مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۰ اردیبهشت ۱۳۳۴ نشست ۱۱۵
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری هجدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شامل: کلیه قوانین مصوبه و مقررات - گزارش کمیسیون‌ها - صورت مشروح مذاکرات مجلس - اخبار مجلس - انتصابات - آگهی‌های رسمی و قانونی
شماره
شنبه ماه ۱۳۳۴
سال یازدهم
شماره مسلسل
دوره هجدهم مجلس شورای ملی
مذاکرات مجلس شورای ملی
مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ۱۸
جلسه: ۱۱۵
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز یکشنبه ۱۰ اردیبهشت ماه ۱۳۳۴
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت‌مجلس جلسات ۵ و ۷ اردیبهشت
۲- بیانات قبل از دستور آقایان: سلطانمراد بختیار- رضا افشار- صفاری- درخشش
۳- بیانات آقای نایب نخست وزیر در باب مبارزه با فساد و مطالب دیگر
۴- معرفی آقای دکتر خانلری به معاونت وزارت کشور به وسیله آقای وزیر کشور
۵- تقدیم پنج فقره لایحه به وسیله آقای وزیر جنگ
۶- طرح و تصویب دو فوریت لایحه سازمان تعاونی مصرف نیروهای انتظامی
۷- طرح گزارش کمیسیون کشور راجع به اصلاح ماده ۱۱ قانون توسعه معابر
۸- تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
مجلس یک ساعت و ۲۵ دقیقه پیش از ظهر به ریاست آقای رضا حکمت تشکیل گردید.
۱- تصویب صورت‌مجلس جلسات ۵ و ۷ اردیبهشت
رئیس- صورت غایبین جلسه قبل قرائت می‌شود:
(به شرح زیر قرات شد)
غائبین با اجازه- آقایان: نقابت- خاکباز- ارباب- دکتر بینا- مسعودی- مصطفی ذوالفقاری- محمود ذوالفقاری- عبدالرحمن فرامرزی- صادق بوشهری- محمود افشار- احمد فرامرزی- صراف‌زاده- دهقان- قوامی- اربه- رضایی- حمیدیه- اورنگ- پورسرتیپ
غائبین بی‌اجازه- آقایان: جلیلوند- خزیمه علم- مکرم- شادلو- سعیدی- میراشرافی- امیر احتشامی- پناهی- کدیور- دکتر افشار- دکتر عدل- پیراسته
دیرآمدگان و زودرفتگان با اجازه آقایان: معین‌زاده- بزرگ‌ابراهیمی- سالاربهزادی- دکتر سعید حکمت- عضنفری- صفاری- محمودی- صدقی- ثقةالاسلامی
دیرآمدگان و زودرفتگان بی‌اجازه آقایان: تجدد- نراقی- سلطانمراد بختیار- عرب شیبانی- دکتر حمزوی- موسوی حشتمی.
رئیس- نسبت به صورت‌مجلس نظری نیست؟ آقای مهندس اردبیلی
مهندس اردبیلی- جلسه گذشته در سؤالی که بنده از وزارت پست و تلگراف کرده بودم در بین سؤال مختصر اشتباهاتی دارد که اصلاح می‌کنم و تقدیم می‌کنم
رئیس- بدهید اصلاح می‌شود آقای پیراسته.
پیراسته- در جلسة گذشته بنده به وسیله تلفن اطلاع دادم که کسالت دارم و نمی‌توانم بیایم چون جلسه زود تعطیل شده بود تلفن چی فرصت نکرده بود اطلاع بدهد.
رئیس- مکرر گفته شده آقایانی که گرفتاری برایشان پیش می‌آید بنویسند دیگر نظری نسبت به صورت‌مجلس نیست؟ صورت‌مجلس جلسات پنجم و هفتم اردیبهشت تصویب شد.
۲- بیانات قبل از دستور آقایان: سلطانمراد بختیار- رضا افشار- صفاری- درخشش
رئیس- سه نفر از آقایان تقاضای نطق قبل از دستور کرده‌اند. آقای سلطانمراد بختیار.
سلطانمراد بختیار- دولت سپهبد زاهدی خوب یا بد رفت ولی قدر مسلم آن است که صدی نود و عده‌ای را که به ملت ایران داد یا نخواست و یا اگر خواست نتوانست انجام دهد و پا را از دایره وعده فراتر نگذاشت.
نه تنها سپهبد زاهدی بلکه باید گفت اغلب از دولت‌هایی که از سال ۱۳۲۰ تا به حال بر روی کار آمده‌اند قدمی اساسی برای بهبود وضع مردم این کشور بر نداشته‌اند و اگر احیاناً از طرف دولتی اصلاحاتی شروع شده از طرف دولت دیگر نادیده گرفته و طرح نو ول انجام نشده دیگری جانشین آن گردیده.
اگر بیلان ۱۴ ساله دولت‌ها را در نظر بگیریم به این حقیقت پی خواهیم برد که راستی هیچ کاری انجام نشده و اگر استثنائاً عملی انجام گرفته فقط برای تهران بوده و بس (قنات‌آبادی- در تهران بیشترش تعارف بوده) خیر اینطور نبوده لوله‌کشی با ۲۰۰ میلیون تومان خرج برای تهران، سد کرج با ۳۲ میلیون دلار هزینه برای تهران- کارخانه برق الستوم با ۵ میلیون دلار قیمت خرید برای تهران کشتارگاه آخرین مدل برای تهران- تهرانی اگر مریض شد بیمارستان دارد دارو دارد- فرزندش مدرسه دارد- فرهنگ دارد- وسیله آسایش دارد- بانک ساختمانی برای توزیع خانه و زمین ارزان قیمت دارد بانک رهنی و کارگشایی دارد- بیمه کارمندان و آموزگاران دارد- کارمندانش زودتر حقوق می‌گیرند- اگر شکایتی داشت دستش زودتر به مراجع صلاحیتدار می‌رسد و خیلی چیزهای دیگر که شهرستانی فاقد همه آنها است ولی در تهران هست و اصولاً مثل این است که تهرانی از مادر به دنیا آمده و شهرستانی و دهاتی از زن پدر: (صحیح است) خلاصه هر چه به دست می‌آید برای تهران است ولی برای خارج از مرکز تا به حال که چیزی نبوده و اگر خدا بخواهد امیدوارم آینده بهتری داشته باشند فقط از یک لحاظ شهرستآنها راحت
هستند و آن فقدان وجود اتوبوس‌های بنز است که آنها ندارند و این خود نعمت بزرگی است!!
بلی بعضی از دولت‌های گذشته به فکر بهبود و اصلاح وضع خراب شهرستان‌ها و دهات و ایلات می‌افتادند ولی متأسفانه این اصلاحات از حدود رادیو و تبلیغات دولتی پا را فراتر نمی‌گذاشت. به راستی هر کس به رادیو گوش می‌داد باور می‌کرد ایران بهشت برین شده زیرا رادیو تا آنجا که می‌توانست سعی خود را مصروف تبلیغات گرماه کننده می‌نمود و همواره اصلاحات را با کلمات هموطن دولت خدمتگذار شما چنین و چنان کرده است به مردم تحویل می‌داد ولی ما که در تهران بودیم می‌دانستیم که این اصلاحات فقط به وسیله رادیو انجام می‌گیرد و هرگز به مرحله عمل نمی‌رسد.
مردمی که دور از مرکز به سر می‌بردند و این صداها را می‌شنیدند باور نمی‌کردند که این خبرها این تبلیغات این اصلاحات خالی از حقیقت است و اگر خیلی شک می‌کردند اقلاً صدی پنجاه آن را صحیح تصور می‌نمودند اما وقتی می‌شنیدند که آن همه اصلاحات شده و برای شهر آنها خبری نیست تقصیر را به گردن نماینده‌ای که به مجلس فرستاده‌اند می‌انداختند و سیل تلگرافات و نامه‌ها به طرف نماینده سرازیر می‌شد که پس سهم ما از این همه اصلاحات کجاست؟ حق هم داشتند آنها ما را به نمایندگی خود انتاب کرده‌اند و به تهران فرستاده‌اند و انتظار دارند برای آنها کاری انجام دهیم و قدم‌های اصلاحی مؤثری برداریم. شاید اندکی از محرومیت‌هایی که دیده‌اند و می‌بینند کاسته شود- ولی متأسفانه نمایندگان آنچه به این در و آن در می‌زدند و هرچه به این وزیر و آن وزیر مراجعه می‌کردند نتیجه عایدشان نمی‌شد و گوش شنوایی نبود تا فریادهای مردم را بشنود. (مهندس اردبیلی- حالا هم ندارند) جناب آقای دکتر امینی توجه بفرمایید استدعای بنده از جنابعالی این است.
در هر صورت دولت‌های گذشته و به خصوص دولت سپهبد زاهدی چه خوب و چه بد رفته و فعلاً سر و کار ما با کابینه جناب آقای علاء است که کابینه تحول نام گرفته است. (قنات‌آبادی- خدا شفایش بدهد)
از انصاف نباید گذشت تمام وزرای این کابینه اشخاص خوش نام هستند و با برنامه‌ای که به پیشگاه ملت ایران عرضه داشته‌اند حتم دارم مورد پشتیبانی قاطبه ملت خواهند بود و امیدوارم دولت ایشان این فاصله را که بین مرکز و شهرستان‌ها به وجود آمده است از میان بردارند و در اجرای برنامه خود توفیق حاصل نمایند (انشاءالله) به خصوص آن‌که سرلوحه برنامه دولت ایشان مبارزه با دزدان و نادرستانی است که هر روز با مردامی و شکلی تازه سربار این جامعه می‌شوند و مانند زالو رمق این ملت را می‌گیرند (صحیح است) بر هیچ‌کس پوشیده نیست که دزدی و نادرستی در بیشتر شئونات اداری این مملکن رخنه کرده و در آن موقعی که اکثریت ملت ایران بنان شب محتاجند این عده تمام هستی آنها را به غارت می‌برند (صحیح است) و تا به حال کسی نبوده که جلوی آنها را بگیرد و امیدوارم این دولت بتواند دست افراد ناصالح را از سر مردم کوتاه کند (تجدد- این دعای ماه رمضان است؟) قنات‌آبادی- سحر باید خواند) و این موضوع را نیز لازم به تذکر می‌داند که آقایان وزرا محترم در نظر داشته باشند مقصودشان از مبارزه با دزدان بی‌کار نمودن آن کارمند دون پایه فلک‌زده‌ای نباشد که به علت استیصل و عدم تکافوی حقوق ۲۰ ریال سوءاستفاده کرده زیرا آن کارمند را می‌توان با ازدیاد حقوق که حقاً کم می‌گیرد و حتی نمی‌تواند حداقل معاش روزانه خود را تأمین کند به راه راست هدایت کرد بلکه مبارزه بی‌رحمانه خود را بدون ترس و واهمه با اشخاصی که میلیون‌ها تومان پول این ملت فقیر را به جیب زده‌اند شروع نمایند و از هیچ‌کس توصیه و سفارشی برای ترحم به این اشخاص قبول نکرده و تحت تأثیر هیچ مقامی قرار نگیرند تا بتوانند برنامه خود را به خوبی انجام دهند و نمایندگان مجلسین هم چون خواهان سعادت و نیکبختی ملت ایرانند یقیناً از پشتیبانی و حمایت دولت مضایقه نخواهند نمود و به عقیده بنده اولین قدمی‌که باید به نام هم آهنگی با دولت حاضر بردارند تصویب همان طرح تقدیمی چندی قبل در مورد زمین‌های از تهران تا کرج است (صحیح است) که همه می‌دانند مشتی نفع‌پرست کلاه‌بردار اراضی متعلق به دولت را به نام خود ثبت و با انواع حیله‌ها در بورس قرار داده‌اند و از این راه منافع سرشاری عاید جیب خود می‌نمایند (صحیح است) (قنات‌آبادی- غیر از آنجا جاهای دیگر هم هست) هر جای دیگر هست جنابعالی بفرمایید البته چنانچه این دولت هم خدای نخواسته مثل سایر دولت‌ها نخواهد حقوق حقه مردم را بدهد و به وضع رقت‌بار شهرستآنها و دهات و ایلات توجهی بنماید بایستی مطمئن باشد که یکی از افراد مخالف‌شان در این مجلس بنده خواهم بود.
