اساس حسن تفاهم همکاری ادامه یافت و مناسبات اقتصادی و فرهنگی بین ایران و کشورهای نامبرده رو به گسترش و توسعه نهاد و موافقتنامه هائی به امضاء رسید و بازدید مقامات فرهنگی و اقتصادی ایران و کشورهای مذکور از کشورهای متقابل با نتیجه پر ثمر در تحکیم این مناسبت بود.
یوگسلاوی ـ روابط دوستانه ایران و یوگسلاوی در سال ۵۲ بر پایه حسن تفاهم و همکاری توسعه یافت و در سال ۱۳۵۳ با مسافرت رئیس شورای اجرائی فدرال جمهوری سوسیالیستی فدراتیو یوگسلاوی که به دعوت آقای هویدا نخست وزیر ایران که از سوم تا پنجم دیماه از ایران دیدن نمودند استحکام بیشتری یافت. طی این بازدید رئیس شورای اجرای فدرال جمهوری یوگسلاوی به حضور شاهنشاه و طی مذاکره با نخست وزیر ایران در مورد مسائل دو جانبه و بین المللی مورد علاقه طرفین و امکان افزایش همکاری بین دو کشور تبادل نظر به عمل آوردند این مذاکرات در
محیطی سرشار از دوستی و تفاهم صورت پذیرفت (صحیح است).
طرفین توسعه مطلوب دو کشور را مدیون تبادل نظرها و ملاقاتهای دوستانه شاهنشاه آریامهر و مارشال تیتو ریاسنت جمهوری سوسیالیستی فدرال یوگسلاوی و دیدار کارشناسان دو کشور دانسته و این توسعه را ستودند و در زمینه امکان اشتراک مساعی درازمدت بین دو کشور در زمینه‌های صنعت، کشاورزی، عمران روستائی، خانه سازی، کشتی سازی، معدن، جنگلداری، بهداشت مبادله تکنولوژی، جهانگردی و همکاری در بازار سوم را مورد بررسی قرار دادند دو کشور ضمن بررسی اوضاع بین المللی تصمیم خود را مبنی بر پشتیبانی کامل از مبانی سازمان ملل متحد و حفظ صلح و امنیت جهانی ابراز داشته و رفع بحران موجود در خاورمیانه را از مهمترین وظیفه جامعه بین المللی دانستند و صلح پایدار در این منطقه را بر اساس اجرای کامل قطعنامه ۲۴۲ شورای امنیت و قطعنامه‌های بعدی این شورا و مجمع عمومی مبنی بر تخلیه کامل نیر. وهای اسرائیل از سرزمین اشغالی عرب و رعایت حقوق حقه مردم فلسطین می‌باشند و تمامیت ارضی استقلال قبرس را نیز خواستار شدند. دو کشور مبارزه بر علیه استعمار را تأکید و خواستار لزوم افزایش کمکهای اقتصادی و سیاسی به کشورهای جدید الاستقلال شدند طرفین سیاست آپارتید و تبعیض نژادی را شدیداً محکوم نمودند. نخست وزیر یوگسلاوی اهمیت پیشنهاد شاهنشاه را دائر به غیر اتمی نمودن منطقه خاورمیانه که در ۲۹ اجلاسیه سازمان مورد تصویب قرار گرفته مورد تأیید قرارداد و نخست وزیران دو کشور با ابراز خرسندی خاطر نشان ساختند که در اعلام فکر دیگر شاهنشاه در مورد اعلام اقیانوس هند به عنوان منطقه صلح و عاری از تشنج مورد پشتیبانی قرار گرفت. طرفین اتفاق نظر داشتند که همکاری بین کشورهای غیر متعهد و کشورهای در حال توسعه عامل مهمی دریافتن راه حلهای عادلانه برای مسائل بین المللی به شمار می‌رود و همکاریهای مؤثرتر بین کشورهای در حال توسعه را تقویت می‌کند.
و بالاخره مناسبات اقتصادی دو کشور که بر اساس موافقت نامه منعقده بین وزارت کشاورزی و منابع طبیعی ایران و وزارت کشاورزی یوگسلاوی در زمینه ایجاد یک واحد مشترک کشت و صنعت و تبادل نظر کارشناسان دو کشور و تشکیل کمیته مختلط ایران و یوگوسلاوی در سال ۵۲ به اهمیت قابل توجهی دست یافته بود با این مسافرت و تبادل نظر در سطح نخست وزیران دو کشور افزونی یافت و مناسبات فرهنگی دو کشور را نیز رونق بخشید.
روابط ایران با کشورهای قاره آمریکا کانادا روابط دوستانه ایران و کانادا در سالهای ۵۲ بر اساس حسن تفاهم و همکاری و در جهت تحکیم و توسعه ادامه یافت و اسناد تصویب موافقت نامه همکاری برای استفاده صلح جویانه از انرژی اتمی بین دو کشور به امضاء رسید و متعاقب آن مقامات کشوری و لشگری و هیئتهای پارلمانی بین دو کشور در رفت و آمد و مذاکره و تبادل نظر بودند مسافرت وزیر انرژی کانادا و شرفیابی مشارالیه به پیشگاه شاهنشاه مناسبات بین دو کشور را استحکام بیشتر بخشید مناسبات فرهگی دو کشور با مراسم هفته ایران در کانادا در دانشگاه اتاوا و هیئتهای فرهنگی و اختصاص ده بورس مطالعاتی به دانشجویان ایرانی رو به توسعه گذاشت و بالاخره در سال ۵۳ با مسافرت رسمی آقای هویدا نخست وزیر ایران به کانادا این مناسبات رونق بیشتری یافت آقای هویدا که اولین نخست وزیر ایران است که الز کانادا دیدن می‌کند در سفر به ایالت کبک و آنتاریو که مهمترین ایالت کانادا به شمار می‌رود طی مذاکرات با مقامات دولتهای محلی این دو ایالت پیرامون جزئیات پروژه‌های مشترک ایران و کانادا گفتگو کرد و حاصل این گفتگو‌ها نیز توافق‌های کلی و صنعتی می‌باشد و مناسبات بازرگانی و اقتصادی ایران و کانادا مورد بررسی قرار گرفت و کمیته مشترک وزیران ایران و کانادا کار خود را برای بررسی سریع امکانات گسترش روابط اقتصادی و بازرگانی و همکاری علمی و فنی دو کشور به زودی آغاز خواهند کرد. و بر اساس بررسی این کمیته اساس این همکاریها طرح ریزی خواهد شد.
ایالات متحده آمریکا - اعلیحضرت همایون شاهنشاه و علیا حضرت فرح شهبانوی ایران به دعوت رسمی رئیس جمهوری آمریکا و بانو در سال ۵۲ از آن کشور بازدید فرمودند و مورد استقبال و پذیرائی گرم و بیسابقه دولت و
ملت آمریکا قرار گرفتند. شاهنشاه آریامهر در این سفر وزرای امور خارجه و دفاع و عده‌ای از نمایندگان برجسته کنگره امریکا را به حضور پذیرفتند و با آنان مذاکره فرمودند. در همان سال وزیر خارجه آمریکا از ایران بازدید نمود و به پیشگاه شاهنشاه شرفیاب شد و مذاکراتی به عمل آورد والا حضرت همایون رضا پهلوی ولایتعهد ایران به اتفاق والاحضرت شاهدخت فرحناز و والاحضرت شاهپور علیرضا و سرکار علیه خانم دیبا برای بازدید به ایالات متحده آمریکا مسافرت فرمودند وزیر امور خارجه ایران در بیست و هشتمین و ۲۹ اجلاسیه سازمان ملل متحد شرکت کرد. در سال ۵۲ هنری کیسینجر وزیر خارجه آمریکا به ایران مسافرت و به پیشگاه شاهنشاه شرفیابی حاصل کرد و در زمینه تحولات مربوط به استقرار صلح در خاورمیانه، مسائل بین المللی و ورابط ایران و آمریکا مذاکراتی به عمل آوردند مناسبات اقتصادی خلاصه تحولات روابط اقتصادی ایران و آمریکا در سالهای ۵۲ و ۵۳ عبارت از قراداد ایجاد یک مجتمع کشاورزی در ۹۰۰ هکتار از اراضی مرودشت فارس می‌باشد و برای پیشبرد برنامه‌های وسیع کشاورزی و دامپروری عده‌ای کارشناس در اختیار وزارت کشاورزی و منابع طبیعی ایران قرار گرفت قرارداد مشارکت در اجرای صدور تقریبی ۵ میلیون تن متانول و ۱/۶ میلیون تن گاز طبیعی مایع بین شرکت ملی نفت ایران و یک شرکت آمریکائی در تهران به امضاء رسید و یک هیئت صنعتی آمریکائی به ریاست جان کالیز برای بررسی امکانات سرمایه گذاری در صنایع جنبی مجتمع ذوب آهن به ایران مسافرت نمود و در دیماه ۵۲ قراداد دومین کارخانه ذوب آهن ایران بین شرکت ملی صنایع پولاد ایران و شرکت آمریکائی سونیندل و یک شرکت مکزیکی به امضاء رسید. بر اساس این قرارداد کارخانه مورد نظر با ظرافت یک میلیون تن آهن اسفنجی در سال که از طریق احیای مستقیم سنگ آهک تولید می‌شود در حوالی اصفهان ساخته خواهد شد سرمایه گذاری در حدود سه هزار ریال برآورد گردیده باز دید سناتور هارتک Hartke با آقای نخست وزیر و وزیر مشاور و بازدید دیوید راکفلر رئیس بانک cehaseManhattan و مقامات بانک صادرات تهران در مورد تأسیس یک بانک مشترک با سرمایه دو میلیارد ریال موافقت گردید و ایالات متحده آمریکا در نمایشگاه بازرگانی بین المللی تهران که در ۲۶ شهریور ماه برگزار گردید شرکت نمود مناسبات فرهنگی روابط فرهنگی ایران و آمریکا در سالهای ۵۲ و ۵۳ بسیار متنوع بوده و تحولاتی به شرح زیر انجام شد: بسیاری از مقامات دانشگاهی آمریکا به تهران مسافرت و به پیشگاه شاهنشاه شرفیاب شدند، شهردار سانفرانسیسکو برای یک اقامت کوتاه به تهران آمد و به حضور والاحضرت شاهدخت اشرف پهلوی رسید. مقامات آمریکائی درباره محیط زیست و جلب سیاحان به ایران و امریکا مسافرت نمودند.
در مهر ماه ۵۲ پرچم ایران که دو بار توسط فضانوردی آمریکائی آپولوی ۱۱ و ۱۷ به کره ماه برده شده بود بازگردانیده شد به همراه چند قطعه از سنگهای کره ماه که به پیشگاه شاهنشاه اهدا شد و در موزه شهیاد آریامهر به معرض نمایش گذارده شد.
کنگرة اصفهان ددر عصر صفوی در دانشگاه هاروارد تشکیل شد و کنگره اوریحان بیرونی و جلال الدین مولوی در نیویورک تشکیل گردید رئیس دانشگاه جان هاپکیز به ایران آمد و هیئتی او را همراهی می‌نمودند و بالاخره قرارداد همکاری علمی و تحقیقاتی بین دانشگاه تهران و دانشگاه کالیفرنیای جنوبی به امضاء رسید مدت این قرار داد ده سال پیش بینی گردیده و بر اساس آن دو دانشگاه در رشته‌های علوم اداری و مدیریتی و بازرگانی، داروسازی، فنی و ریاضیات به مبادله استاد و دانشجو خواهند پرداخت.
کشورهای آمریکای لاتین ـ آرژانتین ـ روابط ایران و آرژانتین در محیط دوستی و همکاری و احترام متقابل ادامه یافت. وزیر امور خارجه ایران برای شرکت در مراسم آغاز ریاست جمهوری پرون در راس هیأتی به آن کشور عزیمت نمودند و هیئتهای دانشگاهی آن کشور نیز به تهران سفر کردند یک هیئت پزشکی آرژانتینی به ایران آمد و در تهران برای همکاریهای بیشتر و تبادل نظر در مورد بیماریهای قلبی مذاکراتی با مقامات پزشکی ایران انجام داد.
اکوادر ـ روابط دوستانه ایران و اکوادر با تصمیم
دو دولت برقراری روابط سیاسی وارد مرحله نوینی در سال ۵۲ گردید.
برزیل، روابط دوستانه ایران و برزیل در محیط همکاری و حسن تفاهم در سالهای ۵۲ و ۵۳ ادامه یافت دو تن از نمایندگان پارلمان برزیل به ایران آمدند. والا حشرت شاهپور عبدالرضا پهلوی به منظور مطالعه و بررسی درباره حیوانات و نباتات مخصوص مناطق غربی برزیل به آن کشور مسافرت فرمودند هیئتهای سینمائی برزیل در جشنواره بین المللی فیلم تهران شرکت کردند و چند تن از خبرنگاران برزیلی به ایران مسافرت کردند و یا آقای نخست وزیر و وزیر دربار
پرو، دولت شاهنشاهی ایران و دولت پرو به منظور بسط روابط دوستانه و همکاری نزدیک بین دو کشور در ۵۲/۸/۲۹ در سطح سفارت روابط سیاسی برقرار کردند.
ترینیدادوتوباکو، مناسبات ایران و ترینیدادوتوباکو با اعلام استقرار روابط سیاسی بین دو کشور در سال ۵۲ وارد مرحله جدیدی شدند.
مکژزیک، روابط ایران و مکزیک در سال ۵۲ و ۵۳ بر اساس دوستی و همکاذری ادامه یافت و به مناسبت جشنهای ملی دوکشور پیامهای تبریکی بین سران دو کشور مبادله گردید.
در نمایشگاه جهانگردی ۱۹۷۳ ایران در شهر آکاپولکو تشکیل غرفه Acapulco داد و مقام اول را بدست آورد و در سال ۵۲ قرارداد ایجاد دومین کارخانه ذوب آهن ایران بین شرکت ملی صنایع پولاد ایران و دو شرکت آمریکائی و مکزیکی بسته شد وقرار است این کارخانه به ظرفیت یک میلیون تن آهن در سال در حوالی اصفهان ساخته می‌شود.
روابط ایران با کشورهای استرالیا و زلاندنو ـ استرالیا ـ روابط دوستانه ایران و استرالیا در سال ۵۲ در جهت تحکیم و توسعه بیشتر ادامه یافت در تاریخ ۵۲/۸/۱۱ فرماندار کل استرالیا و بانو از اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانوی ایران دعوت کردند که به طور رسمی به استرالیا سفر و از آن کشور بازدید فرمایند و این دعوت مورد قبول قرار گرفت و اعلیحضرتین در سال ۵۳ به آن کشور مسافرت فرمودند هیأت شبکه سراسری استرالیا (رادیو و تلویزیون) به ایران مسافرت و به افتخار انجام مصاحبه مطبوعاتی با شاهنشاه نائل شد و این مصاحبه همراه با فیلمی که از صنایع نفت و تأسیسات بندری ایران در خلیج فارس تهیه شده بود از شبکه سراسری استرالیا پخش شد. به دعوت رئیس مجلس ایران اولین هیئت پارلمانی استرالیا به ایران آمدند و در مورد امکانات گسترش دوستی و روابط دو کشور مذاکرات دوستانه و سودمندی انجام دادند مناسبات اقتصادی و فرهنگی استرالیا با ایران در جهت گسترش توسعه یافت و هیئتهای اقتصادی و فرهنگی به دو کشور مسافرت و تعدادی از فیلمهای کوتاه ایران در انجمن‌های فیلم دانشگاه استرالیا به نمایش گذارده شد مخبر مجلهStay Woman به افتخار یک مصاحبه اختصاصی با علیا حضرت شهبانو نائل شد و مقاله‌ای د شماره ۲۱ ژانویه ۱۹۷۴ تحت عنوان فرح دیبا ملکه قلبها انتشار داد.
زلاندنو ـ روابط دوستانه ایران و زلاندنو با اعلام برقراری روابط سیاسی بین دو کشور در تاریخ ۵۲/۹/۲۲ بسط و توسعه بیشتری یافت و به دعوت وزیر خارجه ایران رولینگ وزیر دارائی زلاندنو در رأس هیأتی به ایران مسافرت نمود و با آقای نخست وزیر ملاقات کرد و با عده‌ای از شخصیتهای سیاسی و اقتصادی کشور ملاقات و درباره گسترش همکاریهای اقتصادی و افزایش میزان مبادلات بازرگانی بین دو کشور مذاکراتی به عمل آورد. شاهنشاه و شهبانو در مسافرت به کرانه‌های اقیانوس هند از زلاندنو نیز بازدید فرمودند.
دولت شاهنشاهی در سال ۱۳۵۳ در اجرای سیاست مستقل ملی خود در جریان مسائل مهم بین المللی نقش فعال و مثبتی داشته است.
سال ۱۳۵۳ شاهد تحولات شگرفی در روابط بین المللی بوده است مجمع عمومی فوق العاده سازمان ملل متحد به ابتکار کشورهای جهان سوم مسئله مواد خام را با در نظر گرفتن منافع کشورهای در حال توسعه مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرارداد که منجر به صدور اعلامیه
تأسیس نظام جدید اقتصاد بین المللی گردید.
