مذاکرات مجلس سنا شنبه ۱۶ و یکشنبه ۱۷ اسفند ماه ۲۵۳۴ شاهنشاهی نشست ۲۱
| نمایندگان مجلس سنا در هفت دوره قانونگذاری | مذاکرات مجلس سنا هفتمین دوره قانونگذاری ۱۷ شهریور ماه ۲۵۳۴ تا ۲۲ بهمن ماه ۲۵۳۷ شاهنشاهی | قانون اساسی مشروطه |
مشروح مذاکرات مجلس سنا، دوره ۷
نشست : ۲۱
شنبه ۱۶ و یکشنبه ۱۷ اسفندماه ۱۳۵۴
فهرست مطالب:
۱-تصویب صورت مجلس.
۲-اعلام وصول و تصویب فوریت طرح قانونی وصول مالیات از اتومبیل‌های سواری برای بهبود امر عبور و مرور در تهران ارسالی مجلس شورای ملی.
۳-اعلام وصول لایحه انتقال وجوه سپرده دفاتر امور سرپرستی دادسراها از بانک به صندوق تعاون دادگستری ارسالی مجلس شورای‌ملی.
۴-اعلام وصول لایحه طرز استفاده از تبصره ۲ ماده ۱۲ قانون پولی و بانکی کشور ارسالی مجلس شورای ملی.
۵-اعلام وصول لایحه شمول توسعه شبکه‌های تلویزیونی در شهرستان‌ها به تلویزیون‌رنگی ارسالی مجلس شورای ملی.
۶-اعلام وصول لایحه مجازات متخلفین از مقررات مواد ۱۹- ۲۲- ۳۵ قانون برنامه و بودجه کشور ارسالی مجلس شورای ملی.
۷-اعلام وصول لایحه اصلاح قسمت (د) ماده ۱۵ قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی و الحاق یک بند به قسمت (د) ماده مذکور ارسالی مجلس شورای‌ملی.
۸-شور در لایحه بودجه سال ۱۳۵۵ کل کشور.
۹-ختم جلسه به عنوان تنفس.
۱۰-بقیه شور در لایحه بودجه سال ۱۳۵۵ کل کشور.
۱۱-ختم جلسه به‌عنوان تنفس.
۱۲-بقیه شور در لایحه بودجه سال ۱۳۵۵ کل کشور (یکشنبه ۱۷ اسفندماه ۱۳۵۴).
۱۳-ختم جلسه به عنوان تنفس.
۱۴-تصویب قانون بودجه سال ۱۳۵۵ کل کشور و اعاده آن به مجلس شورای ملی.
۱۵-تقدیم بودجه سال ۱۳۵۵ مجلس سنا به وسیله آقای سیدجلال‌الدین شادمان کارپرداز مجلس.
۱۶-ختم جلسه.
مجلس ساعت ۹ صبح به ریاست آقای مهندس شریف امامی تشکیل گردید.
جناب آقای نخست‌وزیر (هویدا) و آقایان وزراء پست و تلگراف و تلفن (مهندس معتمدی) اطلاعات و جهانگردی (دکتر کیان‌پور) بازرگانی (دکتر تسلیمی) مشاور (دکتر شادمان) مشاور (دکتر مهدوی) آموزش و پرورش (دکترشریفی) مسکن و شهرسازی (جابرانصاری) دادگستری (صادق احمدی) کشاورزی و منابع طبیعی (مهندس روحانی) کشور(دکتر آموزگار) صنایع و معادن (دکتر نجم‌آبادی) کار و امور اجتماعی (مهندس‌معینی) نیرو (دکتر وحیدی) مشاور و رئیس سازمان برنامه و بودجه (دکتر مجیدی) امور اقتصادی‌و دارائی (هوشنگ انصاری) راه و ترابری (مهندس شهرستانی) علوم و آموزش عالی (دکتر سمیعی) فرهنگ و هنر (پهلبد) تعاون و امور روستاها (صدقیانی) مشاور «تندرستی و رفاه اجتماعی» (دکتر شیخ‌الاسلام‌زاده) مشاور (مهندس اصفیاء) و معاونان وزارتخانه‌های پست و
+++
تلگراف و تلفن (کشاورزیان) تعاون و امور روستاها (رهبری) راه و ترابری (شریف‌رازی) امورخارجه (دکتر هدایتی) دادگستری (هنرمندی) نیرو (مهندس معقول) مسکن و شهرسازی (دکتر بهرون) امور اقتصادی و دارایی (طباطبایی) فرهنگ و هنر (حشمتی) اطلاعات و جهانگردی (دکترسعادت) رفاه اجتماعی (بانو معارفی) کار و امور اجتماعی (دکتر مهدوی) آموزش و پرورش (بانو طالقانی) بهداری (دکتر رهنوردی) علوم و آموزش عالی (طوسی) کشور (آگاه) صنایع و معادن (کرمانج) بازرگانی (زعیمی) در جلسه حضور داشتند.
۱-تصویب صورت مجلس
رئیس- صورت مشروح مذاکرات روز دوشنبه چهارم اسفندماه قبلاً طبع و توزیع شده است و ملاحظه فرموده‌اند اگر نظری هست خواهند فرمود نظری نیست؟ (اظهاری نشد) صورت جلسه تصویب می‌شود.
اسامی غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.
(به شرح زیر قرائت شد)
غائب با اجازه- آقای دکتر آشتیانی.
رئیس- امروز بودجه سال ۱۳۵۵ کل کشور مطرح خواهد شد و طبق تبصره ماده ۴۸ آئین‌نامه داخلی نطق قبل از دستور نداریم ولی قبل از این که وارد در دستور شویم چند لایحه از مجلس شورای ملی رسیده است که وصول آن اعلام می‌شود.
۲-اعلام وصول فوریت طرح قانونی وصول مالیات از اتومبیل‌های سواری برای بهبود امر عبور و مرور در تهران ارسالی مجلس به شورای ملی.
رئیس- طرح قانونی وصول مالیات از اتومبیل‌های سواری برای بهبود امر عبور و مرور در تهران از مجلس شورای ملی رسیده است که وصول آن اعلام می‌شود.
(نامه به‌شرح زیر خوانده شد)
ریاست محترم مجلس سنا
گزارش کمیسیون امور اقتصادی و دارایی در قبال طرح پیشنهادی جمعی از نمایندگان راجع به وصول مالیات از اتومبیل‌های سواری برای بهبود امر عبور و مرور در تهران که در جلسه روز یکشنبه ۳/۱۲/۱۳۵۴ با قید یک فوریت تقدیم و فوریت آن در همان جلسه تصویب شده بود در جلسه روز سه‌شنبه ۲/۱۲/۱۳۵۴ مطرح و با اصلاحاتی شور آن خاتمه یافت.
اینک طرح قانونی فوق جهت اظهار ملاحظات آن مجلس محترم به پیوست ایفاد می‌گردد.
رئیس مجلس شورای ملی- عبدالله ریاضی
رئیس- فوریت این طرح در مجلس شورای ملی تصویب شده است و طبق ماده سوم آئین‌نامه مشترک مجلسین فوریت آن باید در این مجلس مطرح شود ابتدا طرح قانونی قرائت می‌شود.
(به‌شرح زیر قرائت شد)
طرح قانونی وصول مالیات از اتومبیل‌های سواری برای بهبود امر عبور و مرور در تهران
ماده واحده- وزارت دارایی و امور اقتصادی مکلف است:
از اتومبیل‌هایی که در تهران شماره‌گذاری شده یا می‌شوند از اول فروردین سال ۱۳۵۵ مبالغ زیر را به‌عنوان مالیات دریافت دارد:
الف- اتومبیل‌های سواری و سواری بیابانی چهار سیلندر یا کمتر سالیانه ۵۰۰ ریال
ب- اتومبیل‌های سواری و سواری بیابانی شش سیلندر سالانه ۱۰۰۰۰ ریال.
ج- اتومبیل‌های سواری و سواری بیابانی ۸ سیلندر یا بیشتر سالانه ۳۰۰۰۰ ریال.
از اتومبیل‌هایی که از تاریخ ۱۰ اسفندماه ۱۳۵۴ به بعد در تهران شماره‌گذاری می‌شوند مبالغ زیر را به‌عنوان مالیات دریافت دارد:
الف- اتومبیل‌های سواری و سواری بیابانی چهار سیلندر یا کمتر ۳۰۰۰۰ ریال.
ب- اتومبیل‌های سواری و سواری بیابانی شش‌سیلندر ۵۰۰۰۰ ریال.
ج- اتومبیل‌های سواری و سواری بیابانی هشت سیلندر یا بیشتر ۷۰۰۰۰ ریال.
تبصره ۱- تجدید شماره اتومبیل‌های سواری و سواری بیابانی که قبل از تاریخ ۱۵ اسفندماه ۱۳۵۴ شماره‌گذاری شده و همچنین تجدید شماره اتومبیل‌هایی که به موجب مقررات این قانون شماره‌گذاری می‌شوند مشمول بند ۲ این قانون نخواهند بود.
تبصره ۲- اتومبیل‌های سواری و سواری‌بیابانی که برای کرایه تاکسی در تهران شماره‌گذاری شده یا می‌شوند از شمول این قانون معاف هستند.
تبصره ۳- وجوه حاصل از اجرای این قانون در حساب مخصوصی در خزانه نگاهداری و همه ساله در قالب
+++
طرح‌های عمرانی منحصراً به مصرف سرمایه‌گذاری ثابت در امر بهبود عبور و مرور تهران از قبیل احداث پارکینگ، ایجاد پل خرید وسائل نقلیه عمومی و کمک به شرکت راه‌آهن شهری تهران و حومه (مترو) به پیشنهاد شهرداری پایتخت و تأیید انجمن شهر و موافقت سازمان برنامه و بودجه خواهد رسید و همه ساله تحت عنوان خاص در لایحه بودجه کل کشور منظور خواهد شد.
مصرف درآمد حاصل تا آخر سال ۱۳۵۵ با رعایت موازین این قانون با تصویب کمیسیون بودجه مجلس شورای ملی مجاز می‌باشد.
تبصره ۴- آئین‌نامه مربوط به نحوه اجرای این قانون و تعیین جرائم تخلفات و نیز مقررات مربوط به استفاده از اتومبیل‌هایی که خارج از تهران شماره‌گذاری شده و می‌شوند به وسیله وزارت اقتصادی و امور دارایی و وزارت کشور و وزارت دادگستری تهیه و به تصویب کمیسیون‌های امور اقتصادی و دارایی و دادگستری و کشور مجلسین خواهد رسید.
طرح قانونی فوق مشتمل بر یک ماده و چهار تبصره در جلسه روز سه‌شنبه دوازدهم اسفندماه یک هزار و سیصد و پنجاه و چهار شمسی شور آن خاتمه یافت.
رئیس مجلس شورای ملی- عبدالله ریاضی
رئیس- فورت طرح مطرح است اگر نظری هست خواهند فرمود نظری نیست؟ (اظهاری نشد) رأی می‌گیریم به فورت طرح سناتورهای موافق قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. طرح مزبور با قید یک فوریت به کمیسیون شماره ۴ ارجاع می‌شود.
اعلام وصول لایحه انتقال وجوه سپرده دفاتر امور سرپرستی دادسراها از بانک به صندوق تعاون دادگستری ارسالی از مجلس شورای ملی.
رئیس- لایحه انتقال وجوه سپرده دفاتر امور سرپرستی دادسراها از بانک به صندوق تعاون دادگستری از مجلس شورای ملی رسیده است که وصول آن اعلام می‌شود.
(نامه به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس سنا
گزارش کمیسیون‌های مربوط در قبال لایحه ۶۲۰۴۲ مورخ ۴/۹/۱۳۵۴ دولت راجع به انتقال وجوه سپرده دفاتر امور سرپرستی دادسراها از بانک به صندوق تعاون دادگستری در جلسه روز سه‌شنبه ۱۲/۱۲/۱۳۵۴ مطرح و به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
اینک لایحه قانون مزبور جهت تصویب آن مجلس محترم به پیوست ایفاد می‌گردد.
رئیس مجلس شورای ملی- عبدالله ریاضی
اعلام وصول لایحه طرز استفاده از تبصره ۲ ماده ۱۲ قانون پولی و بانکی کشور ارسالی از مجلس شورای ملی.
رئیس- لایحه طرز استفاده از تبصره ۲ ماده ۱۲ قانون پولی و بانکی کشور از مجلس شورای ملی رسیده است که وصول آن اعلام می‌شود.
(نامه به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس سنا
گزارش کمیسیون امور اقتصادی و دارایی در قبال لایحه شماره ۸۵۱۳۸ مورخ ۱۴/۱۱/۱۳۵۴ قانون پولی و بانکی کشور که لایحه آن ضمن بودجه سال ۱۳۵۵ کل کشور تقدیم شده بود در جلسه روز سه‌شنبه ۱۲/۱۲/۱۳۵۴ مطرح و به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
اینک لایحه قانون مزبور جهت تصویب آن مجلس محترم به پیوست ایفاد می‌گردد.
رئیس مجلس شورای ملی- عبدالله ریاضی
اعلام وصول لایحه شمول قانون توسعه شبکه‌های تلویزیونی در شهرستان‌ها به تلویزیون‌رنگی ارسالی مجلس شورای ملی.
رئیس- لایحه شمول قانون توسعه شبکه‌های تلویزیونی در شهرستان‌ها به تلویزیون رنگی از مجلس شورای ملی رسیده است که وصول آن اعلام می‌شود.
(نامه به‌شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس سنا
گزارش کمیسیون اقتصادی و دارایی در قبال لایحه شماره ۸۵۱۳۸ مورخ ۱۳/۱۱/۱۳۵۴ دولت راجع به شمول قانون توسعه شبکه‌های تلویزیونی در شهرستان‌ها به تلویزیون‌های رنگی که لایحه آن ضمن بودجه سال ۱۳۵۵ کل کشور تقدیم شده بود در جلسه روز سه‌شنبه ۱۲/۱۲/۱۳۵۴ مطرح و شور آن خاتمه یافت.
اینک لایحه قانون فوق جهت اظهار ملاحظات آن مجلس محترم به پیوست ایفاد می‌گردد.
رئیس مجلس شورای ملی- عبدالله ریاضی
+++
اعلام وصول لایحه مجازات متخلفین از مقررات مواد ۱۹-۲۲-۳۵ قانون برنامه و بودجه کشور ارسالی مجلس شورای ملی.
رئیس- لایحه مجازات متخلفین از مقررات مواد ۱۹-۲۲-۳۵ قانون برنامه و بودجه کشور از مجلس شورای ملی رسیده است که وصول آن اعلام می‌شود.
(نامه به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس سنا
گزارش کمیسیون دادگستری در قبال لایحه شماره ۸۵۱۳۸ مورخ ۴/۱۱/۱۳۵۴ دولت راجع به مجازات متخلفین از مقررات مواد ۱۹-۲۲-۳۵ قانون برنامه و بودجه کشور که ضمن لایحه بودجه سال ۱۳۵۵ کل کشور تقدیم شده بود در جلسه روز سه‌شنبه ۵/۱۲/۱۳۵۴ مطرح و به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
اینک لایحه قانون مزبور جهت تصویب آن مجلس محترم به پیوست ایفاد می‌گردد.
رئیس مجلس شورای ملی- عبدالله ریاضی
اعلام وصول لایحه اصلاح قسمت (د) ماده ۱۵ قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی و الحاق یک بند به قسمت (د) ماده مذکور ارسالی مجلس شورای ملی.
رئیس- لایحه اصلاح قسمت (د) ماده ۱۵ قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی و الحاق یک بند به قسمت (د) ماده مذکور از مجلس شورای ملی رسیده است که وصول آن اعلام می‌شود.
(نامه به‌شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس سنا
گزارش کمیسیون‌های مربوط در قبال لایحه شماره ۶۶۲۲۲ مورخ ۰۰/۱۱/۱۳۵۴ دولت راجع به اصلاح قسمت (د) ماده ۱۵ قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی و الحاق یک بند به قسمت (د) ماده مذکور در جلسه روز سه‌شنبه ۵/۲/۱۳۵۴ مطرح و به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
اینک لایحه قانون مزبور جهت تصویب آن مجلس محترم به پیوست ایفاد می‌گردد.
رئیس مجلس شورای ملی- عبدالله ریاضی
رئیس- لوایح رسیده به کمیسیون‌های مربوط ارجاع می‌شود.
شور در لایحه بودجه سال ۱۳۵۵ کل کشور.
رئیس- لایحه بودجه سال ۱۳۵۵ کل کشور مطرح است ابتدا آقای دها مخبر کمیسیون بودجه گزارش کمیسیون شماره چهار (بودجه) را قرائت می‌کنند.
(گزارش کمیسیون به وسیله آقای دها به‌شرح زیر قرائت شد)
با اجازه مقام ریاست و سناتورهای محترم گزارش کمیسیون بودجه سنا را به‌عرض می‌رسانم:
گزارش از کمیسیون بودجه به مجلس سنا
کمیسیون بودجه مجلس سنا همزمان با انعقاد جلسات کمیسیون بودجه مجلس شورای‌ملی بررسی لایحه بودجه سال ۵۵ و تبصره‌های ضمیمه آن را شروع و در جلسات متعدد مروری به آنها نمود لکن روز دوشنبه چهارم اسفند ۵۴ گزارش بودجه سال ۵۵ رسماً از طرف مجلس شورای‌ملی به مجلس سنا فرستاده شد و از طرف مقام ریاست محترم مجلس سنا به کمیسیون بودجه سنا ارجاع گردید جلسات رسمی بودجه تشکیل یافت.
در اولین جلسه پس از بیانات جناب آقای دکتر سجادی ریاست محترم کمیسیون و جناب آقای سناتور جلال شادمان و اینجانب جناب آقای نخست‌وزیر در اطراف خطوط اصلی و اهداف بودجه مطالب مفصلی ایراد و به سؤالات آقایان پاسخ دادند.
جلسات کمیسیون مرتباً از روز دوشنبه ۴ اسفند از ساعات ۸ صبح تا نیم بعدازظهر و از روزشنبه ۹ اسفند علاوه بر صبح‌ها از ساعت ۴ بعدازظهر تا ۵/۶ بعدازظهر گاهی دیرتر منعقد می‌گردید و بالاخره روز ۵ شنبه ۱۴اسفند کمیسیون کار خود را تمام نمود علیهذا قریب ۶۰ ساعت کار کمیسیون بودجه اطاله یافت.
در این جلسات علاوه بر آقایان اعضاء محترم کمیسیون غالب سناتورهای محترم نیز حضور می‌یافتند قبلاً ۶۹ تبصره بودجه قرائت و با اصلاحات مختصری تصویب گردید آنگاه با برنامه معین اعتبارات و ارقام درآمد و هزینه سه‌ساله وزارتخانه‌ها و مؤسسات و شرکت‌ها با حضور وزیر و معاون و رئیس آن مؤسسه یا شرکت، قرائت و تحت مطالعه و بررسی قرار گرفت. آقای دکترضیاءالدین‌شادمان وزیرمشاور و آقایان صفویان رئیس دفتر بودجه نیز در جلسات کمیسیون شرکت می‌نمودند.
آقایان وزرا و معاونین و روسای مؤسسات و شرکت‌ها و رئیس دفتر بودجه به‌سؤالات آقایان سناتورها پاسخ مقنع می‌دادند و در مواقع لازم تذکرات ارشادی و قابل توجه جناب آقای دکترسجادی و سناتورهای محترم را یادداشت می‌نمودند و اجرای آن را وعده می‌دادند. باید عرض کنم که واقعاً زحمت عجیب این کار بر عهده جناب آقای دکتر سجادی ریاست محترم کمیسیون بودجه بود که با حالت کسالت این‌کار بزرگ
+++
را به بهترین وجهی انجام دادند (صحیح است) فعلاً که کار کمیسیون بودجه خاتمه یافته است گزارش آن‌را مختصراً به عرض می‌رسانم:
کمیسیون بودجه مجلس سنا با توجه به این امر که بودجه سال ۵۵ کماً و کیفاً بزرگترین و عالیترین بودجه‌ای است که تاکنون به مجلس سنا تقدیم شده و اولین بودجه عصر رستاخیز به شمار می‌رود و اهداف و خطوط اصلی آن از هر جهت قابل تحسین و تقدیر است مورث کمال افتخار و سربلندی دولت خدمتگزار جناب آقای هویدا و کارنامه حقیقی و آئینه تمام نمای عملیات سالی آتی محسوب می‌شود.
اجازه بفرمایید که قبل از این که درآمد و هزینه را شرح دهم ویژگی‌های این بودجه را به عرض برسانم.
رئیس- ابتدا گزارش کمیسیون را قرائت بفرمایید بعد مطالب خود را بیان کنید.
دها- اطاعت می‌شود، کل درآمد و سایر منابع تأمین اعتبار بودجه پیشنهادی سال ۱۳۵۵، ۲۹۶۰۲ میلیارد ریال و کل هزینه و سایر پرداخت‌ها بالغ بر ۲/۱۰۵/۳ میلیارد ریال است.
علیهذا ۱۴۵ میلیارد ریال کسر بودجه نشان داده می‌شود. بودجه عمومی دولت از لحاظ درآمدها و سایر تأمین اعتبار بالغ بر ۸/۹۱۱/۱ میلیارد ریال و هزینه سایر پرداخت‌ها بالغ بر ۸/۰۵۶/۲ میلیارد ریال است.
بودجه شرکت‌های دولتی و مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت:
از لحاظ درآمد و وام‌های داخلی و خارجی بالغ بر ۵/۶۳۵/۲ میلیارد ریال و از لحاظ هزینه‌ها و بازپرداخت‌ها و وام‌های داخلی و خارجی بالغ بر ۵/۶۳۵/۲ میلیارد ریال و متعادل است.
بودجه سایر مؤسسات:
از لحاظ درآمد و سایر منابع تأمین اعتبار بالغ بر ۴/۶۲ میلیارد ریال و از لحاظ هزینه‌ها و سایر پرداخت‌ها بالغ بر ۴/۶۲ میلیارد ریال و متعادل است.
اما دریافتی‌های بودجه عمومی دولت با مبلغ ۸/۱۹۱۱ میلیارد ریال که ۳/۱۰۸ میلیارد ریال زیادتر از درآمد سال جاری است به ترتیب زیر تقسیم می‌شود:
الف- درآمدهای مالیاتی سال ۵۵-۳۱۳ میلیارد ریال پیش‌بینی می‌شود درحالی که امسال میزان آن ۸/۲۱۸ میلیارد است ۴۳٪ نسبت به امسال رشد آن است که از هر جهت قابل تقدیر و تحسین است و باید به جناب آقای وزیر امور اقتصادی و دارایی و کارمندان شریف آن وزارتخانه تبریک عرض نمایم.
