مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۰ اسفند ۱۳۲۹ نشست ۱۲۳
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری شانزدهم | تصمیم‌های مجلس | تصمیم‌های مجلس شورای ملی درباره نفت و گاز |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره شانزدهم |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی – اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
سال هفتم – شماره ۱۷۶۵
۴شنبه ۱۶ اسفند ماه ۱۳۲۹
دوره شانزدهم مجلس شورای ملی
شماره مسلسل ۱۲۳
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی دوره ۱۶
جلسه ۱۲۳
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنجشنبه دهم اسفند ماه ۱۳۲۹
فهرست مطالب:
۱-تصویب صورت مجلس
۲-بیانات قبل از دستور، آقایان: گودرزی، اسلامی، مکی، حائری‌زاده
۳-تقدیم و مذاکره در فوریت لایحه اجازه انتشار اسکناس
۴- ختم جلسه به عنوان تنفس
مجلس یک ساعت و نیم قبل از ظهر به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید.
۱-تصویب صورت مجلس
رئیس - صورت غائبین قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
غائبین با اجازه - آقایان: محمود محمودی، دکتر نبوی، دکتر مصباح‌زاده، اورنگ، تصرتیان، تولیت، فرامرزی، دکتر سید امامی، ناصر ذوالفقاری، دکتر مصدق، جمال امامی، طباطبایی.
غائبین بی‌اجازه - آقایان: افشار صادقی، محمد ذوالفقاری، شهاب خسروانی، صمد سودآور، علی محمد دهقان.
رئیس - آقای اسلامی در صورت جلسه نظری دارید؟ بفرمایید.
اسلامی - در این صورت جلسه‌ای که بنده امروز می‌خواندم نوشته بود که بر اثر پیشنهادی که آقای حاج حاذقی دادند بنده عرض کردم که آن خلعت را به ایشان بدهن چون بنده مطلب را به طور آهسته بیان کردم و نظرم به توهین نبوده است برای این که جناب حاج حاذقی در این چند دوره که به نمایندگی انتخاب شده‌اند مورد احترام همه آقایان هستند (صحیح است) به خصوص که بنده هم به ایشان یک احترام تام و تمامی می‌گذارم این را می‌خواستم عرض کنم.
رئیس - آقای معدل.
معدل - در جلسه گذشته یکی از آقایان اینجا وقتی از موضوع حقوق آقایان سناتورها صحبت بود به عنوان مثال نام چند نفر از آقایان سناتورها را بردند که یکی دو نفر از آنها سناتورهای فارس هستند بنده حالا کار ندارم که مناسب بود اصلاً ذکر اسمی بشود یا نشود (صدری - مناسب نبود) ولی با اطلاعی که ما داریم از وضعیت آنها بنده برای رفع هر گونه سوء تفاهمی و برای این که این اثر در صورت مجلس باقی نماند به عرض آقایان می‌رسانم که آقایان سناتورهای فارس هیچ کدام حقوق سناتوری نمی‌گیرند و به خصوص اسم آقای نمازی را بردند خانواده نمازی به قدری خیرات و میراث دارد و به قدری به شهر خودش کمک کرده است که مردم فارس از شکرگذاری آنها عاجز هستند (صحیح است) بیمارستان، مدرسه و اخیراً هم آب مشروب شهر شیراز از باقیات صالحات آنهاست ما بایستی سعی بکنیم که مردم خیر و نیکنام را تشویق کنیم (صحیح است) و بهترین وسیله هم این است که در این گونه مواقع اگر ذکر خیری از آنها نمی‌کنیم اقلاً به صورت مثال در این گونه موارد از آنها ذکر بدی نشود (صحیح است) لهذا از جناب آقای رئیس تقاضا می‌کنم که دستور بفرمایند که این موضوعی را که بنده عرض می‌کنم در صورت مجلس قید شود که ما را مردم حق ناشناس معرفی نکنند.
رئیس- آقای شوشتری.
شوشتری - بسم‌الله الرحمن الرحیم بنده در صورت مجلس امروز مراجع که کردم در خارج هم دیروز و پریروز عصر صحبت می‌کردند بعضی‌ها تصور کردند در بیانات من نظر خاصی نیست به شخص به خصوصی بوده است خواستم این موضوع را توضیح بدهم و سابقاً هم از نمایندگان عصر هر روز عیناً در دسترس عموم گذاشته می‌شد این سوء تفاهامات ایجاد نمی‌شد غرض من از مأمورین جنگل و احداث جنگل و قطع اشجار جنگل به شخص خاصی نبود که یک شخص خاصی مدیر کلی یا وزیر کشاورزی باشد نظر من آن است که عموماً باید سعی کنیم تماس مأمورین کوچک را از سر رعایا و بیچارگان برداریم تا بتوانند مردم رفاه و آسایش پیدا کنند و از یک طرف دیگر نظرم آن است که موضوع از بین رفتن جنگل یک موضوع حیاتی است باید دولت با همین بودجه موجود با همین مأمورین در این اراضی که به طول هفتصد کیلومتر و عرض ۱۱ کیلومتر است احداث جنگل کند که از رطوبت آنها بقیه جنگل‌ها محفوظ باشد. غرض خاصی نداشتم و عادت نداشتم و ندارم از ادب خارج بشوم و تا چیزی از نظر قضایی مستحکم نباشد ممکن نیست به کسی نظر سوء داشته باشم از این جهت خواستم امر بفرمایید عرایضم را اصلاح کنند و باز هم آقای شعاعی را متذکر می‌کنم و استدعا می‌کنم دولت را متوجه بسازند که بزرگترین خدمت به این مملکت احداث جنگل است در اراضی آب افتاده و خیال می‌کنم موضوع جنگل صد مرتبه از موضوع نفت هم مهمتر است این فکر را بکنید. بودجه هم لازم ندارد آب زیاد هم لازم ندارد با همین آب‌های معمولی کنار دریا رطوبت دریا درخت‌های جنگلی بکارید، راحت کنید کار را.
رئیس - آقای مخبر فرهمند.
مخبر فرهمند - عرض کنم راجع به صورت مجلس بنده عرضی ندارم فقط چیزی بود که در جلسه
گذشته یک تقاضایی از طرف ۱۵ نفر بلکه بیش‌تر از نمایندگان تقدیم شد (صحیح است) که لایحه راجع به اصلاح ماده ۲۰ قانون مالیات بر درآمد مربوط به اطاق‌های بازرگانی شهرستان‌ها که به مجلس دادند مطرح شود چون در اثر آن قانون تمام اطاق‌ها بازرگانی شهرستان‌ها فعلاً تعطیل است. یعنی دیگر پول به آنها نمی‌رسد و هر روز مراجعه می‌کنند. چندین تلگراف هم اینجا هست که تقدیم مقام ریاست می‌کنم و این را تقاضا کردیم که بعد از لایحه مستمری‌ها جزء دستور باشد خواستم تمنا کنم که این را قرائت بفرمایید و جزء دستور باشد که این گرفتاری شش ماه است اطاق‌های بازرگانی را تعطیل و کارشان را معطل کرده است ضمناً دو مراسله هم هست راجع به لایه مسکرات است آن را هم تقدیم می‌کنم.
رئیس - آقای نورالدین امامی.
نورالدین امامی - بنده عرضی ندارم فقط در صورت جلسه آقای افشار صادقی را غایب نوشته‌اند.
رئیس - اصلاح شد، نسبت به صورت جلسه نظر دیگری نیست؟ (گفته شد - خیر) صورت مجلس تصویب شد.
۲- بیانات قبل از دستور - آقایان: گودرزی - اسلامی - مکی- حائری‌زاده
رئیس - آقای گودرزی
گودرزی - عرایض که بنده می‌خواهم عرض کنم و خیلی سعی دارم بسیار موجز و مختصر باشد مربوط به دو موضوع است اولاً به طوری که به وسیله تلفن از رینه مرکز لاریجان اطلاع می‌دهند.
شب همین دوشنبه زلزله سخت و وحشتناکی در لاریجان آمده که در بعضی قرا مانند ایرا ساختمان‌های مردم را با خاک یکسان کرده و صاحبان بیچاره آنها را در این سرمانی سخت کوهستان بیچاره و بی‌سر و سامان ساخته است و در سایر قرا مانند اسک و رینه از چهل تا شصت درصد خانه‌ها خراب شده و باقی ساختمان‌ها شکاف برداشته است.
چون وقوع زلزله در اوایل شب بوده که مردم بیدار و هوشیار بودند به حمدالله و السنه تلفات جانی وارد نشده و کسی تلف نگردیده است. ولی چون نقاط نامبرده در دامنه قلل مرتفع کوه دماوند و البرز واقع و از برف مستور است اگر زودتر به درد این بیچارگان نرسند یقیناً تعداد زیادی از آنان در این سرمای سخت و برف و بوران تلف خواهند شد.