جبهه آزادیبخش فلسطین برای اولین بار در مجمع عمومی سازمان ملل متحد شرکت نمود و استقبالی که از سایر عرفات در این مورد به عمل امد محدودیت سخنرانانی نماینده اسرائیل ـ طرد اسرائیل از یونسکو ـ تعلیق نمایندگی افریقای جنوبی و تصمیمات مشابه اینها طلیعه بوجود آمدن نظام جدیدی در سازمان ملل متحد که نمایندة امریکا از آن به عنوان دیکتاتوری اکثریت اعضای ملل متحد یاد کرده می‌باشد.
تغییر رژیم پرتغال نقطه عطفی در تاریخ استعمار در آفریقا بوجود آورد. استقلال گینه بیسائو به رسمیت شناخته شد ـ قرارداد استقلال موزامبیک به امضا رسید ـ بین جبهه‌های آزادیبخش آنگولا و دولت پرتغال آتش بس اعلام گردید و زمینه برای ایجاد یک حکومت موقت و نیل به استقلال آن د آینده نزدیک فراهم شد.
نمایندگان پرتغال که همیشه از استعمار به عنوان یک مأموریت مقدس دفاع می‌کردند در جریان این سال روشی کاملا مخالف داشتند و ضمن انتقاد از دولت سابق صمیمانه با کمیته ضد استعمار ملل متحد همکاری می‌نمودند. این تحولات نتیجه جالب دیگری در پی داشتند. دولت افریقای جنوبی که آینده خود را معرض خطر دید با ایجاد فشار به دولت یان اسمیت (رودزیا) موجب تشکیل کنفرانس لوزاکا و برقراری آتش بس بین چریکهای رودزیا و آن دولت گردید به طوریکه پیش بینی می‌شود در چند ماه آینده مذاکراتی بین نمایندگان سیاه پوست و دولت رودزیا درباره تدوین قانون جدید اساسی این کشور صورت گیرد.
تعداد اعضای سازمان ملل متحد در سال ۱۳۵۳ به ۳۸ کشور رسید و کشورهای بنگلادش ـ گینه بیسائو و گرانادا به جرگه این سازمان بین المللی پذیرفته شدند.
طرح غیر اتمی کردن خاورمیانه که از طرف اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر پیشنهاد شده بود مورد تصویب مجمع عمومی قرار گرفت.
ایران به علت داشتن نقش رهبری و سابقه فعالیت در کمیسیون خلع سلاح به عضویت این کمیسیون انتخاب شد.
در کنفرانس جمعیت که از ۲۸ مرداد تا ۸ شهریور سال جاری در بکارست تشکیل شد والاحضرت اشرف پهلوی به عنوان نماینده ایران شرکت نمودند.
در کنفرانس خواربار جهانی که در نوامبر ۱۹۷۴ در رم تشکیل شد هیأت نمایندگی ایران نقش بسیار فعالی ایفا نمود و به پیشنهاد ایران طرح تأسیس صندوق توسعه کشاورزی به تصویب رسید. علاوه بر اینها دولت شاهنشاهی اقدامات وسیعی در زمینه بسط و توسعه روابط و همکاریهای خود با سایر کشورها معمول داشته است. در سال بین المللی زن ۱۹۷۵ اعلامیه‌ای که در آن شرکت تمام عیار زنان با مردان در کلیه شئون از طرف ایران به دبیر کل سازمان ملل متحد تسلیم شد این اعلامیه توسط والاحضرت اشرف پهلوی به توشیح شاهنشاه رسیده و قریب به پنجاه نفر سران کشورهای جهان نیز آن را امضاء نموده بودند مسافرتهای متعدد اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر به خارج از کشور و نقش برجسته و قاطع معظم له در مورد افزایش بهای نفت و کمک به کشورهای در حال توسعه وضع ایران را در جامعه جهانی به عنوان یک کشور مهم و مؤثر تثبیت نمود.
در نه ماه سال ۱۳۵۳ هیأتهای سیاسی و اقتصادی بسیاری بین ایران و سایر کشورهای جهان مبادله شد که هر یک اثرات مهمی در توسعه روابط خارجی به جای گذاشته است.
الحاق به کنوانسیون مزایا و مصونیت‌های سازمانهای تحقیقی ملل متحد ـ آژانس بین المللی انرژی اتمی ـ اساسنامه بین المللی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی، انعقاد قراردادهای دو جانبه مالی با کشورهای سودان مغرب ـ فرانسه ـ سنگال ـ پاکستان و اردن، امضای قراردادهای بازرگانی با کشورهای هند ـ سودان ـ سوریه ـ چکسلواکی ـ مصر ـ استرالیا و زلاندنو، انعقاد قرارداد همکاری برای استفاده صلحجویانه از نیروی اتمی با فرانسه و همچنین امضای قرارداد تحدید حدود فلات قاره با عمان و دبی ـ برقراری روابط سیاسی با کشورهای گانا ـ اوگاندا ـ گابن ـ گامبی و بوروندی در قاره آفریقا نمونه هائی از توسعه دامنه فعالیتهای بین المللی دولت شاهنشاهی ایران در ۹ ماه اول سال ۱۳۵۳ می‌باشد. به موازات این فعالیتها دولت از هم اکنون اقداماتی برای تأسیس چندین سفارت در آفریقا و آسیا و تکمیل و توسعه کادر سیاسی و کنسولی به عمل آورده است تا بتواند پاسخگوی توسعه این مناسبات در سالهای آینده باشد.
در خاتمه عرایضم امیدوارم دولت با لیاقت و کاردانی در اجرای صحیح برنامه‌های این بودجه عظیم تحت راهنمائی‌های شاهنشاه عزیزمان سعی وافی مبذول و در خدمتگزاری به مردم موفق و مؤید باشد (احسنت ـ احسنت).
رئیس ـ آقای زهتاب فرد بفرمائید.
زهتاب فرد ـ با اجازه مقام معظم مجلس شورای ملی در آغاز سخن تبریکات صمیمانه و ادعیه خالصانه خودم را به مناسبت عید سعید غدیر به پیشگاه شاهنشاه، به پیشگاه شاهنشاهی که هیچ نقطه اتکائی جز خدا و هیچ هدفی جز تحقق اهداف مترقیانه اسلام نداشته وندارد تقدیم داشته (احسنت) به شاهنشاهی که از سرسپردگان مولای متقیان علی بن ابیطالب است این روز مقدس را تبریک و تهنیت می‌گویم (احسنت ـ احسنت). چشمم افتاد به جناب آقای نخست وزیر (عده‌ای از نمایندگان ـ چشمتان روشن) وجود پر برکتی است بگذارید دیگران بگویند این مقدمه در شذن اقلیت نیست ولی این را بدانید که اقلیت ایران نوعی از اقلیت خاص مختص این مملکت است نخست وزیر را که دیدم گفتم که چشمم افتاد به نخست وزیر، لحظه‌ای به یادم افتاد، لحظه سر فرازی، لحظه غرور، و لحظه‌ای که جزو خاطرات زندگی من است لحظه‌ای که بدان زیبائی، لحظات کمی را در زندگی به یاد دارم، لحظه‌ای که چند روز پیش وقتی نخست وزیر وارد مجلس شد و در ساحت مقدس مجلس در محاصره کنجکاو مخبرین و مأمورین تلویزیون و رادیو قرار گرفت و از ایشان پرسیدند چه خبر؟ نخست وزیر ایران با دنیائی غرور و با دنیائی شادی و سرافرازی گفتند، مهمتر از این چه چیزی که افتخار دارم بودجه عظیمی امروز به مجلس شورای ملی تقدیم می‌کنم من در آن لحظه نخواستم ادب کنم و به نخست وزیر سلام بدهم تا لحظه‌ای این نشئه روحانی و غرور ملی را از ایشان دور کنم هر کس در این مملکت عکس ورود نخست وزیر به مجلس را برای تقدیم بودجه در روزنامه دید و یا در رادیو شنید با من هم احساس بود، ما هم در اینجا امروز که بزرگترین رقم بودجه دولت را هویدا تقدیم به مجلس می‌کنند احساس غروز و شادی می‌کنیم و در این غرور و در اینن مسرت و در این خوشی بینی با اکثریت و با ملت ایران که اکثریت قاطعشان نه عضو حزب شما نه وابسته به ما است هماهنگ و همژصدا هستیم و گفته شد گاهی هم بر سبیل قلم زنی نوشته می‌شود و می‌خوانیم که احتمال دارد در اقلیت مذاکرات بودجه مجلس کوتاه بیاید، دوره، دورة آخر مجلس است خوب، یک مقدار ملاحظات باید مراعات شود، نه عزیزم، اشتباه می‌کنید اقلیت کوتاه نمی اید هیچ ایرانی با شرف در موقع بررسی مسائل مملکتی معامله گر نیست و هیچ کس نفع شخصی خود را طالب نخواهد بود، مملکت و مصالح مملکتی مقدم بر سر نوشت افراد است اگر ما در مطالبمان و در بیاناتمان هر از چندی نسبت به مسئولینامر و نسبت به بعضی ازوزراء ابراز خوشبینی می‌کنیم بدان معنی است که دید ما اقلیت این دوره با دید آن اقلیت دوره چهارده فرق فاحشی دارد، من به یادم می‌آید در دوره چهارده که به تهران تبعید شده بودم در این مجلس و در سر سرای همین مجلس سه، چهار بار نطق کردم یک روز عده‌ای از نمایندگان از من خواستند که به عنوان تماشاچی در جلسه شرکت کنم به خاطر دارم آیت الله فیروز آبادی که سید بزرگواری بود، و خدا رحمتش کند، تقاضای مرخصی کرده بود. آن روزها مجلس در هر گونه مسائل مملکتی ریز بینی خاصی داشت. حتی مرخصی نمایندگان هم در مجلس شورای ملی عنوان می‌شد. حالا معذرت می‌خواهم از مقام شامخ ریاست می‌خواهم عرض کنم ما بعضی از سیماهای نمایندگان را کمتر در جلسات مجلس زیارت می‌کنیم شاید حقوق آنها جزو عواید کتابخانه مجلس حساب می‌شود و به آنها چیزی پرداخت نمی‌شود. به هر حال بنده آن روز شرکت کردم مرخصی مرحوم آیت الله فیروز آبادی مطرح شد وقتی عنوان شد، هفت، هشت نفر از اجنبیهای اهلی که هنوز ملت ایران نقش آنها را فراموش نکرده‌اند که در آن روز برخورده بودند بین ملت ایران چون اوضاع آشفته بود و به جای نمایندگان ملت ایران در این جا نشسته بودند وقتی مرخصی آیت الله مطرح شد آن هفت هشت نفر اجنبی اهلی که بدشان نمی‌آمد یک نفر از وطن پرستان کمتر در این جا نشسته باشد به عنوان موافقت با مرخصی آیت الله بلند شدند ولی خود حضرت آیت الله نشستند. پهلو دستی او به ایشان گفت: مرخصی جناب عالی مطرح است چرا بلند نمی‌شوید؟ بله ولی وقتی دیدم اینها پا شدند من متوجه
شدم که مصالح مملکتی ایجاب نمی‌کند که من به مرخصی بروم بله این بود دید اقلیت و اکثریت آن روز ولی امروز چنین نیست من اعتراف می‌کنم که در جیب اکثر این آقایان وزراء تلگراف و خط تبریک و تهنیت من به مناسبت بعضی از کار هایشان هست. من نباید حساب به کسی پس بدهم ولی وقتی جناب نخست وزیر رفتند آذربایجان و مبلغی از بدهی‌های شهرداری تبریز را پرداختند (دکتر مجیدی ـ همه اش را پرداختند) بله ولی من از این لحاظ گفتم مقداری که چون هنوز چیزی به دست شهرداری نرسیده و امیدوارم همه اش برسد. (خنده نمایندگان) بله بنده به جناب نخست وزیر تلگراف زده‌ام به عنوان یک فرد تبریزی (دکتر شفیع امین ـ متشکریم) وظیفه‌ام بود جناب دکتر شفیع امین، ما هم در مسائل مملکتی در صف شما هستیم، به هر حال شما امروز مقداری در اینجا مطالبی گفتید که تا حد زیادی دانش عمومی ما را یا لااقل بنده را بالا برد چون علاوه بر اینکه بودجه مملکتی ما را بررسی کردید، بودجه ممالک مختلف را هم دقیقاً بررسی کردید. و دیروز و امروز مطالبتان مثل یک کتاب اطلاعات عمومی بود. که نمی دانم چرا اخیراً دستور داده‌اید که این کتابها را جمع کنند و در اختیار دانش آموزان نگذارند امروز راجع به بودجه مملکت صحبت شد راجع به بودجه ممالک مختلف صحبت شد و ما در این گونه مسائل نه تنها اختلاف دید نداریم بلکه همگام هستیم ما فراموش نمی‌کنیم که دولتهائی می‌آمدند و بودجه به مجلس می‌آوردند و باز یادمان می‌آید که خیلی از برنامه‌های عمرانی مملکت به لحاظ فقدان بودجه از امسال به سالهای دیگر می‌افتد، و باز فراموش نمی‌کنیم، که برای اینکه ده میلیون دلار از ممالک دیگر پول قرض کنیم. چه مقدمات و چه تمهیداتی می‌چیدند و چه تحمیلاتی می‌کردند. ولی امروز به جائی رسیده‌ایم که شما میلیاردها پول بدون تمهید مقدمات و بدون اینکه زمینه فکری استثمار و استعمار و افکار ضد انسانی داشته باشید، به اقتصاد دنیا کمک می‌کنید و در این مسرت عمومی کدام ایرانی پاکنهاد و پاک خون است که با شما اکثریت هم آهنگ نبوده باشد. کار ما در گذشته به جائی رسیده بود که برای چند هزار تومان اموال شهرداریها را به حراج می‌گذاشتند و بدهی آنها را به اجرا می‌گذاشتند ما امروز از چنین غروری برخورداریم، ما امروز در مسائل کلی مملکتی همراه و مؤید شما هستیم. من وقتی که خواندم در روزنامه ارگان حزب شما البته اجازه بدهید جناب آقای نخست وزیر از هم اکنون عرض کنم اگر در عرایض امروزم هر از چندی اسمی از روزنامه ببرم و باید بگویم عشق بازی می‌کنم با نام او یا روزنامه نویسی، به خاطر قلمزنی است که سالها در روزنامه اراده آذربایجان می‌کردم، بله وقتی که خواندم روزنامه حزب ایران نوین در ۵۰ هزار نسخه منتشر می‌شود، تبریک و تهنیت گفتم. وقتی که خواندم شخصیتها و رهبران احزاب دنیا در کنگره سوم حزب شما شرکت می‌کنند، به نام یک ایرانی ابراز خوشحالی کردم، چون معتقدم که این شوخی‌ها تدریجاً نزدیک به جدی خواهد شد. من از اینکه شما دارید به تشکیلاتتان سرو سامان می‌دهید مانند هر ایرانی معتقد به آزادی خوشحال می‌شود. من قبول دارم، که نقش اقلیت درست مانند نقش بند بازهائی است که در تلویزیون دیده‌اید و یا در خارج مشاهده کرده‌اید بند باز سعی می‌کند هم راه خطرناکش را برود هم تماشاچی را سرگرم کند و هم سرنگون نشود. قبول دارم که نقش اقلیت استقبال از محرومیت و استقبال از مقدار زیادی از ناراحتی هاست، اما این هم نشئه دیگری هم دارد، روحانیت دیگری هم دارد، و درش صداقت بیشتری است. ما طالب این راهیم.
وفا کنیم وملامت کشیم و خوش باشیم
- که در طریقت ما کافریست رنجیدن
کتمان نمی‌کنم که من مقدار زیادی تحت تأثیرتبلیغات هستم. نه تبلیغات روز ـ تبلیغاتی که هنوز مرا تحت تأثیر خود قرار داده حرفهای شادروان شیخ سلیم شهید راه آزادی است و مجاهد اول مشروطیت، البته نه اشاره به سخنانش در مورد کتابهای عریضش، اما آن روز شیخ سلیم این حرفها را به ما یاد داد و انشاء الله برای همیشه در محیط ایران، در محیط مجلس این موج محفوظ خواهد ماند، و امواجش را همیشه استنشاق خواهیم کرد، که همه مسائل مملکتی را جدی تلقی بکنیم. از سخنان شیخ سلیم آنچه که معنایش و مفهومش
و اثراتش هنوز در گوش من هست این بود که یکی از وظایف اولیه نمایندگان مجلس رسیدگی دقیق به دخل و خرج مملکت و بودجه مملکت است. اصلاً شما برای این کار به اینجا آمده‌اید. من وقتی به این دفتر بودجه نگاه می‌کنم، البته جنبه شوخی ندارد، اخیراً دبیر کل ما عوض شد والا می‌خواستم به دبیر کلمان پیشنهاد می‌دهم، انشائ الله به دبیر کل بعدی پیشنهاد خواهم داد و شاید این پیشنهاد را به جناب رئیس مجلس بدهم، که کاری بکنید چون ما نمایندگن بعد از انقلاب هستیم و ممکن است کسانی بین ما باشند که به این بودجه نویسی آشنائی نداشته باشیم، یک وزارتخانه از اول بیاید برای ما توضیح بدهد که این بودجه مثلاً این مقدارش به کارمندان تعلق دارد و این مقدارش برای خدمت است، و این مقدارش را سال گذشته داشتیم و نتوانستیم خرج بکنیم، و این مبلغ به فلان مناسبت به فلانجا رفته است.
دکتر دادفر ـ این توضیحات در کمیسیون بودجه داده شده است.
