مذاکرات مجلس سنا شنبه ۵ مهر ماه ۲۵۳۴ شاهنشاهی نشست ۶
| نمایندگان مجلس سنا در هفت دوره قانونگذاری | مذاکرات مجلس سنا هفتمین دوره قانونگذاری ۱۷ شهریور ماه ۲۵۳۴ تا ۲۲ بهمن ماه ۲۵۳۷ شاهنشاهی | قانون اساسی مشروطه |
مشروح مذاکرات مجلس سنا، دوره ۷
نشست : ۶
شنبه ۵ مهر ماه ۱۳۵۴
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت مجلس ۲- بیانات قبل از دستور آقای دکتر مولوی ۳- تصویب برنامه دولت جناب آقای هویدا ۴- تقدیم آیین‌نامه تثبیت اجاره‌بها به وسیله وزیر مسکن و شهرسازی ۵- ختم جلسه
مجلس ساعت ده صبح به ریاست آقای مهندس شریف‌امامی تشکیل شد.
جناب آقای نخست‌وزیر به اتفاق آقایان وزراء در جلسه حضور داشتند.
- تصویب صورت مجلس
۱- تصویب صورت مجلس
رئیس- صورت مشروح مذاکرات روز چهارشنبه دوم مهر ماه قبلاً طبع و توزیع شده است و ملاحظه فرموده‌اند اگر نظری هست خواهند فرمود. نظری نیست؟ (اظهاری نشد) صورت جلسه تصویب می‌شود.
اسامی غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
غائبین با اجازه- آقایان: دکتر خانلری- تیمسار دکتر اسفندیاری- دکتر بینا.
غایب مسافر: آقای مهندس فروغی.
- بیانات قبل از دستور آقای دکتر مولوی
۲- بیانات قبل از دستور آقای دکتر مولوی
رئیس- برای قبل از دستور آقای دکتر مولوی تقاضا کرده‌اند از قرار معلوم در نظر داشتند که در برنامه دولت صحبت کنند ولی محل کم بود این است که به عنوان نطق قبل از دستور صحبت خواهند کرد، بفرمایید.
دکتر مولوی- جناب آقای رئیس، سناتورهای محترم. با دقت کامل برنامه دولت را مطالعه نموده و حقاً باید گفت که این برنامه متوجه تمام احتیاجات در زمان حال و آینده مملکت بوده و با دقت کامل تهیه و تدوین گردیده است و به امید اینکه تمام این برنامه‌ها یکی بعد از دیگری به مرحله عمل درآید این موفقیت را به جناب آقای هویدا و وزرای محترم تبریک می‌گویم.
با این مقدمه برنامه دولت را ورق می‌زنم و توجه دولت را به نکات چتدی جلب می‌کنم.
۱- در سیاست دولت در مورد زیربنایی: به این جمله برمی‌خوریم: در زمینه ارتباطات توجه خاصی به ایجاد شاه‌راه‌ها و الخ .... مبذول می‌دارند البته این کمال مطلوب است و مسلماً شاه‌راه‌ها مهم‌ترین و حیاتی‌ترین کارهاست ولی می‌خواستم تقاضا نمایم که هم‌زمان با ایجاد شاهراه در ایجاد و ترمیم راه‌های روستایی و خطوط ارتباطی روستاها بین همدیگر و با شهرستان مربوطه نیز توجه مخصوص مبذول گردد. به طوری که اطلاع دارند اغلب آبادی‌ها در مملکت بالخصوص در آذربایجان فصل یخبندان و سرما ارتباطش با آبادی‌های دیگر و شهرستان مربوطه قطع می‌شود و چه گرفتاری‌هایی که ایجاد نمی‌کند. در صورتی که با داشتن راه خوب هرگز این گرفتاری‌ها پیش نخواهد آمد.
۲- در زمینه انرژی و توسعه نیروهای مولد برق بحمدالله در اثر توجه شاهنشاه آریامهر و اقدامات دولت برق سرتاسری از آذربایجان هم عبور می‌نماید و اغلب دهات و قصبات که در مسیر این نیرو قرار گرفته‌اند از نعمت برق برخودارند.
ولی بعضی مراکز شهرستان و آبادی‌ها که چندان هم از این مسیر دور نیستند تا به حال نتوانسته‌اند از این برق استفاده کنند از دولت تقاضا دارم در تمام سطح مملکت نسبت به این موضوع توجه شود که تا حدود امکان از برق سرتاسری استفاده بنمایند.
۳- در زمینه اقتصادی: به توسعه کشاورزی و ازدیاد تولیدات و الخ ...... باید دولت توجه داشته باشد قیمت غلات و یا چغندر و غیره طوری تنظیم شود که کشاورزان تشویق شوند و به خود زحمت کشت و برداشت محصول را بدهند. و الا با گران بودن مزد کارگر کشاورز و با نازل بودن قیمت خرید دولتی در بعضی نقاط از برداشت محصول صرف‌نظر کرده‌اند. همچنین نسبت به خرید برگه و کشمش از کشاورزان ضابطه‌ای داشته باشد.
۴- توجه کامل به مسائل اجتماعی و بردن تسهیلات شهری به روستاها مسلماً تا حال اقداماتی شده و قیافه بعضی از روستاها و قصبات کاملاً عوض شده است ولی این آبادی‌ها در مسیر راه‌های شوسه و یا اسفالته می‌باشند و اغلب روستاها از این تسهیلات و آبادانی به دور مانده و آن هم به علت نبودن راه است، راه روستایی، که توجه دولت را برای ایجاد و ترمیم جلب می‌نمایم.
در مورد تأمین رفاه گروه‌های مختلف اجتماعی:
در خصوص بازنشستگان راه‌آهن و کارمندان شهرداری‌ها که تا حال کمتر از مساعدت‌های دولت بهره‌مند شده‌اند نظر دولت را جلب می‌نمای.
در مورد شبکه بهداشتی و درمانی کشور نظر دولت را به روستاها جلب و در صورت امکان این دگرگونی انقلاب و حمایت بهداشتی را از سطح روستاها که احتیاج مبرمی به درمان و بهداشت دارند شروع کنند.
رئیس- وقت حضرتعالی تمام است در نطق قبل از دستور پانزده دقیقه بیشتر نمی‌توان صحبت کرد ولی در برنامه دولت وقت نامحدود است.
دکتر مولوی- اجازه بفرمایید سه دقیقه دیگر صحبت کنم.
رئیس- بفرمایید.
دکتر مولوی-
۵- سیاست‌های اداری: سیاست عدم تمرکز که دولت وعده آن را می‌دهد فوق‌العاده برای پیشرفت استان‌ها و شهرستان‌ها مهم است انجمن‌های دموکراتیک که از سال ۴۹ بنا به اراده شاهنشاه و توجه کامل دولت تشکیل یافته باید در این مورد سهم به سزایی داشته باشند. پیشنهاد من این است که اختیارات انجمن‌های شهرستان و استان را بیشتر کنید و آنها را هم به بازی بگیرید و ضامن اجرایی جهت مصوبات آنها تأمین و تصویب نمایید، تا آنچه که تا حال زحمت کشیده‌اند و می‌کشند به هدر نرفته و این انجمن‌ها بی‌فایده و غیرلازم جلوه ننمایند.
در خاتمه توجه دولت را نسبت به آبادانی و پشرفت شهر تبریز که متأسفانه آن طور که باید و شاید نتوانسته همراه قافله پیشرفت سایر شهرهای بزرگ مملکت جلو برود جلب می‌نمایم. و در درجه اول آب تبریز است و قروض شهرداری است که دولت تعهد نمود و تا آنجا که اطلاع دارم انجام نیافته است.
در سایر موراد عرضی ندارم.
امید است که تذکرات صمیمانه من که با کمال خلوص‌نیت و با اعتقاد به قاطعیت دولت گفته شد مورد توجه و عنایت قرار گیرد.
- تصویب برنامه دولت جناب آقای هویدا
۳- تصویب برنامه دولت جناب آقای هویدا
رئیس- وارد دستور می‌شویم به طوری که مستحضر هستند دستور بحث در برنامه دولت است و بعضی از آقایان اسم نوشته‌اند و مطالبی دارند که توضیح خواهند داد. و اولین ناطق تیمسار صفاری خواهند بود. بفرمایید.
تیمسار صفاری- با اجازه جناب آقای رئیس پس از بررسی برنامه تقدیمی دولت می‌خواهم در اطراف برنامه به اجمال مطالبی عرضه بدارم.
اولاً- من باب مقدمه عرض کنم که بنده در ادوار گذشته خدمات ممتد خود برنامه‌های بسیاری دیدم که از طرف دولت‌ها تقدیم مجلسین شد که غالباً عبارات آنها به هم شبیه بود جز یک مشت الفاظ بی‌روح چیز دیگری به نظر نمی‌رسید و خوب معلوم بود که تدوین و تقدیم آنها فقط من باب ادای احترام است. ولی خوشبختانه در ادوار اخیر که نظارت و هدایت مستقیم شاهنشاه آریامهر در مسائل مهمه مملکتی ملاک عمل است. برنامه‌هایی که تدوین می‌شود حاوی مطالب و مسائل جدی و عملی است و هیچ ربطی به مطالب کم ارزش سابق ندارد.
ثانیاً- به نظر بنده دولت‌های گذشته جناب آقای هویدا هر یک به سهم خود در حدود امکانات دوران خود موفق بوده‌اند زیرا اگر دولت ایشان توفیقی نداشت قطعاً از طرف ذات شاهانه که همواره مراقب اعمال مجریان هستند مأمور تشکیل مجدد دولت نمی‌شدند.
امیدواریم در آینده نیز در ظل عنایات و رهبری‌های شاهنشاه بیدار دل به طوری که در برنامه تشریح کرده‌اند توفیقات بیشتری نصیبشان بشود.