ب- درآمد نفت و گاز سال ۵۵- ۱۴۰۹ میلیارد ریال پیش‌بینی می‌شود در حالی که درآمد امسال ۸/۱۴۸۰ حساب شده است.
به عبارت دیگر ۸/۷۱ میلیارد ریال درآمد نفت و گاز در سال ۵۵ از سال ۵۴ کمتر است. در اثر این که شرکت‌های نفتی به تعهدات خود در قالب قرارداد خرید و فروش عمل نکرده‌اند این کسری پیش‌بینی می‌شود دولت در اجرای اوامر مبارک شاهنشاه آریامهر مدتی است در این باب مشغول مذاکره با کنسرسیوم می‌باشد مطمئنم با ارشاد داهیانه شاهنشاه مذاکرات به نتیجه مطلوب خواهد رسید.
ج- درآمدهای حاصل از انحصارات و مالکیت دولت که قسمت عمده آن سود سهام شرکت‌های دولتی و مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت می‌باشد در سال ۵۵ به میزان ۶/۲۹ میلیاردریال پیش‌بینی می‌شود در حالی که امسال میزان درآمد ۵/۲۰ میلیارد ریال است و ۱/۹ میلیارد ریال افزایش آن است.
ح- درآمدهای حاصل از خدمات و فروش کالا در سال ۵۵- ۱/۲۰ میلیارد ریال پیش‌بینی می‌شود. در حالی که امسال ۴/۱۵ میلیارد ریال است- ۳۱٪ افزایش دارد.
خ- حق بیمه- کمک‌های دریافتی- درآمدهای انتقالی و متفرقه در سال ۵۵- ۹۶/۴۶ میلیارد ریال پیش‌بینی می‌شود در حالی‌که امسال ۷/۲۶ میلیارد ریال است، ۷۴٪ رشد آن است.
د- سایر منابع تأمین اعتبار در سال ۵۵-۸۰ میلیاردریال پیش‌بینی می‌شود در حالی که درآمد امسال ۱۵ میلیارد ریال است. ۶۵ میلیارد ریال اضافه آن است.
ذ- سود بهره‌سرمایه‌گذاری‌های دولت در خارج از کشور در سال ۵۵ مثل امسال ۵/۱۳- میلیارد ریال است بیش از ۵ برابر رقم سال ۵۳ است.
ضمناً باید دانست که در سال ۵۵-۸۰ میلیارد ریال از وام خارجی استفاده خواهیم نمود در حالی که در سال ۵۴ استفاده از وام‌های خارجی ۱۵ میلیارد ریال می‌باشد.
اما پرداخت‌های بودجه عمومی دولت:
در بودجه پیشنهادی سال ۵۵ حجم کل مصارف بودجه عمومی دولت با ۵/۱۴ درصد رشد در مقایسه با ۵/۸۰۳/۱ میلیارد ریال در سال جاری در سطح ۸/۰۵۶/۲ میلیارد ریال پیش‌بینی شده است.
ترتیب پرداخت‌های بودجه عمومی دولت به شرح زیر است:
+++
امور عمومی ۱۲٪ پرداختی‌های بودجه عمومی دولت است.
اعتبارات این بخش با ۴۱ درصد در سال ۵۵-۲۵۱ میلیارد ریال پیش‌بینی می‌شود.
در حالی که امسال ۶/۱۷۷ میلیارد ریال است.
برای حفظ نظم و امنیت داخلی کشور (بودجه‌های ژاندارمری کشور و شهربانی کشور) در بودجه سال ۵۵ بالغ بر ۶/۵۳ میلیاردریال ۳/۲۱ درصد بخش امور عمومی را به‌خود اختصاص می‌دهد. برای ساختمان‌ها و مؤسسات و تأسیسات دولتی ۶/۱۲۲۶ میلیارد ریال و برای اداره امور قضائی ثبتی و موقوفات معادل ۴/۷ میلیارد ریال اختصاص داده شده بقیه اعتبار برای وضع قوانین اداره امور عمومی کشور- اداره روابط خارجی و سایر برنامه‌ها تخصیص داده شده است.
امور دفاع ملی:
تقویت بنیه نیروهای مسلح شاهنشاهی و دفاعی‌کشور و تجهیزات آن به منظور حراست از نتایج پیشرفت‌های ملی از واجبات است ۸/۵۶۶ میلیارد ریال برای امور دفاعی منظور شده که از رشدی معادل ۸ درصد بهره‌مند است و جای کمال خوشوقتی و مسرت می‌باشد.
امور اجتماعی:
۹/۳۹۷ میلیارد ریال حدود ۲/۱۹ درصد از پرداخت‌های عمومی دولت با رشد ۲۳ درصد به این بخش اختصاص داده شده است.
در رأس امور اجتماعی مانند امسال آموزش و پرورش قرار گرفته است که با ۶/۱۷۴ میلیارد ریال ۴۴ درصد از بخش امور اجتماعی را به خود تخصیص می‌دهد.
برنامه آموزش ابتدایی حدود ۳/۴۸ میلیارد ریال اعتبار آن است که مقام اول را در این فصل دارا می‌باشد.
برنامه آموزش عالی در سال ۵۵ اعتباری معادل ۷/۲۵ میلیارد ریال دارد.
برای سال ۵۵، ۶۳ میلیارد ریال برای امر درمان و بهداشت و تغذیه منظور گردیده که رشدی معادل ۱۱ درصد با سال جاری دارد.
قسمت اعظم اعتبارات این فصل مربوط به برنامه خدمات درمانی و برنامه بهبود تغذیه است که جمعاً ۶۹ درصد از هزینه‌های این فصل را شامل است.
بهداشت رایگان- بیمه همگانی و تغذیه اطفال تا دو سالگی جزء برنامه‌های اساسی دولت در اجرای اصول ۱۶ و ۱۷ انقلاب شاه و ملت قرار گرفته است.
خدمات رفاهی در مورد حمایت از گروه‌های بیمه‌شده و بیمه‌نشده و رفاه خانواده‌های بی‌سرپرست در اجرای اوامر مبارک شاهنشاه آریامهر از اقدامات اساسی وزارت رفاه اجتماعی خواهد بود که ۵۷ میلیارد ریال برای آن اعتبار منظورشده است. وزارت رفاه اجتماعی که اخیراً به نام وزارت تندرستی و رفاه اجتماعی نامیده می‌شود از پدیده‌های انقلاب است و اقدامات آقای دکتر شیخ‌الاسلام‌زاده وزیر شریف آن و معاونین لایق ایشان در اجرای منویات مبارک شاهنشاه از هر جهت قابل تقدیر و تحسین است.
برای تأمین مسکن اعتباری معادل ۳/۵۷ میلیارد ریال در سال ۵۵ اختصاص یافته است.
بقیه اعتبار بخش امور اجتماعی صرف برنامه‌های فرهنگی، هنری- پیش‌آهنگی- تربیت‌بدنی- حفاظت محیط‌زیست- توسعه و عمرانی شهرها و نوسازی روستاها خواهد گردید.
امور اقتصادی:
در سال ۵۵ حدود ۱/۵۷۹ میلیارد ریال برای امور اقتصادی در نظر گرفته شده که ۲۸٪ از اعتبارات بودجه عمومی و بالاترین سهم را برخوردار است نسبت به امسال این اعتبار ۷/۳۴ درصد رشد دارد.
۲۱ درصد از اعتبارات امور اقتصادی به فصل کشاورزی و منابع طبیعی اختصاص یافته برنامه تنظیم مازاد محصولات کشاورزی با ۷/۶۸ میلیارد ریال و برنامه اعتبارات کشاورزی و دامپروری - ۵/۱۳ میلیارد ریال است.
۵/۸۹ ریال در سال ۵۵ برای امر صنعت اختصاص یافته که ۴/۱۵ درصد از مجموع هزینه این بخش را شامل است.
برنامه ایجاد و توسعه صنایع فلزی ذوب فلز ۷/۲۹ میلیارد ریال و برنامه ایجاد و توسعه صنایع شیمیایی و پتروشیمی ۹/۱۸ میلیارد ریال اعتبار دارد.
شناسایی منابع زیرزمینی و بهره‌برداری از آن اعتباری معادل ۵/۱۶ میلیارد ریال دارد در فصل نفت به منظور توسعه منابع نفت و بهره‌برداری از آن اعتباری معادل ۳۴ میلیارد ریال منظور گردیده است.
۴/۸۰ میلیارد ریال برای حمل و نقل و ارتباطات اختصاص داده شده است که حدود ۱۴٪ از مجموع اعتبارات این بخش را شامل است و نسبت به سال ۵۴-۲۳ درصد رشد آن است در بودجه سال ۵۵ به گسترش سریع صنعت برق توجه شایانی شده و اعتباری معادل ۹/۱۲۷ میلیارد ریال برای آن منظور شده است.
+++
احداث مولدهای برق هسته‌ای و ایجاد مراکز تحقیقات اتمی از اقدامات مهم دولت است، برای سازمان انرژی ایران سال آتی ۷۱ میلیارد ریال اعتبار منظور شده در حالی که امسال فقط ۲ میلیارد ریال اعتبار دارد همین طور در سال آتی ۱۲ میلیارد ریال برای خرید اورانیوم در بودجه اعتبار منظور شده است.
برای منابع آب جهت امور کشاورزی- صنعتی و مصارف شهری ۲/۴۰ میلیارد ریال اعتبار منظور شده که ۳۸ درصد نسبت به سال ۵۴ افزایش دارد.
برای ایجاد و توسعه شبکه‌های مخابراتی اعتباری حدود ۸/۲۷ میلیارد ریال منظور گردیده است بقیه اعتبار به فصول گاز- بازرگانی و جهانگردی اختصاص دارد که جمعاً بالغ بر ۸/۴۱ میلیارد ریال می‌گردد.
سایر پرداخت‌ها.
در بودجه سال ۵۵ برای برنامه‌های متفرقه- بهره و کارمزد وام‌ها و بازپرداخت وام‌ها و دیون اعتباری معادل ۷/۱۷۶ میلیارد ریال در نظر گرفته شده است که ۳/۳ درصد اعتبار آن از امسال افزایش دارد.
به علاوه معادل ۱۰۵ میلیارد ریال برای سرمایه‌گذاری در خارج کشور- پرداخت وام و کمک به کشورها و مؤسسات خارجی و بین‌المللی منظور شده است.
بودجه شرکت‌های دولتی و مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت:
بودجه شرکت‌ها و مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت در سال ۵۵ با حدود ۷/۲۷ درصد رشد بالغ بر ۵/۶۳۵/۲ میلیارد ریال است.
درآمدهای عملیاتی این شرکت‌ها و مؤسسات حدود ۸/۱۸۴۵ میلیارد ریال خواهد بود که ۹/۱۴ درصد نسبت به سال جاری افزایش خواهد داشت.
در سال ۵۵ این شرکت‌ها و مؤسسات ۳۰۵ میلیارد ریال از محل اعتبارات سرمایه‌گذاری ثابت دریافت خواهند کرد که نسبت به سال جاری ۵/۴۲ درصد افزایش نشان می‌دهد.
ضمناً معادل ۱۰۳ میلیارد ریال نیز از محل اعتبارات سال جاری به آنها کمک خواهد شد از این رقم ۷/۹۰ میلیارد ریال برای جبران زیان خرید و فروش گندم- جو- ذرت- گوشت- قند و شکر- برنج- روغن نباتی- کود شیمیایی و بعضی مواد ضروری دیگری منظور خواهد گردید.
هزینه‌های جاری شرکت‌های دولتی و مؤسسات‌انتفاعی وابسته به دولت در سال ۵۵ با حدود ۳۱ درصد رشد حدود ۵/۶۷۸ میلیارد ریال خواهد بود و مؤسسات مذکور معادل ۳/۱۹۳/۱ میلیارد ریال به صورت سود سهام - مالیات و انتقال به درآمد عمومی به خزانه دولت خواهند پرداخت که در مقایسه با امسال ۵/۷ درصد افزایش آن است.
هزینه‌های سرمایه‌گذاری این شرکت‌ها و مؤسسات در سال ۵۵ حدود ۹/۶۷۰ میلیارد ریال پیش‌بینی می‌شود که نسبت به سال جاری حدود ۶۱ درصد افزایش خواهد داشت.
بودجه سایر مؤسسات:
این مؤسسات عام‌المنفعه شامل مؤسساتی هستند که خدمات آنها جنبه آموزشی درمانی- خیریه و کمک به گروه‌های مختلف اجتماعی دارد.
در سال ۵۵ بودجه این مؤسسات ۴/۶۲ میلیارد ریال است کمک دولت از بودجه عمومی به این مؤسسات حدود ۲/۱۲ میلیارد ریال خواهد بود.
دریافت‌های این مؤسسات از محل منابع اختصاصی با ۱/۳۷ درصد رشد به ۴/۱۴ میلیارد ریال بالغ است.
همچنین پیش‌بینی می‌شود که در مقابل ۸/۱۸ میلیارد ریال استفاده از اعتبارات سرمایه‌گذاری ثابت در سال ۵۴ حدود ۵/۲۰ میلیارد ریال در سال ۵۵ به این مؤسسات پرداخت گردد که حدود ۹ درصد نسبت به امسال رشد خواهد داشت.
توصیه‌های کمیسیون بودجه:
به موازات اجرای اصل سیاست عدم تمرکز که از سیاست‌های خاص دولت است و بسیار قابل تمجید و تحسین به شمار می‌رود توصیه می‌شود که در هر استان یک دستگاه نظارت قوی از طرف وزارت اموراقتصادی و دارایی ایجاد گردد تا انواع هزینه را دقیقاً بررسی و کنترل نمایند ضمناً توصیه می‌شود که در انتخابات این قبیل نظار و ذی‌حسابان کمال دقت و امعان‌نظر ملحوظ گردد تا افراد مطمئن و قوی و مجرب انتخاب شوند.
توصیه می‌شود وزارت مذکور بتواند این نظار و ذی‌حسابان رالدی‌الاقتضا از بین پیشکاران دارایی و رؤسای حسابداری وزارتخانه‌ها و ممیزین بازنشسته خود که سال‌ها در امر نظارت و ذی‌حسابی تجربه و ممارست داشته و طرف اعتماد و اطمینان محسوب می‌شوند انتخاب نماید.
توصیه و سفارش به این امر که اصل سیاست صرفه‌جویی که مورد توجه خاص دولت در اجرای اوامر مطاع شاهنشاه آریامهر است با بهترین و دقیق‌ترین وجه ممکن اعمال گردد. نگذارند دیناری از اعتبارات و بیت‌المال ملت حیف و میل شود.
با توجه به این موضوع که در هر مورد پیش‌بینی‌های لازم و بررسی‌های کافی از طرف وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های اجرایی مربوط قبلاً به‌عمل آید آنگاه اقدام به انجام آن گردد و صورت عمل به خود گیرد تا بعداً مواجه با مشکلات و گرفتاری‌های گوناگون از قبیل کسر اعتبار و توقف کار نگردند. توجه دولت را به نارسایی‌های قانون استخدام کشوری جلب و توصیه می‌شود که هر چه زودتر قانون استخدام جامعی که عدالت اجتماعی و انضباط اداری و رفع تبعیض به نحو کامل در آن حکومت نماید به مجلسین تسلیم گردد.
اقدام به تأمین رفاه بازنشستگان کلاً به‌خصوص بازنشستگانی که تا تاریخ ۱/۷/۵۲ (تاریخ اجرای مرحله دوم قانون استخدام) بازنشسته‌شده‌اند توصیه می‌شود.
سناتورهای محترم عموماً معتقدند همان قسم که در قانون استخدام شاخص حقوق بازنشستگان صاحب مقامات فوق کادر معلوم شده و جای کمال خوشوقتی و مسرت است شاخص خقوق بازنشستگانی که صاحب مقامات اداری دیگر نیز بوده‌اند باید معلوم گردد تا این تبعیضات و نگرانی‌ها مرتفع گردد.
توصیه می‌شود که برای کارکنان دولت از طرف وزارت مسکن و شهرسازی محل مسکونی تهیه شود و به اقساط و با بهای مناسب به آنان بفروشند- یا از اراضی دولتی به بهای کم و با اقساط به آنان فروخته و بانک رهنی با بهره کم و وام طویل‌المدت اعطا نماید. به شرطی که در آن زمین ساختمان برای مسکن خود بنا نمایند. توصیه می‌شود که وزارت مسکن و شهرسازی برای ادارات دولتی ساختمان‌های مناسب با کار آنها بسازد و دولت را که بزرگترین اجازه‌نشین است از این خانه به دوشی نجات دهد. مسلم است در صورت عملی‌شدن این موضوع در پائین آمدن میزان اجاره تخفیفی بزرگ حاصل خواهد شد. توصیه می‌شود که هرچه ممکن است به آموزش حرفهای توجه و عنایت بیشتری شود و در تربیت کارگران ماهر و نیمه‌ماهر و تکنسین‌ها که امروز مشکل بزرگی برای کشور در اثر این جهش بزرگ اقتصادی شده است اقدامات دامنه دارتری به عمل آید. باتوجه به این امر که مبارزه با گرانفروشی در اجرای فرمان مبارک شاهنشاه آریامهر از طرف وزارت بازرگانی امسال با کمال جدیت و حسن‌نیت دنبال شده است کمیسیون بودجه توصیه می‌نماید که چون ممکن است از شرکت دانش‌آموزان در این مبارزه مشکلات زیادی در جهات مختلف تولید شود به جای نوباوگان عزیز، از افرادی که کمیته حمایت از مصرف‌کننده تربیت نموده است یا از بازنشستگان استفاده شود.
با توضیحاتی که جناب آقای سناتور صفاری در کمیسیون دادند کمیته حمایت از مصرف‌کننده از هر جهت مستعد و مهیا برای همکاری با مأمورین وزارت بازرگانی می‌باشد.
چون غالب منازل استیجاری به خصوص جنوب و شرق و جنوب غربی تهران برای دبستان و دبیرستان‌ها مناسب نیست کمیسیون توصیه می‌نماید که از طرف دولت هیأت مخصوصی مأمور شود تا اراضی وقفی و اراضی متعلق به شهرداری و سازمان مسکن و وزارتخانه‌های دیگر را که برای ساختمان دبستان و دبیرستان مناسب است در اختیار وزارت آموزش و پرورش قرار دهند تا با خود یاری مردم و کمک دولت در این اراضی دبستان و دبیرستان ساخته شود.
مسلم است خیلی از مردم ثروتمند و نیکوکار در این راه کمک و یاری خواهند نمود.
چنانچه این توصیه مورد قبول دولت قرار گیرد دستور خواهند فرمود که در تمام استان‌ها و شهرستان‌ها این مطلب به مورد اجرا گذارده شود.
چون خودکفایی در امر کشاورزی مورد توجه رهبر بزرگ ما و آرزوی ملت ایران می‌باشد توصیه می‌شود توسعه کشاورزی و مخصوصاً تولیدات غذایی مورد توجه و حمایت بیشتر قرار گیرد و قیمت تمام شده آنها مورد محاسبه دقیق و اجرا قرار گرفته و دولت خرید آنها را تضمین نماید.
مخبر کمیسیون شماره چهار بودجه - (حسین دها)
ماده واحده- بودجه سال ۱۳۵۵ کل کشور از حیث درآمدها و سایر منابع تأمین اعتبار بالغ بر دو هزار و نهصد و شصت میلیارد و دویست و چهل و هشت میلیون و چهارصد و چهل و هشت هزار (۰۰۰/۴۴۸/۲۴۸/۹۶۰/۲) ریال و از حیث هزینه‌ها و سایر پرداخت‌ها بالغ بر سه هزار و یکصد و پنج میلیارد و دویست و چهل و هشت میلیون و چهارصد و چهل و هشت هزار (۰۰۰/۴۴۸/۲۴۸/۱۰۵/۳) ریال می‌باشد.
بودجه عمومی دولت از لحاظ درآمدها و سایر منابع تأمین اعتبار بالغ بر یک هزار و نهصد و یازده میلیارد و هفتصد و هشتاد و چهار میلیون و دویست و هشتاد و شش هزار (۰۰۰/۲۸۶/۷۸۴/۹۱۱/۱) ریال و از حیث هزینه‌ها و سایر پرداخت‌ها بالغ بر دو هزار و پنجاه و شش میلیارد و هفتصد و هشتاد و چهار میلیون و دویست و هشتاد و شش هزار (۰۰۰/۲۸۶/۷۸۴/۰۵۶/۲) ریال و به شرح زیر است:
الف- درآمد عمومی و سایر منابع تأمین اعتبار بالغ
+++
بر یک هزار و هشتصد و شصت و هفت میلیارد و هفتصد و بیست و هشت میلیون و دویست و هفده هزار (۰۰۰/۲۱۷/۷۲۸/۸۶۷/۱) ریال و هزینه‌ها و سایر پرداخت‌ها از آن محل بالغ بر دو هزار و دوازده میلیارد و هفتصد و بیست و هشت میلیون و دویست و هفده هزار (۰۰۰/۲۱۷/۷۲۸/۰۱۲/۲) ریال .
ب- درآمد اختصاصی وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی بالغ بر چهل و چهار میلیارد و پنجاه و شش میلیون و شصت و نه هزار (۰۰۰/۰۶۹/۰۵۶/۴۴) ریال و هزینه‌ها و سایر پرداخت‌ها از آن محل بالغ بر چهل و چهار میلیارد و پنجاه و شش میلیون و شصت و نه هزار (۰۰۰/۰۶۹/۰۵۶/۴۴) ریال.
درآمد عمومی و سایر منابع تأمین اعتبار منظور در بند الف این ماده تصویب و به دولت اجازه داده می‌شود که درآمدها و سایر منابع تأمین اعتبار منظور در قسمت سوم این قانون را در سال ۱۳۵۵ وصول و هزینه‌های وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و همچنین کمک‌ها و اعانات و سایر اعتباراتی را که در جداول قسمت‌های چهارم و پنجم این قانون منظور شده است درحدود وصولی درآمدها و سایر منابع تأمین اعتبار در سال ۱۳۵۵ و بر اساس تخصیص اعتبار تعهد و با رعایت قوانین و مقررات مربوط و تبصره‌های این قانون پرداخت نماید.
