مذاکرات مجلس شورای ملی شهریور (سنبله) ۱۳۰۳ نشست ۵۵
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری پنجم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری پنجم |
مذاکرات مجلس شورای ملی شهریور (سنبله) ۱۳۰۳ نشست ۵۵
جلسه ۵۵
صورت مشروح مجلس یوم یکشنبه پانزدهم برج سنبله ۱۳۰۳ مطابق هفدهم شهر صفر سنه ۱۳۳۳
(مجلس سه ساعت قبل از ظهر بریاست آقای مؤتمن الملک تشکیل شد)
(صورت مجلس یوم پنجشنبه دوازدهم سنبله را آقای آقا میرزا شهاب الدین قرائت نمودند
رئیس ـ آقای دست غیب (اجازه)
دست غیب ـ گمان میکنم اینکه اسم بنده را جزو دیر آمدگان بی اجازه نوشته اند اشتباه شده باشد چون بنده سر موقع آمده بودم شاید بنده را ندیده اند.
رئیس ـ تحقیق شده بعد اصلاح میشود.آقای مقوم الملک (اجازه)
مقوم الملک ـ بنده عرض نکرده ام که رعایا نباید آنجا را آباد کنند البته غیر ممکن است بتوانند آنجا را آباد کنند بنده عرض کردم که دولت خودش دخالت کند و اشخاص متفرقه نباید آنجا ملاحظه کنند در ضمن مذاکرات هم آقای سهراب زاده یک فرمایشاتی فرمودند که بنده قویاً تکذیب میکنم چون ایشان به هیچوجه از چمن کمال آباد اطلاع ندارند
رئیس ـ این تکذیب راجع بصورت مجلس نیست. آقای دامغانی (اجازه)
شریعتمدار دامغانی ـ بنده در صورت مجلس عرضی ندارم قبل از دستور عرض داشتم.
رئیس ـ آقای دولت آبادی (اجازه)
حاجی میرزا یحیی دولت آبادی ـ بنده هم بعد از صورتمجلس عرض دارم.
رئیس ـ نسبت به صورت مجلس ایرادی نیست؟
یکنفر از نمایندگان ـ خیر
رئیس ـ آقای دامغانی (اجازه)
دامغانی ـ خواستم خاطر محترم آقایان نمایندگانرا تذکر بدهم که یکی از بهترین آثار دوره چهارم قانون البسه وطنی است که علاوه بر جنبه اقتصادی که داراست دارای یک قسمت ابهت و عظمت بسیاری است و متأسفانه در خارج از محوطه مجلس این قانون اصلا مورد عمل واقع نشده مخصوصاً در وزارت خانها و ادارات و وزراء تا پست ترین مأمور دولت هیچ باین قانون عمل نمیکنند اگر بنا باشد مجلس همیشه قانون وضع کند و عملی نشود یک زحمت عبثی است که وکلا میکشند. البته هر قانونیکه وضع میشود دولت باید آنرا اجرا کند ونمیشود یک قانونی هم برای اجرای آن قانون وضع کرد آنوقت قهراً تسلسل پیدا میشود و باید یک قانونی هم وضع کرد برای اجراء اجراء. بنابراین خواستم بدولت تذکر داده شودکه این قانونرا بموقع عمل بگذارند با اینکه مقنن در موقع وضع قانون نباید نظر بنفع و ضرر اشخاص میخورد با این حال مقنن رعایت کرده و مدتی ضرب الاجل کرده است که البسه قدیم آنها کهنه بشود و ضرری هم بآنها نخورد با اینکه مقنن این مساعدت را با آنها کرده باز مورد عمل واقع نشده است لهاذا خواستم بهیأت دولت تذکر داده شود که از این قانون موضونه که بهترین آثار دوره چهارم تقنینیه است صرفنظر نکنند
رئیس ـ آقای دولت آبادی.(اجازه)
حاج میرزا یحیی دولت آبادی ـ البته آقایان سر مقاله های اخیر روزنامه ایران را مطالعه فرموده اند اگر مطالعه نفرموده اند بنده مخصوصاً استدعا میکنم مطالعه بفرمایند. امور اقتصادی در یک حال بحران و رقت انگیز افتاده است. یک توجه بحال بازار و بحال داد و ستد بفرمائید و ببینید که مردم در چه حالند. شما و ما مسئول مقدرات مملکت هستیم. اهم امور ما مسئله اقتصادیات و بر طرف کردن این بحران اقتصادیست که سر تا سر مملکت را فراگرفته است و اگر یکدرجه بر آنچه که هست افزوده شود عاقبت وخیمی برای مملکت و ملت خواهد داشت. ما مینشینیم و متصل در باب کسر بودجه حرف میزنیم. در اصل بورجه حرف بزنید نه در باب کسرش. این بودجه را کی باید بدهد؟ غیر از راه داد و ستد و گمرک و فلاحت و زراعت است؟ وقتیکه بازار و امر داد وستد باین اغتشاش و انحطاطیکه حالا هست بوده باشد مردم از کجا مالیات میدهند؟ از چه محل داد و ستد میشود که عایدات مملکت. گمرک مملکت زیاد بشود. وقتیکه اوضاع فاحتی و زراعتی ما باین روز افتاده باشد دیگر از چه راهی عایدی تحصیل میشود؟ اگر یک توجهی بفرمائید. خیلی از آتیه مملکت نگران خواهید شد که خدای نخواسته ما را بیک قحط و غلائی سوق بدهد. از طرف دیگر این بلای مبرم گاو میری که اخیراً در نتیجه بعضی بی تجربگیها و بعضی چیزها که بنده نمیخواهم عرض کنم در مملکت رو آورده است بنده نمیدانم زراعت سال آتیه بچه وسیله کشت خواهد شد و اوضاع زراعت ما در آتیه چه خواهد شد؟ آیا نمایندگان و وکلاء ملت آیا همان اشخاصیکه رعیت فلان ده را بیست فرسخ را میبردند که پته بگیرد و وکیل انتخاب کند حالا یادشان میآید که وقتی گاو آن رعیت بدبخت از دستش رفت و وسائل زراعت و فلاحتش نابود شد حالا یک کسی را در پارلمان دارد که برای او فکری بکند و یک گاوی بدست او بدهد یا نه؟ ما مسئول مقدرات این مملکت هستیم و باید یک فکری و چاره ای برای اوضاع اقتصادی این مملکت بکنیم. اگر کاری بود که چاره ای نداشت بنده هم هیچ عرضی نمیکردم. اما چاره دارد و همه هم چاره اش را میدانیم. عرض کردم با اندک اقدامی که برای جلوگیری از چیزهای غیر لازم بشود از قبیل مالیات بستن بر بعضی چیزها و افزودن گمرک بپاره ای مال التجاره ها جبران میشود البته چاره دارد. مملکت های دیگر هم دچار بحران اقتصادی شده اند و از روی بصیرت و علم و دانش بر طرف کرده اند ولی ما همینطور نشسته ام و هیچ فکری برای حال حاضر و آتیه مملکت نمیکنیم. جمعی از تجار و تاجرزادگان جوان که علاقمند باقتصادیات مملکت هستند دیدم از مقاله های ایران تشکر میکنند بنده هم می افزایم بر آن تشکر و میگویم که اگر گوش گوش ما است و ناله ناله مردم است. البته آن چیزیکه به هیچ جا نمیرسد فریاد خواهد بود لهذا بنده اولا خواهش میکنم از سایر ارباب جرائد که تأسی بفرمایند بروزنامه ایران و تا حدی تنها سر مقاله خودشانرا منحصر نمایند بامور اقتصادی و چاره جوئی کنند و راه پیش پای ملت و مجلس بگذارند.ثانیاً از نمایندگان محترم استدعا میکنم که این مسئله را از اهم امور قرار بدهند و هر کدام که آگاه تر بوضعیات اجتماعی هستند لوایح مفید و نافع برای جلوگیری از بحران اقتصادی احضر نمایند پیشنهادات نافع بمجلس بدهند که مجلس هم بدولت تذکر بدهد بالجمله استدعا میکنم امور اقتصادیرا از اهم امور قرار بدهند و هر کدام که آگاه تر بوضعیات اجتماعی هستند لوایح مفید و نافع برای جلوگیری از بحران اقتصادی حاضر نمایند پیشنهادات نافع بمجلس بدهند که مجلس هم بدولت تذکر بدهد بالجمله استدعا میکنم امور اقتصادیرا از اهم امور مجلس بشمارند والا یک روزی خواهیم دید که وقت از دست ما رفته و چاره ای برای مانمانده و فقر و بحران اقتصادی سرتاسر مملکت را گرفته و شدت کرده که همین مالیات فعلی هم بزمین خورده است و مردم بقحط و غلا دچار شده اند وقت علاج هم نداریم ولی حالا چاره اش آسانست اگر ممکن باشد عوض این گاوهائی که در مملکت مرده اند یک پولی برعایا داده شود و بعد عوضش بتدریج گرفته شود یا مساعدت دیگری بشود.از این قبیل چاره ها خیلی هست حالا بنده نمیخواهم داخل جریان چاره جوئی بشوم همین قدر خاطر نمایندگان محترم را متذکر میسازم که اهم امور دو چیز است یکی سیر کردن شکم مردم یکی روشن کردن دماغشان. سیر کردن شکمشان از راه اقتصادیات میشود و روشن کردن دماغشان از راه معارف اما شکم گرسنه دین و ایمانهم ندارد اول باید شکم مردم را سیر کرد والا ما با این روزگاریکه داریم پیش میرویم بنده عاقبتش را وخیم میدانم اگر شما نمیدانید عرضی ندارم.
(جمعی از نمایندگان صحیح است)
رئیس آقای دکتر احیاء السلطنه (اجازه)
دکتر احیاء السلطنه ـ عرض میکنم در تعقیب فرمایشات آقای دولت آبادی
(جمعی از نمایندگان ـ آقا بلندتر بفرمائید نمیشنویم)
دکتر احیاء السلطنه ـ در تعقیب بیانات آقای دولت آبادی که یک قسمتش راجع بگاومیری بود آنقسمتی را که بنده اطلاع دارم عرض میکنم. راجع بگاومیری در مجلس حفظ الصحه دولتی مذاکرات زیادی شد و بالاخره بنده و آقای امیراعلم مأمور شدیم و خدمت آقای رئیس الوزراء رسیدیم و راجع بمرض گاومیری شرح مبسوطی خدمتشان عرض شد ایشانهم نظرشان کاملا مساعد بودند و قریباً در هیئت وزراء جلسه ای تشکیل میشود که شما ها هم حضور خواهید داشت و یک مذاکراتی میکنیم که زودتر علاج اینکار بشود حالا بنده از آقای وزیر مالیه که تشریف دارند تمنی میکنم زودتر این جلسه را تشکیل بدهند تا درباب مرض گاومیری مذاکره شده و چاره فوری بدست بیاید.
رئیس ـ راپرت شعبه ششم راجع بآقا میر سید حسن کاشانی مطرح است یکنفر از نمایندگان جزو دستور شود.
رئیس ـ راپرتهای شعب جزو دستور نمیشود هر وقت حاضر بود مطرح میشود. بنا نبوده است راپرتها جزو دستور باشد. پس هیچ راپرتی را امروز نمیخوانیم آقای تدین. (اجازه)
تدین ـ فرمایشی را که آقای رئیس فرمودند صحیح است ولی بنده (چون در اول جلسه پریروز نبودم) شنیدم بموجب رأی مجلس از دستور خارج شده اس بنابراین آن قسمتیرا که میفرمایند بعمل آمده است اما چون بر حسب رأی مجلس از دستور خارج شده است ثانیاً هم باید مجلس رأی بدهد که جزو دستور بشود و منافات با فرمایشی که فرمودند ندارد.
رئیس ـ راپرت کمیسیون بودجه راجع بیک دوازدهم برای مخارج برج اسد مطرح است
(راپرت کمیسیون بشرح ذیل قرائت شد)
خبر از کمیسیون بودجه لایحه ۲۰۹۶۹ فوری دولت را در جلسه دهم سنبله با حضور هیئت محترم دولت تحت مطالعه و شور در آورده و با دقتهای لازمه که بعمل آمد مواد ذیل را تنظیم و برای تصویب تقدیم مینماید
ماده(۱) وزارت مالیه مجاز است حقوقات و مخارج برج اسد ۱۳۰۳ را از قرار یک دوازدهم اعتبارات مصوبه سنه ماضیه ۱۳۰۲ تأدیه نماید.
ماده(۲) از بابت مخارج انتفاعی وزارت مالیه مجاز خواهد بود تا حدود مبلغ سیصد هزار تومان پرداخت نماید
ماده(۳) تأدیه کلیه وجوهاتی که پرداخت آنها بر طبق این قانون اجاره ده میشود باید علی الحساب و پس از تصویب بودجه های تفضیلی سنه حاضره اصلاحات لازمه در مقادیر آنها بعمل آید تا تأدیه وجوهات مزبوره کاملا مطابق بودجه های ۱۳۰۳ بوده باشد
ماده(۴) بابت مخارجیکه در بودجه های تفضیلی هذه السنه ۱۳۰۳ ارسالی بمجلس شورای ملی منظور نگردیده هیچ مقدار وجهی نباید پرداخته گردد.