حالا می‌آییم سر اصل مطلب و تجزیه و تحلیل از برنامه:
معمولاً در تحریر و تنظیم برنامه‌ها و یا تهیه طرح‌ها و پروژه‌ها، عبارات و جملات بسیار دلنشین به کار برده می‌شود و انسان از خواندن کارهایی که باید انجام شود واقعاً لذت می‌برد. امید است که سیاست دولت در زمینه امور زیر بنایی به طوری که ذکر کرده‌اند یکی بعد از دیگری جامه عمل بپوشد. اقداماتی که در این زمینه به چشم می‌خورد عبارت است از توسعه بنادر و فرودگاه‌ها زیرا دائماً در جراید می‌خوانیم و یا در تلویزیون می‌بینیم که قراردادهای مهمی برای توسعه بنادر و ایجاد فرودگاه‌ها با کارشناسان و شرکت‌های خارجی و داخلی منعقد می‌شود. و همچنین مؤسسات لازم برای بررسی و در مسائل انرژی هسته‌ای نیز به وجود آمده و با جدیت کامل در جریان بررسی‌ها و اقدامات همه جانبه می‌باشد. که امید است مانند سایر توفیقاتی که نصیب دولت شده در این باره نیز هر چه زودتر به هدف‌های خود برسیم ولی این سؤال پیش می‌آید با اینکه کشور ایران مانند کشورهای پیشرفته در صدد استفاده از انرژی هسته‌ای است، چرا هنوز برق پایتخت منظم نیست و چرا اغلب درفصول مختلف شهر دچار خاموشی می‌شود. چرا به این مطلب مهم که در عین حال در سایر ممالک دنیا یک کار پیش پا افتاده محسوب می‌شود و در زندگانی روزمره مردم مؤثر است توجه کامل نمی‌شود؟ و چرا در رفع نقایص آن بر نمی‌آیند؟ تا مانند سایر نقاط دنیا خاموشی متوالی نداشته باشیم.
به هر حال مطلب دیگر که در برنامه دولت به آن توجه شده مسأله کمبود نیروی انسانی ماهر و متخصص است که همه محسوساً آن را می‌بینیم. انجام همه کارهای فنی و صنعتی که امروزه مورد نظر است منوط به تأمین این نیازمندی است. از طرفی باید تصدیق کرد که تربیت نیروی ماهر (به خصوص تکنیسین) که از این جهت بسیار در مضیقه‌ایم به طوری که ناچار صدها تن از نقاط مختلف دنیا به خدمت گرفته‌ایم کار آسانی نیست و زمان می‌خواهد.
ولی به نظر بنده در این کار باید همه جانبه سرعت عمل در تعلیم و تربیت این افراد به خرج داد زیرا دولت نیک می‌داند که استفاده از نیروی انسانی خارجی موقتی است و برای کارهای مهمی که در پیش داریم ناگزیر باید از نیروی انسانی کشور خود استفاده کرده و آنها را برای کارهای فنی تربیت و آماده نماییم.
بنابراین با توسعه مدارس حرفه‌ای و کارگاه‌های تعلیماتی باید هر چه زودتر این نقیصه را مرتفع نماییم. این مسأله باید در ردیف اولین مسائل مهم مملکتی قرار گیرد. و اقدامات معموله با سرعتی که در پیشرفت صنایع مملکت مشهود است هماهنگ گردد. بد نیست در اینجا اندکی به حاشیه رفته دربارهٔ وضعیت فعلی فرودگاه تهران تذکری بدهم. مادامی که فرودگاه جدید تهران آماده نشده و چون آماده شدن آن سال‌ها به طول می‌انجامد مسئولان امر موظف شدند موقتاً در اصلاح وضع فرودگاه فعلی و فراهم آوردن وسایل راحتی و ورود و خروج مسافرین خاریج و داخلی ترتیبی فراهم آورند که رفع مضیقه و شکایت بشود. اما توضیحی که در سیاست دولت در زمینه مسائل اقتصادی داده‌اند بسیار جالب و مستوجب تحسین است مخصوصاً توجهی که به مسأله توسعه کشاورزی و دامداری شده است زا هر جهت مورد تأیید است. در این باره نظراتی وجود دارد که به عرض می‌رسانم و امیدوارم مورد توجه قرار گیرد.
توسعه کشاورزی و دامداری وقتی صورت حقیقی به خود می‌گیرد که: نسبت به بهای محصولات کشاورزی و دامی از طرف دولت توجه بیشتری مبذول گردد. زیرا مطمئناً وقتی زارع ببیند محصولش قیمت حسابی دارد حتی بدون جلب کمک از دولت به توسعه کشت همت می‌گمارد. این مطلب یک امر مسلمی است و بنده روی تجربیات و اطلاعات خود عرض می‌کنم. در کشوری که کارهای عمرانی به حد اعلای خود رسیده و کارگر گل‌کاری روزی پانصد ریال اجرات می‌گیرد ولی زارع باید تمام سال زحمت بکشد درآمدی که عایدش می‌شود با بهای نازل محصول نمی‌تواند جوابگوی هزینه زندگانی سالیانه او و خانواده‌اش باشد، طبعاً زراعت را رها کرده و به شهرها روی می‌آورد و به فعالیت‌های عمرانی وارد می‌شود. و بر اثر این وضع تلاش و مراقبت دولت در توسعه کشاورزی که مورد نظر است به جایی نخواهد رسید. امیدوارم اقدامی به عمل آید که اگر برای تأمین ارزاق عمومی از خزانه دولت با وارد کردن کالاهای ضروری از خارج تفاوت بهایی پرداخت می‌شود این تفاوت بها دربارهٔ محصول زارعین ایرانی هم منظور بشود. مطمئناً با این اقدام ملاحظه خواهند فرمود که رغبت زارع به توسعه زارعت بیشتر و بهتر خواهد شد و به خودی خود منظور تأمین می‌شود.
و کراراً مشاهده شده هر وقت بهای محصولی متناسب بود زارع بلافاصله در توسعه آن محصول اقدام نمود و هر وقت محصولی بهایش تنزل کرد چون از طرف دستگاه‌های مسئول مانند سایر نقاط در این گونه موارد کمکی نمی‌شود زارع کشت چنین محصولی را ترک کرد.
مانند پیاز که در سال ۱۳۵۲ به حد وفور وجوو داشت و چون بهای آن تنزل کرد و به فروش نرفت و در انبارها پوسید. نتیجةً در سال ۱۳۵۴ کمبود این محصول به حدی رسد که دولت ناچار از خارج مبادرت به وارد کردن پیاز نمود.
به هر حال توجه کاملی که در برنامه دولت دربارهٔ توسعه کشاورزی و خرید محصول زارعین شده مایه امیدواری است. محققاً مساعدت با بخش خصوصی دربارهٔ توسعه کشاورزی و مکانیزه هم یکی از عوامل مؤثر ازدیاد محصولات کشاورزی و جلوگیری از آوردن محصولات مورد نیاز از خارج است. حمایت از بخش خصوصی من باب توسعه فعالیت این بخش از طریق اعطای تسهیلات لازم که به آن اشاره شده حقیقتاً یکی از کارهای بسیار مؤثر در پیشرفت امور اقتصدی است و باید ادامه یابد.
در مبارزه با گرانفروشی مشارکت مردم با دولت در اجرای اصل ۱۴ انقلاب واقعاً موفقیتی نصیب دولت شده که بسیار ارزنده و جال توجه است. بدیهی است پیگیری و تعقیب متوالی مردم مصرف کنند و تقویت دولت در ادامه ادقداماتی که به عمل آمده و می‌آید قیمت کالاها را در سطح مناسب و معقولی نگاه خواهد داشت و اثر قطعی همکاری و مشارکت بی‌دریغ مردم در این مباره ملی به خوبی آشکار است.
اجرای مفاد اصل سیزدهم انقلاب که باز از ابتکارات خاص شاهنشاه است و متضمن اجرای عدالت اجتماعی و به منظور ایجاد آسایش و رفاه بیشتر در بین توده ایران است باید صحیحاً صورت عمل به خود بگیرد. و امید است همان طور که دولت در نظر گرفته و توضیح داده به تدریج و با متانت و دقت در عرضه سهام بین افرادی که مقرر است اقدام نماید اما اینکه در نظر گرفته‌اند برای سرمایه‌گذاری در امور تولیدی تسهیلات لازم فراهم آورند باید عرض کنم که یکی از واجب‌ترین اقدام دولت از این جهت افزایش تولیدات و مصنوعات این گونه مساعدت‌ها است چون همه کارهای تولیدی را دولت نمی‌تواند به مصلحت هم نیست که خود انجام دهد.
سیاست دولت در امور اجتماعی و رفاهی: که در برنامه مفصلاً از آن تعریف شده بسیار قابل تقدیس و تقدیر است واقعاً هر ملتی وقتی احساس کند که زندگانی وی از نظر بهداشت و درمان و سایر حوادث اتفاقی تا آخر عمر تأمین است طبعاً به مملکتش بیشتر علاقمند می‌شود و ایجاد چنین علاقمندی طبیعی در بین افراد یک ملت اثرات نیکویی در حفظ و حراست مملکت خواهد داشت. نکته قابل توجه دیگری که در برنامه رفاه اجتماعی به چشم می‌خورد این است که به عکس عقیده سیاستمداران سابق که دائماً می‌گفتند ما باید کمربندها را محکم ببندیم و تلاش کنیم تا نسل‌های آینده راحت زندگی کنند و بر ما خرده نگیرند. دولت حاضر می‌گوید (علیرغم کوشش‌هایی که در بنای آینده درخشان‌تر برای نسل‌های بعدی مبذول می‌داریم به هیچ وجه نسل حاضر را نباید فراموش کنیم.)
این مطلب بسیار منطقی و صحیح است زیرا موجب خواهد شد که نسل حاضر وقتی خود را در ترقیات و پیشرفت‌ها و رفاهیت‌ها سهیم ببیند طبعاً تلاشش برای نسل‌های آینده هم بیشتر خواهد بود و دیگر نخواهد گفت (دنیا پس مرگ من چه دریا چه سراب).
اما مسأله بسیار حساس و مهم مسکن: با نقشه‌ای که دولت طرح کرده امید است در ایجاد و احداث منازل برای مردم بی سر پناه اقداماتش سریع مؤثر و مفید باشد.