موضوعی که باعث خوشوقتی است وجود جناب آقای دکتر امینی در دولت فعلی است و با وعده صریحی که از پشت همین تریبون در مورد پیشنهاد بنده در خصوص تخصیص ده میلیون دلار از وجوه قرضه خارجی به ایلات در هنگام طرح لایحه قرضه دادند اینک انتظار دارم جناب ایشان قدم اول را بردارند در کابینه تحول این اقدام خیر را در مورد ایلات و عشایر به مرحله عمل درآورند زیرا اوضاع ایلات و عشایر بی‌اندازه رقت‌بار است و جای آن دارد که به این افراد میهن‌پرست و شاه‌دوست کمک فوری بشود زیرا عشایر تاکنون از تمام مزایای حقه و قانونی خود محروم بوده و دولت‌ها هرگز به خواسته‌های آنها توجه‌ای نکرده‌اند مثلاً در بختیاری که قریب پانصد هزار نفر جمعیت دارد اگر بگویم که این پانصدر هزار نفر هنوز راه ایاب و ذهاب ندارند تعجب خواهید کرد و اگر بگویم که ۱۴ سال است برای ساختن دو پل مال رو که هر سال در اثر خرابی آن دو پل تلفات زیادی به افراد ایل و اغنام و احشام آنها وارد می‌شود به تمام مقامات مسئول متوسل شده و نتیجه نگرفته‌اند باور نخواهید نمود- در دولت گذشته چندین بار به وزارت راه مراجعه کردم و تقاضای راه و پل‌سازی در منطقه بختیاری و چهارمحال نمودم خیال می‌کنید غیر از تحویل دادن جمله (چشم- انجام می‌دهیم) کار دیگری کردند؟ (غضنفری- باور کنید همه جا همینطور است) (همهمه نمایندگان) (رئیس- آقایان بگذارید گوش بدهم ببینم چه می‌گوید) باور بفرمایید نه- فقط یگانه وزارتخانه‌ای که تا حدی به محرومیت‌های چهار محال بختیاری توجه نمود وزارت بهداری بود که برای اولین بار به دستور جناب آقای دکتر صالح وزیر محترم بهدای آقای دکتر مؤید حکمت معاون وزارت بهداری برای بازدید به منطقه بختیاری رفته و این اولین باری بود که یک مأمور عالی‌رتبه دولت برای برآوردن احتیاجات ایلات و عشایر باین منطقه قدم می‌گذاشت ولی به علت عدم تکافوی اعتبار داروهایی را که به چهار محال و بختیاری دادند خیلی ناچیز بود اما با نقشه‌های صحیح بهداشتی که جناب آقای دکتر صالح از تمام کشور دارند اگر بودجه کافی در اختیار داشته باشند می‌توانند از حیث بهداشت قدم‌های مؤثری بردارند (مهندس اردبیلی- چرا در تهران خرج می‌شود) این که مسلم است همه بحث در این است که یک چیزی هم به شهرستآنها برسد و امیدوارم سایر وزارتخانه‌ها از وزارت بهداری پیروی نموده و لااقل با اعزام مأمورین عالی‌رتبه خود به نقاط دور دست و عقب مانده نیازمندی‌های مردم را برای العین مشاهده نمایند تا بتوانند فکری به حال آنها بکنند. اگر فکری شما آقای دکتر امینی فکری بکنید اگر مردم یک مأمور عالی‌رتبه دولتی را در شهرستان‌ها ببینند مسلماً خوشحال می‌شوند این یک اقدامی‌است که مسلماً برای آقایان وزرا ضرر ندارد (یکی از نمایندگان- خرج سفر هم می‌گیرند) بله خرج سفر را هم می‌گیرند.
چهارمحالی و بختیاری آن قدر از حیث راه ایاب و ذهاب اتومبیل در مضیقه است که در زمستان ناچار است سیگار اشنو را هر بسته ۱۰ ریال و نفت را لیتری ۵ تا ۱۰ ریال خریداری نماید و چندین ماه از سال را فاقد قند و شکر و سایر مایحتاج زندگی بسر برد. در کلیه ایلات و عشایر اسمی از سهمیه قند و شکر برده نمی‌شود- در دادگاه شهر کرد متجاوز از پنج‌هزار پرونده روی هم انباشته شده و با این‌که رئیس دادگاه بیش از حد انتظار زحمت می‌کشد به واسطه نبودن اعضا کافی نوبت تعیین وقت محاکمات کمتر از یک سال و هشت ماه نیست در بختیاری مردم تا به حال به وسیله افراد ژاندارم و نظام وظیفه به وجود دولت پی می‌برند و هیچ‌گونه آثار و علائمی‌از علاقه دولت‌ها نسبت به تأمین آسایش عمومی وجود ندارد در هر حال توجه آقایان وزار مخصوصاً وزیر محترم راه را به وضع اسف‌بار چهار محال و بختیاری جلب می‌نماید و امیدوار است که دولت حاضر بتواند با قدم‌های اصلاحی و مفید این فلاکت و بدبختی را که پایه و اساس عقب افتادن ملت ایران است از بین ببرد. در خاتمه آرزومندم دولت آقای علاء خدای نخواسته کاری نکند که مردم ایران با یأس و نومیدی روبرو شوند زیرا به نظر بنده یأس از دولت حاضر برای ملت ایران خیلی گران تمام خواهد شد و این امر موضوعی نیست که در آینده به آسانی قابل جبران باشد. (نمایندگان- انشاءالله) قربان وقت بنده تمام شده است؟
رئیس- بله. آقای رضا افشار
رضا افشار- اخیراً برای تجدید روابط هوایی به کشور افعانستان رفته بودم و میل دارم با اجازه آقایان مشاهدات خودم را در آنجا به عرض آقایان برسانم. تصدیق می‌فرمایید ما به طور کلی از اوضاع و احوال روحی و معنوی همسایگان خودمان کمتر اطلاعاتی داریم بنده هم مثل بسیاری از آقایان اطلاعاتم نسبت به کشور پادشاهی افغانستان محدود و مقید بود به حدود اطلاعاتی که در کتاب و یا تواریخ خوانده بودم ورود آنجا حقیقتاً اسباب خوشوقتی و مسرت من شد که وضعیت آن جا را برخلاف اطلاع خودم برخلاف گفته خیلی‌ها تشخیص دادم اوضاع و احوال ترقی و امنیت آنها حقیقت بهت‌آور است و قابل تحسین و تقدیر است به اندازه‌ای ترقی کرده‌اند که اگر قیاس به مدت شود به مراتب بیشتر از خیلی‌ها این کشور ترقی کرده است و یقین دارم ترقی این کشور اسلامی‌و برادر هم‌کیش ما موجب خوشوقتی و خرسندی تمام آقایان نمایندگان مجلس شورای ملی اهل مملکت خواهد بود (صحیح است) در افغانستان تمایل نسبت به ملت و کشور ایران بی‌انداز زیاد است یعنی حب دوستی و محبت آنها واقعاً به پایه‌ای است که قابل تحسین و تقدیر است از طرف دیگر این موضوع را باید عرض کنم که طبع و نشر کتابی از ناحیه یکی از آقایان موجب
تأثر و تأسف عده زیادی از مردم افغانستان و برادران اسلامی ما شده است و تصور می‌کنم سوء اثر این نشریه در حل قضیه هیرمند هم بی‌اثر و بی‌نتیجه نبوده باشد باید این مسئله را هم به عرض آقایان برسانم که خوشبختانه آقای صلاح‌السلطنه که در آنجا مأموریت دارند یک مأمور لایق و وظیفه‌شناس و آزموده است بلکه به اندازه در محل محبوبیت و حسن سلوک و رفتار دارد که اسباب افتخار ایران و ایرانیان آنجا و اینجا خواهد بود (صحیح است) البته باید وزارت امورخارجه به گفته این آدم به نوشتجات این آدم به عقاید و افکار این آدم ترتیب اثر بدهد این بود عرض من راجع به آنجا. اما دو موضوع دیگری که خواستم به حضورتان عرض بکنم و استدعا بکنم که آقایان توجه بفرمایند تا این عرایض خودم را به عرض آقایان برسانم. از چندی به این طرف شهرت پیدا شده است شایع شده است که فساد استیلای فوق‌العاده‌ای در این جامعه پیدا کرده است و یک عده‌ای هم روی حسن اخلاق و رفتار و صفای ضمیر قیام کرده‌اند برای مبارزه علیه این فسادی که برای ما مجهول و برای آنها مشهود است بنده خیال می‌کنم هیچ فردی را نمی‌شود فاسد دانست مگر یک محکمه صلاحیت‌داری به فساد او رأی داده باشد (صحیح است) اگر در این مملکت بخواهد هر فردی یک فرد دیگری را مورد تهمت و اتهام قرار بدهد روزی اجنبی از این اتهامات استفاده خواهد کرد و این گفتار ما را سند می‌کند یک حکایتی برای آقایان عرض کنم اگر خاطر آقایان بوده باشد یک وقتی مائوتسه در چین قدرت و نفوذی نداشت چیانکایچک در آن جا یک رئیس جمهوری مقتدر بود و در تمام چین حکومت می‌کرد سیاست خارجی ایجاب کرد که گفته شود این آدم و عوامل او مردمانی هستند منحط و گرفتار انحطاط اخلاق و دزدی و اختلاس به اندازه‌ای که به این عنوان شهرت دادند به اندازه‌ای این مسئله را تلقین کردند که حتی سفیر یک دولت دیگری که مدت‌ها تجارت کلیه امپراطوری چین را یا کشور جمهوری چین را در دست داشت تحت‌تأثیر قرار گرفت و به کشور خودش راپورت داد مطابق اطلاعات قطعی که دارم دولت فعلی گرفتار انحطاط اخلاقی شده است ما باید حتی‌المقدور تقویت مادی و معنوی خودمان را از اینها بگیریم و در نتیجه دولت قبلی از بین رفت و مورد بی‌مهری آمریکایی‌ها قرار گرفت و تجارت چین افتاد به دست انگلیس‌ها و مائوتسه مصدر کار شد با همین عناوین و این زمزمه‌ها که در آنجا شروع شد و یک دولتی را از بین بردند و تجارت یک مملکتی را یک دولتی که در سیاست ورزیده‌تر بود عامل‌تر بود و واقف‌تر بود به دست گرفت اینک در مملکت ما نظیر همین حرف‌ها شروع شده است همه ما هم مدعی هستیم که فساد در این مملکت حکومت کرده است و یا حکومت می‌خواهد بکند و عده‌ای هم مثل امشاسپندان آسمانی نزول کرده‌اند و عقیده‌شان این است که با این فساد می‌خواهند مبارزه کنند به عقیده من در محیطی که اسیتلا با فساد بوده باشد عده قلیلی نمی‌توانند فساد را از بین ببرند در این مملکت آن طوری که شایع است و شهرت داده و می‌دهند این فساد وجود ندارد (صحیح است) و بهترین دلیل اثبات وجود این مفسد یا فاسد این است که باید اینها را به