رئیس ـ مذاکرات راجع بکلیاتست آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعقوب ـ بنده آقایان نمایندگان محترم را باین عرض اساسی خود متوجه میسازم و آقایان نمایندگان گمان نکنند که من مخالف با دولت هستم خیر بنده موافقم بلکه سجع مهر بنده با لایحه از نقطه نظر مخالفت با دولت نیست بلکه از نقطه نظر همان قسمتی است که ما خورده ایم و باید سعادت ملک و ملت و حفظ حقوق ملت را بکنیم و اول حقیرا که در دست ما است و آن نظارت در جمع و خرج مملکت است کاملا رعایت کنیم و همان اندازه که در خانه خودمان دقت میکنیم) (مثل خود بنده که خیلی اکو نمی دارم) باید نسبت بمصارف و مخارج مملکت و عوائدیکه حاصل میشود ناظر باشیم که چطور خرج میشود از این نقطه نظر بنده عرایضم را عرض میکنم. آقای وزیر مالیه و مخبر محترم هم تشریف دارند و جوابم را بدهند شاید بنده هم موافقت کنم. من باب تذکر عرض میکنم بعضی از نمایندگان که حالات تشریف دارند در دوره چهارم هم بودند بعضی هم نبودند بنده بر سبیل اجمال نه بر سبیل تفصیل که وقت مجلس را ضایع کرده باشم عرایضی میکنم اگر چه در مسئله هر چه حرف زده شود تضییع وقت نیست چون اولا و بلذات چیزی را که مسئولیت داریم مسئله بودجه و مصارف و مخارج است در دوره چهارم بعد از آنکه مجلس پس از یک فترت طولانی افتتاح شد در مجلس داد و قال شد که ای داد عوائد مملکت چقدر است مخارجش چیست؟ تا در کابینه آقای قوام السلطنه که آقای مصدق السلطنه وزیر مالیه بودند یک صورتی از عوائد مملکت آوردند که باصطلاح آقای شیخ الاسلام اصفهانی صورت عظیم الجثه بود و در کمیسیون آویزان کردند که عواید نوزده ملیون و مخارج را بیست و یک ملیون نوشته بود. این مسئله باعث تشویش و اضطراب خاطر نمایندگان شد که مخارج خیلی زیاد قلمداد شده و عوائد خیلی کم است تا کابینه آقای مشیرالدوله شهدالله و کفی بالله با جدیت و زحمت آقای مشیرالدوله و همین سردار معظم (بنده بودم حقایق را خدا نکند از نظرم مخفی کنم) در کمیسیون بودجه با جدیت آقای مشیرالدوله و سردار معظم که مخصوصاً یک عضو فعالی بودند خیلی زحمت کشیده شده که بودجه جمع و خرج مساوی بشود و هر روز دست دراز نکنیم که ای بانک فلان بما قرض بده و ما فلانجا را وثیقه قرار می دهیم با یک زحمت زیادی نشستیم و یک بودجه جهار دیواری نوشتیم و این اصطلاح چهار دیواری از آن تاریخ شروع شد و می ترسم کم کم از قانون اساسی هم محکمتر بشود و اگر هفتصد دوره مجلس هم بگذرد باز از این چهار دیواری خارج نشود. اینهم یک بدبختی است آنوقت نظرشان این بود که در وسط سال مجلس بعد از یک فترت طولانی افتتاح شده بود نمایندگان از عوائد درست مستحضر نبودند. در دوره فترت هم تصویب نامه بود که پشت سر هم صاد میشد نظر باین چیزها گفتند عجالتاً یک بودجه چهار دیواری می نویسیم غرضم این است که یکی از بدبختیهای ما این است که هنوز چهر دیواری بجای خودش هست خلاصه گفتیم یک چهار دیواری مینویسیم تا وزیر مالیه و اولیای دولت بروند و زحمتی بکشند و بودجه مملکت را از چهار دیواری بیرون بیاورند و در روی دو صفحه بودجه بنویسند یک صفحه مخارج تفریق بکنند و باصطلاح ما قدیمیها که هنوز هم با ما بد هستند باقی فاضل کنند نمی خواهیم گرد بنویسند با همان طرز قدیم بنویسند تا ببینیم چقدر باقی داریم تا در کابینه آقای مستوفی الممالک در این باب جدیت کردیم زحمت کشیدیم شاهزاده سلیمان میرزا هم آنوقت رئیس کمیسیون بودجه بودند ایشانهم زحمت فوق العاده کشیدند و در همین مجلس داد و قال شد که تا مستخدم نیاوریم نمیشود ایرانی خودش نمیتواند و حتماً باید مستخدم بیاوریم و با یک سلام و صلوات آمدیم مواد قانون مستخدم را گذرانیم که ایشان تشریف بیاورند و در تحت این مواد انشاءالله برای ما کار بکنند. مستخدم هم تشریف آوردند چشم ما روشن شد و گفتیم سال که تمام شد بودجه ما را درست میکنند و اطمینان داشتیم که مسیون که تشریف آوردند یک قدمهائی برای سعادت جامعه ما بر میدارند خلاصه مسیون تشریف آوردند اشخاص فعال هم دارد. سرهنگ هم دارد. کار هم میکند.
بعضی از نمایندگان ـ (بطور همهمه) آقا خارج از موضوع است.
رئیس ـ آقا خارج از موضوع نشوید. آقا سید یعقوب ـ خوب کلنل همان سرهنگ است. عرض میکنم آقایان وارد در عوائد شدند تا در کابینه آقای مستوفی الممالک عوائد و مخارج هر دو معین شد و صورتی هم بما دادندبعد کابینه آقای مستوفی الممالک منحل شد آنوقت هم آقایذکاءالملک وزیر مالیه بودند وقتی ما عوائد و مخارج را ملاحظه کردیم چهل هزار تومانهم زیادی داشتیم بعد هم رفتیم هشت نه ماه هم هست که از عمر مجلس میگذرد
(همهمه نمایندگان)
آقایان فریاد نزنید. همهمه هم نکنید بنده مجبورم در بودجه عرایض خودم را عرض کنم. آقای قائم مقام و سایرینهم به بنده حمله نکنند آقای وزیر مالیه و مخبر کمیسیون هم تشریف دارند و بنده یک مسائلی را سؤال میکنم. وکیل هستم و حق دارم که سؤال کنم و این کابینه هم طف اعتماد من است و آقای وزیر مالیه هم باید جواب بدهند. خارج از موضوع هم حرفی نمیزنم عوائد مملکت را میپرسم باید بگویند چقدر است. مگر حق وکیل نیست در بودجه حرف بزند؟ بفرمائید یک پروگرام بنویسید وکیل حق ندارد در بودجه حرف بزند آنوقت بنده استشهاد میکنم از تمام علماء حقوق که آیا وکیل چه چیز است؟ بنده وکیل هستم و باید از عوائد و مخارج مملکت مستحضر باشم برای چه خارج از موضوع است؟ پس بنده برای چه چیز وکیل هستم آنکسی راکه روانه میکنند مالیات مستقیم و غیر مستقیم را بگیرد این بکجا صرف میشود آیا بنده نباید بفهمم؟ خیلی غریب است مقام ریاست هم باید نظامنامه را حفظ کنند میفرمایند که آقایان گفته اند خارج از موضوع است آقای وزیر مالیه تشریف آورده اند آقای مخبر هم هستند وباید رفع شبهه از بنده بکنند. خارج از موضوع است!! عرض کنم در کابینه آقای مستوفی الممالک چهل هزار تومان ما زیادی داشتیم بتصدیق همه آقایان چون تمتم شما ها را بنده متدین و ثابت العقیده میدانم و اشخاصی هستید که حافظ حقوق ملک و ملت هستید مستحضر هم هستید که در این چهار پنج ماه فترت هرچه مالیات عقب افتاده بود بحیطه وصول در آمد دولت هم قدرت و قوت داشت قشونهم بتمام نقاط فرستاد و بقدرت دولت امنای مالیه تا یک پول سنه جرت مأه را هم وصول کردند چهل هزار تومانهم که زیادی داشتیم حالا حیرت بنده از این استکه مخبر کمیسیون آنروز فرمودند ششصد و چهل هزار لیره بعنوان اوانس یا مساعده گرفته اند بنده خواستم سؤال کنم این عوائد و مالیاتها که وصول شده چهل هزار تومانهم زیادی داشتیم دیگر چرا مساعده گرفته اند. الانهم ملاحظه میفرمائید هر روز یک دوازدهم میآورند بمجلس که ما رأی بدهیم. ما هم رأی میدهیم اما میخواهم بگویم که بودجه مملکت باید جمع و خرجش معین باشد باقی و فاضل بشود ومعلوم شود چقدر کسر داریم و این کسر بودجه ای که پیدا شده است از چه محلی است و کجا صرف شده است چنانچه حق بنده هست حق شما هم هستکه سؤال کنید و آقای وزیر مالیه که طرف اعتماد بنده هستند و مخبر محترم اطلاع بدهند که عوائد و مخارج چقدر است از چه محل و این ششصد و چهل هزار لیره که بعنوان اوانس گرفته اند (که حقیقتة خاک باید بر سر کرد)اینجا باید حل شود والا با یک دوازدهم بنده مخالف نیستم و الان رأی سفیدم را بطور مساعده اینجا میگذارم تا مطمئن باشید اما ما نماینده هستیم و باید مستحضر باشیم که جمع و خرج مملکت چیست. ما اولا و بالذات باید ناظر در مصارف باشیم باین امنیتی که سرتاسر مملکت هست و تمام رعایا مطلع هستند. ملت ایران یاغی نیستند تمام مطیع مرکزند مالیات هم میدهند پس این ها چه میشود و این پولها کجا رفته است این چاه را پیدا کنید این سوراخ کجا است که خانه ما را خراب کرده است آخر باید این چاه پیدا شود و به ببینیم پول های مملکت چه میشود این بود خلاصه عرایض بنده استدعا میکنم جواب بدهند.
مخبر ـ اظهارات آقای آقا سید یعقوب سه قسمت بود. یکی اینکه اعتراض کردند چرا بودجه تفصیلی تاکنون بمجلس داده نشده است عرض میکنم نظریه جنابعالی بوده است که زودتر بودجه تفصیلی از مجلس بگذرد در این مدت هم مساعی خود را کاملا بکار برده اند منتهی برای اینکه در موقعی که لایحه کلی بودجه بمجلس میآید از حیث جمع و خرج تعادل داشته و کسری نداشته باشد یک وقت لازم بود که در بودجه های تفصیلی دقت بشود و الانهم بودجه های تفصیلی بعضی وزارت خانه ها نوشته شده از تصویب کمیسیونهم گذشته ولی اخیرا برای یک نواقصی که داشت یک جلسه با حضور تمام هیئت محترم دولت و اعضاء کمیسیون در هفته گذشته تشکیل شد موکول شد باینکه تا یک هفته دیگر هیئت دولت یک مطالعاتی در جمع و خرج مملکت بکنند و ثانیاً تقدیم کنند و عن قریب این بودجهها بمجلس تقدیم خواهد شد.اما در موضوع لایحه سال گذشته که میفرمایند چهل هزار تومان زیادی داشتیم حالا چه شده است که وزارت مالیه ششصد و چهل هزار لیره مقوض شده است اولا این مربوط بموقعی است که لایحه تفریق بودجه بمجلس بیاید تا کمیسیون بودجه هم بتواند اطلاعات بیشتری بمجلس شورای ملی عرض کند ولی تا یک درجه برای اطلاع آقایان عرض میکنم که در آن لایحه یک عایدات تخمینی نوشته شده بود و یک مقداری از آن عایدات کسر شده است درست است که یک مقداری از بقایای وصول شده است تقریباً معادل یک کرور نقد و صد هزار خروار گندم و جو و شلتوک آنها هم تمام بجمع دولت آمده و ابداً حیف و میل نشده است اما یک عایداتی هم هست که شاید سال قبل نصف هم عمل نکرده باشد البته اینها تمام در موقع تفریق بودجه معلوم خواهد شد راجع باین هم که فرمودند ششصد و چهل هزار لیره هم گرفه شده بچه مصرف رسیده بمصرف بودجهاهای مصوبه مملکتی و غیر از مصرف بودجه مصوبه در هیچ محل دیگری خرج نشده...
شیروانی برای شهریه ها هم داده شده.
مخبر ـ شهریه ها هم مصوبه مجلس است و خارج نیست اما چون بعضی از آقایان یک اشکالاتی کردند راجع به مخارج انتفاعی خواستم توضیح بدهم تا آقایان رفع اشکالشان بشود.