و این نکته را باید عرض کنم که برنامه مدونه در حال حاضر دردی را برای بی‌خانمان‌ها دوا نمی‌کند عده‌ای از مستأجرین که تعداد آنها زیاد است هنوز گرفتار موجرین هستند و بعضی‌ها آن چنان تحت فشار قرار گرفته‌اند که واقعاً نمی‌دانند چه کنند. باید دانست که سیر کردن شکم چندان اشکالی ندارد ولی یک انسان زنده نمی‌تواند بی سر پناه بماند- البته تصدیق می‌کنم که حل این معضل کار سهلی نیست. ولی مردم فقط در این باره به دولت و سرپرست و انتظار دارند تا اجرای برنامه‌های خانه‌سازی در حال حاضر فکری برای اتاق و یا آپارتمان و خانه اجاره‌ای هم بشود.
سیاست‌های اداری: اجرای سیاست عدم تمرکز و تنظیم قسمتی از بودجه‌های جاری به صورت استانی واقعاً یکی از کارهای مفید است که وعده انجام آن داده شده ولی امیدوارم به این نکته توجه داشته باشند که چون قاعدتاً اجرای این تصمیم در استان‌ها با نظارت استاندارها خواهد بود. استاندارانی انتخاب فرمایند که در خدمات دولتی ورزیده بوده و بتوانند وظیفه سنگین خود را با لیاقت و درستی انجام دهند.
تجدید نظر در نظام سازمانی دولتی که به آن اشاره کرده‌اند بسیار ضروری به نظر می‌رسد زیرا سازمان‌های دولتی باید به ترتیبی شکل بگیرند که با رستاخیز ملت ایران هماهنگی داشته باشند.
به نظر بنده یکی از کارهای واجب که بایستی هر چه زودتر صورت بگیرد اصلاح قانون استخدام کشوری است تا همه کارکنان دولت را از ابهامات گیج‌کنند خلاص کند. و دیگر مسأله اصلاح طرز کار دوایر دولتی است که همیشه مورد شکایت مردم است زیرا در کار مراجعین سرعتی ندارند و اغلب امور در مؤسسات دولت با کندی صورت می‌گیرد و انتظار می‌رود دراین باره اقدامات مؤثری معمول دارند که علاقمندی مأموران دولت در انجام وظایف بیشتر شود.
موضوع توسعه و تجهیز سازمان‌های قضای و تأمین کامل عدالت قضایی که در برنامه به آن توجه شده از هر جهت مورد تأیید است زیرا به عقیده بنده اگر دستگاه قضایی ما صحیح و سریع و با قدرت کامل قانونی بدون حب و بغض و از روی کمال دقت وظیفه خود را انجام دهد بلاتردید آثار آن در تمام شئون اجتماعی مملکت ظاهر خواهد شد.
و به عبارت اخری اساس اصلاح مؤسسات دیگر دولت وابستگی کامل به انتظام امور قضایی دارد.
در سیاست خارجی و روابط بین‌المللی: رهبری دانشمند و سیاستمداری هوشمند داریم که قطعاً در حفظ همزیستی و همکاری با همه کشورها مادامی که اضراری از طرف کسی به ما نرسد مجاهدت و مراقبت خواهد داشت دولت هم طبعاً در اجرای نظرات و فرامین شاهنشاه آریامهر که سیاست مستقل ملی ما را به وجود آورده‌اند تلاش مستمر خواهد داشت. بنابراین جای بحثی باقی نمی‌ماند.
تقویت بنیه دفاعی کشور: چون با هدایت و نظارت بزرگ ارتشتاران شاهنشاه آریامهر صورت می‌گیرد دیگر جای بحث باقی نمی‌ماند.
در برنامه توضیحاتی در امور فرهنگی داده شده و می‌خواهند اصلاحاتی از نظر سجایای ملی ایران و ارزش‌های اصیل فرهنگ ایرانی انجام دهند بسیار مناسب و قابل تقدیر است اما به عقیده بنده به موازات توسعه و تکمیل آموزش به تقویت جنبه پرورشی بیشتر باید توجه داشت زیرا به خوبی روشن است که متأسفانه از سالیان دراز تاکنون هر اندازه به آموزش اطفال پرداخته‌اند جنبه پرورش را به کلی از یاد برده‌اند تا حدی که اغلب دانش آموزان و دانشجوبان از مبانی معتقدات ملی- اخلاقی- دینی چیزی نمی‌دانند.
تعلیم و تربیت یا آموزش و پرورش در بین محصلین با کمک معلمین و استادان نیک اعتقاد باید به موازات هم پیشرفت نماید. تا مردمی با اعتقاد و محکم و مؤمن به مقدسات کشور به وجود آیند که بتوانند در حفظ و حراست مملکت و حفظ بنیان و اساس ملیت خود کوشا و مجاهد باشند. (احسنت- احسنت)
تذکر دیگری که خارج از برنامه است با اجازه آقای رئیس خواهم داد که در اطراف آن چه در مجلس شورای ملی و چه در جراید بحث‌های فراوانی شده است و آن مسأله ترافبک است که جان همه را بر لب رسانیده است به طوری که کسی نمی‌تواند به موقع به سر کار خود برود.
چندی قبل که در معیت جناب آقای رئیس به یکی از شهرهای شرقی رفته بودیم و در حدود پنج میلیون نفر جمعیت داشت با شهردار محل صحبت کردیم که در مورد ترافیک چه تصمیماتی اجرا کرده‌اند نقشه‌ای مقابل شهردار بود که با چراغ‌های الوان روشن می‌شد به ما نشان دادند و با ضرس قاطع گفت وضع ترافیک ما طوری است که فعلاً
در عرض بیست دقیقه افراد به محل کارشان می‌رسند ولی با برنامه‌هایی که در دست اجرا دارند مانن توسعه مترو و وسایل برقی در سال ۱۹۷۸ این مدت به یک ربع تقلیل پیدا خواهد کرد. و از روی نقشه نشان داد که در سال ۱۹۸۰ این مدت به ده دقیقه خواهد رسید و اضافه کرد که تلاش ما بیشتر این است که اوقات افراد تلف نشود و آنان بتوانند به موقع به سر کارشان برسند.
من با ضرس قاطع عرض می‌کنم با این کیفیتی که کارخانجات ماشین بیرون می‌دهد همچنین به طوری که در جراید خواندم که روزانه ۳۵۰ اتوموبیل از خارج وارد می‌شود، اگر تا دو سال و نیم دیگر به این امر توجهی نشود تهران متوقف خواهد شد و هیچ کس نمی‌تواند از خانه خود خارج شود و به سر کار خود برود.
چون این موضوع مطلب بسیار مهمی است و برای همه ایجاد ناراحتی کرده است لذا تذکر دادم که به آن توجه خاصی بشود و کمیسیونی از افراد بسیار مطلع تشکیل بدهند و راه‌حلی برای آن پیدا کنند.
چندی قبل قانونی به مجلس تقدیم شده بود که با دو فوریت مورد تصویب قرار گرفت و آن قانون افزایش جرایم بود سرکار خانم دکتر مصاحب با دقت دربارهٔ آن تذکراتی دادند و من عرض کردم که افزایش جرایم راه‌حل نهایی نیست بلکه عوانل دیگری باید باشد تا وضع ترافیک سر و سامان یابد. (صحیح است).
جناب آقای نخست‌وزیر، تهران از ساعت ده شب به بعد از لحاظ ترافیک مانند جنگل مولاست و طوری شده است که کسی مصونیت ندارد خواستم تقاضا کنم با تمام مشکلاتی که دارید به امر ترافیک هم توجه خاصی فرموده و زیر نظر خودتان بگیرید تا سر و صورتی پیدا کند. (احسنت- احسنت)
رئیس- آقای عماد تربتی بفرمایید.
عماد تربتی- در آغاز سخن عنایت شاهنشاه عظیم‌الشأن را نسبت به تمام اعضاء کابینه و استقرار و استمرار خدمت آقایان و رأی اعتمادی را که به اتفاق آراء مجلس شورای به هیأت محترم دولت داده است تبریک می‌گویم.
یقین دارم این توجهات موجب تشویق و مزید خدمتگزاری به شاهنشاه و ملک وملت خواهد بود جناب آقای نخست‌وزیر و دبیرکل حزب رستاخیز ایران بیش از پیش در خدمات ارزنده خود کوشا و جان‌فشان خواهند بود مطابق آیین و سنت پارلمانی و اصول حکومت دموکراسی و مشروطه سلطنتی در بدو دوره تقنینیه و معرفی کابینه برنامه دولت مطرح مخالف و موافق نظرات خود را اظهار می‌دارند چون این دوره دوره حزب رستاخیز است و مبنی بر وحدت و محیط خالی از تشتت و فارغ از اختلاف نظر است و نظر به اینکه اساس و روح برنامه و خط مشی دولت و نظر مجلسین همانا اجرای اصول مقدس حزب رستاخیز ملت ایران است لذا بنده عرایضی به ضرورت تاریخی این حزب و جبر زمان در ایجاد آن اهمیت و تشریح مختصری از اصول سه‌گانه حزب رستاخیز ملت از ایران معطوف می‌دارم.
باید دید و سنجید که چگونه ضرورتی وجود و ایجاد چنین حزب واحدی را ایجاب نمود و چگونه زمینه‌هایی وجود داشت که پس از ندای جان بخش رهبر داهی ایران عموم ملت این حزب را به جان و دل پذیرا گشتند و از دو حزب دیگر بی‌فاصله به این حزب روآور شدند.
از جمله در اواخر روز ۱۱ اسفند ماه گذشته که فرمایشات مستدل رهبر عظیم‌الشأن ما به وسیله رادیو شنیده شد صبح روز بعد ۱۲ اسفند ماه همین مجلس تشکیل لیدر فراکسیون حزب اقلیت سناتور ورهرام انحلال حزب مردم را اعلام، اینجانب هم که در حزب اکثریت بودم ضمن نطق قبل از دستور خود حزب واحد و این خط مشی واحد و اصول سه‌گانه آن را ستودم.
اعضاء هر دو حزب و عموم ملت ایران هم همین عقیده را داشتند از نیت شاهنشاه و رهبر خردمند قبلاً کسی اطلاعی نداشت ولی در اعماق قلوب عامه چنین آمادگی وجود داشت و به محض آنکه فروغ تابناک افکار شاهانه پرتوافکن شد راه و خط مشی سیاسی و اجتماعی روشن و عموماً به طرف این حزب کبیر شتافتیم.
اینجا است که باید دید ضرورت تاریخی و اجتماعی و سیاسی و موقع‌بینی چه بود که چنین اندیشه تابناکی عرضه شد.