محکمه بکشند و محاکمه بکنند وقتی قاضی از روی کمال حسن‌نیت روی امر قانون یک عده‌ای را فرد یا جمعی را محکوم کرد ما می‌توانیم بگوییم این عده فاسد بودند نه تمام جامعه نه محیط نحوه تبلیغاتی که شروع شده است تقریباً تمام جامعه را فاسد به دنیا معرفی می‌کند من عقیده ندارم که این جامعه این نوعی که بعضی از مدعیان پاره‌ای به مقامات مدعی هستند که این جامعه فاسد هست این جامعه اینطور فاسد باشد (صحیح است) عرض ثالثم این است که ما در مملکت خودمان همه آقایان می‌دانند حکومت ملت بر ملت به عنوان وجود حزب نداریم یک وقتی اگر در این مملکت حزبی بوده است او را هم دیدیم که روی یک عناوین روی یک اباطیل و روی یک دسائسی به هم خورد اختلاف انداختند و حکومت کردند در دنیا احزاب سیاسی که علناً در امورات کشورشان مداخل می‌کنند آقایان می‌دانند خیلی زیاد است و یک احزابی هم در اروپا از قرن نوزدهم به این طرف وجود داشته‌اند از قبیل کاربوناری ایلی میناتی فیلاد افی- تو گون بند- فراماسون فراماسون‌ها در ایران بی‌سابقه نیستند مرحوم ملکم‌خان مؤسس فراماسونری در ایران بوده است که آن وقت فراموش‌خانه می‌گفته‌اند یک حکایت‌هایی هم راجعع به فرماسونری در افواه و افکار مردم بود اخیراً نسبت بقیةالسیف فراماسون‌های موجود یک عده خیلی زیادی افزوده شده است و حتی در بین آقایان وزیران و آقایان نمایندگان و آقایان سناتورها به عنوان فراماسون وجود دارد یک لژ همایون هم تشکیل شده است و اخیراً جواهری نامی به عنوان رابط از مصر آمده بوده است اینجا عذر این آقای جواهری را خواستند یکی از سناتورهای محترم رابط این حزب فراماسون در ایران یعنی لژ ایران با لژ اروپاست فراماسونری روی تحقیقات و تفحصاتی که بنده کرده‌ام و مطالعه کرده‌ام یک حزبی است بین‌المللی ما نباید اجازه بدهیم در این مملکتی که هنوز ملیت مبتنی بر یک اصول و پایه صحیحی نیست یک اشخاصی بین‌المللی بیایند در اینجا یک حزب فراماسونری تشکیل بدهند (صحیح است) این تشکیل شده است بنده اسامی لااقل ۲۷۵ نفر را می‌دانم (دکتر جزایری- کاملاً صحیح است) دو تا فراماسونری در دنیا هست یکی سیکانیش رایت است در آمریکا است یکی هم گرانداریان است در اروپا فراماسونری‌های گراندریان کارشان اطاعت کورکورانه از یک مبدأی است این مبدأ (داراب- کجاست؟) انگلستان (صحیح است) اولاً ما نباید بگوییم که فلان آقا انتخاب سیاسی می‌کند یا بعضی جراید مطالبی بنویسند من کشور خودم را به هر مقام و منزلتی ترجیح می‌دهم و از هیچ چیز در مقابل سعادت ملت و مملکت خودم بیم ندارم (احسنت) ما در درجه اول باید سعادت این مملکت را مد نظر قرار بدهیم (صحیح است) ما باید سعی بکنیم آن اشخاصی که با یک تغییر قیافه‌ای با یک تغییر شکلی با یک عنوان ظاهرالصلاحی وارد جامعه ما شده‌اند و می‌خواهند کشور ما را به صورت یک کشور انترناسیونال در بیاورند و اطاعت کورکورانه از یک سیاستی می‌کنند که متأسفانه این مملکت را همین سیاست خراب کرده است ما نباید این اشخاص را بگذاریم اقدامی‌کنند (احسنت) وکلای ملت آقایان نمایندگان محترم باید شجاعت اخلاقی داشته باشند فلان آقا وزیر می‌شود می‌رود ولی این مملکت باید بماند در این مملکت به عوامل و عیادی که سرسپرده سیاست‌های خاصی هستند اجازه جنبش و نمو نباید داد (صحیح است- آفرین) اگر یک روزی مصلحت بود بنده حاضرم در جلسه محرمانه تمام آقایان را با جزئیات تشکیل‌شان با آن لژ همایون‌شان تمام به عرض آقایان می‌رسانم (یک نفر از نمایندگان- در جلسه علنی بفرمایید) (احسنت)
رئیس- آقای صفاری
صفاری- یک سال از عمر دوره ۱۸ قانونگذاری گذشت (حشتمی- یک قدری بیشتر) با کمال مسرت باید گفت که با تأییدات خداوند متعال و هدایت و راهنمایی‌های ذی‌قیمت شاهنشاه جوان و دور اندیش و خیرخواه ما اغلب معضلات و مشکلاتی که در کشور وجود داشت یکی بعد از دیگری حل و مرتفع گردید و طبعاً انتظار همه این است که حالا باید برنامه‌ها و طرح‌های عمرانی که وسیله سازمان برنامه و مؤسسات دیگر دولت حاضر و آمده شده یکی بعد از دیگری به مرحله عمل درآید و از دایره حرف خارج گردد. اگر خدای خواسته این وضعیت مناسب از دست برود با جرأت می‌توان گفت که زیان‌های هنگفتی از نظر اقتصاد و سیاست متوجه این آب و خاک می‌گردد (صحیح است) و این ضررها و زیان‌های غیرقابل اجتناب جبران‌پذیر نخواهد بود. باز اگر اوقات عزیز بیهوده و باطل بگذرد و باز اگر لفاظی‌های خسته کننده به میدان بیاید و دولت نتواند از این موقعیت ممتاز به نفع کشور استفاده نماید من آینده بسیار تاریک و نامطلوبی را پیش‌بینی می‌کنم (صحیح است) همانطوری که کراراً در مجلس گفته شد و همه محالف مصلح به آن معتقدند برای آن‌که دولت در انجام اصلاحات و برنامه‌های عمرانی توفیق حاصل نماید در قدم اول باید با فساد مبارزه کند و دست ناپاکان را از بیت‌المال ملت کوتاه نماید و این اصلی است غیرقابل انکار و بنده سابقاً به عرض مجلس رساندم و حتی به عقیده خود راه‌هایی هم در طریق مبارزه با فساد نشان دادم که باید با کمال جدیت و سرعت در این راه قدم گذارده شود ولی امروز می‌خواهم یک نکته حساسی را در عین حال فقط من باب تذکر عرضه بدارم. یک قانون مسلم و کلی در عرف و عادت این است هر موضوعی که زیاد تکرار شد جنبه ابتذال به خود می‌گیرید و به تدریج اصل منظور فراموش می‌شود و نتیجه اساسی به دست نمی‌آید مضافاً به این‌که در این نوع موارد به عقیده بنده اصرار در تکرار این‌که جامعه ما فاسد است اغلب مستخدمین دولت دزد و رشوه خوارند یک نوع اهانتی است که مستقیماً متوجه شئون ملی جامعه ایرانی می‌شود. (صحیح است) ملل بزرگ دنیا اهتمام می‌ورزند که همیشه در هر موقع و در هر محفل از غرور ملی خود بحث کنند و جامعه خود را مبری از مفاسد جلوه دهند (صحیح است) و اگر هم فسادی در آنها ظاهر شود با تدابیر لازم در رفع آن مفاسد تلاش می‌کنند نه این‌که از بام تا شام فساد جامعه خود را در هر محفل با اصرار بیان کرده و با دست خود در زبونی و حقارت ابناء ملت خود بکوشند. (صحیح است)
آقایان- در هر جامعه‌ای کم و بیش فساد رخنه می‌کند سایر ملل در دنیای امروز از فساد و پلیدی‌ها مبری و منزه نیستند متأسفانه دزدی و رشوه‌خواری و کلاه‌برداری در اجتماعات امروزی دنیا وجود دارد باید دانست چه چیز موجب ایجاد فساد می‌شود وقتی علت را پیدا کردید معلول از بین خواهد رفت. چرا باید ما دائماً ورد زبان‌مان این باشد که جامعه ما فاسد و خراب است و امید اصلاح نیست این تلقین به نفس از نظر معرفت الروح کاملاً به زیان و ضرر ما تمام می‌شود. چنانچه ملاحظه می‌فرمایید مدتی است حسن اعتماد از جامعه ما روی همین تلقینات رخت بربسته و طبقات مختلف افراد کشور را فرسنگ‌ها از هم جدا کرده است بغض و عداوت و بدبینی جانشین عطوفت همکاری و معاونت با یکدیگر شده و معلوم نیست مالا ما را به کجا خواهد کشید.
آقایان: ایرانی همیشه در ادوار مختلف علو طبع و غرور ملی داشته در زدگانی قانع بوده و در دست کاری ضرب‌المثل بوده است. شواهد تاریخی زیادی در
اثبات این نظر داریم پس به نظر بنده بدون این‌که اوقات به بحث بگذرد باید راه‌های عاقلانه پیدا کرد و با ایجاد کار و تأمین زندگانی عمومی و تعدیل معاش و اجرای صحیح و شدید قوانین در رفع مفاسد اقدام نمود. و عملاً با فساد جنگید و آن را از بین برد.
همه می‌دانند اوضاع امروز دنیا با ارمنه پیشین بسیار فرق دارد ارتباطات و مواصلات جدیده عموم جوامع بشری را به هم مربوط و متصل ساخته خارجیانی که می‌خواهند با آوردن سرمایه‌های خود در این کشور کار کرده و بهره بردارند و ما با تصویب قانون می‌خواهی آنها را باین کار تشویق کنیم وقتی از زبان ما می‌شوند که دارای دستگاهی چنین فاسد هستیم چه نظری پیدا خواهند کرد؟ و تأثیر ناگوار این گفتگوها در افکار آنان تا چه اندازه خواهد بود؟ امیدوارم که عرایض بی‌شائبه بنده مورد قبول واقع گردد و دولت حاضر در ضلل عنایات شاهنشاه واقعاً در انجام منظور به بهترین وجهی توفیق حاصل نماید.
مطلب دیگر این‌که: چندی است که موضوع برقراری اضافات جهت طبقات مختلف مستخدمین دولت در مجلس و سایر محافل مورد مذکره است می‌خواهم به عرض برسانم که دادن اضافه حقوق به مستخدمین دردی را دوا نمی‌کند زیرا تجربه ثابت کرده هر دیناری که به حقوق مستخدمین اضافه شود در بالا رفتن قیمت اجناس مورد حاجت عموم تأثیر فوری دارد و باز بیچاره کارمند دولت در فشار زندگانی خواهد بود، لغزش‌ها و خطاها زیادتر خواهد شد و دامنة فساد توسعه خواهد یافت جالب‌تر این که گاهی از بیانات مسئولین امر چنین استنباط می‌شود که در این مورد هم تبعیضاتی مورد نظر است.