زهتاب فرد ـ شاید همه در کمیسیون نتوانند شرکت کنند، البته اینجا چون صدای جنابعالی به گوشم خورد، نمی‌خواهم تعریفی کرده باشم. بلکه به حق می‌گویم، که در کمیسیون واقعاً به همه این مسائل رسیدگی شده ولی بنده وقتی می‌آیم اینجا صحبت می‌کنم حرف مرحوم شیخ سلیم توی گوشم هست، و بنده وقتی به عنوان اقلیت می‌آیم اینجا صحبت می‌کنم، الهام می‌گیرم از آنها این مسائل را جدی تلقی کنید علت اینکه این خرجها نشده چیست این بودجه‌ها بکجا رفته مثالی برایتان بزنم یک موقعی عده‌ای از محصلین طب را که می‌خواستند فارغ التحصیل بشوند امتحان می‌کردند استادشان به آنها گفت شما که فردا سرنوشت و سلامت مردم به دستتان داده می‌شود با این صورت ادوکلن زده و شلوار اتو کشیده نمی‌توانند در اجتماع خدمت کنید وقتی مثلاً با منظره تعفنی برخورد کردید نباید دستمال در بیاورید و جلوی بینی تان بگیرید به هر حال برای اینکه آمادگی آنها را بسنجد یک جنازه جلوی آنها می‌گذارد و معده اش را باز می‌کند و دست می‌زند و سپس انگشتش را به لب می‌برد و سپس یکی از محصلین یکی از همشهری‌های من به رطوبت پوست دست می‌زند و بعد انگشتش را به لبش می‌زند فردا این محصل که قبول شده بود با غرور خدمت استاد می‌رسد آقای پروفسور با او دست می‌دهد و می‌گوید تو موفق شدی ولی حواست جمع باشد که من انگشت کوچکم را به رطوبت پوست زده‌ام. لی انگشت دیگرم را لیسیدم (خنده نمایندگان) واقعاً تفاوت اینجاست بعد حتی یک خورده مسائل را جدی تلقی می‌کنند البته این یک شوخی بود اما من اینجا در حضور این شخصیتهای مملکتی قصدم شوخی کردن نیست چون می دانم هر دقیقه از وقت این ملکت را تلف کنم. اما متأسفانه در هیأت حاکمه ما مثل اینکه یک تربیت ژاپنی کلماتی را که در زبان فارسی داریم ندارند در ژاپن دوست ندارم نمی‌گویند خوشم نمی‌آید نمی گویند نه نه و خیر وجود ندارد برای مثال اگر به یک نفر بگوئی از این غذا میل می‌کنی می گوید آیا تو فکر می‌کنی این غذا با مزاج ما سازگار است نمی‌گوید که من از این غذا خوشم نمی‌آید و اگر یکنفر بگوید من از این حرکت شما خوشم نمی‌آید او را آدم بی ادبی می دانند متأسفانه هیئت حاکمه ما اینطور شده یعنی علاقه به شنیدن رک و راست ندارند من ضمن تأیید تمام پیشرفتهای مملکت و کارهای غرور انگیز شما می‌گویم این کار شما توی ذوق می‌زند انتقاد را که می‌شنوید می گوئید فلانی با ما مخالف است انشاء الله اگر دوره آینده باز مورد عنایت مردم به ناب قرار گرفتم و اینجا آمدم در طرز فکر و گفته خودم تجدید نظر می‌کنم اما اگر من اشاره به بعضی نارسائی‌ها می‌کنم اینها کج سلیقگی نیست و قصد مخالفت ندارم اما انصاف داشته باشید که از این بودجه دو هزار و چهار صد و چهل و هفت میلیاردی شما مقداری هم دانسته و ندانسته حیف و میلهائی می‌شود و از آن به جای اینکه خیر به جامعه برساند ضرر می رساند اجازه بدهید به نام یک نماینده اقلیت شما را قدری به این مسائل آشنا کنم چند روز پیش جائی مهمان بودم دو سه تا بچه داشت و اینها با هم جنگ و دعوا داشتند و سر و صدا می‌کردند علت را پرسیدم مادر بزرگشان گفت اینها یک نفرشان طرفدار تیم پرسپولیس است و یک نفرشان طرفدار تیم تاج و این سر و صداها برای این است و مادر بزرگ یکی از بچه‌ها را صدا کرد و گفت توهم بیا و طرفدار پرسپولیس باشد تا این سر و صداها بخوابد حالا شما هم آنقدر دایره را به ما نگ گرفته‌اید که بعضی از خیر اندیشان بدون توجه به مصلحت مملکت و مفهوم عالی آزادی و حفظ ما نمایندگان اقلیت از بعضی اتهامات و فشارهای وارده توصیه می‌کنند که بیائید یک کاسه بشوید تا این سر و صدا پایان پذیرد اما این صحیح نیست اجازه بدهید از فرصت استفاده کنم و یک وظیفه محلی و ملی خودم قبلاً انجام بدهم چون حالا بیشتر می‌توانیم با هم کنار بیائیم بعد مسائل دیگر خواهیم رسید صادقانه عرض کنم من هر وقت پایم را به مجلس شورای ملی می‌گذارم مواجه می‌شوم با احترام گارد مجلس اول خدا را شکر می‌کنم و بعد سیمای مردم نجیب بناب جلوی چشمم مجسم می‌شود خدا را شکر می‌کنم از اینکه به رهبری شاهنشاه در مملکت انچنان آزادی هست که دیگر وکیل شدن از چهار دیواری خانواده‌های هزار فامیلی خارج شده و سیمای مردم نجیب بناب و ملکان جلوی چشم من مجسم می‌شود برای اینکه به من این واقعیت و فرصت را داده‌اند که جلوی چشم من مجسم می‌شود برای اینکه به من این موقعیت و فرصت را داده‌اند که جلوی شما و آقای نخست وزیر درباره مصالح ملکت نظرات پخته و نا پخته خودم را عرض کنم اجازه بدهید اول از بناب وملکان صحبت کنم البته درهمین بناب کارهائی شده است که قبل از انقلاب برای هر کدام از این کارها ده پانزده سال باید می‌دویدم و تازه نه گوش شنوائی بود و نه امکانات مالی ونه احیاناً حسن نیت ما در آن سالها در بناب شهربانی نداشتیم یعنی جائی که بالغ بر یکصدهزار نفر جمعیت داشت شهربانی نداشت بانک کشاورزی نداشتیم سیل بند نداشتیم وقتی سیل می امد آیت الله محل قبا وردایش را در می‌آورد جلوی در خانه مردم می‌گذاشت تا سیل خانه آنها را خراب نکند مادر بناب بودجه‌ای نداشتیم که دو تا کوچه را سنگفرش کنیم اما امروز آسفالت خیابان بناب در حد خیابانهای تهران، در بناب دبیرستان کافی نداشتیم ولی امروز داریم اینها را برای این اشاره کردم که اگر پشت سر هم یک مقدار نواقص را گفتم بدانید و ملکان طلبکار نیستند اما انقلاب برای هفتاد و پنج در صد مردم است که پایشان را از آن بیرون نگذاشته بودند یا کمتر گذاشتند اما بیائید تصدیق کنید که ما به روستاها نرسیده‌ایم و یا اگر رسیده‌ایم نه تنها کافی نبوده بلکه ناچیز هم بوده در مسافرت اخیرم به بناب و دهات و ملکان به نواقصی در سطح آن منطقه توجه کردم که بارها با مقامات مسئول در میان گذاشتم، اینها تنها درد مردم بناب و دهات آن خطه نیست این گرفتاریها هم هست بگذارید این حرفها را من بگویم فاصله دهات بناب و ملکان از هم سه چهار کیلومتر بیشتر نیست زمین کشاورزی آنجا فوق العاده مستعد است و دهات فوق العاده به هم نزدیک است اما این فاصله‌های کم را اخیراً بازدید کردم به جان عزیزتان به هر خانه‌ای که وارد می‌شدیم مثل قرون وسطی اول آفتابه لگن می‌آوردند که ما دست و رویمان را بشوئیم چون طوری گرد و خاک به صورت آدم می‌نشست که شناخته نمی‌شد اصولاً در حوزه انتخابیه بنده راه روستائی وجود خارجی ندارد واجب تر از هر امری این است که سعی کنید برای هر حوزه انتخابیه یا هر استان چند تا بولدوزر اختصاص بدهید که مرتباً در دوازده ماه سال در راه باشند نه از آن بولدوزرهائی که زود خراب می‌شود البته چند عمیرگاه سیار هم بگذارید ضمناً مرکز ستادی هم داشته باشید که همیشه اطلاع داشته باشید که فلان بولدوزر و به کدام نقطه در حرکت است من از اینکه متوجه می‌شوم دو سه کلمه‌ای بین جناب آقای نخست وزیر و جناب صدقیانی رد و بدل می‌شود خوشحالم امیدوارم چون خیر و برکت دارند به این امر توجه کنند و باز یک مسئله مهم ما در آذربایجان در دهات بخصوص در حوزه انتخابیه بنده نبودن آب آشامیدنی است و این مشکل عمومی در سطح مملکت است آب آشامیدنی در اکثر دهات و روستاهای ما نیست آب لوله کشی نیست برق نیست اینها ناچار آب چاه و رودخانه را می‌خورند بنده هم چندین بار نوشتم مرتب وعده دادند که اقدام می‌کنیم ولی تا به حال از روی کاغذ تجاوز نکرد اینجا به عنوان حرفهای عجیب و غریب یک ارقامی را از بودجه یادداشت کرده‌ام چون دیدم یک رقم زیادی در بودجه برای بیمار یابی دارید لابد برای بیمار یابی جایزه‌ای هم می‌دهید اما این کاغذ که نشانتان می‌دهم گزارش یکی از اعضاء انجمن شهر تبریز است که نوشته بیماران در شهر تبریز است که نوشته بیماران در شهر تبریز در زحمت هستند و اطاق انتظار من مثل اطاق انتظار یک بیمارستان است و آن وقت شما بودجه برای بیمار یابی دارید این آخوند قشلاق در حوزه انتخابیه بنده صد تا مسلول دارد برای بیمار یابی زحمت نکشید صبحها جلوی در هر یکی از بیمارستانهای هران بروید صف مفصل بیمار را ملاحظه می‌کنید عضو انجمن تبریز می‌نویسد که در یکی از بیمارستانها بیماری دیدم که خودش از خودش خجالت می‌کشید بیمار یابی چیست یک بودجه چهار میلیاردی گذاشته‌اید برای بیماریابی یک روز صبح ساعت ۴/۵ تشریف ببرید به یکی از این بیمارستانها کدام ماهی است که دها نفر مریض از حوزه انتخابیه تان به شما مراجعه نکنند و روی دستتان نماند کدامیک از شما می‌توانید بفرمائید بیمارانی به شما مراجعه نمی‌کنند من خودم از این آقای دکتر شکرائی و این جانب قراچورلو و این آقای دکتر رئیسی و آقای دکتر اعتمادی همیشه استمداد می‌کنم مریضها از چند صد کیلومتری می‌آیند ولی بیمارستانها می‌گویند برو چهار ماه دیگر بیا جناب آقای دکتر پویان مریض ۵ بار از بناب آمده به تهران و موفق به معالجه نشده است این ۵ بار تکرار شده این را رحیم زهتاب فرد به جناب آقای نخست وزیر عرض می‌کند نگوئید پیشرفتهای مملکت را تخطئه می‌کنیم ولی قبول کنیم در کارهایمان یک نابسامانی هائی هست مریض از ملکان آمده پنج بار نوشته‌اند برو سر ماه بعد بیا بستری شو (دکتر بهزادی ـ چه مرضی داشته ؟)هر مرضی که داشته شما گفته‌اید سه ماه بعد بستری شو نگفتم تشخیص غلط داده‌اید نگفتم چرا مریض عفونی را پیش جراح پلاستیک فرستاده‌اید گفتم می‌گویند سه ماه دیگر بیا و بستری شو عزیزم این بحثها را به اکثریت اقلیت نسبت ندهید به خدا این حرفها، حرفهای دل همه شما هست بگذارید ما بگوئیم من به شهر ۱۲ هزار نفری ملکان بار قبل که رفته بودم شب که می‌خواستم بر گردم با چراغ دستی مرا تا در خانه همراهی کردند. شهر ملکان برق ندارد آن وقت شما در بودجه تان این ارقام نجومی را می‌نویسید در حالی که بخش ملکان ۱۲ هزار نفری برق ندارد و این قابل تحمل نیست و این را شما نمایندگان دوره انقلاب نباید تحمل کنیم واین واقعیتی است که اکثر دهات ۳ تا ۴ هزار نفری ما برق ندارند و در پاسخ تقاضای مردم می‌گویند ترانسفور ماتور را بده نرخ گرانتر از شهریرا بپرداز تا به تو برق بدهیم.
عباس میرزائی - می فرمائید برق را مفتی بدهند؟
زهتاب فرد ـ عباس میزائی عزیز می دانم آخر دوره است و شوخی‌ها دارد به جدی تبدیل می‌شود من نگفتم برق را مجانی بدهند من کلمه گرانتر را به کار بردم این اعتراض شما را قبول دارم ما چهار سال است با این اعتراضات شما روبرو هستیم البته حالا موقع بهره برداری است (خنده نمایندگان) به هر حال صحبت راجع به بناب و ملکان که اشاراتی رفت بنده یک وقت هم نماینده تبریز بودم دینی هم آنجا دارم البته نمی دانم گناهم چه بود که ۲۶هزار رأی من از بین رفت ولی رابطه و اخلاص با مردمش دارم آقای وزیر فرهنگ و هنر اینجا تشریف ندارند ولی خوشبختانه معاون شایسته شان تشریف دارند بنده توی روزنامه‌ها می‌خوانم که وزارت فرهنگ و هنر آثار باستنی را به ثبت می رساند و می‌خواهند آثار باستانی را مرمت کنند آقا بیائید این شهر تبریز را تماماً به ثبت برسانید واقعاً شهر تبریز یک شهر تاریخی است مدفن ثقه الاسلام‌ها و باقر خانمها و صحنه مبارزه امثال شادروان ستار خانها است و در حفظ و حراست این شهر تاریخی به عنوان آثار باستانی مقدم شوید بیائید به این دهکده بزرگ برسید ما در تبریز یک خیابانی داریم به نام خیابان بیمارستان فرمانفرمائیان با اجازه نمایندگان تبریز عرض می‌کنم من به هر ۹ نفرشان رأی می‌دهم همه اینها از سیماهای محترم آذربایجان هستند اما خیابان بیمارستان فرمانفرمائیان در سال ۵۰ که تصویب شده مجدداً چندین بار هم در انجمن شهر تصویب شد تنها بیمارستان کودکان در تبریز است که بیماران آذربایجان شرقی و غربی و کردستان از آن استفاده می‌کنند اما این بیمارستان در یک گذرگاه بن بست قرار دارد جناب آقای دکتر کاظم زاده وزیر علوم وقت از این بیمارستان بازدیدی کردند گفتند واقعاً اگر در این بیمارستان یک آتش سوزی بشود چطور می‌شود این بیماران را نجات داد گفتم مقام وزارت صحیح می فرمائید ریز بینی خاصی دارید امر کنید که این خیابان ساخته بشود جناب وزیر ناراحت شدند که چظور تا به حال غفلت شده در ۵۱/۹/۱۱ همین مقام
ریاست مجلس از این بیمارستان بازدید کردند ودر دفتر بیمارستان مرقوم داشتند بهترین بیمارستانی که تا بحال دیدن کرده‌اند متاثر شدند که چرا این بیمارستان در بن بست قرار گرفته سرکار علیه خانم فریده دیبا در ۵۳/۳/۲۲ تشریف فرماشدند فرمودند من تعجب می کیم چطور شده که این چند صدمتر خیابان کشیده نمی‌شود در ۵/۶ ۵۳ جناب آقای دکتر پویان وزیر تازه نفس از شخصیتهای ارزنده علمی مملکت هستند تاثر خاطر شان را نسبت به این موضوع ابراز داشتند اما احداث این خیابان هنوز به مرحله عمل نرسیده.
یک نفر از نمایندگان - شاید به خاطر نام فرمانفرمائیان است.