دست غیب ـ مخارج انتفاعی راجع بماده دوم است راجع بکلیات نیست...
مخبر ـ بنده میتوانم عرض بکنم و حق دارم بعضی از آقایان ایراد داشتند که اولا مخارج انتفاعی چیست؟ و بعلاوه در صورتیکه شما یک دوازدهم برای برج اسد تصویب میکنید البته در سال گذشته هم مخارج انتفاعی بوده است حالا یک دوازدهم شامل این برج فقط میشود عرض میکنم که مخارج انتفاعی یک مخارجی نیست که بطور مشاهدم و ماه بماه خرج شود. مخارج انتفاعی از قبیل خرید سوخته است برای تهیه شیره از قبیل مخارج حرازی است در موقع گرفتن تریاک و اینها عمده اش در این سه ماه خرج میشود در لایحه کلی که تقدیم مجلش شده است دولت ششصد و هفتاد و پنجهزار تومان برای این مخارج منظور کرده است ما برای اینکه پنج دوازدهم سال را که گذشته است تصویب کرده ایم عجالتاً سیصد هزار تومان بطور اعتبار که در کمیسیون کردیم که اگر خرج شد بدهند خرج نشد ندهند این اشکالی ندارد.
وزیر مالیه ـ با اینکه مخبر محترم توضیحات کافی دادند بنده هم لازم میدانم که یک توضیحات دیگری بدهم تا خاطر آقای آقا سید یعقوب و سایر آقایان محترمی که شاید نگرانی داشته باشند مستحضر شوند البته مجلس شورای ملی اول وظیفه اش و اول حقش اینست که نظارت در جمع و خرج مملکت بکند هیچکس هم مخالف با این ترتیب نیست ضمناً هم باید عرض کنم که البته آقایان متوجه هستند که این حقی که اول حق مجلس شورای ملی است مشکل ترین وظایف هم هست هم برای مجلس و هم برای دولت نه تنها برای دولت ما بلکه هر دولت دیگری و هر مجلس شورای ملی این حق یکی از مشکل ترین وظائفش است و باید متوجه بود که اگر در مملکت ما این وظیفه و این حق بسرعت و بطور مطلوب عمل نشده است بحثی نه بر مجلس شورای ملی است نه بر دولت و نظر باشکال فوق العاده که این کار داشته است نه تنها در این مملکت در هر یک از ممالک همین اشکالات پیش میآید.توجه بفرمائید در سال گذشته وقتی مجلس بانتها رسید بودجه کلی برای مملکت تهیه شده و بتصویب رسید و همان وقت هم بنده شرف وزارت مالیه را داشتم در اینجا عرض کردم که این یکی از بزرگترین خدماتی است که مجلس شورای ملی کرده و مملکت را در واق صاحب یک بودجه مرتبی نموده است تا آنوقت این عمل بطور کامل واقع نشده بود آقایانیکه در مجلس سابق تشریف داشتند بای بخاطر بیاورند. که بر حسب پیش آمد و اشکالاتی که در کار بود این بودجه هم یک بودجه تام و تمامی نبود که من جمیع جهات مطالعات لازمه چه از طرف هیئت دولت وچه از طرف مجلس شورای ملی در آن شده باشد وبا این نواقص که داشت یک امور فوق العاده دیگری هم پیش آمده بود که من جمله وضع قانون استخدام بود و در مجلس گذشته که آنهم البته هر قانونیکه مجلس شورای ملی وضع میکند در ابتدای امر نواقصی دارد. خلاصه لزوم رعایت قانون استخدام در بودجه یکی از مشکلاتی شدکه از برای دولت پیش آمد مشکل بزرگتر از آن هم این بود که مجلس شورای ملی در آخر جوزا منقضی شد و تا آخر سال منعقد نشد و مشکلاتی برای دولت در اجرای قانون پیش میآمد که بواسطه نبودن قوه مقننه نمیتوانست آنها را حل کند بالاتر از آن اینکه تهیه و تدین و تصویب بودجه هر مملکت امری نیست که در ظرف یکماه یا دو ماه انجام بگیرد همان ممالکی که سالهای سال است بودجه مرتب مدون دارند همان ممالک هم هر بودجه که بخواهند ترتیب بدهند لااقل ششماه طول میکشد و بساهست که سال بآخر میرسد و بودجه آنها مرتب نشده در آنجا هم که ایام فترت واقع نمیشود و هر ساعت که بخواهند مجلس منعقد میشود با این حال مجبور میشوند که همین یک دوازدهم را اجازه بگیرند چنانچه در همین ایام واقع شد و سال گذشته برای فرانسه اتفاق ما هم از همانها اتخاذ کرده ایم در صورتیکه آنجاها اینطور باشد در مملکت ما هم که این قدر مشکلات هست ایام فترت طولانی واقع شده بحثی بر ما نیست که بیائیم و یک دوازدهم از مجلس شورای ملی بخواهیم حقش این بود که مجلس در سال گذشته منعقد باشد در ششماه آخر سال بودجه هذه السنه تصویب شده باشد و در اول سال یک بودجه مدون و مرتبی حاضر شده باشد که دولت بآن عمل کند. حالا این طور نشده است تصدیق بفرمائید که قسمت اعظم آن تقصیر هیچکس نیست. زیرا مجلس تقریباً در اول سال منعقد شد و دولت هم در همانوقت یک بودجه حاضر کرده و تقدیم مجلس شورای ملی نمود ولی تابحال این بودجه تصویب نشده است بنده عرض نمیکنم ان قصور از طرف مجلس شورای ملی است. خیر این طور نیست همان طور که آقای آقا سید یعقوب فرمودند همه وکلا حق دارند وارد در جزئیات بشوند و مداقه نمایند اما اگر در ظرف یکماه یا دو ماه انجام نشود بحثی نیست حالا هم نشده است چه باید کرد؟ عراده ادارات مملکت را نمیشود خواباند اداراتی هست. خرجهائی باید بشود چاره ای جز این نداریم که بیائیم تقاضا کنیم از مجلس شورای ملی که یک دوازدهم تصویب کند تا مقصود حاصل شود. اما اینکه بودجه تفصیلی چه خواهد شد آنرا آقای مخبر توضیح دادند در کمیسیون بودجه مشغولند با همان مطالعه و مداقه که آقای آقا سید یعقوب در نظر دارند دولت هم موافق است با این ترتیب حتی در هفته گذشته وقتی دید این کار بتعویق افتاده است یک همکاری زیادتری بین مجلس و دولت اتفاق افتاد و یک مذاکراتی شد که زودتر این کار انجام بگیرد حالا هم مشغول تکمیل آن هستیم و انشاءالله زودتر بمجلس خواهند آورد اما اینکه مخارج در این مملکت چطور است بنده نمیخواهم از کسی تعریف یا تکذیب کنم چنانچه خاطر آقایان مسبوق است بعد از آنکه بودجه تصویب شد سال بعد دولت باید بیاید حساب پس بدهد البته این هم بجای خودش صحیح است و حساب هم خواهیم آورد و پس خواهیم داد بنده که در سال گذشته یکمدت خیلی قلیلی متصدی وزارت مالیه بودم این عرضی که میکنم سال گذشته اول سالی بوده است که مخارج این مملکت کاملا بر طبق بودجه مصوبه مجلس شورای ملی واقع شده و هیچ حیف و میلی نشده است از این بابت نگرانی نداشته باشید صورت حساب هم که آمد ملاحظه خواهید فرمود.
(جمعی از نمایندگان گفتند مذاکرات کافی است و بعضی دیگر میگفتند کافی نیست)
رئیس ـ رأی میگیریم آقایانیکه مذاکرات را کافی میدانند قیام فرمایند.
(عده کثیری قیام نمودند)
رئیس ـ معلوم میشود کافی است.رأی میگیریم برأی شور مواد آقایانیکه شور مواد را تصویب میکنند قیام نمایند.
(جمع کثیری برخاستند)
رئیس ـ تصویب شد.
ماده اول (بشرح آتی قرائت شد)
ماده اول ـ وزارت مالیه مجاز ایت حقوقات و مخارج برج اسد ۱۳۰۳ را از قرار یک دوازدهم اعتبارات مصوبه سنه ماضیه ۱۳۰۲ تأدیه نماید.
رئیس آقای یاسائی (اجازه)
یاسائی ـ البته آقایان محترم در نظر دارند در موقعیکه لایحه یک دوازدهم برج سرطان مطرح بود بنده مخالفت کردم و الان هم بهمان مخالفت باقی هستم برای اینکه تبعیضی که بنده آنوقت هم تذکر دادم هنوز در پرداخت حقوقها میشود مثلا چند روز قبل عدلیه سبزوار توسط بنده تلگراف گرده بودند که حقوق برج حمل ما را نداده اند شاید در یک قسمت از جاهای دیگر همین طور باشد و وزیر مالیه سابق در اینجا تکذیب کردند در صورتیکه بموجب این تلگراف بنده تکذیب ایشان را نمیتوانم قبول کنم اساساً یکی از وظایف مهمه وکلاء نظارت در بودجه و دخل و خرج مملکت است همانطوریکه آقای آقا سید یعقوب هم تذکر دادند پنج شش ماه است که مجلس و مردم منتظرند اقدامات کمیسیون بودجه را نسبت ببودجه های مملکت ببینند و متأسفانه هر چند روز یکمرتبه لایحه باسم یک دوازدهم میآید در مجلس و میگویند این را باسم بودجه تصویب کنید در صورتیکه مطابق توضیحاتی که بعضی از آقایان نمایندگان به بنده دادند در سنه گذشته تقریباً سه ملیون کسر عایدات داشتیم و تصویب کردن یک دوازدهم بودجه سنه ماضیه در حکم تصویب یک دوازدهم آن سه ملیون است.
(بعضی از نمایندگان ـ خبر اینطور نیست)
یاسائی ـ برای اینکه در سنه گذشته شش کرور از بانک شاهنشاهی قرض کرده اند و مقروضند این قرض برای این بوده است که عایدات کافی برای مخارج نبوده است الآن هم چهار ماه از سال را (حمل ـ شورـ جوزا ـ سرطان) تصویب کرده ایم که مطابق سنه گذشته تأدیه شود یعنی همانطور که در سال گذشته مخارج داشتیم همانطور هم در این سال مخارج را بپرداز ند در صورتیکه تصدیق میفرمائید عوائد امسال اینقدر نیست و بطوریکه تذکر داده اند معلوم میشود عوائد بسش از چهل و یک کرور نیست ولی مخارج قریب به بیست و چهار ملیونست و تقریباً سه ملیون کسر بودجه داریم...
یکنفر از نمایندگان ـ یک ملیون کسر بودجه داریم.
یاسائی ـ بسیار خوب میفرمایند یک ملیون کسر بودجه داریم...
شیروانی ـ آنرا هم از پنجاه هزار تومان بودجه وزارت معارف کسر میکنند.
یاسائی ـ بلی بقول آقای شیروانی از پنجاه هزار تومان وزارت معارف کسر میکنند دیگر از اعتراضات بنده این است که از قرار معلوم در وزارت پست و تلگراف در سنه گذشته قانون استخدام کشوری مجری نشده است و تشکلات. وزارت پست و تلگراف ورا نخواسته اند یا نتوانسته اند تطبیق با قانون استخدام نمایند و تصویب کردن یک دوازدهم در هر برج در حکم تصدیق این تشکیلات غیر قانونی است بنده نمیدانم علت اینکه در تمام وزارتخانه ها باید این قانون اجرا شود و درجات آنها مطابق باشد با قانون استخدام باستثنای خانه وزارت پست و تلگراف و در آن وزارتخانه اجرا نشود چیست؟ در صورتیکه مستخدمین وزارت پست و تلگراف فرقی با مستخدمین وزارت مالیه یا عدلیه ندارند شاید زحماتشان هم زیادتر باشد. بنابراین بنده صلاح نمیدانم در هر برج یک دوازدهم بودجه سنه ماضیه را تصویب کنیم در صورتیکه آن بودجه دارای معایب ونواقص است که باید در هذه السنه مجلس و کمیسیون بودجه دولت آن نواقص را مرتفع کرده باشند.
وزیر مالیه ـ بنده اگر بخواهم جواب آقایان را مفصل عرض کنم مطالب یک قدری تکرار میشود اما اینطورهائی که ایشان میفرمایند نیست.
اولا در وزارت پست و تلگراف کاملا رعایت قانون استخدام شده است.
