مذاکرات مجلس شورای ملی ۱۰ اردیبهشت ۱۳۰۶ نشست ۹۶
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری ششم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری ششم |
مشروح مذاكرات مجلس ملى، دوره۶
جلسه: ۹۶
صورت مشروح مجلس یكشنبه ۱۰ اردیبهشت ماه ۱۳۰۶ مطابق ۲۸ شوال‌المكرم ۱۳۴۵
۱- اظهارات آقای رئیس‌الوزرا در موضوع الغاء كاپیتولاسیون
۲- بقیه شور راجع به لایحه پنج میلیون اعتبار برای ساختمان راه آهن و تصویب آن
۳- مذاكره در اطراف خبر كمیسیون بودجه راجع به تلگراف بیسیم
۴- قانون اعتبار پنج میلیون برای احداث راه آهن
غائبین بااجازه جلسه قبل
آقایان: موقر- ملک مدنی – نظام مافی- دشتی- ضیاء- حشمتی- پالیزی- عباس میرزا – نوبخت- بهار
غائبین بی اجازه جلسه قبل
آقایان: علی خان اعظمی- محمد آخوند- حاج حسن آقا ملک -حاج غلامحسین ملک
دیرامده بااجازه جلسه قبل
آقای: شریعت زاده
دیرآمدگان بی اجازه جلسه قبل
آقایان: امیرحسینخان ایلحان- محمد ولی خان اسدی- محمد تقی خان اسعد
رئیس- آقای حیدری
حیدری- آقای محمد آخوند راجزوغائبین بیا جازه نوشته‌اند وایشان تلگرافا ازمقام ریاست تقاضای تمدید مرخصی کرده‌اند
رئیس- درخواست ایشان فرستاده شده است به کمیسیون بعد ازآنکه مجلس تصویب کرد غیبتهای ایشان منظور نخواهد شد آقای افسر
افسر- عرضی ندارم ودستور رامقدم میدانم
بعضی ازنمایندگان- دستور
آقا سید یعقوب- راجع بصورت جلسه عرض دارم اجازه می‌فرمایید؟
رئیس- بفرمایید
آقا سیدیعقوب- درصورت جلسه که قرائت شد بنده گوش می‌دادم دیدم یک مسئله رابرخلاف سابقه نوشته بود. راجع به شنیدر کروزواول نوشته بود رأی گرفته شد بماده واحده بعد ماده واحده راخواندند واین برخلاف ترتیب سابق بود. سابقا درصورت مجلس می‌نوشتند ماد ه باین جوربود وبعد اخذ آراء را نوشته‌اند بعد ماده را. خواستم. ببینم علت تغییر ترتیب سابقه چه بوده است؟
رئیس- اصلا ماده را نمی بایست نوشت بعد ازاین هم نمی‌نویسند
رئیس الوزراء – البته خاطر آقایان نمایندگان مستحضر گردیده که اراده اعلیحضرت همایونی براین قرار گرفته است که مقررات کاپیتولاسیون در مملکت ایران باسرع ما بمکن مرتفع ملغی شود. و بر طبق این اراده سینه دستخطی به افتخار بنده شرف صدور یافته است حاجت به توضیح نیست که حصول این مقصود مقدس چه اندازه برای مصالح مملکت مفید وضروری است (نمایندگان صحیح است) منظور بنده در این موقع این است که خاطر محترم آقایان را متوجه سازم باینکه بنابر دستخط مبارک این موضوع یعنی فراهم ساختن موجبات الغاء کاپیتولاسیون از این به بعد هم مواد پرگرام هیئت دولت می‌باشد و مخصوصا خاطر محترم آقایان را مستحضریم نمایم و که عملیات دولت اعلیحضرت شاهنشاهی در نیل به این مقصود کاملا مبتنی براصول مسلمه بین الملل و حقوق مشروعه دولت ایران خواهد بود (صحیح است) اینهم یک فقره لایحه ایست راجع بشرکت دولت ایران در کنفرانس بین المللی تلگراف بیسیم که تقدیم می‌کنم
(بمقام ریاست تسلیم نمودند)
رئیس- گمان می‌کنم باید مراجعه شود بکمیسیون خارجه وکمیسیون پست وتلگراف
عده‌ای از نمایندگان- دستور
رئیس- خوب. وارد دستور می‌شویم. دیروز در موقعیکه بماده اول خبر کمیسیون بودجه راجع براه آهن رأی گرفته می‌شد ماده اول تجزیه شد. بدوا بماده اول رأی گرفتیم بعد هم به تبصره‌ها رأی گرفتیم ولی غفلت شد که بمجموع ماده اول وتبصره‌ها رأی بگیریم. برای اینکه برخلاف نظامنامه نشده باشد حالا نسبت بماده اول با تبصره رأی می‌گیریم: آقایانی که ماده اول رابضمیمه نظامنامه سه تبصره تصویب می‌کنند قیام فرمایند (عده زیادی برخاستند)
رئیس- تصویب شد. آقا فهیمی راجع بکلیات لایحه اظهاراتی دارید بفرمائید
فهیمی – در ضمن شور در کلیات لایحه راه آهن آقای دکتر مصدق در تحت عنوان مخالفت یک بیاناتی درابتدا فرمودند ویک اظهاراتی هم درآخر فرمودند. همینطور در موقعی که لایحه سابق دولت راجع بخط آهن مطرح بود اظهاراتی فرمودند. اگر چه اساسا فکر ایشان وعقیده ایشان را بنده تقدیس می‌کنم لکن بنظر بنده اینطور می‌رسد که این اظهارات و ایرادات ایشان بعد از گذشتن موقع بوده است ومورد نداشته است. چونکه در دوره پنجم لایحه بمجلس آمد و دولت مالیات انحصار قند وچای رابرای ساختن راه آهن پیشنهادکرد مجلس هم تصویب کرد واین محل را تخصیص برای اینکارداد. البته دران موقع مقتضی بود که برای مصرف این وجه اگرنظریاتی غیر ازاین نظر داشتند پیشنهاد فرمودند ازقبیل ساختن کارخان هقند سازی یا کبریت سازی یا چیزهای دیگر. ولی این مذاکرات راایشان درآن موقع نفرموده‌اند یعنی بنده که انوقت درمجلس نبودم ولی نشنیدم که آقای دکترمصدق این نظریات راا ظهار فرموده باشند که ازاین محل یک مبلغ صرف تأسیس کارخانه قند سازی بشودیا اگرهم اظهارکرده باشند مجلس که تصویب نکرده. مجلس اینطور تصویب کرده که این وجه منحصرا برای ساختن راه آهن باشد والبته چیزیکه ازمجلس گذشت وقانونی شد برعایت احترام آن برتمام افراد واجب است حتی برمخالفین آن مطلب.
خلاصه درتعقیب آن لایحه دراین دوره دولت یک پیشنهادی کردو معلوم کرد ک هباید خط آه ناز بندرجز تا خورموسی کشید ه شود. درآنموقع آقای دکترمصدق اظهارکردند که خوب بود اینوجه بمصرف قند سازی می‌رسید ولی موردنداشت واگرهمچو نظری داشتند بهتراین بود که یک طرحی پیشنهاد کنند که ازاین محل یک مبلغی برای قند سازی یاکارهای دیگری تخصیص داده شود. ولی راجع بامتداد خط آنچه بنظر بنده می‌رسد درآنموقع اظهاری نفرمودند. آن قانون هم ازمجلس گذشت حالا دولت درتعقیب آن دوقانون یک لایحه ثالثی آورده وپنج میلیون تومان اعتباربرای اجرای آن خواسته‌اند دراین موقع بازدرشو ر اول آقای دکترمصدق هما ن مسئله اولی راتذکر دادند ودراخر هم یک ایراداتی راجع باصل خط آهن که این امتداد مفید نیست وبهتربود درامتداد دیگری باشد ذکر رکدند درصورتیکه مقتضی بود که این ایرادات رادر لایحه قبل بفرمایند. به هر حال مجلس هم قانون اول و هم قانون دوم را تصویب کرد قانون سوم هم در شرف تصویب است وما باید توجه خودمان را به اجرا سریع و صحیح این قانون قرار بدهیم
بنده اینجا یک موضوعی را می‌خواهم به آقایان تذکر بدهم و یقین دارم که آقای دکتر مصدق هم توجه کاملی به عرض بنده خواهند فرمود. خودشان تصدیق خواهند فرمود که ما باید سعی کنیم این قانون بخوبی بگذرد ومجری شود بجهت اینکه تثدیق بفرمایید تقریبا ازصد سال قبل باینطرف یعنی ازززمان عهد نامه ترکمن چای به این طرف یک زنجیرهای بسیار سختی تمام اعضاء وجوارح وبازوهای مملکت رابسته بود. اول مسئله قشون بود که تقریبا مادراین قرن اخیر هیچ نداشتیم فقط یکدسته قزاق بود درتحت ریاست صاحب منصبان روسی ومابقی هم یک قشون لغوی که هیچ معنی نداشت آن دسته قزاق خانه هم که ظاهرا قشون معظمی بود مطیع دولت ایران نبود بلکه رئیس آنها خودش هروقت مقتضی میدیدکارمیکرد وهروقت مقتضی نمی‌دانست قدمی هم برنمیداشت واطاعت اوامر دولت رانمیکرد
یکی دیگر مسئله کاپیتولاسیون بود که الان هم آقای رئیس الوزراء فرمودند. در آن عهدنامه یک اساسی گذاشته شده بود که مارا از داشتن قوه قضائیه ومحاکم صحیح تا این تاریخ محروم کرده بود.