چون ساکنین قرا زلزله‌زده اغلب کشاورزان خورده مالک که دارایی آنها مختصر خانه روستایی و چندین زمین زراعتی گندم‌زار است و عموماً بسی بضاعت و استطاعت ساختن خانه‌ها و تعمیر آنها را ندارند - از اولیا محترم دولت و شیر و خورشید سرخ ایران انتظار داریم که در این سرمای سخت کوهستان زودتر به درد این بیچارگان برسند تا درد بی‌درمان آن فلک‌زدگان را اندکی درمان فرمایند. بدبختانه در این فصل که برف راه‌ها را مستور کرده است از طریق تهران که تا محل زلزله‌زده با وجود راه اتومبیل‌رو دو ساعت فاصله است رفتن به محل مقدور نیست ناچار باید از راه آمل که تنهاوسیله رفتن به محل اسب و قاطر است با طی سه روز راه به محل وقوع زلزله رفت در این صورت خیلی به موقع است که در این باب توجه خاص و اقدام عاجلی به عمل آید تا مردمی که از خطر زلزله جان به سلامت بردند در اثر شدت سرما و بی‌خانمان و بی سر و سامانی به کلی از دست نروند و تلف نشوند ثانیاً چنان که خاطر محترم آقایان نمایندگان محترم مسبوق است برای رسیدگی به دعاوی اشخاص نسبت به املاکی که از طرف اعلیحضرت فقید اعلیحضرت همایون شاهنشاهی منتقل و به موجب فرمان شاهنشاه مورخ ۲۰ شهریور ۱۳۲۰ به دولت انتقال یافته قانونی مشتمل بر ۲۸ ماده در دوازدهم خرداد ۱۳۲۱ از مجلس شورای ملی گذشت که در شق الف ماده ۱۴ آن مقرر شده است که املاک غصبی به صاحبان آن مسترد گردد و شق ب ماده مرقوم مقرر داشته است در صورتی که بهای پرداخته شده به فروشنده ملک خریداری شده بیش از ده هراز ریال نباشد و عدم تمکن صاحب ملک محرز باشد ملک بدون مطالبه بهای پرداختی به فروشنده رد می‌شود. و در ماده ۲۷ همین قانون برای خرده مالکینی که به منظور کشاورزی در این گونه املاک مداخله نمانید نیز تسهیلاتی مقرر شده است (شوشتری- اما جناب آقای گودرزی آقای ابوالفتوح برخلاف این رأی داده) می‌خواهیم جبران کنیم و چون موضوع این گونه دعاوی چنان که در این قانون هم ذکر شده است املاکی بوده است که به عنوان غصب یا معاملات مبتنی بر غبن از بد صاحبان آن انتزاع گردیده است در همان اوان بخشنامه‌ای به عنوان متصدیان امور املاک واگذاری صادر گردیده که از متصرفین مورد معامله خود بیش از ده هزار ریال دریافت نکرده‌اند مطالبه بهره مالکانه این گونه املاک نشود.
مجموع این جهات و بی‌اطلاعی مردم از قانون و قصد اغفال مأمورین املاک به منظور جلوگیری مردم از تقدیم دادخواست و استرداد املاک که نتیجه موجب بیکاری این مأمورین می‌شده است سبب شد که مأمورین املاک واگذاری به این خرده مالکین و کشاورزان دارای مختصر آب ملک بی‌اطلاع از قانون اعلام و تفهیم نمایند که املاک غصبی و املاکی که در بهای آن بیش از ده هزار ریال پرداخت نگردیده و بدون تقدیم دادخواست و طی تشریفات دادرسی و صدور حکم قطعی ملک متصرفین آنها شناخته شده و از ید آنها خارج نخواهد شد.
چون این مالکین جز و کشاورزان خرده مالک از رعایای املاک واگذاری بوده و هنوز تحت اداره و سرپرستی مأمورین املاک بودند و غالباً بیش از هشت ۹ جریب زمین و در همین حدود خانه‌سرا و باغات نداشتند و به عقیده آنها مختصر علاقه آنها قابلیت این را نداشته است که با تقدیم دادخواست و تعقیب دعوی در مرحله نخستین و تجدید نظر در مرکز شهرستان و استان سال‌ها در بدر وسرگردان شوند و از طرفی ملاحظه می‌کردند که تاب تحمل هزینه دادرسی را که از حیث تشریفات قانونی چندان فرقی بین دعاوی متهم و غیر متهم نبوده نداشتند و تبلغیات فریبنده مأمورین با استناد به قانون نیز کار خود را کرد و نتیجه این بیچارگان در شش ماه مهلت قانون مبادرت به تقدیم دادخواست نکردند.
با انقضای مهلت مرقوم همان مأمورینی که با هزاران بیان شیرین لحن خوش و گفتار فریبنده این کشاورزان خرده مالکین بیچاره را تشویق به عدم تقدیم دادخواست می‌کردند هم چون گرگ گرسنه و مانند اجل معلق بر سر این بیچارگان ریخته علاوه بر ضبط بهره مالکانه موجود به سختی مطالبه عواید سنواتی را هم می‌نمودند.
تازه این خرده مالکین بیچاره و بی‌پناه معنی آن همه نصایح پدرانه و مواعید دلفریب را که با کمال صحت و دلسوزی بیان شده فهمیدند و متوجه شدند که آن همه خوش رقصی‌ها به منظور اغفال آنها صورت پذیرفته و جز زیان چیزی عاید آنها نساخته. ناچار با کمال وحشت و دست پاچگی دست عجز به طرف دولت دراز و اولیا امور را متوجه وضیعت پریشان و موقعیت وخیم خود ساختند و دولت هم از توجه به عرایض آن بیچارگان متوجه حقیقت امر و اوضاع اسف آنها شده تنها راه چاره و وسیله جبران زیان آنان را تمدید مهلت قبول دعاوی آنها نسبت به املاک واگذاری تشخیص و برای تأمین این منظور در ۵و۴و۱۳۲۳ لایحه به عنوان اصلاح قانون دعاوی اشخاص نسبت به املاک واگذاری مصوب ۱۲ خرداد ۱۳۲۱ تقدیم مجلس شورای ملی کرد و با ارجاع امر به کمیسیون دادگستری اعضا محترم کمیسیون در طول چند ماه با طی جلسات عدیده شور و مداقه در اطراف موضوع در ۲۵و۱۲و۱۳۲۳ گزارش شماره ۳۵ را تنظیم و به مجلس شورای ملی تقدیم داشتند که از آن تاریخ تاکنون به حال وقفه باقی است و در دستور گذارده نشده است.
اکنون که صحبت از فروش این املاک به میان آمده چولی اولی در حق این بوده است که این املاک به صاحبان واقعی آنها طبق مقررات راجع به دعاوی اشخاص بر املاک واگذاری بلاعوض بگردد (شوشتری- صحیح است) و مازداد آن به سایر کشاورزان به منظور ایجاد کشاورزان خرده مالک فروخته شود.
علیهذا جمعی از نمایندگان دلسوز و خیرخواه مجلس شورای ملی به منظور احقاق حقوق این کشاورزان خرده مالک پیشهادی مبنی بر این که گزارش کمیسیون دادگستری که در این باب تنظیم و تقدیم گردیده در دستور گذارده شود تهیه فرموده‌اند که عیناً پیوست لایحه دولت و گزارش کمیسیون تقدیم رئیس محترم مجلس شورای ملی می‌شود.
(شوشتری - بدهید ما هم امضا کنیم شاه می‌بخشد شیخ علیخان نمی‌بخشد)
عرض دیگر بنده راجع به جنگل‌های مازندران است که در نتیجه عدم توجه مأموراین مربوطه در حال انهدام است (شوشتری- مراد من در این قسمت مأمورین جزء بود) و به هیچ وجه جنگل کاری اقدام نمی‌کنند بنابراین از اولیای محترم دولت می‌خواهم توجه محصوصی
در این خصوص بفرمایید که از این نفله کاری و خرابی جنگل جلوگیری به عمل آید. عرض آخر بنده مربوط به اوضاع صحی و بهداری مازندران است که اقتضا دارد بیش از این مورد توجه قرار گیرد و تاکنون آن طوری که جا داشت و مقتضی بود نسبت به آن توجه نشده است بنابراین از اولیای محترم دولت تقاضا دارم در این باب اقدام مفید و مؤثری فرمایند.
رئیس - آقای اسلامی.
اسلامی- بنده استدعا می‌کنم آقایان نسبت به این مختصر عرض بنده کمال توجه را بکنند برای این که این موضوعی که بنده می‌خواهم عرض کنم بسیار از نظر مملکت و سیاست خارجی حائز اهمیت است در شماره اول اسفند ۱۳۲۹ روزنامه کیهان نقل از یکی از مقالات روزنامه‌های خارجی یک مطلبی راجع به ایران نوشته شده که البته آنچه که خارجی‌ها می‌نویسند بنده می‌دانم که هیچ وقت مورد استناد قرار نخواهد گرفت ولی چون یک مطلب بسیار مهمی است.
بنده خواهش می‌کنم آقایان توجه کنند بنده فقط یک قسمت از تیترش را می‌خوانم و یک سطر هم از مطلب بعد توضیح عرض می‌کنم بیست و هفت کشور در اقدامات سازمان ملل متحد نسبت به کره شرکت دارند سازمان ملل متحدد اطلاع داده است که ایران و ۱۱ کشور دیگر حاضر شده‌اند از لحاظ کالا و مواد نظامی به نیروهای ملل متحد کمک کنند این تیتر مقاله است بعد شرح می‌دهند از سازمان ملل صحبت می‌کند که بعضی از دول کمک نظامی کردند بعضی از دولت کشتی فرستادند
بعضی از دول هواپیما فرستادند و یک قسمتش هم این است کشورهایی که حاضر شده‌اند از لحاظ کالا و مواد نظامی به نیروهای ملل متحد کمک کنند عبارتند از ایران ایتالیا وفلان و فلان بنده در چند جلسه قبل اینجا عرض کردم که در اسلامبول کنفرانسی تشکیل شده است از سفرای کبار آمریکا و در آنجا راجع به سرنوشت ما این که باید در ایران پایگاه‌های نظامی درست بشود اظهار عقیده کرده‌اند عرض شود از این خبری که در روزنامه کیهان نوشته شده و شاید آقایان نسبت به این مسئله مهم توجه نکنند.
چنانچه الان همه مشغول صحبت خصوصی هستند و اصلاً هیچ در فکر مملکت نیستند خواستم عرض کنم که ما به هیچ وجه من الوجوه حاضر نیستیم به کره یک نفر سرباز بفرستیم. اگر آقایان موافق هستند تأیید کنند عرایض بنده را (صحیح است) ما به هیچ وجه با هیچ دولتی سر جنگ و مخاصمت نداریم (صحیح است) ما وقتی از خود دفاع می‌کنیم که جنگ بیاید به سرحدات ما و الا ما به هیچ وجه به هیچ دولتی خیال حمله نداریم و به هیچ وجه هم کمک نخواهیم کرد بنده خودم کسی هستم که اگر چنین تصمیمی هم گرفته شود جلو سربازها می‌ایستیم و نمی‌گذارم یک نفر سرباز از مرز ایران خارج بشود بنده از آقایان اعضا دولت هم که اینجا تشریف دارند سؤال می‌کنم که آیا این عملی که اینجا نوشته‌اند صحت دارد یا نه چون دولت آقای رزم‌آرا در چند ماه قبل تکذیب کرده بودند.