شاید طبقه جوان ما ندیده یا به عمرش به پیش آمدهای گذشته پی نبرده باشند که پس از هجوم بیگانگان و مهمانان ناخوانده از سه طرف به ین کشور صلح طلب چه اثرات سویی از خود به بار آورد و به یادگار گذاشت.
ارزاق عمومی غارت فقر و فلاکت دامنگیر هرج و مرج در جمیع شئون اجتماعی و اقتصادی و سیاسی کشور حکمفرما شد.
عملیات خیانت‌کارانه حزب توده از طرفی و عوام‌فریبی مصدق و هوچی‌گری یاران او از طرف دیگر مصائب بی‌شماری را ایجاد نمود در آن دریای طوفانی فقط و فقط امید بر خداوندی بود که پیوسته یار و مددکار ناخدای این کشتی است. بردباری و تدابیر شاهنشاه آریامهر و این ناخدای کشتی امواج خروشان و سیل‌های مهیب را به اقیانوس بی‌کران روزگار ببرد. ناملایمات را به دست تاریخ سپرد و خود و کشور تاریخی خود را به ساحل آرام و نجات‌بخش رسانید. استقلال سیاسی را بازیافت و از استقلال کامل اقتصادی برخوردار گردید. پرچم عزت و شوکت را به دست گرفت و این پیشوای بزرگ در پیشاپیش ملت خود با گام‌های محکم و سریع به قله رفعت و اوج ترقی رهسپار شد. انقلاب سفید شاه و ملت گونه‌تیره رنگ کشور و ملت را دگرگونه ساخت سنت‌های ظالمانه را از بین برد کاخ ارتجاع و فئودالیته را واژگون ساخت. عدالت اجتماعی برقرار و استوار گردید. ریشه‌های سرطانی فقر و مسکنت و ذلت و استثمار و نفاق و دیگر امراض اجتماعی از بین رفت. اختلافات طبقاتی مرتفع بیگانه و بیگانه‌خواه و خرابکار و منفی‌باف رانده شد. زنان و کارگران و کشاورزان آزاد و قرین عزت و نعمت گردید. نفت از قید دیگران آزاد و منافع سرشار آن نصیب مالک آن شد.
در فاصله کوتاهی کشور صنعتی و دارای صنایع سبک و سنگین از قبیل ذوب آهن- پتروشیمی و مسی و غیره گردید. به طوری که همین ایام در نمایشگاه بین‌المللی ایران غرفه اداره گسترش صنایع ایران ملاحظه فرمودید مرکب از ۹۹ شرکت و فرآورده‌های صنعتی ایران بود.
اقتصاد سالم این کشور به طوری پیشرفت نمود که به کشورهای آسیایی و آفریقایی مساعدت‌های ی‌دریغ نمودیم و در کشورهای غربی سرمایه‌گذاری شد.
با چنین وضع درخشان و اقتصاد شکوفایی و چنین پیشرفت‌های تاریخی در داخل کشور رهبر دانا و توانای ما امور مهمی که مربوط به خاورمیانه در سطح جهانی بود و به طور اجمال فهرست می‌شود مد نظر قرار داد.
صیانت و حفاظت از امنیت خلیج فارس به وسیله کلیه کشورهای مجاور ساحلی و جلوگیری از مداخله بیگانگان در این منطقه حساس توجه به اقیانوس هند امعان نظر نسبت به اختلافات کشورهای خاورمیانه و خواستن اجرای تصمیمات شورای امنیت جامعه ملل موضوعات مربوط به سیاست نفت و بهاء عادله آن. مسائل مربوط به انرژی و منع استعمال سلاح‌های اتمی مساعدت و معاضدت از طرف کشورهای نفت‌خیز و همچنین کشورهای صنعتی نسبت به کشورهای نیازمند و قابل توسسعه و فاقد نفت و صنعت. تأسیس صندوق مشترک به منظور مساعدت به این گونه کشورها. تأسیسات ایرانی از تصفیه خانه و غیره و سرمایه‌گذاری در صنایع دیگران.
رفت و آمدهای همه روزه رؤسای دولت‌ها و هیأت‌های سیاسی و اقتصادی خود حاکی از جریان‌های سیاسی و اقتصادی در سطح جهان بود. با چنین اوضاع و احوالی که از هر حیث آرامش و سکون داخلی ضرورت داشت.
رویه دو حزبی و یا چندین حزبی برای جمعی و بی‌حزبی و بی‌تفاوتی برای جمع دیگری موجب تولید نفاق و شقاق و دو دستگی بود، در نتیجه اوقات گرانبهای هر یک از متصدیان امور آن هم در چنین موقع حساسی که برای هیچ ملتی و کشوری در خلال تاریخ رخ نداده است به سخن‌چینی و بگو مگوهای داخلی صرف شود یک دسته بگویند دولت حزبی و دو دسته دیگر بگویند حزب دولتی یکی انتقاد را سازنده، دیگری مغرضانه تلقی نماید.
دسته بی‌تفاوت هم نقل مطالب را نقل مجلس نماینده انتخابات این دوره هم در پیش بود که بیشتر آتش نفاق را دامن می‌زد و اختلافات و تشتت حدت و شدت پیدا می‌کرد و گرفتاری افزون‌تر می‌گشت و بیم آن می‌رفت که به وحدت و اتفاق ملی ما خدشه و رخنه‌ای وارد شود و این بود که برای حفظ وحدت ملی و به منظور هماهنگی کامل برای تشکیل صف واحد عموم ملت ایران از حزب اکثریت و اقلیت و مردمی که نظر به همین اختلافات از شرکت دو حزب گریزان بودند دست به دست یکدیگر داده به مصداق کلاک شریف خداوند ( و اعتصموا بحبل الله جمیعاً و لاتفرقوا ) عموماً دور یکدیگر گرد آمده و در زیر پرچم و نظام شاهنشاهی واحد و قانون اساسی واحد و انقلاب سفید و رهبری واحد حزبی واحد تشکیل و در راه مقاصدی بزرگ با راهنمایی رهبر بزرگ خود گام‌های مثبت و محکم خود را به طرف تمدنی بزرگ برداریم.
این بود که در روز تاریخی یازدهم اسفندماه گذشته ندای جانبخش پیشوای خردپیشه و نیک‌اندیش ملت ایران که ناشی از افکار خردمندانه بود بار دیگر در سراسر کشور طنین‌انداز و نورافشانی کرد و حزب رستاخیز ملت ایران با چنین ضرورتی ایجاد و تشکیل شد و قاطبه مردم ایران با شور و شوق به چنین حزبی روآور شدند شرکت در حزب واحد روی دو دستگی و حیدری و نعمتی و تعصبات جاهلانه نیست تا تعصب چشم خرد را کور و لجاج و عناد پرده‌ایی در پیشگاه عقل و بینش بیفکند و هر یک از دو دسته حتی از افتراء و تهمت هم به یکدیگر خودداری نکنند.
عضویت دو حزب در حزب واحد به منظور کاریابی و کارگشایی نخواهد بود. زیرا طرف مقابلی نیست تا هم‌مسلکان از هم‌مسلک خود حمایت نمایند و او را بر دیگری ترجیح دهند.
پس شرکت و عضویت در این حزب صرفاً و منحصراً روی عقیده و ایمان و ایدئولوژی است که از دو هزار و پانصد سال قبل تاریخ مدون دارد و در خون و جان و دل فرد فرد ایرانی رسوخ پیدا کرده.
با شیر اندرون شده با جان به در شود- و آن نظام شاهنشاهی است که در اعماق قلوب مردم جایگزین شده با روشن شدن افکار و سیر تاریخ به عنوان مشروطه سلطنتی تجلی کرده و قانون اساسی شاهنشاه را رئیس قوه مقننه- قضاییه و مجریه قرار داده و اصول عدیده‌ای از قانون اساسی مبنی بر اختیارات شاهنشاه است و مبنی بر اصول قانون اساسی از جمله اصل ۲۷ متمم آن و در تکمیل اجرای قانون اساسی اعطای آزادی و تأمین عدالت اجتماعی منشور انقلاب سفید از طرف شاهنشاه عادل مفخم به ملت ارائه و آراء عمومی آن را تصویب کرد این سه اصل مقدس ۱- نظام شاهنشاهی ۲- قانون اساسی ۳- انقلاب شاه و ملت به یکدیگر پیوسته است وهر یک در تکمیل دیگری مانند سه پایه سعادت عدال مساوات استقلال آزادی استوار و برقرار است. اکنون به چگونگی اهمیت هر یک از این سه اصل به طور اجمال می‌پردازم.
اصل اول حزب، نظام شاهنشاهی است، که براساس رسالت‌های تاریخی و روحانیت و پیشوایی و رهبری استوار بوده است و این افتخار نصیب شاهنشاهی ایران است که منشور آزادی بشر را کورش کبیر ابتکار و اعطا نمود.
در هر موقع هرج و مرج یا ضعف و فتوری در این کشور رخ داده است نظام شاهنشاهی نجات‌بخش بوده است. اگر بخواهیم تاریخ را ورق زنیم و بعد از ماد و هخامنیان تا قرن اخیر شواهدی بیاوریم سخن به درازا خواهد کشید این است که به اجمالی از دو قرن اخیر و عصر حاضر اشاره می‌کنیم.
در اواخر سلطنت صفویه که این کشور مورد حمله هجوم قرار گرفت موجب آن انحطاط این سلسله و ضعف نظام شاهنشاهی بود. تا اینکه نادر افشار پس از فتوحات رشیدانه خود در دشت مغان از سران اقوام ایرانی و سرداران فاتح و بزرگان عشایر در حقیقت مجلس مؤسسان تشکیل داد. و برای آینده ایران کسب تکلیف نمود. عموماً ضعف و فتور نظام شاهنشاهی را جایز نشمرده استحکام مبانی چنین نظامی را خواستار و از همان فرد شایسته و قدرتمند احراز مقام سلطنت را برای نجات ایران خواستار شدند و آنچه از خاک کشور رفته بود مسترد شد. پس از دوره نادرشاه افشار که باز این نظام از هم گسیخته شد آقا محمد خان سررشته این نظام را در دست گرفت و دست یاغیان و طاغیان و متجاوزین را کوتاه نمود و در دوران قاجارزه که باز شاهنشاهی رو به انحطاط گذاشت فقر و بدبختی و نفوذ بیگانه کشور را دچار نابودی می‌کرد.