زهتاب فرد ـ من خیال می‌کنم بعد از انقلاب این مسائل حل شده است دیگر این خیابان کمربندی تبریز است تنها راه خروج به آذربایجان غربی ولی متاسفانه احداث این خیابان از حرف خارج نشده در تبریز عده‌ای از اساتید دانشگاه مقداری زمین خریدند مجاور دانشگاه ولی هر چه به شهر سازی مراجعه می‌کنند که می‌خواهیم خانه بسازیم به آنها اجازه نمی‌دهند نمی گویند با ایجاد فضای سبز مخالفند ولی یک مطلب اصولی را عنوان می‌کنند به آنها جواب بدهید اینجا خانه می‌شود ساخت یا نه جناب دکتر زاهدی مکرر نوشتند این زمینها مورد نیاز ما نیست ۵۰ هزار نفر از محلات دادش آباد و سعید آباد که در بطن شهر است به خارج از شهر راه ندارند من مشوق نیستم که هر کس بیل و کلنگی برداشت و خواست شهری بسازد به او اجازه بدهید ولی این داخل شهر است و متاسفانه خیابان ندارد و مطلقا راه خروج ندارد بطوری که اگر زایمان ویا مریضی باشد چون آمبولانس نمی‌تواند ببرد با تابوت می‌برند اینها صحنه سازی نیست اینها واقعیت است مسئله دیگری که مخصوصا توجه همه را جلب می‌کنم مسئله کودکستان در آذربایجان است این را جدی تلقی کنید من آدم علمی نیستم ولی اهل مطالعه هستم شنیده‌ام و خوانده‌ام می‌گویند انسان وقت یاد گرقتن زبانش از سن ۵ سالگی تا ۷ سالگی است ما باید زبان ملی و رسمی مان را در آذربایجان توسعه بدهیم تا وقتی من زهتاب فرد اینجا حرف می‌زنم شما بجای اینکه به معانی و مفاهیم عرایض من توجه بکنید به لهجه من وطرز بیان جملاتم توجه نکنید این مسئله کودکستان در آذربایجان مراحل ابتدائی را طی می‌کند شاید حالا یواش یواش بمسائل بودجه‌ای می‌رسیم همانطور که عرض کردم بیائید تربیت ژاپنی را ترک کنیم منصف باشیم در شنیدن مطالب هیچ کس منکر واقعیات نیست برای خودتان شعور قائلید برای طرف هم انصاف قائل شوید مطالب ما در کنار کارها و پیشرفتهای چشم گیر شماست آنها همه قابل قبول است چنانچه در اول عرض کردم یادم می‌آید یک وقت در آمریکا یک سناتوری بود بنام مک کارتی و می‌گفت مردم دو سیما دارند یا سرخند یا آمریکائی هر کس مثلا از موزیک سمفونی خوشش می‌آمد می گفت این دید سرخ دارد و بقدری در این کار تعصب داشت که انشتین و چارلی چاپلین را دعوت به محاکمه و متهم به ضد آمریکائی کرد بیائید ما چنین دیدی پیدا نکنیم هر کس آمد نواقص کارا یاد آور شد بگوئیم مغرض است این درشان پارلمان ما نیست در شان دمکراسی ما نیست نگوئید چرا این اصلا حاضر نیست که پیشرقتهای مملکت ما را ببیند.
چشم باز و گوش باز و این عمی
- حیرتم از چشم بندی خدا
این دلیل نیست که من اگر به خانه یک دوست می‌روم مبلمان و لوستر دویست هزار تومانی او اگر گرد و خاک گرفته نگویم تا گرد و خاکش را بگیرد این به آن معناست که من می‌خواهم روشنائی لوستر اوبیشتر باشد بیائید ببینید اصلا حرف حساب ما چیست ما قبل از همه چیز به مدیریت معترضیم بگذارید یک مقدار تلخ بگویم عرض کردم چون به آن زبان ژاپنی وارد نیستم بگذارید با زبان خودم عرض کنم، اول به مدیریت شما ایراد داریم شما با مدیریت کهنه قبل از انقلاب حکومت می‌کنید ودر مدیریت کهنه ریئس همه چیز فهم است در آن مدیریت هر کس بله قربان گو بود جلو می‌رفت ولی در اینجا در مدیریت نو - هر فرد صاحب ایده - فکر- ابتکار و شخصیت و مسئول شناخته می‌شود. در اینجا هر فردی در محل خود صاحب نظر و گرداننده است رهبری مملکت ما در بنای مدیریت نو است و امروز کسی مدعی نیست که هیچ کس در مملکت امکان ابراز عقیده ندارد بلکه انقلاب ما براساس دعوت به همکاری از طرف
فرد فرد است اما شما عملا در جهت مخالف این امر قدم بر می‌دارید مثلا شاهنشاه بعد از ظهر دیروز در باره دادگستری اظهار نظر می‌فرمایند درست فردای همان روز مسولین دادگستری در روزنامه اعلان می‌کند که مجتهدین و متخصصین قضائی جمع شدهاند درباره سیستم قضائی مملکت می‌خواهند تجدید نظر کنند اگر شما چنین صاجب نظرانی را داشتید چرا منتظر شدید تا شاهنشاه بفرمایند بعد راه بیفتید این وطیفه شما بود تازه تظاهر به راه رفتن می‌کنید و شما منتظرید فرودگاه سقفش بریزد یک فاجعه اتفاق بیافتد بعد فرداش در روزنامه اطلاعات و کیهان بخوانیم که دولت تصمیم گرفته درباره سقف بازار و مساجد و مدارس و اماکن عمومی مطالعه کند ما باید منتظر باشیم یک بلائی وارد بشود بعد به فکر جبران بیافتیم باید انبارهایمان از شکر خالی بشود بعد شکر را گرانتر بخریم باید گندم تمام بشود تا بعد با دست پاچگی برویم گندم بخریم پس مآل اندیشی و احساس مسئولیت کجا رفته این برداشت برداشت مدیریت نو این دید نمی‌تواند حاکم باشد چرا سالها سکوت کردید چرا به فکر اساسی نیستید نباید بجائی برسیم گه بگوئیم شما شوالیه‌های بی شمشیر هستید شما باید احساس مسئولیت کنید مملکت ما احتیاج به مخ دارد احتیاج به مغز متفکر دارد این مغزهای متفکر است که باید بار سنگین را تحمل و مارا به مرحله تمدن بزرگ برساند فقط با اتکاء به میلیاردها دلار عواید نفتی خواسته‌های ملی عملی نیست باید دوشهای مردانه‌ای که احساس مسئولیت می‌کنند باید مغزهائی که به فردای پر شکوه ایران می‌اندیشند بیاری برخیزند بطور دسته جمعی بایک هدف با یک دید با یک آهنگ نه اینکه هر کس منتظر آن دیگری باشند.
یادمان هست گاهی جنازه هائی حمل می‌کنند بعضیها متظاهر می‌شوند که جنازه را بدوش گرفته اندولی سنگینی بدوش دیگری است. در قبول بار سنگینی مملکتی همه باید دوشمان را جلو ببریم و محموله را بر دوش بگیریم و تحمل کنیم چرا از زیر بار مسئولیت فرار می‌کنید؟ چرا وقتی واقعه‌ای اتفاق می‌افتد فورا بعد از یک مدت آن را فراموش می‌کنید ؟همین مساله فرودگاه را نمی‌خواهم بگویم حرفهایم مستند است ولی یک مرتبه در سال ۱۳۳۵ هیئتی به ریاست تیمسار عزیزی آن موقع گزارش دادند. بیائید پرونده را بیاورید مطالعه کنید گویا شخصیت قلمی آقای دکتر حکیم الهی آن موقع گزارش دادند ببینید واقعا مقصر چه کسی بوده؟ چرا در این مملکت دو نفر را بجرم تخلف از مسئولیت و از انجام بروز سیاه نمی نشانید؟ این کلمه بروز سیاه نشاندن باید تز انقلاب ایران ما باشد البته شخصیت هائی از هیئت حاکمه نه اینکه فردا راننده ماشین شهردار بناب را دراز بکنید کلا ببینید این آقائی که وعده داده آن زیر زمین میدان شهناز را درست کند آیا گفته چند ماه مردم را باید معطل کند و درست است که ما سالها از جلوی مردم از جاوی این اصناف میدان شهنازرد بشویم و آنها بما یک سلامی هم بکنند و بگویند: آقای نماینده محترم تهران این شهردار نمی‌بایستی اعلام کند که این میدان در چند ماه باید تمام بشود؟ و بنده این مغازه را چند ماه نگاهدارم تا این خر ابیها تمام بشود و هنوز که هنوز است میدان باز نشده است آیا کسی در این مملکت نیست بگوید وقتی شما می‌خواهید فلان خیابان را امتداد بدهید صاحب مغازه باید بداند تا چه مدت باید مغازه اش را تخلیه کند؟ این کار صاحب مغازه را از کارش باز میدا رد - کارش را کساد می‌کند می‌بینید ۵-۶ سال است این بیچاره دارد چوب طرح را می‌خورد یک نفر نیامده بپرسد: شما چطور توانستید پلی را که برای ورزشگاه آریامهر می‌رفت آن پل را برای حفظ حیپیت خود پیش اجنبیها در چند ماه ساختید چرا آن قید را برای حیثیت ملت ایران مراعات نمی‌کنید؟ پیش از آنکه حیثیت مان پیش اجنبی محفوظ بماند - باید سعی بکنیم که حیثتمان پیش مردم مملکت خودمان محفوظ بماند. یعنی چه؟ چطور می‌شود آن پل را در مدت چند ماه ساختید ولی در جای دیگر چند سال باید معطل باشید؟ جناب نخست وزیر ما از دوره ۱۱ ساله حکومت شما خاطرات شیرینی داریم شما یک آدم خوش شانس استثنائی هستید، شما بیشتر خبرهای خوب برای مملکت دارید که وقتی خودتان بیاندیشید خواهید دید که برای این ملت یک آدم مبارک بوده‌اید. بیائید برای دوره شیرین نخست وزیریتان یک خاطره دیگر هم بگذارید - که این خاطره نقل شود و فرزندان شما اکثریت در آینده از پشت این تریبون مجلس بگویند که مثلا جنابعالی دو شخصیت از هیات حاکمه را در مدت سه ماه بفلان جرم و تخلف بروز سیاه نشانده‌اید و این در زمان حکومت آقای هویدا بوده است. البته این چنین آدمی را که در یازده سال اخیر - ولو برای نمونه نیز بوده باشد لااقل بنده سراغ ندارم آیا واقعا هیچ تخلفی در این مدت روی نداده هیچ لغزشی را سراغ نداریم - آخر ما وشما خیلی از حرفها را در سینه داریم که بنا به مصلحت لازم نمی دانیم بگوئیم - بیائید با این آقای نخست وزیر در میان بگذاریم رنجشی هم اگر ایجاد شود موقتی است بگذارید ۶ ماه به من وعده ملاقات ندهد ولی بعد از دوماه سه ماه دیگر یادش می‌رود ولی وقتی آن وجدان خوابیده بیدار شد - می‌گوید - او بود که به حیثیت من کمک کرد. بیائید با مسئولین امر حقایق را در بین بگذاریم با اجازه شا خیلی فشرده سخنانی در باره بودجه دارم - گفتم که رقم بودجه غرور انگیز است و با این رقم مسلم است که تعادل بودجه هم کار مشکل نیست - تعادل بودجه وقتی مشکل بود که دولتهای وقت با هر دوز وکلک می‌خواستند سر وته قضیه را بهم بیاورند. شما یک رقم قابل توجهی در اختیار من قرار بدهید و بعد مرا مامور پذیرائی این ۱۵ هزاری نفری که برای کنگره سوم شما میایند - بکنید. بعد بگوئید - این ۱۵ هزار نفر که میایند باید در تهران پذیرائی بشوند. به تحقیق بنده می‌توانم بروم از فرانسه برای اینها غذا بیاورم وقتی مشکل است که خدای نکرده این ۱۵ هزار نفر نازل به حزب اقلیت باشد و پول ساندویج هم نداشته باشند اگر فردا من توانستم یک مقدار خیارشور - پنیر - نان سفید - جناب آقای نخست وزیر توجه بفرمائید - و همچنین اطاق اصناف توجه توجه داشته باشد این نان سفید اخیرا به اندازه و هم قد سیگار برگ در آمده است - و دانه‌ای دو ریال و نیم بفروش می‌رسد اگر این ۱۵ هزار نفر بر حزب مردم وارد شد - و بنده توانستم یک مقدار نان و پنیر و خیارشور بعنوان ساندویج به آنها بدهم - آن موقع است که کاری انجام داده‌ام و الا با پول زیاد - پرتقال درشت از لبنان هم می‌شود ضمیمه کرد (صدری کیوان - تعادل تنها توازن دخل و خرج نیست - از زاویه وسیع تری باید دید) البته بنده به اندازه شما پخته نیستم ولی به آن هم خواهیم رسید. ایراد ما به بودجه نیست - این حجم اعتبار برای همه ما غرور انگیز است - ایراد من به ایدئولوژی است. یعنی خوب فکر نشده که بودجه چطور باید بکار گرفته شود جناب آقای نخست وزیر خداوند عقل را قبل از نفت خلق کرده - توجه بفرمائید حالا توضیح عرض می‌کنم چون تعمد داشتم که این از جمله کلمات قصارم باشد. درست است که ما نفت داریم - از نفت هم عوایدی حاصل می‌شود اما اگر این مرحمتی اول خدا را بکار نیندازیم - نه این نفت ونه عواید نفت حلال مشکلات نخواهد بود. هیچ ملتی، هیچ دولتی باتکاء تنها سرمایه، باتکاء تنها عواید مالی خود بجائی نرسیده، اگر تاریخ ۲۵۰۰ ساله ما به اینجا رسیده، منحصرا برمقیاس پول نبوده چیزهای دیگری نیز بوده که ایران را ساخته است و ما امروز می‌خواهیم از این عواید زیاد و منابع زیر زمینی خود در جهش و پیش بردن و ترقیات هر چه بیشتر ملت استفاده بکنیم و اگر ما آن مرحمت اول خدا یعنی عقل را اول بدانیم و کارهایمان بر آن اساس باشد نه براساس بودجه خیای از مسائل حل خواهد شد. مهمتر از بودجه برای ما کیفیت و نحوه مصرف آن است. هر قدر ارقام بودجه عظیم باشد، قبول بفرمائید مشکل آن بیشتر است. سرمایه حاصل از نفت مکرر گفته شده، برای دولت نمی‌تواند در آمد ثابتی باشد. بلکه سرمایه نهفته در زیر زمین به مثال ارث باقی مانده از پدر است، که بتدریج این سرمایه از زمین استخراج و باید تیدیل با حسن شود. من این مطلب را یا گفتم یا یک وقتی نوشتم عواید نفتی برای ما به این می‌ماند، که ریئس خانواده یک شب به خانواده خود اطلاع بدهد که مثلا امروز کسب و کارم خوب بوده و ۲۰ هزار تومان عایدی داشتم. اما اگر گفتند از کجا بود؟ جواب بدهد یادتان هست بیشه زاری داشتیم، درخت‌های آن را زدم و فروختم. ولی نمی داند که چند صد سال لازم دارد که تبدیل با حسن بشود. اگر این پول را گرفت، و جای دیگر بکار انداخت بسیار صحیح است، و اگر نه این پول را بین نور چشمی‌هایش تقسیم کرد و آنها خرج کردند، این یعدها ایجاد دردسر خواهد کرد، چون تمام این برداشتها بگردن شما می‌ماند بعلاوه مخارج مترتبه براینها باید توضیح بدهید که این پول چطور خرج می‌شود؟ باید توضیح بدهید که در عرض این چند سال این سرمایه گذاریها که شده است، امروز برای ما چه پورسانتاژی و عوایدی در بر دارد.
به عنوان مثال در کشاورزی دولت حرفهائی می‌زند، ارقام نشان می‌دهد، آیا حساب کرده‌اید که این عواید و این محصولات باهم می‌خواند که امروز فرض کنید اینقدر غله و گندم و برنج می‌آورید؟ و یک مقدار هم در انعکاس در بودجه به صورت واقعیت در بیاید. وقتی بودجه ازراه سهل و ساده چون درآمد نفت بدست آمد، مسلماً نمی‌توانند صرفه جوئیهای لازم را در هزینه‌های بودجه بکند. در سابق مسئولین امر نهایت سعی می‌کردند یک صرفه جوئی نشان بدهند، و تشویق هم می‌شدند، حالا هر کس بودجه را به مصرف نرساند مجازات می‌شود، این صحیح نیست، درست است ما علاقمند هستیم این بودجه‌ها به مصرف برسد اما به موقع، نه اینکه این بودجه‌ها در بعضی از سازمان‌ها تبدیل بشود به ماشینهائی، که هنوز به کار نرفته دوباره به حراج گذاشته شود آیا این ماشین آلاتی که خریداری می‌شود واقعاً جذب می‌شود تصور بفرمائید ماشین آلاتی برای شرکتهای سهامی زراعی خریداری شده گزارشاتی داریم که مسئولین اداری نوشته‌اند این ماشین آلات به درد این منطقه نمی‌خورد، اما به جای آن ۲ تا فرستاده‌اند چرا؟ برای اینکه این ماشین آلات باید خریداری می‌شد البته قبل از انقلاب با وجود اینکه از لحاظ کمیت در تهیه متمم بودجه ۵۳ و بودجه ۵۴ اولیای امور زحمت فوق العاده کشیده‌اند ولی بالصراحه باید گفت از لحاظ کمیت «صدری کیوان ـ اینطور نیست» اگر جسارت نباشد که یکک تقاضای دوستانه دارم آقا اسمت را عوض کن! و بگذار کیوان صدری شما از شخصیتهای برجسته حزبی هستید اکثر کشاورزان اصناف و غیره با شما سر و کار دارند و اغلب اشتباه می‌کنند البته این جنبة جدی ندارد. (صدری کیوان ـ اجازه بفرمائید اسممان را عوض کنیم من اسمم را رحیم می‌گذارم و شما صدری بگذارید .) ولی آن وقت شما به سرنوشت اقلیت گرفتار می‌شوید! از لحاظ کمیت از هیچ لحاظ با اصول علمی مطابقی ندارد زیرا فقط بدون در نظر گرفتن کیفیت به ذکر ارقام خشک و خالی قناعت شده است بدون اینکه اولاً از لحاظ رشته‌های مختلف و مهم، اعتبارات تقسیم شده باشد تا مطالعه کننده به سادگی دریابد که چند درصد بودجه صرف هزینه‌های اداری و چند درصد هزینه‌های صنعتی، کشاورزی، آموزش و پرورش، حمل و نقل، مسکن درمان و سایر رشته‌ها شده است. از اول تا آخر یک هدد نسبی داده شده است و به ذکر امور عمومی، امور دفاعی، امور اجتماعی، امور اقتصادی، هزینه‌های متفرقه و باز پرداخت وامها اکتفا شده در صوئرتی که در تقسیمات بودجه به طور استاندارد بایستی هر یک از رشته‌ها لااقل با فصول مربوط به بودجه عمومی که مورد قبول اغلب کشورها است تطابق می‌نمود و تقسیماتی که به عمل می‌آید نمایانگر اختصاص اعتبارات به رشته‌های مورد توجه عامه می‌شد والا ذکر امور عمومی بدون اینکه پورسانتاژی را تعیین نمناید برای کسی که بودجه را می‌خواند مشکلاتی ایجاد می‌نماید علم بودجه نویسی تنها جمع اوری ارقام درآمد و هزینه مؤسسات و ادارات دولتی نیست بلکه پس از جمع آوری این ارقام باید روح به آن دمید و بودجه را طوری تنظیم نمود که نمایانگر تحولات کامل اقتصادی و اجتماعی کشور باشد و روابط آنها را کاملا نشان بدهد اصلا ممکن است به من بفرمائید منهای عواید نفتی وصولی دولت چقدر بوده است.