بودجه شرکت‌های دولتی و مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت و سایر مؤسسات منظور در قسمت‌های نهم و دهم این قانون طبق قوانین و مقررات و اساسنامه‌های مربوط قابل اجرا خواهد بود. بودجه آن دسته از مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت که در سال ۱۳۵۵ به‌صورت مؤسسات دولتی درآیند برای مدت باقیمانده مصوب در این قانون پس از تصویب کمیسیون‌های بودجه مجلسین قابل اجرا خواهد بود.
تبصره ۱- میزان تنخواه‌گردان خزانه در سال ۱۳۵۵ هفتاد میلیارد (۰۰۰/۰۰۰/۰۰۰/۷۰) ریال است.
تبصره ۲- تنخواه‌گردان موضوع تبصره ۵۷ قانون بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۳ و بودجه سال ۱۳۵۴ کل کشور به مبلغ چهل و پنج میلیارد (۰۰۰/۰۰۰/۰۰۰/۴۵) ریال افزایش می‌یابد.
تبصره ۳- اجازه داده می‌شود:
الف- مفاد تبصره ۱۲ قانون بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۳ و بودجه سال ۱۳۵۴ کل کشور ناظر بر تبصره ۲۱ قانون بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۲ و بودجه سال ۱۳۵۳ کل کشور تا آخر سال ۱۳۵۵ تمدید و در اجرای این تبصره در سال ۱۳۵۵ تا مبلغ چهار میلیارد ریال در اختیار بانک تعاون کشاورزی ایران گذارده شود.
پ-عبارت زیر به عنوان بند (ک) بعد از بند (ی) به تبصره ۲۱ قانون بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۲ و بودجه سال ۱۳۵۳ کل کشور اضافه می‌شود:
«ک- پرداخت‌های مربوط به اجرای قانون تعیین تکلیف اراضی مزروعی و اعیان مستحدثه از طرف اشخاص در دهات و مزارع خالصه».
ج- پرداخت‌های قطعی مربوط به اجرای تبصره‌های ۱۲و ۲۱ مذکور در بند الف این تبصره و این تبصره به هزینه منظور گردد.
تبصره ۴- به وزارت امور اقتصادی و دارایی اجازه داده می‌شود مبلغ یک میلیارد و سیصد میلیون (۰۰۰/۰۰۰/۳۰۰/۱) ریال موضوع ردیف ۳۱۰۱۰۰ قسمت سوم این قانون از درآمد سازمان بنادر و کشتیرانی را در سال ۱۳۵۵ به درآمد عمومی کشور منظور نماید.
تبصره ۵- به وزارت امور اقتصادی و دارایی اجازه داده می‌شود هر مبلغ که بیش از اعتبارات ردیف ۲۱۵۰۰۱ تحت عنوان «استرداد مالیات شرکت سهامی باطری‌سازی نیرو» و ردیف ۲۰۲۰۰۱ تحت عنوان «استرداد مالیات بانک توسعه کشاورزی ایران» منظور در قسمت پنجم قانون بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۳ و بودجه سال ۱۳۵۴ کل کشور بابت مالیات عملکرد شرکت‌های مزبور دریافت کند از محل درآمد عمومی مسترد نماید.
تبصره ۶- به وزارت امور اقتصادی و دارایی اجازه داده می‌شود در سال ۱۳۵۴ مبلغ بیست میلیارد ریال (۰۰۰/۰۰۰/۰۰۰/۲۰) ریال بابت افزایش سرمایه بانک مرکزی ایران و تا مبلغ دوازده میلیارد (۰۰۰/۰۰۰/۰۰۰/۱۲) ریال بابت افزایش سرمایه بانکی ملی ایران با رعایت مقررات مربوط از محل درآمد عمومی پرداخت کند.
تبصره ۷- اجازه داده می‌شود وجوهی که به استناد قانون تقلیل حق ثبت سفارش کالا بابت استرداد حق ثبت سفارش کالا از محل درآمد عمومی پرداخت شده یا تا پایان سال ۱۳۵۵ پرداخت خواهد شد به هزینه قطعی منظور گردد.
تبصره ۸- اجازه داده می‌شود:
الف- تا مبلغ هفت میلیارد ریال که به استناد ماده ۵۵ قانون محاسبات عمومی برای پرداخت تعهدات وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی از محل تنخواه‌گردان خزانه استفاده
+++
شده است از محل درآمد عمومی واریز و در سال ۱۳۵۴ به هزینه قطعی منظور شود.
ب- پرداخت‌های از محل اعتبارات موضوع تبصره ۳۶ قانون بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۳ و بودجه سال ۱۳۵۴ کل کشور در سال ۱۳۵۴ با رعایت مقررات به هزینه منظور گردد.
ج- اعتبارات مصرف‌شده مربوط به تبصره ۷۰ قانون بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۳ و بودجه سال ۱۳۵۴ کل کشور با رعایت مقررات به حساب قطعی منظور گردد و اعتبار بند ۱ تبصره مزبور به ۳ میلیارد ریال افزایش یابد.
د- وجوه پرداخت شده به استناد تبصره ۹۳ قانون بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۳ و بودجه سال ۱۳۵۴ کل کشور با رعایت مقررات به هزینه قطعی منظور گردد.
هـ- اعتبارات مصرف‌شده موضوع بند ب تبصره ۱۶ قانون بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۳ و بودجه سال ۱۳۵۴ کل کشور با رعایت مقررات به هزینه قطعی منظور گردد.
تبصره ۹- مانده اعتبار مصرف نشده سال ۱۳۵۴ طرح‌های عمرانی خاص ناحیه‌ای و مانده اعتبار سال ۱۳۵۴ طرح‌های موضوع ردیف ۵۰۳۰۱۵ قسمت پنجم قانون بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۳ و بودجه سال ۱۳۵۴ کل کشور و همچنین تا مبلغ چهارصد میلیون ریال مانده اعتبارات سرمایه‌گذاری ثابت سال ۱۳۵۴ ردیف ۴۱۵۵۰۲ قانون مذکور برای شهرک‌های استان کرمانشاهان تا آخر شهریور ۱۳۵۵ قابل مصرف است.
تبصره ۱۰- به دولت اجازه داده می‌شود حداکثر تا یک میلیارد و هفتصد میلیون (۰۰۰/۰۰۰/۷۰۰/۱) ریال برای پرداخت حقوق دانشجویان و دانش‌آموزان مراکز تربیت معلم (موضوع ماده واحده قانون الحاق دو ماده به قانون اجازه تأسیس دانشسراهای مقدماتی و عالی مصوب سال ۱۳۵۴) در سال ۱۳۵۴ از محل درآمد عمومی به عنوان پیش‌پرداخت در اختیار وزارت آموزش و پرورش قرار دهد و از اعتبارات سال ۱۳۵۵ وزارت مزبور واریز نماید.
تبصره ۱۱- اجازه داده می‌شود تعهدات پرداخت نشده سالهای ۱۳۵۲ و ۱۳۵۳ و ۱۳۵۴ طرح‌های عمرانی از محل اعتبار سال ۱۳۵۵ همان طرح پرداخت شود.
تبصره ۱۲- الف- کاهش یا افزایش اعتبار هر یک از مواد هزینه یا برنامه‌های دستگاه اجرائی از محل اعتبارات جاری منظور در قسمت پنجم این قانون تا میزان ده‌درصد با تأیید سازمان برنامه و بودجه و موافقت نخست‌وزیر و مازاد بر آن فقط برای یک بار با تصویب کمیسیون‌های بودجه مجلسین مجاز خواهد بود مشروط بر این که در جمع اعتبارات دستگاه تغییری حاصل نشود.
ب- نقل و انتقال اعتبار مواد هزینه و برنامه‌های مربوط به سپاهیان ترویج و آبادانی بین وزارتخانه‌هایی که از خدمات این سپاهیان استفاده می‌نمایند بنابر پیشنهاد مشترک وزارتخانه‌های مربوط و موافقت نخست‌وزیر و تصویب کمیسیون‌های بودجه مجلسین مجاز خواهد بود.
ج -کاهش یا افزایش اعتبار هر یک از مواد هزینه و یا برنامه‌های وزارت جنگ از محل اعتبار جاری تا میزان ده درصد در اختیار وزیر جنگ و مازاد بر آن برای یک بار با موافقت نخست وزیر و تصویب کمیسیون‌های بودجه مجلسین مجاز خواهد بود مشروط به این که در جمع اعتبارات جاری وزارت مزبور تغییری حاصل نشود.
تبصرهٔ ۱۳ - به سازمان برنامه و بودجه اجازه داده می‌شود تا آخر شهریور ماه ۱۳۵۵ بودجه جاری هر یک از وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و ادارات تابع آنان را که به صورت استانی تفکیک شده و در قسمت هفتم این قانون درج گردیده مورد بررسی مجدد قرار داده و هرگونه نقل و انتقال یا افزایش و کاهش در اعتبار مواد هزینه و برنامه‌های مربوط را انجام دهد، مشروط بر این که نقل اعتبارات از استان‌ها و فرمانداری‌های کل به ادارات مرکزی پایتخت را شامل نباشد و نیز در جمع کل اعتبارات جاری هر یک از وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی تغییر حاصل نشود.
تبصرهٔ ۱۴ - کاهش یا افزایش اعتبار مواد هزینه در هر یک از برنامه‌های اعتبارات جاری مصوب ادارات تابع وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی در استان‌ها و فرمانداری‌های کل مندرج در قسمت هفتم این قانون و نیز کاهش یا افزایش برنامه‌های مربوط به هر یک از ادارات مزبور با موافقت دفتر برنامه و بودجه محل تا میزان ده درصد مجاز خواهد بود مشروط بر این که در جمع اعتبارات جاری تغییری حاصل نشود. ترتیب استفاده از مفاد این تبصره بر اساس دستورالعملی خواهد بود که توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی و سازمان برنامه و بودجه تهیه و ابلاغ خواهد شد.
تبصرهٔ ۱۵ - الف - اعتبار طرح‌های عمرانی (سرمایه‌گذاری ثابت) مندرج در قسمت اول پیوست شمارهٔ ۴ این قانون به تصویب کمیسیون‌های برنامه مجلسین خواهد رسید . تفکیک اعتبار طرح‌هایی که در این قسمت به تفکیک نشان داده نشده و تحت عنوان «سایر طرح‌ها » مندرج است و همچنین تفکیک اعتبارات عمرانی منظور در ردیف
+++
۵۰۳۰۱۴ قسمت پنجم این قانون به طرح‌های عمرانی مشخص توسط سازمان برنامه و بودجه انجام خواهد شد. افزایش یا کاهش اعتبار طرح‌های عمرانی در داخل هر یک از برنامه‌های دستگاه اجرایی تا بیست درصد با موافقت سازمان برنامه و بودجه و مازاد بر آن با تصویب شورای اقتصاد مجاز می‌باشد مشروط بر این که در جمع اعتبارات طرح‌های عمرانی هر برنامه در دستگاه تغییری حاصل نشود.
افزایش یا کاهش اعتبارات عمرانی بین برنامه‌های هر دستگاه اجرایی در داخل فصل تا میزان ده درصد با موافقت سازمان برنامه و بودجه و مازاد بر آن با تصویب شورای اقتصاد مجاز خواهد بود مشروط بر این که در جمع اعتبارات طرح‌های عمرانی هر دستگاه اجرایی تغییری حاصل نشود.
ب - به سازمان برنامه و بودجه اجازه داده می‌شود با موافقت دستگاه‌های اجرایی مربوط و با تصویب شورای اقتصاد دستگاه‌های اجرایی طرح‌های عمرانی را تغییر دهد .
ج-موافقت‌نامه مربوط به طرح‌های عمرانی (سرمایه‌گذاری ثابت) که دستگاه مسؤل بهره‌برداری از آن غیر از دستگاه اجرایی طرح است بین دستگاه اجرایی و دستگاه مسؤل بهره‌برداری و سازمان برنامه و بودجه منعقد و هر تغییری در این قبیل طرح‌ها نیز با موافقت سه دستگاه مزبور انجام خواهد شد. وزارت امور اقتصادی و دارایی مکلف است اعتبارات طرح مربوط را مستقیماً در اختیار دستگاه اجرایی قرار دهد.
تبصرهٔ ۱۶ - مفاد تبصرهٔ ۳۱ قانون بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۲ و بودجه سال ۱۳۵۳ کل کشور بر اساس جداول مندرج در قسمت هشتم این قانون تا پایان سال ۱۳۵۵ معتبر است. مبالغ مندرج در جدول الف قسمت هشتم این قانون به میزان ۲۲۸۶۶ میلیون ریال در سال ۱۳۵۵ قابل تعهد و پرداخت می‌باشد و مابه‌التفاوت تا مبلغ ۲۵۰۰۰ میلیون ریال بر اساس جدول (ب) قسمت هشتم در سال ۱۳۵۵ برای پرداخت در سال ۱۳۵۶ قابل تعهد خواهد بود.
تبصرهٔ ۱۷- افزایش یا کاهش اعتبارات خاص ناحیه‌ای بین برنامه‌های هر فصل در هر استان یا فرمانداری کل تا میزان ده درصد با موافقت دفتر برنامه و بودجه و تصویب انجمن استان مجاز خواهد بود مشروط بر این که در جمع اعتبار استان یا فرمانداری کل تغییری حاصل نشود.
تبصرهٔ ۱۸ - الف - دراجرای سیاست عدم تمرکز و به منظور تکمیل سرمایه‌گذاری‌های طرح‌های خاص ناحیه‌ای با برخورداری از ویژگی‌های هر استان یا فرمانداری کل و هماهنگی بیشتر عملیات عمرانی هر استان یا فرمانداری کل اجرای طرح‌های عمرانی که در پیوست شمارهٔ ۴ این قانون تحت عنوان « طرح‌های عمرانی منطقه‌ای» مشخص شده به واحدهای اجرایی محلی واگذار می‌شود.
اعتبارات مذکور به ترتیب ذیل و بر اساس برنامه، ضوابط و خط مشی اجرایی که توسط سازمان برنامه و بودجه و با جلب نظر وزارتخانه‌ها و مؤسسات ذیربط تعیین و حداکثر تا آخر اردیبهشت سال ۱۳۵۵ ابلاغ می‌شود به مصرف خواهد رسید.
۱- موافقت‌نامه طرح‌های عمرانی منطقه‌ای بین دفتر برنامه و بودجه و واحد اجرایی محل مبادله خواهد شد.
۲ - وزارت امور اقصادای و دارایی اعتبارات مصوب طرح‌های عمرانی منطقه‌ای را بر اساس موافقت‌نامه طرح و از طریق ذیحساب عمرانی محلی در اختیار واحد اجرایی محل قرار خواهد داد.
ب- سازمان برنامه و بودجه مکلف است آن دسته از طرح‌های عمرانی را که اجرای آن به صورت منطقه‌ای میسر باشد با جلب نظر دستگاه اجرایی و با تصویب شورای اقتصاد به صورت طرح‌های منطقه‌ای تفکیک نماید و با رعایت بند الف این تبصره به مصرف برسد.
تبصرهٔ ۱۹ - اجازه داده می‌شود اعتباری به مبلغ یک هزار و پانصد میلیون ریال برای نیازمندی‌های عمرانی ضرور و فوری مناطق مختلف کشور توسط سازمان برنامه و بودجه اختصاص داده و به ترتیب زیر مصرف شود:
۱ - کلیه اعتبارات موضوع این تبصره در سال ۱۳۵۵ قابل تعهد است و آنچه به مرحلهٔ پرداخت برسد از اعتباری که در ردیف ۵۰۳۰۱۸ قسمت پنجم این قانون تحت عنوان "هزینه‌های ضرور عمرانی و عملیات اضطراری در مناطق" منظور است تأمین می‌گردد.
۲ - آئین‌نامه اجرایی این تبصره به پیشنهاد مشترک وزارت امور اقتصادی و دارایی و سازمان برنامه و بودجه حداکثر تا پایان اردیبهشت سال ۱۳۵۵ تهیه و پس از تصویب کمیسیون‌های بودجه مجلسین اجرا خواهد شد.
تبصرهٔ ۲۰ - الف - اعتبار ردیف ۵۰۱۰۰۲ قسمت پنجم این قانون تحت عنوان "هزینه‌های خاص دستگاه‌های اجرایی" به تشخیص سازمان برنامه و بودجه تفکیک می‌شود و با پیشنهاد سازمان مزبور طبق مقررات مربوط
+++
به اعتبار دولت قابل مصرف است.
ب - تفکیک اعتباراتی که در ردیف ۱۰۲۵۰۶ قسمت پنجم این قانون تحت عنوان « تجهیز و تقویت کادر فنی و اجرایی استان‌ها و فرمانداری‌های کل " منظور گردیده به عهده وزارت کشور و سازمان برنامه و بودجه و مصرف آنها بر اساس موافقت‌نامه‌هایی خواهد بود که با تأیید استاندار یا فرماندار کل بین دفتر برنامه و بودجه و دستگاه‌های اجرایی طرح‌های خاص ناحیه‌ای منعقد می‌شود.
تبصرهٔ ۲۱ - اجازه داده می‌شود اعتبار منظور در ردیف ۱۰۰۱۰۵ قسمت پنجم این قانون تحت عنوان « آئین ملی بزرگداشت پنجاهمین سال شاهنشاهی پهلوی» به تشخیص وزارت دربار شاهنشاهی و سازمان برنامه و بودجه تفکیک و در اختیار دستگاه‌های اجرایی ذیربط گذاشته شود.
تبصرهٔ ۲۲ - اعتبارات منظور در ردیف ۱۴۳۸ قسمت پنجم بودجه سالهای ۱۳۵۳ و ۱۳۵۴ کل کشور تحت عنوان « خرید آثار هنری ایران» به اعتبار ردیف ۵۰۱۰۰۲ تحت عنوان « هزینه‌های خاص دستگاه‌های اجرایی» در بودجه سالهای مذکور منتقل می‌شود.
تبصرهٔ ۲۳ - الف - کلمهٔ «کمک و » بعد از کلمهٔ « اعطاء » به بند (ب) تبصرهٔ ۳۲ قانون بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۳ و بودجه سال ۱۳۵۴ کل کشور اضافه می‌شود و مفاد این حکم در سال ۱۳۵۴ نیز قابل اجرا است.
ب - مفاد بندهای (الف) و (ب) تبصرهٔ مذکور در سال ۱۳۵۵ نیز مجری خواهد بود.
تبصرهٔ ۲۴ - به وزرات امور اقتصادی و دارایی اجازه داده می‌شود اعتبار مورد نیاز هر یک از وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی مشمول قانون استخدام کشوری برای پرداخت هزینه‌های مربوط به ردیف‌های ۵۰۲۰۰۴ و ۵۰۲۰۰۵ و۵۰۲۰۰۶ قسمت پنجم این قانون را در سال ۱۳۵۵ به تشخیص سازمان برنامه و بودجه با صدور اصلاح بودجه از اعتبار ردیف‌های مربوط کسر و به اعتبار مواد ۱ و ۲ بودجه هر دستگاه علاوه نماید .
ضمناً تعهدات تا آخر سال ۱۳۵۴ ردیف‌های فوق و همچنین تعهدات تا آخر سال ۱۳۵۳ مربوط به ردیف‌های ۵۱۱۰۶۰۰۰ و ۵۱۱۰۷۰۰۰ و۵۱۱۰۸۰۰۰ قانون بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۲ و بودجه سال ۱۳۵۳ کل کشور نیز با رعایت مقررات مربوط از محل اعتبار ماده (۱) بودجه سال ۱۳۵۵ دستگاه‌های ذیربط قابل پرداخت خواهد بود.
تبصرهٔ ۲۵ - به وزارت امور اقتصادی و دارایی اجازه داده می‌شود آن قسمت از اعتبارات ردیف‌های ۵۰۲۰۰۴ و ۵۰۲۰۰۵ و ۵۰۲۰۰۶ و ۵۰۲۰۰۸ قسمت پنجم این قانون را به میزان موردنیاز مناطق آموزش و پرورش با توجه به مفاد تبصرهٔ ۲۰ قانون بودجه سال ۱۳۴۸ و تبصرهٔ ۴۹ قانون بودجه سال ۱۳۵۲ و تبصرهٔ ۸۳ قانون بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۳ و بودجه سال یک هزار و سیصد و پنجاه و چهار کل کشور به عنوان کمک برای مصارف مقرر در اختیار مناطق مربوط بگذارد.
تبصرهٔ ۲۶ - به وزارت امور اقتصادی و دارایی اجازه داده می‌شود آن قسمت از اعتبارات ردیف‌های ۵۰۲۰۰۴ و ۵۰۲۰۰۵ و ۵۰۲۰۰۶ و ۵۰۲۰۰۷ و ۵۰۲۰۰۸ قسمت پنجم این قانون را در مورد کارمندانی که در اجرای قانون واگذاری بیمارستان‌های وزارت بهداری مصوب خردادماه ۱۳۵۰ به جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران و جمعیت کمک به جذامیان منتقل شده است به عنوان «اعانه» و به میزانی که از طرف سازمان برنامه و بودجه تشخیص داده می‌شود در اختیار جمعیت‌های مزبور بگذارد.
تبصرهٔ ۲۷ - به وزارت آموزش و پرورش اجازه داده می‌شود اعتبار مربوط به آموزش رایگان و بهبود تغذیه دانش‌آموزان موضوع ردیف ۹۹۹۸ قسمت هفتم و اعتبار مربوط به تربیت معلم ،سپاه دانش و توسعه برنامه‌های موضوع ردیف ۹۹۹۹ قسمت هفتم این قانون را در سال ۱۳۵۵ بر حسب نیازمندی‌های هر یک از مناطق آموزش و پرورش به تفکیک برنامه‌ها و فصول بین آنها به صورت کمک توزیع کند و در صورت لزوم نسبت به خرید مواد غذایی از اعتبار ردیف ۹۹۹۸ در مرکز اقدام و به حساب منظور نماید. توزیع اعتبارات مذکور بر اساس نیازمندی‌های مناطق در هر صورت در همان سال باید به اطلاع سازمان برنامه و بودجه و تأیید کمیسیون‌های بودجه مجلسین برسد .
تبصرهٔ ۲۸ - الف - به سازمان برنامه و بودجه اجازه داده می‌شود در اجرای قانون تشکیل سازمان تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اعتبارات جاری مؤسسات و بنگاه‌ها و واحدها و فعالیت‌هایی که به موجب قانون مذکور جزء تشکیلات و وظایف سازمان تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی قرار می‌گیرد از بودجه‌های سال ۱۳۵۵ دستگاه‌های مربوط کسر و به سازمان تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اختصاص دهد .