مثلاً عده‌ای معتقدند که حقوق آقایان قضات باید اضافه شود تا با خیال آسوده و بدون آلودگی وظیفه قضاوت را انجام دهند. جمعی اصرار دارند که به آقایان پزشکان باید حقوق کافی داد تا بتوان در نقاط مختلف کشور از آنها استفاده نمود ولی کسی تا امروز از نیروی انتظامی یعنی پاسبان و ژاندارم بحثی نمی‌کند در صورتی که این دسته از خدمتگذاران کشور با حقوق قلیل خود خدمات سنگینتری به عهده دارند پاسبانی که در گرمای شدید تابستان یا سرمای سخت زمستان باید در معابر برای صیانت بنده و شما پاس بدهد یا آن ژاندارمری‌که باید در نقاط سخت و دشوار کشور در بیابآنها و کوهستآنها ضمن محرومیت‌های اجتماعی با اشرار دست و پنجه نرم کند چگونه زندگانی خود را با ۱۴۰ تومان حقوق ماهیانه اداره خواهد کرد. آقایان: پایه اصلی قسمت عمده وظیفه‌ای را که آقایان قضات باید انجام دهند پاسبان و ژاندارم می‌گذارد به این معنی که اولین ورق پرونده متخلفین توسط هیمن مأمور محروم تنظیم می‌شود. این مأمور باید مرفه و سیر باشد تا پا روی حق نگذارد و گزارش خلاف واقع برعلیه اشخاص از نظر استیصال و جلب نفع تهیه نکند علی‌ایحال به طوری که عرض شد دولت باید راه معقول دیگری برای تعدیل زندگانی مستخدمین خود در نظر بگیرد زیرا چنین به نظر می‌رسد که با وضعیت بودجه صوبه راهی برای افزایش حقوقات موجود ندارد ولی اگر احیاناً دولت بخواهد از طریق تأمین اضافات به آنها کمک کند شرط اولش مراعات عدم تبعیض است و استثنا خلاف مصلحت است. یکی دیگر از مسائلی که باید مورد توجه دولت قرار گیرد ادامه و حفظ این آرامشی است که در سایه توجهات ملوکانه اخیراً نصیب ما شده زیرا انجام هرگونه اصلاحی فقط در سایه آرامش میسر است و اگر خدای نخواسته این امر حیاتی متزلزل گردد به انجام هیچ‌گونه اصلاحی نمی‌توان امیدوار بود دولت در این قسمت نباید اندک تسامحی روا بدارد و همچنین با اصلاح کامل دستگاه قضایی امنیت قضایی باید مستقر شود که سرمنشأ تمام اصلاحات اجتماعی و اقتصادی است در سنوات اخیر در اطراف این مسئله بحث و گفتگوی زیادی شده و وعده‌های فراوانی در اجرای این نظر داده‌اند که متأسفانه تاکنون جامه عمل به خود نیوشیده و باید اعتراف کرد که هنوز به همین سبب قوانین موضوعه در کشور ما با تمام معنی اجرا نمی‌شود و حقوق افراد در پناه قانون به طور شایسته محفوظ نیست هر دولتی که بتواند با تمام قدرت در استقرار امنیت قضایی موفق شود محققاً بزرگترین نام نیک و گرانبهاترین یادگارها را از خود در تاریخ کشور ما خواهد گذاشت. مهمترین آرزوهای ما که ایجاد عدالت اجتماعی است در سایه استقرار امنیت قضایی صورت تحقق خواهد یافت و کشور بسوی ترقی و اعتلا پیش خواهد رفت من امیدوارم که دولت این موضوع مهم را سرلوحه اقدامات اساسی خود قرار دهد خاصه که از پشتیبانی کامل ذات مقدس ملوکانه که هواخواه امنیت و عدالت اجتماعی هستند برخوردار است (رئیس- آقای صفاری وقت شما تمام شد.) بنده ۵ دقیقه دیگر وقت می‌خواهم (رئیس- بفرمایید هنوز ۲ دقیقه دیگر از وقتتان باقی است.)
صفاری- موضوع دیگری که ضرورت دارد به عرض آقایان برسانم این است، سال گذشته در اثر عدم توجه به وضعیت محصول عمده گیلان که برنج است و هر سال از راه صدور آن مبالغی ارز وارد این کشور می‌شد و قسمتی از نیازمندی‌های عمومی را رفع می‌نمود خریدارانی برای این کالا تهیه نشد و در نتیجه مقادیر زیادی دسترج کشاورز و مالک در انبارها باقیمانده که شرف از بین رفتن است اقدامات متواتر ما در دستگاه دولت مؤثر نشد و حالا هم به این امر حیاتی توجهی نمی‌شود (صحیح است) از دولت تقاضا داریم که در این باره عاجلاً توجهی مبذول دارند تا مردم زحمت‌کش آن سامان بتوانند از حاصل دسترنج خود بهره‌مند شده دچار فقر و پریشانی نشوند (اکبر- بیچاره شدند و از بین رفتند) و همچنین به ملاحظه عدم توجه دولت وقت در پایان سال گذشته بدون این‌که با اشخاص مطلع تماس گرفته و مشروتی نمایند فقط به توهم کمبود چای در داخله کشور که حقیقت نداشت تصویب‌نامه‌ای مبنی بر آزادی واردات چای صادر نمودند که با صدور این تصویب‌نامه تمام اقداماتی را که کشاورز و باغداران با ذوق و شوق در توسعه محصول چای داخلی شروع کرده بودند متوقف نمود به علاوه به علت صدور این تصویب‌نامه‌های متناقض تزلزلی در امر معاملات چای ایجاد کردند که در نتیجه از ۷۲ کارخانه چای خشک کنی که با صرف سرمایه‌های هنگفت توسط افراد محلی بودجود آمده و همه ساله کار می‌کنند امسال فقط سی کارخانه مشغول کار و بقیه در حال تعطیل می‌باشند (صحیح است) زارعین و کشاورزان چای هم که به امید به دست آمدن محصول و فروش آن وام‌ها گرفته و تحمل همه‌گونه صدمه و زحمت نموده‌اند نمی‌دانند محصول خود را به کجا به فروشند زیرا اغلب بازرگانان و تهیه‌کنندگان چای به عذر عدم اعتماد به مصوبات دولت‌ها سرمایه خود را به کار نیانداخته و در مقام خرید برگ سبز چای برنیامده‌اند (صحیح است) و هزارها نفر کشاورز و کارگر در این فصل سال که محصول به دست آمده نمی‌دانند به کجا به فروشند و معاش عائله خود را از چه راهی تأمین کنند (مهندس جفرودی- تمام برگ‌ها فاسد شد) بدبختانه این محصول هم وضعی دارد که قابل نگاهداری نیست و به مجرد چیدن برگ باید بلافاصله آن را به کارخانه برای خشک کردن تحویل نمود والا به مدت قلیلی ضایع و غیرقابل استفاده می‌شود. حالا آقایان ملاحظه فرمایند از طرفی محصول برنج خریدار ندارد و از طرف دیگر محصول چای که اگر اندک تشویقی شود کشور را از چای خارنجه بی‌نیاز می‌سازد بدین طریق نابود می‌شود با این ترتیب چگونه می‌توان به توسعه کشاورزی که پایه و اساس زندگانی ما محسوب می‌شود امیدوار بود بنده به نمایندگی ما محسوب می‌شود امیدوار بود بنده بنمایندگی از طرف سایر همکاران شمالی خود از دولت تقاضا دارم که در این باره توجه خاصی مبذول دارند و راضی به خرابی یک استان زرخیز که قسمت اعظم احتیاجات کشور را تأمین می‌نماید نشوند و یقین بدانند که به هیچ‌وجه صلاح نیست کارگر و کشاورز استان گیلان دچار تنگدستی و بیچارگی بشود. (صحیح است احسنت)
رئیس- آقای سلطانمراد بختیار دو دقیقه از وقت خودشان را به آقای درخشش داده‌اند آقای درخشش بفرمایید.
درخشش- توجه مخصوص اعلیحضرت همایون شاهنشاهی و مجلس مقدس شورای ملی باعث شد اولین لایحه‌ای که دولت گذشته تقدیم مجلس کرد لایحه ترمیم حقوق فرهنگیان بود (صحیح است) و این لایحه از تصویب مجلس گذشت ولی پول او هنوز پرداخت نشده با این‌که ابلاغ‌هایی در دست فرهنگیان موجود است و مخصوصاً در دست فرهنگیان موجود است و مخصوصاً در آن ابلاغ‌ها قید شده است که از اول ۳۳ پرداخت خواهد شد چند روز پیش ما از آقای وزیر دارایی دعوت کردیم و تقاضا کردیم در باشگاه ما تشریف آوردند و وعده فرمودند که ما عجالتاً مال کمک آموزگارها و آموزگارها را پرداخت خواهیم کرد بنده ضمن اظهار تشکری که از آقای دکتر امینی می‌کنم نظر مجلس و دولت را به پرداخت حقوق حقه فرهنگیان جلب می‌کنم و اضافه می‌کنم که این حقوقی که به فرهنگیان تعلق گرفته موضوع اضافه حقوق نیست بلکه ترمیم حقوق است اضافه حقوق نیست (دکتر عمید- مال دانشگاهیان هم همینطور) عرض ردم تقاضا کردم که مال تمام طبقات فرهنگی پرداخت شود و راجع به جریان کلی فرهنگ باید عرض کنم که در گذشته فرهنگ ما خوب اداره نمی‌شد و اشکالاتی در کار بود که همه آقایان اطلاع دارند و اشخاص و افراد فاسدی در دستگاه رخنه کرده بودند فرهنگ فعلی هم وضع طوری است که ضمن عده‌ای که تصفیه کرده‌اند عده‌ای از افراد صالح و افراد شریف را که فاسد نبودند برداشته‌اند و اینها را دوباره حاضر نیستند به کار برگردانند و چون اسم تصفیه و مبارزه با فساد در کار است تمنی دارم که آبروی عده‌ای از کارمندان شریف از بین نرود و بنده راجع به جریان فعلی وزارت فرهنگ هم مطالبی داشتم ولی چون وقت ندارم همین‌قدر باید عرض کنم چون فرهنگی هستم و با فرهنگیان تماس دارم نباید افراد شریف را برداشت و افراد کثیف را به جای آنها گذاشت بنده ناظر جریان امور فرهنگ هستم و انشاءالله در فرصت بیشتری جریان فرهنگ و انتصابات اخیر را به عرض آقایان محترم خواهم رسانید.
۳- بیانات آقای نایب نخست‌وزیر در باب مبارزه با فساد و مطالب دیگر
رئیس- وارد دستور می‌شویم آقای نایب نخست‌وزیر بفرمایید.
نایب نخست‌وزیر- (عبدالله انتظام)- در نطق‌های قبل از دستوری که امروز شد بعضی از آقایان راجع به موضوع مبارزه
با فساد بعضی فرمایشات فرمودند که مثل این بود که مطلب یک قدری برایشان روشن نیست بنده وظیفه دارم که با دو سه کلمه این مطلب را روشن کنم در اصل مبارزه با فساد آنچه که بنده می‌بینم هیچ‌کس مخالف نیست (صحیح است) و در این‌که فساد هم تا اندازه‌ای در بعضی از دستگاه‌ها و بعضی از شئون هست آن را هم هیچ کس منکر نیست ولی ما هیچ‌وقت نگفتیم که فساد سر تا پای این ملت را گرفته (صحیح است) بنده این مطلب را جداً تکذیب می‌کنم مسلماً اکثریت بزرگی از ملت ایران پاک هستند (صحیح است- احسنت) ولی برای این که این ناخوشی مزمن بش از این توسعه پیدا نکند ما مصمم هستیم که آنچه در قوه داریم برای جلوگیری از منبسط شدن این فساد بگوشیم. فرمایشاتی که آقایان فرمودند اگر یک‌قدری فکر کنیم مثل این می‌ماند که ما هی سر و صدا راه انداخته‌ایم و هی گفته‌ایم که تمام کشور فاسد است دولت هیچ همچو چیزی نگفته (کی‌نژاد- تبلیغات دولت) تبلیغات دولت اولاً نبوده ما تا آن‌جایی که مربوط به دستگاه دولت است داریم قدم‌هایی برمی‌داریم و مشغولیم آن جاهای دیگری که در شئون کشور آثار و علائم فساد است همانطور که دندان شروع می‌کند به کرم خوردگی ما می‌توانیم جلویش را بگیریم و این‌که می‌فرماید که چه می‌کنید داریم مطالعه می‌کنیم رسیدگی می‌کنیم برنامه‌هایی تهیه می‌کنیم و یقین داشته باشید که موفق هم خواهیم شد (بعضی از نمایندگان- هفت ساله است برنامه‌اش آقا؟) نخیر زودتر خواهد شد اما این‌که آقایان می‌فرمایند که اگر ما بگوییم فاسد هستیم این در دنیا تأثیرات بد می‌کند ما هیچ‌وقت نگفتیم که فساد طوری است که قابل اصلاح نیست از آن گذشته اگر تمام ممالک دنیا را نگاه کنید ملاحظه می‌فرمایید که وقتی فساد درشان پیدا می‌شود با کمال صراحت مورد مباحثه قرار می‌دهند دولت‌هایشان در اطراف آن مذاکره می‌کنند در صدد پیدا کردن راه جلوگیری از آن فساد بر می‌آیند شما مطبوعات آمریکا را ببنید چقدر درباره فساد خوشان می‌نویسند همچنین در فرانسه و سایر کشورها اما راجع به آرامش که جناب آقای صفاری فرمودند آرامش برقرار است و نظم عمومی هم برقرار است و با کمال قدرت هم ما نظم را برقرار نگاه می‌داریم و این سوءتفاهم پیدا نشود که ضعفی در کار است راجع به دادگستری هم ما مشغول مطالعاتی هستیم و امیدواریم که در آن قسمت هم به مقصودی که می‌خواهند آقایان برسیم اما راجع به آن چزی که فرمودند و آقای علم وزیر کشور هم مورد توجه قرار داده‌اند موضوع حقوق ژاندارم و پاسبان است که باید عرض کنم این مطلب هم مورد توجه جدی دولت است و امیدواریم در این قسمت هم یک کاری بکنیم.