یکی هم مسئله وجه وتهیه آن واستقراض بود بایک شرایط کمر شکن وسختی که تمام منابع عایدی مارا تحت نظر گرفته بودند وما نمی‌توانستیم باهیچ دولتی داخل در معامله بشویم
یکی دیگر از چیزهای مهم همین مسئله راه آهن بود البته شنیده‌اید که تقریبا قریب صد یا هشتاد سال قبل دولت ایران را وادار کرده بودند بیک تعهدات منفی نسبت براه آهن یعنی دولت ایران رامقید کرده بودندکه نه خودش راه آهن بسازد ونه به هیچ کمپانی دیگری اجازه بدهد که راه اهن دراین مملکت بکشد. اینها زنجیرهائی بود که بدست‌های ما بسته شده بود ومارا ازترقی وپیشرفت درزندگانی جدید ومتمدن بازداشته بود. واین رأی هائی راکه حالا ما می‌دهیم تصدیق بفرمائید که شکستن آن حلقه‌های زنجیر است. یکی بعد ازدیگری وما باید این تصدیقات رابکنیم واین رأی‌ها رابدهیم وبدنیا ثابت کنیم که ما این زنجیرها راشکسته‌ایم وثابت کنیم که ماخودمان می‌خواهیم کاربکنیم
افتخار این مطلب هم باکسی نیست مگر باشخص شخیص اعلیحضرت پهلوی وتصدیق بفرمایئد که اول قدمی برداشته شد ایشان برداشتند وازان قیودات خارجی وصاحب منصبان روسی ما راخلاص کردند ویک دسته قشون منظم باصاحب منصب ایرانی تشکیل دادندبعد هم مسئله کاپیتولاسیون والغاء آن واصلاحات عدلیه راپیش گرفتند که الان آقای رئیس الوزراء اظهارفرمودند
یکی هم مسئله راه آهن بود که تمام بواسطه جدیت وعلاقه بود که ایشان دراین کار داشتند والا کابینه‌های گذشته درهمین مجلس شورای ملی (صورت پرگرام هارا بیاروید وملاحظه بفرمایید) همیشه یکی ازمواد پرگرامشان راه آهن بوده است چیزهای دیگرومواد دیگر وخیلی اختراعاتی هم بوده است که شاید بعد ازاینها باید دول دیگر دنیا بکنند همه اینها درجزو پرگرام‌ها بود ولی همه می‌دانستیم که ازکاغذ تجاوز نمی‌کرد ولی الان اینکار عملی شده یعنی اشخاص اعلیحضرت پهلوی توجهات مخصوصی باینکارابرازفرموده‌اند وخودشان ایستادگی کردند که این لایحه آمد بمجلس ودرزمان زمامداری خودشان بود که مقدمات این امرراتهیه کردند وبعد هم راجع براه اهن وشروع کردن بعمل یک عملیات واقداماتی کردند پس ماهم بقدری باید اهمیت بدهیم این کارکه اگرتمام این مبلغ هم ضرر باشد بایداین رأی رابدهیم برای اینکه بگوئیم خودمان داریم درمملکتمان راه اهن می‌کشیم. مایک مملکتی بودیم که مارا مجبورکرده بودند که نه راه آهن بکشیم ونه بکسی دیگر بدهیم وامروز الحمد الله ترتیب کاربجائی رسیده است که ما می‌بینیم لایحه راه اهن باپول ایرانی می اید ودرمجلس تصویب می‌شود. البته ماباید خیلی قدربشناسیم وکه الحمد الله خداوند یک توفیقی بما داده که دریک چنین روزی بیک همچو لایحه رأی می‌دهیم ورأی دهنده باینقانون ما هستیم والبته تاریخ این افتخار رابرای ما حفظ خواهد کرد وماباید خیلی متشکر باشیم ازآن کسی که مارا باین سعادت نائل کرده است. البته بند هبا عقیده شما هم موافق هستم که خوب است بکارخانه قند سازی درمملکت داشته باشیم کارخانه کاغذ سازی داشته باشیم. کارخانه اتومبیل سازی داشته باشیم ولی البته بموقعش. وآنها هم بتدریج درست خواهد شد. اینراهم تصدیق بفرمائید که اگربنا باشد درمملکت راه آهن ایجاد شود هیچ ممکن نیست ک هیکمرتبه وردان واحد تمام مملکت دارای راه آهن بشود ویا تمام وسائلی که بتواند کلیه احتیاجات مارامرتفعه کند تهیه شود. حتما اول ما یک خطی باید بکشیم که خط اصلی باشد حالا یا از شمال بجنوب یا از شرق بغرب یا از شمال غربی بجنوب شرقی یک خط اصلی و ابتدائی ما لازم داریم بعد هم خطوط فرعیه باید بآن ضمیمه شود وبعد ازانهم که راه اهن پیدا کردیم باز ازاتومبیل وکامیون وراههای شوسه مستغنی نخواهیم شد. نکته دیگراینکه ایشان درضمن اظهاراتشان فرمودند که اگرکامیون واتومبیل تهیه شود خیلی ارزانتر تمام شود و بعلاوه اسباب ارزانی کرایه موجب ازدیاد صادرات می‌شود اولا این را می‌خواهم خدمتشان عرض کنم که تهیه اتومبیل وداشتن راه شوسه هم اینقدرها برای ما ارزانتر از راه آهن نخواهد بود. میدانید که ما باید بنزین و اتومبیل و سایر لوازم آنرا تماما از خارجه بیاوریم باز اگر راه اهن یک مقدار وجهش در داخله مصرف می‌شود لوازم اتومبیل تمام باید از خارجه تهیه شود وبیشتر پول بخارجه می‌رود
ثانیا راجع به ارزانی کرایه هم تصورمیکنم علت را بامعلول اشتباه فرموده‌اید زیرا میفرمائید ارزانی کرایه سبب ازدیاد صادرات می‌شود. ما اینجا الان یک صادرات خیلی فوق العاده انبارکرده نداریم که بواسطه گرانی کرایه حمل نشده باشد یا اگردولت روسیه عجالتا ازصادرات ما جلوگیری کرد هبواسطه گرانی نیست بلکه برخلاف بنده وارزانی کرایه نسبت معکوس داردیعنی هر قدرحمل ونقل وصادرات زیادتر شود کرایه هم گرانتر می‌شود وهرقدر صادرات کمترباشد کرایه هم ارزانترمیشود
مثلا حالامقایسه کنید صادرات وواردات رابا بیست وپنج سال قبل. میزان کرایه حالا با آنوقت راملاحظه میفرمائید چون حالا میزان حملو نقل زیادتر است کرایه هم گرانتر شده است. اینها برای احتیاجات مردم است. بنابراین بنده امیدوارم بادرنظرگرفتن نکاتی که عرض کردم انشاءالله این لایحه یا یک اتفاق کاملی ازمجلس بگذرد زیرا این اتفاقی راکه ما دراینجا بروز می‌دهیم اینها تمام اثرات آن آزادی است که ما ازان قیودات سابقه برای خودمان ثابت کرده‌ایم
بعضی ازنمایندگان- مذاکرات کافی است
دکترمصدق- بنده باکفایت مذاکرات مخالفم
رئیس- بفرمائید
دکترمصدق- آقای فهیمی یک فرمایشاتی فرمودند که بنده باید جوابشان راعرض کنم. حالا اگراجازه میفرمائید عرض کنم والاخیر