ثانیاً کسر بودجه هم سه میلیون نیست عایداتمان هم از بیست میلیون زیادتر و قریب ۲۳ میلیون است.اما در خصوص عدلیه که فرمایشاتی فرمودند بنده اطلاع ندارم که باید تحقیق کنم اما بطور کلی این را میدانم که وزارت مالیه مطلق مخارج را نمیتواند بپردازد و مقید است بشرائطیکه لازمه پرداخت وجوه است و وقتی آن شرائط بعمل نیامده باشد وزارت مالیه از پرداخت وجه خودداری میکند و البته خود مجلس شورای ملی این مسئله را تصدیق دارد که همینقدر بمحض اینکه پولیرا تصویب کرد پرداخته شود وزارت مالیه نمیتواند چشمش را هم بگذارد و پول بدهد وقتی پول را میدهد که بداند آن پول بمصرف قانونی که مجلس شورای ملی معین کرده است میرسد اما در این مورد بخصوص بنده نمیدانم چه واقع شده است ولی بنعضی اوقات که پرداخت وجوه بتأخیر می افتد این علت ها را دارد.
(جمعی از نمایندگان اظهار نمودند مذاکرات کافی است. بعضی دیگر گفتند کافی نیست)
رئیس ـ آقایانیکه مذاکرات را کافی میدانند قیام فرمایند
(عده زیادی قیام نمودند)
رئیس ( اکثریت است. رأی گرفته میشود بماده اول
نصرت الدوله ـ بنده پیشنهاد دارم
رئیس ـ اصلاح عبارتی پیشنهاد آقای نصرت الدوله قرائت میشود
(بشرح ذیل قرائت شد)
بنده پیشنهاد میکنم در ماه اول بر طبق ماده واحده مصوبه ۱۲ اسد عبارت ماده را از این قرار منظور فرمایند: مجلس شورای ملی بوزارت مالیه اجازه میدهد که از بابت برج اسد ۱۳۰۳ کلیه بودجه های مملکتی معادل یکدوازدهم در حدود بودجه مصوبه سنه ماضیه ۱۳۰۲ بطور علی الحساب بپردازد
رئیس ـ توضیحی دارید؟
نصرت الدوله ـ توضیح زیادی لازم ندارد فقط نظرم این است عبارتیکه سابقاً در مجلس تصویب شده بود یکقدری جامعتر و بهتر است اگر آقای مخبر و وزیر مالیه اشکالی نداشته باشند ممکنست عین ماده ای که برای برج سرطان تصویب شده بود بپذیرند اگر هم جد داشته باشند که همین عبارت نوشته شود چندان تفاوتی ندارد ولی از نقطه نظر یک قسمتهای بودجه بهتر است که بطور کلی همان ماده واحده ای که برای برج سرطان نوشته شده ذکر شود
مخبر ـ این اصلاح عبارتی که پیشنهاد فرمودید هیچ عیبی ندارد ولی ما در ماده سوم این نظریه را که حضرت والا داشته اند نوشته ایم و اگر این اصلاح عبارتی قبول شود ماده سه لغو میشود چون ماده سوم هم راجع به همین موضوع است معهذا بنده هم از طرف کمیسیون مخالفتی ندارم و برأی مجلس واگذار میکنم
رئیس ـ رأی میگیریم بقابل توجه بودن این پیشنهاد
نصرت الدوله ـ اجازه میفرمایند بنده یک توضیحی عرض کنم؟
رئیس ـ نظامنامه در اینخصوص چیزی نیست
مخبر ـ بنده این اصلاح را قبول میکنم سلیمان میرزا ـ از طرف کی قبول میکنند ما سه چهار نفر از اعضاء کمیسیون اینجا هستیم که نمیتوانیم قبول کنید
رئیس ـ رسم این بوده است وقتی مخبر کمیسیون قبول کرد مثل این است که از طرف کمیسیون قبول شده است
مخبر ـ بنده هم مخبر حضرت والا نیستم مخبر کمیسیون بودجه هستم و اکثریت کمیسیون بنده را بسمت مخبری معین کرده اند و من از طرف کمیسیون قبول کرده ام و حق هم دارم سلیمان میرزا ـ ما پنج نفریم از اعضاء کمیسیون که مخالفتی نکرده اند موافقند
تدین ـ اجازه میفرمائید
رئیس ـ بفرمائید
تدین ـ تظامنامه صحیح است ولی یک فلسفه ای هم داشته است اگر فلسفه آن ماده نظامنامه موجود شد البته صحیح است والا صحیح نیست. مسائلیرا که مخبر قبول میکند بعقیده بنده از دو قسم خارج نیست یا سابقاً در آن مسائل در کمیسیون بودجه ما بین اعضایش مذاکره شد و مخبر از نظریات افراد کمیسیون بالاتفاق. یابطور اکثریت مستحضر شده است. بنابراین وقتیکه این اصلاحات را قبول میکند آن قبول بر روی اطلاعی است که از افکار و نظریات افراد کمیسیون دارد البته در اینمورد تردیدی نسیت برای اینکه از روی عقیده کمیسیون قبول کرده و مدافع عقیده کمیسیونست و عقیده شخصی ندارد ولی مواد دیگری هم هست و آن این است که در ضمن شور در مجلس ممکنست با اعضاء تبادل نظر اجتماعی بکند ولی متأسفانه وضعیات مجلس طوری است که راپرت هر کمیسیونیکه در مجلس مطرح میشود اعضایش نزدیک هم نیستند و متفرق هستند یکی این سمت است یکی آن سمت. باین جهت است که نمیشود تبادل نظر اجمالی کرد بنابراین در اینگونه موارد مخبر باید یک احتیاطی بکند و موقعیکه از عقاید افراد کمیسیون مسبوق نیست شرط احتیاط اینست که بگوید من از عقاید اعضای کمیسیون اطلاعی ندارم و موکول کنند بنظر مجلس این اصلی است که جامع است حالا هم بنده حرفی ندارم که مخبر قبول کردند ولی اگر این را قبول نمایند ماده سوم این لایحه لغو میشود یا اینکه لااقل این کلمه علی الحسابش حذف شود پس بنابراین همان ماده را قبول میکنیم که آن کلمه علی الحساب هم حذف نشود.
نصرت الدوله ـ توضیح میدهم
تدین ـ متأسفانه نظام نامه برای دفعه دوم اجازه توضیح نمی دهد. عرض کردم یا باید ماده سوم را لغو کرد یا کلمه علی الحساب را حذف نمود بنابراین بنده مخالفم با اینکه این پیشنهاد قائم مقام ماده اول بشود بعلاوه این پیشنهاد یک نقصی هم دارد و آن اینست که در برج گذشته که یکدوازدهم تصویب شد یک تبصره داشت راجع به توقیف حقوق مأمورین سیاسی ایران که مشمول آن قانون هستند و تاکنون بآن قانون عمل نکرده اند آن هم علی ای حال نیست بنابراین بسته برأی مجلس است.
مخبر ـ فرمایشیکه آقای تدین فرمودند بنده قبول دارم ولی بنده بنظر اکثریت بلکه قریب باتفاق اعضاء کمیسیون این پیشنهاد را قبول کردم و فرق پیشنهاد شاهزاده نصرت الدوله با ماده اول اینست که ما کلمه علی الحساب را در ماده سوم این راپرت نوشتیم ایشان در ماده اول و چون در کمیسیون باین کلمه رأی گرفته شد و رأی دادند و در صورت مجلس کمیسیونهم هست باینجهت بنده میتوانستم قبول کنم که کلمه علی الحساب در ماده سوم بماده اول بیاید و این مخالف نظریه اعضاء کمیسیون نبود.دیگر اینکه لایحه یکدوازدهم برج سرطانرا هم با همین طرز تصویب کرد پس بنده چیزی مخالف نظر کمیسیون قبول نکردم
رئیس ـ پس اگر میل دارید چند دقیقه تنفس داده شود و اینکار بکمیسیون رجوع شود
(جمعی از نمایندگان ـ صحیح است)
(در اینموقع جلسه برای تنفس تعطیل و پس از نیمساعت مجدداً تشکیل گردید)
مخبر ـ در موقع تنفس کمیسیون تشکیل شد و شاهزاده نصرت الدوله هم برای توضیح پیشنهاد خودشان بکمیسیون تشریف آوردند بعد معلوم شد که ایشان تردید داشتند در اینکه آیا ماده یک شامل مستمریها و شهریه ها هم خواهد بود یا خیر. و باین واسطه این پیشنهاد را کرده اند باین جهت ماده بطوری که عرض میکنم اصلاح شد: وزارت مالیه مجاز است (حقوق و مخارج و مستمریات و شهریه های برج اسد ۱۳۰۳ را الی آخر ماده تبصره ـ حقوق مأمورین خارجه که مشمول قانون مصوب ۱۶ حمل هزار و سیصد و یک هستند هنوز در مقام خود باقی میباشد از بابت یکدوازدهم فوق الذکر باید توقیف شود. در ماده چهارم هم سطر دوم هیچ مقدار باید هیچ مبلغ شود اصلاح بفرمائید
رئیس ـ پس مذاکرات اعاده میشود چون تبصره ضمیمه شده است. آقای دست غیب(اجازه)
دست غیب ـ برای اینکه نطق و عرایض بنده طول نکشد جملاتیکه اجتیاج بتکرار ندارد تکرار نمیکنم و بطوریکه آقای آقا سید یعقوب فرمودند آقای وزیر مالیه هم تصدیق فرمودند بیشتر توجه مجلس شورای ملی بمسئله بودجه و مالیه است از اینجهت در بودجه اگر قدری بیشتر مذاکره شود بعقیده بنده ضرری نخواهد داشت و نظارت البته هم بر جمع است و بر خرج. تکلیف مجلس شورای ملی و هر فردی از نمایندگان این است که نظر در جمع و خرج تفصیلیه داشته باشند یعنی نگاه کنند و ببینندکه از کجا میگیرند و بکجا خرج میکنند نه اینکه صد هزار تومان یا دو کرور یا سه کرور میگیریم همین قدر هم خرج میکنیم این یک چیزی است دولت هم طرف اعتماد است و خرج میکند ولی البته آقایان تصدیق میفرمایند که این ترتیب کافی نیست و اصلا مجلس شورای ملی وضع شدنش برای این است که نظارت در جزئیات عایدات و مخارج داشته باشد و ببیند که از کجا میگیرند و بکجا خرج میکنند واین تنها کافی نیست که بگویند چون دولت طرف اعتماد است یک کرور دو کرور بگیرد همین قدر هم خرج کند البته دولت طرف اعتماد است از یک عده میگیرد ویک عده هم میدهد ولی این کفایت نمیکند باید مجلس شورای ملی نظارت کامل در جمع و خرج داشته باشد اما مطالبی را که آقای وزیر مالیه فرمودند اول از آنجا شروع میکنم و جواب آقا را میدهم و بعد مخالفت خودم را عرض میکنم.آقای وزیر مالیه علت تأخیر بودجه تفصیلی را تطبیق نمودن با قانون استخدام قرار دادند بنده نمیدانم تطبیق نمودن با قانون استخدام چقدر وقت لازم دارد یک ماه؟ دو ماه؟ چقدر وقت لازم دارد؟ الان سیزده چهارده ماه از ختم مجلس چهارم گذشته است شش ماه هم از عمر این مجلس میگذرد هنوز وزارت مالیه بودجه مملکتی را با قانون استخدام تطبیق نکرده است در صورتیکه در عرض چهارده ماه تطبیق نکرده باشد در سال دیگر هم تطبیق نخواهد کرد دیگر اینکه اجرای قانون محتاج بودجه نیست که آقا فرمودند چون مجلس نبود اینکار بتعویق افتاد تکلیف وزارت مالیه این است که بودجه مملکتی را با قانون استخدام تطبیق نموده و حاضر نماید وقتی که مجلس منعقد شد بنظر مجلس رسانیده و در تصویب بگذراند و کمیسیون بودجه هم برای این است که آن تطبیق را در نظر گرفته و در تصویب بگذراند و کمیسیون بودجه هم برای این است که آن تطبیق را در نظر گرفته و تصویب نماید و پس از آن راپرت آن را بمجلس بیاورد و مجلس تصویب نماید و اینکه چون مجلس شورای ملی نبود از این جهت وزارت مالیه این کار را بتعویق انداخت این دلیل نیست زیرا مجلس یک تکلیفی دارد وزارت مالیه هم یک تکلیفی دارد.اما علت مخالف بنده با این لایحه بچند جهت است یکی اینکه برای مستخدمین اینطور تصویب بودجه مضر است شاید نظر آقایان این باشد که مستخدم بیچاره آخر برخ که میشود حقوق میخواهد و دولت باید بپردازد در هر صورت اینطور بودجه تصویب کردن برای مستخدمین مضر است برای اینکه مستخدم آخر اسد که میشود پول ندارد میگوید حقوق مرا بدهند که مجلس تصویب نکرده است آنوقت یک ماه باید صبر کند و انتظار بکشد تا مجلس تصویب کند و هر ماهی همین حال انتظار را دارد و باید منتظر باشد که مجلس بودجه یک برج آنرا تصویب کند و باین ترتیب از نمایندگی خودش سیر میشود آیا ماه بماه تصویب کردن برای مستخدم بهتر است با اینکه یکساله را یکمرتبه تصویب نمایند که مستخدم بیچاره راحت باشد نه اینکه هر روز از این وکیل از آن وکیل سؤال کند یک دوازدهم این برج تصویب شده یا نه؟ آقا برای مملکت چرا مضر است برای اینکه خیلی از خرجها است شاید دولت التقات نداشته باشد که خرج زیادی است ولی نمایندگان توجه دارند و خیلی از مخارج هست که دولت نظرندارد بمصرف برسانداما نمایندگان در نظردارند و بنظربنده خیلی از تشکیلات هست که در بودنش حرف است چه رسد بمخارج آنها وخودشانهم فرمودند که مجلس شورای ملی باید نظر بکلیه مخارج داشته باشد یکی دیگر از علل مخالفت بنده این است که در اینجا نوشته اند مطابق سنه ماضیه در دوره چهارم که بنده بوده ام چون آخر دوره بود وقت نبو دکه بصورت تفصیلی عادیات و صورت تفصیلی مخارج نگاه کنیم این بود که از راه ناچاری آمدیم بیک چهار دیواری اعتباری رأی دادیم در آنوقت هم یک عده از آقایان با این ترتیب مخالف بودند چون در موضوع معارف ایالت و ولایت راجع بوزارت داخله و تشکیلات آن مخالفتهایی شد بنابر این من که مخالف با بودجه سنه ماضیه بودم چطورباین لایحه رأی بدهم و در آن دوره موضوع مخالفت با بودجه معارف هم این بودکه تقسیم آن ازروی تناسب نبوده وغلط بوده است مثلاً برای تهران یا یک ایالت دیگری فلان مبلغ معین کرده اند درصورتیکه سایر ولایات بکلی محروم هستند بنابر این کسیکه با سنه ماضیه مخالف بوده است چطور می تواند باین بودجه رأی بدهد.