+++
ب - کلیه اموال مربوط به واحدها و فعالیت‌های تحقیقاتی که در اجرای قانون مذکور جزء تشکیلات و وظایف سازمان تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی قرار می‌گیرد با کارکنان مربوط به سازمان مزبور منتقل و واگذار می‌شود. بهای آن قسمت از اموال متعلق به شرکت‌های دولتی که به این ترتیب واگذار خواهد شد به ارزش معین شده در ترازنامه و با تصویب مجامع عمومی از دارایی و ذخایر شرکت مربوط کسر می‌شود.
تبصرهٔ ۲۹ - به سازمان برنامه و بودجه اجازه داده می‌شود در اجرای قانون تشکیل سازمان آموزش کشاورزی مصوب ۲۹/۲/۱۳۵۴ اعتبارات جاری برنامه‌ها و فعالیت‌های آموزش مؤسسات و بنگاه‌ها و سایر واحدهایی که به موجب قانون مذکور جزء تشکیلات و وظایف سازمان آموزش کشاورزی قرار می‌گیرد حسب مورد به پیشنهاد وزیر کشاورزی و منابع طبیعی یا وزیر وزارتخانه مربوط از بودجه سال ۱۳۵۵ دستگاه‌های مربوط کسر و به سازمان آموزش کشاورزی اختصاص دهد.
تبصرهٔ ۳۰ - به سازمان برنامه و بودجه اجازه داده می‌شود اعتبارات جاری مربوط به سازمان دامداران متحرک را به پیشنهاد وزارت کشاورزی و منابع طبیعی از بودجه سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور کسر و به تفکیک مواد هزینه ذیل ردیف جداگانه به نام سازمان دامداران متحرک اختصاص دهد.
تبصرهٔ ۳۱ - به سازمان برنامه و بودجه اجازه داده می‌شود پس از تشکیل هیأت‌های امناء مراکز تعلیمات حرفهای موضوع تبصرهٔ ۵۳ قانون بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۳ و بودجه سال ۱۳۵۴ کل کشور اعتبارات هر یک از مراکز تعلیمات حرفهای را بنا به پیشنهاد وزارت کار و امور اجتماعی از مواد هزینه بودجه سال ۱۳۵۵ وزارت کار و امور اجتماعی کسر و به اعتبار مادهٔ مربوط بودجه آن وزارت اضافه کند. وجوه مزبور در اختیار مراکز مذکور قرار داده می‌شود.
تبصره ۳۲ - تبصرهٔ ۱۹ قانون بودجه سال ۱۳۵۳ و بودجه سال ۱۳۵۴ کل کشور تا آخر سال ۱۳۵۵ مجری است.
تبصره ۳۳ - خریدها و مصارفی که از محل اعتبار ماده ۱۲ بودجه وزارت جنگ برای تقویت نیروهای دفاعی کشور صورت می‌گیرد مشمول مقررات مذکور در قانون تحصیل وام یا اعتبار برای تقویت نیروهای دفاعی کشور مصوب هفتم آبان ماه ۱۳۵۲ خواهد بود. تبصرهٔ ۳۴ - اجازه داده می‌شود تعهدات تا پایان سال ۱۳۵۳سازمان نقشه‌برداری و مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران و مؤسسه رازی مربوط به درآمدهای اختصاصی سال مذکور از محل مانده درآمدهای اختصاصی سال ۱۳۵۳ هر یک از سازمان‌های مذکور محسوب و واریز گردد.
تبصرهٔ ۳۵ - اجازه داده می‌شود تا مبلغ هفت میلیون و سیصد و شصت هزار (۷٬۳۶۰٬۰۰۰) ریال مانده اصل و به هره وام پرداختی از محل اعتبارات برنامه‌های گذشته به دانشگاه فرح پهلوی (مدرسه عالی دختران سابق) بخشوده شود. تبصرهٔ ۳۶ - مهلت مذکور در تبصره ۱۴ قانون بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۳ و بودجه سال ۱۳۵۴ کل کشور از تاریخ انقضاء در مورد سازمان بنادر و کشتیرانی به مدت یک سال و درمورد سازمان معاملات تریاک به مدت سه سال دیگر تمدید می‌گردد و تبصره یک ماده واحده قانون اجازه معاملات تریاک و کمک به درمان معتادان لغو و سازمان مزبور مشمول قانون استخدام کشوری و مقررات مربوط به آن خواهد بود .
تبصرهٔ ۳۷ - مفاد تبصره ۴۱ قانون بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۳ و بودجه سال ۱۳۵۴ کل کشور ناظر بر تبصره ۴۶ قانون بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۲ و بودجه سال ۱۳۵۳ کل کشور تا آخر سال ۱۳۵۵ تمدید می‌شود.
تبصرهٔ ۳۸ - اجازه داده می‌شود اعتباراتی که در بودجه وزارت آموزش و پرورش و یا وزارت علوم و آموزش عالی به منظور سرمایه‌گذاری ثابت در مؤسسات آموزشی غیردولتی با رعایت اولویت شهرستان‌ها اختصاص داده شده یا می‌شود با موافقت وزارت مربوط طبق مصوبات هیئت امناء مؤسسه آموزشی ذینفع به مصرف برسد.
تبصرهٔ ۳۹ - وزارت امور اقتصادی و دارایی مجاز است ده میلیارد ریال از اعتبارات صنعتی منظور در پیوست شماره ۴ بودجه سال ۱۳۵۴ کل کشور را در سال ۱۳۵۵ در اختیار وزارت صنایع و معادن بگذارد تا جهت تقویت منابع مالی بانک‌های تخصصی صنعتی مورد استفاده قرار گیرد.
تبصرهٔ ۴۰ -چنانچه مبالغ منظور شده در ردیف‌های
+++
بودجه سال ۱۳۵۴-۱۳۵۵ برای واریز مانده بدهی‌های وزارتخانه‌ها ، مؤسسات و شرکت‌های دولتی و وابسته به دولت که با تعهد سازمان برنامه و بودجه از اجرای تبصره‌های ۴ و ۴۱ و ۵۰ و ۵۷ و ۶۰ و۶۳ قانون بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۳ و بودجه سال ۱۳۵۴ کل کشور ناشی شده است کافی نباشد مانده بدهی آنها در هر مورد با تأیید سازمان برنامه و بودجه بر طبق مقررات مذکور در مفاد تبصره مربوط در پایان سال از محل اعتباری که دولت از بانک مرکزی ایران دریافت می‌دارد واریز خواهد شد.
تبصرهٔ ۴۱ - به وزارت جنگ اجازه داده می‌شود:
الف - تا مبلغ نود و چهار میلیون و هشتصد و چهل و دو هزار و چهارصد و بیست و شش (۹۴٬۸۴۲٬۴۲۶ ) ریال که از بابت ارزش وسایل و لوازم و خواربار و پوشاک دانش‌آموزان و دانشجویان ژاندارمری کشور و سایر دستگاه‌های دولتی تا آخر سال ۱۳۵۳ دریافت داشته است تا پایان سال ۱۳۵۵ برای خرید و جایگزین کردن وسایل و لوازم و خواربار و پوشاک مذکور به مصرف برساند.
ب - مبلغ یکصد و هفتاد و شش میلیون و پانصد و شصت هزار و سی و دو (۰۳۲/۵۶۰/۱۷۶ ) ریال مانده اعتبارات خدمات درمانی سال ۱۳۵۳ خود را به منظور افزایش سرمایه سازمان تأمین خدمات درمانی عائله درجه یک افسران و همافران و کارمندان ارتش شاهنشاهی و ژاندارمری کشور و شهربانی کشور به سازمان مزبور پرداخت نماید.
تبصرهٔ ۴۲ - دولت مجاز است معادل تعهدات سالهای ۱۳۵۴ و ۱۳۵۵ مربوط به پرداخت ۳ درصد سهم دولت (موضوع مادهٔ ۲۸ قانون تأمین اجتماعی) پس از تأیید سازمان برنامه و بودجه اوراق قرضه در اختیار سازمان تأمین اجتماعی قرار دهد .
تبصرهٔ ۴۳ - اجازه داده می‌شود :
الف - وزارت جنگ هفده میلیارد و هفتصد و بیست میلیون و یکهزار و ششصد و ده (۱۷٬۷۲۰٬۰۰۱٬۶۱۰ ) ریال از مانده اعتبارات سال ۱۳۵۳ خود را بابت تقویت بنیه دفاعی کشور تا پایان سال ۱۳۵۵ تعهد و پرداخت کند.
ب - مبلغ چهار میلیارد (۴٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ ) ریال از مانده اعتبارات سال ۱۳۵۳ وزارت جنگ برای تأمین کمبود اعتبار حقوق و مزایای کادر شاغل و بازنشسته شهربانی کشور و ژاندارمری کشور و گارد بنادر و گمرکات اختصاص یابد و به ترتیبی که به پیشنهاد وزارت امور اقتصادی و دارایی و سازمان برنامه و بودجه به تصویب هیئت وزیران می‌رسد به مصرف برسد.
تبصرهٔ ۴۴ - به دولت اجازه داده می‌شود مبلغ دو میلیارد و یکصد و چهل و نه میلیون و دویست و بیست و شش هزار (۲٬۱۴۹٬۲۲۶٬۰۰۰ ) ریال هزینه‌های موردنیاز حزب رستاخیز ملت ایران را از درآمد عمومی کشور تأمین و به صورت کمک پرداخت نماید. مصارف اعتبارات مزبور برابر اساسنامه حزب و بنا به پیشنهاد دبیرکل و تصویب هیئت اجرایی و طبق ضوابطی که به تصویب هیئت اجرایی می‌رسد خواهد بود.
تبصرهٔ ۴۵ - اجازه داده می‌شود مبلغ چهار میلیارد و یکصد میلیون ریال از مانده اعتبارات سال ۱۳۵۳ وزارت جنگ به اعتبارات سرمایه‌گذاری ثابت وزارت مسکن و شهرسازی منتقل شود تا طبق طرحی که به تصویب سازمان برنامه و بودجه خواهد رسید به مصرف برسد.
تبصرهٔ ۴۶ - مفاد تبصرهٔ ۲۰ قانون بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۳ و بودجه سال ۱۳۵۴ کل کشور در مورد مصرف اعتبارات ذیل ردیف ۱۰۲۰۰۳ تحت عنوان «شرکت جوانان در اجرای برنامه‌های عمرانی » و ردیف ۱۰۲۰۰۴ تحت عنوان « هماهنگی و توسعه اجتماعی و اقتصادی خاص استان لرستان » تا پایان سال ۱۳۵۵ تمدید می‌شود .
تبصرهٔ ۴۷ - به وزارت نیرو اجازه داده می‌شود مبلغ هشتصد میلیون ریال از اعتبارات برنامه توزیع نیروی برق شرکت‌های برق منطقه‌ای را به مصرف هزینه تأمین برق روستاها در سال ۱۳۵۵ برساند. تبصره ۴۸ - از اعتبارات منظور در تبصرهٔ ۱۹ معادل ۲۵درصد در هر منطقه برای تأمین برق روستاها اختصاص داده می‌شود. سهمیه هر منطقه از اعتبار بند ۱ به پیشنهاد وزارت تعاون و امور روستاها و موافقت سازمان برنامه و بودجه و وزارت نیرو حداکثر تا پایان اردیبهشت سال ۱۳۵۵ تعیین و از طرف وزارت نیرو به شرکت‌های برق منطقه‌ای ابلاغ خواهد شد.
اولویت روستاها برای استفاده از نیروی برق با توجه به میزان کمک متقاضیان با رعایت مقررات مذکور در تبصرهٔ ۱۹ و آئین‌نامه اجرایی آن از طرف ادارات تعاون و امور روستاهای هر محل تعیین و به شرکت‌های برق منطقه‌ای مربوط ابلاغ خواهد شد.
تبصره‌هایی که تا ملغی نشده به قوت خود باقی است.
تبصرهٔ ۴۹ - دولت می‌تواند وجوه حاصل از سرمایه‌گذاری‌های دولت در خارج کشور را در حساب جداگانه خزانه‌داری کل در بانک مرکزی ایران نگهداری و طبق مصوبات شورای عالی سازمان سرمایه‌گذاری و کمک‌های اقتصادی و فنی ایران برای سرمایه‌گذاری درخارج مورد استفاده قرار دهد.
تبصره ۵۰ - افزایش یا کاهش اعتبارات طرح‌های عمرانی بین دو دستگاه اجرایی با موافقت دستگاه‌های مربوط تا میزان ده درصد با موافقت سازمان برنامه و بودجه مازاد بر آن با تصویب شورای اقتصاد مجاز خواهد بود.
تبصره ۵۱ -الف-سازمان برنامه و بودجه مکلف است همه ساله بر اساس میزان و ترکیب جمعیت ، احتیاجات، پیشرفت و سایر شرایط محلی سطح اعتبارات خاص ناحیه‌ای هر استان یا فرمانداری کل را تعیین و ابلاغ نماید. تسه
یم اعتبارات بین شهرستان‌های هر استان یا فرمانداری کل با رعایت ضوابط مذکور و خط مشی کلی که از طرف سازمان برنامه و بودجه ابلاغ می‌گردد به پیشنهاد دفتر برنامه و بودجه و با جلب نظر نمایندگان آن استان در مجلسین به تصویب انجمن استان صورت خواهد گرفت . توزیع اعتبارات در داخل هر شهرستان با رعایت اولویت و ضرورت‌های محلی در قالب فصول و برنامه‌های تعیین شده در خط مشی کلی به پیشنهاد دفتر برنامه و بودجه و با جلب نظر نماینده یا نمایندگان آن شهرستان در مجلسین به تصویب انجمن شهرستان خواهد رسید.
ب - وزارت امور اقتصادی و دارایی اعتبارات مصوب خاص ناحیه‌ای را مستقیماً در اختیار استانداران یا فرمانداران کل قرار خواهد داد تا طبق موافقت‌نامه طرح‌های مربوط که بین استانداران یا فرمانداران کل، دفاتر برنامه و بودجه و دستگاه‌های اجرایی محلی منعقد می‌شود به مصرف برسد.
ج - دستگاه‌های اجرایی محلی می‌توانند در مواردی که مدت اجرای طرح خاص ناحیه‌ای بیش از یک سال است، با موافقت قبلی سازمان برنامه و بودجه و در حدود خط مشی مذکور در بند (الف) و به ترتیب مقرر دربارهٔ تصویب طرح‌های خاص ناحیه‌ای حداکثر معادل اعتبار مصوب همان سال برای سال بعد نیز قرار داد منعقد و اعتبار لازم را در طرح عمرانی سال بعد مقدم بر سایر اعتبارات پیشنهاد نمایند.
د - استاندار یا فرماندار کل می‌تواند اجرای طرح‌های خاص ناحیه‌ای را به واحدهای اجرایی ذیربط در شهرستان یا مرکز استان محول نماید و در صورت عدم اجرای طرح با تصویب انجمن استان دستگاه اجرایی دیگری انتخاب کند و یا دستگاه اجرایی طرح را تغییر دهد .
تبصرهٔ ۵۲ - اعتبارات مربوط به اجرای تبصره ۵۰ قانون بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۲ و بودجه سال ۱۳۵۳ کل کشور و تبصره ۶۵ قانون بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۳ و بودجه سال ۱۳۵۴ کل کشور به مؤسسات آمورش عالی غیردولتی که اداره امور آنها به موجب قانون اداره امور مؤسسات آموزش عالی غیردولتی مصوب تیرماه ۱۳۵۴ به وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی واگذار شد یا خواهد شد نیز بر حسب ضوابط مقرر در تبصره‌های مذکور قابل پرداخت است. رعایت نسبت بیست درصد مذکور در تبصره اخیر در مورد مؤسسات آموزش عالی الزامی نیست.
تبصرهٔ ۵۳ - نحوه مصرف اعتبار بهبود تغذیه دانش‌آموزان مصوب در بودجه وزارت آموزش و پرورش بر اساس آئین‌نامه‌ای خواهد بود که بنا به پیشنهاد وزارت مزبور و موافقت وزارت امور اقتصادی و دارایی به تصویب هیئت وزیران برسد. در آئین‌نامه مذکور نحوهٔ نظارت و همکاری انجمن‌های شهرستان و شهر و ده منظور خواهد شد.
تبصره ۵۴ - اجازه داده می‌شود تمام یا قسمتی از بهای اموال منقول یا غیرمنقولی که از محل اعتبارات طرح‌های عمرانی برای شرکت‌های سهامی زراعی و شرکت‌های تعاونی تولید روستایی ایجاد شده یا می‌شود بر اساس ضوابطی که بنا به پیشنهاد وزارت تعاون و امور روستاها به تصویب شورای اقتصاد خواهد رسید بلاعوض به شرکت‌های مربوط واگذار گردد. شرکت‌ها مکلفند این اموال را به حساب دارایی‌ها و اندوخته‌های سرمایه‌ای خود منظور نمایند.
تبصره ۵۵ - از اول سال ۱۳۵۵ کلیه امور مربوط به بهره‌برداری از انواع معمولی شن ، ماسه ، قلوه‌سنگ و خاک رس به استانداری‌ها و فرمانداری‌های کل محول می‌شود. استانداران و فرمانداران کل مکلفند با رعایت قانون گسترش کشاورزی در قطب‌های کشاورزی و قانون آب و نحوه ملی‌شدن آن بهره‌برداری از معادن مذکور را بر اساس ضوابط و ترتیبات و به مدتی که با پیشنهاد وزارت صنایع و معادن به تصویب هیئت وزیران می‌رسد به اشخاص واگذار و درآمد حاصل را به حساب انجمن شهرستان مربوط منظور نمایند که اضافه بر اعتبار طرح‌های خاص ناحیه‌ای و بر طبق مقررات راجع به طرح‌های مذکور منحصراً به مصرف عمران روستاهای همان شهرستان برسد. ماده ۱۰۵ الحاقی به قانون شهرداری مصوب ۲۷ بهمن ماه سال ۱۳۴۵ در مورد موادمعدنی
+++
واقع در حوزه خدمات و نظارت شهرداری‌ها و املاک اشخاص به قوت خود باقی است. اجازه‌هایی که برای خارج از محدوده قانونی شهرها تا این تاریخ به استناد قانون معادن برای بهره‌برداری مواد معدنی مزبور صادر شده تا پایان مدت مندرج در اجازه معتبر است ولی رسیدگی به امور آنها طبق ضوابط و ترتیبات مذکور در این تبصره به عهده استانداری‌ها و فرمانداری‌های کل خواهد بود و حقوق و به هره مالکانه دولت توسط استانداری‌ها و فرمانداری‌های کل وصول و به ترتیب مقرر در این تبصره مصرف خواهد شد. در اجرای این تبصره آن قسمت از مقررات مربوط به معادن که با مفاد این تبصره مغایرت دارد موقوف‌الاجرا خواهدبود.
تبصرهٔ ۵۶ - اجازه داده می‌شود پنجاه درصد وجوه حاصل از اجرای احکام کیفری مقرر در قانون نظام صنفی موضوع بند « و» ماده ۶۳ مکرر مصوب۳۰/۸/۱۳۵۱ برای کمک به هزینه‌های کمیته ملی حمایت از مصرف‌کننده در وجه کمیته مزبور پرداخت شود . دستورالعمل اجرایی این تبصره با پیشنهاد وزارت امور اقتصادی و دارایی و سازمان برنامه و بودجه به تصویب هیئت وزیرات خواهد رسید.
تبصرهٔ ۵۷ - به دولت اجازه داده می‌شود وجوه حاصل از خالص فروش کالاهای قاچاق اعم از کالاهای گمرکی و دخانی که وسیلهٔ مأموران ژاندارمری کشور و شهربانی کشور کشف می‌شود و همچنین جرایم وصولی از مرتکبین قاچاق کالاهایی که توسط مأمورین مزبور کشف می‌شود با رعایت ماده ۱۹ قانون مجازات مرتکبین قاچاق مصوب ۱۳۱۲ برای تهیه و احداث خانه‌های سازمانی در نقاط مرزی و سایر نقاطی که از نظر مبارزه با قاچاق حائز اهمیت هستند و همچنین خرید وسایل و تجهیزات مربوط به پیشگیری از ورود کالاهای قاچاق و مبارزه با قاچاق به نسبت کشف در اختیار دستگاه‌های مزبور بگذارد تا به موجب بودجه‌هایی که با پیشنهاد آن دستگاه‌ها به تصویب هیئت وزیران می‌رسد به مصرف برسد. دولت می‌تواند در آخر هر سال از محل مازاد درآمد عمومی ، حداکثر تا میزان مبالغی که در سال قبل از این بابت وصول شده باشد دراختیار ژاندارمری کشور و شهربانی کشور بگذارد تا به همان مصارف برسد. دستورالعمل اجرایی این تبصره به پیشنهاد مشترک ژاندارمری کشور و شهربانی کشور تهیه و پس از موافقت وزارت کشور و وزارت امور اقتصادی و دارایی و سازمان برنامه و بودجه به تصویب هیئت وزیران خواهد رسید. از اول سال ۱۳۵۵ مقررات تبصرهٔ ۲۹ قانون بودجه سال ۱۳۵۰ کل کشور ملغی است.
تبصرهٔ ۵۸- مؤسسات و دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی که از محل بودجه عمومی دولت کمک یا اعانه می‌گیرند مجاز نیستند شروع به اجرای فعالیت و یا طرح جدیدی نمایند و یا تغییری در مقررات خود دهند و به طور کلی ایجاد تعهدی کنند که به نحوی از انحاء موجب افزایش میزان کمک یا اعانه دولت به آنها در سال مورد عمل بودجه و یا سالهای بعد شود مگر آن که قبلاً مجوز لازم را در هر مورد به پیشنهاد وزارتخانه مربوط و تأیید سازمان برنامه و بودجه تحصیل کرده باشند.
تبصره ۵۹ - تبصرهٔ ۸۸ قانون بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۲ و بودجه سال ۱۳۵۳ کل کشور به شرح زیر اصلاح می‌شود:
به وزارت دادگستری اجازه داده می‌شود وجوهی را که بابت خدمات خاص پزشکی قانونی وصول شده یا خواهد شد پس از وضع کلیه هزینه‌های مربوط به مصرف تجهیز و تکمیل وسایل پزشکی قانونی و نگاهداری صغار تحت سرپرستی دادسراها و کانون‌های اصلاح و تربیت برساند.
آئین‌نامه اجرایی این تبصره به وسیله وزارت دادگستری تهیه و پس از تأیید وزارت امور اقتصادی و دارایی و سازمان برنامه و بودجه به مورد اجرا گذاشته خواهد شد.