رئیس- رأی می‌گیریم بکفایت مذاکرات. آقایانی که مذاکرات راکافی میدانند قیام فرمایند (عده کمی قیام کردند)
رئیس- معلو م می‌شود کافی نیست آقای فرمند
فرمند- بنده ازاشخاصی بودم که همیشه زیادتر فکرم متوجه این بود که مملکت ایران راه آهن پیدا کنیم و کاملا موافقت داشتم که راه آهن داشته باشیم ولی اینجا از فرط موافقت است که یک نظری دارم و می‌خواهم از راه مخالفت عرض کنم
شکی نیست که با این پولی که ازطرف مردم بعنوان مالیات برای ایجاد راه آهن داده می‌شود باید هرچه زودتر کاری بکنیم که راه آهن رازودتر بکشیم وبمردم استفاده بدهیم. بنده در یکی از نطقهایم بعرص آقایان رساندم که دراغلب ممالک دنیا وقتیکه می‌خواهند راه آهن بکشند یک کمپانی‌های ساختمان دارند که آن کمپانی ساختمان می اید یک کنتراتی بادولت می‌بندد واین راه اهن را مقاطعه می‌کند که بکشد وبعد تحویل دولت بدهد دولت هم پس از اتمام کار انراممیزی یمکند ویمبیند ک هآیا مطابق کنتارتش رفتار کرده است یاخیر وبعد پول انرا می‌دهد یک حق الزحمه هم می‌دهد وآن راه آهن هم کشیده می‌شود ولی خیلی کمتر واقع می‌شود که دولت خودش مبادرت کند بکشیدن خط اهن و عمله بگیرد و مهندس بیاورد و سر عمله بگیرد و خودش کارکند این طریق کمتر واقع میشودمگر در واقع جنگ که انوقت دولت از نقطه نظر نظامی و جنگی ناچار می‌شود
خطوط آهن را تحت نظر خودش بسرعت بکشد ویک مخارج هم بکند ولی درواقع عادی خود دولت کمتر این کار رامیکند اینجا هم بنده تصورمیکنم که اگر دولت ایران بخواهد مبادرت بکشیدن خط آهن بکند (چنانچه شروع کرده است) یک مخارج بیشتری پیدا می‌کند وبهتراین بود که باکمپانی‌های ساختمان یک کنتراتی می‌بست که انها شروع کنند. دوم اینکه اینطور بطول می‌انجامد برای اینکه ما همه اش سالی پنج میلیون داریم واگرسالی پنج میلیون راحساب کنیم تقریبا چهارده سال یا لااقل دوازد ه سال طول خواهد کشید ولی کمپانی‌های ساختمان درضمن اینکه می‌خواهند ساختمان کنند نظرباینکه باتمام کمپانی‌های رایل فروشی ولوکوموتیو فروشی وسایر چیزهای دیگرمربوط است باآنها کنترات بمدت می‌بندد که آنها کارشان راانجام بدهند وبعد پول بگیرند. بنده حالا عرض نیمکنم که راه آهنمان معطل شود تایک کمپانی ساختمانی پیدا شود وباما کنترات ببندد. عقیده دارم درضمن اینکه دولت راه آهنرا می‌کشد سعی بکند که یک کمپانی ساختمان راپیدا کند وجلب کند وبااو کنترات منعقد کند وبمجلس شورای ملی بیاورد که بالاخره راه آهن یکدفعه بوسیله یک لایحه تمام بشود وهرسال ما اینجا نیائیم واعتبار تصویب کنیم. مجلس شورای ملی همیشه با این ترتیب باید وقتش راصرف مسئله راه آهن کند. همینطور هیئت دولت. درصورتیکه اگربایک کمپانی ساختمانی کنتراتی منعقد شود خیلی آسانتر وسهل تر ومطمئن تر خواهد بود این است که بند ه این عرض رامکرر می‌کنم که صلاح کشیدن خط راه آهن ایران براین است که دولت درنظر داشته باش یک کمپانی ساختمانی راجلب کند واین کارراباو واگذار کند والبته کنترات اورابابد مجلس شورای ملی تصویب کند چون طرف خارجی است
یک نظر دیگری که دارم و ناچارم درتخت عنوان مخالفت عرض کنم این است که درمملکتی که هنوز راه آهن نبوده است وقتی تازه بخواهند بکشند یک انقلاب اقتصادی خصوصی تولید می‌کند یعنی خرید وفروشها درخود داخله اختلاف پیدا می‌کند این است که چون ما هنوز درمملکتمان خطی کشیده نشده که ببینیم چه تأثیراتی دادر. باید دولت ووزارت فوائد عامه ازحالا درنظر داشته باشند که وقتی راه آهن به یک ولایتی می‌رسد آن انقلاب اقتصادی راکه می‌خواهد تولید کند قبلا مردم را به آن انقلاب اقتصادی متوجه کند ومستحضر نماید که ضرروخسارت آنرانکشند واگردولت این ملاحظه را نکند ویک تهیه هائی برای راه آهن به ببینند یک خسارت زیادی به یک اشخاصی می‌رسد که البته اسباب تأسف خواهد بود. برای اینکار بنده معتقدم که وزارت فوائد عامه ودولت یک مطالعاتی بکنند ونیز این نکته راباید درنظر داشته باشند که راه آهن وقتی شروع بکشیدن می‌شود. درمحصولات فلاحتی ما باید یک ازدیادی طبعا حاصل کند اما اگر یک مقدماتی ویک تهیه هائی دولت درنظربگیرد برای تهیه محصولات فلاحتی ویک تضمیماتی ازروی یک قاعده هائی نکند این راه آهن اسباب خسارت است ومنفعت ندارد. این راه آهن اسباب خسارت است ومنفعت ندارد. اگریک محصولاتی ازدیاد پیدا می‌کند ان محصولات یا درداخله یا درخارجه باید بمصرف فروش برسدمردم خودشان نیمتوانند آن قضایا راتشخیص بدهند باید این قضایا رادولت تشخیص کند ومردم رامستحضر کند که درولایتی که این راه آهن کشیده می‌شود چه فلاحتی راباید شروع کنند تا اینکه راه آهن وقتی وارد می‌شود اسباب خسارت نشود
درهرحال بعقیده بنده اگر انشاءالله دولت بتواند یک روزی لایحه بمجلس بیاوردوبگذراند که این راه اهن بطور کنترات به یک کمپانی ساختمان داده شود بهتر است. که ما اصلا مطمئن باشیم که راه آهن روی چه اصلی جریان پیدا می‌کند؟ چرا؟ برای اینکه اگردولت خودش بخواهد بکشد بنده یکقدری میدانم چطور می‌کشد تقریبا بیست هزار نفرعمله رامانند یک فوج نظامی باید تجهیز کند برای آنها چادرباید تهیه کند سرکار بایدتهیه کند باید برای آنها درصحرا لوازم زندگی تهیه کند باید برای آنها درصحرا لوازم زندگی تهیه کند این یک زحمتی برای دولت خواهد بود که ممکن است در وسط کار گیرکند وراه آهن وقفه پیدا کند و وقتی راه اهن وقفه پیدا کند ممکن است ما دچار یک مشکلاتی بشویم که آقای دکتر مصدق به آن اشکالات اشاره فرمودند والبته آنرا هم دولت باید پیش بینی کندو انشاء الله آن گیری که عرض کردم نکند ..