محمدهاشم میرزا شیخ الرئیس-رأی ندهید.
دست غیب–معلوم است جنابعالی موافق هستیددرصورتیکه درسنه ماضیه بعضی اوقات خود حضرت والا هم رأیمخالف بودند.درهرصورت منطق نداردکسیکه درسنه ماضیه مخالف بوده است حالارأی بدهد،بعلاوه آقای مخبر یک کلمه فرمودند و من یادداشت کردام ایشان فرمودند چون شش ماه است که کمیسیون بودجه نتوانسته است نظری ببودجه های تفصیلی بنماید .
مخبر – همچو چیزی نگفته ام.
دست غیب - فرمودید چون مدت کم بوده است کمیسیون نتوانسته است که برای این لایحه میفرمایند برای اینکه همان دلائلی را که آقای وزیر مالیه برای تصویب یک دوازده ام اسد فرموند برای تصویب یک دوازده ام سنبله ومیزان هم خواهند فرمود وسال باخررسیده وبودجه تفصیلی را مجلس ندیده وبنظرمجلس نرسیده است وبنده از اشخاصی هستم که بودجه هر وزارتخانه که آمد چون تنظیم نشده است مخالف هستم وهمانطور که در دوره چهارم هم گفتم وزارت داخله دربعضی جاها حاکم ندارد چرا معین نکرده اند یا وزارت معارف در بعضی جاها رئیس معارف و مدرسه ندارد چرا تأسیس نکرده اند پس من که با سنه ماضیه مخالف بودم منطق ندارد که باین بودجه رأی بدهم.
وزیر مالیه –هرچندخدمت آقای دست غیب جسارت میشود لیکن عرض میکنم فرمایشاتشان هیچ مورد نداشت برای اینکه یک مقدار ی مکررات بود که جواب داده شده است و یک اندازه از مذاکرات ایشان هم باز برای این بود که بعرایض توجهی نفرمودند بنده عرض نکردم که قانون استخدام رانتوانستم اجراء کنیم بلکه عرض کردم که تازه وضع شده بود و با بودجه سنه ماضیه مصادف شده بود برای ما تولید مشکلات کرد و هنوز هم گرفتاریم یک دلیلش هم اینست که خود شورای ملی قائل شده باینکه در خود قانون استخدام تجدید نظر نماید همچنین عرض نکردم نبودن شورای ملی باعث این شد که دولت نتوانست بودجه تهیه نماید دلیلش هم این است بمحض اینکه در اول سال مجلس شورای ملی منقعد شد بودجه مجلس آمد لکن عرض کردم چون مجلس شورای ملی منقعد نبود ممکن نشد آنطوری که وظییفه اوست داخل در تصویب بودجه هذه السنه شود آقا بودجه هر سالی باید در سال گذشته تصویب شود یعنی بودجه سال آینده باید امسال تصویب شود ولی این دوره اول سالی که مجلس منقعد شد بودجه هذه السنه تقویم شد و هنوز هم تصویب نشده مجلس هم تقصیری ندارد برای اینکه شماها حق داریدنظارت کنید واین دخالت مداقه را در ظرف سه و چهار روز نمیشود کرد اما اینکه فرمودید ما نبایدرأی بدهیم که دولت یک پول کلی مثلاً سه کرو هم خرج کند این را توجه نفرمودید گفته شده است مطابق بودجه تفصیلی رامجلس شورای ملی بواسطه اینکه وقت نداشت وارد در تفصیلش نشد بالاخره آمدند و ملاحظه کردند و دیدند آیا برای اینکه وقت ندارند داخل در جزئیات بشوند و بودجه راتصویب نکنند بهتر است یا اینکه بدون اینکه داخل در جزئیات بشوند یک بودجه را تصویب کنند که اقلاً محدود باشد و بالاخره یک بودجه تصویب کردندودر سال گذشته هم مطابق همان بودجه که در مجلس شورای ملی تصویب شده بود عمل شده است واین ترتیب تصویب یک دوازده ام ترتیب خوبی نیست ولی وقتی که پیش آمد و از اختیار دولت و مجلس هم خارج است چه باید کرد ؟ پس اینطور میشود که یا بگوئید هرطور دلشان میخواهدخرج کنندویا اینکه مجلس تصویب کندنگاه کنید ببینید بین این شقوق مختلفه کدام بهتراست بنظر مردم دنیاکه اینطور بهتر آمده حالاتصویب می کنید بکنید نمی کنید هم نکنید.
( جمعی گفتند مذاکرات کافی است )
رئیس – پیشنهاد آقای معتمدالسلطنه قرائت میشود
( بشرح آتی خوانده شود )
درماده یک بنده پیشنهاد میکنم مستمریات اتباع خارجه و مصارف روضه- خوانی وغیره مطابق تصویب سنه ماضیه در ماده یک علاوه شود.
رئیس- آقای معتمدالسلطنه( اجازه )
معتمد-السلطنه–دراین ماده که اخیراًکمیسیون پیشنهادکرده است نوشته شده است مخارج سنه ماضیه بعلاوه مستمریات وشهریه ها .اگر آنطوریکه شاهزاده نصرت الدوله پیشنهاد کرده بود ( کلیه مخارج مملکتی مطابق سنه ماضیه ) قبول شده بود ایراد بنده وارد نبود ولی دراین اصلاحی که پیشنهادشده مخارج را تخصیص داده اندبرای بودجه ها ومستمریات وشهریه ها و یک قسمت دیگر که مخارج روشنائی اماکن مقدسه و تعزیه داری باشد اینجا تصریح نشده است .این است که بنده پیشنهاد کردم این قسمت بعلاوه مستمریات اتباع خارجه هم جزء همین مخارج باشد.
مخبر– فرمایش آقای معتمدالسلطنه دو قسمت است یکی مستمریات اتباع خارجه یکی هم مخارج روشنائی اماکن مقدسه آنچه راجع باماکن متبرکه است جزء مخارج است و آنچه راجع بمستمریات اتباع خارجه است جزءکتاب مستمریات است .پس این پیشنهاد مورد ندارد.
رئیس – رأی میگیریم بقابل توجه بودن پیشنهاد آقای معتمدالسلطنه آقایانی که قابل توجه میدانند قیام فرمایند .
( دو،سه نفر قیام نمودند )
رئیس – قابل توجه نشد پیشنهاد آقای شیروانی .
( باین ترتیب قرائت شد )
بنده پیشنهاد میکنم کلمه شهریه ها حذف شود .
رئییس- آقای شیروانی ( اجازه )
شیروانی – بنده بعضی قسمت ها را یادداشت کرده بودم که عرایضی عرض کنم متأ-سفانه نوبت ببنده نرسید عمده اساس مخالفت بنده راجع بارقام هولناکی است که مربوط بشهریه ها ومستمریات می باشد و گویا مبلغ آن یک میلیون و شصت هزارتومان است واز طرف رئیس کل مالیه هم بکمیسیون بودجه ومجلس اطلاع داده شده است که دومیلیون کسربودجه داریم . یک مملکتی که میخواهد بودجه خودرا ازتصویب مجلس بگذراند و رئیس مالیه اش خبر میدهد که کسر بودجه داریم . شما اگر خودتان کسر بودجه داشته باشید دیگر بذل و بخشش نمکنید شهریه جزء بذل و بخششها است مستمری غالباًباشخاص بی بضاعت داده میشود ولی شهریه هارا غالب آقایان میدانند بچه اشخاصی داده میشود که ابداً احتیاج ندارند پس برای چه یک رقم بزرگی باین عنوان باین اشخاص داده میشود و بنده کاملاُ مخالفم .
مخبر – بنده نمیتوانم نظر آقای شیروانی را از طرف کمیسیون قبول کنم وراجع بمبلغ شهریه و مستمریات که فرمودند این مبلغ در سال گذشته یک میلیون و بیست هزار تومان بوده ولی تصویب کمیسیون برای امسال مبلغ هشتصدهزارتومان است.
رئیس – شاهزاده شیخ الرئیس که جزءکمیسیون نیستند ؟
شیخ الرئیس – خیرآقا شیخ محمد علی تهرانی – بنده تو ضیح دارم.
(یکی از نمایندگان عضو کمیسیون نیستند)
رئیس – رأی میگیریم بقابل توجه بودن پیشنهاد آقای شیروانی آقایانیکه قابل توجه میدانند قیام فرمایند
( چند نفر برخاستند )
رئیس- قابل توجه نشد رأی میگیریم بماده اول بترتیبی که در ثانی از طرف کمیسیون پیشنهاد شده است .
شیروانی – بنده تقاضای تجزیه میکنم .
رئیس – تجزیه راجع بکدام .
شیروانی – راجع بقسمت هائی که در ماده است .
رئیس – قرائت بفرمائید تامعین شود .
شیروانی – قسمت شهریه ها و مستمریات جدیداً افزوده شده بنده تقاضا میکنم تجزیه شود .
رئیس – رأی میگیریم بماده اول با حذف شهریه و مستمریات .
شیروانی – شهریه فقط .
رئیس – مستمریات باشد ؟
شیروانی – بلی .
آقا میرزا جواد خان – پیشنهاد ایشان رد شد .
رئیس – تقاضای تجزیه کرده اند باید قبول کرد .اول رأی میگیریم بحقوق ومخارج ومستمریات بعد رأی خواهیم گرفت بشهریه در صورتیکه هر دو تصویب شد یک رأی ثالثی هم خواهیم گرفت اول رأی میگیریم بحقوق ومخارج و مستمریات با حذف لفظ شهریه الی آخر ماده آقایانی که تصویب میکنند قیام فرمایند .
(اکثر قیام نمودند )
رئیس – تصویب شد . این دفعه رأی میگیریم بشهریه ها با حذف حقوق ومخارج و مستمریات الی آخر ماده .
شاهزاده شیخ الرئیس – اگر شهریه ها رد شد مال همین ماه است یا بکلی رد شده یا باید در ضمن بودجه کل در بیاید ؟
رئیس – این مطلبی است که بعد باید حل شود رأی گرفته میشود بماده اول باحذف حقوق ومخارج ومستمریات الی آخر ماده آقایانیکه تصویب میکنند قیام فرمایند.
( اکثر قیام نمودند )
رئیس – تصویب شده. رأی گرفته میشود بماده اول بترتیبی که در کمیسیون در کمیسیون در ثانی پیشنهاد کرده و بهر دو قسمتی که الان رأی دادید
( یک نفر از نمایندگان – قرائت شود )
( مجدداً بترتیب سابق قرائت شد )
رئیس – رأی گرفته میشود باین ماده آقایانیکه …
نصرت الدوله – تبصره چه شد ؟
رئیس- چون تجزیه شد تبصره باید بعد قرائت شود. رأی میگیریم بماده اول آقایانیکه تصویب میکنند قیام فرمایند
( اکثر قیام نمودند )
رئیس – تصویب شد . تبصره قرائت میشود .
(بشرح ذیل قرائت شد )
تبصره - حقوق مأمورین خارجه که مشمول قانون مصوب ۱۶ حمل ۱۳۰۱ هستند ودر مقام خود باقی میباشند از بابت فکدوازدهم فوق الذکر باید توقیف شود .