۴- معرفی آقای دکتر خانلری به معاونت وزارت کشور به وسیله آقای وزیر کشور
رئیس- آقای وزیر کشور
رئیس- آقای وزیر کشور
وزیر کشور (علم)- بنده خواستم از فرصت استفاده بکنم و جناب آقای دکتر خانلری را که یکی از مردان فاضل و نجیب مملکت ما هستند به عنوان معاون وزارت کشور معرفی کنم (مبارک است- احسنت)
۵- تقدیم پنج فقره لایحه به وسیله آقای وزیر جنگ
رئیس- آقای وزیر جنگ وزیر جنگ (سپهبد هدایت)- بنده لایحه تمدید حکومت نظامی را در ۴ نقطه‌ای که فعلاً حکومت نظامی برقرار است تقدیم می‌کنم و تقاضای تصویب دارم. در موقعی که قانون متمم بودجه سال ۲۰ و ۲۱ در مجلس شورا مطرح بوده متوجه شده‌اند که اگر افسران ارتش بخواند به وزارتخانه‌های کشوری منتقل بشوند در آنجا یک مقایسه‌ای کرده‌اند و معلوم کرده‌اند که افسران در هر درجه در صورت انتقال چه رتبه‌ای خواهند داشت در آنجا کلمه هم ردیف افتاده است چون ما در ارتش افسران و هم‌ردیفان و درجه‌داران داریم بنده استدعا کردم که کلمه هم‌ردیف هم اضافه بشود که هم ردیف‌ها هم مشمول این قانون بشود (بسیار خوب است) موضوع خلع‌صلاح که ما با نهایت جدیدت مشغول هستیم و انشاءالله تمام اشخاصی که غیر از قوای انتظامی اسلحه‌ای در دست دارند ما آنها را خلع‌سلاح می‌کنیم (صارمی- این کار اهم مسال است) و این کار احتیاج به یک مجوز قانونی هم پیدا کرده است برای این‌که جلوگیری بکنیم از ورود اسلحه یا پخش اسلحه و غیره برای این هم لایحه‌ای تقدیم کردم (احسنت) (بعضی از نمایندگان- بسیار لایحه خوبی است) به طوری که در چندی قبل لایحه تأسیس افسر یاری مورد تصویب مجلس شورای ملی قرار گرفت برای ترمیم کادر افسری یک تسهیلاتی قائل شدیم که افسران وظیفه بتوانند داوطلبانه وارد خدمت در ارتش بشوند و برای این که این کار مجوز قانونی داشته باشد لایحه‌ای را تقدیم می‌کنم (احسنت) به طوری که همه روزه در نطق‌هایی که نمایندگان محترم می‌فرمایند این مطلب هویدا است که توجه مخصوصی به قوای انتظامی‌دارند و در این جا هم مکرر صحبت شده است که بایستی یک فکر اساسی برای آنها کرد و به طوری که الان جناب آقای صفاری فرمودند ما بایستی نه تنها سرباز بله ژاندارم و پلیس را هم که در شهربانی یا در نقاط مختلفه کشور مشغول انجام وظیفه هستند و مجلس شورای ملی تأیید دارد که در سال اخیر مأموریت خودشان را به خوبی و با جدیت و فداکاری انجام داده‌اند بسیار فکر شد که چگونه می‌شود به آنها کمک کرد بنده گمان می‌کنم که آقایان یا بند موافق باشند که برای کمک کردن با قوای انتظامی باید وسایل اولیه زندگی آنها را به قیمت ارزان تهیه کرد (صحیح است) سایر وزارتخانه‌ها هم می‌توانند بکنند و باید این قبیل اعمال در تمام وزارتخانه‌ها بشود ولی برای این‌که ما از عهده انجام این کارها در سایر وزارتخانه‌ها برآییم باید قوای انتظامی برجایش ایستاده باشد (احسنت) بنابراین توجه پیدا شد و اعلیحضرت همایون شاهنشاهی در این موضوع اوامری فرمودند و شخصاً یک میلیون و نیم تومان مرحمت فرمودند و ما یک اداره تدارکاتی برای قوای انتظامی درست کردیم سرامیه را یک قسمتش را همانطوری کن عرض کردم شخص اعلیحضرت همایون شاهنشاهی مرحمت فرمودند و در بودجه سال جاری یک مبلغی ما پیش‌بینی کردیم که به طور سرمایه به این اداره بدهیم و این اداره همانطوری که عرض کردم مایحتاج اولیه را از قبیل برنج و چاش و شکر و سیگار و روغن و قماش برای تمام افسران و درجه‌داران ارتش و ژاندارمری و شهربانی تهیه کند و به همان قیمت ارزان در اختیار آنها بگذارد (بسیار صحیح است) علاوه بر این‌که این از نظر مادی یک کمک بسیار مفیدی است که به آنها می‌شود تصدیق می‌فرمایید که از نظر اخلاقی هم نتیجه خوبی دارد وقتی شب عید گذشته به آن گروهبان ژاندارم یا سرباز یا پلیس که در بندرعباس یا در اقصی‌نقاط مملکت خدمت می‌کنند رفتیم به در منزلش گفتیم این مقدار روغن و برنج و پارچه را دولت و ملت برای تو فرستاده در او یک حس روحی پیدا می‌شود (صحیح است) این مطلب یک مطلبی است که هم اثر مادی دارد و هم اثر روحی دارد به این دلیل بنده استدعا کردم که این اداره تدارکات ما برای اجناسی که به موجب سهمیه دولت و تصویب دولت بری این منظور وارد می‌کند یا در ایران خریداری می‌کند از پرداخت گمرک و عوارض معاف باشد و بنده استدعا کردم که این لایحه بقید دو فوریت مطرح شود.
۶- طرح و تصویب دو فوریت لایحه سازمان تعاونی مصرف نیروهای انتظامی
رئیس- چند لایحه‌ای که به طور عادی دادند به کمیسیون‌های مربوطه فرستاده می‌شود و این لایحه که تقاضای فوریت کردند قرائت می‌شود و فوریتش مطرح می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملی از تاریخ یکم مهرماه ۱۳۳۳ سازمانی به عنوان سازمان تعاونی مصرف کادر نیروهای انتظامی به منظور ترفیه حال و تأمین وسایل زندگی خانواده افسران و درجه‌داران و تقلیل هزینه زندگی آنها از طریق تهیه و خرید و سفارش اجناس مورد احتیاج از قبیل (خواربار- پوشاک- سایر لوازم زندگی) تشکیل و شروع به کار نموده است و سرمایه اولیه یا مبلغ پانزده میلیون عطیه ملوکانه و مبلغی هم از محل وجوهی خارج از درآمد عمومی کشور تأمین شده و بقیه سرمایه مورد احتیاج متدرجاً به موجب قوانین مخصوص و برحسب توسعه و مقتضیات تدارک خواهد شد تا بدین وسیله بهبود کامل و مؤثری در وضع معیشت آنان ایجاد گردد. سازمان مزبور وابسته به وزارت جنگ و مانند یک بنگاه بازرگانی به شماره (۸۲۳۱) در ثبت شرکت‌ها بثبت رسیده و چون هدف اصلی سازمان مزبور این است که اجناس مورد احتیاج افسران و درجه‌داران کادر نیروهای انتظامی به حداقل قیمتی که ممکن است تهیه نمود تدارک و به آنان فروخته شود بنابراین برای تأمین این نظر ماده واحده زیر پیشنهاد و تصویب آن را به قید دو فوریت از مجلس محترم تقاضا دارد.
ماده واحده- به منظور رفاه حال و تأمین وسایل زندگی عائله افسران و درجه‌داران و تقلیل هزینه معیشت آنها از طریق تدارک اجناس مورد احتیاج سازمانی به نام سازمان تعاونی مصرف کادر نیروهای انتظامی‌در وزارت جنگ مطابق اساسنامه‌ای که در ثبت شرکت‌ها به ثبت رسیده تشکیل و مقررات زیر تصویب می‌شود.
الف- اعتباراتی که در بودجه وزارت جنگ به نام سرمایه سازمان تدارک کادر نیروهای انتظامی منظور و تصویب می‌شود و یا هرگونه اعتباراتی که از وجوه دولتی به موجب قوانین مصوب در اختیار سازمان مذکور گذارده می‌شود مطابق اساسنامه سازمان مزبور بر طبق اصول بازرگانی مورد استفاده قرار خواهد گرفت و مشمول قانون محاسبات عمومی نخواهد بود.
ب- کلیه اجناسی که برای سازمان تعاونی مصرف کادر نیروهای انتظامی وابسته به وزارت جنگ و همچنین ژاندارمری و شهربانی به وسیله سازمان تعاونی مصرف کادر نیروهای انتظامی‌از خارج به ایران وارد می‌شود در حدود سهمیه‌هایی که در هر سال بنا بر پیشنهاد وزارت جنگ و موافقت وزارت اقتصاد ملی به تصویب هیئت وزیران خواهد رسید از پرداخت کلیه حقوق و عوارض گمرکی (به استثنای عوارض باربری) و همچنین از پرداخت سود بازرگانی و عوارض شهرداری و به طور کلی هر نوع عوارض که به هر اسم و عنوان از واردات دریافت می‌شود با انجام تشریفات گمرکی معاف می‌باشد.
ج- دولت مجاز است کالاهایی را که در انحصار دولت بوده همچنین مصنوعات داخلی را که
از طرف سازمان‌های دولتی تهیه می‌شود به تقاضای سازمان تعاونی مصرف کادر نیروهای انتظامی‌به همان نرخی که برای خود دولت تمام شده است بر طبق سهمیه معینی که به موجب آئین‌نامه مخصوص مقرر می‌گردد در اختیار سازمان نامبرده بگذارد.
د- بنگاه راه‌آهن دولتی موظف است کلیه محصولات سازمان تعاونی مصرف کادر نیروهای انتظامی را بدون دریافت کرایه حمل نمایند.
تبصره- آئین‌نامه اجرای این قانون از طرف وزارت جنگ با نظر وزارت دارایی تنظیم و پس از تصویب هیئت وزیران به موقع اجرا گذارده می‌شود. به جای نخست‌وزیر- عبدالله انتظام
وزیر جنگ- سپهبد هدایت
وزیر دارایی- دکتر امینی.
رئیس- فوریت اول مطرح است آقای حائری‌زاده.
حائری‌زاده- من اصلاً نفهمیدم که این لایحه برای چه آمده زیرا یک قوانینی برای تأسیس شرکت‌ها هست و اداره ثبت شرکت‌ها هم هست و شرکت‌های تعاونی یک نوع از شرکت‌هاست و هیچ مانعی ندارد که بروند و عمل بکنند و هیچ مانع و محظوری هم ندارد اما یک چیزهای تفصیلی در اینجا بود مثل این‌که دخالت در امور گمرک شده بود در حمل و نقل راه‌آهن شده بود عوارض کم می‌شود، زاید بشود اینها را بی‌مطالعه عمل کردن گرفتار یک محظورات و اشکالاتی می‌شویم بنده برای مثال عرض می‌کنم که یک تصویب‌نامه‌ای هیئت دولت گذشته راجع به تذکره که فلان مبلغ از تذکره بگیرند و یک مبلغش را بدهند برای مخارج امیرالحاج که می‌رود و یک مبلغش هم به یک بنگاه دیگری در صورتی که جلوتر مصوباتی بود مال شهرداری که این گداها و این بی‌ترتبیت‌ها را جمع‌آوری می‌کردند یک عوارضی بود من جمله از تذکره بود که سالی یک مبلغی به این دستگاه می‌رسید و دیروز در آن شورا که ما می‌رفتیم صحبت کردند که این را الغوش کردند و فردا این گداها را ول می‌کنند چون بعد از این معلوم نیست محل خرج اینها از کجا باید تأمین بشود خوب یک کارهای بی‌مطالعه که انجام می‌شود و در اطرافش دقتی نمی‌شود باز فردا مملکت گرفتار یک محظور و اشکال دیگری می‌شود من از جناب وزیر دفاع ملی یا وزیر جنگ خواهش می‌کنم یک فوریتش را پس بگیرند برود به کمیسیون و در آنا مطالعه بشود و طبع و توزیع بشود و یا یک دقتی انجام بشود به طوری که گفتند مدتی از تشکیل این شرکت گذشته ده روز دیگر بگذرد که این با مطالعه انجام بشود بهتر است و به این جهت من با یک فوریت این مخالف هستم در این موقع از فرصت استفاده می‌کنم قریب دو هفته است پرونده‌هایی از وزارت دارایی راجع به معامله شکر و تریاک خواسته‌ام و هنوز نرسیده منهم مریضم اجازه مرخصی خواستم (وزیر دارایی- دیروز فرستادم خدمتتان) می‌خواستم زودتر برسد که مطالعه بکنم و در این باب تصمیم بگیرم.