آیا این خبر که اینجا نوشته‌اند صحت دارد یا دولت به همان عقیده سابق خودش که به مصلحت مملکت است باقی است در ترکیه با این که این همه کمک‌های مالی و اقتصادی و نظامی به آنها شده در یکی از روزنامه‌ها بنده خواندم که امریکا اظهار کرده بودکه به این کمک‌هایی که ما کردیم به ترکیه البته وقتی که ما بخواهیم با کمونیست‌ها بجنگیم ترکیه هم دوش به دوش ما با کمونیست‌ها می‌جنگد وزیر خارجه ترکیه بلند شده بود و گفته بود نه آقا این کمک‌هایی که شما می‌کنید خیلی ممنونیم ولی ما نخواهیم جنگید مگر این که جنگ بیاید به سرحدات ما و حال این که دولتی است که این همه کمک گرفته و حتی هفته قبل ۳۰۰ میلیون دلار کمک دیگر به او شده او که آن همه کمکها را دریافت می‌کند این طور اظهار عقیده می‌کند و این جواب را امریکا می‌دهد ولی ما نمی‌دانیم در چه فکری هستیم بنده از آقایان اعضا محترم دولت که اینجا هستند سؤال می‌کنم که اگر اطلاعی دارند در این خصوص بفرمایند که آیا این چیزی که در روزنامه کیهان نوشته شده نقل از روزنامه‌های خارجی حقیقت دارد یا دولت به همان عقیده خودش باقی است (صحیح است - احسنت)
رئیس - آقای مکی
مکی - آقایان تونجه دارند که در چند روز قبل یک دسته از کارمندان راه‌آهن اعتصاب کرده بوند و در مجلس شورای ملی متحصن بودند جناب آقای مخبر فرهمند جناب آقای دکتر طبا جناب آقای عدل‌الملک دادگر، جناب آقای حائری‌زاده و بنده با حضور آقای وزیر راه رفتیم آنها را در یکی از اطاق‌های مجلس ملاقات کردیم وزیر راه قول داد که آنها بروند سر کارشان من تقاضاهایشان را انجام می‌دهم و ۲۴ ساعت بعد از مشغول شدن تقاضاهایشان را انجام خواهم داد، خود بنده هم مستقیماً با مدیر کل راه آهن صحبت خواهم کرد او هم همین قول را داد روز شنبه آنها رفتند سر کار و امروز که پنجشنبه است.
هیچ یک از تقاضاهای آنها را تاکنون انجام نداده‌اند من نمی‌دانم یک وزیر یک مدیر کل با حضور رئیس مجلس قول بدهد با حضور آقای مخبر فرهمند آقای دکتر طبا، آقای حائری‌زاده، آقای عدل‌الملک قول بدهد و بعد عمل نکند، دیگر چگونه می‌تواند ملت ایران به این وزیر و مدیر کل اعتماد داشته باشد که اینها زیر قول خودشان بزنند آن هم با حضور چند نفر وکیل و سناتور موضوع دیگری که می‌خواستم عرض کنم چند نفر از مسلولین فلک‌زده آسایشگاه شادآباد امروز جلو در مجلس مجتمع شده بودند که ما را به جرم این که آرم ملی شدن صنعت نفت را به سینه زده‌ایم از آسایشگاه شادآباد اخراج کرده‌اند این طور با احساسات مردم با افکار مردم بازی کردن عواقب خوبی برای مملکت ندار افکار را این طور آزرده نکنید اگر کسی افتخار به وطی‌پرستی بکند و بخواهد قلاده زنجیر بیگانه را پاره کند باید یک مسلول را این طور با او رفتار کرد؟
(صفایی - شاید خبر دروغ باشد آقای مکی دکتر دانشور آدم صحیح و بی‌غرضی است خیال نمی‌کنم این خبر صحیح باشد) الحمدالله آدم ناصحیح روی کار نیست که وضع ما، به حمدالله روز به روز این طور دارد ترقی می‌کند و ما داریم با قافله تمدن و سعادت پیش می‌رویم تمام کارها خوب است و تمام کسانی که سر کارند آدم‌های صحیحی هستند (دکتر جلالی - ممکن نیست دکتر دانشور این کار را بکند اصلاً او وارد این حرف‌ها نیست او دارد زحمت می‌کشد) من خودم به آقای دکتر دانشور ارادت دارم و با آقای وزیر بهداری دوستم ولی بعضی عوامل و ایادی پیدا می‌شوند که این کارها را برای خود شیرینی می‌کنند اما موضوع دیگری که می‌خواستم به استحضار مجلس برسانم موضوع حقوق معلمین و این اضافه صدی هشتادی بود که در چند روز پیش در اینجا مجلس تصویب کرد ما و همه آقایان تصور می‌کردیم که واقعاً به آنها صد هشتاد اضافه بر حقوقشان خواهند پرداخت (صحیح است) بعد آمدند و گفتند که ما کزیم حقوقی را که به یک ربته ۹ دبیر اگر تملق بگیرد بیش از ۹ تومان و ده تومان نمی‌شود و با پیشنهادی که همکار محترم آقای تیمورتاش دادند که صدی پنجاه به اشخاصی که به شهرستان‌ها نمی‌روند داده شود به هر معلمی که به شهرستان‌ها نرود دو تومان کمتر داده می‌شود، بنابراین خواستم توجه مجلس شورای ملی را به این موضوع جلب بکنم که مجلس با حسن نیت خواست به معلمین مملکت که یک طبقه زحمتکش هستند یک کمک به سزایی کرده باشد ولی این لایحه‌ای که به عنوان پاداش آوردند،
این یک لایحه‌ای بود که خواستند مجلس و افکار عمومی را فریب بدهند که خواسته‌اند به معلمین کمک کرده باشند (کشاورز صدر - بعضی‌ها را هم منتظر خدمت کرده‌اند) و چند نفر از معلمین و دبیران را هم این دو سه روزه آقای وزیر فرهنگ منتظر خدمت کرده است (صحیح است)
(شوشتری - این کمک معلمین را تشریح کنید که چطور می‌شود آن قدر کم می‌شود من که نمی‌فهمم) بنده اگر جناب آقای شوشتری بخواهم این موضوع را تشریح بکنم وقت مجلس را زیاد خواهد گرفت زیرا که یک قانونی سابقاً برای معلمین گذشته بود مثلاً اشل حقوق معلم را معلوم کردند ۲۵۰ تومان، حالا صدی هشتاد فرض بفرمایید اگر ۳۰ تومان اضافه شده باشد صدی هشتاد نسبت به آن سی تومان اضافه تعلق گرفته است. (ناظرزاده- اشتباه شده این موضوع را مجلس متوجه نشده)
خواستم عرض کنم که این موضوع کاملاً اشتباه شده و مجلس اغفال شده است و به این رأی داده زیرا مجلس تصور کرده است که یک کمک شایان و به سزایی می‌خواهند به معلمین بکنند. در صورتی که این طور نیست یک موضوع دیگر راجع به ترفیعات است که آقایان استادان دانشگاه اطبا کارمندان وزارت راه و کارمندان تمام وزارتخانه‌ها به استثنای وزارت پست و تلگراف تقاضایی از مجلس شورای ملی کرده‌اند که بنده تقدیم مقام ریاست می‌کنم. این مال دانشگاه را بنده می‌خوانم.
ساحت مقدس مجلس شورای ملی.
در نتیجه مطالعاتی که اخیراً در وزارت دارایی راجع به ترفیعات استحقاقی سال‌های ۲۷و۲۸ کارمندان دولت به عمل آمده طبق بخشنامه شماره ۷۳۷۷۳ روز ۲۱ و ۱۰ و ۲۹ وزارت دارایی به این نتیجه رسیده‌اند که باید ترفیعات سال‌های ۱۳۲۷ و ۱۳۲۸ از تاریخ استحقاق اعطا گردد ولی ما به‌التفاوت از تاریخ اول فروردین ۱۳۲۹ پرداخته شود – ضمن بخشنامه مذکور به وزارتخانه‌ها دستور داده شد که به همین نحو عمل نمایند و این موضوع در کلیه جراید مندرج گردید از طرف دیگر در تاریخ ۲۹ و ۱۰ و ۲۹ بخشنامه دیگری به شماره ۷۶۴۹۳ مبنی بر خودداری از اجرای بخشنامه
سابق از طرف وزارت دارایی صادر و به وزارتخانه ابلاغ گردیده است.
با توجه به این مطلب که در بخشنامه شماره فوق کاملاً تصریح گردیده که این تصمیم و دستور با مطالعه کامل (تأمین محل بودجه) انجام شده صدور بخشنامه دوم موجب کمال تعجب و تأثر عموم کارمندان دولت گردیده است علیهذا با در نظر گرفتند این که:
۱-در سال‌های ۲۷ و ۲۸ قبل از ابلاغ تصمیم کمیسیون بودجه دائر به عدم اعطای ترفیعات در اکثر وزارتخانه‌ها به عده‌ای از کارمندان ترفیعات استحقاقی اعطا گردیده و به تصدیق اداره بازنشستگی نیز رسیده است و بدین طریق متأسفانه برخلاف نظر کمیسیون بودجه تبعیضی در رفتار دولت نسبت به کارمندان خود اعمال شده است.