تبصرهٔ ۶۰ - به وزارت دادگستری اجازه داده می‌شود بهره‌های موضوع تبصرهٔ ۹ قانون متمم بودجه سال ۱۳۴۷ را طبق آئین‌نامه‌ای که با جلب نظر سازمان برنامه و بودجه و وزارت امور اقتصادی و دارایی به تصویب وزیر دادگستری می‌رسد به مصرف هزینه‌های صغار تحت سرپرستی دادسراها و کانون‌های اصلاح و تربیت برساند.
تبصره ۶۱ - مفاد تبصرهٔ ۴۴ قانون بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۳ و بودجه سال ۱۳۵۴ کل کشور تا هنگامی که ملغی نشده به قوت خود باقی است.
تبصرهٔ ۶۲ - از اول سال ۱۳۵۵ حقوق وظیفه موضوع تبصرهٔ ۲۷ قانون بودجه سال ۱۳۵۱ کل کشور و بند الف تبصرهٔ ۸۰ قانون بودجه اصلاحی سال ۱۳۵۲ و بودجه سال ۱۳۵۳ کل کشور شامل وراث مستخدمین غیررسمی کلیه وزارتخانه‌ها و مؤسسات و شرکت‌های دولتی که مشمول مقررات بازنشستگی و وظیفه خاصی نمی‌باشند و مورث آنان بعد از
+++
۳۱/۳/۱۳۴۵ و قبل از ۱/۱/۱۳۵۴ فوت شده نیز خواهد بود مشروط بر آن که در زمان فوت رابطه استخدامی مستخدم با سازمان متبوع وی برقرار بوده باشد. تبصره ۶۳ - وزارتخانه‌ها و مؤسسات و شرکت‌های دولتی و مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت و شهرداری‌ها و مؤسسات تابع یا وابسته به آنها و همچنین کلیه مؤسساتی که بیش از بیست و پنج درصد منابع بودجه جاری آنان از محل درآمد عمومی و یا منابع مؤسسات شرکت‌های دولتی یا سایر منابع عمومی تأمین می‌شود مکلفند قبل از هرگونه افزایش جداول حقوق و اجرت و دستمزد و مبانی پرداخت مزایای مستمر یا فوق‌العاده شغل یا فوق‌العاده شغل مخصوص یا مزایای شغل کارکنان خود موافقت شورای حقوق و دستمزد را تحصیل نمایند. شرکت‌ها و مؤسساتی که به موجب قانون خاض شمول این حکم در مورد آنها مستلزم ذکر نام است نیز مشمول این تبصره می‌باشند. مشمولین قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی تابع مقررات مربوط به خود خواهند بود. دستورالعمل اجرایی این تبصره به تصویب شورای حقوق و دستمزد خواهد رسید.
تبصره ۶۴ - اجازه داده می‌شود تا مبلغ یک میلیارد ریال بابت وجوه موضوع تبصره ۴ « قانون تشکیل سازمان گسترش مالکیت واحدهای تولیدی» در سال ۱۳۵۴ به عنوان سرمایه آن سازمان پرداخت و مبالغ پرداختی به هزینه قطعی منظور گردد.
تبصره ۶۵ -۲۵ درصد از اعتبارات مربوط به تأسیسات زیربنایی در روستاهای منفرد (خارج از حوزه‌های عمران روستایی) هر استان اختصاص به اجرای طرح‌های عام‌المنفعه در روستاهایی که بیش از دویست و پنجاه نفر جمعیت دارند خواهد داشت مشروط بر آن که اهالی روستا حداقل سی درصد از هزینه اجرای طرح را تأمین و در اختیار انجمن ده قرار دهند بقیه اعتبار لازم برای اجرای این طرح‌ها به عنوان کمک به حساب انجمن ده روستای مربوط پرداخت خواهد شد تا با رعایت اولویت طرح‌های خاص ناحیه‌ای و با راهنمایی و نظارت فنی دستگاه اجرایی ذیربط نسبت به اجرای طرح اقدام نمایند.
تبصره ۶۶ - به دولت اجازه داده می‌شود به پیشنهاد سازمان برنامه و بودجه و وزارت امور اقتصادی و دارایی با رعایت قانون برنامه و بودجه کشور علاوه بر اعتبارات مصوب در بودجه سال ۱۳۵۵ و آنچه در بودجه سال ۱۳۵۶ کل کشور پیش‌بینی و تصویب می‌شود تا مبلغ یکصد و پنجاه میلیارد (۱۵۰٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ ) ریال برای طرح‌های عمرانی انتفاعی مربوط به شرکت‌های دولتی و مؤسسات وابسته به دولت را تصویب نماید و منابع لازم برای اجرای طرح‌های مذکور را از محل وام یا اعتبار داخلی یا خارجی تأمین کند.
تبصره ۶۷ - دولت مکلف است بر مصرف اعتباراتی که از محل درآمد عمومی برای مؤسسات غیر دولتی که تمام یا قسمتی از منابع مالی آنها به صورت «کمک » یا « اعانه» در بودجه هر سال تخصیص می‌دهد نظارت مالی اعمال کند. نحوه نظارت مذکور تابع دستورالعملی می‌باشد که به وسیله وزارت امور اقتصادی و دارایی و سازمان برنامه و بودجه تنظیم و به تصویب هیئت وزیران خواهد رسید.
تبصره ۶۸ - وزارت آموزش و پرورش مجاز است کماکان حق‌الزحمه خدمات اضافی مدیران و معاونان و دبیران فنی و هنرآموزان هنرستان‌ها و مدارس فنی و حرفهای و همچنین مدیران و معاونان مراکز تربیت معلم که برحسب ضرورت به صورت دو نوبتی انجام می‌دهند حداکثر به مأخذ حقوق ثابت و فوق‌العاده شغلی که در نوبت اول به آنان پرداخت می‌شود از محل اعتبارات مربوط پرداخت نمایند، این پرداخت منحصراً برای ماه‌هایی که هنرجویان و کارآموزان مراکز تربیت معلم مشغول تحصیل هستند انجام می‌شود، ضوابط پرداخت این حق‌الزحمه از مهرماه ۱۳۵۵ بر اساس آئین‌نامه‌ای خواهد بود که به پیشنهاد وزارت آموزش و پرورش و تأیید سازمان امور اداری و استخدامی کشور به تصویب هیئت وزیران می‌رسد.
تبصره ۶۹ - اجازه داده می‌شود از اول سال ۱۳۵۵ حساب مخصوصی تحت عنوان « رفاه بازنشستگان و وظیفه‌بگیران کشوری» در بانک رهنی ایران افتتاح و مبلغ پنجاه میلیون ریال به عنوان سرمایه اولیه از محل درآمد عمومی تأمین و به حساب مزبور منظور و پرداخت شود. سایر منابع این حساب و نحوه استفاده از آن طبق آئین‌نامه‌ای خواهد بود که به پیشنهاد وزارت رفاه اجتماعی به تصویب هیئت وزیران خواهد رسید.
+++
رئیس - کلیات بودجه مطرح است آقای دها بفرمایید.
دها(مخبر کمیسیون) - سناتورهای محترم قرار بود که دیگر بنده مصدع نشوم ولی چون دوستان راجع به ویژگی‌ها و خطوط اصلی و اهداف بودجه سؤالاتی کردند و از من خواستند که راجع به این مطالب و موضوعات عرایضی بکنم امر دوستان را اطاعت کردم و اینک راجع به ویژگی‌های بودجه نکاتی را به عرض می‌رسانم.
۱ - بودجه امسال مثل بودجه پارسال متمم ندارد سال‌ها ما عادت داشتیم که در ۶ماهه دوم هر سال متمم بودجه تهیه کنیم به عبارت دیگر درآمدهای اضافی و هزینه‌های اضافی را دولت عرضه می‌کرد و به تصویب مجلسین می‌رساند این کار تا قبل از پارسال انجام می‌شد اما از سال قبل و امسال پیش‌بینی بودجه سال آتی چه از لحاظ درآمد چه از لحاظ هزینه یک دفعه به مجلسین داده می‌شود و آنچه که از لحاظ درآمد و آنچه که از لحاظ هزینه پیش‌بینی می‌شود دولت پس از تصویب مجلسین در چهارچوب آن به مورد عمل و اجرا می‌گذارد به هر حال بودجه‌ای را که مجلس امسال تصویب می‌کند دیگر متمم نخواهد داشت.
۲ - اگر کتاب‌های بودجه را ملاحظه بفرمایید درآمد سه سال گذشته و هزینه سال گذشته را نشان می‌دهد هر کس که حوصله خواندن این کتابچه‌های بودجه را داشته باشد به همه ارقام بودجه‌اشنا می‌شود که مثلاً وزارت آموزش و پرورش در این سه سال چه کرده و چه داشته و چه دارد و چه خواهد کرد چون این کتابچه‌ها کلیه برنامه‌ها و عملیات دولت را منعکس می‌کند در حقیقت آیینه تمام کارهای دولت است.
۳ - در این بودجه سعی شده است که به سیاست عدم تمرکز توجه بیشتری بشود به طوری که آقایان حتماً ملاحظه فرموده‌اند سال قبل ۱۲ میلیارد ریال اعتبار خاص ناحیه‌ای داشتیم امسال ۲۵ میلیارد ریال اعتبار آن شده است که این هزینه‌ها با نظارت انجمن‌های شهرستان و استان خرج می‌شود این انجمن‌ها که از پدیده‌های انقلابند در حقیقت همان سپردن کار مردم به دست مردم است یک صیغه دیگری هم امسال اضافه شده است و آن طرح خاص منطقه‌ای است که اعتبارش ۸ میلیارد ریال است دولت سعی دارد به تدریج اعتبارات عمرانی را از تهران به خارج سوق بدهد تا از هجوم مردم به تهران جلوگیری شود و این جای نهایت خوشوقتی است به طوری که ملاحظه می‌فرمایید امسال بودجه ۱۹ وزارتخانه و مؤسسه استانی شده است و در حقیقت دولت نظر دارد به هر منطقه‌ای از طرف وزارت امور اقتصادی و دارایی به شهرستان‌ها ناظر هزینه‌ای اعزام کند که نسبت به این هزینه‌ها نظارت نمایند کمیسیون بودجه ضمن توصیه‌ها پیشنهاد می‌نماید که در هر استانی یک دستگاه نظارت از افراد مطمئن و قابل اعتماد و مجرب تشکیل شود تا به این هزینه‌ها دقیقاً نظارت نمایند من خاطرم هست که ۶-۷ سال پیش به اتفاق هیأت مدیره کانون بازنشستگان به خدمت جناب آقای نخست وزیر رسیدیم خود ایشان اتفاقاً مطلبی را عنوان کردند که چه خوب است پیشکاران دارایی و رؤسای حسابداری بازنشسته برای نظارت هزینه استان‌ها و شهرستان‌ها استفاده بشود جناب آقای نخست وزیر این افراد را گنجینه خواندند مسلم است که این افراد هر کدام بر اثر خدماتی که کرده‌اند گنجینه محسوب می‌شوند با این که برای هر کدام ۵-۶ میلیون تومان خرج شده است امروز بیکار و اثر خدمتی ندارند چنانچه دولت بخواهد از این افراد استفاده کند مجوز قانونی لازم دارد ما هم اکنون قانونی داریم که در کمیسیون تجدیدنظر مالیاتی از وجود آنان بهره‌گیری می‌کنیم چه بسیار پرونده‌های مفصل و خیلی مشکل مالیاتی به دست بازنشستگان مجرب امروز حل و عقد می‌شود. به هرحال به طور کلی چنانچه از وجود بازنشستگانی که از حساب و کتاب اطلاع دارند در این باب استفاده کنند و شاید سایر وزارتخانه‌ها هم از وجودشان استفاده کنند اینها می‌توانند نظارت به نحو کاملی انجام دهند.
۴- وقتی بودجه را نگاه کنید می‌بینید که رشد هزینه‌های اجرایی ۱۸٪ و رشد هزینه‌های عمرانی ۴۴٪ است این می‌رساند که دولت دارد از اعتبارات اجرایی کسر و به اعتبارات عمرانی می‌افزاید واقعاً جای خوشوقتی است. اصل سیاست صرفه‌جویی هم مورد توجه خاص دولت است که در اجرای اوامر ملوکانه واقعاً باید نهایت جدیت و کوشش را به عمل آورند که نگذارند دیناری از بیت‌المال ملت حیف و میل شود.
۵ - یک قسمت از اعتبارات بودجه برای رفع تنگناهای زیربنایی است مثل راه و بندر و صنعت آن بدیهی است در اثر رشد اقتصادی واقعاً این تنگناها مشکلاتی ایجاد کرده است این مشکلات و تنگناهای زیربنایی باید به تدریج از بین برود دولت پیش‌بینی‌های لازم را در این مورد کرده است. حل مشکل نیروی انسانی هم یکی از مشکلاتی است که خوشبختانه وزارت کار با احاطه و توجهی که
+++
جناب آقای مهندس معینی دارند مورد توجه قرار داده و قابل تقدیر است. با افزایش اعتبارات آموزش حرفهای امیدوارم هم وزارت آموزش و پرورش و هم وزارت کار و امور اجتماعی نسبت به تربیت کارگر ماهر و نیمه ماهر و تکنیسین توجه بیشتری بفرمایند همان طور که تا به حال توجه کرده‌اند.
۶ - سیاست ضدتورمی در این بودجه ملاحظه می‌شود ملایم‌تر شدن هزینه و آهسته‌تر شدن هزینه خود یک سیاست ضدتورمی است.
۷ - به طوری که ملاحظه می‌فرمایند امسال به حقوق بازنشستگان و شاغلین چیزی اضافه نشده است البته جناب آقای نخست وزیر نسبت به بازنشستگان همیشه عنایت دارند بنده از ایشان نهایت امتنان را دارم که همان طور که در برنامه ملاحظه می‌فرمایید تبصره ۶۹ به این جهت اضافه شده است که از اول سال ۵۵ حساب مخصوص در بانک رهنی به نام حساب رفاه اجتماعی بازنشستگان مفتوح خواهد شد این ۵ میلیون تومان را دولت به این حساب می‌ریزد و آئین‌نامه اجراییش را وزارت رفاه تهیه خواهد کرد و به تصویب هیئت وزیران خواهد رسید باید توضیح بدهم که یک عده بازنشسته جا و مسکنی ندارند معیل‌اند و راهی به جایی ندارند البته از اصل این پول استفاده نمی‌کنند از بهره آن استفاده خواهند کرد با لطفی که همیشه جناب آقای نخست وزیر دارند اطمینان دارم که سال به سال به این صندوق توجه بیشتری خواهد شد.
۸ - در بودجه نسبت به ۵ اصل انقلاب که بر اصول انقلاب شاه و ملت اضافه شده توجه بسیاری به عمل آمده در مورد اصل ۱۳ یعنی اصل گسترش مالکیت واحدهای صنعتی و تولیدی اگر اشتباه نکنم جناب آقای وزیر کار در کمیسیون فرمودند که سهام ۱۰۲ واحد تا آخر امسال اول بین کارگران و کارمندان خود آن شرکت سپس بین کارمندان و کارگران دیگر و کشاورزان عرضه می‌گردد به طوری که ایشان فرمودند امسال در خرید این سهام کارگران استقبال زیادی کردند امیدوارم که این گسترش ادامه پیدا کند و این اصل بیشتر مورد توجه واقع شود.
اصل چهاردهم مبارزه با گرانی و گرانفروشی است همان طور که در گزارش کمیسیون عرض کردم این اصل از طرف وزارت بازرگانی به نحو احسن مورد توجه قرار گرفته است و فراموش کردم که عرض کنم وزارت دادگستری با توجهی که جناب آقای وزیر دادگستری دارند و واقعاً ایشان فرد درستکاری هستند و شخصیت ایشان را نباید در تمام امور نادیده گرفت، می‌توان گفت که بار بزرگ این کار بر دوش قضات شریف دادگستری است و من در پشت این تریبون از قضات شریف دادگستری تمجید و تحسین می‌کنم.
اصل ۱۵ آموزش رایگان است که در تمام جهات از کودکستان تا آخر راهنمایی بدون شرط و از راهنمایی تا دانشگاه با شرط عملی شده است و بسیار خوب هم عملی شده است راجع به تغذیه رایگان از کودکستان تا آخر راهنمایی یک نارسایی‌هایی بود که وزیر با تقوای وزارت آموزش و پرورش در کمیسیون توضیحاتی دادند و گفتند که این نارسایی‌ها در هر زمینهای باشد مرتفع خواهد شد. اصل ۱۶ یعنی اصل حمایت مادران باردار و کودکان شیرخوار و اصل ۱۷ مربوط به تعمیم بیمه است به خصوص تعمیم بیمه روستایی که باید به عرض برسانم ۶ میلیون کارگر زیر چتر بیمه‌های مختلف قرار می‌گیرد ۲۰۰/۲ میلیون کارمند شاغل و بازنشسته و عائله آنان است و ۱۵ هزار خانواده بی‌سرپرست حمایت می‌شوند و ۲ میلیون هم روستایی زیر چتر بیمه می‌روند و این واقعاً جای خوشوقتی است که بنده در اینجا باید مطلبی را عرض کنم که از اول سال ۵۵ حدود ۵۴ درصد به حقوق بازنشستگی کارگران اضافه می‌شود. جناب آقای نخست وزیر بنده از صمیم قلب به شما احترام می‌گذارم و تبریک عرض می‌کنم این خیلی مهم است که یک عده کارگر بدبخت که در گوشه‌ای خوابیده یک مرتبه ببینند ۵۴ درصد به حقوقشان اضافه شده است به هر حال قابل نهایت تشکر است و از جانب تمام کارگران به جناب آقای نخست وزیر و وزیر رفاه اجتماعی تبریک عرض می‌کنم.
۹ - از سیاست‌های رفاهی دولت که مورد توجه قرار گرفته‌امسال هم همان طور که در گزارش بودجه عرض کردم ۹۱میلیارد ریال برای تفاوت قیمت کالاهای ضروری قند و شکر و غله و گوشت و سایر موارد ضروری تأمین شده اعتبار این موضوع امسال ۷۰ میلیارد است ملاحظه می‌فرمایند با این تورمی که در جهان است قیمت‌ها به تدریج بالا می‌رود اگر این پول‌ها به مصرف نمی‌رسید چه به روزگار مردم ایران می‌رسید اینجا هم باید از دولت تشکر کرد. به هرحال اگر بنده بخواهم ویژگی‌ها و خطوط اصلی اهداف بودجه را عرض کنم وقت سایر دوستان را خواهم گرفت یک مطلب دیگر عرض می‌کنم و آن این است که دریافتی‌های بودجه ۴۱۰ میلیارد ریال زیادتر از امسال است و ما اگر در سال ۴۴ که جناب آقای نخست وزیر عهده‌دار نخست وزیری شدند و رقم بودجه ۱۷۵ میلیارد ریال بود با امسال مقایسه کنیم ۱۸ درصد اضافه شده رشد اقتصادی ما از سال ۴۴ تا حال بین ۱۰ تا ۴۴ به طور متوسط ۱۶٪ بوده است و امسال ۱۷ درصد خواهد شد
+++
که امیدوارم این آهنگ رشد همیشه ادامه پیدا کند من چون کلیات ارقام را با جزئیات آن در گزارش کمیسیون عرض کردم و ضمناً می‌دانم که جناب تیمسار صفاری با کسالتی که دارند بایستی صحبت کنند فکر می‌کنم که دیگر جای صحبت بیشتر نباشد رفع زحمت می‌کنم از خداوند متعال برای اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر سلامت و تندرستی آرزو می‌کنم و در خاتمه عرض می‌کنم.
برومند باد آن همایون درخت که در سایه آن توان بر درخت (احسنت، احسنت)
رئیس - تیسمار صفاری بفرمایید.
تیمسار صفاری - چون این ایام مصادف با سالروز تأسیس حزب رستاخیز ملت ایران است حزبی که با راهنمایی مدبرانه شاهنشاه آریامهر به وجود آمده و سرتاسر کشور ایران را دربرگرفته و طلیعه سعادتی چشمگیر برای همه ملت ایران است اجازه فرمایید با اغتنام فرصت آغاز دومین سال فعالیت این حزب ملی را به دبیرکل و گردانندگان آن که با زحمات شبانه‌روزی خود در توسعه و گسترش هرچه بیشتر آن در گوشه و کنار کشور همت می‌گمارند و همچنین به ملت نجیب ایران که همواره مطیع فرمان فرمانده عالیقدر و خیراندیش خود اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر بوده تهنیت عرض کنم (صحیح است) امیدوارم ملت ایران در سایه یک دلی یک جهتی و هم بستگی کاملی که به وجود خواهد آمد آینده بسیار درخشان در انتظارش باشد (صحیح است، انشاءالله ).