یعنی منهای عوائی نفتی و عوائد مترتبه بر هزینه‌ها و سرمایه گذاریهای ناشی از درافتی نفتی به بینید آقا ما یک عوائد نفتی داریم یک مالیات داریم اما اگر این رقم ۲۰۰۰ میلیاردی در گردش نمی‌افتاد آیا ما باز همان عواید را می‌داشتیم در اول بودجه به طور مشخص در ۷ بخش آمده که حقوق کارمندان و کارگران را بالا می‌بریم منی که سطح زندگیم مقداری بالا آمده مقدار زیادی از آن ناشی از عواید نفتی است که شما پول دریافت می‌کنید ماشین آلات می‌خرید از این خرید یک مبلغی وارد خزانه خواهد شد اما منهای این ریزبینی عواید نفتی ببینیم چه عایدمان می‌شود می ترسیم اگر دقت کنید به مسائلی برسیم که برایتان دردسر باز بیاورد عواید نفتی ما را بلند نظر کرده است و برای هر سازمانی چندین ده میلیون بودجه قائل شده‌اید و همه ساله رقم آن را هم بالا می‌بریم البته این پول در اثر رهبری شاهنشاه از استیفای حقوق ملت ایران به راحتی بدست شما رسیده و مثل گوشت گوسفند تقسیم می‌کنید شما دفاتر بودجه تان را ببینید هر وزارتخانه‌ای مثل اینکه تعمدی هست بودجه اش را مرتباً بالا برد درباره هزینه‌ها افزایش هزینه‌های اداری است این افزایش هزینه‌های اداری غیر تولیدی است به همان نسبت که درآمدهای بودجه سالیانه افزایش پیدا کرده است افزایش هزینه‌های اداری به مراتب بیشتر از افزایش نسبی بودجه هاست مخصوصاً که قسمت اعظم درآمد بودجه از راه استحصال نفت بدست می‌آید در تقسیم بودجه به وزارت خانه‌ها باید توجه داشت جناح‌هایی که اولویت دارند بیشتر در آن جاها سرمایه گذاری کرد؛ ساقی بعدل یاد بده، قرار و قصباتی که عقب افتاده ترند شهر و شهرستانها و بالاخره استان‌هایی که سال هاست مورد بی مهری است و از نیروی انسانی سازنده بر خوردارند و امکانات جذب بیشتر سرمایه را دارند توجه خاصی مبذول شود سالهای طولانی است که به خیلی از حوزه‌های انتخابی شما به گرفتاری هایتان و تولیدات و تأسیسات و عمرانیتان رسیدگی نشده همة این سرمایه گذاریها را مختصبه تهران نکنید این موضوع قیافه مملکت را عوض نخواهد کرد آن چه قیافة مملکت را عوض می‌کند آن چه که ما را می‌سازد به ما امید می‌دهد ما را به فردا اطمینان می‌دهد کار مثبتی استکه بوسیله ۷۰ درصد زارعین مملکت انجام می‌شود ما درباره روستاها سرمایه گذاریمان کم است و درباره آنها خست به خرج می‌دهیم شما ببینید با چه بزرگواری با چه ژست کریمانه و چه صمیمانه پول‌ها را به جیب آقای نیک پور می‌ریزند (یکی ازنمایندگان ـ نیک پی ؟)ببخشید من اینقدر از مرحله شهر و شهرداری به دورم و آقای شهردار هم به لحاظی که عرض می‌کنم مشکل است آدم اسمشان را یاد بگیرد آدم یا باید هیکل داشته باشد یا آواز خوبی داشته باشد یاعمل خیری انجام داده باشد یا مرد مثبت باشد، خدمتی انجام داده باشد، نقشی ایفا کند و گرنه ما اسم شهردار را چرا و بچه جهت یاد بگیریم و چرا اسمش را حفظ باشیم مگر اینکه کارهای مثبت او را دیده باشیم اگر نیک پی را با نیک پور اشتباه کردم دلیلش این ود مسئولین در روستاها می‌خوانند که شما این ارقام را مختص تهران آنها مأیوس می‌شوند شما قبول بفرمائید این سبب می‌شود که زارع روستایش را ترک کند اگر دیروز زارع دهاتش را ترک نمی‌کرد دلیل داشت برای اینکه در تهران ـ در تبریز ـ در شهرستانها جایی نداشت حالا صنعت ـ رفاه عمومی اینها را جذب می‌کند و او دیگر برایش صرف نمی‌کند که بدون برق و آب و راه آن جا بمانداگر می‌خواهید تمرکز در شهرها نباشد سرمایه گذاریتان را بیشتر متمرکز در دهات بکنید. با تنگاناهای موجود از لحاظ کمبود نیروی انسانی ماهرو کمبود ظرفیت واقعی و بالفعل تأسیسات زیر بنائی مانند بنادر ـ شبکه راهها راه آهن ـ محدودیت تولید انواع انرژی ـ مواد اولیه مصالح ساختمانی و سایر کالاهای سرمایه داری مورد نیاز طرحهای عمرانی و با توجه به این عوامل محدود کننده با در نظر گرفتن قدرت جذب اقتصاد ایران که حجم کل سرمایه گذاری دولت در بخش خصوصی ۴۶۹ میلیارد ریال در برنامه پنجم پیش بینی شده که نسبت به برنامه چهارم بیش از دو برابر افزایش یافته است چگونه دولت ۳۱۱۸ میلیارد سرمایه گذاری راعمل خواهد نمود و چرا باید با چنین وضعی سرمایه گذاری بخش خصوصی به ۱۵۸۰ میلیارد ریال کاهش پیدا نماید ـ افزایش سرمایه گذاری دولتی غیر از صنایع سنگین به نفع کشور هست همانطوری که عملکردهای موجود شرکتهای دولتی مؤید این مطلب است دولت باید سرمایه گذاریدر رشته‌های تولیدات صنایع غیر سنگین را یک مرتبه به بخش خصوصی واگذار کند شرکتهای انتفاعی یعنی شرکتهایی که ضرر می‌دهد و نتیجه اینکه نفع یعنی ضرر. از اینها بگذریم که واقعاً باعث حیرت است این شرکتهای اتفاعی مر به یاد مرحوم شیخ اسد الله ممقانی انداخت که نماینده دوره ۱۵ مجلس بود یک روز اینجا گفت ابد یعنی موقت راجع به محاکمة رضا افشار بود حالا بنده هم بعد از این مدت از دید همان هم شهری بیست و چند سال پیش باید بگویم شرکتهای انتفاعی یعنی شرکتهایی که ضرر م دهند. در بودجه تمام این شرکت‌ها یک رقمی هست به نام جشن و پذیرائی مثلا شرکت سهامی نساجی مازندران آگهی تبلیغات ۴ میلیون ریال (یک نفر از نمایندگان ـ برای فروش سهام تبلیغ می‌کنند) یعنی نمی‌خرند؟ ۴ میلیون و پانصد هزار ریال باید بدهند که زیر پای مردم بنشینند که بیائید از من بخرید یادم می‌آید این شرکت واحد اتوبوسرانی که مسافر مثل لاشه گوسفند به آن آویزان می‌شد آگهی می‌داد به همین لحاظ بود که عرض کردم یک دوره آموزش در حزب تشکیل بدهند که ما از این بودجه‌ها سر در بیاوریم. آقای عباس میرزائی من در بودجه دخانیات مطلقاً از پرداخت سود سهام کارگران رقمی ندیدم در حالیکه در اکثر شرکتهای تولیدی سنگینی و مسئولیت و انجام کار به عهده کارگران شرکت است.
عباس میرزائی ـ خدا هم در قرآن به پیغمبر فرمودن تبلیغ کن و مردم را به سوی دین و خدا بخوان.
زهتاب فرد ـ هر کلمه در زمان و مکان خودش یک معنی دارد و من از جنابعالی استمداد کردم من رقمی از سود سهام دخانیات ندیدم.
عباس میرزائی ـ حیف که این آقای دکتر الموتی به من گفته‌اند که آرام باش و گوش بده والا همه حرفهای شما جواب دارد شما باید بدانید که در دخانیات حقوق کاگر از ۱۵۰۰ تومان کمترنیست و شاید تا ۴۰۰۰ توامن هم برسد.
زهتاب فرد ـ اما در موضوع شرکتهای انتفاعی سیمان را مثال می‌زنم که ماجرایش را می دانید قیمت آن را در بازار سیاه می دانید با بازار سیاهی که سیمان از چند سال به این طرف دارد حالا چرا بازار سیاه باید پیدا بشود، بماند اگر کارخانه، سیمان را مطابق مقرراتی می‌دهد چطور است که در بازار سیاه هم هست اما شرکت سهامی سیمان فارس درآمدی برابر ۱۳۳ میلیون و دویست هزار تومان داشته و هزینه اش ۲۰۰ میلیون تومان بوده یعنی این هم ۷۰۰ ـ ۸۰۰ میلیون ضرر می‌کنیم بنده در بودجه به یک مطالب عجیب و غریبی برخورد کردم مثلاً در قسمت آمارهای عمومی ـ و پیش قضاوت نفرمائید که مخلص با روش و اهمیت علمی و فنی آمار در پیشرفتهای مملکتی آشنا نیستم ولی کدامیک از وزارتخانه‌ها می‌توانند مدعی شوند که واقعاً در تصمیمات خود به سراغ آمار رفته‌اند و این سازمان آمار دقیق را در اختیار داشته است این اداره کاملاً جنبه نمایشی دارد و در این نمایش بودجه سنگینی را از هضم رابع می کذارند ـ از جمله وظایف این اداره تهیه نماگرهای اقتصادی ـ تهیه جدول داده‌ها و ستاده‌ها ـ تهیه حسابهای استانی به جمع آوری و تنظیم اطلاعات جغرافیائی و انتشار فرهنگ آبادیهای کشور ـ اصلاً همچو چیزی به دستتان رسیده است؟ تا جائیکه من اطلاع دارم چنین چیزی نبوده. مثل اینکه دستور فرمودید برای بنده هم بفرستند ولی برای دیگر هم مسلکان هم بفرستید خوشبختانه گویا شیر و خورشید همچنین اقدامی کرده در حالیکه وظیفه اش نبوده و گویا یک سرهنگی که از دوستان جناب آقای هویدا است ضمن کار سنگین خودش در شیر و خورشید یک کار ذوقی و مملکتی هم کرده که بسیار اساسی است یعنی شیر و خورشید اداره آمار هم دارد و گویا واجب التعلیم هستند راستی می‌توانید بگوئید و آیا این بودجه مؤید این هست که چند در صد افراد واجب التعلیم جذب شدهاند. و آیا اندیشیده‌اید که چه غفلتهائی شده است چون تعداد زیادی از افراد واجب التعلیم ما نمی‌توانند جتی به مدرسه بروند در آمارهای عمومی ببینید به چه چیزهائی بر می‌خوریم چیزهائی که جنبه نمایشی دارد صادقانه بفرمائید کدام یک از سازمانهای مملکتی از اعداد و ارقام استفاده کرده در برنامه انفورماتیک ـ چرا برای این یک اسم فارسی پیدا نشده حتماً منتظرید که به شما مرحوم دهخدا ـ دکتر معین ـ سعید نفیسی، دکتر صورتگر، اقبال، فروغی به خواب مسئولین امر بیاید و اسمی را پیشنهاد نماید ـ یکی از وظایف انفور ماتیک توسعه و تکمیل سیستم انفورماتیک و بانک اطلاعات است، البته این سازمان تازه به دوران رسیده خیلی هم ارزان تمام نمی‌شود و بودجه سالیانه آن علی الحساب در سال ۱۳۵۲ ـ ۲۳۹ میلیون و در ۵۳ـ ۲۷۵۰ و در ۵۴ ـ ۳۹۱۸ میلیون، البته منهای بودجه متمم ۵۴ و قطعاً با این جهشی که نوزاد عجیب دارند در ۵۵ سر بچند میلیارد خواهد رسید، ممکن است یکی از آقایان بفرمائید بانک اطلاعات یعنی چه و در کجا این اداره واقع شده است و اما راجع به اطلاعات یعنی چه و در کجا این اداره واقع شده است و اما راجع به اطلاعات و ارتباط جمعی بررسی و جمع آوری نشریات قدیم و جدید در ایران و سایر کشورهای جهان اولاً پیشنهاد می‌کنم جناب قراچورلو هر ۵ سال یکبار اینها به کتاب خانه مجلس شورای ملی تقدیم می‌شود اینها به صورت مجموعه نگهداری می‌شود. ولی من یک چیزی یادم افتاد راستی نکندراجع به این جمع اوری نشریات در ایران مأمورین مربوط استنباط نادرست داشته باشند. نکند در این جمع آوری نشریات
مأمور مربوطه خیال اشتباهی داشته و به جمع آوری مطبوعات که معنای جلوگیری از انتشارات عموم اقدام کند. در زمان قدیم حاکمی به مأموری امر می‌کند برو فلانی را ساکت کن بد بخت می‌رود و سرش را می‌آورد در حالیکه مقصودش چنین نبوده است. خدای ناکرده این مأمورین سراغ مثلاً روزنامه اراده آذربایجان نیایند که به عللی چند هفته است که تعطیل است. جمع آوری معنای دیگری دارد والا بنده با سابقه قلمی شما هرگز این نگرانی را به خود راه نمی‌دهم و الا اصلاح مطبوعات و تصفیه آن شرایط دیگری دارد و برداشت دیگر، بگذریم. عرض کردم در اول هم عرض کردم عشقبازی می‌کنم با نام او … توجه بفرمائید در بودجه راموکلین شما هم توجه کنند و شما هم توجه بفرمائید که لااقل موکلان اگر به شما مراجعه کردند به شما گفتند راجع به تفریحات سالم طبقات جوان، تفریحات سالم طبقه‌ای که اگر بخواهد برود سینما متأسفانه پدر و مادرشان یک سینمای سالم سراغ ندارند که دست بچه هایشان را بگیرند و بروند. اکثراً راجع به مسائلی است که عکسهای قبیحش در ملاً عام است. در بودجه چه عباراتی درباره اش هست؟ ببینید چه جوابی خواهیم داشت. می‌نویسد عین جمله است: از اجرای این بودجه تأمین تسهیلات لازم برای تفریحات سالم و در اجرای آن مجتمع تفریحی کک چال مجهز و تکمیل خواهد شد. یعنی بودجه تفریحات سالمی که در بودجه تنظیم کرده‌اید عین عبارتش همان است اجرای این برنامه اجرای تفریحات سالم است. عبارت مختصر و مفید است. (دکتر علوی ـ چه عیبی دارد که به یک مجتمع ورزشی کمک شود. مظهر تفریحات سالم است و خیلی هم خوب تنظیم شده است).
دانشمند بزرگ جوان ما، اگر در این جا اشاره کرده بودند که از جمله مجتمع تفریحی کلک چال منهم با جنابعالی هم آهنگ بودم. من هم یک روز ممکن است با استفاده از ماشین جنابعالی در یکروز تعطیل به آنجا بروم. منهم آذربایجانی هستم در منطقه سردسیر پرورده شده‌ام دلم می‌خواهد از ورزش و برف استفاده کنم ورزش را من هم دوست دارم من نگفتم چرا بودجه به کلک چال اختصاص داده‌اید گفتم که باید این را عمومیت کی دادند. نمی دانم حوزه انتخابی شما کجاست؟ (دکتر علومی ـ تهران است) حق با شماست ولی من هم می‌گویم از این بودجه به حوزه انتخابیه بنده هم سهمی می‌دادند شما ناراحت نشوید منظورتان نا خنک زدن به این بودجه است ناراحت نشوید برای اینکه ببینم چه مقدار دانسته و ندانسته از بودجه مملکتی و نیروی انسانی به هدر می‌رود یک جلسه هم در کمیسیون بودجه بودم شخصی به نام آقای نمازی ایشان که مسئول رسمی انجام امور مملکتی (یکی از نمایندگان ـ معاون سازمان برنامه و بودند) فرمودند در یکی از محلهای فقیر نشین کرمانشاهان پروژه چند میلیونی بوسیله خود مردم در چند ماه اجرا شد، کار یک بوسیله دولت درست نمی‌شد به دست خود مردم باز شد و کاری را که در مدت دو ماه انجام داده‌اند یک مقام رسمی در کمیسیون بودجه فرمودند تا یکسال و دو سال انجام نمی‌پذیرد.