۲-قبل از صدور بخشنامه شماره ۷۳۷۷۳ روز ۲۱و۱۰و۲۹ و در فاصله بین این بخشنامه نیز احکام ترفیعات عده‌ای دیگر از کارمندان صادر و اجرا گردیده و بدین طریق تبعیضی دیگر شبیه سنوات قبل به عمل آمده است. علیهذا نظر به این که هزینه زندگانی در سنوات اخیر نه تنها تنزل ننموده بلکه افزون‌تر نیز گردیده است و اعطای ترفیعات و اضافات قانونی تنها مشوق مأمورین دولتی است. عموم کارمندان دولت از مقام ریاست و نمایندگان محترم و کمیسیون بودجه مجلس شورای ملی تقاضا دارند مقرر فرمایند برای اجرای عدالت و اعطای حق قانونی کارمندان همان طور که درباره عده‌ای اجرا شده است احکام ترفیعات استحقاقی در سنوات مزبور اعطا گردد البته چنانچه اعتبار کافی ندارند مابه‌التفاوت از اول فروردین سال ۱۳۲۹ پرداخت نمایند.
این یک تقاضایی است که از آقایان نمایندگان محترم تمام وزارتخانه‌ها و استادان دانشگاه و اطبا کرده‌اند که تبعیض شده است در ترفیع آنها زیرا به یکدسته از کارمندان دولت پرداخته شده است در قسمتی که این ابلاغ‌ها صادر شده وزارت دارایی یک بخشنامه دیگری کرده که فعلاً متوقف نگهدارند یک دسته‌ای ابلاغشان صادر شده یک دسته‌ای متوقف مانده این برخلاف عدالت است برخلاف انصاف است ظلم بالسویه عدل است اگر می‌توانند به همه بایستی بدهند، اگر به یک دسته‌ای بدهند به همه کارمندان دولت بایتسی داده شود. اینها را تقدیم مقام ریاست می‌کنم یک نامه سرگشاده هم از اهالی محترم اصفهان به ویژه امضاکنندگانی که اینجا هستند و همه طیبی و از مشاهیر و افراد معروف و خوشنام اصفهان هستند به وسیله حضرت آیت‌الله کاشانی و آقای دکتر مصدق و کمیسیون نفت تقدیم مجلس شورای ملی کرده‌اند که قسمتی از آن را به عرض آقایان می‌رسانم.
«اهالی اصفهان به ویژه امضاءکنندگان پیرو تقاضاهای قبلی مجدداً آمادگی خود را برای احقاق حق مسلم خویش یعنی ملی شدن صنعت نفت در تمام کشور اعلام نموده و جداً از اعضای کمیسیون مخصوص نفت خواستار است به پیشنهاد نمایندگان جبهه ملی رأی موافق داده و دست بیگانگان را از منابع نفت جنوب کوتاه نمایند. ضمناً تشکرات قلبی خود را به حضور پیشوای بزرگ روحانی حضرت آیت‌الله کاشانی دامت برکاته و جناب آقای دکتر مصدق و سایر خدمتگذاران ملت تقدیم می‌نمایند.»
چنان که آقایان ملاحظه می‌فرمایند از غالب شهرستان‌ها یک احساسات واقعاً پرارزشی نسبت به موضوع نفت ابراز شده و در بعضی شهرستان‌ها جلوی این ابراز احساسات را با هر وسیله‌ای که بود گرفتند من جمله کاغذی از آقای کریمی مدیر روزنامه غرب از کرمانشاه رسیده بود که خودش هم فراراً از کرمانشاه آمده تهران برای شکایت متحصن شده که آنجا در کرمانشاه عوامل شرکت نفت با کمک رئیس شهربانی آنجا نقشه توطئه و تروری برایش فراهم کرده بودند که تمام اسناد و مدارکش را آورده و آمده به تهران که در مجلس متحصن بشود و شهربانی که باید حافظ جان و مال و ناموس مردم باشد نباید با اشخاص و افرادی که گماشته شرکت نفت هستند در ترور و آدم‌کشی و در این قبیل مسائل شرکت بکند و احساسات پاک و لطیف و پاک افراد ایرانی که ما هر روز به این احساسات احتیاج داریم و بایستی این احساسات استقلال ایران را حفظ بکند، این طور لطمه وارد بیاید.
یک موضوع دیگر هم که می‌خواستم به عرض برسانم، کارگران کارخانه شمشک و گاجره و جند نقطه دیگر مدت چند ماه است که حقوق روزانه خودشان را دریافت نکرده‌اند (محمدعلی مسعودی - من سؤال کرده‌ام) شما سؤال کردید خیلی متشکرم کارگر گرسنه‌ای که سه ماه چهار ماه حقوق ندهند و انقلاب بکنند چه می‌شود گفت والله تعمد است کارگر را که نمی‌شود گرسنه نگهداشت کارگری که پول ندارد غذا ندارد و گرسنگی باید بخورد، کارگری که روز کار می‌کند و شب حقوقش را می‌گیرد، چهار ماه هست که حقوقش پرداخت نشده این خودش اسباب ناراضی بودن و ناراحتی کارگر را فراهم می‌کند. آن وقت می‌گویید مردم راضی باشند یک موضوع دیگر خواستم عرض کنم مجلس شورای ملی با حسن نیت کلیه قوانین مطبوعاتی که برخلاف قانون محرم ۲۶ بود لغو کرد و در یک روز این قانون را به تصویب رساند و مجلس سنا هم تصویب کرد. به امضای اعلیحضرت همایونی هم رسیده و قانون توشیح شده به دولت فرستاده شد ولی با کمال تأسف باید عرض کنم که این قانون تاکنون به محاکم ابلاغ نشده است اگر این طور باشد این یک جرم مسلم و مشهودی است و ما در موقع اعلام جرم خواهیم کرد (اسلامی - احتیاجی به ابلاغ ندارد وقتی که در روزنامه رسمی درج شده قابل اجرا است). به هر حال محاکم هنوز عمل نکرده‌اند و اگر کسی بخواهد در اجرای قوانینی که مصوب است و قابل تعقیب و از قرار سابق بوده که آقای احمد انواری که مدیر روزنامه پرخاش بوده و در اداره برق بوده آقای نخست‌وزیر ایشان و چند روزنامه‌نوس دیگر که کارمند دولت بودند و راجع به نفت مطالبی در روزنامه‌شان نوشته‌اند، دستور داده‌اند از خدمت برکنار کرده‌اند در صورتی که مطابق قانون محرم هیچ گونه استثنایی برای هیچ کس قائل نشده هر کس در هر حال می‌تواند روزنامه بنویسد خواه استاد دانشگاه باشد، خواه کارمند دولت باشد خواه نماینده مجلس باشد خواه هر شخص دیگری. استثنایی قائل نشده است که کارمندان دولت نمی‌توانند روزنامه داشته باشند. تا مطابق آن قانون جلوگیری بکنیم.
خواستم عرض کنم چنین قانونی نیست ولی دولت رسماً با هر گونه احساسات وطن‌پرستانه‌ای جداً مبارزه می‌کند و این مبارزه به ضرر ملت ایران است، زیرا افراد باید روح وطن‌پرستی داشته باشند و بایستی معتقد باشند که آنها هستند که استقلال ایران را حفظ می‌کنند و همواره حافظ استقلال ایران خواهند بود.
اگر آنها را این طور با آنها مبارزه کردید و خنجر به احساساتشان زدید فردا شما احتیاج دارید که ملت ایران برای حفظ استقلالش قیام کنند ولی یک بام و دو هوا نمی‌شود. وقتی که راجع به یک مسائل حیاتی مملکت، ابراز احساسات بکند با خنجر به احساسات آنها حمله بکند مسلماً فردا هم اگر خدای نکرده یک پیشامدی شد دیگر این افراد حاضر نیستند فداکاری بکنند این احساسات را مقدس بشمارید و بگذارید این احساسات همین طور باقی بماند و این احساسات یک روز به درد این مملکت بخورد نگذارید صاحبان این احساسات از وطن‌پرستی ملول شوند و راه دیگری را انتخاب کنند.
این دولت واقعاً یا این مسائل را درک نمی‌کند یا عالماً و تقاعداً می‌خواهد کاری بکند که مملکت را دچار تشنج بکند و می‌خواهد مملکت را تسلیم یک انقلابی بکند اگر می‌فهمد و این کار را می‌کند که می‌خواهم عرض کنم این خیانت است اگر هم نمی‌فهمد اما که این همه تذکر می‌دهیم که آقا این قبیل مبارزه با احساسات افکار را عصبانی می‌کند احساسات وطن‌پرستی‌شان را از بین می‌برد این احساسات یک روز به درد این مملکت می‌خورد و شما محتاج به این احساسات خواهید بود (کشاورز صدر - همین الان) بلی همین الآن احتیاج به این احساسات دارید و این طور دارید با این احساسات معامله می‌کنید من از مجلس شورای ملی استدعا دارم آنهایی که طرفدار دولت هستند به دولت نصیحت بکنند بگویند این قبیل با احساسات مبازره نکنید این احساسات اگر بری شد اگر این احساسات مأیوس شد طریق دیگری را انتخاب می‌کنند. حالا خود دانید می‌خواهید بکنید می‌خواهید نکنید. یک نامه‌ای هم متحصنین مجلس مساولین شرکت نفت نوشته‌اند من نمی‌فهمم این دولتی که نمی‌تواند کار چهار نفر مسلولی را که از شرکت نفت شکایت کرده‌اند و دو ماه و سهماهاست در مجلس متحصن هستند انجام بدهد چه کاری می‌تواند بکند؟ چند نفر مسلول آمده‌اند توی این مجلس متحصن شده‌اند هر روز هم جلو همه نمایندگان را می‌گیرند و من یقین دارم که آقای رئیس مجلس هم بهشان نوشته‌اند و وزرا هم اینها را می‌بینند آقایان وزرا شما اگر نمی‌توانید این کارها را انجام بدهید و نمی‌توانید کار
این چهار نفر متخصص مسلول نفت جنوب را درست بکنید و از این ممجلس بیرون ببرید پس برای چی اینجا می‌آیید شماکه زورتان به شرکت نفت نمی‌رسد پس صندلی‌ها را تحویل کسانی بدهید که با مشت به شرکت نفت جواب بدهند یک نامه‌ای هم کارمندان شرکت فرش راجع به وضع استخدامی خودشان نوشته‌اند که تقدیم مقام ریاست می‌کنم آنجا هم یک شرکتی است که با سرمایه دولت با پول دولت اداره می‌شود (شوشتری - شرکت فرش به ضرر مملکت است بنده روزی اینجا تشریح می‌کنم محل مفت‌خورها است) بنده نامه کارمندان شرکت نفت را هم تقدیم مقام ریاست می‌کنم راجع به همین موضوع هم جامعه لیسانسه‌ها یک اعلامیه‌ای صادر کرده‌اند که آن را هم تقدیم مقام ریاست می‌کنم اگر از وقت بنده چیزی باقی مانده است تقدیم....