مقدمه
بنده در ارقام بودجه تقدیمی بحثی ندارم فقط بنابر تجربیات سالیان دراز خدمت و اندوخته‌های عملی که در طی خدمت خود به دست آورده و از این راه کسب اطلاعاتی کرده‌ام برحسب وظیفه تصمیم گرفتم در اطراف برنامه اجرایی سال ۱۳۵۵ دولت مطالبی من باب تدکر که مبنای آن روی احساس وظیفه و علاقه به پیشرفت امور دولت موفق حاضر است به استحضار سناتورهای محترم برسانم: در کشور ما بعد از نهضت رضاشاهی و استقرار سلطنت دودمان با حشمت و عظمت پهلوی تحولات همه جانبه‌ای پیش آمده که واقعاً حیرت‌آور است زیرا قبل از نهضت سرسلسله خاندان جلیل‌الشأن پهلوی اغتشاشات و ناامنی‌ها و اختلالات کشور به حدی بود که مالیاتی به طریق مطلوب و صحیح وصول نمی‌شد و منابع درآمدی وجود نداشت که تا بودجه‌ای به معنای واقعی برای پیشرفت امور مملکت تدوین و تنظیم شود . در پنجاه سال سلطنت دودمان پهلوی آن چنان تحولی در شؤون مختلف کشور پیدا شد که در تاریخ کشور ما کم‌نظیر است این همه ترقیات و پیشرفت‌های چشمگیری که در ظرف این مدت قلیل نصیب ما شده و این که از قعر بدبختی به اوج سعادت رسیده‌ایم واقعاً قابل ستایش است زیرا به عقیده بنده پنجاه سال برای ایجاد تحول در زندگی یک ملتی مدت درازی نیست. جناب آقای نخست وزیر در اولین جلسه کمیسیون دارایی و بودجه مجلس سنا ضمن بیانات توضیحیه خود به این مطلب اشاره کردند که آنچه تلاش شد نتوانستند بودجه سال ۱۲۹۹ قبل از نهضت شاهنشاه پهلوی را بیابند. بنده طبق تحقیقاتی که به عمل آوردم اولین بودجه رسمی که پس از اعلام مشروطیت در دوره دوم مجلس از طرف دولت وقت در سال ۱۲۸۸ شمسی تقدیم مجلس گردیده که تا سال ۱۲۹۰ مورد عمل بوده و سپس در سال‌هایی که مصادف با دوره‌های دوم و سوم مجلس شورای ملی بوده دولت‌ها به طور روزمره چرخ اداره دولت را می‌گرداندند و حتی در دوران فترت با صدور تصویب‌نامه هزینه‌ها را می‌پرداختند اما ارقام بودجه سال ۱۲۸۸ شمسی از این قرار بوده است مجموع عایدات چهارده میلیون و یکصد و شانزده هزار تومان و مخارج چهارده میلیون و ششصد و هجده هزار تومان و ظاهراً این اولین بودجه تنظیمی دولت مبلغی در حدود ۵۰۰ هزار تومان کسر بودجه داشته است. و دومین بودجه تقدیمی دولت که ارقامش در دست است در دوره چهارم مجلس شورای ملی سرطان ۱۳۰۰ شمسی تقدیم مجلس گردیده که به سبب وجود بحران مورد عمل قرار نگرفت بنابراین تصور می‌رود که در سال ۱۲۹۹ بودجه رسمی و مدونی وجود نداشته است. رقم این بودجه هم عبارت بوده است از نوزده میلیون و سیصد و سی و دو هزار و چهارصد و سیزده تومان عایدات و مبلغ بیست و دو میلیون و هشتصد هزار و هشتصد و شصت و سه تومان مخارج که کسر بودجه هم داشته است. از آن به بعد یعنی از آغاز دوران درخشان پهلوی بودجه‌های متعادلی به مجلس تقدیم می‌شد که اینک ارقام بودجه سال ۱۳۰۲ شمسی به عرض می‌رسد. جمع رقم عایدات این بودجه ۴۲۵/۶۸۶/۲۳ تومان و مخارج بیست و دو میلیون و هشتصد و چهارده هزار و دویست و هشتاد و هفت تومان بوده حالا باید ببینیم بودجه‌ای که دولت در سال ۱۳۵۴ یعنی بعد از ۵۲ سال برای سال آینده تقدیم مجلس کرده چه مبلغی است و این مقایسه اهمیت و درجه ترقیات کشور را از جهات مادی که
+++
البته در مسایل معنوی هم قطعاً مؤثر است معلوم می‌دارد: درآمد عبارت است از دو هزار و نهصد و شصت میلیارد و دویست و چهل و هشت میلیون و چهارصد و چهل و هشت هزار ریال و هزینه به مبلغ ۳٬۱۰۵٬۲۴۸٬۴۴۸٬۰۰۰ ریال و این توفیق تاریخی که بر اثر همت بلند شاهنشاه آریامهر به وجود آمده عامل آن دولت جناب آقای هویدا است که قطعاً از این که عامل اجرای تغییر و تحول بزرگی در شئون مملکت بوده‌اند سرافرازند حالا اجازه بفرمایید در اطراف برنامه بودجه پیشنهادی مطالبی به عرض برسانم: عرایض من چنانچه عرض کردم فقط من باب تذکر است و امیدوارم مورد عنایت قرار گیرد. در فصل سوم مربوط به اداره امور عمومی کشور آنجا که دربارهٔ برنامه ارزشیابی دستگاه‌های اجرایی از نظر کارایی بهتر شرحی ذکر شده به خاطرم می‌آید شاید در حدود سه سال قبل در اخبار آمده بود که سازمانی به منظوری که عرض شد به وجود آمده و عده‌ای از کارکنان بصیر و مطلع دولت هم برای اداره امور سازمان در نظر گرفته و به پیشگاه شاهانه معرفی شده‌اند این سازمان مدتی زیر نظر نخست‌وزیری انجام وظیفه می‌نمود و سپس شنیده شده که به سازمان برنامه انتقال یافت و اخیراً هم گفته می‌شود که این سازمان را تحت نظر سازمان امور اداری و استخدامی کشور قرار داده‌اند بنده نسبت به این نقل و انتقالات که شاید به حسب ضرورت پیش آمده عرضی ندارم ولی فقط می‌خواستم به استحضار دولت برسانم که پس از چند سال که از عمر این سازمان می‌گذرد هنوز نتایج حاصله از ارزشیابی آنها به دست نیامده ممکن است پاسخ بدهند که این یک مسأله اداری بوده سازمان وظیفه‌اش را انجام داده و نتایجی هم گرفته شده است ولی اگر صلاح بدانند شمه‌ای از حاصل زحمات این سازمان را به اطلاع مجلس هم برسانند باعث امتنان خواهد شد. منظور اصلی هم این است که اگر اقدامات این سازمان مؤثر و مفید بوده به خدمت خود ادامه دهد و اگر مفید تشخیص نشد تحمیل زیان به خزانه مملکت را قطعاً روا نخواهد دانست . در قسمت مربوط به بهبود نظام اداری و استخدامی کشور این که در باب بررسی در قوانین و مقررات استخدامی کشور بحث شده به عقیده بنده هر اندازه در اصلاح قوانین استخدامی موجود که مبتلا به همه کارمندان دولت است تسریع به عمل آورند به جا خواهد بود بنده یقین دارم دستگاه‌های مسئول خود به نارسایی قوانین استخدامی موجود اذعان دارند که نتوانستند حقوق مستخدم را در مقابل دولت و همچنین حقوق دولت را نسبت به مستخدم صحیح و صادقانه به موقع اجرا بگذارد دائماً اختلاف بین مستخدمین و ادارات کارگزینی‌ها وجود دارد که اغلب رفع شکایات به سبب نارسایی این مقررات بسیار دشوار می‌شود. همچنین در قسمت بررسی و تجدیدنظر در سازمان فعلی وزارتخانه‌ها و سازمان‌های دولتی بر اساس وظایف محوله با مراعات سیاست عدم تمرکز که بسیار فکر عالی و متین و موجب سرعت انجام امور عمومی است تقاضا دارم در اجرای این نظر تسریع به عمل آورند زیرا تحولات اجتماعی اخیر و تغییرات متواتر و سریعی که در اوضاع کشور به وجود آمده ضرورت تعویض نحوهٔ کار و طرز وظایف وزارتخانه‌ها را نشان می‌دهد و سرانجام یک روزی باید وظایف حقیقی بعضی از وزارتخانه‌ها که کارشان مشخص است ثابت بماند و تکلیف سازمان و استخوان‌بندی اصلی دستگاه‌های اجرایی دولت مشخص شود . اما دربارهٔ مراقبت در حسن انتخاب کارکنان دولت که واقعاً اساس ضوابط اداری را نشان می‌دهد باید عرض کنم که متأسفانه از ابتدای تأسیس وزارتخانه‌های جدید یعنی از آغاز مشروطیت تا امروز این عمل به طور صحیح و از روی واقع و حقیقت انجام نگرفته و هنوز هم توجهی به این مطلب مهم که هم در پیشرفت امور دولت مؤثر و هم موجب رفع تبعیض ناروا و عدم رضایت‌ها می‌شود نکرده‌اند. هنوز در اغلب سازمان‌های دولتی روابط قائم‌مقام ضوابط است. زیرا معمولاً در رده‌های بالا نظر وزیر مداخله دارد واقعاً هم باید چنین باشد اما در رده‌های دوم و سوم ضابطه صحیحی در کار نیست زیرا با اطلاع دقیقی که سالیان دراز به دست آورده‌ایم از پرونده‌های پرسنلی افراد نمی‌توان به حق قضاوت نمود زیرا پرونده‌های پرسنلی اغلب روی حب و بغض مسؤلان کارگزینی تشکیل یافته چه بسا کارمند مهمل و نادرستی در پرونده مردی خوش سابقه و لایق و بالعکس کارمندی صدیق و لایق عضوی حادثه‌جو و جنجال‌طلب و نالایق به حساب آمده است. بنابراین به عقیده بنده این یکی از وظایف قطعی سازمان امور اداری و استخدامی کشور است که با دقت پرونده‌های پرسنلی را در دستگاه‌های دولتی تنظیم نماید و با تحقیقات کامل از وزارتخانه مربوط و از اشخاص بیطرف وضع کارمندان را دقیقاً روشن کند و واقعاً وزرا و رؤسای مسئول
+++
هم در موقع انتخاب افراد برای انجام خدمات ضوابط را مورد عنایت خود قرار دهند یعنی مشاغل را با کمال دقت به افرادی واگذار کنند که علماً و عملاً قدرت اداره کردن شغل محوله را داشته باشند اجرای این طریقه در نظام امور اداری بسیار مؤثر است. در فصل چهارم اداره امور قضایی، برنامه‌ای که از نظر توسعه و تسهیلات امور قضایی، تنظیم شده بسیار جالب و رقمی که در سال ۱۳۵۵ برای اداره امور قضایی کشور منظور شده عبارت است از چهار میلیارد و هشتصد و پنجاه و شش میلیون ریال که شاید به نظر رقم بزرگی باشد ولی مسأله قضا و قضاوت خیلی بزرگ‌تر و مهم‌تر است بنده بارها در همین مجلس محترم متذکر شدم که اگر دستگاه قضایی ما در تمام کشور گسترش یافته و با استقلال واقعی و کامل طبق مواد قانون اساسی عمل کرده و به اصطلاح حق را کاملاً مستقر نماید، و حتماً حالا هم این روش مطلوب ادامه دارد، تمام شئون اجتماعی ما، اعم از امور اقتصادی - اجتماعی - انتظامی - امنیتی ما اصلاح خواهد شد و شرط اولش هم تأمین زندگی قضات شریف است گه باید با خیال فارغ و آسوده سالم و صحیح قضاوت نمایند اینجا است که تقویت سازمان و کادر قضایی برای ما، در عصر رستاخیز، از اهم واجبات است. خیلی از اعمال می‌تواند بر اثر کمبود بودجه تدریجاً در کشور صورت پذیرد اما به نظر بنده توسعه کار قضاوت نباید تدریجی باشد و اگر به سبب کسر کادر گسترش سریع آن در تمام کشور میسر نیست لااقل مدت زمانی را که برای تشکیل و توسعه سازمان دادگستری در نظر می‌گیرند کمتر باشد. در فصل پنجم اجرای سیاست داخلی کشور به مسأله عدم تمرکز و مشارکت انجمن‌های محلی در اداره و امور و تهیه و اجرای طرح‌های خاص ناحیه‌ای اشاره شده که باید عرض کنم اجرای این نظر قسمت زیادی از خواسته‌های اهالی شهرستان‌ها را دولت جناب هویدا به اتخاذ تصمیم جدی عملی ساخت و به این طریق نیات مقدس و بلند شاهنشاه آریامهر، که سپردن کار مردم به مردم است، عملی می‌شود اما برای اجرای صحیح این تصمیم چند نکته را به عرض می‌رسانم که مورد عنایت قرار دهند .
۱ - انجمن‌های شهرستان و استان را با تعالیم خاص بیشتر به وظایفشان آشنا سازند و آنها را در مقابل مأموران دولت حفظ و تقویت نمایند تا تحت تأثیر و نفوذ قرار نگیرند و بتوانند کارهای محل خود را از نظرالاهم فالاهم انجام دهند و کمتر از عدم توجه دولت به خودشان دم بزنند. ۲ - از نظر پیشرفت دقیق و صحیح انجام طرح‌ها دفاتر فنی مختلف را در هر استان درهم ادغام و وسایل کارشان را از هر جهت فراهم آورند. ۳- در قبال هزینه‌هایی که برای کارهای عمرانی می‌شود دفتر دقیق بازرسی و کنترل زیر نظر استاندار در مرکز هر استان تشکیل دهند که قدرت رسیدگی و اظهارنظر کامل داشته باشد تا احیاناً در اعتبارات عمرانی حیف و میل نشود. دربارهٔ انتخاب استانداران و فرمانداران کل دقت بیشتری معمول داشته و این طبقه، که افتخار نمایندگی شاهنشاه آریامهر و دولت را در محل دارند باید از لایق‌ترین و مطلع‌ترین کارمندان دولت انتخاب شوند و برای عهده‌داری چنین شغل خطیری دارای تجربیات کافی باشند و چون دیده می‌شود که بعضی‌ها خارج از کادر وزارت کشور انتخاب می‌شوند و شاید بعضی از آنها هم خدمات مستقل اجتماعی نداشته‌اند در ارشاد و راهنمایی آنها از طرف وزارتخانه مربوط اقدام مؤثر بشود. بنده اطمینان می‌دهم که اگر استانداران و فرماندارانی تحت شرایطی که عرض کردم معین شوند بلاتردید از زحمت دولت در مرکز بسیار کم خواهد شد و استاندار با ابتکار کمتر به مرکز مراجعه خواهد کرد . برنامه بازرسی امور داخلی کشور، که در برنامه اجرایی دولت متذکر شده‌اند، بسیار موجب تحسین است اعزام هیأت‌های بازرسی به نقاط مختلف کشور متناوباً به منظور جلوگیری از فساد اداری و رفع شکایات مردم و دیدن نقایص کارها، از اهم واجبات است مشروط بر این که به گزارش بازرسان واقعاً ترتیب اثر داده شود زیرا بنده در دوران طویل خدمتم دیده‌ام که به گزارش بازرسان اعزامی به شهرستان‌ها کمتر توجه شده و این گونه بازرسی‌ها فقط انجام یک فورمالیته اداری بوده است که انشاءالله در آینده این طور نخواهد بود. فصل ششم حفظ نظم و امنیت داخلی کشور، لازم به تذکر نیست که ازدیاد روزافزون جمعیت در کشور و توسعه بسیار سریع شهرها و آمدن سوغاتی‌های نامطلوب به نام تجدد طلبی از غرب به ایران و به وجود آمدن افکار متشتت غرب‌زدگی، که در اجتماع ما طبیعتاً یک نوع بی‌انتظامی خاص به وجود آورده که نمی‌خواهم به جزئیات آن از نظر روانی و اخلاقی بپردازم، حفظ امنیت اجتماعی ضرورت بیشتر حاصل کرده و این امر فقط با ازدیاد مأموران
+++
انتظامی و توسعه تشکیلات مدرت با وسایل جدید می‌تواند صورت‌پذیر باشد بنابراین معتقدم که به بودجه سازمان شهربانی بیشتر باید توجه شود تا بتواند حفظ امنیت را در تمام کشور گسترش بدهد چون از چند سال قبل تاکنون در نقاط مختلف کشور شهرک‌های پرجمعیتی به وجود آمده که نیازمند به حفاظت است همچنین هنوز خیلی از شهرهای قدیمی ما بدون محافظت مانده‌اند که اغلب تقاضای تأسیس شهربانی دارند که به سبب کمبود بودجه انجام آن میسر نیست و این امر باعث ناراحتی عده کثیری از مردم شده بنابراین بنده معتقدم که باید نسبت به بودجه و اسباب کار شهربانی توجه بیشتری بشود تا توفیق خدمت بیشتر پیدا کنند زیرا افراد شهربانی، این خدمتگزاران دایمی و دلسوز مردم، حالت مرغ را دارند که در عروسی و عزا سرشان را می‌برند اینها از زمره خدمتگزارانی هستند که آنی راحتی ندارند در سرما و گرمای شدید همیشه آمادهٔ به خدمت مردم هستند. واقعاً باید از نظر زندگی و معاش در رفاهیت نسبی باشند تا بدین طریق از آنها قدردانی شود. اما در قسمت مراقبت برای ایجاد سهولت عبور و مرور که در این فصل نام برده شده، عرایض مفصلی دارم که سعی می‌کنم حتی‌الامکان سخنان بنده کوتاه‌تر باشد به مجرد این که بحث ترافیک به میان می‌آید گوینده طرف انتقاد قرار می‌گیرد که آقا مگر تو در این باره تخصص داری که اضهار عقیده می‌کنی. اما نباید فراموش کرد که هر فرد صاحب مطالعه و علاقه‌مندی می‌تواند نسبت به این گونه مسایل اجتماعی اظهار عقیده کند و حل مسایل فنی ترافیک را به کارشناسان مربوط واگذارد اما واقعاً مسأله ترافیک تهران یک بلیه برای پایتخت شده که اگر مسؤلان امر با نظارت و فرماندهی خاص دولت، به آن توجه نکنند روز به روز زندگی از نظر ایاب و ذهاب در شهر تهران دشوارتر و مشکل‌تر می‌شود. ازدیاد روزافزون اتومبیل از داخل و خارج، نبودن وسایل نقلیه عمومی به حد کافی، عدم اطاعت مردم از مقررات، هوس طبقات مختلف به داشتن اتومبیل من باب وسیله تفریح نه وسیله کار، بالا رفتن قدرت خرید مردم که موجب خرید اتومبیل می‌شود، بی‌تفاوت شدن پلیس راهنمایی در جلوگیری از تخلفات به سبب قلت افراد و کثرت ساعات کار، نبودن پاساژهای زیرزمینی و یا پل‌های هوایی به منظور عبور دادن وسائط نقلیه یا مردم، عدم وسعت بعضی از خیابان‌های مرکزی شهر، کم بودن تعداد این نوع خیابان‌ها و یک رشته مسایل دیگر که همه و همه از آن مطلعند و محتاج به تشریح بیشتر نیست، موجب یک نوع آشفتگی شده که بایستی از نظر حفظ اجتماع یک فکر اساسی و فوری برای این مشکل عمده بشود. ضایعات و زیان‌های ناشیه از تصادفات روز به روز بیشتر می‌شود. آماری که پزشک قانونی می‌دهد وحشتناک است آقایان می‌توانند بگیرند و مطالعه کنند یعنی به نظر بنده اگر یک مرض همه‌گیر در پایتخت باشد تصور نمی‌کنم تلفاتی بیشتر از ضایعات تصادفات شهری ما داشته باشد. منتها در موقع بروز و ظهور امراض همه‌گیر تمام وسایل و امکانات دولت از همه جهت آماده پیکار می‌شود و در یک مدت قلیل جلوگیری از تلفات به عمل می‌آید بنده نمی‌دانم چه علتی وجود دارد که به تلفات روزانه تصادفات با نظرسطحی می‌نگریم و از آن می‌گذریم. ضرر فوق‌العاده‌ای که از ایستادن طولانی اتومبیل‌ها پشت چراغ‌های قرمز از نظر مالی و اقتصادی متوجه مملکت می‌شود خود یک بحث جداگانه‌ای است که باید به آن خیلی جدی توجه داشت خیلی از وسایل از نظر بهتر کردن وضع موجود هست که محتاج به اعتبار نیست مانند متوجه کردن مردم از طریق وسایل ارتباط جمعی به رانندگی صحیح و مراعات مقررات و اعمال خشونت مقدس از طرف افراد پلیس نسبت به متخلفین و دقت بیشتر مأموران در وادار کردن مردم به اجرای مقررات موضوعه و تعلیم دادن مردم به طریقه صحیح رانندگی. بنده چندی قبل شرح مفصلی دربارهٔ بعضی از نکات که انجام آن مشکل نیست، به رئیس راهنمایی و جناب شهردار پایتخت نوشتم البته در جواب ضمن ابراز محبت به بنده اطلاع دادند که دستور اجرای آن نظرات را داده‌اند ولی با این حرف‌ها، همان طور که عرض کردم، کار به سامان نمی‌رسد :
۱ - باید مردم را وادار به حفظ و رعایت مقررات نمود.
۲ - باید به تعداد افراد و افسران اداره راهنمایی حتماً و قطعاً افزود تا انجام کارشان بهتر بشود.
۳ - باید با دادن اعتبارات به شهرداری در مقام توسعه بعضی خیابان‌ها و ساختن معابر زیر زمینی و غیره برآمد.