که رادمرد تاریخ شاهنشاه فقید رضا شاه کبیر مشت آهنین خود را بر سینه بیگانگان کوبید و مجلس مؤسسان طبق قانون اساسی مرکب از نمایندگان عموم ملت ایران برای استحکام نظام شاهنشاهی قبول سلطنت از پیشگاه آن مرد بلندمرتبه استدعا شد و به استحکام نظام شاهنشاهی ایجاد ارتش منظم تشکیل نیروی دریایی و هوایی پایان دادن به خودکامی یاغیان تأسیس بانک‌های ملی و سپه و ساختمان راه‌آهن سرتاسری تأسیس دانشگاه و لغو کاپیتولاسیون و صدها اقدامات و عملیات اعجارآمیز دیگر صورت گرفت و کشور از هم گسیخته رشته‌های حیاتی خود را در دست گرفت و مجد و عظمت تاریخی خود را تجدیدنظر نمود.
متأسفانه حمله و هجوم بیگانگان در شهریور ۱۳۲۰ رشته‌های نظم و نظام را از هم پاشید و تمام کشور در اشغال قشون یگانه قرار گرفت.
خوشبختانه نظتم شاهنشاهی باز به فریاد ملت ستم‌دیده ایران رسید شاهنشاه جوان و جوان‌بخت ما سران سه دولت امریکا و شوروی و انگلیس را در تهران مجتمع نمودند در کنفرانس تاریخی تهران و در نتیجه به تدبیر و درایت شاهنشاه اعلامیه سران سهکشور متفق صادر که قسمتی از عین عبارت آن اینک نقل می‌شود.
به تاریخ نهم آذر ماه ۱۳۲۲
(دولت‌های کشورهای متحده امریکا و اتحاد جماهیر شوروی و ممالک متحده انگلستان در حفظ و استقلال و حاکمیت و تمامیت ارضی ایران با دولت اتفاق نظر دارند.)
سند بازیافت استقلال و حاکمیت و تمامیت ارضی ایران را شاهنشاه به دست مبارک خود گرفت و جز نام شاهنشاهی و یک فرد لایق و رهبری شایسته با بی‌نظامی کشور امکان نداشت که با وجود قشون بیگانه کشورهایی از مطامع خود صرف‌نظر نمایند.
ولی در عین حال اطرافیان استالین نگذاشتند تا مدتی به این تعهد وفاداری و عمل شود و فرقه خیانت پیشه‌ای به نام دموکرات آذربایجان دعوی استقلال آذربایجان را که به منزله قلب ایران است نمودند و تجزیه‌طلبی را آغاز کردند ولی با استقرار نظام شاهنشاهی در ۲۱ آذر ماه ۱۳۲۵ شاهنشاه رشد شخصاً فرماندهی نیروهای اعزامی به آذربایجان را به عهده گرفتند و برفراز استحکامات متجاسرین پرواز و حکومت فرقه دموکرات را سرنگون و به غائله آذربایجان با همکاری و مجاهدت ملت شریف آذربایجان خاتمه داده شد.
با چنین تاریخ گویا و ناطق و مشهودی مسلم است که یگانه راز بقا و استقلال این کشور تا بوده و خواهد بود حفظ نظام شاهنشاهی است و این اصل مقدسی است که یکی از اصول سه گانه حزب رستاخیز ملت ایران را تشکیل می‌دهد.
اصل دوم حزب قانون اساسی است.
این قانون که رویه اساسی و روش اصولی کشور را تعیین کرده است مربوط به مشروطه سلطنتی است که بهترین طرز حکومت‌های ملی و با خون آزادی‌خواهان و مشروطه‌طلبان و مجاهدین در راه اعتلای میهن آبیاری شده است.
اصول این قانون بر مبنای حقوق اساسی و براساس مطالعات و تحقیقاتی است که صدها سال فلاسفه و علمای حقوق و جامعه‌شناسان و دانشمندان در باب اساس و طرز تشکیل حکومت‌های گوناگون مطالعاتی نموده تألیفات و تصنیفات و تحقیقاتی از خود به یادگار گذاشته‌اند در کشورهای دیگر تجاربی نسبت به هریک از اصول آن به عمل آمده و بعداً برای استقرار مشروطیت در ایران این اصول و ماده آن استخراج و تدوین و تنظیم و تصویب شده است.
هر یک از اصول آن چه در قانون اساسی و چه در متمم آن چه در باب مذهب رسمی ایران چه در باب سلطنت و اختیارات شاهنشاه و چه در خصوص آزادی‌های فردی و اجتماعی و وظایف وزراء و انجمن‌های دموکراتیک و تشکیل قوای سه‌گانه مقننه قضاییه و مجریه و اختیارات هر یک از این سه قوه عموماً اساس تکالیف و روش‌های آزموده شده پسندیده را روشن نموده است و کلیه اصول آن بهترین مرام‌نامه برای حزب به شمار می‌رود.
اصل سوم حزب، انقلاب شاه و ملت است.
شاهنشاه عدالت‌گستر از بی‌عدالتی‌ها و سنت‌های کهنه ظالمانه پیوسته رنج می‌برند، اهتلافات طبقاتی، بیدادگری، فلج بودن نیمی از جمعیت کشور که زنان باشند، اسارت دهقان و کارگر و دیگر ناروایی‌ها عدالت، آزادی و مساوات را که روح دین مقدس اسلام و تکیه‌گاه قانون اساسی است از بین برده بود شاهنشاه همواره در این اندیشه بودند که با اغتنام فرصت این بی‌عدالتی‌ها و نا به سامانی‌ها را ریشه‌کن نمایند و یک انقلاب و تحول سیاسی و اجتماعی و اقتصادی ایجاد فرمایند در یک موقع مناسب ششم بهمن ماه ۴۱ با این ندای بلند آزادی‌بخش خود که فرمودند:
- « در اینجا من به حکم مسئولیت پادشاهی و وفاداری به سوگندی که در حفظ حقوق و اعتلای ملت ایران یاد کرده‌ام نمی‌توانم ناظر بی‌طرف در مبارزه قوای یزدانی با نیروهای اهریمنی باشم زیرا پرچم این مبارزه را خود بر دوش گرفته‌ام »
با این مقدمه و سایر بیانات شورانگیز و خطابه تاریخی خود اصول ششگانه انقلاب سفید را در معرض مراجعه به آراء عمومی گذاشتند و ملت ایران یکدل و یک جهت آن را تصویب و بعداً انقلاب روی مصالح عمومی استمرار یافت و تاکنون که ۱۴ اصل شده است و در نتیجه عدالت و مساوات و آزادی تأمین شد.
چنان چه بخواهم هر یک از اصول چهارده‌گانه را تشریح و توضیح و فواید آن را برشمارم از حوصله این جلسه بیرون است و آنچه عیان است حاجت به بیان ندارد و این اصل سوم حزب رستاخیز ملت ایران هم که خود مشتمل بر چهارده اصل است بهترین مرام‌نامه برای حزب است.
این بود اصول سه‌گانه حزب رستاخیز ملت ایران که با ایمانی راسخ و عقیئه‌ای قاطع و تزلزل ناپذیر با استقبال عموم مردم ایران رو به رو شد و ملت شریف ایران با برخورداری از وحدت ملی در یک صف در پرتو انوار تابنده افکار عالیه رهبر خردمند خود قرار گرفتند و این دولت رستاخیز و قوه تقنینیه در دوره رستاخیز و عموم ملت باید اهداف مقدس این اصول را اجراء و به سعادت و کامیابی بی‌حد و حصر برسند بعون الله تعالی. این بود عرایض من در اطراف رستاخیز از خداوند بزرگ توفیق همکان را مسألت دارم (احسنت، احسنت) متشکرم.
رئیس- آقای فاضل سرجویی بفرمایید.
فاضل سرجویی- جناب آقای نخست وزیر بدواً تجدید انتخاب و انتصاب آن جناب و همکاران محترم را تبریک عرض کرده از خداوند توفیق دولت شما را در امور مسألت دارد. باید بگویم بنده در طرح و مواد برنامه شما بحث زیادی ندارم و وقت شما و مجلس را نمی‌گیرم زیرا با برنامه دولت جنابعالی موافقم لیکن در نحوه و حسن اجرای برنامه دولت تذکرات و نظراتی دارم که به استحضار می‌رسانم و انجام آن را خواهانم:
با تأییدات خداوند و اراده متین اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر بر اعلام رستاخیز ملت ایران مبتنی بر نظام شاهنشاهس و اصول مقدی قانون اساسی و انقلاب سفید شاه و ملت آزادی و کامل انتخابات فرصتی دست داد که با نظر ملوکانه و آراء ملت نجیب ایران قدم به ساحت مقدس مجلس سنا بگذاریم تا با اظهار و امعان نظر در برنامه و لوایح دولت و وضع و تصویب و تنقیح و تهذیب قوانین و تشریک مساعی در حسن اجرای آن به نحو شایسته در بهسازی سرزمین ایران و تأمین رفاه و آسایش مردم شریف آن و رسانیدن به تمدن بزرگ سهیم و شریک باشیم.
جناب آقای نخست‌وزیر، بیانات رسا و مستدل جنابعالی با دقت استماع شد و برنامه مشروح و مبسوط دولت شما تحت مطالعه و مداقه دقیق قرار گرفت پس از بررسی کامل در مواد و مفاد آن از جهت اقتصادی و اجتماعی و سیاسی که از نظرات و منویات عالیه شاهنشاه هم الهام گرفته است اشکالی متوجه آن نبوده مورد تأیید و موافقت است و فکر می‌کنم همکاران ارجمندم نیز با من هم عقیده باشند.
اجازه می‌خواهم اینک که جهات موافقت با برنامه جنابعالی را به طور اختصار ذکر کردم به عنوان تذکر نکاتی چند را در خصوص نحوه اجرای برنامه به استحضار آن جناب برسانم زیرا در تذکر فایده‌ای هست که در عدم آن نیست.