غلامرضا فولادوند- باقی نمانده دو دقیقه هم زیاد صحبت فرموده‌اید.
رئیس - آقای حائری‌زاده بفرمایید.
حائری‌زاده - بیش‌تر مطالب را آقایان در جلسه پیش قبل از دستور مذاکره فرمودند و بنده از ایشان تشکر می‌کنم که انجام وظیفه فرموده و حقایق را در مجلس گفتند و من مطلب را مختصر عرض می‌کنم آقایان برای ایرانی چه فرق می‌کند اگر سلب آزادی و استقلال او بشود انگلستان مفلس یا دیکتاتوری اتحاد جماهیر شوروی عامل باشد نطق آقای دیویس معاون پارلمانی وزارت امور خارجه در جواب یکی از نمایندگان مجلس انگلیس ما را متوجه یک موضوع می‌کند و آن این است که انگلستان فرقی بین دوره دارسی در ایران که ملت ایران در تاریکی جهل بود و با دوره ۱۹۳۳ که ایران در فشاد دیکتاتور مصنوع انگلستان بود و رقیب سیاست انگلستان در خاورمیانه دولتی نبود و ممکن بود التزام‌نامه از دیکتاتور وقت گرفت با امروز که انگلستان اگر کمک آمریکا نبود وجود خارجی نداشت و سیاست دنیا در دست دو حکومت است که در واشنگتن و مسکو حل و عقد امور می‌شود معاون وزارت امور خارجه انگلستان می‌گوید «در خصوص وضع فعلی قرارداد الحاقی نفت که در ژوئیه ۱۹۴۹ بین کمپانی نفت ایران و انگلیس و دولت ایران به امضا رسید اخیراً طرح موافقت‌نامه‌ای برای تصویب تقدیم پارلمان ایران گردید و مجلس آن را به کمیسیون نفت خود ارجاع نمود کمیسیون مزبور نیز درباره آن مجملاً نظر نامساعد داد. ولی اکنون دوباره به آن کمیسیون دستور داده شده است که موضوع را مورد تجدید نظر قرار بدهد» آن قرارداد شوم گلشاییان – گس که هیچ مربوط به ملت ایران در هیچ موقع نبود و در مجلس سابق نتوانستند آن را از ممجلس بگذرانند و با کشمکش عموم خاتمه یافت و مردم تهران که از مردم سایر ولایات کمتر در فشار نوکرهای کمپانی نفت بودند احساساتی بروز دادند مخالفین کمپانی را انتخاب کردند این یک رفراندمی بود که ملت ایران نشان داد که با این دستگاه و این اوضاع مخالف است و الّا بنده دواطلب انتخابات تهران نبودم آقای مکی و آقای آزاد هم داوطلب نبودند در این جریان ابراز احساسات مردم برای مبارزه با این دستگاه فساد که حامی آن نفت بود ما را انتخاب کرد (صحیح است)
این یک رأیی است که ملت ایران داده صحبت مجلس و کمیسیون این حرف‌ها نیست که آقای دیویس آنجا پیش خودش برمی‌دارد یک چیزهایی می‌گوید مجلس دستور نداد که لایحه را مجدداً برگرداند به کمیسیون را مبنی بر رد آن قرارداد شوم تأیید کرد (صحیح است) مجلس سنا هم تأیید کرد ملت ایران هم تأیید کرد فعلاً موضوعی که در اطراف آن مزخرفات و آن جنایاتی که شده باقی نماند که کمیسیون نفت مذاکره بکند و ما در اطراف آن بحثی بکنیم که آقای دیویس بر می‌دارد همچو سفسطه‌ای می‌کند. اظهارات آقای دیویس در مجلس انگلستان تجاهل عارف است من بقیه نطق ایشان را نمی‌خوانم برای اینها بیش‌تر عصبانی می‌شوم از خواندن آن حرف‌هایی که آنها به خیال قرون سابقه می‌گویند این حرف‌ها را در قرون سابق می‌توانستند بزنند و اثر از حرف‌های خودشان در دنیا می‌گرفتند ولی امروز عکس‌العمل ایجاد می‌کند هیچ ملتی زیر بار این مزخرفات و زور و قلدری‌های اینها نخواهد رفت.
آقایان رادیو انگلستان که زبان وزارت خارجه است در واقعه شهریور ۲۰ ماهیت دیکتاتور فراری را به دنیا گفت و الزام‌نامه ۱۹۳۳ که اسم او را امتیاز نفت گذارده و او را معتبر دانسته ابداً ملت ایران قبول نکرده تا مورد استنادهای دیویس واقع شود (صحیح است) در فاصله دو جنگ بین‌المللی با فشار و زور کارهایی در دنیا شد یکی بعد از دیگری از بین رفته و می‌رود یکی هم موضوع التزام‌نامه ۱۹۳۳ می‌باشد. آقایان انگلستان با آن هم علاقه که در هند داشت چرا مجبور شد تخلیه کرده برود؟ زیرا دید با این سیل نفرت عمومی اگر هندی‌ها را راضی نسازد یک هند کمونیست خواهد داشت و غیر از خسارت و بدبختی برای انگلستان چیز یگری نخواهد بود. من تعجب می‌کنم که آقای دیویس چرا مراجعه به نقشه و اخبار ایران نکرده است و نطقی نمود که ایران را به دامن حکومت اتحاد جماهیر شوروی خواهد انداخت. ما همسایه خشکی و دریایی با اتحاد جماهیر شوروی می‌باشیم این سیل تلگراف‌ها و میتینگ‌ها و احکام حجج اسلام راجع به ملی شدن نفت است که در دنیا منعکس است کسی نیست که دل پر خون از دست کمپانی نداشته باشد از کارگرهای مسلول و علیل از عالی و دانی هم از مظالم و طمع این کمپانی شکایت دارند. صرف‌نظر از تمام این شکایات آیا ملت ناراضی در موقع جنگ بین‌المللی که در جلو داریم چه خواهد کرد؟ غیر از کمک به دشمن انگلستان آیا وظیفه دیگری دارد؟ روس تزاری به ایران خیلی ظلم کرد و ملت ایران ناراضی بود وقتی انقلاب روسیه شروع شد لنین تشیخص داد که باید جبران مظالم گذشته بشود تا ناراضی‌ها ساکت باشند و کمک دشمن نشوند بدون این که از طرف ایران تقاضا شود اعلامیه صادر شد و تمام امتیازات دوره تزاری لغو شد حتی از مطالبات خود از دولت و مردم ایران چشم پوشید بالنتیجه ایران مالک بانک استقراضی شد که بانک ملی روی خرابه آن ساخته شده است مالک راه آهن تبریز شد مالک پرت انزلی و غیره شد و جای سخن باقی نبود که دعوی قفقاز ارمنستان، ترکمنستان و تاجیکستان بشود و ایران و اتحاد جماهیر شوری تمام اختلافات و کینه گذشته را کنار گذارده مانند دو برادر قرارداد ۱۹۲۱ را منعقد ساختند. نمی‌دانم چرا رجال انگلستان گول ارباب طمع کمپانی نفت را خورده با دست خود ایجاد کینه و دشمنی می‌کنند آقایان گذشت آن روزگاری که با چند کلمه در رادیو دیکتاتور عظیم‌الشأن فراری می‌شد.
امروز برای جلب قلوب ایرانیان مصلحت انگلستان است که علاوه بر موضوع تسلیم فعلی نفت حساب از ۱۹۳۳ کمپانی را معلوم نموده آنچه حق ایران را برده است بدهد تا ایران در مسکن خود آسایش و راحت داشته معنی آزادی و استقلال را فهمیده در مقابل مهاجمین مقاومت کند آقایان ملت وقتی از حکومت ناراضی باشد و حکومت را مخلوق اجنبی بداند در موقع گرفتاری و پیشامد جنگ اگر مشغول تخریب نشود چه کند آقایان این ملت درسایه سیاست اقتصادی انگلستان و فشار کمپانی نفت آنچه ذخیره و ثروت داشته ازدست داده و در فشار افرادی که حلقه به گوش خارجی‌ها می‌باشند ۹۹ درصد مردم اقل معیشت را ندارد در زاغه و سوراخ‌های زیرزمینی با مرض و گرسنگی سرما فشار ژاندرم و آژان و غیره دست به گریبان است آقای دیویس در نطق خود میل دارد این ملت را بترساند باید ملت انگلیس که سال‌ها با فشار سیاسی و اقتصادی خاورمیانه مخصوصاً ایران را به این روز سیاه انداخته بترسد که عمل متقابل شروع شود. آقایان شکم گرسته مصلحت و اندرز نمی‌فهمد اگر انگلستان میل دارد ایران را تسلیم سیل کمونیست کند این است طریقه البته آقای دیویس اگر این حرف‌ها را تکرار کند و آلت دست کمپانی غارتگر نفت شود خطر ایران برای تمام شرق است و با نادانی رجال انگلستان عالم شرق از غرب جدا شده به کلی فرهنگ امروز عوض خواهد شد من تصور نمی‌کردم که حرص و طمع کمپانی نفت رجال انگلستان را مجبور کند وارد مرحله خونین شده و شعله انقلاب شرق را زیادتر کند. بیش از این مصلحت در مذاکره نیست و الّا گفتنی بسیار است در خاتمه می‌گویم ملت ایران نمی‌تواند به این حرف‌ها چشم از آزادی و استقلال خود بپوشد و تسلیم التزام‌نامه دوره وحشت و ترور شده خود در آتش فقر و مرض و فشار بسوزد و دیگران روی اجساد او مشغول رقص باشند و از مدیران جراید عموماً و مخصوصاً باختر امروز و کیهان و کشور و شاهد تشکر می‌کنم که در این موضوع به وظیفه ملی عمل کرده و حقایق را نوشته و موجبات روشن شدن افکار عمومی را فراهم ساختند.