عمادی- این دستوراست. مخالفت نیست
فرمند –مقصود بنده این بود که دولت خودش راه آهن نباید بکشد برای اینکه دچازحمت می‌شود بیک کمپانی ساحتمان کنترات بدهد بهتر است
مخبر- بنده چون دیدک بکفایت مذاکرات رأی داده نشد واقایان لازم دانستند فرمایشات نماینده محترم را گوش بدهندو لازم بود که بلاجواب نماند این است که بنده هم تصدیع می‌دهم والا مذاکرات کافیاست. ووقت مجلس رانباید ضایع کرد وصرف این صحبتها نمود یکی ازنکات دقیق فرمایشات ایشان این بود که راه اهن راماباید بیک کمپانی خارجی واگذار کنیم که برایمان بسازند دریکی ازجلسات دیگراین فرمایش رافرمودند ودیدند که اکثریت مجلس باچه احساساتی این عقیده رارد کرد ومخصوصا مجلس شورای ملی صلاح نمیداند که ساختمان راه آهن ایران رابطور کلی بیک کمپانی خارجی بدهند وهمینطور که دولت درنظرگرفته است یک عده متخصص ازامریکا دعوت کرده است وتمام وسائل راه آهن راهم ازخارجه باید بخرد می‌خرد وبرخلاف عقیده ایشان نباید راه آهن بکمپانی خارجی واگذار شود. اما اینکه پیش بینی کردن دکه وقتی راه آهن بیک شهری رسید تولید یک انقلابات اقتصادی می‌کند ودولت از حالاباید جلوگیری از این انقلابات بکند. فرض می‌کنیم این امقلاب اقتصادی که ایشان فرمودند وبنده نمیدانم چه انقلاب اقتصادی است درهشت سال دیگر که راه آهن بهمدان رسید ان انقلاب اقتصادی درهمدان تولید شود این راباید هفت هشت سال دیگر بدولت تذکرداد ازامروز که ریل رادربندرجززمین می‌گذارند آن انقلابات اقتصادی چطورپیدا می‌شود. که ازحالا ما وقت زیاد مجلس را بگیریم که جلوگیری ازانقلابات اقتصادی بشود. بعلاوه اینطور مناظرات ومباحثات جایش توی مجله‌ها وروزنامه‌ها وکتاب است مجلس باید یک سطر قانون بنویسد وبدهد بدست دولت وعملی بکند، اینها چیست؟ راجع بتغییر اصول فلاحت بدهد که راه اهن می‌رسد چه شود البته اینها یک مسائلی است که باید نماینده محترم تشریفببرند بوزارت فوائد عامه با مستر هسکل رئیس فلاحت مذاکره نمایند ک هباید اصول فلاحت ایران راتغییرداد ما درکلیات اخرلایحه راه اهن نباید تعییراصول فلاحت را صحبت کنیم. اما فرمودند که چادر وآذوقه باید برای عمله جات تهیه کرد. اینها رابایددیگر آقایان جوابش رابدهند
بعضی ازنمایندگان- مذاکرات کافی است
دکترمصدق- بنده مخالفم
رئیس- چون آقای دکترمصدق مخالفند رأی می‌گیریم به کافی بودن مذاکرات آقایانیکه تصویب می‌کنند قیام فرمایند (اغلب برخاستند)
رئیس- تصویب شد. رأی گرفته می‌شود بااوراق بمجموع این سه ماده آقایانیکه موافقند اوراق سفید می‌دهند
(اخذ واستخراج آراء بعمل آمده نتیجه بقرارذیل حاصل شد)
- اوراق سفید علامت ۸۰
- ورقه کبود ۱
رئیس- عده حضار ۹۴ با ۸۰ رأی تصویب شد
اسامی موافقین:
آقایان: کی استوان –احتشام زاده –شیخ محمد علی امام جمعه شیراز- دشتی- دکترسنک –غلامحسین میرزا مسعود- فرمند- شیروانی- محمودرضا- خطیبی- مهدوی- میرزا سیدعلی- ملک مدنی- میرزا هاشم آشتیانی- خواجوی- مدرس- معتمد التولیه- آوانس خان مساعد- ثقه الاسلامی بروجردی- شیخ الاسلام ملایری- ابوالحسن خان ثقه الاسلامی- طباطبائی دیبا –ملک آرائی- میرزا ابراهیم امام جمعه اهر- سید علی اکبرآیت الله زاده- شریعت زاده- فومنی- دولتشاهی- مرتشضی قلیخان بیات- اسفندیاری- حاج آقا رضا رفیع- جلائی- میرزا عبدالباقی – یاسائی- اعتبار- سید حسین آقایان – نظامی- حیدری- یحیی خان زنگنهاعظمی- محمد ولیخان اسدی- معتضدا سترابادی- ملک ایرج پورتیمور- میرزا عبدالله خان وثوق- محمد تقی خان اسعد- نگهبان- وزیری- صالحی- سهراب خان ساکینیان- ارباب کیخسرو- مفتی- آقا علی زارع- دکتررفیع امین- وکیلی طباطبائی – زوار- ثابت- لیقوانی- عصرانقلاب- اسکندرخان مقدم- امیراسدالله خان عامری- میرزا حسنخان ابراهیمی- محمد ولی میرزا- میرممتاز- سید جواد محقق- میرزا ابراهیمخ ان قوام- ذوالقدر- عراقی- دکرلقمان- فرهمند- سلطان محمد خان عامری- حاج میرزا حبیب الله امین- سید کاظم یزدی- آقا زاده سبزواری- دکتر طاهری- فهیمی – دیوان بیگی- نجومی- افشار- میرزا ابراهیم خان افخمی- بنی سلیمان- امیرحسین خان
مخالف- آقای دکرتمصدق
رئیس- خبرکمیسیون بودجه راجع به تلگراف بی سیم نطرح است آقای فیروز آبادی
فیروز آبادی- بنده بارها عرض کرده‌ام که باا صلاحات مملکتی مخالف نیستم وکمال موافقت رادارم وبهمین عقیده باقی خواهم بود. اما اینجا پیشنهادی ازطرف دولت جهت تلگراف بی سیم شده است ک هصدو چهارهزارتومان بدهند ویک استثنائی هم نوشته شده که بنده انرا نمی‌فهمم وتوضیح آن رابعد خواهند داد بجهت کجا این تلگراف بی سیم تأسیس شده نقدا ازتهران به شش شهرکه کرمانشاه ومشهد وشیراز وتبریز وفلان باشد تلگراف بیسیم دائراست وبرای انها صدو چهل، صدو پنجاه هزارتومان می‌خواهند خرج کنند خوب تلگراف وقتی درمملکت ماد ائرشد واین صدو چهارهزار توما نراخرج ردیم چه عایداتی ازایت خرج داریم؟ هیچ چیز! چرا؟ برای اینکه درتمام این شش نقطه الان ما تلگراف داریم ومحتاج بتلگراف جدیدی نیستیم که خرج بکنیم ویک جور مخابرات دیگری داشته باشیم. بعد ازآنکه ما با اروپا یک روایطیپیداکردیم تازه بتلگراف بی سیم محتاجیم انهم فرضا بلندن یاچند شهر خارجه والا بجاهای دیگر محتاج نیستیم. هرروزه یک چیزهائی بمجلس می‌آید ومجلس تصویب می‌کند که بودجه را ازاتعدیل خواهد انداخت بازدولت مجبورمیشود که بودجه را درست کند کارخانجات وامتیازاتی که نداریم. لابد باید از مردم بگیرند. مردم هم که دیگر قدرت ندارند. انوقت تازه برای دولت ومردم یک زحمتی تولید خواهد شد. اگرما ازبودجه هم اضافه پیدا کنیم یک مؤسسات عام المنفعه دیگر درپیش داریم که اهمیتش ازتلگراف بی سیم بیشتر است چونکه ما الان تلگراف داریم. خواهند فرمود که این تلگرافات بی سیم که نصب شده چه باید کرد، عرض می‌کنم چون نقدا احتیاج به اینها نداریم اینها درمحل خودشان
باشند تا انشاء الله یک عایدات صحیحی پیدا کنیم وقتی که پید اشدویک مؤسسات عام المنفعه تأسیس کردیم بعد بودجه تلگراف بی سیم رامیگذرانیم وباآن کار خواهیم کرد
مخبر- برای اینکه نماینده محترم هم بدانند که سایر همکارهایشان بی علاقه به جمع وخرج مملکت وآن صرفه جوئیهائی که آقا درنظر گرفته‌اند نیستند وشاید دقتشان درامور اگربیش از آقا نباشد کمترنیست حالا فلسفه اینکه یک عده باین خرج‌ها رأی می‌دهند وایشان نمی‌دهند عرض می‌کنم، البته بنده تکرار نیمکنم آقا مختار هستند که هرلایحه که می اید بهمان عقیده اولیه شان باقی باشند وهمان حرفها رابزنند
فیروز ابادی- امیدوارم بهمین حال باقی بمانم