خوب می‌دانید هر برنامه‌ای هر قدر مشعشعانه و عالمانه و مدبرانه و از روی کمال انصاف و واقع‌بینی و مآل‌اندیشی تنظیم شده باشد ولی اجرای ان به غیر هال آن کار سپرده شود یا مجری متخصص و اهل فن بوده لیکن در اجرای برنامه مسامحه روا دارد و یا روحیه انسان‌دوستی یا خدای نخواسته وظیفه‌شناسی او ضعیف بوده مخلص در عمل نباشد حاصل کار بی‌حاصلی و احیاناً ندامت و پشیمانی خواهد بود.
به عکل هر برنامه‌ای که مجریان آن علاوه بر مهارت و کاردانی صداقت و حسن‌نیت و فداکاری در اجرای آن به کار برند و منافع و حقوق افراد جامعه را محترم شمارند و کارکنان دستگاه اجرایی با مردم از روی محبت و انسان‌دوستی رفتار نمایند، چنین برنامه‌ای می‌تواند حافظ نظام جامعه و نظم عمومی مصالح و منافع اجتماعی و تضمین و تأمین‌کننده آن بوده جوابگوی خواسته‌ها و نیارهای مشروع ملت ایران باشد زیرا اعمال محبت عقده‌ها و نارضایی‌های مردم را از بین برده موجب آسایش خاطر و آسودگی خیال و ایجاد آرامش در جامعه می‌شود و به مصداق
- « درس معلم ار بود زمزمه محبتی
- جمعه به مکتب آورد طفل گریزپای را »
- « درس معلم ار بود زمزمه محبتی
و همچنین:
- « خلل پذیر بود هر بنا که می‌بینی
- به جز بنای محبت که خالی از خلل است »
- « خلل پذیر بود هر بنا که می‌بینی
بنا و ساختمان اجتماعی پایدار و استوار خواهد بود.
اینک با اغتنام از فرصت و عذر مزاحمت نسبت به چند ماده از برنامه دولت شما نظر خود را عرض می‌کنم که مورد توجه قرار گیرد.
۱- کشاورزی:
نیاکان ما و ملت مسلمان ایران عمل کشاورزی را یک عکل عبادی و نیکوکاری تلقی کرده و برای مواد غذایی و ارزاق عمومی ارزش و اهمیت خاصی قائل و ارج نهاد تا حدی که آن را برکت خداوند و نعمت الهی دانسته است و زیر پا گذاردن خرده نان و دانه گندم و برنج و یا ریختن و یا داخل کردن آن را در مواد آلوده امری ناشایست و اسراف و تبذیر در آن را گناه می‌دانند چرا؟
به جهت آنکه مواد غذایی که از راه کشاورزی به دست می‌آید موجب بقای ذات و ادامه حیات و فقدان آن با قطع حیات انسان‌ها ارتباط پیدا می‌کند.
چه بسا ملت‌ها که بر اثر فقر مواد غذایی دچار بیماری و گرفتاری شدید بوده در بدترین شرایط زندگی به سر می‌برند.
کشاورزی ارزنده‌ترین منبع تولیدی کشور است زیرا هر چه زمان و ایام بر آن بگذرد نه تنها با بهره‌برداری از آن این منبع تولیدی از بین نمی‌رود بلکه سرچشمه‌ای است لایزال که با به کار بردن تکنیک و رویه‌های علمی و وسایل ماشینی جدید کشاورزی رو به تزاید است به خلاف منابع معدنی که بهره‌برداری و استحصال آن آن موجب فنای آن است. به عبارت دیگر با ماشین و صنعت می‌توان زندگانی بهتر داشت لیکن بدون محصولات کشاورزی و خوراکی ادامه حیات امکان‌پذیر نیست. تا آب و خاک و هوای ایران زمین بر صفحه روزگار و صحنه گیتی برقرار است و تخمه ایرانی در آن کشت می‌شود و آفتاب فروزان بر پهنه آن می‌تابد و شاهنشاه خردمند و مدبر ایران مشتاقانه بر عمل کشاورز و کشاورزی ارج می‌نهند امید و آرزوی پیشرفت‌های شایان توجه را دارد. علیهذا تقاضای عطف توجه بیشتری به امر کشاورزی سرزمین ایران را از جنابعالی دارد.
۲- دادگستری:
چون قوه قضاییه و حکمیه یکی از قوای ثلاثه کشور و از ارکان حکومت مشروطه سلطنتی ایران است و دادگستری مرجع تظلمات عمومی و رسیدگی به دعاوی و تعیین‌کنند حقوق و حدود حقوق افراد و جامعه می‌باشد و حل و فصل مناقشات و اختلافات بین اشخاص از حقوقی و حقیقی با دادگستری است و خیانت‌کاران و جانیان و تبهکاران و متجاوزان به حقوق عمومی و افراد در دادگستری محاکمه و به مجازات عمل خود می‌رسند و با اعمال مجازات فرصت و مجال قانون‌شکنی و تعدی و تجاوز به حقوق جامعه و افراد از آنان سلب می‌شود و حاصل آن ایجاد نظم عمومی و امنیت قضایی و استقرار عدالت در جامعه می‌باشد لذا توجه بیشتر آن جناب را به دستگاه و مقام قضا و قوه قضاییه کشور جلی می‌کنم.
۳- ارتش:
از آنجایی که استقلال و تمامیت ارضی کشور و جلوگیری از تجاوز متجاوزین خارجی و داخلی و ایجاد امنیت عمومی بسته به وجود ارتش و نیروی انتظامی و قدرت تدافعی آن است اهمیت قوای تدافعی ارتش و نیرو انتظامی و امنیتی را در معیت آن توصیه می‌کنم.
۴- فرهنگ و آموزش و پرورش:
چون نیروی انسانی قوی‌ترین نیروهای زندگی است برای ساختن جامعه‌ای مترقی و سعادتمند و مردانی دانا و توانا و انسان‌هایی تربیت یافته و با ایمان لازم است تا با قدرت خلاقه خود بتوانند جامعه را به راه صواب بکشانند و با ایجاد محیط مادی و معنوی سالم ملت را به سوی سعادت و نیکبختی سوق دهند به لحاظ اینکه چنین نیرویی از سرچشمه زلال فرهنگ و آموزش و پرورش سیراب می‌شود توسعه هر چه بیشتر و توجه هر چه زیادتر به خصوص از جنبه معنوی امر نسبت به مدارس و دانشگاه‌ها را در سطح کشور توصیه می‌نماید.
در خاتمه از خدای بزرگ برای شما و همکاران محترم شما و خود و همکاران ارجمندم توفیق خدمت به مملکت و ملت ایران را از صمیم قلب آرزو می‌کنم.
(احسنت- احسنت)
رئیس- در فهرستی که به من داده شده است بیش از یک نفر دیگر از کسانی که تقاضای صحبت کرده‌اند باقی نمانده است ولی از طرف دیگر هم پیشنهادی از طرف آقای جعفری رسیده است دایر بر کفایت مذاکرات و اگر نظر خانم‌ها و آقایان این است که مذاکرات کافی است که آقای دها صحبت نمی‌فرمایند و الا ایشان صحبت خواهند کرد.
(سناتورها- مذاکرات کافی است)
رئیس- رأی می‌گیریم به پیشنهاد آقای جعفری سناتورهایی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. مذاکرات کافی تشخیص داده شد، جناب آقای نخست‌وزیر بفرمایید.
نخست‌وزیر (جناب آقای هویدا)- جناب آقای رئیس از تذکراتی که امروز داده شد باید عرض کنم که خیلی متشکرم بدیهی است ما این نکات را در اجرای برنامه‌هایمان منظور خواهیم کرد و مثل همیشه آن رابطه نزدیکی که بین دولت و مجلس سنا موجود بود حتماً ما علاقه داریم که ادامه پیدا کند و از نظریات خانم‌ها و آقایان در کمیسیون‌های مختلف که در موقع تنقیح قوانین من و همکارانم در آنجا شرکت می‌کنیم استفاده خواهیم کرد تا قوانین بهتری برای اجرا به دولت ابلاغ بشود و در فرمایشاتی که آقایان اینجا کردند چند نکته بود که بنده اجازه می‌خواهم عرایض خیلی مختصری بکنم جناب مولوی دربارهٔ انجمن‌های استان و شهرستان و شهر نکاتی را فرمودند که بنده از این موقعیت استفاده می‌کنم و به عرض می‌رسانم که اقداماتی که این انجمن‌ها کرده‌اند به نظر من بسیار اقدامات مفیدی بوده و از بدو شروع کار این انجمن‌ها یک هماهنگی بین دستگاه‌های مختلف و دستگاه‌های اجرایی آن در استان‌ها و دستگاه‌های انتخابی این انجمن‌های دموکراتیک به وجود آمده مسلماً در بدو امر اشکالاتی بود آشنایی به این طرز کار نبود ولی امروز می‌توانیم به ضرس قاطع عرض کنم که من شخصاً از پیشرفت کار راضی هستم ولی این باعث نمی‌شود که ما در برنامه‌ای که در پیش داریم نتوانیم یک هماهنگی بیشتری را ایجاد بکنیم همان طور که می‌دانید در بعضی از استان‌ها ما برنامه‌های دولت را استانی کردیم به این ترتیب که در چند استان مسائل آن استان توسط مقاماتی که در استان هستند حل می‌شود و احتیاجی به مراجعه به تهران نداریم در بودجه آتی که تقدیم مجلس خواهد شد ما بودجه یازده وزارتخانه را استانی می‌کنیم به این معنی که تمام بودجه در استان منظور خواهد شد و زیر نظر استاندار با همکاری انجمن‌ها، این بودجه‌ها که به تصویب هیأت مقننه خواهد رسید، این بودجه‌ها حذف خواهد شد تا اینکه توسعه بیشتری ایجاد بشود. از این همکاری ما هیچ گونه ضرری ندیدیم برعکس در پیشرفت کارهایمان یک نوع سرعت بیشتر، توسعه بیشتر به دست آوردیم و من خیال می‌کنم که انجمن‌ها باید این وظایفشان را انجام بدهند بدیهی است که اگر در آن وظایف یا در طرز کارشان اشکلاتی هست حتی اگر احتیاج به قوانین داشته باشد در موقع تقدیم لایحه مربوط به انتخابات ممکن است آن را منظور کنیم که کارشان را سهل‌تر کنیم. الان که این انجمن‌ها جا افتاده‌اند و محل خودشان را پیدا کرده‌اند باید هم آنها صاحب‌نظر باشند و هم اینکه مسئولین دولتی هم با همکاری آن انجمن‌ها وظایفشان را انجام بدهند. تیمسار صفاری در باره برنامه جمله زیبایی فرمودند، فرمودند که برنامه‌ها برای آینده دلنشین است ولی چه بهتر که برنامه گذشته و انجام آن دلنشین باشد که خودشان هم سال‌های دراز سهم به سزایی در خدمتگزاری در زمان همین دولت داشته‌اند بنده یعنی همین دولت، می‌گویم ممکن است که افراد ان تغییر پیدا کرده باشند ولی سیاست همان سیاست بوده، برنامه همان برنامه بوده و موفق بوده ایت و الان هم آینده را نمی‌دانم چون نمی‌شود آینده همیشه دلنشین باشد ولی آینده ایران همیشه دلنشین است و من هم شک و تردیدی ندارم (نمایندگان- انشاءالله) راجع به برق هسته‌ای و مسائلی که در بعضی شهرها دربارهٔ برق داریم فرمایشاتی فرمودند که صحیح است خودشان استاندار بودند و علت بعضی از اشکالات را در قطع شدن برق‌ها می‌دانند و خودشان شهردار تهران بودند و آن ایرادی که الان برای شهر تهران می‌گیرند حتماً در زمان ایشان برق بیشتر قطع می‌شد هر چند که شهرداری تهران مسئولیتی در امور برق ندارد و مسئولیت برق با سازمان برق تهران است ولی علت آن را خوب می‌دانند و ما الان علت‌ها را از بین می‌بریم و اطمینان داریم روز به روز بهتر خواهد شد امسال از لحاظ برق در تهران در تهران شکایت کمتر بود نمی‌گویم شکایتی نبود ولی شکایت کمتر بوده در هر صورت توسعه برق ما بی‌نهایت زیاد است و تقاضا هم از آن رشد بیشتر است و سعی خواهیم کرد که این اشکالات امروزه هم حل شود ولی نباید خرده‌گیر باشیم ما الان به فکر برق هسته‌ای هستیم و همیشه هم باید فکر ۲۰ سال ۲۵ سال ۵۰ سال دیگر باشیم ما بایستی بتوانیم از برق هسته‌ای در حدود ۲۳ هزار مگاوات تا ۳۲ هزار مگاوات (هنوز معلوم نیست که رقم قطعی آن چه خواهد بود) استفاده بکنیم.