۴-وسیله نقلیه عمومی باید زیادتر شود. البته از تکرار بقیه مطالب می‌گذرم و نظر دولت را به اصلاح این امر مهم جلب می‌کنم. البته اخباری دایر بر ساختن مترو و غیره در جراید منعکس است ولی تا چنین امر خطیری صورت بگیرد بنده قول می‌دهم در آینده نزدیک
+++
از اکثرت تعداد وسایل نقلیه تهران متوقف شود و تبدیل به یک گاراژ خواهد شد. وظایفی که در برنامه به عهده ژاندارمری گذارده شده حسب‌المعمول بسیار سنگین است معهذا باید اذعان کرد که حسن اداره امور ژاندارمری بسیار خوب است که توانسته‌اند این خدمت مهم را بدون ایجاد سر و صدا انجام دهند مخصوصاً در قسمت رسیدگی به وضعیت مشمولین وظیفه و جمع‌آوری آنها خدمات ژاندارمری شایان تقدیر است زیرا تا آنجا که به خاطر دارم وقتی این وظیفه هنوز به ژاندارمری محول نشده بود از طرز عمل شکایات بسیاری همیشه وجود داشت . نظارت بر امور مواد مخدر هم تا امروز جالب بود ولی کافی نبوده است با تمام اعمال شدت‌های محاکم نظامی دربارهٔ قاچاقچیان مواد مخدر و این که از ابتدای شروع به اجرای قانون اخیر تعداد زیادی از قاچاقچیان سابقه‌دار اعدام شده‌اند باز هر روز قاچاق مواد مخدر در گوشه و کنار کشور دیده می‌شود باید از طرف مأموران دولت دقت‌ها و نظارت‌های بیشتری معمول گردد و اگر قوانین موجود از نظر ریشه‌کن کردن استعمال این مواد رسا نیست در اصلاح این قوانین اقدام کنند و ضمناً دانشمندان و صاحبنظران مربوط بررسی‌هایی علمی از جهات روحی و جهات زندگی افراد معمول دارند بلکه بتوان با اعمال شدت مأموران و همچنین اجرای حاصل بررسی‌های علمی تأثیر این بلیه را از سر ملت ایران رفع نمود. اداره امور زندان‌ها بسیار مشکل شده مأموران حفاظت زندانیان بسیار مأموران زحمت‌کشی هستند و محرومیت‌ها و صدمات بیشتری دارند باید نسبت به مزایای آنان بیشتر توجه بشود. در قسمت حفظ نظام و امنیت خارج شهرها نظارت در اجرای مقررات رانندگی گوشزد شده ولی ضرورت دارد که به عرض برسد با این که مسؤلان حفظ مقررات راهنمایی در جاده‌های کشور تا آنجایی که در حد امکانشان هست خوب کار می‌کنند اما متأسفانه اسباب کار به حدی که رسیدگی بیشتری میسر بشود ندارند در صدها کیلومتر راه فقط در فاصله بین دو شهر دم دروازه‌ها پاسگاهی وجود دارد که احیاناً رسیدگی به کار رانندگان می‌کند این پاسگاه چون وسائط نقلیه و اعتبار کافی برای بنزین در اختیار ندارد ناچار است گردش خود را در طول جاده‌ها کوتاه کند و مأموران در قوطی‌های دم دروازه‌ها بنشینند تا اگر اتفاقی و حادثه‌ای روی داد پس از کسب خبر به محل حادثه رفته تحقیقاتی به عمل آورده و صورت مجلسی تنظیم نمایند همین و بس. و حال آن که ملاحظه می‌فرمایید که روزی نیست حادثه دلخراش و مرگباری، که منجر به از بین رفتن عده‌ای مسافر می‌شود، روی ندهد. تلفات شهر انفرادی است و اما تلفات جاده‌ها دسته جمعی است یعنی گروه گروه مردم بیچاره تلف می‌شوند. به عقیده بنده لازم است که به بودجه این کار به خصوص افزوده شود تا پلیس راه بتواند وظیفه دقیق وارسی و پیش گیری لازم را انجام دهد. دربارهٔ فصل هفتم ، اداره روابط خارجی، چون امنیت سیاست خارجی ما، تحت رهبری هوشمندانه و مدبرانه شاهنشاه، روشن است به حمدالله در سایه سیاست مستقل ملی با هدایت رهبر عالیقدر توانسته‌ایم بهترین وضع را از جهات مختلف در دنیای پرآشوب امروز، که سیاست‌های گوناگون با روش‌های سیاسی مختلف حکومت‌ها وجود دارد، ازنظر ارتباط به وجود آوریم و خود را به طریق شایسته به جهانیان بشناسانیم. به حمدالله وزیر خارجه پر کاری هم داریم که دایماً برای حفظ ارتباطات با تمام دول، با ارشاد رهبر بزرگ، دایماً در حال حرکت است و قطعاً این مسافرت‌ها دارای نتایجی سودمند برای کشور می‌باشد اما یک توصیه و تذکر کوچک دارم که امیدوارم مورد توجه و عنایت قرار گیرد و آن توجه دادن بعضی از نمایندگان سیاسی ما در خارج به این مطلب است که خود را مأمور خدمت مردم ایران بدانند و از هموطنان خود، که احیاناً مراجعاتی در خارج دارند، روگردان نباشند و به حوائج آنها، آن طوری که باید، با دلسوزی رسیدگی نمایند وسایل مربوط به دانشجویان را خود نظارت نمایند تا از طریق مراقبت نتایح بهتری به نفع مصالح مملکت به دست آید و در شناساندن مملکت و سیاست مملکت خود به خارجی‌ها بیشتر اهتمام بورزند و خود را منحصراً مأمور تشریفات ندانند. بنده چند تن از آقایان سفرا را می‌شناسم که ملاقات با دانشجویان ابا و احتراز داشتند و به نظر من این طرز عمل صحیح نیست اساساً معتقدم دولت برای مراقبت در امر تحصیل محصلین خارج برنامه‌ای تنظیم و وظایفی از نظر مراقبت در امر تحصیل به عهده سفرا بگذارد تا آنان این همه یله‌ورها نباشند و عوض تحصیل دنبال هوی و هوس
+++
نگردند یا با تحریک خارجیان برخلاف مصالح مملکت اقدامی نکنند. در فصل هشتم، اداره امور مالی دولت : در قسمت وصول مالیات‌ها با این که یکی از موادش تهیه پیشنهادهای اصلاحی در مورد وصول ذکر شده ولی ضرورت دارد من‌باب تذکر به عرض برسد: در نحوهٔ وصول مالیات‌ها باید نحوی عمل شود که واقعاً مانند سایر نقاط مترقی دنیا اعتماد مردم نسبت به دولت و دولت نسبت به مردم جلب شود. افراد متدینی هستند که خمس و زکوة و مال امام را درست و صحیح و به موقع به مراجع تقلید تسلیم می‌کنند و در این باره کمترین مسامحه و یا تقلب روا نمی‌دارند. دستگاه دولت، که حافظ مال و جان و ناموس مردم است، باید کیفیتی به وجود بیاورد که مورد اعتماد و اعتقاد مردم قرار گیرد. به نظر من این کار اندکی دشوار است ولی با نشان دادن خدمات و تذکر به مردم، که آنچه می‌دهند به مصرف نیازمندی‌های اجتماعی خودشان می‌رسد و یا اوراقی تهیه و در اختیار مردم گذارده و به آنها بگویند که به قید شرافت در رأس موعد طبق مقررات قانون میزان مالیات و بدهی خود را شخصاً و رأساً معین و بپردازد، آن وقت دولت من‌باب کنترل و بازرسی می‌تواند چند ورق از اوراق مالیاتی را دقیقاً کنترل کند اگر مؤدی مطابق با واقع نوشته بود از او تشویق کند و اگر خلافی در ارائه میزان بدهی مالیاتی مشاهده شد مرتکب تقلب و متخلف را شدیداً تنبیه نمایند در آن صورت پس از چندی به نظر من اعتماد متقابل به وجود می‌آید هم دولت از تشکیل کمیسیون‌های رسیدگی، که معایب بسیار دارد، راحت خواهد شد و هم مردم آسایش می‌یابند و هم در مخارج وصول کاهش بسیار به وجود خواهد آمد. یکی از موارد قابل توجه صدور اخطاریه مالیاتی به اصطلاح "علی‌الرأس" است که اغلب از روی ادای تکلیف نوشته می‌شود و ارقامی برای بعضی از افراد کم درآمد قایل می‌شود که واقعاً باعث هراس می‌شود بایستی به عکس این اعلامیه‌ها و اخطاریه‌های غیر واقع از روی قاعده صحیح تسهیلاتی را فراهم آورند که مؤدی از مأمور وصول مانند میرغضب نترسد. مطلب دیگر مربوط به قوانین مالیاتی است اصولاً باید دانست قوانین باید روی فهم عموم مردم تنظیم و تدوین شود مخصوصاً قوانین مالیاتی که با همه طبقات سر و کار دارد باید صریح، واضح و قابل فهم عموم باشد قوانین مالیاتی متأسفانه این چنین نیست بعضی اوقات ممیزین مالیاتی هم در موقع محاسبه درست از میزان مالیات بر درآمد افراد سر درنمی‌آورند. من شخصاً ناظر و شاهد بودم که در یکی از پیشکاری‌ها تعیین و تشخیص میزان مالیات مجموع شخصی را سه تن ممیز محاسبه کرده و هر یک رقمی درآوردند که با آن دیگر قابل تطبیق نبود. امیدوارم در این گونه مسایل توجه خاصی مبذول فرمایند و مسلماً مبذول خواهند فرمود. فصل آمار و خدمات عمومی فنی را با دقت بررسی کردم و الحق والانصاف اقداماتی که شایسته عصر رستاخیز است در انواع اقدامات و عملیات موردنیاز جزء به جزء ذکر شده و تمام این معلومات به نظر من هر چه زودتر و با سرعت باید به دست آید. زیرا این یک امر واضحی است مادامی که آمار نفوس، آمار مقدار محصول غذایی، محصولات فنی و نیروی انسانی دقیقاً معلوم نشود هر نوع اقدام اصلاحی، که مستلزم تأمین آسایش مردم است، بسیار سخت و دشوار و ناصحیح خواهد بود فی‌المثل وقتی ما دانستیم محصول غله ما دقیقاً چه مقدار است اگر کمبودی داشتیم سعی در ازدیاد آن می‌کنیم و یا اگر فهمیدیم که نیروی انسانی فنی به حد کافی نداشتیم بیخود در توسعه صنایع خود شتاب نمی‌کنیم و در صورت ضرورت قطعی از خارج نیروی انسانی آورده به خدمت می‌گیریم به هر حال زندگی دنیای مترقی امروز بدون وجود آمار صحیح مورد اطمینان نمی‌تواند به زندگانی اجتماعی و اقتصادی خود ادامه دهد. یگانه تذکر بنده این است که چون این کار بیشتر جنبه فنی و تخصصی دارد افراد لازم و متخصص برای این کار تربیت کرده ضمناً در آنها ایمان به وجود بیاورند تا کار آمارگیری را سرسری نیانگاشته و در اجرای این وظیفه مهم و خطیر بیشتر مجاهدت و مراقبت نمایند زیرا به خاطر دارم که در آمارگیری نفوس در سال ۱۳۴۵ پرسش نامهای که به بنده منزل دادند هنوز نیامدند پس از تکمیل آن را پس بگیرند و همچنان روی میز بنده منزل باقی مانده است به هر حال نحوه آمارگیری را طوری انجام دهند که اگر مأموری واقعاً در انجام وظیفه ایمان را فراراه خود نداشت اعمالش مورد کنترل و وارسی قرار گیرد. در این فصل از کارهای اجرایی برنامه‌هایی برای هواشناسی، نقشه‌برداری، اداره امور مشاوران و پیمانکاران برنامه انفورماتیک ذکر شده که از نظر
+++
تطبیق اوضاع کشور با پیشرفت تکنولوژی امروز بسیار مفید و به جا است ولی باز اینجا دو نکته پیش می‌آید که به عرض می‌رسانم :
۱ - من می‌دانم که مؤسسه هواشناسی ما خیلی جوان است و هنوز تجربیاتی مانند دیگران در این زمینه نداریم. آقایان همه می‌دانند پیش‌بینی وضع هوا در دنیای امروز به حدی قابل قبول است که حتی بعضی از مؤسسات بیمه در خارج آنهایی را که می‌خواهند از تعطیلات خود در کنار دریا و یا مراکز ییلاقی و غیره استفاده صحیح نمایند با شرط خوب بودن هوا در هفته یا فی‌المثل چند روز آینده بیمه می‌کنند و افراد با همین اطمینان حق بیمه هم می‌پردازند و خیلی به ندرت اتفاق می‌افتد که پیش‌بینی‌ها غلط باشد ولی متأسفانه نزد ما مسأله پیش‌بینی هواشناسی سوژه‌ای است برای طنزنویسان جراید چون اغلب پیش‌بینی‌ها کاملاً معکوس درمی‌آید آیا نمی‌توان برای اینگونه مؤسسات نوبنیاد کارشناسانی از خارج استخدام نمود که عده‌ای برای این کار تربیت نمایند و با وسایل فنی مؤسسه را اگر نقصی دارد رفع نمود؟
بد نیست که از موقع استفاده کرده در اینجا از وسایل الکترونیکی و کامپیوتر، که اخیراً پیش ما معمول شده ذکری بشود. همه شنیده‌اند و با خود دیده‌اند از وقتی که محاسبه حق‌المکالمه تلفن و یا آب با کامپیوتر صورت می‌گیرد در صدور قبوض مشترکین تحولات عجیبی به وجود آمده که موجب شکایت شده بنده مشترکی را می‌شناسم که یک فردی کاملاً تنها است و با کسی کاری ندارد قبل از محاسبه کامپیوتر قبض ماهیانه تلفنش بین ۱۵۰ یا ۱۷۰ تومان بود اخیراً شکایت می‌کرد که برای او قبض ۱۲۵۰۰ ریال آورده‌اند و تعجب می‌کند که چرا یک دفعه چنین تغییر فاحشی در استفاده از تلفن برای او پیش آمده توصیه کردم به تلفن خانه محل خود مراجعه کند بعد از چند روز دوندگی گفتند کامپیوتر اشتباه کرده و در حدود سیصد و چند تومان برایش قبض صادر کردند تمنا دارم مسؤلان امر در این‌باره اقدام مؤثری به عمل آورند که باعث زیان بی‌سبب و عدم اعتماد مردم نشود.
اما دربارهٔ توسعه شبکه رادیو تلویزیون - بدون هیچ مبالغه باید به عرض برسانم که این مؤسسه نوبنیاد و بسیار جوان بر اثر مدیریت بسیار عالی و غیرقابل انکار توانسته است در عرض مدت قلیلی در گسترش حیرت‌انگیز شبکه در قسمت اعظم کشور توفیق حاصل نماید و واقعاً هم عنان با پیشرفت همه جانبه کشور با سرعت شگفت‌انگیزی جوانان تحصیل کرده این سازمان توانسته‌اند وظیفه ملی خود را صحیحاً اجرا نمایند این عملیات و اقدامات سریع واقعاً قابل تحسین است به طوری که مشاهده می‌شود از نظر تهیه افراد فنی با ایجاد مدرسه عالی آنچنان پیشرفت کرده و محصول علمی بیرون داده‌اند که می‌توان گفت تقریباً همه کارهای فنی سازمان را جوانان ایرانی انجام می‌دهند حتی برای رادیو تلویزیون بعضی از ممالک دوست هم افراد فنی تربیت و تحویل می‌دهند و از این راه به اشاعه فرهنگ عمومی کمک و مساعدت بسیار می‌نمایند البته عده‌ای هم از برنامه‌های تلویزیونی گاهی انتقاد می‌کنند ولی باید بدانند که در یک مملکت سلیقه‌های طبقاتی متفاوتی است و رادیو تلویزیون که متعلق به مردم است باید برنامه‌هایش را طوری تنظیم و تدوین کند که همه طبقات به زعم و سلیقه خود از آنها استفاده نمایند.
در باب ساختمان‌ها و تأسیسات دولتی که در سال ۱۳۵۵ صورت عملیات آن در برنامه اجرایی دولت ذکر شده بنده می‌خواهم عرض کنم رقمی که برای این کار تخصیص داده‌اند بسیار کم است زیرا دولت و مؤسسات تابعه آن در حال حاضر با وسعتی که کارها پیدا کرده، کرایه‌های بسیار گزافی می‌پردازند که برخلاف مصلحت است به نظر من دولت باید در ظرف سه سال احتیاجات ساختمانی خود را تهیه نموده و از پرداخت اجاره که رقمی بزرگ را تشکیل می‌دهد خود را خلاص کند از طرفی تخلیه این نوع منازل هم کمک بسیار مؤثری در وضع مسکن مردم خواهد کرد و حتی به نظر من در تنزل اجاره‌بها هم تأثیر خواهد داشت زیرا عرضه طبعاً زیادتر خواهد شد و قسمتی از مردم بی‌مأوا صاحب جا و مکان خواهند شد.
در اداره امور نیروی کار می‌توان بحث فراوانی داشت ولی از سرفصل‌های عملیات آینده چنین برمی‌آید که دولت خود متوجه کمبود نیروی انسانی ماهر شده است و باید با تمام قدرت و نیرو وسایل تربیت و آماده کردن کارگر ماهر را از طرق مختلف فراهم آورد حالا که کشور ما با همت والای رهبر عالیقدر رو به صنعتی شدن گذارده در مرحله اول باید آدم فنی و ماهر به حد کافی داشته باشد و الان مدتی که برای صنعتی شدن احیاناً در نظر گرفته شده با فقدان نیروی کار ماهر کافی نخواهد بود از جزئیات برنامه این مسأله مهم مطلع نیستم تا عرض نظر کنم امیدوارم از طرف دولت در این باره توضیحاتی به استحضار مجلس سنا برسد. نکته دیگری که خواستم در اینجا به عرض برسانم این است با توسعه و گسترش صنایع در فکر کشاورزی هم
+++
باشید چون اول باید غذا داشته باشیم تا مردمی برای اداره کردن امور صنایع جمع شوند و بتوانند چرخ صنایع را بگردانند انشاءالله در تأمین این نظر فکر اساسی شده است.
در بررسی نوسانات دستمزد، که مطلب بسیار مهمی است، این نکته را در نظر داشته باشید که اگر سایر مسایل زندگی احتساب نشود و مورد توجه قرار نگیرد زندگی عمومی روز به روز دشوارتر خواهد شد زیرا اساس همه ضروریات زندگی بر پایه تعیین میزان دستمزدها قرار گرفته و این مطلبی است بسیار مهم و قابل توجه و امیدوارم که قطعاً خصوصیات و کیفیات جهات اقتصادی کشور در مد نظر بوده و خواهد بود. نسبت به فصل دفاع نظامی و غیرنظامی بحثی مورد ندارد زیرا رهبر اندیشمند و فرمانده معظم و لایق و دوراندیش ما همواره مسایل دفاعی کشور را بهتر از هر کسی زیر نظر کیمیا اثر خود داشته و ما را از هرگونه اظهارنظر احتمالی بی‌نیاز ساخته‌اند.
قسمت امور اجتماعی : فصل آموزش و پرورش - باید اذعان نمود که ابتکار خاص شاهنشاه آریامهر، که مظهر درخشان هوش، فراست و کیاست هستند، موجب شد که مسأله سوادآموزی با سرعتی کم نظیر در اقصی نقاط کشور گسترش یابد مبارزات پیگیری که بلاانقطاع هر سال با وسعتی بیشتر در باسواد کردن مردم ما از طرف ذات مقدس خواهر گرامی و ارجمندشان صورت می‌گیرد ما را امیدوار می‌سازد که در آینده نزدیک مسأله بیسوادی در کشور به یاری خدای متعال ریشه‌کن خواهد شد. اما باید نکاتی در آموزش و مخصوصاً پرورش به عرض برسانم که پایه و اساس زندگی هر ملتی است و امیدوارم مورد عنایت قرار گیرد. در همین برنامه اجرایی دولت ذکر شده: «در تنظیم برنامه جدید آموزش پیش‌بینی‌های لازم به عمل آورده است تا ضمن تغییر اساسی در بهبود کیفی آموزشی نیازهای ما برآورده شود».بسیار نظر و برنامه صحیح است اما در این باب در سالهای گذشته هم وعده‌هایی داده شده که بنده نمی‌دانم تا چه حد مسأله کیفی آموزشی تغییر و پیشرفت کرده است. ما از نظر کمی خیلی جلو رفته‌ایم هر سال هم بر تعداد دانش‌آموزان افزوده می‌شود این امر باعث سرافرازی است ولی به عقیده بنده، که امیدوارم اشتباه نکرده باشم، از نظر کیفی پیشرفت چندانی نداشته‌ایم اغلب معلمان راهنمایی از برنامه‌های آموزشی این قسمت اعتراضاتی دارند که مطالب منظور و مفهوم اصلی کتاب درسی این قسمت صحیح و مفید تنظیم و تدوین نیافته و به این سبب دانش‌آموزان در دوره راهنمایی، آن طور که باید، کسب معلومات نمی‌کنند من هم مقداری از این برنامه‌ها را دیده‌ام و تصور می‌کنم اگر دستور داده شود که در برنامه و نوع مطالبی که تدریس می‌شود امعان نظری بنماید شاید مفیدتر باشد. بنده به یاد دارم، وقتی سرپرستی دانشگاه آذرابادگان را به عهده داشتم، دانشجویی از سال سوم دانشکده پزشکی، که اهل همدان بود، پدرش فوت کرده و نامهای به من نوشته تقاضا داشت که چند روزی برای ضبط و ربط کردن زندگانی خانواده‌اش به آنجا برود پس از ذکر عنوان در شروع به مطلب نوشته بود: "پس از اسائه ادب به عرض می‌رساند»ملاحظه بفرمایید چون پایه و مایه دبیرستانش خوب نبود طبعاً نمی‌توانست حتی در زبان مادری هم نامهای صحیح بنویسد. به عقیده بنده دقت در کیفیت تحصیل دانش‌آموزان مهم‌تر از نشان دادن کمیت است که امیدوارم اولیای وزارت آموزش و پرورش در این مطلب خطیر و مهم عنایت بیشتری داشته باشند. حالا می‌رسیم به پرورش، امیدوارم بر عرایض صادقانه مخلص خرده نگیرند و این مطلب ربطی به دولت حاضر ندارد سال‌ها است اوضاع بدین منوال است و به اصطلاح در به همین پاشنه می‌گردد. مسأله پرورش اطفال کمتر از آموزش نیست بلکه بعضی‌ها معتقدند که پرورش در درجه اول اهمیت است در این باره بنده با حضور استادان گرامی در این مجلس خاصه همکار دانشمند و عزیزم جناب صدیق اعلم به خود حق نمی‌دهم که بیشتر بحث کنم همینقدر به اختصار عرض می‌کنم آموزش بی پرورش مانند تیغ دادن در کف زنگی مست است. طفلی که از اوان کودکی و دوران شباب از آداب زندگی و احساسات ملی و میهنی اطلاعی نیابد و یا نداند وظیفه او در اجتماع نسبت به شاه و قانون و سایر خصوصیات زندگی مدنی چیست و یا معنای حس همکاری و نوع پروری و داست داشتن وطن کدام است چنین افرادی در زندگی توفیق نمی‌یابد یا با اندک تلقین و تبلیغی مضر منحرف می‌شود و بر همه چیز کشورش بدون هیچ نوع دلیل متقن بدبین می‌شود و یا فردی بیکاره و بیعار و بدون تفاوت در
+++
جامعه زندگی می‌کند و حال آن که با انقلابات و رستاخیز اخیر ما جوانانی دلباخته به میهن، شاهدوست، فعال و لایق و علاقمند به کار برای سازندگی ایران عزیز می‌خواهیم من تمنا دارم کارشناسان فرهنگ و اشخاص مطلع گردهم آیند و برای استقرار اساس پرورش چاره‌اندیشی نموده راه صحیحی اختیار و اجرا کنند. از برنامه آموزش فنی و تربیتی بحثی نمی‌کنم چون تا اندازه‌ای توسعه این برنامه را در نظر گرفته‌اند که حقیقتاً مایه خوشوقتی و تحسین است و همین طور به طور اختصار عرض می‌کنم در مرحلهٔ اول باید مربیان فنی در رشته‌های مختلف به وجود آورند در مرحله دوم باید موجبات تشویق دانشجویان یا دانش‌آموزان حرفهای را، که به مدارس حرفهای جذب می‌کنند، فراهم آورند. این مسأله یکی از معظلات کار است زیرا دانش‌آموزان ترجیح می‌دهند که برای ادامه تحصیل به دانشگاه‌های داخل و خارج برای کسب تعلیمات عالیه رو بیاورند تا این که در مدارس حرفهای تعلیماتی باشند مثلاً مکانیسین، الکتریسین، یا نجار و حجار از کار درآیند و به اصطلاح تکنیسین یا نیمچه مهندس شوند. آن طوری که به تجربه شخصاً مطالعه کرده‌ام دانش‌آموزان شوق و ذوقی در این کار نشان نمی‌دهند در نقاطی که مأموریت داشتم اغلب معلمین مدارس حرفهای از کمبود داوطلب شکایت داشتند و یا محصلین اینگونه مدارس در اواسط تحصیل دایماً مبادرت به شکایت تلگرافی کرده تقاضا داشتند که به دوره دروسشان اضافه شود تا تیتر یا عنوان مهندسی بگیرند خواستم تمنا کنم حتماً در این باره بررسی‌هایی بشود و موجبات جذب بیشتر دانش‌آموزان حرفهای را فراهم آورند که در حال حاضر از جهت گسترش صنایع احتیاج مبرم به این دسته از افراد فنی داریم.