مخبر- امیدواریم یکی اینکه فرمودند فایده تلگراف بیسیم چیست که ما یک خرجی بکنیم ونفعی هم نبریم؟ این ایراد آقا بغالب مؤسسات این مملکت وارداست. فایده پلیس چه چیزاست، ما ازپلیس که فایده نمی‌بریم دخل که نمی‌بریم، فایده امنیه چیست؟ بالاخره فایده پست چیست فایده تلگراف چیست اینها یک فوائد اساسی دارد وبناید فکر کرد که هرمؤسسه را که یمخواهیم دائرکنیم اول دخلش رادرنظربگیریم بالاخره پست وتلگراف وتلگراف بیسیم وهواپیمائی وراه اهن اینها مثل دکان بقالی ورزازی نیست که عایدی ودخلش راقبلادرنظربگیریم بعد باز کنیم، اینها یک مؤسسات خرجی است. اساسا دولت نباید این فکر رابکند که ازتأسیس پست خانه درتمام نواحی این مملکت دخل به بردخیر این یک مؤسسه ایست برای آسایش عمومی، فایده تلگراف برای مملکت ومردم تسریع درمخابرات است فایده راه اهن این است که زودتر مردم بمقصد برسند فایده تلگراف بی سیم هم این است که قطع نظرازمخابره با شش نقطه مهم وسرحدی مملکت که ازنقطه نظر نظامی وسیاسی دردرجه اول اهمیت واقع است فایده اساسیش این است که ماباتمام دنیا می‌توانیم حرف بزنیم صدهزار تومان که سهل است اگر بودجه ما تکافو بکند که در سال پنج میلیون هم خرج بکنیم که مثل سایر جاهای دنیا تلگراف بی سیم مابتواندبا تمام کره ارض حرف برند. باید بکنیم. فایده اش هم این است (اگر آقا روزنامه ملاحظه بفرمایند خواهند دید) که بمناسبت تلگراف بی سیم تمام اهالی ولایات ایران از وقایع تمام کره ارض بعد از چند ساعت مسبوق می‌شوند این یکی از کوچکترین فوائد تلگراف بی سیم است در تمام مؤسسات که نباید دخل را در نظر گرفت مؤسسه تلگراف بی سیم یک مؤسسه خرجی است
یک نکته دیگری که آقا مکرر در فرمایشاتشان می‌فرمایند مؤسات عام المنفعه است، البته نظر آقا صحیح است ولی بگفتن اینکه در مجلس در موقعیکه که یک لایحه می‌آید که ماباید مؤسسات عام المنفعه دائر نمائیم بمحض فرمودن این فرمایش اینکار عملی نیست. باید آن مؤسسه عام المنفعه راکه بهتر از تلگراف بی سیم است وآقا در نظر دارند مطابق نظامنامه بصورت یک طرح قانونی بمجلس پیشنهاد کرده یک عده رفقا هم با آقا شرکت می‌کنند وامضاء میبنمایند آن طرح قانونی می‌رود به کمیسیون مبتکرات؟ کمیسیونهای مربوطه اش را طی می‌کند بعد می‌آید در مجلس تصویب می‌شود وآن مؤسسه عام المنفعه را که بنده نمیدانم چه چیز است وآقا در نظر دارند آنوقت درست می‌شود. در هر صورت دائر کردن تلگراف بی سیم مانع از مؤسسه عام المنفعه نیست. البته شاید د ه سال، بیست سال پیش از این ما تلگراف بی سیم لازم نداشتیم ولی امروز ما باید مثل زندگانی کنیم ووسائلی راهم که دنیا دردست دارد وزندگانی می‌کند باید داشته باشیم وزندگی کنیم. گفتگوئی ندارد
رئیس – آقای ارباب کیخسرو
ارباب کیخسرو – بنده البته مخالف بااساس نیستم بلکه در سهم خودم تقدیس وتقدیر می‌کنم که این قبیل مؤسسات یکی بعد از دیگری در مملکت ایجاد شود که این مملکت راهم در ردیف سایر ممالک متمدنه بیاورد ولی بنده که بعنوان مخالفت اجازه خواسته‌ام در واقع برای سؤال یک چیزهائی است که باید براطلاع بنده بیفزاید چون راه دیگری برای کسب اطلاع نداشتم واولا از ابتداء که شروع بتأسیس این امر شده هنوز معلوم نیست که چقدر مخارج این مؤسسه شده وازچه محل رسیده است؟ یکی از اطلاعاتی که بنده خواستم تحصیل کنم این است. یکی دیگر اینکه آیا این چند نقطه راکه در صورت اسم برده‌اند مخابرات بتمام این نقاط دائر است یا نیست؟ یاباید دائر شود؟ قسمت دیگر اینکه باجائی که معامله شده است آیا تمام وجه آن پرداخته شده است یانه؟ برای اینکه بنده یک چیزهائی شنیده‌ام واز این حیث بود که این سؤالات راکردم، یک سؤال دیگر بنده راجع بروابط مخابراتی باخارجه بود که لایحه آنرا امروز آقای رئیس الوزراء تقدیم مجلس کردند ودر این قسمت رفع محظور بنده شد واما قسمت دیگر اینکه برای خرج صدو چهار هزار تومان وخورده پیش بینی کرده‌اند وچها رهزارتومان عایدات رادرنظر گرفته‌اند چون هنوز هیچ لایحه دراین باب بمجلس نیامده است بنده نمیدانم این چه عایداتی است. آیا مخابرات عمومی می‌شود یااختصاص دارد بمخابرات دولتی وترتیب مخابرات از روی چه اصل است واز روی چه قاعده این عایدات ایجاد می‌شود؟ البته وقتیکه مابرای خرجش رأی می‌دهیم ماباید بدانیم ازروی چه اصلی است این عایدات بخزانه دولت می‌رسد. یکی از اشکالات دیگربنده قسمتی است که اینجا نوشته‌اند که سی و هفت هزار وخورده تومان این خرج راازمحل بودجه پست وتلگراف تأدیه می‌شود بنده اینرا درست ملتفت نشدم که ازچه محل است ازمحل حقو اعضاء وزارت پست وتلگراف است؟ یا محل دیگری دارد؟ بعلاوه بودجه ۱۳۰۶ وزارت پست وتلگراف هنوز معلوم نشده است. اگراین مبلغ برای انجا لازم نوبده است چه ضرورتی داشته است که در اینجا بنویسند (ازمحل وزارت پست وتلگراف) ممکن بود هیچ درضمن این نیاورند ودربودجه مستقیما باسم خود تلگراف بی سیم بنویسند. واگرهم ازمحل حقوق آنجا باشد آقایان تصدیق می‌فرمایند که بودجه وزارت پست وتلگراف نسبت بکارکنان آنجا با انکه قدیمی هستند دیگر قابل این نیست که یک سی وهفتهزار تومانی هم کسر شود وباینجا افزوده شود
این مشکلاتی بود که بنده دراین قسمتها داشتم ولازم دانستم هریک ازآقایان خواه مخبر یا آقایان دیگر توضیحات لازم رابدهند ک هبراطلاعات بنده افزوده شود وهمچنین نسبت به کسانی که مثل بنده ممکن است منتظر این اطلاعات باشند
رئیس- آقای یاسائی
یاسائی- فرمایشات آقای ارباب کیخسرو ودایر به مخالفت با اساس این لایحه نبود بعضی سؤالاتی فرمودند ویک توضیحاتی خواستند تا ان اندازه که اعضاء کمیسیون بودجه اطلاع دارند بنده بعرض میرسانم. درقسمتی که فرمودند مخارج این دستگاههای تلگراف بی سیم وازکجا داد ه شده وچقدر بوده است آنچه که ما ازدولت تحقیق کردیم مخارج تلگراف بی سیم شاید تاکنون متجاوز ازیک میلیون ودویست هزار توما ن شده است. اینطور گفتند که اینقدر تاکنون مخارج تلگراف بی سیم است چه خرید دستگاه وچه مخارج حمل وغیره واین مخارج از محل اضافات بودجه وزارت جنگ پرداخته شده است وازانجائی که خریده‌اند باقساط خریده‌اند ومرتبا اقساطش راداده‌اند والبته بایدفوق العاده از همت اعلیحضرت پهلوی تشکر کنیم وکه یک همچو مؤسسه مهم اساسی رابا یک طرز خاصی از بودجه وزارت جنگ دراین مملکت ایجاد نموده‌اند بدو ناینکه یک اعتبارمخصوصی ازمحلی بخواهند دراساس قضیه هم تصور می‌کنم آقایان موافق باشند که تلگراف بی سیم دردنیای کنونی ازمهمات است وازچیزهائی است که باید معترف بود باهمیت آن مخصوصا درمملکت ما که گاهی آدم می‌رود پای دستگاه تلگراف می‌گویند سیم نیست سیم را گرفته‌اند وبنده مدتها بود که نمی‌فهمیدم چطور سیم را گرفته‌اند وبعد ازتحقیقاتی معلوم شد که بلی کمپانی هند واروپا در یک مواقعی جلوی تلگراف مارا می‌گیرد وبالاخره آنطوریکه می‌بایست بموجب یک قراردادهائی اختیارش دست ما نیست وهروقت اجازه دادند مخابره می‌کنیم البته با این حال تلگراف بی سیم یک وسیله ایست برای نجات ازاین مطلب که بنده برای اطلاع آقایان توضیح دادم واینکه فرمودند که محل آن ازبودجه پست وتلگراف چرا پیش بینی شده است، با اینکه بودجه ان وزارتخانه تصویب نشده واین اعتباری که داده شده است بچه صورتی است؟ با موافقتی که وزارت مالیه ووزارت پست وتلگراف کرده‌اند قرار داده‌اند به اینکه یک مبلغی از اصل اعتبار بودجه وزارت پست وتلگراف در ۱۳۰۶ انتقال پیدا کند باین مؤسسه ومستخدمینی که در وزارت پست و تلگراف کار می‌کنند با همان حقوق مستخدم این مؤسسه بشوند والان هم در همین مؤسسه تهران مستخدمین پست وتلگراف باهمان حقوق که در وزارت پست وتلگراف باهمان حقوق که در وزارت پست وتلگراف می‌گرفتند مشغول خدمت هستند بنابراین فقط یک نقل وانتقالی شده است که از نطقه نظر جلب موافقت وزات مالیه کار را کرده‌اند وبنا براین آن اشکالی که فرمودند (که هنوز بودجه تصویب نشده) مرتفع می‌شود بجهت اینکه چه بودجه ۱۳۰۶ را تصویب کنیم وچه حالا اینجا رأی بدهیم وقتیکه مجلس تصویب کرد مصوب است. امااینکه فرمودند چهل هزار تومان عایداتی که برای مؤسسه تلگراف بی سیم پیش بینی شده است یک چیز مبهمی است بنده هم تصدیق می‌کنم. چون یک مؤسسه جدیدی است و بالاخره از نقطه نظر اینکه ارتباط تام تمام ویاتمام بی سیمهای دنیا پیدا نکرده است ولایحه اش را تازه امروز آقای رئیس الوزراء تقدیم کردند دراین صورت نمی‌شود درآتیه نزدیکی یک عوائد زیادی ازبرای این مؤسسه پیش بینی کرد وشاید چهل هزارتومان هم نشود. ولی مخصوصا رئیس کل مالیه موافقت کرده است که ممکن است اینقدردرهذا لسنه عایدی تلگراف بی سیم باشد ودرجزو جمع عایدی ۱۳۰۶ واردشود واینکه فرمودند مخابرات باتلگراف بی سیم چگونه است و بالاخره باچه تا کس و بچه ترتیب است؟ بنده عقیده‌ام اینست که دولت بایددرصدد باشد که تعرفه اش رابیاورند بمجلس وبتصویب برساند واین نظر را هم داشته‌اند ولی عجالتا ازنقطه نظر اینکه بودجه این مؤسسه بتعویق نیفتد ما یک چنین عایدی که رأی می‌دهیم یعنی میگوئیم در۱۳۰۶ بیست وپنج میلیون یا بیست وشش میلیون عایدی داریم این یک عوائد تخمینی است والبته دولت آن تعرفه را هم تقدیم مجلس خواهد کرد که بتصویب برسد زیرا درحکم وضع مالیاتی است ومی بایستی مجلس مشخص کند وبا اطلاعاتی که دولت تحصیل کرده است که چگونه ممکن است قیمت مخابرات تلگراف بی سیم را منظورکند که ضرری متوجه دولت وخزانه نشود وبا ملاحظاتی که لازم است بعد دراطراف این قضیه بشود والبته تعرفه اش هم بمجلس خواهد امد
وزیرجنگ- بنده اگر چه میدانم آقایان نمایندگان مخالفتی با این لایحه پیشنهادی دولت ندارند. ویک مقدارتوضیحات هم درجواب آقایانی که توضیح خواستند یامخالفت کردند داده شد. معذلک می‌خواهم بطور اختصار یک عرایضی بکنم. اولا می‌خواهم تذکر بدهم بحضور آقایان که این مؤسه تلگراف بی سیم امروز یکی از وسائل تکمیل استقلال این مملکت است باین معنی که استقلال ممالک درهردوره شرائط وموجباتش تغییر می‌کند. فرض بفرمائید یک روزی بود که مردم ازراه هوا نمی‌توانستند واردیک جائی بشوند ودراینصورت اگردولت ایران هم قوه هواپبما ئی نداشت استقلالش نقصی نداشت اما امروزه که سایر ممالک می‌توانند ازراه هوا واردجائی بشوند اگردولت ایران هم این قوه رانداشته باشد تصدیق میفرمائید که یک مقداری استقلالش ناقص است دراین دوره ورداین زمانه که مردم می‌توانند بغیر وسیله سیم با یکدیگر مخابره یامکالمه کنند تصورمیکنم تصدیق بفرمایند که اگردولت ایران هم این قوه رانداشته باشد تایک اندازه استقلالش نقص دارد. پس اعلیحضرت همایونی وقتیکه اقدام باینکارکردند این نظریات راداشتند وباین ملاحظه بوده است که اقدام کردند چرا ایشان اقدام کردند؟ البته خاطرآقایان مسبوق است که این اقدام راچهارسال قبل ازاین بلکه بیشتر درموقعیکه وزیر جنگ بودند این اقدام راکردند والبته هم مثل سایر اقدامات دیگر که یک مشکلاتی داشت. یک مشکلات مادی ویک مشکلات معنوی داشت وآنوقت وزارت جنگ درتحت سرپرستی ایشان قدرت داشت که این مشکلات رارفع کند ولی دوائر دیگر مخصوصاوزار ت پست وتلگراف که شاید بنظر میرسیدکه مناسبت داشته است ایناقدام رابکند آن قدرت رانداشته است. واینکه فرمودند تلگراف بی سیم دراینجا یک خرجی می‌کند ودخلی نخواهد داشت. راست است وامروزه برای مملکت ایران وشاید برای همه ممالک دخلش مساوی باخرجش نیست وفایده اضافی نخواهد داشت اما همانطور که اقای مخبرتوضیح دادند اولا هرکاری رابرای دخل نیمکنند ثانیا امروزاینطور است وهمیشه اینطور نخواهد بود وآقایان باید یقین داشته باشند که دستگاه تلگراف بی سیم دردنیا وهمچنین درایران روزبروز توسعه پیدا می‌کند وقایم مقام تلگراف با سیم خواهد شد وهمانطور که تلگراف با سیم امروز دارای دخل است فردا هم تلگراف بی سیم مؤسسه دخلی خواهد بود واما اینکه فرمودند ازکجا خرج کرده است؟ عرض می‌کنم که وزارت جنگ برخودش خیلی تضییقات کرده است وصرفه جوئیها کرده است ومخارج اینکاررا ازمحل صرفه جوئیهائی فراهم کرده است والبته یک ملاحظاتی مهمی درکاربوده که وزارت جنگ شایسته است والزام دانست که یک چنین تضییقاتی برخودش بکند واین کاررا صورت بدهد حالا که اینکار صورت گرفته ومشکلاتش رفعشده وحاضر وآماده شده تصدیق میفرمائید که دیگر مقتضی نبود بازهم این مؤسسه را وزارت جنگ نگاه بدارد. کارکار وزارت پست وتلگراف است وباید باو رجوع شود وزارت مالیه هم چون این اجازه را ازمجلس شورای ملی نداشت البته بایستی اجازه بگیرد. می‌فرمایند عایدات این مؤسسه ازچه مأخذ است؟ عرض می‌کنم که بیشتر عایدات ازاینراه است بطوریکه اشاره شده است امروزدولت یا مردم وقتیکه می‌خواهند بممالک خارجه تلگراف کنند مجبورند مخابرات خودشان را بدهند بکمپانی خط انگلیس وقتیکه تلگراف بی سیم تأسیس شد وامکان دارد که که با این تلگراف مخابره کنند البته با تمام دنیا می‌توانیم این کاررا بکنیم وتمام دستگاههای انهم اختصاصا متعلق بدولت ایران است وبنابراین مخابراتی که می‌شود اگردولت می‌کند این پولی را که دولت به موسسه خارجی می‌دهد به موسسه خودش خواهد داد اگرهم مردم بکنند همین طور. اما ازروی چه مأخذ وچه میزان؟ این یک ترتیبی دارد که ترتیبش مطابق مقررات بین المللی خواهد بود یک سؤالی آقای ارباب کردند که جواب داده نشده برای اینکه جواب دا ده شود بنده عرض می‌کنم. فرمودند تمام این دستگاهها دائراست یانه؟ بلی تمام دائر است به استثناء دو دستگاه که هنوز تمام نشده ومشغولند یکی ازآنها درمحمره است ویکی هم درکرمان که درهردو جا مشغولند وبنده خودم رادراین مسافرتی که بجنوب کردم رفتم ودیدم واقداماتی هم که برای سرعت اتمام آن لازم بود بعمل آوردیم واما اینکه چراشش دستگاه است؟ وبنابراین بنظر یماید ک هقائده درداخله ندارد تصدیق میفرمائید همانطور که اقایان اظهارکردند درداخله ما اینقدرها محتاج به این مؤسسه نیستیم اگرچه لازم است زیرا همانطور که گفته شد گاهی اوقات گفته می‌شود که سیم نیست این نکات هم درکار هست ولی چون درداخله دراکثر نقاط تلگراف با سیم داریم عجالتا احتیاج مابخارجه است ولی معذلک دولت این شش دستگاه رادرنظر گرفته است درنقاط مهمه مملکت دائرکنند که این همه مقدمه برای تکمیل آن خواهد بود ویقین دارم که وزارت پست وتلگراف هم مقتضی خواهد دانست ومجبور خواهد شد که دستگاهها راخیلی زیاد کند وتوسعه بدهد وبعلاوه تکمیلاتی دراین اسبابها می‌شود بطوریکه عنقریب شاید برسد بان جائی که نه تنها شهرها بلکه قصبات هم می‌توانند این دستگاهها راداشته باشند واستفاده بکنند این است ملاحظاتی که شاید خیلی لازم بود بنده عرض کنم ولی چنانکه عرض کردم برای این است که آقایان ازنکاتش مستحضر شوند وتصور می‌کنم که دراینصورت دیگر اختلافی باقی نماندو تصویب شود
جمعی ازنمایندگان- مذاکرات کافی است
تقی زاده- بنده مخالفم باکفایت مذاکرات
رئیس- بفرمائید
تقی زاده –بنده توضیح مفصلی ندارم یک اشکالی بنظرم می اید می‌خواهم ملتفت بشوم که اگرواضح شد بتوانم رأی بدهم
رئیس- رأی می‌گیریم بکفایت مذاکرات آقایان موافقین قیام فرمایند
(عده قلیلی قیام نمودند)
رئیس- تصویب نشد. آقای بامداد
بامداد – بنده موافقم
رئیس- آقای زوار
زوار- بنده موافقم
رئیس- آقای طاهری
طاهری- موافقم
رئیس- آقای حاج رضا رفیع
حاج آقا رضا رفیع- بنده اجازه خودم را به آقای تقی زاده واگذارمیکنم
رئیس- آقای تقی زاده
تقی زاده- بنده دوسه اشکال داشتم که می‌خواستم مختصرا اظهارکنم اگرچه جواب یکی را یکی از آقایان درضمن صحبت دادند ولی بنده بیشترمایل بودم که خهود دولت بگوید که آیا وزارت مالیه بایان مسدله کاملا موافقت کرده است یاخیر؟ مسئله دوم راجع بکنتراتهای مستخدمین خارجی است که دراین مؤسسه مستخدم هستند می‌خواستم ببینم آیا کنترات اینهاازتصویب مجلس گذشته است یابطور روزمزدی کارکرده‌اند مسئله دیگر اینکه می‌خواستم بدانم که این کارخانجاتی است یا دولتی؟ یعنی هرکس خودش می‌تواند تلگراف بی سیم دائر کند یا منحصر بدولت است اگرچنانچه انحصاردولتی است بند ه بهتر می‌دانستم دراینجا تصریح بشود تلگراف بی سیمی که دراین مملکت دائراست آنهم بعد هاانشاءالله موقوف شود
وزیرجنگ- اینکه فرمودید وزارت مالیه موافقت کرد ه است با این مخارج یا خیر؟ عرض می‌کنم :بله موافقت کرد ه است والبته اگروزارت مالیه موافقت نمی‌کرد دولت هم پیشنهاد نمی‌کرد واما اینکه فرمودند مستخدمین خارجی دراینجا چه صورتی دارند؟ عرض می‌کنم این مؤسسه یک مستخدمینی خارجی داشت از برای تأسیس ونصب کردن بعضی عملیات دیگر که درواقع اینها مستخدمین دولت هم نبودند ومستخدم کمپانی هستند ودولت با ان کمپانی قرارومداری گذاشته است (یعنی وزارت جنگ) که این مستخدمینی که ملاحظه فرموده‌اید درانجا کارمیکرده‌اند واین چند روزه هم خواهند بود واینهم بملاحظه این بوده است که ما متخصص نداشته‌ایم والبته بموجب همین اجازه که ازبابت مخارج داریم ازمجلس شورای ملی می‌گیریم یک عده را کنترات خواهیم نمود کنترات آنها را هم بتصویب مجلس خواهیم رساند وقتی انها آمدند اینها هم خواهند رفت سؤال دیگری که فرمودند این بود که آیا مردم عموما می‌توانند دستگاه تلگراف بی سیم دائر کنند یاخیر؟ این مطلب شاید هنوز موقعش نرسیده است که مطرح شود ولی بنده ان اندازه که می‌توانم عرض کنم وآن این سات که چون تأسیس تلگراف بی سیم یک مخارج وزحماتی دارد تجار ومردم امروزه ازعهده بر نمی‌آیند ولی بطور کلی (که گویا خودشان هم مطلع عستند) دردول خارجه نسبت به اخذ تلگرافات دولتها اشکال نمی‌کند چون بالنسبه سهلتر است وممکن است اشخاص خصوصی هم دستگاهی داشته باشند که تلگراف رااخذ کنند اما وقتی بخواهند ارسال نمایند وخودشان تلگراف کنند یک دستگاه خیلی وسیعتری لازم داردچنانکه ملاحظه میفرمائید دولت ایران متجاوز ازدوسه میلیون خرج کرده تا می‌توانند اینکار رابکنند. والبته ممکن است که یک دستگاه هائی نصب کنند وبفواصل کمی هم مخابره کنند وکمتر ازاین هم خرج بشود معذلک اینرا هم تصور نمی‌کنم امروزه صرفه داشته باشد ودراین باب بنده حالا نیمدانم که تصمیم دولت برروی چیست والبته درموقعیکه لازم باشد تصمیم گرفته خواهد شد
حاج آقارضا رفیع –راجع به تلگرافات بی سیمی که دراینجا هست چه میفرمائید
وزیر جنگ –جواب آنرا هم عرض کردم. دستگاه گرفتن تلگراف عموما دردنیا مرسوم است که مردم متفرقه هم بنا می‌کنند ولی چون عملا کارمشکلی است وضرورت هم ندارد ازاینجهت دولتها هم مخالفت نمی‌کنند
جمعی ازنمایندگان- مذاکرات کافی است
رئیس- دوفقره پیشنهاد رسیده است قرائت می‌شود پیشنهاد اقای اعتبار
(بشرح اتی خوانده شد)
ماده واحده رابشرح ذیل اصلاح می‌کنم
ماده واحده – وزارت مالیه مجازاست بودجه ۱۳۰۶ مؤسسه تلگراف بی سیم را ازاول فروردین ۱۳۰۶ درحدود مبلغ صد وچهار هزار ودویست ونود تومان برطبق صورت ضمیمه تأدیه نماید
رئیس- اقای اعتبار
اعتبار- تصورمیکنم که هیچ اشکالی نداشته باشد وآقای مخبر هم گویا فراموش کرده باشند بنویسند این صورت ضمیمه بودجه تفصیلی است که ازکمیسیون برای این مسئله گذشته واگراشاره بصورت ضمیمه نکنیم شاید وزارتمالیه درپرداخت این ارقامی که درصورت ضمیمه معین شده است اشکال کند باین جهت بنده پیشنهاد کردم ذکرشود که اسباب نشود
مخبر- صحیح است بنده هم قبول می‌کنم
رئیس- پیشنهاد آقای حقنویس
(بمضمون ذیل خوانده شد)
اینجانب پیشنهاد می‌کنم که بماده واحده بودجه تلگراف بی سیم تبصره ذیل اضافه شود:
تبصره – دولت مکلف است که تعرفه مخابرات تلگراف بی سیم تبصره ذیل اضافه شود
تبصره – دولت مکلف است که تعرفه مخابرات تلگراف بی سیم را تنظیم ودرمدت دوماه تقدیم مجلس شورای ملی نماید
حقنویس- این مؤسسه یک مؤسسه دولتی است که بودجه اش را ملت می‌دهد البته اگرچیزی هم درمقابل مخابرات ازمردم گرفته شود عایدی دولت است یعنی یک مالیاتی است که دولت ازمردم می‌گیرد چون دولت نباید یک چیزی راازمردم بدو ن تصویب مجلس شورای ملی بگیرد این است که بنده پیشنهاد کردم که هرچه زودتر تعرفه اینکار راتنظیم کنند ودرمدت دو ماه تقدیم مجلس شورای ملی بکند که باتصویب مجلس این کارصورت بگیرد.