ببین عزیز من این اتلاف وقت است. این سخن تو أم با شهامت برای ما تجربه است که متأسفانه بعضی از سازمانهای مملکتی آن سرعت لازم در کارشان ندارند و اگر می‌داشتند یک کاری را که می‌شد در ۲ ماه انجام بدهند به ادعای همین مقام رسمی در سازمان رسمی یکسال طول نمی‌کشد یا مسئله در زرند کرمان، کارخانه برق که می‌بایست با ذغال سنگ کار کند در حال حاضر با مازوت کار می‌کند در حالیکه روزیکه می‌خواستند این کارخانه را خریداری کنند (یکی از نمایندگان (البته قبل از مهندس روحانی احاله شد) در شرکت ملی ذوب آهن کتباً اعلام شد که مصرف ذغال سنگ این کارخانه را تأمین خواهد کرد. تو ماشینی بیاور که با ذغال سنگ کار کند و در حال حاضر آن کارخانه که باید با ذغال سنگ کار کند یک خورده غفلت می‌شود. قبول بکنید (صدری کیوان ـ در نظر شما ذغال سنگ از مازوت ارزان تر است؟) عرض کردم حضور مبارکتان ارزانتر نیست توامن دادید که با مازوت کار کند در حالیکه با ذغال سنگ کار می‌کند این را با آقای روحانی شخصیت واردی هستند مطالعه بفرمائید بیائید این جا جواب به بنده بدهید. درباره آموزش و پرورش ما نظر خود را مکرر در هر مورد یاد آور شده‌ایم این آقای شریفی را، همه مرد شریفی می‌شناسند خدا شاهد است اصلاً من ایشان را
نمی‌شناختم فقط وقتی سؤال کردم همه گفتند مرد شریفی است از هر فرهنگی پرسیدم گفتند این مرد شریف این مرد فرهنگی تمام مراحل آموزش را طی کرده است و یک خوش بینی در کار آموزش پیدا شده است ما با مملکتمان و جامعه مان دشمنی نداریم ما از خدا می‌خواهیم شما با کارهای خودتان با تصمیمات صمیمانه و انقلابی خودتان عملاً ما را در این کار یاری کنید. این آرزوی صمیمانه همه ماست ما در حزب مقابل دکانی باز نکرده‌ایم به خدا صمیمی ترین دوستان جناب نخست وزیر نمی‌خواهم بگویم بین اکثریت نیست ولی به تحقیق به تناسب عده بین اقلیت خیلی بیشتر است ما عملاً چشم دولت هستیم و آنان را از لغزش دانسته یا ندانسته اطرافیان بر حذر می‌داریم. ما به دولت لالایی نمی گوئیم که خوابش ببرد و بر سد وی همان آید که بر سر هر خواب رفته‌ای آمده است ما گر چه در صف مخالف شما واقع شده‌ایم کاری مطلقاً به توقعات شخصی و مزاحمتهای فردی نداریم و نمی‌توانیم داشته باشیم و نمی‌خواهیم داشته باشیم از جناب نخست وزیر از یکایک شماها می‌پرسم که در مدت این ۱۱ سال آیا من به شرفتان از شما هیچ توقعی داشته‌ام؟ حتی توقع مشروع قانونی شخصی (بعضی از وزراء ـ ابداً) تشکر می‌کنم.
آقای نخست وزیر به شما مراجعه‌ای داشتم درباره روزنامه خودم درباره کار شخصی به شما مراجعه‌ای کردم در مورد روزنامه‌ای که ۲۵ سال سابقه داشت سابقه‌ای که بیوگرافی من و شما یعنی به سخنی صفحاتی از بیوگرافی مملکتمان را تشکیل می‌دهد. هیچوقت در عمرم سیمای متظلم به خودم نگرفته‌ام اما هر جا کار نیک دیدم، قدم انسانی دیدم، فکر انسانی دیدم هیچوقت از ابراز اعتماد و تشکر نسبت به شما موتاهی نکرده‌ام مثلاً آموزش و پرورش اخیراً با دانشگاه آذربایجان قراردادی بسته برای هفت استان آذربایجان شرقی یا غربی، کردستان، کرمانشاهان، ایلام چهار صد تن آموزگار در مدت ۵/۲ تا ۳ سال در رشته علوم نه رشته هائی زائد و تحمیل بر بودجه بلکه در رشته‌هایی که نیاز مملکتی است که ایشان تحصیل بکنند و بعد به محلهای خود برگردند جناب نخست وزیر این یکی از آن کارهای درخشان و برنامه هائی است که ما هر جا به این قبیل کارها برخورد می‌کنیم و لو کوچک باشد ارج می‌گذاریم. قراردادی ما با دانشگاه آذر آبادگان منعقد کردیم که امروز تلفنی از دانشگاه تبریز به من گفتند برای هفت استان معلم تربیت می‌کنند شما در هر استان از حدود ۱۰ هزار مدرسه روستائی با خود یاری مردم به وجود آورده‌اید این کار درخشان شما که نتیجه اعتماد مردم به مسئولین وزارت آموزشی شما است. ولی جناب نخست وزیر مکرر مسئولین وزارت آموزش و پرورش نه در زمان آقای شریفی وقتی مراجعه می‌کردند که پول در و پنجره ۱۰۰۰ واحد روستایی و فرهنگی را به ما بدهید وزارت اموزش و پرورش با آن بودجه‌ای که داشت نداد تا اینکه بلند نظری و سعه صدر و وطن خواهی شخص نخست وزیر که در همه جا به یاری متظلمین و مشوقین خدمت به مملکت می‌رسند سبب شد که یک میلیون از بودجه نخست وزیری مرحمت فرمودند. تا این کلاسهای روستایی ساخته شد. من اگر این جا در باره بعضی از اقدامات بیشتر حرف می‌زنم به این لحاظ است که همه جا کار خوب و مثبت را تأیید می‌کنم تأسیس هزار خانه روستایی فرهنگی به دست خود مردم کار ساده‌ای نیست از تغذیه در این استان هم رضایت هست و تا آنجائی که به اقتضای کارم تماس دارم می‌خواهم بگویم آقای نخست وزیر در آذربایجان در آموزش و پرورش در امر تغذیه مطلقاً نقطه ضعفی وجود ندارد. این واقعاً هنر است. کاری که مطلقاً در زمینه کار معلمین نبوده من معلمینی را سراغ دارم که خودشان کمک می‌کنند در آشپزی کتلت و بعضی چیزها درست می‌کنند. خودشان کمک می‌کنند و یک دینار به بودجه شما تحمیل نمی‌کنند. از این نظر پس هر وقت برنامه سالم برنامه سودمند برای مملکت باشد همه در آن هماهنگی خواهند داشت و مسئله‌ای که همینطوری از ذهنم گذشت مسئله معلمین است. اگر بخواهم با آرزوی شاه و به خواست ملت به این آرزوی طلائی خودمان برسیم. به نزدیکی به تمدن بزرگ باید یک کارهای ریشه‌ای بکنیم و یک کارهای اساسی و آن بوجود آوردن معلم است. ما برای تربیت معلم هر چه سرمایه گذاری کنیم چیزی از دست نداده‌ایم. مادر دست اموزش وپرورش را مثل کله قند باید جساب کنیم به جای انکه به استاد دانشگاهش فکر کنیم در خور هر گونه تجلیل است باید در معلم سازی بیندیشیم شما هر چقدر بودجه در این
امر بگذارید نباخته‌اید اکثر اینهائی که شما به عنوان معلم استخدام می‌کنید. امروز یکی مدافعان مجذوب اکثریت راجع به آموزش و پرورش در جواب دوست من آقای احتشامی یک استدلال مجلسی فرمودند. فرمودند آن کسی که جواب امتحان را بد نوشته سواد ندشته و قصد شوخی داشته است جواب سؤال را بلد نبوده مثلاً نوشته نفت را اولین بار نادر شاه ملی کرد و به انگلستان داد، این جواب در مجلس برای شنونده ممکن است قانع کننده باشد ولی من به شما سندی ارائه می‌دهم و درد هایمان را بین خودمان در میان می‌گذاریم. شما هم نگران از رادیو اجنبی نباشد. اینان خیال می‌کنند با انعکاس این مطالب مانع آزادی بیان ما در این جا خواهند شد ولی این روز را به گور خواهند برد، ما همه جور آزادی بیان داریم، آن روز در جواب نیوزویک گفتم آزادی ما در چارچوب مصلحت و عظمت ملکت است اما به هر یاوه گوئی اجازه پرت و پلا گوئی نمی‌دهیم که مصالح و پیشرفتهای ملکت را تخطئه کند. اما اینجا می‌توانم بگویم در آبان ماه امسال وزارت اموزش و پرورش ۶۰۰۰ نفر اموزگار پیمانی خواسته استخدام کند سؤالات آنها در حدود معلومات دبستان بوده است و ۲۰۰ نمره برای جوانان صحیح قائل شد. فقط صدی ده از ۱۲۰ به بالانمره آوردن اند این شرم آور است. قبول دارم که گاهی بعضی محصلین وقتی نمی‌توانند جواب دهند عکس می‌کشند. اما این مسئله را چه جواب می‌دهید. در کنکور دانشکده‌ها ۹۰ هزار نفر شرکت کردند فقط ۲۰ هزار نفر قبول شدند. نه اینکه جا نداشتیم نمره نیارودند دانشکده‌هایی سراغ داریم که به اندازه ظرفیتش دانشجو قبول نکرده بعضی کلاسها را مبصر اداره می‌کنند. دیشب اطلاعات را خواندم ممکن است برای شما خنده آور باشد. این چند سطر را با هم می‌خوانیم ببینیم آیا ما نکن و ملکه زیبائی می‌خواهند انتخاب کنند یا معلم؟ مربی کودکستان وظایف سنگینی به عهده دارد حتماً باید توجه کرد و ملاحظاتی را از نظر روانشناسی کودک و تجربهو سواد در نظر آورد. رئیس مسئول در مصاحبه خود می‌گوید که برای داوطلبان شغل مربی کودکستانها با صدها دختر وزن دیپلمه دقت بفرمائید این فرمایش مسئول امر است تحت نظر هیئت داوران مصاحبه به عمل خواهد آمد و مصاحبه شوندگان به ترتیب این نمرات را منظور خواهند داشت. این هیئت داوران نمره‌ای که به مربیان مودکستان می‌دهند این است. برخورد اجتماعی ۲۵ ـ تناسب اندام و راه رفتن ۱۵ ـ نقل داستانهای کودکان ۱۰ کار دستی ـ سرود خواندن و حرکات موزون جمعاً ۲۰ نمره ـ اما تجزیه و تحلیل مسائل اجتماعی و خدمت سپاهی انقلاب و کار آموزی کوتاه مدت کودکستانی فقط ده نمره ـ این نمی‌شود باید یک خرده در امر تعلیم و تربیت که ارتباط مستقیم با یکایک خانواده‌ها و با فردا سازی مملکت و با آینده سازی و با مبانی دینی و ملی و آداب و رسوم ما ارتباط مستقیم دارد با اخلاق ملی و تاریخی و رسوم ما راتباط مستقیم دارد باید مسائل را فوق العاده جدی گرفت هر مقار از این بودجه در امر معلم سازی معلم آینده ساز و غرور آفرین صرف شود چیزی از دست نرفته معلم دوره ابتدائی حتی باید دوره معلمی را در دانشگاه باشد و شأن و مقام و مرتبتش در حد یک استاد دانشگاه باشد نه اینکه با ۷۰۰ هشتصد توامن حقوق بتواند تدریس کند و حواسش مشغول مسائل زندگی یومیه اش باشد حوصله هم داشته باشد به حرفهای بچه‌ها گوش کند ـ آموزش رایگان در برنامه هست آموزش افتخار انگیز برای مملکتمان است این الگوئی برای همه دنیا شده است امروز که وارد سالن جدید مسیحی شده‌ایم به عنوان یکی از شعارهای دنیای مسیحیت باید مورد توجه قرار بگیرد همانطور که مبارزه با گرسنگی بود ـ پیکار با بیسوادی بود، خلع سلاح عمومی هم باید بشود و این از آرزوهای ما در اولین روز سال مسیحی است که از طرف یک مسلمان عنوان می‌شود اما در کنار این کاها ببینم تا چه اندازه از این بودجه را بعضیها به جیب می‌ریزند جناب آقای نخست وزیر ارجمند شاید به عرضتان برسانند که در همین رایگان شدن مدارس من اسم نمی اورم که نگویند مخالفت شخصی داشته و یا قصد داشته مؤسسه بخصوصی را بکوبد ما مؤسساتی داریم که خودشان سابق سالانه ۱۸۰۰ تومان و ۲۱۲۵ تومان شهریه می‌گرفتند سر کار خانم جهانبانی شما خودتان درد آشنا هستید خیلی از این حرفها را می دانید اگر منهم در اینجا منعکس می‌کنم برای این است که مردم هم بدانند ما چون از آن چنان اکثریت قاطع ملی برخوردار
نیستیم که در حزبمان با همه تماس بر قرار کنیم! جناب آقای نخست وزیر من مدارسی از بخش خصوصی را سراغ دارم که سالانه ببخشید از بس مبلغ زیاد بود خیال کردم سالانه است ماهانه ۱۲۴۳۰۰ تومان اجاره محل می گرند (یکی از نمایندگان ـ فکر نمی‌کنید که اغراق باشد) دیگری ۱۲۵۰۰۰ تومان اجاره محل این جای تعجب است که برای اولی ۲۴۸۶ تومان و برای دومی ۲۵۰۰ تومان سالانه هزینه برای هر نفر پذیرفته شده است یعنی برای آن محصلی که سال گذشته بخش خصوصی ۱۸۰۰ تومان از او می‌گرفت تنها برای اجاره او ۲۴۸۶ تومان و برای دیگری ۲۵۰۰ تومان هزینه قائل شدهاند یعنی هر دانش آموزی برای دولت در حدود ۴ هزار تومان تمام می‌شود آقا چرا بودجه مملکت را برای تربیت نور چشمی‌ها و آقازاده‌ها که همه گونه امکان مالی دارند صرف می‌کنید البته این ۲ مدرسه در شمال شهر است و تربیت معلمینش با آن نمراتی که در اطلاعات دیدیم انتخاب شدهاند ولی چرا؟ برای هر دانش آموز چهار هزار تومان سرمایه گذاری کنیم ولی دانش آموز جنوب شهری خیلی کمتر درباره دوره راهنمائی بنده موقع طرح بودجه سال گذشته و سال قبل از آن و نیز راجع به برنامه جدید آموزشی اینجا مطالبی عرض کردم از طرف حزب اکثریت آمدند اینجا تمام مطالب را تکذیب کردند ولی دیدید و دیدیم که معاون وزارت آموزش و پرورش رسما در روزنامه اطلاعات نوشته است نظام آموزش و پرورش ایران باید تغییر کند (یکی از نمایندگان - تکذیب شد این نوشته مخبر روزنامه بود) تهیه و تنظیم این نمودار و جدول از عهده یک مخبر روزنامه خارج است کسی هم نپرسید این چند سال برای چه عمر بچه‌های مردم را بهدر دادید سیاست آموزشی ما باید دروس فنی و تجربی را به دروس نظری ترجیح دهد چرا به هر کس با توصیه‌ای اجازه تأسیس مدارس عالی خصوصی را داده‌اید در حالیکه محصول اینها اکثر جز سر بار مملکت چیز دیگری نیست ما امروز داریم مملکت را به مرحله سازندگی می رسانیم کارگر ماهر و حرفهای نداریم ما افرادیکه در رشته‌های تخصصی کار کنند کم داریم پس هر چه در امور حرفهای سرمایه گذاری بشود باز هم کم است و مورد استفاده عامه است این صحیح نیست که در آموزش ابتدائی برای هر نفر در شمال شهر ۴ هزار تومان خرج بشود ولی در جنوب شهر بعضی مدارس دو سره و حتی سه سره کار بکنند نتیجتاً معلم مجبور است از کارش بزند و محصل هم چون فشرده تدریس می‌شود و زمینه مساعد ندارد درست است استفاده نکند گاهی به جای معلم مبصر انجام وطیفه می‌کند ما در زمان اعلیحضرت کبیر دانشسرای تربیت معلم مان ظرفیتش چند برابر دانشسرای فعلی بود برای استخدام دبیران علوم مرتب آگهی می‌دهید ولی نتیجه نمی‌گیرید برای چه سمینار تشکیل نمی‌دهید تا علت آن را بررسی کنید چرا معلمین و حقوقدانان و مهندسین عالیمقام و شخصیتهای آموزشی و قضائی و فنی سعی می‌کنند از دستگاه دولتی و آموزشی استعفاء بدهند درست است که در بیرون بیشتر حقوق می‌دهند اما اگر شما رضایت خاطر آنها را فراهم کنید مثلا اگر بیرون به آنها ۸ هزار تومان حقوق می‌دهند و شما ۴ هزار تومان بدهید والله بالله اینها می‌مانند و از طریق خدمت آموزشی به مملکت خود بیشتر خدمت می‌کنند اموزش مان رایگان شده خدا کند این حرف من به گوش لاله هشت سالم نرسد او لیستی برای من اورده دفتر چه صد برگ آبی برای جمله نویسی ـ صد برگ بنفش بای انشاء ـ صد برگ پلاستیکی مشکی برای حساب ـ (ناصر زاده ـ هزینه لباسش را هم انتظار دارید رایگان کنند ؟) نخیر من می‌گویم این تجملات و تفنن و لوکس بازی را بر اولیای اطفال تحمیل کردن درست نیست دربارة تربیت بدنی ما رقم عجیبی داریم همه مان دلمان می‌خواهد که بدن جوانهای ما نیرومند و سالم باشد عقل سالم در بدن سالم است اما شهرستانها هم از این بودجه سهمی دارند یا نه اصلا بیائید بررسی کنید هر قهرمان برای مملکت ما چقدر تمام می‌شود واقعاً توسعه امر ورزش به صورت جدی در سطح مملکت عملی شده است یا خیر؟ در بناب و ملکان مردم روی چمن‌ها می‌روند بازی می‌کنند من هر چه به این تیمسار حجت می‌گویم آقا یک میدان یک چهار دیواری برای آنان بسازید تا امروز ترتیب اثر نداده‌اند بالاخره ناچارم به خود آقای نخست وزیر متوسل بشوم، آقای مسئول تربیت بدنی مقداری از بودجه تان را هم صرف شهرستانها بکنید همه اش که اختصاص به استادیوم صد هزار نفری نباید داشته باشد؟ درامر آموزش