اینها برای ایران بیست سال دیگر است از امسال شروع می‌کنیم برای بیست سال دیگر. بدیهی است همان طور که من همیشه عرض کردم تیمسار صفاری خودشان می‌دانند که این تنگناها و اشکالات زاییده پیشرفت است و کاری هم نمی‌شود کرد هر چه بیشتر پیشرفت کنیم همان طور اشکال خواهیم داشت. خودتان می‌دانید راجع به ترافیک در آنجا بحث می‌شود خیلی اعتقاد ندارم در همین مجلس سنا ما کمیسیون ترافیک سال‌ها داشتیم نشستید صحبت کردید الان می‌بینم که اشکال ترافیک ما بیشتر است باید مسئولیت در یک دستگاه باشد و آن دستگاه کارش را انجام بدهد اگر نتواند کارش را انجام بدهد و اگر دلایلی برای اشکالات نداشته باشد بعداً باید تصمیم گرفته شود ولی به اطلاع جنابعالی می‌رسانم شهر تهران یک انجمنی دارد که انتخاب می‌شود و دولت به هیچ وجه نمی‌تواند تکلیفی برای اتجمن شهر تهران روشن کند همان طور که دولت نمی‌تواند برای قوه مقننه تکلیفی روشن کند پس اگر لازم باشد یک همکاری نزدیک بین مجلس سنا و انجمن شهر تهران به وجود بیاید که با هم صحبت بکنند شهردار هم از طرف انجمن شهر تهران انتخاب شده همان‌طور که شما در اینجا انتخاباتی می‌کنید از لحاظ تعیین ریاست مجلس یا نایب‌رئیس یا رؤسای کمیسیون‌ها، دولت که در این انتخابات شرکت نمی‌کند پس واقعاً باید عادت کنیم که اگر اشکالاتی داریم و در آن مرجعی که باید اشکلات مطرح بشود مطرح کنیم ولی ضمناً اجازه می‌خواهم به نام یک تهرانی یک نفر ساکن تهران که خود من هم گرفتار این ترافیک هستم و گیر می‌افتم الان آمدن به مجلس سنا خیلی ساده است و از دفترم پیاده می‌آیم ولی رفتن به مجلس شورای ملی اشکلات عمده‌ای دارد (دکتر صالح- با هلیکوپتر بروید) مسلماً از هلیکوپتر هم می‌شود استفاده کرد ولی خوب استفاده از هلیکوپتر زیاد این امکان را نمی‌دهد که بشود به مجلس شورای ملی رفت خودتان می‌دانید که در نزدیکی‌های مجلس شورای ملی جایی برای هلیکوپتر نیست اما برای هلیکوپتر جایی در نزدیک مجلس سنا هست ولی چون نزدیک هستم احتیاجی به هلیکوپتر ندارم در هر صورت باید عرض کنم که این مسأله مطرح است که ما در یک شهری هستیم که مسائل عمده‌ای دارد شهری است که توسعه زیادی پیدا کرده است چهار میلیون نفر آدم در تهران و حومه آن زندگی می‌کنند این چهار میلیون نفر مسائل شهری ایجاد می‌کند و خدمات می‌خواهد ولی حاضر نیستند مخارج این خدمات را بدهند رفت و آمد اشکال دارد یک زمانی تعداد ماشین‌های شهر اضافه می‌شود دو راه وجود دارد یا جلو ماشین‌های مردم را بکیریم یا بگوییم هیچکس سوا ماشین نشود اینها مسائلی است که کفتن و صحبت کردن آن آسان است خود جنابعالی زمانی عضو ایران نوین بودید و عضو دفتر سیاسی حزب ایران نوین بودید به یاد دارم که این مسائل را در آنجا مطرح می‌کردید و من هم اجباراً عرایضی آنجا می‌کردم و می‌بینم که در برابر این اشکالات که زاییده پیشرفت ما است راه‌حل‌هایی داریم مترو را می‌سازیم جاده‌های جدید ایجاد می‌شود این جاده سوم که من به یاد دارم از جوانی صحبت آن را می‌کردم بالمآل همین شهرداری با اشکلاتی که داشت این جاده سوم را باز کرد یک ساعت‌هایی در روز در تمام دنیا هست که اشکال ترافیک دارد، شما اینکه عرض می‌کنم شما، منظور شما نیستید بلکه منظورم همه است همه ما به خارج می‌رویم می‌بینیم که در بعضی ساعات روز در خارج هم همین اشکالات که ما در تهران داریم آنها هم دارند ولی چون آنجا پاریس و لندن است و ما اعصابمان راحت‌تر است کمتر ناراحت می‌شویم ما کمیسیونی تشکیل دادیم که در آنجا ببینند ساعات مدارس چه باشد گفتند مدارس ساعت ۹ صبح شروع شود و کارمندان دولت ساعت ۸ سر کار بروند آن وقت دیدند که کارمندانی که می‌خواهند بچه‌هایشان را به مدرسه ببرند ناگزیر یک ساعت بچه را بایستی زودتر به مدرسه ببرند ناگزیر یک ساعت بچه را بایستی زودتر به مدرسه ببرند و در آنجا بیکار بماند یا خود کارمند یکساعت دیرتر به محل کارش برود تا بتواند ساعت ۹ بچه را به مدرسه برساند این بود که این نظر مردود شد بعد فکر کردند شهر را منطقه به منطقه کنند بینند وزارتخانه‌ها در کجا واقعند و مردم در کجا زندگی می‌کنند تا ساعت کار اداری را عوض کنند با اصناف صحبت شد (البته چیز قابلی از اصناف نمانده است با همین چیزی که از آن مانده صحبت شد) که چه ساعتی مغازه‌ها را باز کنند آیا مغازه‌ها را باز کنند آیا مغازه‌ای که یک جنسی را می‌فروشد که از احتیاجات عامه نیست باید ساعت ۷ صبح باز کنند؟ یا ساعت ۹ صبح؟ یک کاری باید بکنیم که دررفت و آمد در ساعت‌های مختلف با سرعت بیشتری انجام بگیرد ولی با تناسب‌های مختلفی، و اینها مسائلی است که ما با شهرداری همکاری می‌کنیم و امروز هم ما شهردار را دعوت کرده‌ایم به هیأت دولت بیاید که با هم به نظریاتی که در مجلس شورای ملی داده شده و هم در مجلس سنا و همچنین نظریاتی که همشهری‌های ما به اطلاع ما می‌رسانند با او مطرح بکنیم و از او بخواهیم که با کمک انجمن شهر بنشینند و یک راه‌حلی پیدا کنند ولی در این شهری که چهار میلیون نفر سکنه و چهار هزار نفر سپور دارد با یکدیگر نمی‌خواند پس بای به او کمک کرد وقتی صحبت از کمک می‌شود برای شهر تهران که باید کمک بیشتری بشود باید قبول بفرمایید که ما چطور می‌توانیم از استان‌ها و شهرستان‌ها و روستاها کم کنیم و در عوض به شهر تهران کمک کنیم؟ آیا چنین سیاستی را تجویز می‌فرمایید (سناتورها- خیر) آیا معتقدید که باید ما دنبال این کار برویم؟ ولی در هر صورت ما سعی می‌کنیم یک راه‌حل بینابینی را پدا بکنیم که وضع بهتر بشود.
اینجا راجع به قیمت محصول دام و مسائل زراعی صحبت کردید بدیهی است خودتان می‌دانید که دولت چنین سیاستی را دارد.