رئیس – تصویب شد ماده دوم
(بشرح آتی قرائت شد )
ماده دوم- ازبابت مخارج انتفاعی وزارت مالیه مجاز خواهد بود تاحدود مبلغ سیصدهزارتومان پرداخت نماید .
رئیس – آقای سید یعوب(اجازه)
آقاسید یعوب–ماده دوم این لایحه مخارج انتفاعی است وتا موقعی که من ندانم مخارج انتفاعی چیست نمیتوانم رأی بدهم در بودجه سابق هم دردوره گذشته ذکری از مخارج انتفاعی نبود مخبر محترم دوره من مذاکرات خودفرمودندکه مخارج انتفاعی مخارجی است که وزارت مالیه درنظر گرفته است از قبیل برای مساعده برعایا یا مخارجی است که برای انتفاع وزارت مالیه درنظر گرفته است وبنده یک مطلبی را شنیده ام وامیدوارم در بین نمایندگان یکنفر باشدکه تکذیب کند. یکی ازمنابع منافع ما تریاک است ودر دوره چهارم هم فریادزدیم که صادرات مملکت رو باضمحلال است ومملکت ما چند قلم صادرات دارد .یکی از آنها تریاک است ودراین قسمت هم مأ مورین وزارت مالیه در ولایات بقدری به زارعین تریاک فشار آورنده اند که قطع نظر از اینکه رعایا دارند دست از زراعت تریاک بر میدارند از وطنشان هم فراری شده اند و میگویند غلط کردیم ما دارای تریاک شدیم دیگر اینکه وقتی رعیت بیچاره رفت وتریاک کاشت آن کسیکه ازطرف وزارت مالیه معین شده است بیاید و مقدار شیره را تعین کند نمیآید و میگوید اجازه پول داده نشده است.بنده از فارس و جاهای دیگر اطلاع دارم مأمورین و امنای مالیه بوزارت مالیه مینویسند و از آنجا فریاد میزنند که آقای وزیز مالیه ( وزیر مالیه نه) آقای وزارت مالیه. این زارعین بیچاره که این شیره تریاک را تهیه کرده اند مخارج داده شود که این شیره ها در انبار وارد شود و البته ضرر دولت وبدبختی مملکت است. تاچه اندازه اهتمام دارند که این چیزی را که سالی ۱۲ کرور برثروت ما خدمت میکند و وارد خزانه میشود برطرف کنند، بنده چون اطلاع ندارم این را عرض میکنم این مخارج انتفاعی یک مفهومی است کلی و غیر معین و خوب است آن را توضیح بدهند که کدام قلم است واقلامش را معین کنند واین را هم عرض میکنم که بنده این مخارج را در صورتیکه از تحت نظر وزیر مالیه بگذردقبول دارم ولی بد بختانه بنده اینقدر اطمینان ازوزارت مالیه ندارم که این اقلام ازنظر وزیر مالیه که مسئول مجلس است وبنده بایشان رأی اعتماد داده ام بگذرد این است که عرض میکنم این مخارج انتفاعی مفهومی است کلی وغیر معین و بنده میدانم که در یک موقع مهمی یک مخارجی را که خیلی هم برای مملکت نفع دارد نمیکند ( بفرستید تحقیق کنید از امین مالیه فارس وکرمان )از اینجهت بنده نمیتوانم رأی بدهم مگر اینکه آقای وزیر مالیه که محل اطمینان من است بگوید که این مخارج انتفاعی از تحت نظر من خواهد گذشت و باختیار مطلق واگذار نمکنم .
وزیر مالیه – بنده تصور میکنم فرمایشات آقای آقاسید یعقوب تمام دلیل بر این بو که باید رأی داده شود میگویند رآی میدهند و این مخارج نمیشود اگر ندهید که ابداًممکن نیست این مخارج بشود پس حالا رأی بدهند بنده امیدوارم که مطابق میل ایشان عمل بشود
( یعنی گفتند مذاکرات کافی است )
رئیس – رأی گرفته میشود بماده دو.
حاج میرزا عبدالوهاب – بنده مخالفم با کفایت مذاکرات
رئیس – بفرمایید
حاج میرزا عبدالوهاب – چون بعضی ازاقلام اینمخارج رابنده دیده ام وآن اقلام محتاج باینست که درمجلس توضیح داده شود چون بنده ام چندقلم آنرا یادداشت کردم که سوال کنم وازطرف آقای مخبریا دولت جواب داده شودازاینجهت بنده مذاکرات را کافی نمیدانم تاجواب داده شود
رئیس – رآی میگیریم به کفایت مذاکرات. آقایانی که کافی میدانند قیام فرمایند
(عده کثیری قیام نمودند )
رئیس – اکثریت است. رأی گرفته میشود بماده ۲ آقایانیکه تصویب میکنند قیام فرمایند
( اکثر قیام نمودند )
رئیس – تصویب شد . ماده سوم .
(بشرح ذیل قرائت شد )
ماده ۳- تأدیه کلیه وجوهاتیکه پرداخت آنها برطبق این اجازه داده میشودبایدعلی الحساب بوده وپس ازتصویب بودجه های تفصیلی سنه حاضره اصلاحات لازمه در مقادیر آنها بعمل آید تا تأدیه و جوهات مزبوره کاملاً مطابق بودجه های ۱۳۰۳ بوده باشد
رئیس – مخالفتی ندارد ؟
دست غیب – بنده مخالفم
رئیس – بفرمایید
دست غیب – اینجا بنده یک اشتباهی دارم وآن اینست که نوشته تأدیه کلیه وجوهاتی که پرداخت آنهابرطبق این قانون اجازه داده میشودباید علی الحساب بوده وپس ازتصویب بودجه های تفصیلی سنه حاضره اصلاحات لازمه در مقادیر آنها بعمل آید ) آیا در صورت کسر چه خواهد شد ؟آیا کسر را از دو ماه آخرسال خواهند کرد یا از حقوقیکه داده شده کسر میکنند این را توضیح بدهند که اصلاحات لازمه یعنی چه ؟
وزیر مالیه – هر وقت ممکن شود کسر میشود . مثلاُ حقوقی است بفلان آدم داده شده حساب میکنند واگر زیاد داده شده کسرمیکنند این اشکالی ندارد؟
رئیس– آقای سر کشیک زاده (اجازه )
سر کشیک زاده – بنده عرضی ندارم
رئیس – آقای دامغانی(اجازه )
شریعتمدار دامغانی – دراین ماده عرضی نداشتم در ماده دوم بود
رئیس – آقای سهام السلطان( اجازه )
سهام السلطان – بنده یک اصلاح عبارتی پیشنهاد میکنم که نوشته شود : ( اصلاحات لازمه در مبالغ آنها ) بجای ( در مقادیر آنها ) و بعقیده بنده بهتر است. مخبر مقادیر اعم است.
رئیس – آقای دست غیب (اجازه )
دست غیب – عرضی ندارم. رأی میگیریم بماده سوم . مقادیر هم جای خودش میماند آقایانیکه تصویب میکنند قیام فرمایند
( اکثر برخاستند )
رئیس - تصویب شد . ماده چهارم
( بشرح ذیل قرائت شد )
. ماده۴ – بابت مخارجی که در بودجه های تفصیلی هذه- السنه ۱۳۰۳ارسالی به مجلس شورای ملی منظور نگردیده هیچ مقدار وجهی نباید پرداخته گردد .
رئیس – آقای آقا سید یعوب ( اجازه )
آقاسید یعوب – بنده عرضی ندارم.
رئیس – آقای یاسائی(اجازه )
یاسائی – بنده دراین ماده عرضی ندارم .
رئیس آقای شیروانی(اجازه )
شیروانی عرضی ندارم
رئیس – آقای سر کشییک زاده(اجازه)
سرکشیک زاده – عرضی ندارم
رئیس – آقای دامغانی (اجازه )
شریعتمدار دامغانی بنده فقط خواستم عرض کنم که بابت مخارجی که در بودجه تفصیلی هذه السنه منظورنشده اگر شغلش باقی باشد باید رعایت بشود والا باید حذف شوداگر شغلش باقی باشد نمیشودکه بودجه آنرا حذف کرد این را خواستم توضیح بدهند.
مخبر – مقصود اینجا یک مخارجی است که در سال گذشته بوده است و امسال در بودجه نیست مثلاً سال گذشته یک مبلغ کزافی در بودجه وزارت خارجه رأی کمیسیون سرحدی منظور بود و امسال منظور نیست مقصود این است که مخارج را این یک دوازدهم شامل نیست و از این قبیل چیزها
( جمعی گفتند مذاکرات کافی است . )
رئیس – مذاکرات است ؟
( جمعی از نمایندگان – بلی کافی است )
رئیس – رأی میگیریم باین ماده آقایانی که تصویب میکنند قیام فرمایند.
( اکثر قیام نمودند )
رئیس- تصویب شد . مذاکرات راجع بکلیات است . آقای یاسائی( اجازه )
یاسائی – بنده با تمام این لایحه و در ماده بجهتی مخالفم.در ماده اول که اساساً یک دوازدهم را اجازه نمیدهد وزارت مالیه بپردازد مخالفم برای اینکه نمیدانم یک دوازدهم گذشته چه مقداربوده است که بآن رأی بدهم درماده دوم نوشته شده است ازبابت مخارج انتفاعی سیصد هزار تومان بدهند از قراریکه یکی از اعضای کمیسیون توضیح دادند ششصد هزار و هفتاد و پنج هزار تومان وزارت مالیه پیشنهاد کرده است بابت مخارج انتفاعی و آن مخارجی است که اگر وزارت مالیه کرد در مقابل آن بهمان اندازه منفعت عایدش میشود یازیادتر.مثلاً یک تومان در یک محل خرج کند دوازده قران از همان محل نفع میبرد یااقلاًیک تومان ولی اگریک تومان خرج بکندهشت قران عایدش بشود این انتفاعی نیست تضرری است .بعلاوه بنده ارقام و اقلامی را دیدم مثلاًیکی ازضراب خانه است .مخارج ضرابخانه صد هزار تومان اصلاً شاهرود خالصه ندارد.مخارج خالصه سمنان و دامغان دویست تومان. اصلاً یک فقره خالصه دارد آنهم اجاره رفته خرج ندارد همدان نوشته چهارصدو پجاه تومان مخارج خالصه که بنده اطلاع ندارم ولی آقامیفرمایند هیچ خالصه ندارد.یکی دیگر از مخارجیکه صورت داده اند مخارج حزاری است مخارج حرازی یک مخارجی است که باید در بودجه بعنوان اعتباربرای هرمحلی منظور شودبرای ولایات مختلف ازنقطه نظرعوایدی که بدولت میدهند اعتبارش کم و زیادتر میشود نیشابور صدوپنجاه خروار تریاک عمل میآید مخارجش را یک اندازه برآورده میکنند یزد ده خروار عمل میاید مخارجش راهم میشود یک اندازه بترتیبی پیشبینی کرد لزومی ندارد که ما بعنوان مخارج انتفاعی یک مبلغی تصویب کنیم که بمصرف حزاری برسد.مخارج انتفاعی ممکن است بشوداماازنقطه نظربعضی اشخاص نه از نقطه نظردولت باین جهت بنده نمیتوانم مخارج انتفاعی راتصویب کنم.دیگراز مخارج انتفاعی که جزو مخارج قلم دادکرده اندخریدسوخته و فروش شیره است یک قانونی ازمجلس گذشت که بتصاعدمدتش از تریاک مالیات بگیرند و مدت آنهم که سرآمد بجای اینکه تحفیقالی بدهند تضیقاتی بمردم وارد میکنند دولت مأمورین را وادار میکنندکه از مردم سوخته بخرند.بقیمت خیلی نازل وآنوقت شیره درست میکنند(دولت در هرجائی کار- خانه شیره پزی درست کرد)مأمورین وصول وایصال عادیات مشغول شیره پزی هستند یک مخارج هنگفتی هم میشود آنوقت شیره رابزورسرنیزه بمردم میفروشند بجای اینکه ما قانونی وضع کنیم که اسباب افیون را هم کم کنیم (که درقسمت شرقی ایران خصوصاًهمه مردم مبتلاهستند)وزارت مالیه درصدداست فشار هائی بمردم وارد میآورد که شیره بخرندویک تصیقاتی باشخاص میکندکه حتماً مجبوری درماه فلان مبلغ شیره بخری وبمصرف برسانی هر چه دادمیزنندمصرف نداریم حبسش میکننددرصورتیکه مطابق قانون اساسی توقیف اشخاص همچو کار آسانی نیست ولی مأمورین مالیه هر کس هر مدتی میخواهند بر خلاف قانون اساسی توقیف میکنند نه قانونی ملاحظه میکنند!! نه نظامنامه دارند!!! در ماده سوم نوشته شده است بطور علی الحساب تأدیه شود بنده با علی الحساب مخالفم برای اینکه در بودجه ای که در ششماه آخر سال تصویب میشود این بودجه ششماه است شایدیک محلهائی به نظر مجلس رسید و آنمحل ها را حذف کرد مثلاً در فلان اداره سه تامنشی دو تا ثبات است خواست یک منشی ویک ثبات را بزند در مدت گذشته هم حقوق گرفته اند برای اینکه کار کرده اندولی در بودجه محلی نداند چه باید کرد . پس علی الحساب معنی ندارد . بلی اگر یکنفر چهل تومان میگرفته و حقوق او سی و دو تومان شده ممکنست کسر کند.اما یکنفری که درماه سی ودو تومان حقوق گرفته در ششماه دیگر اگرآنرا خارج کردیم دراینمدت ششماه آخرسال که حقوق ندارد که حالابگوئیم علی الحساب باوداده میشود.بعلاوه ممکنست مجلس عیناً آنچه راکه دولت پیشنهادکرده وکمیسیون بودجه راپرت میدهد تصویب نکنند