مشایخی- آقای رئیس موافق صحبت نمی‌کند؟
رئیس- در فوریت یک مخالف صحبت می‌کند و رأی گرفته می‌شود آقایانی که با فوریت اول این لایحه موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد فوریت دوم مطرح است آقای صدرزاده.
صدرزاده- من با فوریت اول این لایحه موافقت کردم ولی از نظر این‌که تجربه همین چند روز به ما فهمانید که ما باید قدری بیشتر وقت صرف قوانین بکنیم ملاحظه فرمودید سه روز وقت جلسه مجلس صرف این شد که یک لایحه‌ای اول با قید فوریت مطرح شد و در جلسه قبل از آن سلب فوریت شد و رفت به کمیسیون‌ها در این سه روز برای ملت ایران دویست هزار تومان تنها خرج این مجلس بود و ما یک محصول مثبتی برای عمل نداشتیم من کار ندارم به این که آن فوریت به جا بوده یا سلب فوریت بنده عرض می‌کنم باید با یک تصمیم عمیقی نسبت به لوایح عمل کنیم اگر فوری دانستیم دیگر سلب فوریت معنی ندارد و اگر فوری ندانستیم راجع به آن رأی ندهیم اما راجع به این لایحه تصور می‌کنم قوانین به حد کافی برای نظم و انتظام و گرفتن سلاح از دست اشخاص در این مملکت وجود دارد و سابقه عملی هم در زمان اعلیحضرت فقید موجود است خلع سلاح عمومی در این مملکت شد و یک امنیتی بی‌نظیری برقرار گردید و تمام کارهای مفیدی که در زمان اعلیحضرت فقید شد مترتب بر آن خلع سلاح و امنیت عمومی بود.
افشارصادقی- آقای صدرزاده این مطرح نیست.
صدرزاده- اجازه بفرمایید آقا و متناسب بود که جناب آقای وزیر جنگ راجع به خلع سلاح هم اگر لازم می‌دانستند فوریت را هم نسبت به آن اظهار می‌فرمودند نه تنها نسبت به این لایحه اما این لایحه را در صورتی که نظر داشته باشید و موافقت بفرمایید برای این که مطالعه بیشتری بشود روی او و بعد احتیاج به اصلاح بیشتری پیدا نکند با یک فوریت آن موافقت بفرمایید و فوریت دوم را پس بگیرید تا مجلس فرصتی داشته باشد که عمیقانه نسبت به این لایحه اظهار نظر کند (افشارصادقی- چیز مهمی‌نیست) چرا آقا تمام نمایندگان محترم نسبت به رفاه حال افسران کمال علاقه را دارند (صحیح است)
رئیس- آقای وزیر جنگ.
وزیر جنگ- به طوری که از فرمایش دو نفر از نمایندگان محترم که به طور مخالف با فوریت‌ها صحبت فرمودند بنده حس می‌کنم ناراحتی‌شان از این است که مبادا این کار یک کاری باشد که ما داریم با عجله می‌کنیم یا مطالعه نکرده‌ایم، این اداره همانطوری که به عرض رسانیدم شش‌ماه است که در ارتش تشکیل شد (صحیح است) و همانطور که عرض کردم از شب عید یعنی از آخر اسفند ما عملمان را انجام دادیم یعنی جنس را خریدیم و به قیمت ارزان در اختیار تمام قوای انتظاماتی در تمام ایران قرار دادیم بنابراین نه کار فوری است نه کار با عجله است ولی نکته‌ای که ما در ضمن متوجه شدیم این است که اگر بنا باشد این اجناسی که ما می‌آوریم گمرک بدهیم و عوارض بدهیم همه چیز بدهیم آن کمکی که نیت آقایان است به افسران و درجه‌داران و سربازان نمی‌شود (صحیح است) این یک عملی است که بایستی وزارت جنگ و وزارت دارایی مطالعه بکنند و ما شاید متجاوز از ماه‌هاست که این قضیه را با وزارت دارایی مکاتبه کردیم و وزارت دارایی هم تمام اطرافش را سنجیده و با این قضیه موافقت کرده موضوع این است که ما می‌گوییم این جنسی که می‌آوریم برای این‌که ارزانتر به اختیار این مردمانی که مورد توجه شما هستند قرار بدهیم گمرک ندهیم یعنی در حقیقت از وزارت دارایی یک مبلغی کم بشود و به وزارت جنگ اضافه بشود این یک مطلبی که مطالعه زیاد بخواهد ندارد (صحیح است) و مطالعه‌اش بین وزارتین شده و از نظر اثر روحی و اخلاقی که این مطلب در تمام قوای انتظاماتی دارد بنده استدعا می‌کنم که با فوریت دومش هم موافق بفرمایید که در جلسة بعد بشود تصمیم گرفت. اما راجع به نکته‌ای که راجع به خلع‌سلاح گفته شد که چرا بنده با فوریت تقدیم نکردم علت این است که عمل خلع سلاح امروز در آن قسمت از ایران که ما شروع کرده‌ایم با کمال جدیت و با کمال موفقیت پیش می‌رود (صحیح است) ما برای خلع‌سلاح عادی احتیاج به این قانون نداریم همانطور که فرمودند، ولی یک تجربیاتی پیدا کردیم و یک پیش‌بینی‌هایی می‌کنیم که او را در این قانون پیش‌بینی کرده‌ایم که برای این آن را تقدیم کرده‌ایم و الّا عمل خلع سلاح در جریان است و اجرا خواهد شد. بنده مجدداً استدعا دارم که درباره این لایحه لطف بفرمایید که زودتر این کار تمام بشود. (صحیح است).
رئیس- رأی گرفته می‌شود به فوریت دوم آقایان موافقین قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد بنابراین چاپ و توزیع می‌شود و در جلسه آینده مورد بحث قرار می‌گیرد.
۷- طرح و تصویب گزارش کمیسیون کشور راجع به اصلاح ماده ۱۱ قانون توسعه معابر.
رئیس- یک طرحی آقا این داده بودند راجع به اصلاح قانون توسعه معابر که فوریت آن در مجلس تصویب شده و به کمیسیون هم رفته و گزارش آن هم حاضر است.
دکتر جزایری- استدعا می‌کنم آن طرح راجع به زمین را هم توجهی بفرمایید
رئیس- طرح راجع به زمین یکی راجع به زمین‌های موات و بایر است که آن را می‌شود مطرح کرد ولی یکی راجع به آن است که اسناد مالکیتی به دست مردم است که او را بگیرند و قیمت ۴ سال قبل را به آنها بدهند این مخالف قانون اساسی است این را آقایان تعدیل کنند تا مطرح شود.
دکتر جزایری- در قانون اساسی قیمت عادل هست.
رئیس- در قانون اساسی نوشته هیچ ملکی را نمی‌توان از تصرف مالک و متصرف خارج کرد مگر به حکم قانون آن هم با پرداخت قیمت عادله (صحیح است) این را تفکیک کنید من مطرح می‌کنم اما اینها را که اسناد مالکیت صادر شده و به دست مردم داده شده است باید این اسناد در دست مردم معتبر باشد.
دکتر جزایری- نوشته به حکم قانون و این قانون که می‌خواهد بگذرد جناب آقای رئیس.
رئیس- شما که این جا قیمت عادله ننوشته‌اید نوشته‌اید قیمت چهار سال پیش.
دکتر جزایری- اصلاحش بفرمایید، مطرح بفرمایید تا اصلاح بشود.
رئیس- بسیار خوب پس این را می‌گویم به آقای نقیب که خدمتتان بدهند اصلاح کنید و به جای قیمت سال ۲۸ بنویسید قیمت عادله آن وقت من خودم هم موافقم که مطرح بشود.
دکتر جزایری- قیمت اسپکولاسیون سال ۳۳ قیمت عادله نیست، این حرف برای این است که قیمت زمین بالا برود اگر این طرح معوق بماند فردا قیمت زمین ۱۰ برابر خواهد شد. عرض می‌کنم اگر بناست دیگر قیمت زمین بالا نرود این طرح باید فوراً تکلیفش معلوم شود اگر مجلس عکس‌العمل نکند فردا قیمت زمین بالاتر می‌رود.
رئیس- مجلس مخالف قانون اساسی که نمی‌تواند عملی بکند.
دکتر جزایری- قیمت عادله بفرمایید جناب رئیس.
رئیس- گفتم طرح را اصلاح کنید تا مطرح کنم.
دکتر جزایری- من روی نافع مملکت عرض می‌کنم جناب رئیس.
رئیس- قیمت ۱۳۲۸ را قیمت عادله کنید مطرح می‌شود. (دکتر جزایری- بسیار خوب ۹ حالا طرح اصلاح قانون توسعه معابر مطرح است و قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
کمیسیون کشور در جلسه مورخه ۲۳ آذرماه ۳۳ با حضور آقای معاون وزارت کشور طرح پیشنهادی جمعی از آقایان نمایندگان محترم راجع به (اصلاح قانون
توسعه معابر) را مورد رسیدگی قرار داده و پس از مذاکراتی ماده واحده و تبصره مربوط به آن را با مختصر اصلاحی به شرح زیر تصویب و اینک گزارش آن را تقدیم مجلس شواری ملی می‌نماید.
ماده واحده- ساختن کف سواره روهای معابر و مطلق کوچه‌های عمومی که عرض آنها از هفت متر کمتر است از سنگ و آسفالت و امثال آن به هزینه شهرداری هر محل می‌باشد ولی آسفالت پیاده‌روها در خیابآنها یا معابری که باید پیاده‌رو داشته باشد به عهده مالکین مجاور یا قائم‌مقام آنها می‌باشد.
تبصره- در هر خیابان که شهرداری دست به کار کف‌سازی سواره‌رو می‌شود ساختمان پیاده‌روهای آن خیابان طبق دستور شهرداری برای مالکین مجاور یا نمایندگان قانونی آنها اجباری است. (ماده واحده فوق و تبصره آن جانشین ماده ۱۱ قانون توسعه معابر مصوب تیر ماه ۱۳۲۰ و تبصره اول آن می‌باشد).
مخبر کمیسیون کشور- مهدوی
رئیس- اقای بهادری مخالفید؟ (بهادری- بلی) بفرمایید.