مخبر- عرض می‌کنم تعرفه تلگرافی اساسا ما داریم (تعرفه تلگراف باسیم) و البته تا تعرفه جدید برای تلگراف بی سیم ازمجلس نگذشته است دولت ه مباید مقررات تعرفه راکه دردست دارد رعایت بکند ولی اگرپیشنهاد آقا را بخواهیم قبول کنیم ممکن است اشکالی تولید شود زیرا این تعرفه منحصرا تعرفه داخلی نیست. برای داخله البته ممکن است که درظرف یکهفته هم دولت تعرفه اش راتهیه کند ولی ما باید تمام دول دنیا تعرفه هائی داشته باشیم واین راقبلا باید دولت تهیه کند ودرنظر بگیرد وبعد برایتصویب بمجلس شورای ملی تقدیم بکند عجالتا این لایحه راامروز دولت تقدیم کرده است واگر آن مدتی راکه آقا پیشنهاد کرده‌اند بخواهیم قائل شویم یک مشکلاتی ممکن است تولید شود واین نکته هم باید همیشه رعایت شود که قوانینی که ازمجلس می‌گذرد هیچوقت نباید مدتی برای آن معین نمائیم که ان مدت قابل اجرا نباشد وبی احترامی بان قانون بشود این است ک هبنده خواهش می‌کنم عجالتا آقا پیشنهادشان رامسترد بفرمایند بعد البته تعرفه جدید را دولت مکلف است بمجلس بیاورد چون صریح قانون اساسی است ودولت اگرتعرفه جدیدی بخواهد تنظیم کند باید بیاورد بمجلس وازتصویب مجلس شورای ملی بگذرد
رئیس- پیشنهاد آقای محمد ولی میرزا (بمضمون ذیل قرائت شد)
نصب دکل برای اخذ اخبار با اجازه دولت خواهد بود
رئیس- آقای مجمد ولی میرزا
محمد ولی میرزا- توضبحاتی که آقای وزیرجنگ درمقابل اظهارات یکی ازنمایندگان محترم فرمودند گمان می‌کنم قدری باید دقت شود ومقصود ازاین پیشنهاد این است که آن دکلی راکه توضیحاتشان راجع به اخذ اخبارفرمودند ان اندازه‌ها اهمیت ندارد. مخصوصا بعد ازجنگ بین المللی بند ه خودم درتبریز بودم که راجع به این قضیه ایجاد یک مشکلاتی ازجهات سیاسی شده بود وانتظامات حدودی وسرحدی مملکتی ازاین جهت دچار وقفه شده بود ازاین نقطه نظراست که بنده این پیشنها د را کردم وگمان نمی‌کنم اشکالی هم داشته باشدکه اگر موسسات خارجی بخواهند نصب این قبیل دکلها را برای اخذ اخبار بکنند با اجازه دولت باشد که لا قال در نقاط ومواردی که بی ضرر می داند اجازه بدهد ودر بعضی نقاط که مضر واقع می‌شود اجازه ندهند لهذا برای جلوگیری اتز ان ضرر بنده این پیشنهاد را کردم.
وزیر جنگ – بنده همین قدر تذکر می‌دهم که این لایحه بودجه تلگراف بی سیم است نه قانون تلگراف بی سیم و ممکن است نظر دولت ومجلس شورای ملی این باشد که قوانینی در حدود توسعه یا هر چه نسبت به تلگراف بی سیم وضع شود ولی اگر ما بخواهیم داخل این مباحث بشویم آنوقت خیلی چیزهای دیگر هم هست که باید گفته شود وفعلا این بودجه است که ما می‌خواهیم تصویب کنیم.
رئیس – رای می‌گیریم به این پیشنهاد آقایانی که قابل توجه می دانند قیام فرمایند
(اغلب قیام نمودند)
رئبس - قابل توجه شد. مراجعه می‌شود بکمیسیون.
وزیر جنگ – آقالی تقی زاده در ضمن مذاکراتشان یک سوالی فرمودند که بنده یک طوری سوالشان را فهیمدم و جوابی دادم. چون سؤال ایشان نسبت به تلگرافات دیگران بود (غیردولت) بنده همچو فهمیدم که مقصود ایشان است آیا تجار حق دارند تلگرافات برقرارکنند یانه؟ عرض کردم بنظر بنده این مطلبی است که حالا موقع طرح کردنش نیست. معلوم می‌شود نظرایشان به بعضی تلگراف بی سیمهائی است که الان هست عرض کردم بنظربنده یعنی هیئت دولت یک قوانین خاصی اولا با مقررات بین الملل وثانیا به نظریات خود دولت باید وضع شود ومقرر شود والبته درآنموقع این مسائل را دولت درنظر خواهد گرفت ولدی الاقتضا بمجلس شورای ملی پیشنهاد خواهد نمود
رئیس – چند دقیقه تنفس داده می‌شود
(دراینموقع جلسه برای تنفس تعطیل وپس از نیمساعت مجددا تشکیل گردید)
رئیس- گمان می‌کنم عد هبرای تشکیل مجلس کافی نباشد. بنابراین جلسه راختم می‌کنیم. جلسه آتیه روز سه شنبه دستور اولا لایحه راجع به بانک ثانیا خبرکمیسیون بودجه راجع به فرخ خان پسر کاظم خان
(مجلس مقارن ظهرختم شد)
قانون‌های تصویب شده
قانون
اعتبار پنج میلیون تومان برای مخارج راه آهن در سنه ۱۳۰۶
مصوب ۱۰ اردیبهشت ۱۳۰۶ شمسی
ماده اول - مجلس شورای ملی برای اجرای قانون مصوب ۵ اسفند ۱۳۰۵ راجع به راه‌آهن در سنه ۱۳۰۶ تا حدود پنج میلیون تومان به دولت اعتبار می‌دهید مخارج لازم برای ساختمان راه‌آهن از قبیل خرید ادوات – حقوق متخصصین - مزد كارگر تحت نظارت و تفتیش رئیس كل مالیه به عمل خواهد آمد. دولت مجاز است كه اعتبار مخارج مصوبه برای یك سال را در سال‌های دیگر مصرف و یا در حدود آن تعهداتی برای سال‌های دیگر بنماید.
تبصره ۱ - مستخدمین اداری راه‌آهن از بین مستخدمین رسمی اعم از متصدیان شغل یا منتظرین خدمت وزارت‌خانه‌ها انتخاب و متخصصین فنی بر طبق قانون اساسی و قوانین موضوعه كنترات خواهند شد و به استثناء متخصصین فنی كه هنوز كنترات آنها منعقد نشده است و عمله و سر عمله و اجزاء جزء پرداخت حقوق به عنوان روزمزدی ممنوع خواهد بود.
تبصره ۲ - بودحه اداری راه آهن بایستی با رعایت قوانین موضوعه و صرفه‌جویی كامل همه ساله در ضمن بودجه فواید عامه به جزء تهیه و پس از تصویب مجلس شورای ملی از محل اعتبار راه‌آهن پرداخته شود.
تبصره ۳ - دولت مكلف است شش ماه به شش‌ماه صورت مخارج مقدماتی و ساختمانی راه‌آهن را برای اطلاع نمایندگان به مجلس شورای ملی تقدیم نماید.
ماده دوم - پیشنهاداتی كه در نتیجه اعلان مناقصه راجع به خرید ادوات راه آهن از خارجه در ظرف شش‌ماه واصل می‌شود سربسته به مهر پیشنهاد كننده تحت نظر وزیر فواید عامه در اداره راه‌آهن ضبط و پس از انقضای شش‌ماه با حضور رئیس كل مالیه و متخصصین راه آهن در هیئت وزراء باز و تشخیص شده و به وسیله وزارت فواید عامه به موقع اجراء گذارده خواهد شد و ترتیب وصول و قرائت و تشخیص پیشنهادات مناقصه مربوط به تهیه ادوات و لوازم ساختمان راه آهن از داخله مملكت مطابق نظامنامه خواهد بود كه به تصویب هیئت وزراء می‌رسد.
ماده سوم - از محل اعتبار مذكور در ماده اول مخارج كافی برای فرستادن هشت نفر محصل فارغ‌التحصیل از مدارس متوسطه (قمست عامی) اعم از مركز ولایاتی در هر سال به خارجه برای فراگرفتن فنون لازمه راه آهن و دو نفر برای فنون استخراج و ذوب آهن از تاریخ تصویب این قانون تا مدت شش سال تخصیص داده خواهد شد كه جهة تكمیل و تحصیل عامی و علمی فنون مزبور تا مدارج عالیه و نگاهداری آنها در محل تحصیلاتی خودشان برای مدت كافی صرف بشود. انتخاب محصلین فوق به ترتیب مسابقه به عمل آمده و پس از اجرای مسابقه اشخاص بی‌بضاعت حق تقدم خواهند داشت
این قانون كه مشتمل بر سه ماده است در جلسه دهم اردیبهشت ماه یك هزار و سیصد و شش شمسی به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
حسین پیرنیا: رئیس مجلس شورای ملی