رئیس-شاهزاده شیخ الرئیس ( اجازه )
محمد هاشم میرزا شیخ الرئیس–چون مذاکره درکلیات است گمان میکنم اگردرشورکلیات مذاکراتی شده و بی جواب مانده بنده حق داشته باشم جواب بدهم آقایانیکه مخالفت داشتند یکی راجع بااساس بودجه بود که کاملاً تنظیم نشده است وباید منظم تر از این بمجلس بگذرد که حالامحتاج بیکدوازدهم نشوندونیست قصور ببعضی مأمورین مالآیه میدانند .بنده عرض میکنم در این پانزده شانزده سال که من در این چهار دوره شرف نمایندگی را داشتم مکرر بر مکرر بعضی آقایان از اول تا آخر سال در باب بودجه سئوالهای تند شبیه باستیضاح میکردند معذلک بودجه مرتبی باندازه که این دو سال بمجلس آمده است تا کنون بنده ندیده ام اگر آقایان در ادوار گذشته دیده اند بنده را متذکر کنند اساسش این بودجه بطوری ریخته شده است که کاملاً مرتب است و با قانون استخدام هم تطبیق شده است. حالازیاد میدانید یا کم کسر داریم آن تکلیف ووظیفه مأمورین مالیه این است که پیشنهاد بکند اگر فرضاًمالیات یاخرج کم یاکسر است وظیفه ماست وگمان میکنم مأمور مالیه بوظیفه خودش عمل کرده است . زیرا اگر کسری بنظرش رسید و مخارجی لازم دانست بعرض دولت میرساند و دولت بایدبعرض مجلس برساندکه امسال چقدرکم یا زیاد داریم و البته یک اشخاصیکه کاملاً بوضعیات مملکت ما آشنا نباید بیش از اینآنهم درسال اول از آنها توقع داشت که در یک دوره عمل بتمام نواقص عمل پی برده و تمام آمال وآرزوهای ما انجام بدهند.البته گمان میکنم ایندوره‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍م‌که نظریات مجلس را بداند و بدانند که چه نمره مطالب محل توجه میشوداز قبیل کسر مخارج یا انتفاع یا اضافه اینها را مرتب میکنند که رضایت خاطر آقایان بعمل بیاید بنده که در قسمت خودم امیدوارم البته آقای وزیر مالیه که بیشتر مطلعند وباید هم بیشتر مطلع باشند اگر لازم بدانند این قسمت عرایض بنده راتصدیق بفرمایند واگر ایرادی هم بربنده هست بفرمایند تابنده از اشتباه بیرون بیایم. این مطلب گفته نشد و عقیده بنده میبایستی گفته میشد.اما درقسمت دوم که آقای وزیرمالیه امر را بین نفی و اثبات قرار دادندوفرمودند چون بودجه تفصیلی نیست هیچ چاره نداریم یا بایداین یکدوازدهم راتصویب کنیم یابگوئیم ادارات رامنحل شود.اعتراض بر فرض بر دولت یا برمجلس یا بر کار نکردن و مشکلات کمیسیون بودجه باشد بنده که اینجا خدمت کرده‌ام یا مواجب سی تومان یا پنجاه تومان یا صد تومان . باید حقوق بگیریم واین عذرها برای شخصی که از اول سال خدمت کرده پذیرفته نیست و عقلاً هم نخواهد پذیرفت که من کار کرده‌ام ولی کمیسیون‍بودجه‍وقت نکرده است کاربکند.علی ای حال آقایان درسرعت جریان فکری بفرمایندکه از کمیسون بودجه زودتر بگذرد و کمیسیون زودتر راپرت بدهد و بمجلس بیاید و مجلس هم زودتر بگذراند زیرا آن بیچاره که مشغول خدمتگذاری دولت است بایددرآخرهر ماه حقوق بگیرد بهرطوری میخواهید رأی بدهید بیکدوازده‌ام میخواهیدرأی بدهیدبیک سیصدوشصتم میخواهید رأی بدهید بیک پانزده‌ام میخواهیدرأی بدهید او باید حقوقش را بگیرد . اما اشکالیکه بعضی از آقایان فرمودند که عدلیه مشهد حقوقش نرسیده این اهمیت ندارد . در اینجاها هستند که حقوق نگرفته اند این راجع با اصل تصویب نیست اگر اشکالی هست باید از وزراء مسئول بپرسند که‌چرا بودجه که دربرج اسد یا ثورتصویب شده شما تبعیض کرده بیکی رساندید وبیکی نرساندید آنوقت جوابی دارند در مقابل بدهند و اگر نداشتند اعتراض کنید این راجع به اصل تصویب نیست راجع به طرز جریان است …
دست غیب – پس خودتانهم تصدیق میکنید .
شیخ الرئیس – عرض کردم راجع بطرز جریان و اجراء است وراجع باصل تصویب نیست واین جزو متفرعاتست آقا اینکه راجع بمخارج انتفاعی آقای یاسائی فرمودندکه اگردولت مخارجی کردباید بیشتر فعلی بردارد واگر کسر برداشت نباید بکند درست است و حق با حضرتعالی است ولی قانون تجدید اگر از مجلس گذشته باشد دولت ماًمور لازم دارد .
یکنفر از نمایند گان –مدتش منقضی شده.
شیخ الرئیس- عرض کردم اگر قانونش گذشته باشدآنوقت همه جابایدماًمورباشد مثلا در نیشابور باید ماًمورداشته باشد.در فلان جای سرحدهم که سالی پنچ من تریاک داردقانون رابایداجراکند میگویدمن یک ماًموری میخواهم ماهی سی تومان درصورتیکه منافعش پانزده تومان است پس نمیشود تبعیض کرد و بعقیده بنده اساساً مخارج انتفاعی و بذر افشانی اینها یک مخارجی است که معطل کردنش خوب نیست و موقعش میگذردو الاا نهم موقع کشت ذرع است باز میفرمایند که درفلان جا نوشته اند هزار چهار صد تومان درصورتیکه خالصه ندارد. عرض کردم اینهار اعتبار است اطلاع پیدا کردندکه فلان جا خالصه نداردوخرج شده سوال خواهند فرمود که بچه مناسبت اسم خالصه فلان نقطه را نوشته اید در صورتیکه خالصه ندارد .اما آقایان میفرمایند که ما پارسال نبودیم چطوررأی بدهیم این حرفی است منطقی وبنده هم توقع ندارم که آنهارأی بدهندکه ازموافقیم هیچ این توقع راندارم که آنها رأی بدهند اگر پارسال بوده اندرأی میدهند و هیچ کس نباید توقع داشته باشد که کسی در صورت عدم اطلاع رأی بدهد رأی فرع بر اطلاع است البته اگر اطلاع دارند رأی میدهند واگر میل ندارند رأی نمیدهندبنده چون اطلاع دارم رأی میدهم. رئیس - رأی گرفته میشود براپورت کمیسیون بودجه که مشتمل بر چهار ماده است آقایانیکه تصویب میکنند ورقه سفید والا ورقه کبود خوا هند داد.
(اخذ واستخراج آراء به عمل آمده اوراق سفید علامت قبول۸۲ و سایر اوراق ۲۲ ورقه تعداد شد )
رئیس – عده حضار صدو سه نفر باکثریت هشتادو دو رأی تصویب گردید.
آقا سید یعقوب – اجازه بفر مائید اینجا اشتباه شده.
رئیس عده حضار صد و پنجنفر صدو هفت نفر بودند دو نفر خارج شده اند باکثریت هشتادو دو رأی تصویب گردید .
وزیر مالیه – آقای فرزین را به مجلس شورا یملی معرفی میکنم که بمعاونت وزارت مالیه کماکان باقی هستند .
رئیس-دو فقره پیشنهاد رسیده است قرائت میشود. سه فقره هم راپورت از طرف کمیسیون مرخصی رسیده قرائت و رأی گرفته میشود بعد جلسه ختم میشود .
( پیشنهاد آقای نظام التولیه بشرح ذیل قرائت شد)
نظر بلزوم رعایت حال رعیت توسعه امرزراعت وجلوگیری از ورود خسارت بزارعین با اطلاع تامی که از وضعیات فلاحتی خراسان عموماً واز طریق جریان آب رود خانه کشف رود مشهد خصوصاً و ازخسارتیکه متوجه قراء اطارف و آبگبر رودخانه مزبور میشود دارم طرح قانونی ذیل را باذکر مختصر مقدمه تقدیم میدارم : رودخانه مزبور مبدء ورود سیل بوده و هر ساله در موقع بهار سیلهای عظیم جاری وباعث خرابی بندوجوی مزارع میگرددودر همین حال قلاع بسیاری در مواقع عادی از آب رود مزبور مشروب میشوند ودرواقع خرابی بواسطه و رود سیل قلاعی که در دامنه سیل واقعند تحصیل راه مشروب نمودن محصول خود محتاج بقلاع فوقاتی هستند صاحبان قلاع فوقانی از این موقع استفاده نا مشروع نموده برای رادادن بقلاع زیر دست از هیچ گونه اجحاف فروگذاری نمکنندوگاه میشودلجاجت ورزیده بهیچوجه نمیگذارندجوی جدیدی برای مشروب شدن مزرعه محتاج احداث شود وچون همه وقت قلاع زیر دست احتیاج بقلاع فوقانی دارنددراثر لجاجت مزبوره قلاع زیر دست غیر مشروب مانده ودر نتیجه همه ساله کرورها خسارت بزراعت محصول آنها وارد گردیده جمع کثیری مالکین وزراعتی آنها که استفاده حیاتی مینمایندبالمره نابودشده ازطرف دیگر بواسطه ازبین رفتن ولاوصول شدن مالیات ضررهای کای متوجه دولت میکردد در اثر اینگونه پیش آمدها که قراء مزارع بسیار که هر کدام دارای چندین صد خانواررویت بوده اند خراب ولم یزرع افتاده رعایای آن آوره و سائل بکف شده مالکین آنها نیز مادر باصلاح ومرتب نیستند وچون برای جلوگیری ازاینخسارات طاقت فرسا طریقی چز طریق قانون متصور نیست . عدالت.اسلامیت.نوع پروری وعلاقه مندی بازدیاد ثروت مملکت و مالک ورعیت مقتضی است که راه علاج و چاره قانونی برای اصلاح این منظور سهم تهیه شود. بنابه مراتب فوق طرح قانونی ذیل راپیشنهاد مینماید هر گاه املاکی که ازآب مشروب میشوند برای تحصیل ممر آب واحدات جوی جدید بقلاع مافوق احتیاج پیدا کند مالکین قلاع مافوق بایستی بیدراحتیاج مزرعه محتاج اراضی داده و در عوض مطابق تصدیق اهل خبره محل از ارضی مزرعه محتاج بگیرند و هرگاه مابل بمعاوضه اراضی نباشند بقدر لزوم مزرعه محتاج از اراضی خود بتصدیق و تقویم ارباب خبره محل بفروشند مالک اراضی مزرعه مافوق حق نخواهد داشتکه از قبول یکی از دو معامله فوق امتناع ورزد.بدین طریق جوی لازم احداث ومحصول قلمه زیر دست مشروب شده ازخرابی قطع املاک ونابودی مسلم رعایا و صاحبان املاک مزبور جلوگیری بعمل آمده رفع نگرانی دولت ازحیث عدم وصول مالیات شده وسائل ترفیه حال رعایا فراهم گردد.
رئیس ـ پیشنهاددیگرازطرف آقای ضیاء الواعظین.