بهادری- در لایحه‌ای که راجع به اصلاح توسعه معابر تقدیم مجلس شده است تصادفاً بنده مخالف اسم‌نویسی کردم، اصولاً برای این کار بنده مخالف نبودم و این‌که مخالفت کردم برای این بود که ارجع به نداشتن انجمن‌های شهر و تشکیلات شهرداری مطالبی عرض کنم. اگر ما انجمن داشته باشیم و شهرداری‌ها قانون داشته باشند و به نحو احسن انجام وظیفه بکنند این مسائلی نیست که برای این لایحه بیاورند و این جزء اختیارات انجمن شهر است که خودش می‌تواند کارهای آن را به نحو احسن انجام بدهد. چند سال است که در مملکت ما انجمن شهرداری وجود ندارد (مهندس اردبیلی- چهارده سال است در آذربایجان نیست) در دوره ۱۶ یک لایحه‌ای آوردند که تصویب شد و متأسفانه در حین عمل به مشکلاتی برخوردند حتی هر جا که انجمن‌های قانونی بود دولت مجبور شد که آنها را منحل بکند این را خواهش می‌کنم جنابعالی هم آقای وزیر کشور توجه بفرمایید چون این قانون طوری تنظیم شده بود که انتخاب اعضای انجمن مطابق وضعیت هر محلی نبود مثلاً من برای جنابعالی مثال می‌آورم در تبریز برای حکم آباد که یک محله‌ای است دو نفره نماینده در نظر گرفتند، اصلاً در آن محل دو نفر مرد با سواد و فهمیده وجود ندارد که مردم انتخاب کنند این است که تجانس بین آنها حاصل نمی‌شود و وقتی هم که انجمن انتخاب شده بود بین آنها اختلاف و دودستگی راه می‌افتاد و تمام عواید شهرداری را عملاً در مناطقی که انجمن بوده انجمن‌های قانونی تمام عواید را از بین برده‌اند و ممکن است که آقا سوابق این امر را بخواهید نظر من این است که یک کار حسابی انجام بدهید چون تمام وجوهات محل را حیف و میل کرده‌اند این است که من از جنابعالی تقاضا دارم که هر چه زودتر انجمن‌های شهر را تعیین بفرمایید که ما اگر قانون جامعی داشته باشیم برای انتخابات انجمن‌های شهر دیگر محتاج نیستیم که برای آسفالت پیاده‌روها یک لایحه‌ای بیاوریم این یک وظیفه ایست که خود انجمن شهر می‌تواند انجام بدهد و محتاج نیستیم که قانون بیاوریم در مجلس این از وظایف خود انجمن است و متناسب وضعیت محل این‌کارها را انجام می‌دهد بنده عقیده دارم که اساساً این لایحه را پس بگیرید و بروید دنبال مطلب اساسی که موضوع تشکیل و انتخاب انجمن‌هاست که مورد علاقه تمام ساکنین و مردم شهرستآنهاست و مورد تأیید نمایندگان هم هست که هر چه زودتر برای محل تعیین تکلیف بشود که انجمن‌های قانونی خودشان را انتخاب و شروع به کار بکنند و از موقع استفاده می‌کنم و یک مطلبی را هم عرض می‌کنم موضوع آب و برق و لوله‌کشی در دنیای امروز در تمام دنیا حل شده است و ما در تمام ایران شهری بغیر از شیراز نداریم که لوله‌کشی شده باشد در سایر شهرها یک لوله‌کشی‌های نیمه تمامی هست و در اسفند ماه لایحه‌ای به مجلس آوردند برای تکمیل لوله‌کشی تهران بنده آنجا یک پیشنهادی دادم که مورد موافقت مجلس بود و آن این بود که لوله‌کشی شهرستآنهایی که نیمه تمام مانده تمام بشود و وزیر کشور وقت هم موافقت کرد و قوبل کرد و قرار شد در عرض سه ماه یک لایحه‌ای برای اتمام لوله‌کشی جاهایی که هنوز لوله‌کشی آنجاها تمام نشده بیاورند و برای تکمیل لوله‌کشی شهرستآنهای نیمه‌کاره تقدیم مجلس بکند این است که از جنابعالی خواهش می‌کنم، جناب آقای علم توجه بفرمایید که این لایحه‌ای که از مجلس گذشت و وزارت کشور هم تعهد کرد که در ظرف سه ماه لایحه‌ای برای تکمیل لوله‌کشی شهرستآنهای نیمه تمام بیاورد این را توجه بفرمایید که زودتر بیاورید به مجلس و تقدیم کنید.
رئیس- آقای صدرزاده
صدرزاده- اکثر نمایندگان محترم مجلس نمایندگان شهرستآنها هستند و تقاضا می‌کنم برای چند دقیقه یک قدری فکرتان را معطوف به وضعیت شهرهایی بکنند که از آنجا انتخاب شده‌اید وضعیت شهرها اکنون اینطور است یک قسمت انبوهی از مردم شهر در قسمت‌های قدیم شهر زندگی می‌نند و در یک قسمت‌هایی مردمان متمول، متمکن صاحب نفوذ صاحب قدرت زمین‌های زیادی را به اجبار گرفته‌اند عمارت‌های رفیع در او ساخته‌اند، برق دارند، آب دارند، تمام وسایل زندگی دارند و اگر نخواهند که این وسایل را برای آنها تهیه بکنند اصلاً غیر مقدور است یعنی اینها فرصت نمی‌دهند که برایشان تهیه نکنند، همیشه در هر شهری که وارد می‌شوید می‌بینید یک قسمت از شهر که محل سکونت مردمان قدیم شهر هست و جمعیت زیادی در آنجا زندگی می‌کنند، اینها جایشان مثل قبرستان است نه برق دارند نه آب دارند، نه کوچه‌های نظیف و پاک دارند نه آسفالت دارند، هیچ چیز ندارند و استطاعت این‌که زمین‌های گران بخرند و در جاهایی زندگی کنند که خانه آنها مشرف بر خیابان‌های وسبع بشود ندارد پس بالملازمه همیشه قسمت اعظم مردم شهرستان‌ها ناچار هستند در یک وضعیت بد و ناهمواری زندگی بکنند در قانون توسعه معابر یک ماده‌ای هست این نکته را هم عرض بکنم شهر قدیم یعنی آن قسمت از شهر و آن کوچه‌هایی است که معمولاً مردم فقیر زندگی می‌کنند کوچه‌های کم عرضی است، شش متر و چهار متر و پنج متر کوچه‌های وسیع نیست در ماده ۱۱ قانون توسعه معابر می‌نویسد: کوچه‌هایی که بیش از ۷ متر باشد شهرداری آنها را آسفالت می‌کند نتیجة اینطور می‌شود که کوچه‌هایی که کمتر از ۷ متر باشد خود مردم ساکن آن کوچه آن را آسفالت بکنند ساکنین این کوچه‌ها کی‌ها هستند؟ یک مشت مردمان فقیر ضعیف و بیچاره (صحیح است) ولی در همین حال همآنها هم مثل سایر اشخاص متمکنی که در قسمت‌های خوب شهر زندگانی می‌کنند عوارض بلدیه را می‌دهند (مهدوی- این از بین رفته آقا) اجازه بفرمایید توجه بفرمایید ماده ۱۱ این است ساختن کف سواره روهای معابر از سنگ یا آسفالت و امثال آن به هزینه شهرداری و ساختمان پیاده‌روها یا کوچه‌هایی که عرض آنها از ۷ متر کمتر و قابلیت پیاده‌روسازی ندارند با مالکین مجاور و یا نمایندگان قانونی آنها خواهد بود خود جناب آقای مهدوی مخبر کمیسیون کشور این طرح را امضا فرموده‌اند (سعید مهدوی- بنده مخالف بودم) اجازه بفرمایید عرض کنم بنابراین این بعضی از آقایان نمایندگان محترم در حدود سی چهل نفر طرح امضاء کرده و به مجلس داده‌اند که مورد قبول در کمیسیون‌ها واقع شده است و در آنجا می‌نوسیند مطلق کوچه‌هایی که مردم عام باشد نه کوچه‌های بن‌بست کوچه‌های بن‌بست هم یک قانون مخصوصی دارد کلیه معابر عمومی را شهردای به مقتضای مقام آسفالت کند این قانون یعنی این طرح صرفاً از برای رفاه مردم غیر متمکن شهرستان‌ها است و خانه‌هایی که در این کوچه‌ها هست مسکن و مقر آنهاست و از آقایان محترم متمنی می‌شود که نسبت به این قسمت اظهار نظر مساعد فرموده و رأی موافق بدهند تا عده کثیری از مردم شهرستآنها که در قسمت بد شهرها زندگی می‌کنند از کثافت و از عدم نظافت و از نداشتن چراغ و از نبودن وسیله ایاب و ذهاب راحت بشوند (صحیح است)
رئیس- پیشنهاد کفایت مذاکره شده که قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم مذاکرات کافی باشد مشایخی.
رئیس- آقای مشایخی تأمل کنید آقای وزیر کشور.
وزیر کشور (علم) چنانچه خاط آقایان مسبوق است لایحه قانون انجمن شهرداری‌ها در کمیسیون مشترک مجلسین است (صفاری- از سو کمیسیون هم گذشته است) از سو کمیسیون هم گذشته است بنده گمان می‌کنم که در کمیسیون مشترک آقایان می‌توانند اگر نظری مخصوصاً در مورد این قانون توسعه معابر و آن قسمت‌هایی که مربوط به به فقرا است دارند نظرشان را اعمال بفرمایند و این کار را در نظر بگیرند (صفاری- همه اینها مراعات شده) بنابراین اگر آقایان موافقت بفرمایند این طرح دوباره برود به کمیسیون و یک مطالعه بیشتری بشود این البته بسته به نظر مجلس است این از نظر مصالح مردم است که عرض می‌کنم (صدرزاده- این خودش از کمیسیون آمده)
رئیس- یک لایحه در هر مرحله که باشد اگر وزیر مربوطه تقاضا بکند باید برگردد آقای مخبر توضیحی دارید بفرمایید
مخبر- (مهدوی) جناب آقای علم توجه نفرمودند که عین این طرح در کمیسیون مشترک کشور مجلسین تصویب شده و همه هم نظر موافق داشته‌اند تصور می‌کنم که جنابعالی هم در این قسمت که برگردد به کمیسیون نظر خاصی نداشته‌اید (وزیر کشور- ابداً بنده هم موافقم با این طرح) این‌که آقای صدرزاده اصرار می‌فرمودند مجلس هم اگر روی این رأی بدهد تفاوتی نخواهد کرد تصویب می‌شود و در آنجا گنجانده می‌شود (عده‌ای از نمایندگان- آقای وزیر موافقت کنند که ما رأی بدهیم)
وزیر کشور- بنده موافقم که مطرح شود مقصودم این بود که در آن قانون گنجانده شود و الّا این مسئله‌ای نیست که به ضرر مملکت باشد بنده موافقم (احسنت)
رئیس- آقای مشایخی پیشنهاد کفایت مذاکرات داده‌اید بفرمایید توضیح بدهید.
مشایخی- موضوع عمران شهرستآنها بستگی بیک مسائلی دارد که در صدر آنها موضوع آب و برق و آسفالت شهر باید شمرده بشود و نظافت شهر بستگی دارد به آسفالته شدن خیابان‌ها و کوچه‌ها (صحیح است) این مطلبی است که از نظر بهداشت و از نظر زندگانی در سرنوشت بهداشتی اهالی
بالاخص اطفال تمام این مملکت تأثیر می‌کند ما باید سعی بکنیم که سریع‌تر تندتر و همانطوری که در نظر هست و دولت در نظر دارد که راه‌های کشور ساخته بشود تمام خیابآنها و کوچه‌های شهرستان‌ها هم آسفالت بشود که به این ترتیب واقعاً یک شهرهایی که قابل سکونت باشد تهیه بشود البته در قانون سابق شهرداری‌ها همانطور که جناب اقای صدرزاده تذکر دادند آسفالته کردن کوچه‌های کمتر از ۷ متر به هزینه مالکین و ساکنین آن کوچه‌ها بود و به نظر من در وضع این قانون منطقی که اصولاً در وضع قانون شهرداری‌ها هست مورد توجه واقع نشده است مدرم یک شهری که عوارض می‌پردازند باید از مزایای شهری بهره‌مند بشوند و هیچ محل تردید نیست که طبقه مصرف‌کننده واقعی طبقه‌ای هستند که توانایی سکونت در خیابآنهای بزرگ یک شهر را ندارند و در خانه‌های کوچک جمعیت‌های متراکم در جنوب شهر تهران یا در جنوب تمام شهرهای در کوچه‌های کم عرض در کوچه‌های بن‌بست سکونت دارند من می‌خواستم به جناب آقای صدرزاده بگویم که در کوچه‌های بن‌بست هم اگر این ماده را تعمیم بدهیم مصلحت است زیرا ساکنین آنها هم توانایی آسفالت کردن کوچه‌هایشان را ندارند بنده برای مثال شهر ری را عرض می‌کنم شهر ری که محل سکونت ۱۸ هزار نفر جمعیت است.