موضوع دیگری که باید تذکر داده شود تصمیمات خارجی‌ها است راجع به ایران که گاهی در اسلامبول گاهی در نقاط دیگر برخلاف میل و رضای ملت ایران نقشه جنگ در داخل مملکت ما طرح می‌کنند ما قیم لازم نداریم باید خودمان راجع به عمل جنگ و صلح تصمیم بگیریم و چاره ایران صد درصد حفظ مقام بی‌طرفی است زیرا که شرکت در جنگ و نابودی ملت ایران توأم است یک ملت ناراضی و گرسنه و غارت
شده صلاح نیست وارد دسته‌جات جنگجو شود و باید همیشه طرفدار صلح باشد و از جریان منجر به جنگ دوری کرده زمینه برای ارباب طمع درست نکند روزنامه کیهان ترجمه روزنامه‌ای را می‌نویسد تیترش مثل این است «انگلیس برای دفاع از منابع نفت‌خیز جنوب ایران تدارک می‌بیند». من اینجا چند سطرش را قرائت می‌کنم نوشته است «حوزه شماره یک ایالت خوزستان از کوه‌های بختیاری گرفته تا حوالی فارس و بنادر جنوب به قرار اطلاع دولت انگلیس در مورد ایجاد پایگاه‌های نظامی و به خصوص هوایی در این ایالت در نظر دارد با دولت ایران وارد مذاکره شود حفاظت و دفاع از بنادر جنوب ایران نیز به عهده واحد دریایی شماره ۱۱ انگلیس در اقیانوس هند واگذار شده است و این واحد شامل ناوهای جنگی فلان هر یک ۳۵ هزار تن و ناو هواپیمایی بر فلان و رزمنا و فلان وزیر دریایی فلان و ناوچه‌های فلان است اگر دولت ایران به دولت انگلیس پایگاه‌های دریایی بدهد این پایگاه در جزایر قشم و کیش و همچنین در بنادر بوشهر بندرعباس و میناب ایجاد خواهند شد. دولت انگلیس ضمناً برای حفاظت از منابع نفت کرمانشاه و نفت شاه سعی خواهد کرد که ۱۰ اسکادران هوایی یعنی ۲۱۰ هواپیما در حوالی این منطقه مستقر جلوگیری کنند ۱۰۰۰ الی آخر» شرحی راجع به اقدامات نظامی خودشان برداشته‌اند نوشته‌اند ما قیم لازم نداریم و آن روزی که می‌نشستند و تکلیف دولت‌های کوچک را این گردن کلفت‌های دنیا معلوم می‌کردند آن روزگار گذشت با موقعیت مهمی که ایران دارد.
در مقابل دو قدرت بزرگی که در دنیا مشغول کشمکش هستند ما باید خودمان مقدرات خودمان را معلوم بکنیم اینها حق ندارند بی‌اجازه ما بنشینند راجع به ما تصمیم بگیرند (صحیح است) و من متعجبم که این وزیر خارجه ما که می‌ترسد بیاید جواب سؤال را بدهند (آشتیانی‌زاده - از فقرا هستند فقیرند) و پشت پرده می‌نشینند وقتی یک حرفی در مجلس گفته می‌شودکه آقای انتظام را که آنها به ریاست انتخابش کرده‌اند البته برای منافع خودشان انتخابش کرده‌اند و ما باید از سیاست مملکت خودمان دفاع بکنیم و با این رشوه کوچکی که نماینده ایران رئیس مجلس آنها شده است نباید تمام مصالح و منافع مملکت خودمان را زیر پا بگذاریم و دولت ساکت بنشیند (صحیح است) من این موضوع را صحبت می‌کنم به انتظام چیزی نگفت انتظام مأمور دولت است و هر چه بهش دستور می‌دهند عمل می‌کند راجع به انتظام من چیزی نگفتم این آقایی که این قدر در همه چیز مملکت به حدس و تخمین معتقد است در مسائل جزئی مراقب است ولی در مسائل کلی مملکت سؤال می‌کنم حاضر نمی‌شود چند ماه است که سؤال‌ها بلاتکلیف مانده است وقتی که وزیر خارجه ما این شکل باشد در بعضی جاها این اندازه باریک بین باشد بعضی جاها کوه دماوند را هم نبیند البته در اسلامبول می‌نشینند برای ایران برای نفت ایران برای حدود ایران برای وضعیت ایران تصمیم می‌گیرند ولی شما باید به دمشان بزنید دولت باید مقاومت بکند ما از این قراردادها خیلی دیدیم قرارداد سعدآباد را نگاه کنید. مطالعه کنید ایران و افغان و ترکیه و اینها قراردادی بستند....
رئیس - آقای حائری‌زاده وقت شما تمام شد.
حائری‌زاده - چشم حالا ختم می‌کنم قرارداد سعدآباد منعقد شد ولی موقع عمل که شد و خارجی‌ها که به مملکت ما ریختند یک نفر از ترک‌ها یک تلگراف احوال‌پرسی به ما نکردند.
از افغان‌ها هم همین جور با آن قراردادی که بود آن قرارداد سعدآباد که با آن طنطنه و طمطراق امضا کردند حالا هم نشسته‌اند برای ما خواب می‌بینند ما باید خودمان فکر خودمان را بکنیم و دولت باید هشیار باشد بیدار باشد نه مثل جناب وزیر خارجه خواب باشد موضوع دیگری که روز گذشته در مجلس خصوصی مطرح شد امیدوارم که دولت متوجه معایب آن شده مسکوت بگذارد یکی از دوستان روزنامه اطلاعات دهم دی ماه ۱۳۲۹ دو ماه پیش را که تصمیمات شورای عالی اقتصاد را متشر کرده بودبه من داد که زمینه فکر علمای علم اقتصاد خودمان را مطالعه کنم برای اطلاع آقایان یک قسمت آن را قرائت می‌کنم و به عرایضم خاتمه می‌دهم این روزنامه اطلاعات مال دهمدی ماه است تصمیمات شورای عالی اقتصاد خیلی مفصل است. یکیش برنامه کار کمیسیون تهیه کار است برای بیکاران قراردادهایی دارد. فراز ششمش برنامه‌ای که پیش‌بینی شده ترقی دادن قیمت نان در مراکز استان‌ها و شهرستان‌ها و تهران به نسبتی که قابل تهیه طبق فقیر نباشد تا برای مهاجرین زندگی در شهر صرف نکند.
این یکی از نقشه‌های اقتصادی بود. یکی دیگر جلوگیری از تبلیغات دائر به تقسیم اراضی که باعث متوقف ساختن تمام فعالیت عمرانی مالکین که در حقیقت فعلاً جایگزین صندوق تعاون کارگران ده هستند شده است. این دو فراز بود از آن تصمیمات هیئت علمای علم اقتصاد که در دو ماه پیش برای اصلاحات مملکت گرفتند و در این لایحه‌ای که آورده‌اند اینجا هر وقت مطرح شد بنده صحبت می‌کنم حالا که مطرح نشده است.
۴- تقدیم و مذاکره در فوریت لایحه اجازه انتشار اسکناس
رئیس- آقای کفیل وزارت دارایی
شعاعی - لایحه‌ای است که باید تقدیم بشود ولی قبل از تقدیم این لایحه بنده اجازه می‌خواهم یک مختصر توضیحی راجع به بانک و اسکناس و هیئت نظارت اندوخته اسکناس عرض کنم و این لایحه را تقدیم بکنم. اسکناس به این ترتیب منتشر می‌شود بانک ملی مرکب از دو دستگاه به کلی مجزا و منفصل از هم یکی دستگاه نشر اسکناس است که در حقیقت بانک ناشر اسکناس باید اسمش را گذاشت یکی هم بانک معاملات بانکی که کارهای تجارتی می‌کند. دستگاه نشر اسکناس یک هئت قانونی است که بر آن دستگاه حکومت می‌کند و تحت اداره آنهاست این دستگاه مرکب است از دو نفر از نمایندگان مجلس، دادستان کل، خزانه‌دار کل، وزیر دارایی و یکی دیگر از وزرا اینها کارشان این است که مطابق قوانینی که از مجلس گذشته و می‌گذرد پشتوانه اسکناس را از بانک ملی ایران تحویل بگیرند و اسکناس تحویل بانک ملی بدهند. و بعد هم حفظ این پیشتوانه با این آقایان نگه داشته می‌شود.
در عمل هم هر وقت بانک ملی ایران اسکناس‌هایی داشت که تحویل گیشه‌ها شده بود و قابل انتشار نبود و طوری بود که نمی‌شد آنها را مجدداً به جریان گذاشت اینها را می‌دهند منظور این است که هیئت نظارت اندوخته اسکناس یک هیئت مستقل قانونی است که به هیچ وجه کارش با بانک ملی تماسی ندارد.
ذخیره اسکناس و پشتوانه‌اش را در اختیار دارد و مطابق قانون هم عمل می‌کند. دستگاه بانک ملی هم هر وقت قانون به او اجازه داده باشد پشتوانه‌ای می‌دهد به هیئت نظارت اسکناس می‌گیرد و الآن مطابق قوانین موجود ۷۸۰ میلیون تومان اسکناس در جریان است و ۷۸۰ میلیون تومان هم ارز طلا و جواهر البته جزئی از جواهرات تحویل این هیئت نظارت است. بانک ملی ایران هم خودش در معاملات بانکی و تجارتیش شاید الان دارای یک مقدار زیادی طلا قریب به ۱۴ تن باشد و مقداری هم ارز در اختیارش است که این را به هیچ وجه نباید با آن چیزی که در اختیار هیئت اندوخته اسکناس است مخلوط کرد. این مقدمه برای این بود که به عرض آقایان برسانم که اسکناسی که منتشر شده از این ۷۸۰ میلیون تومان اسکناسی که ما الآن در جریان داریم، هشتاد میلیونش در بانک ملی است و هفتصد میلیونش در خارج از بانک ملی است. این هفتصد میلیون همین طور در دست‌ها و نزد اشخاص و یک قسمت کوچکش هم ممکن است در بانک‌های دیگر وجود داشته باشد و طوری نیست که به بانک برگردد.