جناب فاضل سرجویی هم در این باب فرمایشی کردند ولی یک نکته‌ای را باید بگویم ما نمی‌توانیم اجازه بدهیم که قیمت محصولات ما به قیمت محصول خارج باشد چون در محصول خارج یک تورم به خصوصی هست و دارای یک قیمت‌هایی هست که ما واقعاً باید با گرانی آن قیمت‌ها مبارزه کنیم لذا قیمت‌های ما باید یک قیمت معقولی باشد همین طور در نظر بگیریم که ما سال گذشته اگر به یاد داشته باشد قیمت گندم را از ۷۵۰ تومان به ۱۰۰۰ تومان رساندیم قیمت چغندر را بالا بردیم قیمت جو و قیمت خرید ذرت را بالا بردیم و یک سیاست معقولی داریم که این سیاست تماً کمک کند به توسعه کشاورزی‌مان ولی طوری نباشد که ما یک کشاورزی را ایجاد کنیم که اقتصادی نباشد و مصرف کننده هم بالمأل ناراحت و در اشکال باشد قیمت‌ها بایستس در یک حد معقول باشد که جوابگوی مسائل اقتصادی ما هم باشد. اگر ما چنین سیاستی را دنبال کنیم موفق می‌شویم ولی فراموش نکنید که سرزمین ایران از لحاظ کشاورزی محدود است و شما اگر قیمت گندم را بیش از حد بالا ببرید مردم چغندر نمی‌کارند و اگر قیمت چغندر را بالا ببرید مردم گندم نمی‌کارند و چون سرزمین فعلی، از لحاظ کشاورزی محدود است تا اینکه سدهای بیشتری بسازیم تا اینکه امکانات آبیاری بیشتری را به وجود بیاوریم.
قبول بفرمایید که سیاست قیمت تنها مسأله کشاورزی را حل نمی‌کند این را باید ما در نظر داشته باشیم بدیهی است سیاست قیمت یکی از سیاست‌های اقتصادی کشاورزی است ولی سیاست‌های دیگری هم هست که ما باید آنها را دنبال بکنیم و سیاست کشاورزی هم از لحاظ ما تنها مسأله نیست که شما فکر بکنید که ما بخواهیم زارعان را کارگر کشاورزی بکنیم باید ما با توجه به اینکه زارع ایرانی همخودش مدیر است و هم صاحب سرمایه است و هم کارگر یعنی در یک شخص سه وضع استثنایی را می‌بینیم این را ما باید با کمک‌های غیرمستقیم جوری هدایت کنیم که بتواند کارش را توسعه بدهد.
ملاحظه می‌فرمایید که امسال در حدود یک میلیون تن گندم محصولمان بیشتر است الان چه بسا در یک محلی محصول گندم برداشت نشده که روی اصل نبودن کارگر است ولی این کلی نیست و نباید گفت که تمام ایران این طور است ما یک میلیون تن گندم بیشتر محصولمان به دست می‌آید که ما می‌توانیم استفاده کنیم و کمتر روی خارج متکی باشیم.
از لحاظ رفاه که فرمودید بنده این نکته را باید عرض کنم که چند نفر از ناطقان امروز این مسائل را فرمودند صحیح است که ما گفتیم بنده هم عرض کردم پیشرفت و رفاه نسل فعلی در رهن نسل آینده نیست ولی اضافه کردم که این نسل باید بیشتر کار کند تا اینکه بتواند برای نسل از آن استفاده کند و این نسل هم بایستی بتواند از مواهب پیشرفت خودش استفاده کند ولی یک نکته‌ای که باید روشن باشد ما در برابر تلاش افرادی که باید به آنها درآمد بیشتری بدهیم شما اگر بیشتر کار کنید بیشتر خدمت کنید مسلماً باید درآمد بیشتری داشته باشید ولی وقتی درآمدی داشته باشید رفاه شما نباید رفاهی باشد که انتظارش را از بیت‌المال مملکت داشته باشید.
رفاه دولت باید ایجاد کند طبق یک اصول بیمه یعنی فردی که می‌خواهد بیمه شود باید مبلغی بپردازد و دوات به طبقات اقتصادی مختلف کمک‌های کمتر یا بیشتری می‌کند. اگر نه ما چطور می‌توانیم پیش برویم بگوییم فردا تحصیلات رایگان است. چرا رایگان است؟ برای اینکه؟ برای از رفاه نسل‌های بعداً امکانات مساوی برای افراد می‌دهم که بهترین‌ها به سر کارها برسند. یعنی یک نفری که به چه زارع و کارگر است امکانات داشته باشد که بتواند به آن تحصیلات عالیه برسد اگر از احاظ فکری آمادگی داشته باشد ولی به این معنی نیست که تمام مسائل را دولت بدهد و مثل جوامع غربی بشویم که امروز در مقابل مشکلات عدیده‌ای هستند. این را خواستم عرض کنم که باید اقتصادی باشد و یکی از سناتورها این موضوع را قشنگ و روشن فرمودند: پس اگر اینجا ما ترن داریم و کسی مسافرت می‌کند باید راه‌آهن شما درآمد داشته باشد من نمی‌گویم منافع سرشارس داشته باشد ولی بایستی درآمد معقولی داشته باشد اگر به ضرر بخواهد کار بکند روزی خواهد رسید که در برابر این بار سنگین هیچ دولتی نمی‌تواند جوابگوی وظایف خودش باشد.
جناب آقای عماد تربتی واقعاً یک سیری در تاریخ فرمودند که من خیال می‌کنم این را باید در یک جایی چاپ کرد که بی‌نهایت زیبا بود. همان طور که عرض کردم راجع به کشاورزی. ولی راجع به دادگستری و فرمایشاتی که آقای اضل سرجویی حتماً از ایشان چنین انتظاری را داشتم ولی خودشان هم می‌دانند که دولت علاقه فراوانی به توسعه کار کشاورزی دارد و احترام زیادی به قضات و دستگاه قضایی که خدمت شایانی را انجام می‌دهند. بنده این اطمینان را می‌توانم بدهم که این دولت با همان روحیه دولت سابق یک همکاری نزدیکی را خواهد داشت و در این مجلس سنا مثل اینکه همیشه عرض کردم امروز هم مجدداً عرض می‌کنم یک گنجینه اطلاعات یک گنجینه حسن‌نیت، و یک تجربه بزرگی موجود است که دولت افتخار دارد از آن استفاده بکند. چون همه ما امروز در لوی حزب رستاخیز ملت ایران برای پیشرفت مملکتمان قدم برمی‌داریم برای رضامندی خاطر فرمانده بزرگ مملکت و مردم ایران (احسنت- احسنت) متشکرم.
رئیس- اینک رأی می‌گیریم به برنامه دولت که با ورقه خواهد بود.
در این هنگام آقایان: مسعودی و جلیلی (منشیان) برای نظارت در اخذ آراء در محل نطق حاضر شدند و سناتورها به شرح زیر رأی دادند:
رأی دهندگان آقایان: جناب آقای مهندس شریف‌امامی، دکتر سید محمد سجادی، جعفری، بانو دکتر مصاحب، سرلشکر جهانبانی، محسن رئیس، کوروس، مهندس گنجی، تیمسار صفاری، پرفسور عدل، پروفسور جمشید اعلم، خزیمه‌اعلم، سرلشکر دیلمی، بانو شوکت ملک جهانبانی، دریابد رسایی، دکتر حجازی، تجدد، سرلشکر مطبوعی، دکتر آشتیانی، جلیلوند، موسوی، نواب، رسول پرویزی، بهادری، شادمان، دکتر ضیایی، مهندس صادق مسعودی، یارافشار، دکتر مصباح‌زاده، نمازی، دکتر مرشد، دها، دشتی، رضایی، سپهبد ورهرام، عماد تربتی، سپهبد پالیزبان، اشرف احمدی، ذوالفقاری، دکتر موسوی، نصیری، حسن اکبر، فاضل سرجویی، جلیلی، دکتر صدیق، دکتر یزدان‌پناه، دکتر مژدهی، بوشهری، میرمطهری، دکتر جهانشاه صالح، نیک‌پور.
(شمارش آراء به عمل آمد و نتیجه به شرح زیر اعلام شد:)
رئیس- با پنجاه و دو رأی به اتفاق آراء برنامه دولت به تصویب رسید.
برای من آنچه که به خاطر دارم بسیار بی‌سابقه است که دولت این طور یکپارچه رأی اعتماد بیاورد و البته این از مظاهر حزب رستاخیز ملت ایران است. و امیدوارم با این هم‌بستگی و اتفاق و اتحاد دولت بتواند در اجرای نیات بلند شاهنشاه برای رفاه و آسایش مردم توفیق کامل پیدا کند آقای نخست‌وزیر بفرمایید.
نخست‌وزیر- جناب آقای رئیس، من می‌خواستم از این رأی قاطع مجلس سنا تشکر کنم بدیهی است که این رأی قاطع که امروز در لوای رستاخیز ملت ایران و دولت خدمتگزار این مملکت و شاهنشاه آریامهر داده شد وظیفه ما را مشکل‌تر و سنگین‌تر می‌کند. من اینجا تعهد می‌کنم که مسئولیت سنگین خود را ادا کنیم. و با همکری مجلس سنا و مجلس شورای ملی بدیهی است موفق خواهیم شد که رضامندی خاطر شاهنشاه آریامهر و مردم ایران را به دست بیاوریم (احسنت) متشکرم.
- تقدیم آیین‌نامه تثبیت اجاره‌بها به وسیله وزیر مسکن و شهرسازی
۴- تقدیم آیین‌نامه تثبیت اجاره‌بها به وسیله وزیر مسکن و شهرسازی
رئیس- آقای وزیر مسکن و شهرسازی بفرمایید.
وزیر مسکن و شهرسازی- جناب آقای رئیس مجلس سنا.
در اجرای ماده ۶ قانون تعدیل و تثبیت اجاره‌بها لایحه آیین‌نامه مربوط به پوست تقدیم و تقاضای تصویب آن را در کمیسیون‌های مربوط مجلس دارد.
رئیس- برای رسیدگی به کمیسیون‌ها ارجاع می‌شود.
- ختم جلسه
۵- ختم جلسه
رئیس- امروز دیگر مطلبی در دستور نداریم، جلسه را ختم می‌کنیم، جلسه بعد و دستور بعداً به استحضار خواهد رسید. جلسه ختم می‌شود.
(مقارن ظهر جلسه ختم شد)
رئیس مجلس سنا- مهندس جعفر شریف‌امامی