اعتباری برای نشر کتاب منظور شده است؟ شما می دانید که مدتیست از نویسندگان ایرانی کتاب جدیدی چاپ نشده است همه اش یا ترجمه است یا تجدید چاپ چون کاغذ در بازار کمیاب است چرا سهمیه‌ای در اختیار بخش خصوصی قرار نمی‌دهید همانطور که شکر در اختیار قنادیها آرد در اختیار نانواها می‌گذارید قیمت کتابها هم گران و نایاب شده آن وقت از طرف دیگر می‌خواهید مردم کتاب خوان بشوند؟ این روزنامه حزب ایران نوین که ۳ ریال می‌فروشند علی التحقیق هر شمارة ۱۵ ریال تمام می‌شود بنابراین در امر کتاب هم باید به این نسبت کمک شود تا مردم کتاب خوان بشوند. این آقای وزیر تعاون و امور و روستاها هم از جمله شخصیت هائی است که وقتی بوسیله نخست وزیر به مجلس معرفی شده من تعمد داشتم و حتی کارم نزدیک خوشرقصی تلقی می‌شد زیرا سعی داشتم اولین نفر باشم که یادداشت تبریکم به دستش برسد آقای مهندس صدقیانی را من از طرز کارش می‌شناسم در موقعیکه یکی دو بار در بانک کشاورزی به ایشان مراجعه کردم و سلامت نفس و مدیریت و مبانی ایمانش توأم با درد آشنائی شان دستگیرم ش و بنده را معتقد کرد که ایشان یکی از شخصیت هائی هستند که باید خوشبین به دگرگونی چهره روستاهایمان توسط ایشان باشیم این است که خیلی عجله کردم یادداشت تبریک خود را زودتر از بقیه به دستشان برسانم اکثر آقایان واقعاً مورد قبولند و پاکباز و مورد احترامند این فروشگاههای شهر و روستا هم یک کار عالی است که در محلهای سابق بانک بیمه بازرگانان دایر شده است ولی آن سلیقه بد گذشته را جبران بکنید که قسمتی از پیاده رو‌ها را گرفته‌اند این در شأن زیبائی تهران پایتخت نیست امر بفرمائید آن چند تا فروشگاه را از وسط پیاده رو جمع کنند درباره بودجه امور روستاها نمی دانم چرا در عمل خست به خرج می‌دهند و همه همتشان در نوسازی تهران و چند استان دیگر صرف می‌شود که دچار کمبود آذوقه هستیم چطور می‌توانیم برای این امر مهم چاره اندیشی کنیم؟ من قبول دارم دفاع از بعضیها دفاع از حیثیت و شرف مملکت است مکن است بگوید برای هر کسی حساب جداگانه باز می‌کنند بله این حسابها را من داشتم که دو ماه پیش آن ماجرا برای من روزنامه نویس پیش آمد! این آقای روحانی وزیر کشاورزی برداشتی که دارد و امیدواریم کمی حوصله نشان بدهیم علی التحقیق سیمای کشاورزی ایران را درخشان تر خواهد کرد من این مرد را مصمم خوش فکر با ذوق، خوش قلب و بلند نظر می دانم این خاطرات من از ایشان است از زمان تصدی شان در آب تهران و وزارت آب و برق همه جا خلاق بوده و چیزی که از ایشان برای من خیلی جالب بود این است که او مردی نیست که با هو و جنجال مخالفین از میدان به در رود و جا خالی کند یادتان هست چندی پیشکه دچار کمبود گوشت و گندم و تخم مرغ شدیم او خودش را نباخت و بلافاصله رفع آن کمبود را کرد البته دولت هم کمک کرد خودش هم شایستگی دارد بعضیها زود میدان را خالی می‌کنند کارهای زیادی در امر کشاورزی هست مسلم به ثمر رسیدن این بدون تعارف زمان می‌خواهد. در کنارش این را قبول باید کرد که شما حکومت یازده ساله هستید، بنابراین امروز باید محصول یازده ساله هم به دست ما برسد. خیلی از صاحبان باغ و زمین و یا صاحبان مراتع را سراغ داریم که امروز درخت ۷ ساله شان به ثمر رسیده است پس چرا برداشتهای یازده ساله شما را امروز نباید ببینینم؟ چرا برداشتهای یازده ساله را در امور کشاورزی یا اقتصادی نمی‌بینیم؟ چرا امروز باید به جائی برسیم که با خیلی از مشکلات کشاورزی روبرو شویم؟ چرا باید به جائی برسیم که این آقای مهندس سمیعی در همین روزنامه اطلاعات دیروز بنویسد که خرید مواد عذائی خطرناکست؟ این را باید قبلا پیش بینی می‌کردید. اگر در اینجا من عرایضی خدمتتان می‌گویم، بدین دلیل این است که اگر به این برداشتهای بنیادی و اساسی امروز، ۸ سال پیش توجه می‌کردید، صدی بیست بیشتر برداشت می‌شد و می‌بینم که متأسفانه از این مقدار تجاوز نشده است. هم اکنون نیز یک مقدار مرتکب لغزش‌ها هستید. اول باید ببینیم که چکار باید بکنیم تا زارع واقعاً به آب و خاک خودش. شما که سعی می‌کنید و شهردارتان اگهی می‌دهد که هر کس بخواهد به شهر خودش برگردد، من خرج سفرش را می‌دهم. بیائید بنشینید، مطالعه کنید و حتی چند تا از آن مغزها را که چه در ایران یا در خارج هستند، استخدام کنید، ببینید چکار باید کرد که این زارع سابق که هم اکنون در
تهران مغازه سه نبش دارد و پرتقال فروشی می‌کند یا بلیط فروشی یا ماشین پائی می‌کند با کارگر کارخانه صنعتی شده که اکثر هم تحمیلی هستند چون تخصص لازم را ندارند و کارگر ماهری نیستند و صنعت نمی‌تواند تمامشان را جذب کند، به روستا وشهر خود بر گردند؟ واقعاً باید چه کار کرد؟ واقع بین باشید بیائید این حرفهای گنده گنده که می‌زنید و رادیو و تلویزیون شما هم به گوش همه می رسانند و خود اینها هم می درباره شان صدق دهید. یعنی وقتی شما به زارع آبدادید ـ وقتی به زارع فرهنگ داید ـ وقتی به زارع بهداشت دادید مسلم است که او عشق به آب وخاک و کاشانه و سرزمین آباء و اجدادی خود را رها نمی‌کند امروز به جای اینکه زارع ما آذوقه تهیه کند ـ ۴۰ درصد آنان آذوقه خور شده است قبلا در اینجا عرض کردم که زارع دیروز ایرانی با هر فلاکتی در ده خود می‌ماند ـ برای این بود که شما مناظر رقت انگیز او را به یادتان بیاورید و زارع ایرانی و زندگیش را از جلوی چشمانتان بگذرانید ـ می دیدید که اکثر آنها چشمانشان تراخمی بود. یادتان هست که ۹۹ درصد آنها پایشان کفش نداشت و ۵۰ درصد آنها سرهایشان زخمی بود؟ یادتان هست که وقتی آب می‌خوردند یک پارچه سفید به شیر آب می‌بستند که کرمهای قرمزی که در آنجا جمع می‌شدند به ظاهر آب را آلوده نکنند؟ یادتان هست که این زارع شلواری می‌پوشید که بیشتر به معجزه شبیه بود که چطور این شلوار به پای او بند می‌شد؟ یادتان هست که اینها چگونه دست به سینه می‌ایستادند و مثل بردگان بودند؟ اما امروز خوشبختانه همه اینها حل شده است اما این مقدار که هست برایش کافی نیست. اگر او به تهران یا تبریز یا شهری دیگر می اید به خاطر این است که اگر امروز بخواهد به صورت کارگر در یک کارخانه زندگی کند حقوقش را می‌گیرد و کارش را هم می‌کند. پس چه باید کرد که برگردد به سرزمین اولیه خودش و از این راه ـ از رفاه اجتماعی هم سهمی ببرد. او کلاه سرش نمی‌رود ـ کلاه سر ما می‌رود که تومانی چقدر از این بودجه را می‌دهیم و به صورت ارز دوباره به جیب صاحبان کیسه بر می گردانیم. از جائی می‌گیریم و دوباره پس می‌دهیم. کار مثبت زارع جلوی خروج ارز را از مملکت می‌گیرد تاریخ ۲۵۰۰ ساله ما و فتوحات ما همه از زحمت زراعی و اینگونه آدمهائی که در امر تولید کار می‌کردند ـ نصیبشان شده است. اینجاست که باید به روستائی و روستاهای ما توجه بیشتری بشود شرکتهای سهامی زراعی باید بر مبنای دید صحیح زراعی باشد ـ باید توجه کنیم که در چه مقدار زمین و با چه مقدار سرمایه و با چه نیروی انسانی می‌توانیم محصول بدست آوردیم و اصولا این محصولی که عایدمان می‌شود به چه قیمت تمام می‌شود. یک مقداری حساب و کتاب سرمان بشود. اگر آمدند گفتند که در فلان جا فلان مقدار محصول داریم یا امسال وضع محصول خیلی خوب بود، ببینید در چند برنامه اینکار انجام گرفته و چه مبالغی در این راه سرمایه گذاری شده است. رقم به ظاهر چشمگیر و در باطن سنگین قیمت نباشد. شاید در بعضی از ممالک دنیا مردم حق نداشته باشند که مثلا بگویند فلان محصول یا گندم تنی چند تمام می‌شود ولی در نظام ما به خصوص در دوران انقلب شاه و مردم این نظارت و بررسی و حسابرسی در شأن دموکراسی ما است و باید به دولت روشن باشد که در فلان شرکت سهامی زراعی محصولی که به دست آمده جنبه اقتصادی داشته است یا نه ماشین آلاتی که برایش تهیه شده در انجا جذب شده است یا نه. شاید البته در گذشته بعضیها بگویند سرمایه گذاری در تعاونیهای روستائی ایجاد شده و هنوز نتیجه عاید نگردیده است ما می‌خواهیم خیلی از مسائل روشن شود علاوه بر این زمینهای زراعی که ما داریم دقت کنید که زمینهای سنتی را فدای شرکت سهامی زراعی نکنید. و دیگر آنکه ما آب می‌دهیم، زمین می‌دهیم میلیاردها خرج بهسازی می‌کنیم باید سعی کنیم زیر این سدسازی‌ها از نیروی انسانی ایرانی استفاده شود، خدای نکرده کاری نکنیم که دست انبی و بیگانه در آنجا بند شود و از راه نفت خارج شود و از این راه بیاید از راه اقتصاد و از راه کشاورزی مجدداً وارد شود، در حقیقت از یک در خارج شود و از پنجره دیگر وارد گردد.
ما الآن امکانات مالی داریم. متخصص انتخاب کنید و استخدام کنید تا زیر آن سد آنجا که آب و پول و سرمایه و زمین جمع شده است زارع ایرانی آماده برای کار شود و با حفظ سنت‌های خودش. ما در انقلاب نخواستیم کشاورز
را تبدیل به کارگر کنیم بلکه خواستیم مالک را از بین ببریم تا کشاورز، کشاورز مالک باشد نه به صورتی بیفتد که فردا در برداشت کشاورزی کشاورز ما بیشتر به صورت کارگر درآید تا کشاورز، خیلی چیزها هست که شاید دیگران برای خودشان لازم داشته باشند مثل مارچوبه ولی ما که به گندم نیاز داریم چرا مارچوبه بکاریم؟ باید اول نیازهای داخل خودمان را تأمین کنیم. من نمی‌گویم مارچوبه نباشد می‌گویم باید گندم باشد ما برای تأمین نیازمندیهای خودمان برنامه سوبسید داریم این هم باید مثل سایر برنامه‌ها حتماً وارد بودجه باشد. چرا باید سال به سال رقم سوبسید بالا برود چرا از زارع به مبلغی نمی‌خرید که برای او صرف کند؟ چرا چرا از زارع نمی‌خرید که او بداند برداشت یک واحد زراعی چقدر می‌شود و خرجش چقدر می‌شود و چقدر هم خرج بچه و زن و زندگی داخلیش هست؟ با ۷۰۰ یا هزار تومان خرید گندم شما نمی‌توانید سطح درآمد زارع را با شهرنشین یکی بکنید. این واقعتی است اگر بخواهید زارع را در همین دید و همین کلاس حبس و حفظ کنید آن وقت استکه فردا زارع مثل بنده و جنابعالی کراوات می‌زند و شلوار اتو کشیده می‌پوشد و عریضه استخدام در یکی از ادارات و بخشهای خصوصی و کارخانجات خواهد داد چون انسان است و می‌خواهد از این مزایا استقاده کند. شما ببینید مثلا شکرتان چند بوده و چند هست ؟امسال بنده رفته بودم آذربایجان غربی، ماشینهائی که چغندر می‌آوردند، بعضیها سه یا چهار روز جلو کارخانه‌های قند به صف ایستادند تا نوبت تخلیه شان بشود. این برای زارع صرف نمی‌کند که باید پول تراکتور و ماشین و دیگر وسائل کشاوزی را هم بدهد. این درست نیست چرا ما امکانات درست نمی‌کنید که زارع حفظ شخصیت و حیثیت کارش را بکند و سرگرم باشد. ایمن هزار تومان گندم او را دو هزار تومان بخرید اطمینان داشته باشید او در پاریس خرج نمی‌کند اگر به او پول دادید در زمین همین مملکت کار می‌کند و برای شما محصول بدست می‌آورد و در نتیجه عوایدی برای مملکت می‌آورد. تصمیمات و اقدامات را انقلابی به نفع او پیاده کنید و بیائید انقلاب به معنای انقلاب را به نفع زارع انجام دهید چون تنها برنامه‌ای که باید اطمینان داشته باشید درست می‌شود این است که باید به زارع کمک کرد ـ اگر اینها باشند مملکت ترقی خواهد کرد ـ شاید بتوان با پول همه جا را رنگین کرد اما همیشه نمی‌شود شکم را سیر کرد. اگر ما هر روز از خارج بخریم و آنها نیز قیمت را بالا ببرند بازی دور و تسلسل پیش می‌آید. بیائید زیر بنا را محکم کنید. جناب آقای نخست وزیر این مساله پیش پا افتاده ولی جالب و مهم است مساله آبیاری - یک مزاحمتی در سطح روستاها است. شما نگاه کنید ببینید چقدر از این را وصول می‌کنید و پرسنلش چقدر است؟ واقعا برای گرفتن پول آبیاری شما آبی تهیه کرده‌اید یا تعلیم و آموزشی داده‌اید برای این که آبها به هرز نرود ؟آبیاری برای سطح مملکت است و یکی از جنبه هائی است که دستگاه حاکمه مردم را نسبت به شما اکثریت بدبین می‌کند این درد دل زارع و من نماینده مجلس است. این را به خدا شما از هر جا که می‌توانید بودجه اش را تامین کنید - اکثر این مامورین نه شایسته هستند و نه کا آمد بلکه یک منبع فساد شدهاند. در مساله زراعی چند چیز دیگر را هم باید داشته باشید مثلا امسال گفته می‌شود که پنبه دست زارع مانده است. چند سال پیش پیاز و سیر بدست زارع آذربایجانی ماند - برای اینها یک قیمت تضمینی بگذارید. حال که نیروی مادی و معنوی دارید برای آنها برنامه کاشت درست کنید و برنامه‌ای بگذارید تا آنها بدانند که در چه مناطقی چه چیز باید بکارند که مثلا وقتی پیاز کاشتند فردا مجبور نشوند بخاطر زیادی آن - پیاز را بجای کود بکار ببرند. یادم هست که سال گذشته خیلی از پیازها پوسیده شدند و بالاخره تعاونی‌ها سی شاهی خریدند ودر تهران ۷ ریال فروختند. دو سه روز پیش دیدم که، من نه کاباره دار هستم ونه کاباره می‌روم ونه خانم بنده خارجی است که مجبور شوم بروم و نه این توفیق را داشتم ام که به این گونه جاها دعوت شوم، ولی این در شان ما نیست که دو کاباره در شب ژانویه اگر کارش زیاد شد وزارت دارائی برای آنها قانون استثنائی بگذارد که مثلا امروز که ۵۰ هزار تومان در آمد داری ۵ هزار تومان هم به من بجای آن بیائید از این شخصیتهای اقتصادی که مدعی خود ساختگی هم هستند و مثل خیلی چیزها که در این مملکت معنایش را از دست داده است فلان شخصیت
اقتصادی که از فلان نوع کار کوچک کارش را شروع کرده است آیا پرونده مالیاتی کارخانه اش شاهد بر این مدعاست که سال به سال توفیق بیشتر مادی بدست آورد و در نتیجه مالیاتش اضافه شده است به مرحله‌ای رسیده است که بعضیها سالانه صدها میلیون تومان عایدی دارند اما دلشان نمی‌خواهد مالیات بدهند. ایا اینها با پرونده مالیاتی بالا رفته‌اند یا شب خوابیده‌اند و صبح میلیاردر شدهاند. نگاه کنید به این نوع مؤسسات ببینید که در چند سال اخیر به چه چهره‌های اقتصادی نا شناخته‌ای بر می‌خوریم که سابقه‌ای در کارشان نداشته‌اند اما ثروت از کجا آورده ایشان گاهی از میلیاردها هم تجاوز می‌کند گاهی در انگشت بعضی از اینها انگشتر چند میلیون تومانی دیده می‌شود باشد ما ناراحت نیستیم مسلم است که سرمایه داران ما باید به آنجائی برسند که کارهای عظیم صنعتی انجام بدهند. ما از خدا می‌خواهیم که ثروتشان به میلیاردها برسد اما حساب و کتاب و پرونده مالیاتی هم در بین باش. مسکن از هم اکنون نگرانی حتی آن عده از ثروتمندان را هم فراهم کرده است. سیاست دکان نیست که هر روز صبح سیاستمدار دکانش را باز کند و شب ببندد. باید من رحیم زهتاب فرد که اکنون نماینده هستم و همة ما بدانیم که چقدر از عایدی خود را باید برای مسکن بدهیم. باید این کار روشن شود اینکه نمی‌شود، کارمندی که به رتبه نه می‌رسد مگر چقدر حقوق می‌گیرد؟ به سن و سالی رسیده که اسم و رسمی پیدا کرده است و موقعیتی به هم رسانده و بچه دانشگاهی دارد اینکه نمی‌شود و نمی‌تواند بعد از سالها خدمتگزاری برود در یک یا دو اطاق زندگی کند شما به من بفرمائید که در کجا می‌شود یک جائی را گرفت که بشود ماهی هزار تومان کرایه داد؟ اگر آن کارمند پول نداشت ازکجا بیاورد؟ من نمی‌گویم که آپارتمان چندین اشکوبه برای اینها بستزید بلکه می‌گویم به جای اینکه آپارتمان هائی بسازید که متری ۲۵۰۰ تومان بفروشید و یا به جای اینکه آپارتمانی بسازید که به صاحبان منازل بفروشید خانه هائی بسازید در حد نیاز شخصیتهائی که یک عمر با حیثیت و آبرو و با مبانی فکری و اخلاقی و مذهبی در این مملکت خدمت کرده و زحمت کشیده‌اند اینها نمی‌توانند امکانی داشته باشند که یک چهار دیواری برای خودشان تهیه کنند. اکثراً یک نگرانی از این لحاظ دارند آقا موجبات ناراحتی او را فراهم نیاورید و خدای نکرده موجبات انحراف بعضی از کارمندان را فراهم نکنید این بیچاره چه کار کند هر کسی باید فکر و اندیشه زندگی داشته باشد و من می‌خواهم نقش ستون پنجم در حزب شما داشته باشم و یا به عبارت دیگر ستون پنجم شما در حزب مردم باشم شما نخست وزیر این مملکت هستید و این ملت به شما نیاز دارد و جمله شما توی گوش من هست ـ همیشه توی گوش بنده است مکرر فرمودید بخصوص روز اول وزارت که فرمودید من نخست وزیر ملت هستم. نگفتید که نخست وزیر ایران نویم هستم حالا بیائید به بینیم چطور در بعضی جاها صدی چهل و پنج می‌روند به حزب مردم رأی می‌دهند چرا می‌روند ؟چرا می‌روند برای این می‌روند که توی گوش اینها حرفهائی می‌خورد، حرفها می‌شنوند که می‌شنوند ما حزب مردمیها سؤال می‌کنیم از این و آن مثلا از معلمان سئوال می‌کنیم آیا از زندگیت راضی هستی و آیا حقوق تکافوی مخارجت را می‌کنیم ـ می‌گویند نه و ما می گوئیم به حزب ما بیاو آنها را به حزب مردم جلب می‌کنیم و از مردم سئوال می‌کنیم آیا راحت زندگی می‌کنند و ما همیشه در جستجوی ایم افراد هستیم که آیا به راحتی زندگی می‌کنند؟ در آذربایجان جناب صدقیانی زاده (یکی از نمایندگان ـ صدقیانی) من صداقت بیان دارم که اینها را نمی‌شناسم (نخست وزیر ـ مهندس صدقیانی آذربایجانی هستند) باعث افتخار من است مسئله در این است و آن صداقت بیان من است که من اینها را نمی‌شناسم.