(دکتر بقایی - کجاست این هفتصد میلیون) مگر این که تدابیری اتخاذ بشود مثل تغییر سری‌ها و عوض کردن اسکناس‌های منتشره به اسکناس‌های دیگر که در ظرف چند ماه برگردد. اما الان این ۸۰ میلیون تومانی که در بانک ملی ایران است این کافی برای امور بانکی نیست. مخصوصاً برای امور اقتصاد و کارهای عام‌المنفعه‌ای که هر چه زودتر انتظار داریم صورت بگیرد، این مقدار اسکناس به هیچ وجه کفایت نمی‌کند. لایحه‌ای تهیه شده است که بانک ملی ایران در مقابل طلا و ارزی که از دارایی خودش به هیئت نظارت اندوخته اسکناس می‌دهد به همان اندازه لازم نداشت و ارزی که به آنها داده است ضرورت داشت. اسکناس را پس بدهد و ارزش و طلایش را
پس بگیرد. این مبنای لایحه است (خسرو قشقایی - چه جور قیمت می‌کنید؟) قیمتی را که تذکر دادم قیمت قانونی خواهد بود هم برای ارز و هم برای طلا. ماده واحده‌ای برای این منظور تهیه شده و تقدیم می‌شود و چون مطلب از چند جهت فوریت دارد. جهت اول وضع بانک است. جهت دوم این است که وقتی این طور مسائل آمد و به جریان و مذاکره و طول کشید آنهایی که باید در خارج سوءاستفاده بکنند و در هر موردی این کار را می‌کنند یک سوء استفاده‌هایی خواهند کرد از این جهت (مکی - یک جهتش را نفرمودید برای ورشکست کردم مردم) از این جهت این ماده واحده را به قید دو فوریت و تقاضای تصویب فی‌المجلس تقدیم می‌کنم (آزاد - مطابق ماده ۱۳۹ حق ندارید)
مکی - مطابق ماده ۱۳۹ بنده اخطار دارم.
رئیس - در جلسه پیش لایحه مستمری‌های وراث در دستور بود که مطرح بشود. این در حقیقت تقاضای تغییر دستور است و بر طبق ماده ۸۰ باید سوای فوریت به آن رأی گرفته بشود، اول باید رأی به تغییر دستور بگیرند.
آزاد - آقای رئیس بنده اخطار نظامنامه‌ای دارم طرحی که نمایندگان به مجلس می‌دهند حق دارند تقاضای سه فوریت بکنند. دولت حق ندارد تقاضای سه فوریت بکند. این باید برود به کمیسیون دولت حق ندارد.
رئیس - اول رأی می‌گیریم به طرح این لایحه بعد وقتی مطرح شد موافق و مخالف با فوریت صحبت بکنند. آقایانی که موافقند با تغییر دستور....
(دکتر بقایی - آقا ما اخطار داریم، اخطار مقدم است) شما اخطاری ندارید، اخطار این است که من می‌گویم مطابق ماده ۱۳۹ وقتی یک چیزی در دستور است اگر دولت تقاضایی بکند مثل تغییر دستور است منتها بسته به رأی مجلس است باید اول رأی گرفت که با این تغییر دستور مجلس موافقت دارد یا خیر بعد فوریتش مطرح می‌شود.
دکتر معظمی - بنده اخطار دارم.
رئیس - بر طبق چه ماده؟
دکتر معظمی -راجع به ماده فوریت.
رئیس - باید ماده‌اش را بفرمایید.
مکی- ما تقاضای رأی با ورقه کردیم.
رئیس - در این قسمت‌ها رأی با ورقه ممنوع است. آقای دکتر معظمی اگر شما ماده‌اش خاطرتان نیست ماده ۸۰ است بفرمایید.
دکتر معظمی - خواستم عرض کنم که این موارد تغییر دستور در صورتی است که یک لایحه‌ای اول مراحلش طی شده باشد تا بتواند آن را جزو دستور بگذارند اما چون هنوز مجلس نظر نداده است که فوریت اول و دوم تصویب بشود یا نشود به مرحله‌ای که دستور تغییر بکند، هنوز نرسیده است.
رئیس - شاید اشتباه فرموده‌اید، اول باید ببینیم که مجلس تصویب می‌کند که این جزء دستور باشد یا خیر، شاید مجلس دستورش را تغییر نداد و خواست همان باشد. در این صورت تازه مطرح شدن لایحه رد می‌شود. حالا رأی گرفته می‌شود که این لایحه جزء دستور باشد یعنی خروج از دستور لایحه قبلی است آقایانی که موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) تصویب شد. حالا باید به فوریت رأی گرفت مخالف آقای نورالدین امامی است (پیراسته - بنده اول اجازه خواستم) این به آقایان منشبهاست بفرمایید آقای امامی.
نورالدین امامی – عرض می‌کنم بنده خیلی متأسفم که راجع به موضوعی که اساساً در زندگی شخصی خودم فکر نمی‌کردم در آن قسمت صحبت بکنم....
(یکی نفر از نمایندگان - جناب آقای رئیس اصلاً لایحه خوانده نشده که صحبت بشود)
رئیس - صحیح است تأمل بفرمایید آقای امامی تا لایحه قرائت بشود.
(لایحه دولت به شرح زیر قرائت شد)
مجلس شورای ملی.
به طوری که خاطر نمایندگان محترم مستحضر است فعلاً معادل ۰۰۰و۰۰۰و۷۸۰۰ ریال اسکناس به موجب قوانین موجود در جریان است که پیشتوانه آن به شرح زیر در اختیار هیئت نظارت اندوخته اسکناس می‌باشد طلا ۳۰ و ۴۳۱۴۲۰۱۲۹۹ ریال.
ارز ۵۰ و ۱۷۴۱۵۹۷۱۱۹ ریال بدهی دولت به وثیقه جواهرات سلطنتی ۲۰و۱۷۴۴۲۰۱۵۸۱ ریال
جمع ۰۰۰و۰۰۰و۸۸۰۰
به طوری که ملاحظه می‌فرمایید از پشتوانه فوق در حدود صدی ۶۴ و ۷۷ ارز و طلا و بقیه به اعتبار جواهرات سلطنتی می‌باشد.
اینک نظر به این که در بعضی موارد ضروری معاملات بانک انتشار اسکناس زیادتری را ایجاب می‌نماید از این جهت تقاضا می‌شود به هیئت نظارت اندوخته اسکناس اجازه دهید در موارد مذکور تا میزان.
۲۲۰۰۰۰۰۰۰۰ ریال اسکناس در برابر دریافت صد درصد ارز تضمین شده و قابل تبدیل به طلا یا طلا اسکناس در اختیار بانک بگذارد و هر وقت بانک لازم داشته باشد با استرداد قسمتی از اسکناس‌های دریافتی معادل آن را به ارز یا طلا از هیئت نظارت اندوخته اسکناس دریافت نماید به این منظور ماده واحد زیر با قید دو فوریت برای تصویب فی‌المجلس تقدیم می‌شود.
ماده واحده - به هیئت نظارت اندوخته اسکناس اجازه داده می‌شود به درخواست بانک ملی ایران در مقابل صد در صد طلا یا ارزهای قابل تبدیل یا تضمین شده به طلا تا میزان دو هزار و دویست میلیون ریال اسکناس در اختیار بانک ملی ایران به هیئت نظارت اندوخته اسکناس تسلیم نماید.
هیئت نظارت طلا یا ارز به نسبت پشتوانه منتشر شده طبق این قانون به بانک ملی ایران منتقل نماید.
تبصره ۱- طلا و ارز پشتوانه اسکناس همواره به نرخ‌های قانونی ارزیابی خواهد شد.
تبصره ۲- مجمع اسکناس‌هایی که طبق قوانین قبلی و این قانون منتشر خواهد شد از ده میلیون ریال تجاوز نخواهد نمود. نخست وزیر کفیل وزارت دارایی
رئیس - اینجا یک توضیحی می‌خواستم بدهم آقایان توجه بفرمایند دستوری که قبلاً معین شده به هیچ وجه قابل تغییر نیست. مگر این که به حکم فوریت و ضرورت از طرف دولت یا ۱۵ نفر نمایندگان کتباً تقاضا شود و در این صورت به شرط تصویب مجلس دستور تغییر خواهد یافت. این که من رأی گرفتن برای این بود که مجلس تصویب می‌کند. این لایحه دولت در دستور قرار گیرد یا نه؟ رأی با ورقه هم که پیشنهاد شده است صحیح نیست. برای این که طبق ماده ۱۵۴ در مواقعی که اخذ رأی با قیام و قعود حتمی است یکی تغییر دستور است بر طبق ماده ۸۰ که باید با قیام و قعود رأی گرفته شود و دستور تغییر یابد این است که بنده با ورقه رأی نگرفتم منتها چیزی که هست این است که این لایحه دو فوری است و اگر دو فوریت آن هم تصویب شود باید طبع و نشر بشود و بعد از ۲۴ ساعت بعد از طبع و نشر مطرح شود.
مکی- حرف ما هم همین بود که امروز نمی‌شود این لایحه مطرح بشود.
رئیس- شما راجع به خروج از دستور صحبت می‌کردید فوریت مطرح است. آقای نورالدین امامی بفرمایید.