رئیس- در کفایت مذاکرات صحبت بفرمایید.
مشایخی- این ۱۸ هزار نفر جمعیت در یک کوچه‌های زلوبیایی سکونت دارند که اگر بنا بشود که به هزینه آنها این کوچه‌ها آسفالت بشود هیچ‌وقت بنیه مالی مردم شهرری اجازه آسفالت شدن را نمی‌دهد (صحیح است) به این جهت بنده معتقدم که این لایحه کمکی است به مردم بی‌بضاعتی که مقیم کوچه‌های باریک هستند و یک قدمی‌است برای عمران شهرها و اصلاح آنها جناب آقای علم من قطع دارم که کمال حسن‌نیت و کمال علاقمندی را در وزارت کشور برای بهبود اوضاع اجتماعی و بهبود اوضاع شهرها دارند من با صراحت هر چه تمام‌تر از روی ایمان می‌گویم که شریف‌ترین فردی است که شایستگی اداره وزارت کشور را دارد و مسلماً برای اصلاح شهرهای ما با حسن مراقبت ایشان قدم‌های بلندی برداشته خواهد شد بنابراین معتقدم که در این موضوع که خیلی ساده است مذاکرات کافی است و تمنی می‌کنم آقایان رأی بدهند که وارد اصل موضوع بشویم.
رئیس- با کفایت مذاکرات کسی مخالفت نکرده است بنابراین باید رأی بگریم رأی گرفته می‌شود به کافیت مذاکرات آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد پیشنهاداتی که رسیده قرائت می‌شود.
(پیشنهاد آقای صدرزاده به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم عبارت ماده واحده به نحو زیر اصلاح شود.
ماده واحده: ساختن کف سواره روهای معابر و مطلق کوچه‌های عمومی ولو آن‌که عرض آنها از ۷ متر هم کمتر باشد از سنگ و آسفالت و امثال آن به هزینه شهرداری هر محل می‌باشد ولی آسفالت پیاده‌روها در خیابان و معابری که باید پیاده‌رو داشته باشد به عهده مالکین مجاور یا قائم مقام آنها می‌باشد- صدرزاده
رئیس- آقای صدرزاده
صدرزاده- در حقیقت این پیشنهاد بنده یک اصلاح عبارتی است چون در اینجا نوشته است کوچه هادی که عرض آنها کمتر از ۷ متر است از سنگ و آسفالت درست بشود این به اصلاح منطقی یک مفهوم مخالفی دارد یعنی اگر از هفت متر زیادتر باشد نکنند و این نقض غرض است چون در قانون سباق می‌گفت که کوچه‌هایی را که بیش از هفت متر عرض داشته باشد شهرداری آسفالت بکند کمتر از ۷ متر را آسفالت نکنند حالا ما می‌خواهیم بگوییم که کمتر از ۷ متر هم آسفالت بشود و این عبارت اینطور نوشته شده است کوچه‌های عمومی ولو آن‌که عرض آنها از متر هم کمتر باشد آسفالت بشود این اصلاح عبارتی بنده است و این جمله به این منظور ذکر شده است که کوچه‌های عمومی و فرعی که عرض آنها کمتر از هفت متر باشد آسفالتش به هزینه شهرداری است و این کلمه از ترس مفهوم مخالف نوشته شده است که شهرداری نگوید که کوچه‌های بیشتر از ۷ متر را نمی‌کنیم (صحیح است)
مخبر- به نظر بنده مانعی ندارد.
رئیس- با این پیشنهاد کسی مخالفت نکرده است مخبر هم آن را قبول کرده است قرائت می‌شود و رأی گرفته می‌شود (پیشنهاد مجدداً به شرح سابق قرائت گردید)
آقایانی که با این اصلاح موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد پیشنهاد دیگر قرائت می‌شود
(پیشنهاد آقای جفرودی به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم تبصره زیر به ماده واحده توسعه معابر اضافه بشود. تبصره: از تاریخ تصویب این قانون شهرداری‌ها مکلف هستند پهنای خیابان‌هایی که در نظر دارند احداث کنند اگر خیابان درجه یک باشد پهنای آن را با پیاده‌روها ۶۴ متر و اگر درجه ۲ باشد با پیاده‌روها ۴۰ متر اختیار کنند. مهندس جفرودی.
رئیس- آقای مهندس جفرودی
مهندس جفرودی- عرض کنم بنده متأسف هستم که همه مطالب باید به مجلس بیاید این یک کار فنی است و قاعداً باید اداره کل ساختمان شهرداری یک آئین‌نامه‌ای تنظیم کرده و یک فکری برای شهرهای ایران بکند متأسفانه نکرده و بنده از این موقعیت استفاده کرده‌ام و با توجه به وضعی که در تهران از لحاظ ایاب و ذهاب وسایط نقلیه در حال حاضر دارد اغلب خیابان‌ها و کوچه‌هایی که تا به حال ساخته شده است از لحاظ فنی به هیچ‌وجه صحیح نیست چه از لحاظ جهت شمال و جنوب و شرق و غرب چه از لحاظ پهنای آن بنده یک پیشنهادی کردم برای این‌که توجه اداره ساختمان شهرداری و همچنین اداره شهرداری‌ها را به این موضوع جلب بکنم و آن این است که هر کجا که خواسته باشند خیابان جدیدی احداث بکنند عرض سواره‌رو اگر خیابان درجه یک باشد ۵۰ متر و دو تا پیاده‌رو هر کدام ۷ متر می‌شود و ۱۴ متر روی‌هم می‌شود ۶۴ متر اگر خیابان درجه ۲ باشد ۳۰ متر پهنای خیابان دو تا پنج متر پیاده‌رو می‌شود ۱۰ متر روی هم می‌شود ۴۰ متر استدعای بنده برای تصویب این بود که توجه شهرداری‌ها به این موضوع جلب شود که فکری برای شهرهای ایران از لحاظ شهرسازی بکنند
رئیس- آقای صارمی
صارمی- البته پیشنهاد جناب آقای مهندس جفرودی یک موضوع اصولی و کلی است که در شهرسازی بایستی این موضوعات مورد توجه قرار داده شده ولی از این که جناب آقای مهندس جفرودی یک قاعده کلی برای همه نقاط کشور در نظر گرفته‌اند موجب اشکال خواهد شد چه بعضی شهرهایی است که مقدورشان نیست که در آنها خیابان شصت متری و چهل متری احداث کنند و اگر این قانون وجود داشته باشد از یک توسعه مختصر در معابر و شوارع و خیابآنهای مختصر هم محروم خواهند شد بنا بر این بنده تقاضا دارم خود جنابعالی هم موافقت بفرمایید این پیشنهاد را مسترد بدارید البته اداره ساختمان شهرداری در مواقع مقتضی و وقتی می‌خواهد خیابانی را احداث بکند برای احداث آن بایستی مقتضیات زمان و مکان و شهر و کوچه همه را در نظر بگیرد اگر مقدور باشد حد اعلای وسعت را برای خیابان‌ها قائل بشود (صحیح است) و نمی‌شود که یک قاعده کلی برای تمام خیابان‌های ایران ما قائل بشویم و ضمناً می‌خواستم عرض بکنم که این یک ماده واحده است مختصر و مفید و می‌خواستم تقاضا بکنم که آقایان از دادن پیشنهادات زیاد خودداری بفرمایند که این قانون تصویب شود و اگر نظریاتی دارند ضمن قانون انجمن‌های شهرداری پیشنهاد بفرمایند که این موضوع تصویب و تمام بشود از این جهت استدعای بنده این است که اگر یک پیشنهادات دیگری هم هست خود آقایان موافقت بفرمایند و پیشنهادات را مسترد بفرمایند.
مخبر- اجازه می‌فرمایید بنده یک توضیحی بدهم.
رئیس- بفرمایید.
مخبر کمیسیون کشور- همانطور که خود آقای مهندس جفرودی هم فرمودند تذکر خوبی است برای شهرداری‌ها خیابان وسیع البته برای تهران بهتر از خیابانی است که وستعتش کم باشد ولی باید توجه بفرمایند که در همین شهر تهران هم این ترتیب همه جا برای شهرداری مقدور نیست که خیابان چهل متری و پیاده‌رو ۱۴ متری در نظر بگیرند ولی البته این تذکر آقا را شهرداری‌ها در نظر خواهند داشت که اگر خیابانی احداث می‌کنند ۴۰ متری یا ۶۴ متری باشد ولی این در شهرستان‌ها که مطلقاً نه مورد لزوم است و نه عملی است ولی در هر حال شهرهای بزرگ و مراکز استان‌ها عملی می‌کنند و اگر نظری دارید در کمیسیون مشترک در قانون انجمن شهر مطرح بفرمایید کاملاً به جاست و توجه خواهد شد بنده استدعا می‌کنم از جناب آقای جفرودی که این پیشنهاد را پس بگیرند.
مهندس جفرودی- پس می‌گیرم
رئیس- پیشنهاد دیگری قرائت می‌شود
(پیشنهاد آقای مشایخی به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌کنم کوچه‌های بن بست نیز مشمول این قانون باشد. مشایخی
رئیس- وقتی کوچه گفتند این قسمت عم شامل می‌شود دیگر احتیاج به توضیح ندارد کوچه بن‌بست و غیره بن‌بست ندارد.
مشایخی- با توضیحی که مقام ریاست دادند و نظر بنده را تأیید فرمودند پیشنهادم را پس می‌گیرم.
رئیس- پیشنهاد دیگری قرائم می‌شود.
(پیشنهاد آقای مهندس اردبیلی به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد می‌نمایم تبصره زیر به لایحه اصلاح توسعه معابر اضافه شود: پیاده‌روهای خیابآنهایی که صاحبان آنها استطاعت اسفالت کردن آنها را در شهرستان‌ها ندارند به عهده شهرداری‌ها باشد مهندس اردبیلی
رئیس- آقای مهندس اردبیلی
مهندس اردبیلی- آقایان اگر به شهرستآنها تشریف ببرند ملاحظه می‌فرمایید که اغلب خرابی شهرستان‌ها عدم آسفالت پیاده‌روهاست و شهرداری‌ها مخصوصاً به این اشکال مبتلا هستند که اغلب صاحبان املاک استطاعت دادن مخارج آسفالت را ندارند و این پیاده‌روها بدون این که آسفالت بشود مانده و منظره شهر هم خیلی بد است آقایان شهرستان‌ها را با تهران مقایسه نکنند که شهرداری‌ها در تهران صاحبان ساختمان را مجبور می‌کنند که پیاده‌رو را آسفالت کنند ولی شهرستان‌ها اینطور نیست چون ساختمان‌هایی که جلوی خیابان است شاید ارزش قیمت اسفالت را هم نداشته باشد و در نتیجه این خیابان‌ها هم بد نما دیده می‌شود و خواهش می‌کنم که به این قسمت توجه بفرمایند (صارمی- به همان نسبت هم بودجه شهرداری‌های ولایات کم است ونمی‌شود این را بهش تحمیل کرد)
رئیس- این پیشنهاد مخالف آن رأیی است که الان داده شده که آسفالت پیاده‌روها به عهده صاحبان منازل باشد این مغایر با آن طرحی است که صاحبان بنا باید پیاده‌روها را آسفالت کنند این پیشنهاد قابل طرح نیست و نمی‌شود رأی گرفت پیشنهاد دیگری نیست رأی گرفته می‌شود به ماده واحده با اصلاحاتی که شده آقایانی که موافقند قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد به مجلس سنا فرستاده می‌شود.
۸- تعیین موقع و دستور جلسه بعد- ختم جلسه
رئیس- جلسه را ختم می‌کنیم جلسه آینده روز سه شنبه خواهد بود دستور لایحه وزارت جنگ و طرح راع به اراضی که دو فوریت آن تقاضا شده
(جلسه ۲۰ دقیقه بعد از ظهر ختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی- رضا حکمت