از راه اسمشان با آنها آشنا هستم مسأله در این است که ما چطوری می‌توانیم مشکلات را حل کنیم و مسأله در این است که ببینم که واقعاً مشکلات را چگونه می‌توان حل کرد و چطور جواب دهم در همین آذربایجان سال گذشته خشک سالی بود این مشکلات را چگونه می‌توانیم جواب بدهیم اینها مشکلات عمومی است خدای من شاهد است نه عوامفریبی می‌کنم نه تظاهر نه تعصب نشان می‌دهم من دو ماه پیش در بناب و ملکان به بعضی مزارع زارعین می‌رفتم و می دیدیدم مجموع محصول بعضیها ۵، ۶ گونی گندم بیشتر نیست شما به زارع بذر دادید گندم خوراکی دادید تشکر می‌کنم ولی ورقه اجرائیه برای آنان برای چه بود از یک طرف گندم
و بذر خوراکی می‌دهید از یکطرف اجرائیه صادر می‌کنید بابت بدهی گذشته شما که مجبور به کمک دادن نبودید اینگونه دید‌ها اگر عمومیت پیدا کند یعنی وقتی خشکسالی شد یک جائی آفت بود بلافاصله مأمورین گزارش بدهند که باید بدانها امسال کمک کنیم بذر برسانیم باید مطالباتشان را وصول نکنیم باید امکانات بیشتری به آنان بدهیم در دوره فئودالیزم اگریک وقتی خشکسالی می‌شد آن مالک می‌رفت دستی به او پول می‌داد سند محضر نمی‌گرفت برای سر پا نگهداشتن زارع پول می‌داد گندم می‌داد قبض ساده می‌گرفت و زارع نیاز نداشت برای دریافت پول از دهات مثلا به تبریز بیاید و در مسافرخانه بماند و مقداری از پول را از دست بدهد و بیجا خرج کند و یا سوغاتی بخرد و شما هم با همان دلسوزی و بلند نظری کمک کنید درباره آذربایجان اسم آوردم یادم آمد از آقای وزیر کشور تشکر کنم همچنین از جناب آقای نخست وزیر ما خوشبختانه یکی از مشکلاتمان حل شد و آن مسئله استانداری بود امروز یک استاندار فوق العاده فعال و شریف و قاطع، صمیمی و وارد. درد آشنا به سمت استانداری آذربایجان شرقی منصوب شدهاند که سوابق روشن و افتخار آفرین در آن استان دارند و به مشکلات وارد هستند و لازم میدانم از آقای وزیر کشور و شخص نخست وزیر تشکر کنم و صمناً از وزیر کشور می‌خواهم که درباره یک عده شهردار اوامر مساعدی صادر فرمایند و یکی از عللی که شماها می‌توانید در حوزه انتخابی خودتان سربلند باشید بستگی به کار آن شهردار محل دارد ناچار برای بنده این مطلب پیش می‌آید که ما برای پیدا کردن یک شهردار خوب ناچار به سراغ آدمهائی در سازمانهای مختلفه می‌رویم و اینان یا شغل آزاد دارند یا در سازمانهای مملکتی کار می‌کنند اینها را انتخاب و در رأس شهرداری می‌گذاریم و این شهردار، این کسی که شما را از حقوق و مزایای روز افزون کارمندی بی بهره می‌کنید برای اینکه مستخدم شهرداری شده و مجبور شده از همه گونه مزایا و ترفیع و اضافه دریافتی محروم بماند این موضوع موجب سلب رفاه فکری و روحی و رفاه اجتماعی این شهرداران را فراهم می‌کند. عده‌ای از اینها سابق به صورت کارمند پیمانی و رسمی دولت بوده و یا شغل آزاد داشتند ولی اینها نگرانند که اگر فردا انتخاب نشدند سرنوشت آنها چه خواهد شد اینها همینطوری منده‌اند اگر ۴ سال صادقانه جدیت کرد و مورد تأیید وزیر کشور قرار گرفت یک مرجعی باشد یک وضعیتی داشته باشند که اینها بتوانند بعداً به یک سازمانی مراجعه بشود بنده عرایضم تمام شد یا حداقل تمام می‌کنم به لحاظ اینکه ساعت یک نزدیک است و در حزب به من گفتند و جناب رامبد می‌فرمایند که مطالب را خلاصه کنم و جناب رامبد لیدر محترم فراکسیون هم از بنده خواسته‌اند که تا می‌توانم کم صحبت کنم حالا چرا خودشان می دانند یک نامه است از حزب ایران نوین نه سند است نه مدرک عده‌ای از کارمندان پست و تلگراف و تلفن شرحی نوشته‌اند که در سال (۱۳۴۱) به فنی تبدیل شدهاند و پرداخت آن مورخه ۴۲/۲/۱۸ بوده و در سالل ۱۳۴۰ پایه‌ای داریم که ۵۰ درصد مابه التفاوت مربوط به آذر ماه سال ۴۰ تا پایان سال ۴۱ پرداخت نشده و از اول سال ۱۳۵۲ هم این مبلغ پرداخت خواهد شد و در سال ۴۲ کاملا پرداخت گردید اینک کارمندان مزبور تقاضا دارند که مطالباتشان ۵۰ درصد تا پایان اسفند ۴۱ به آنها پرداخت شود یعنی از اول ۴۰ تا اول آذر ۱۳۴۰ ۵۰% پرداخت شود و اقدام لازم خواهد شد و مزید بر تشکر است امضاء کالالی و من اعتراف می‌کنم یکی از سیماهای ارزنده مان منوچهر کلالی است و از کلالی اسم بردم و یک تبلیغ هم به نفع شما کردم من فکر می‌کنم کلالی از ادمهای آزاده و خوش فکر است و خود کلالی این نامه را امضا کرده است حزب یعنی این، صحیح است صحیح است که اگر آدم گرفتاری هائی داشت کانالی باشد که از آنجا هم نامه بیاورند مملکت اینطور پیشرفت خواهد کرد و در اخرین مطلب یک چند کلمه‌ای و چند دقیقه‌ای می‌خواهم راجع به مسائل خارجی به عرض برسانم پریروز بود دیدم باز همسایه بیخ گوشمان آهنگ تازه‌ای ساز کرده دولتش و هم ملتش مسلمان است و هم با ما برادر و هم دارای سابقه تاریخی مشترک طولانی که با هم داریم اما مدعیان زمامداری آنها اصرار دارند که آهنگ تازه یی ساز کنند و ساز کرده‌اند و تا دبروز اصفهانی را علم کرده بودند و امروز یک شخص دیگر را اینها بدانند همه اینها تلاش مذبوحانه است و این سم پاشی که تمام آن بدور از حقایق است و ادعاها و این نوع حرفها و این نوع تلاشهای مذبوحانه هیچکدام حقایق را مکتوم نخواهد ساخت و همین دیروز بود که استاد حسن البقوری وزیر
سابق اوقاف مصر در یک کنفرانس که واقعاً جنبه جهانی از نظر علم یدارید خطاب به دنیای اسلام یادآور شد که چه اصراری دارد این روزها عراق که همیشه بساز اجنبی برقصد و مصر است که در دنیای اسلام اختلاف پیدا شده و اینان اصراری دارند که بر روی اسمی که تاریخ بر روی آن اسم گذاشته است و حقایق ثبت گردیده است و آنچه تاریخ یادآور آن است که آنچه واقعیت است که خلیج فارس اسم تاریخی این مملکت است یا خلیج فارسی است و شما آن را به عنوان خلیج فارس می‌شناسید و اگر گفته شود خلیج عربی درست مثل این است که به بنده رحیم زهتاب فرد بگویند صدر کیوان و یا به صدر کیوان بگویند رحیم زهتاب فرد پس این حرفهای بیجا و این یاوه گوئی‌ها هم برای ملتی که اینقدر بزرگوارانه برای اتحاد دنیای اسلام و انفاق و انصاف از هیچگونه کوشش و بذل و بخشش و هکاری و کمک مضایقه ندارد و می‌گویم آن بیچاره رانده شده از همه جا زیر چتر حمایت عراق یا سایر مدعیان قدرت که به صورت خیل ساده با این برداشت و ما فی النفسه با چنین برداشتی مخالف هستیم و این برداشت برداشتی است که هم شرق و هم غرب و بعضی از ایشان موافق هستند خیلی ساده است ما امروز اینهمه عوائد را از زیاد صادر کردن نفت نداذریم اززیاد دریافت کردن یمت اصلیش عایدمان می‌شود این مهم است درسالی که گذشت دنیای غرب سال بدی را داشت سال سرگردانی و سال تاریخی و کمبود مواد غذائی بود آنها می دانند سال تورم بود و در دنیا همیشه آنها می دانند که یک مقداری گشایش برای آن است که یک گشایش در زندگی دولتهای دیگر آمده و همچنین صنایع ملی آن ملتها به همین جهت شما دیدید در چند سال اخیر کمیته‌های مختلفه تشکیل داده از اجنبیهای اهلی حمایت می‌کنند در سال اخیر کمیته هائی در هندوستان و سایر جاها درست می‌شود که همه برای ما نامه می‌نویسند که سرنوشت آن زندانی چه شد و سرنوشت این زندانی چطور می‌شود سرنوشت یک خائن در همین کشورهای شرق و غرب و سرنوشت یک اجنبی چطور می‌شود می گویند ایران تحت تسلط ۳۰ هزار نفر سازمان امنیتی می‌باشد نه تحت تسلط سی چند میلیون نفر است رحیم زهتاب فرد هم در مواقع احساس و خطر عضو همین سازمان امنیت است اگر مصالح مملکت ایجاب بکند با چنگ و ناخن و دست و دندانش اجنبی را از بین می‌برد شما فکر نکنید ما با این حرفهایتان نگرانی پیدا می‌کنیم ایرانی هر موقع منافعش در خطر افتاد هر موقع مصالحش به خطر افتاد از مصالح عالیه و آزادی خود دفاع خواهد کرد زمانی که اجنبی مقاصدی در سر داشته باشد ما ایرانی هستیم شرف داریم تاریخ داریم پدران و اجدادمان در اینجا مدفون هستند ما می دانیم این توفیقات روز افزون دیگران را نگران کرده است دیگران را خیلی ناراحت کرده است ولی دیگران هم قبول کنند که این یک واقعیت است که دیگر به تراست‌های نفتی باج نمی‌دهیم و قیمت نفت با ماست بازار در اختیار ماست میزان استخراج با ماست هر جا که بخواهیم و به هر که بخواهیم نفت خود را می‌فروشیم و به هر مقدار که مصلحت بدانیم حالا اگر دیگری عصبانی می‌شود و صدایش در می اید تیر اگر از کمان همی گذرد، از کماندار بیند اهل خرد. ما می دانیم که اینها مزدوران اجنبی هستند ما می دانیم که اینها سالهاست در عراق از امنیت محرومند ما می‌بینیم آنجائی که مرکز و قبله عالم اسلام است امروز متأسفانه می‌شنویم فجایعی اتفاق می‌افتد که همیشه ننگ آن برای زمامداران عراق باقی خواهد ماند (صحیح است) ایران هرگز تحمل این همه تجاوز به حقوق اسلام را نخواهد پذیرفت و تحمل نخواهد کرد ما از دولت جناب آقای هویدا می‌خواهیم در این امر بیش از پیش قاطعیت نشان دهند ما در امنیت و رژیم شاهنشاهی ایران و ارتش و این امور مصالح مملکت همصدا هستیم. هر وقت هر اجنبی هر رژیمی در هر جا بخواهد در مسیر ما انحراف و خللی وارد کند با ۳۲ میلیون ایرانی روبروست عرضی ندارم از اینکه حوصله کردید به عرایضم گوش دادید متشکرم در آخرین لحظه که چه بسا دیگر پایمان به این کرسیها نرسد با هم بگوئیم خدا یا شاهنشاه ما را از گزند دروغ و دروغ پردازان محفوظ و مصون بدار. (احسنت ـ احسنت).
- تعیین موقع جلسه آینده ـ ختم جلسه
۳ ـ تعیین موقع جلسه آینده ـ ختم جلسه
رئیس ـ چون وقت این جلسه تمام است با اجازه خانمها و آقایان جلسه را ختم می‌کنیم جلسه آینده ساعت ۴ بعد از ظهر امروز خواهد بود.
(جلسه ساعت ۱ بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی ـ عبدالله ریاضی