(بشرح ذیل قرائت شد)
مقام مقدس مجلس شورای ملی شیداله ارکانه البته نمایندگان محترم بهخوبی میدانند که تعلیمات بمنزله آینه ای است که سیر ایام حیاتی ملل در آن منعکس میگردد ومتاُسفانه آینه امروز بملت ایران تعلق یافته آینه روشنی نشان میدهد زیرا که در مدارس فقط بمحفوضات اهمیت داده محصلین را بهکاروصتعت آشنا ننموده و از تعلیمات علمی صنعتی وفلاحتی بی بهره مبگذارندبدیهی است حفظ کردن دروس بتنهائی مدارک محصلین رانمو نمی دهد وملکات فاضله اقدام و عمل و اعتماد به نفس را در آنها ورزیده نمی نمینماید . تعلیمات کنونی محصلین رابه کار وکسب تشویق ننموده بعلاوه آنان را به شغل پدرانشان بی رلبغبت ساخته شغل وکسب پدران بلکه انتساب بآنها را عیب و عار میشمارند .صنعتگران بعد از فرا گرفتن این درسها و محفوضات بی دوام و اساس نمیخواهند در شغل خود باقی بمانند.فلاح زاده ازفلاحت متنفر وپسر نجارازاره وتیشه بیزار.اولاد آهنگر از پتک وسندان بافنده از کارخانه نساجی تاجرزاده ازحجره تجارت گریزان است درحالتیکه آبادی مملکت ترقی وتوسعه تجارت. ثروت ملت ازدیاد منابع عایدی مملکت درسایه این قبیل اعمال است.مدارس ما واین قسم تعلیمات وتحصیلات سطحی برای مملکت رجالی تربیت نمکنند که به تزاحم حیات قادر به هنر وبازوی خویش اعتماد نموده بموقیت وپیشرفت درشغل خود راغب باشند .فقط مستخدمین علیل ومسلولی بیرون میفرستد که بعد از امتحان دادن محفوضاتی که مسلماً یک هفته نگذشته ازخاطرشان مهو میشودفوراً بدوا ئر دولتی چشم دوخته تهیه وسائل مکنند که در ادارت دولتی یک صندلی اشغال نموده واز مالیه مملکت که بایدصرف اصلاحات وآبادی گردد ارتزاق نمایند یکنفر یا ملاک نمیتواند نماینده ومباشری برای شعبه تجارتخانه وخرید اجناس تجاری از جهت سرکشی با ملاک خود پیدا نماید ولی صدها دبپلمه وفاغ التحصیل درجلوهر میز کوچک استخدامی صف بسته و همه متوجه دولتهای وقت شده معاش می- خواهند وچون عده قلیلی بیشتر پذیرفته نمیگرددبالطبع عده کینه جووخشم زده هازیادمیشودهمیشه دولت وپارلمان در میان لزوم واعاشه این مستخدمین ومقاومت در مقابل جمعیت مقتدری از محصلین ونارضیها میشوند. زیرا که تحصیلات غیرفنی و عملی که برای از آن راهی نیست شخص را برای مخالفت با وضعیات حاضر مینماید بنابراین لازم است هرچه زودبرای جلوگیریازین خطرهای اجتماعی خطرهای بزرگی که سعادت وترقی راتهدیدو جامعه را فقیر و بیکار تنبل و پر مدعا میسازد پیش بینی های نموده وطریقه تعلیمات علمی وصنغتی وفلاحتی رادر مدارس خود اتخاذ ونسل آینده رابکار وعمل و از بازو و هنر خویش اعاشه نمودن آشنا نمائیم . بدیهی است دفاع اطفال وجوانان از مشاهده آلات وابزار ازخود کار کرده خوب ساخته شده است یابد گران تمام میشود یا ارزان متأثر گشته تعلیماتی میگردد که چشم .گوش. دست ودماغ بدون قصد آنها را گرفته وقبول میکند این تأثیرات دماغ وروح جوان را برای اکتشاف اقتصادی یا اختراع جدیدی ارشاد وراهنمائی مینمایند وبدینوسیله می تواند ازسن ۲۵ سالگی شخصاًبدون مساعدت دیگری تمام امور زندگانی خود را معنا ومدتاً منظم نموده استقلال اعتماد نفس را پیشه خود ساخته برای جامعه مفید وبجامعه وبحال مملکت نافز گردند نظر بمراتب فوق توجه نمایندگان محترم را بلزوم تأسیس مدارس علمی صنعتی و فلاحتی جلب نموده و با رعایت بودجه مملکت فلاحتی که فعلا دائر است و همچنین مدرسه صنعتی ایران و آلمان را کهبود آنرا بتصویب دوره چهارم مجلس شورای ملی رسیده است عجالتاً کافی دانسته و واحد ذیل را پیشنهاد مینمائیم.
ماده واحده - مجلس شورای ملی تصویب مینماید که وزارت معارف در مدارس ابتدائی مجانی کلاسهای عملی صنعتی دائر نموده وبعلاوه کلاسهای متوسطه چهار باب از هشت باب مدرسه متوسطه فعلی طهران را بکلاس- های عملی وصنعتی تبدیل نمایدو مکلف است پروگرام وسائل مقدماتی آن راتهیه نموده از اول سال تحصیلی آینده بموقع اجرا گذارد .
رئیس – این دو فقره طرح ارسال میشودبکمیسیون مبتکرات . راپورتهای کمیسیون عرایض ومرخصی قرائت میشود
(راپرت کمیسیون مرخصی آقای عراقی بشرح ذیل قرائت شد)
آقای عراقی نماینده محترم بواسطه استقرار نظم و ترتیب در امور داخلی شخصی و علاقه جاتشان استجازه یکماه مرخصی نموده بودندکه مسافرت بعراق نمایند کمیسیون با مشاوره این غیبت را تصویب می نماید که درمدت مزبوره با اجازه ثبت شوند تاریخ غیبت از تاریخ ۱۷برج سنبله است.
رئیس-آقای شیروانی (اجازه)
شیروانی- بنده با نهایت ارادتی که بآقای عراقی دارم بامرخصی ایشان مخالفم وبنده میبینم که روزی دو سه تا کم می شود …
یکنفر از نمایندگان – هرچه کمتر بهتر.
شیروانی خوب حالا هر چه کمتر بهتر میدانید بنده هر چه بیشتر را بهتر میدانم و وجود آقای عراقی را در مجلس لازم میدانم. بنابراین اگر ایشان خیلی میل دارند که تشریف ببرند بنده معتقد هستم از حقوقی که ملت بایشان میدهد صرف نظر بفرمایند وبروند کارشان را انجام بدهند حقوقشان را تقدیم کتابخانه مجلس بکنند .
رئیس - رأی میگیریم بمفاد این راپورت آقایانیکه تصویب میکنند قیام فرمایند.
( اکثر قیام نمودند )
رئیس- تصویب شد راپورت دیگر راجع بمرخصی آقای آقا شیخ فرج الله قرائت میشود
( بشرح ذیل قرائت شد )
آقای آقا شیخ الله نماینده محترم واسطه ابتلای بمرض روماتیسم و همچنین بمناسبت آفت تگرک که علاقه جاتشان را دچار خسارت نموده سه ماه استجازه مرخصی کرده‌بودندکمیسیون پس ازمشاوره دو ماه وتصویب مینماید که در مدت مزبوره غیبشان با اجازه ثبت شود و تاریخ اجازه از اول خواهد بود .
رئیس – رأی میگیریم آقایانیکه مرخصی ایشان را تصویب میکنند قیام فرمایند
( اغلب قیام نمودند )
رئیس – تصویب شد.
(راپورت دیگر راجع بمرخصی آقای امیر حشمت بشرح ذیل قرائت شد )
شاهزاده امیر حشمت نماینده محترم برای استعلاج بتصویب طبیب معالج دو ماهه استجازه مرخصی برای مسافرت بخارج نموده کمیسیون با مشاوره دوماه غیبت راتصویب مینماید که از پانزدهم میزان غائب بااجازه ثبت شوند.
رئیس - رأی میگیریم باین یکی آقایانیکه که موافقند قیام فرمایند.
( عده کثیری قیام نمودند)
رئیس– تصویب شد
(فقره دیگر راجع بمرخصی آقای عدل الملک بمضنون ذیل قرائت شد )
آقای عدل الملک نماینده محترم بواسطه تراکم حوائج ازطرفی وازطرف دیگرتهاجم حملات عصبانیکه برحسب تصویب طبیب معالج چندی استراحت راقطعی وغیر قابل مماطله دانسته سه ماهه استجازه مرخصی نموده که پس از تصویب بدواً به مازندران واز آنجا رهسپار آلمان گردند کمیسیون پس از مداقه وتوجه مخصوص بموجبات مارالیبان این غیبت را که شروع آن ازابتدای میزان است تصویب مینماید.
رئیس- آقایانیکه موافقند با این راپورت قیام فرمایند.
( اکثر برخواستند )
رئیس – تصویب شد . جلسه آتیه روز سه شنبه و دستور جلسه : اولاً اعتبار نامه‌های آقایان هایم و میرزا حسن کاشانی و دیوانبیگی ثانیاً راپورت کمیسیون بودجه راجع بده هزار تومان اعتبار برای مخارج و اثاثیه مأمورین وزارت خارجه ثالثاً راپورت کمیسیون بودجه راجع بخرید عمارت ژنرال قونسلگری ایران در بادکوبه در درجه چهارم راپورت کمیسون مبتکرات راجع بطرح آقای آقا میرزا یدالله خان راجع بخشکانیدن سیاه آبهای شهریار . خامساً لایحه صدور پوست بره
وزیرمالیه – خاطر آقایان مسبوق است که راجع ببودجه هیئت دولت باتفاق کمیسون بودجه یک نظریاتی میکنند و ممکن است نسبت باین دو فقره راپورت کمیسیون بودجه یک نظریاتی پیش بیاید و شاید هم محتاج نشدیم که در اینخصوص یک رأی خاصی از مجلس بگیریم . بنابراین هیئت دولت معتقد است که این دو فقره را از دستور خارج بفرمائید تا ثانیاً نظری بشود.
رئیس – این دو فقره خارج میشود فقط سه مطلب باقی است .آقای دامغانی ( اجازه )
دامغانی – چون قانون استخدام مستخدمین نود و نه را محروم از خدمت کرده‌است و در واقع مزیت فضلی را بکلی از میان برده است و مدتی است که در مجلس و کمیسیون مذاکراتی‌است وپیشنهادهائی هم دراینموضوع داده شده یک عده هم اشخاص اهل فضیلت و معرفت الان منتظر این هستند که ببینند تکلیفشان از مجلس و کمیسون چه خواهد شد در کمیسیون هم که معلوم است کارها خیلی بطئی الجریان است چنانکه در این مدت آثاری از آن ظاهر نشده و منتظرین خدمت بعد از نودونه بموجب قانون استخدام از خدمت محرومند و انتظار هم بیشتر بر پیشانی ایشان افزوده است و همه‌اش را در انتظار این هستندکه ببینند مجلس چه اقدامی خواهدکرد و اینماده را نسخ خواهد کرد یانه؟ از اینجهت بنده این پیشنهاد راجع بقانون استخدام ر در درجه اول اهمیت میدانم و استدعا میکنم که پیشنهاد آقای یاسائی را راجع باصلاح قانون استخدام کشوری دراول دستور قرار بدهند
رئیس– جزو دستور گذاشته میشود ولی راجع بقابل توجه بودن خواهد بود آقای آقا سید یعقوب ( اجازه )
آقا سید یعقوب–بنده خواستم تقاضا کنم لایحه کمیسیون قوانین مالیه نمره ۴ راجع بمستمری وشهریه از بابت بدهی مالیاتی که درسوم سرطان طبع شده جزو دستور واقع شود.
رئیس – اینهم جزو دستور میشود آقا یاسائی ( اجازه )
یاسائی – بنده میخواستم تقاضا کنم طرح راجع باصلاح مواد شصت و شش و شصد وهفت و هفتاد و یک قانون استخدام کشوری که پیشنهاد کرده بودم که راپورت آنهم از کمیسیون مبتکرات تقدیم شده است جزو دستور جلسه آتبه شود
رئیس – عرض کردم جزو دستور می شود
آقای وکیل الملک– بنده درست نشنیدم که آقای آقا سید یعقوب آن لایحه کمیسیون قوانین مالیه بود که فرمودند یا نه. در جلسه گذشته هم خدمت آقای رئیس عرض کردم و جزو دستور شد ولی موقع نرسید یرای جلسه آتیه فراموش نشودکه جزودستور بشود.
رئیس- آقای مدبر الملک (اجازه )
مدبرالملک- دو سه جلسه است در مجلس ازکمیسیون تجدید نطردر قانون استخدام سؤالاتی میشود بنده چون یکی ازاعضاء آن کمیسیون هستم برای اینکه سوءتفاهم نشودعرض میکنم که این کمیسیون حقیقتاًخوب کارمیکند وتقریباً چهل ماده آنراگذرانیده ومخصوصاً این دفعه که کمیسیون تشکیل شده بود راجع بمنتظر خدمت صحبت بودومذاکرات طولانی شد وهمه موافقند که منتظرین خدمت را یک کاری برایشان بکنند برای استحضار آقایان عرض شد
رئیس – دیگر اظهاری نیست ؟
(گفتند – خیر )
( مجلس نیم ساعت بعد از ظهر ختم شد )
رئیس شورایملی – مؤتمن الملک