نورالدین امامی - بنده هیچ گونه اطلاعات اقتصادی ندارم و در عمرم خیال نمی‌کردم فکر نمی‌کردم که ممکن است یک روزی اتفاق بیفتد که در قسمت اقتصادیات هم من بخواهم اظهار عقیده بکنم (صحیح است) بیاناتی که آقای رئیس محترم بانک ملی و جناب آقای وزیر اقتصاد ملی که حقیقت من به ایشان عقیده و ایمان دارم و جناب آقای کفیل وزارت دارایی در جلسه خصوصی بیان کردند خیلی در صورت ظاهر به این علت صورت ظاهر عرض می‌کنم که چون شخصاً زیاد وارد نیستم عرض می‌کنم در صورت ظاهر خیلی باب دندان بود و خیلی مورد توجه ولی در مقابل یک عده اشخاصی هم هستند که خیال می‌کنند خدان نکرده تصویب این لایحه با این عجله و با این شتاب صد در صد به ضرر مملکت است (صحیح است) حالا جناب آقای کفیل وزارت دارایی فرمودند که ۷۸۰ میلیون ما پول داریم که از این ۷۸۰ میلیون ۸۰ میلیونش در بانک است و هفتصد میلیون در خارج نمی‌دانم مقتضی هست که عرض بکنم یا نه، نه نخواهم گفت که این هفتصد میلیون الآن در سه چهار جا بیش‌تر نیست. در کجا است و برای چه کار جمع شده آقای چه اعتمادی هست که این دویست و بیست میلیون هم به فاصله ۱۵ روز پیش آن هفتصد میلیون نرود؟ چه اشکالی دارد؟ (احسنت) این است که بنده مخالف با فوریت این لایحه هستند و عقیده دارم باید بنشینیم مطالعه بکنیم دقت بکنیم با اشخاص بی‌طرف مشورت بکنیم تا خدای نکرده یک قدم به ضرر مملکت برداشته نشود.
شب عید است و الّا می‌ترسم فردا سبزی فروش هم ۱۵ قران روی سبزی اضافه کن (دکتر بقایی-مسلم است) آقا در مملکتی که در ظرف ۴ ماه نتوانستیم
گوشت را قیمت ثابتی بدهیم و نرخ آن را معلوم کنیم چه اعتمادی هست که سبزی‌فروش هم ۵ تومان قسمت سبزی را بالا نبرد (مکی- حتماً می‌کند) اینجا است که جناب آقای نخست وزیر یک قدری این موضوع تولید نگرانی کرده است عرض کردم که بنده شخصاً کوچک‌ترین اطلاعی در کارهای اقتصادی و مخصوصاً انتشار اسکناس ندارم و البته باید در خصوص این کار با مطلعین و اشخاصی که واردند مشورت بشود و بعداً هم با مطالعه دستورات آنها را گوش بکنیم علت مخالف من صرفاً برای این بود که اگر به صلاح مملکت است شب عیدی عوض عیدی دادن به این ملت گرسنه، پریشان به این مردم فقیر بی‌کفش پابرهنه یک چیزی هم از آنها دستی نگیریم. (صحیح است)
رئیس - آقای مهدی ارباب.
مهدی ارباب - چون موضوع در افکار عامه حساس است من از آقایان مخبرین محترم جراید تقاضا می‌کنم یا توضیح بنده را ننویسند یا اگر مرقوم می‌فرمایند تا جزئیات اظهارات بنده را بنویسند و همین طور از آقایان نمایندگان محترم مجلس هم تقاضا دارم به قدر چند دقیقه توجه بفرمایند اگر به توضیحات بنده قانع نشدند مخالفت بفرمایند. مدتی است که در اذهان آقایان یک سابقه‌ای وجود دارد آن سابقه مربوط به لایحه‌ای است که سابقاً در زمان مدیریت جناب آقای ابتهاج در بانک ملی ایران راجع به نشر اسکناس به مجلس می‌خواستند تقدیم کنند که پشتوانه اسکناس را به پنجاه درصد تقلیل بدهند. روی آن فکر و سابقه شاید یک افکاری ایجاد می‌شود که اگر مجدداً اسکناس نشر پیدا بکند در زندگی مردم مؤثر است. در صورتی که این موضوع به هیچ وجه مربوط به آن موضوع نیست. سابقاً در اوان ۱۳۲۱ مجلس شورای ملی به هیئت نظارت اندواخته اسکناس اجازه داده بود که هر موقع اسکناسی که در جریان است کافی برای حجم مبادلان نیست با توجه به پشتوانه اسکناس خود آن هیئت مجاز و مختار است که در اضافه یا کسر انتشار اسکناس قدام بکند.
این اختیار در تاریخ ۲۸ آبان ۱۳۲۶ لغو شد و بنابراین دولت هر موقع بخواهد به مصالحی یک تومان اضافه اسکناس منتشر کند ناچار است بیاید از مجلس اجازه بگیرد.
دکتر بقایی - خیلی تأسف دارد و الّا آن هم مثل اعتبار دولت صرف قوم و خویش‌ها و صرف ریخت و پاش‌ها می‌شد حقیقت تأسف دارد.
مهدی ارباب - شما توجه بفرمایید.
دکتر بقایی - توجه شما بفرمایید ۴ سال است که مملکت را از بین برید در دوره پانزدهم هم این حرف‌ها را شما زدید آقای مهدی ارباب
مهدی ارباب - بنده نظرم تابع نظر جنابعالی نیست.
دکتر بقایی- شما خودتان هم می‌دانید چه کار می‌کنید ولی با کمال بی‌فکری می‌آیید این کار را می‌کنید فقط به خیال این که زمین‌هایتان گران شود و جوادیه را گران بفروشید. شما می‌خواهید که پول تنزل بکند آنها را گران بفروشید البته شما باید مدافع این لایحه باشید ما دوره پیش هم اینجا بودیم و آن لایحه را که آوردند باز هم شما دفاع کردید.
مهدی ارباب - بنده ظاهراً در ردیف کسانی هستم که حرفه‌ام اجازه می‌دهد علاوه از موقعیت پارلمانیم که در این امور اظهار نظر کنم.
دکتر بقایی - بله حرفه‌تان اجازه می‌دهد ولی مملکت اجازه نمی‌دهد.
مهدی ارباب – اینجا جای استدلال است.
دکتر بقایی - جای این است که دنیا را ورشکست بکنید استفاده بکنید.
رئیس - آقای ارباب شما حرفتان را بزنید صحبت کنید.
دکتر بقایی - صحبت بکنید ولی اقلاً دنیا بداند که ما چه می‌کنیم.
مهدی ارباب - خلاصه مجلس امروز آن کاری را آن وظیفه‌ای را که هیئت نظارت اندوخته اسکناس سابقاً داشت و لغو شد آن وظیفه را به عهده گرفته و اصولاً آنجایی که به مصلحت عامه احتمال ضرر می‌رود موقعی است که از پشتوانه اسکناس چیزی کم شود. آقایان دولت نمی‌خواهد یک مثقال طلا از پشتوانه اسکناس کم بکند ۷۸۰ میلیون اسکناس، دولت در بانک ملی در جریان دارد و به جهاتی که در کلیات اگر فرصت به دست آمد به عرض آقایان خواهم رسانید که یکی از آنها این است (دکتر بقایی - گران شدن قیمت‌ها) که امسال خوشبختانه صادرات ایران رونق زیادی پیدا کرده.
پنبه کیلویی ۲۸ ریال رسیده به ۹۰ ریال (صحیح است) پشم کیلویی چهل ریال رسیده به ۱۸۰ ریال وسیله مبادلان بسط صادرات است. دیگر اسکناس است این اسکناس‌ها به جهاتی که در قوانین ارزی هست قسمت عمده اسکناس‌های ما در بازارهای عراق و کویت و این قبیل نقاط در جریان است بنابراین وقتی که بانک ملی ایران احتیاج پیدا می‌کند که یک مقداری اسکناس برای مبادلات ضروری اضافه کند و صد در صد هم پشتوانه دارد این را تمنا می‌کنم هم توجه کنند دولت نمی‌خواهد از پشتوانه اسکناس چیزی کسر بکند (امامی اهری- آقای ارباب راجع به فوریت بفرمایید) راجع به فوریت است بنابراین با این که صد در صد پشتوانه برایش قائل شده است و موجود کرده است مقداری که فعلاً اضافه احتیاج دارد برای این که مشکلاتی در معملات اقتصادی در جریان امور کشور ایجاد نشود بایستی همان کاری که هیتئت نظارت اندوخته اسکناس می‌کرد و ازش سلب کردند و به عهده مجلس قرار دادند مجدداً بلافاصله و بلاتأمل آن عوامل را و آن وظیفه را مجلس انجام بدهد. اینجا یک چیز تازه و مهمی نیست بقیه عرایضم را در کلیات عرض خواهم کرد و بنابراین به عقیده بنده بایستی فوریت این را آقایان توجه فرمایند از لحاظ ضرورت مبادلاتی که در جریان هست و شب عید است و ضرورت دارد که با وجود پشتوانه صد در صد میزان کسری اسکناس را تأمین کنند و اگر یک روزی دیدند که اضافه دارند بر می‌گردد به جای خود و اگر باز هم کسر بیاید در صورتی که پشتوانه داشته باشد اضافه کردنش هیچ مانعی ندارد. بنابراین به عقیده بنده به فوریت آن باید رأی داد.
رئیس - باید رأی گرفته شود و عده برای رأی کافی نیست.
دکتر بقایی - آقایانی که کار دارند با وزیر دارایی بیرون هستند آقای وزیر دارایی دارند قول می‌دهند قرار می‌گذارند این قدر افتضاح شده که وزیر دارایی دارد وکیل جمع می‌کند. وضع را ببینید وزیر که فراش نیست.
پیراسته - وزیر بهداری هم می‌فت جمع می‌کرد.
دکتر بقایی- تو چه می‌گویی دیگر؟
دکتر مجتهدی - آقای رئیس تنفس بدهید.
پیراسته- آقا اسامی آنهایی که بیرون می‌روند قرائت کنید هر کس مخالف است بیاید رأی ندهد.
رئیس – مخالف و موافق فوریت صحبت کردند اعلام رأی می‌شود.
(۴- ختم جلسه به عنوان تنفس)
رئیس – فعلاً ده دقیقه تنفس داده می‌شود.
(یک ربع بعد از ظهر جلسه به عنوان تنفس تعطیل و دیگر تشکیل نگردید).
رئیس مجلس شورای ملی - رضا حکمت