همان طوری که عرض شد مسأله کتاب‌های درسی هم از مواردی است که تذکری دربارهٔ آن لازم است کارشناسان فن دربارهٔ مفاد کتاب‌های دوره راهنمایی و همچنین ابتدایی ایراداتی دارند که به نظر وارد می‌آید با تحولی که از جهت در اوضاع کشور به وجود آمده طبعاً لازم می‌آید که متناسب با اوضاع و احوال روز تغییرات متناسب و مطلوبی در مفاد این کتاب‌ها داده شود. به علاوه تعدادی از معلمین با سابقه کتب درسی فعلی دوره راهنمایی را وافی به مقصود نمی‌دانند و تغییر مفاد آنها را ضروری می‌دانند زیرا آن طوری که بنده استنباط می‌کنم منظور از تشکیل دوره راهنمایی، که اسمش معرف آن است این بود که استعداد دانش‌آموزان در جریان دروس مقدماتی برای تعیین راه تحصیل آینده آنها مشخص شود امیدوارم که با کمک کارشناسان در اصلاح مفاد این کتاب‌ها اقدام جدی و سریع ممعول گردد. مسأله مهم دیگر موضوع کمبود جا است که ناچارند دانش‌آموزان را در دو و حتی سه نوبت تقسیم نمایند و خود این امر به نفسه لطمه به مدت و طریق تحصیل نوباوگان ما می‌زند. جناب وزیر آموزش و پرورش در تشریح این مطلب فرمودند که دربارهٔ کمبود مکان در بازرسی که به عمل آمده ۶۵٪ از ابنیه موجود فعلی را که مورد استفاده است به حسب ظاهر هم خطرناک تشخیص داده‌اند ملاحظه فرمایید با این ترتیب خدای نخواسته اگر در اثر خراب شدن مدارس صدماتی وارد شود چه ناراحتی‌هایی به وجود خواهد آمد. بنده به خاطر دارم که قانونی در دوره گذشته از این مجلس تصویب شده و به وزارت آموزش و پرورش اجازه داده شده است برای این که بتواند در امکنه فعلی دخل و تصرفی کرده و تعمیراتی کند به بهای مناسب، به طوری که در همان قانون ذکر شده، این ابنیه را خریداری کند می‌خواهم بپرسم از تاریخ تصویب قانون تاکنون در این باره چه اقدامی به عمل آورده‌اند؟در برنامه آموزش عالی باید گفت در سایه توجهات خاص شاهنشاه بزرگ در ظرف مدت انقلاب که تازه وارد دومین دهه آن شده‌ایم پیشرفت‌های چشمگیر و عظیم در توسعه آموزش عالی از راه تأسیس دانشگاه‌های جدید در مرکز و استان‌ها و همچنین ایجاد مدارس عالی فنی موردنیاز به عمل آمده که امید است با توجهاتی که همواره در این باب مبذول می‌گردد و با مجاهداتی که در انجام مقصود و منظور و اجرای اوامر شاهانه از طرف وزیر علوم و آموزش عالی صورت می‌گیرد به تدریج از اعزام دانشجو به خارج کاسته شود. اما مطالبی وجود دارد که باید گفته شود و تصور می‌کنم مسؤلان امر بدان‌ها توجه دارند و بنده من باب تذکر عرض می‌کنم. مسأله کمی استاد در رشته‌های مختلف برای دانشگاه‌ها و مؤسسات عالی محسوساً به چشم می‌خورد استادانی که تعدادشان معدود و محدود است یا از طریق کمک به هم قطاران و یا از جهت جلب درآمد بیشتر که هر انسانی دنبال آن است ناچار در چند شهرستان باید تدریس کنند و ظاهراً راهی جز این به نظر نمی‌رسد یک
+++
استاد فی‌المثل هم در دانشگاه‌های تهران در ایام معینی تدریس می‌کند هم در دانشگاه آذرآبادگان یا مشهد یا اصفهان یا نقاط دیگر بلاتردید استاد موقتی که هفته‌ای یک روز در نقاط دوردست شاگردش را می‌بیند و هیچ گونه ارتباط و تماس دیگری در ایام هفته با وی ندارد چگونه می‌تواند کیفیت علاقمندی وی را به تحصیل تشخیص داده و از روحیه دانشجو و طرز تفکرش اطلاع حاصل کند و نقاط قوت و ضعیف وی را دریافته و به موقع نمره واقعی را به وی بدهد. بنده خود را محق نمی‌دانم که در اطراف وضع نامطلوب چنین ارتباطی بین استاد و دانشجو بیشتر تشریح نمایم استادان فن اغلب در مجلس سنا شرکت دارند و می‌دانند که این نوع تدریس تا چه حد می‌تواند مفید واقع شود نظر و پیشنهاد بنده این است با دشواری‌هایی که در راه تأمین استاد وجود دارد باز تلاش پیگیری در این راه به عمل آید عده زیادی از ایرانیانی که با دارا بودن مدارج علمی مهم در امریکا و اروپا باقی مانده و تدریس می‌کنند به ایران دعوت شوند و مسأله تأمین وسایل آسایش و میزان حقوق را که همیشه مورد بحث آنها است به طریقی شایسته حل کنند و این مشکل بزرگ را با حسن تدبیر رفع نمایند و دانشگاه‌های ما را از این بی‌استادی برهانند.
با اغتنام فرصت می‌خواهم به عرض جناب آقای هویدا نخست وزیر برسانم که پس از سال‌ها تعقیب و تلاش سرانجام با جلب عنایت خاص شهبانوی گرامی حسب‌الامر رهبر عالیقدر ما شاهنشاه آریامهر قرار شد استدعای اهالی گیلان در باب تأسیس دانشگاه عملی شود. جناب وزیر علوم الحق در راه فراهم کردن وسایل اولیه و مقدمات کار زحمات بسیاری متحمل شدند اما متأسفانه برای شروع به انجام حوائج مقدماتی دانشگاه گیلان رقم بسیار ناچیزی برای سال ۵۵ در بودجه منظور داشته‌اند که با این رقم نمی‌توان کوچکترین کاری انجام داد امیدوارم با اهمیتی که این دانشگاه از جهات مختلف دارد در جریان سال از هر محلی که مقتضی بدانند کمک بیشتری بنمایند که پس از گذشت سال‌ها انتظار گیلانیان شاهدوست ببینند که واقعاً دانشگاهی در شرف تأسیس است. حالا می‌خواهم راجع به دانشجویان خارج از کشور مطالبی به عرض برسانم. همه آقایان از جریان نامطلوب و تأسف‌آور عده‌ای از دانشجویان مقیم اروپا و آمریکا کم و بیش استحضار دارند که گاهی برخلاف اصول میهن‌پرستی و شاه‌دوستی و برخلاف آئین ایرانیت، با تحریک اجانب، حرکاتی می‌کنند که مایه شرمساری است مسؤلان امر باید ریشه و علل این گونه اعمال ناروا را با تحقیق و تدقیق و بررسی‌های علمی بیابند تا در مقام درمان آن برآیند تا جایی که یکی دو بار در ممالک اروپا شخصاً اعمال آنها را دیده‌ام که عوض تحصیل به امور دیگر می‌پردازید و یا با اغوای بداندیشان دست به حرکات خلاف ایرانیت می‌زنند. به نظرم چنین آمد که مانند ادوار پیشین که دولت محصل به خارج می‌فرستاد اکنون تحت مراقبت واقعی مأموران دلسوز نیستند و کسی از آنها نمی‌پرسد چه می‌کنند و چه می‌خواهند و دردشان چیست راهنمای واقعی و علاقه‌مند ندارند از اولین روز ورود به ممالک خارج با آشنا نبودن به اوضاع محیط به تور افراد مشکوک، که مأموریت خاص برای جلب نظر آنها دارند، می‌خورند آنها برای دانشجوی تازه وارد منزل تهیه می‌کنند، رستوران ارزان قیمت نشان می‌دهند راه زندگی در آن محیط را به آنان می‌آموزند وقتی خوب جلب محبتشان را کردند افکار شوم خود را در آنها تزریق می‌کنند و اطفال معصوم ناگهان گمراه شده و به راهی هدایت می‌شوند که منظورشان نبوده است چون این افراد محصول با قدر و قیمت کشور بوده و در آینده بایستی با دست آنها امور کشور ما اداره شود و حیف است این جوانان برومند آلت دست دیگران شده از آن چیزی که در کشور می‌گذرد بی‌اطلاع بمانند گروهی هم که از طرف طبقات متمکن اعزام شده‌اند اصولاً دنبال تحصیل نیستند و مراقبتی از آنها به عمل نمی‌آید در صورتی که بالاخره پول این کشور است که صرف زندگانی و اقامتشان در خارج می‌شود این نکته را هم نباید دور داشت که عده بیشتری از آنها به کشور علاقمند و خوب هم به تحصیل اشتغال دارند. علی ای حال نظر خود را به عرض می‌رسانم شاید مفید واقع شود :
۱ - وقتی برای امتحان زبان مراجعه می‌کنند تا اجازه خروج بگیرند از آنها سؤال کنند برای کسب چه رشته‌ای از فنون می‌روند و آنها را تشویق کنند به تحصیل معلوماتی که در این عصر تکنولوژی به درد ما می‌خورد بپردازند و حالا که با امر شاهنشاه در صورت دادن تعهد خدمت هزینه تحصیل این نوع دانشجویان داده می‌شود بحث در این باره با آنها مشکل نخواهد بود.
۲ -در نقاطی که محصل زیاد داریم سرپرستان مطلع با تجربه و هوشمندی که مورد قبول دانشجو باشد
+++
اعزام دارند و آنها را موظف به مراقبت در امر تحصیلی دانشجویان بنمایند و هر دانشجویی که دستور سرپرست را مراعات نکرده و درس نمی‌خواند گذرنامه‌اش را لغو کرده و او را به ایران عودت دهند.
۳ - اگر اعزام افراد مطلع به نام سرپرست محصلین و ایجاد دفاتر مخصوص برای اداره کردن این کار از نظر کمبود بودجه امکان‌پذیر نباشد آقایان سفرا و کنسول‌ها را موظف به انجام این وظیفه خطیر نمایند که در امر تحصیل دانشجویان مراقبت تامه داشته باشند و اگر ورای این عرایض راه‌های مناسب دیگر به نظر وزارت علوم می‌رسد راه مناسب و مطلوبی از نظر مراقبت پیدا کرده به موقع اجراء بگذارند و الا رها کردن عده‌ای از جوانان مملکت در ممالک بیگانه با نداشتن تربیت واقعی و عدم مراقبت در رفتار و کردار آنها نتایج صحیح و مناسب برای کشور به دست نخواهد آمد و روز به روز دائره بی‌نظمی بین آنان وسیع‌تر شده و اسباب تأسف خواهد بود. این نوع مراقبتی که عرضه داشتم از طرف خیلی از ممالک نسبت به دانشجویان معمول می‌گردد حالا اگر ما در این باره روش مناسب و قاطعی اتخاذ کنیم مؤثر و مفید خواهد بود. مطلب دیگر که به نظر بنده بسیار حائز اهمیت می‌باشد این است که سال‌ها است از عمر دانشگاه می‌گذرد و همچنین مدت‌ها است که اعزام محصل به خارج صورت می‌گیرد اجازه بدهید به عرض برسانم بدون این که خدای نخواسته عرایض من اهانتی به مقام شامخ صاحبان علم موجود در ایران تلقی شود ما هنوز دانشمندانی در سطح بین‌المللی تربیت نکرده‌ایم ممکن است چنین افراد و شخصیت‌های علمی وجود داشته باشند و بنده از وجود آنها اطلاعی ندارم به هر حال بنده معتقدم یکی از اقدامات بسیار اساسی وزارت علوم باید این باشد که تلاش در تربیت دانشمندان فنون مختلف و موردنیاز کشور کند همان کاری که در ممالک مترقی جهان معمول داشته و نتایج عالی گرفته‌اند، چون باید اول بدانیم چه می‌خواهیم و بعد در صدد تربیت چنین افرادی برآییم طریق وصول به این هدف مهم را وزارت علوم باید مشخص نماید. در مورد برنامه تحقیقات دانشگاهی بنده اولین بار است می‌بینم که توجه کرده‌اند که دانشگاه‌ها مرکز تحقیقات و پژوهش‌های علمی هستند و باز اینجا نظر بلند و افکار درخشان و عمیق شاهنشاه بزرگوار ما در امر پژوهش و توسعه آن مداخله داشتند و در دو سال اخیر دیده می‌شود که دانشگاه تهران مبادرت به انجام تحقیقات مفیدی برای امور مختلف اجتماعی کرده که امید است دامنه این کار روز به روز با حمایت دولت توسعه یابد و دانشگاه‌های ما مانند سایر نقاط دنیا واقعاً از مراکز مهم تحقیقاتی شده در حل معضلات مملکت دولت را یاری نمایند.
در برنامه تربیت معلم و مربی موادی ذکر شده که حقاً شایسته تحسین و تمجید است بنده به خاطر دارم سناتور محترم و استاد مسلم جناب دکتر صدیق در همین مجلس بارها توصیه و تأکید داشته‌اند که باید در مقام تربیت واقعی برآمد که حالا می‌بینم وزارتخانه‌های آموزش و پرورش و علوم به این نکته حساس و مهم توجه فرموده‌اند امیدواریم نحوه تربیت و تعلیم هم طوری باشد که معلم و مربی به معنای واقعی تربیت و تحویل جامعه شود. اما دربارهٔ فرهنگ و هنر از مطالعه برنامه این وزارتخانه پرکار و با ارزش واقعاً لذت بردم امیدوارم وزیر فعال این وزارتخانه، که با رهبری‌های شاهنشاه بزرگوار و فرهنگ‌پروری علیاحضرت شهبانوی ایران و استفاده از ذوق سرشار خود ، از ابتدای عهده‌داری این وزارتخانه نتوانسته‌اند خدمات با ارزشی به فرهنگ بنمایند، در انجام برنامه‌های مفید و مطلوبی که در بودجه به آنها اشاره شده توفیق کامل بیابند. جا دارد که به استحضار مجلس برسد وزیر با ذوق این وزارتخانه، بدون تبلیغ بدون تظاهر، موفق شده‌اند حصه بسیاری از فرهنگ و سنن و آداب و فولکلورها و البسه و موسیقی قدیم ایران را، که به تدریج به دست فراموشی سپرده می‌شد، با تلاش و مساعی پیگیر خود، احیاء نمایند ارائه این خدمات کافی است که باور کنیم در آینده هم به تکمیل کارهایی که کرده‌اند، توفیق حاصل خواهند فرمود. مواد مندرجه در فصل بهداشت، تغذیه و درمان بسیار مایه امیدواری است ولی از عرض این نکته ناگزیرم که در حال حاضر وضعیت درمان مورد شکایت مردم است یا وسایل درمان به حد کافی وجود ندارد و یا بیمارستان‌ها و درمانگاه‌های موجود به طور شایسته انجام وظیفه نمی‌کنند. البته مسلم است هر قدر در حفظ بهداشت، که مربوط به پیشگیری است، بیشتر توجه شود به وسایل درمانی کمتر احتیاج داریم. مسأله توسعه درمان در روستاها، با وصف کمک‌های ذیقیمت سپاهیان بهداشت، معهذا صورت مطلوبی ندارد به عقیده بنده ایجاد درمانگاه‌های
+++
مجهز در روستاها را اگر بر سایر کارها مقدم بدارند بسیار به جا خواهد بود. لازم است مطلب مهم دیگری را هم به عرض برسانم: متفرق بودن وسایل درمانی در مؤسسات مختلف و لوث بودن مسئولیت درمانی را هم در مد نظر قرار بدهند. تمرکز مؤسسات و وسایل درمانی، به عقیده بسیاری از صاحبنظران از جهات تجمع اطباء که تعدادشان متأسفانه به حد کافی نیست و همچنین استفاده کامل‌تر از ابزار کار، متضمن صرفه‌جویی در هزینه هم خواهد بود. مطلب قابل توجهی که ضرورت دارد به عرض برسد، مربوط است به کنترل اغذیه و کالاهای بهداشتی که قوانینی هم در این باره داریم که متأسفانه این قوانین و مقررات به طریق جدی و شایسته انجام نمی‌شود. کنترل و بازرسی مواد غذایی و کالاهای بهداشتی، که همان اودکلن‌ها و کرم‌ها است و اغلب بدون رعایت مقررات بهداشتی و یا با اعمال تقلب تهیه می‌شود و اگر گفته شود بازرسی یا کنترل فنی و علمی به عمل می‌آید، به نظر بنده بسیار کم و نارسا است و کراراً این مطلب را به مؤسسات مسؤل تذکر داده‌ایم روغن‌های نباتی و یا مشروبات غیرالکلی و کالاهای جور واجوری که تهیه می‌شود واقعاً معلوم نیست مواد اصلی آنها چیست و از چه چیزهایی ترکیب یافته‌اند کالاهای بهداشتی مانند اقسام کرم‌ها و رنگ موهای بانوان و یا لوازم توالت دیگر که با عناوین مختلف و تبلیغات پر سر و صدا در اختیار مردم قرار می‌گیرد، اصلاً کسی نمی‌داند از چه موادی تهیه شده و می‌شوند و کراراً از استعمال این نوع کالاها افراد دچار ناراحتی‌های پوستی و امراض متنوع شده‌اند. عقیده دارم وزارت تندرستی و رفاه در این امر بسیار مهم، که در عین حال جزء مسایل ضروری شاید به نظر نمی‌آید و کمتر به آن توجه می‌شود، عنایت بیشتر معمول بدارند و البته پس از کنترل‌های دقیق علمی تهیه کنندگان کالاها و مواد غذایی را وادار کنند که مواد محتوی قوطی‌ها را مانند همه جای دنیا صریحاً در روی قوطی‌ها بنویسند و این مسأله را از نظر حفظ سلامتی مردم مهم تلقی کنند. در تأمین رفاه اجتماعی موارد متنوع و مفیدی از نظر اجتماع به چشم می‌خورد که شایسته تحسین است و انجام کارهایی که در برنامه ذکر شده اگر همه در یک سال صورت گیرد قسمت قابل توجهی از امور رفاهی انجام یافته و باعث کمال خوشوقتی است و از وزیر جوان و پرکار و علاقمند این وزارتخانه، که اخیراً وظیفه سنگین دیگری را هم عهده‌دار شده‌اند، انتظار می‌رود که برنامه‌های پیشنهادی را حتماً به پایان برسانند. اما موضوع قابل توجهی را که گمان می‌کنم از وظایف وزارت رفاه باشد، متذکر می‌شوم که به آن توجه فوری و جدی بفرمایند زیرا مسأله حفظ آبروی مملکت ایران است. همه دیده‌اند که تعدادی جوان قوی و مستعد کار، که از ولایات به پایتخت رو آورده‌اند، با در دست داشتن یک تکه پارچه یا لنگ به محوطه توقف اتومبیل‌ها پشت چراغ قرمز به سرعت پیش آمده و به نام تمیز کردن شیشه اتومبیل توقع نیازی دارند که اغلب دیده شده اگر اعتنایی به درخواست آنان نشود با الفاظ رکیک و فحاشی مطالبه کمک می‌کنند و همچنین ژنده‌پوشانی دیده می‌شوند که با ساختن زخم‌های مصنوعی و یا ارایه دست و پای کج و معوج، که به دروغ ساخته‌اند، از عابرین با سماجت بسیار تقاضای کمک می‌کنند و یا افرادی باز بسیار قوی و قابل کار با در دست گرفتن چند پاکت سیگار و نظایر آن جلو عابرین را گرفته و جنس خود را می‌خواهند به زور بفروشند اینها همه موجبات ناراحتی مردم و هتک حیثیت ملی است. کشوری که بر اثر گسترش صنایع و اقدامات وسیع عمرانی دنبال کار می‌گردد این انرژی‌ها نباید بیجا به هدر برود تقاضا دارم نظاماتی برای این کار تدوین کرده و با کمال جدیت و قدرت به موقع اجرا گذارده و از این عناصر قوی در کارخانه‌ها و سایر مؤسساتی که نیازمند قوای فعاله هستند استفاده نمایند (صحیح است) در فصل عمران شهرها: موارد قابل توجهی ذکر شده که امید است تمام برنامه مدونه به مرحله اجرا درآید پایتخت و همچنین شهرستان‌ها از این برنامه تا اندازه‌ای بهره‌مند شوند و اما مسأله عمران پایتخت مطلب مهم و جداگانه‌ای است زیرا معمولاً در تمام نقاط دنیا تزیین و بهسازی پایتخت مورد توجه است و باید همچنین باشد زیرا پایتخت مانند اتاق پذیرایی، که همیشه بیشتر از آن نگاهداری می‌شود، باید طرف توجه خاص باشد. اعتبارات موجود برای شهر تهران که گفته می‌شود تعداد جمعیت آن از مرز چهار میلیون گذشته است، کافی نیست باید کمک‌های بیشتری به عمران پایتخت بشود متأسفانه پایتخت ما در حال حاضر تأسیسات فاضلاب ندارد و شهری که فاقد چنین تأسیساتی است طبعاً مواجه با مشکلات بیشتری می‌شود که باید هر چه زودتر در این باره اقدام عاجل و مؤثری بشود. اما موضوع مهم و جالب هجوم روستانشینان و شهرنشینان به مرکز است که اگر واقعاً هر چه زودتر فکر اساسی برای این تهاجم نشود روز به روز زندگی پایتخت
+++
مشکل‌تر و دولت با گرفتاری‌های سخت‌تری مواجه خوهد شد. به خاطر دارم در سال ۱۳۵۲ قانونی تحت عنوان « نظارت بر گسترش شهر تهران» از تصویب مجلسین گذشت که فقط ناظر بر جلوگیری از ایجاد ساختمان‌های جدید توسط شهرداری بوده و برای جلوگیری از هجوم افراد به پایتخت کافی نبوده و بنده از تأثیر اجرای این قانون در جلوگیری از گسترش شهر تهران اطلاعی ندارم به نظر بنده چند چیز موجب مهاجرت افراد به پایتخت می‌شود: ۱ - دولت در ظرف چند سال اخیر به دفعات به نام تأمین آسایش آلونک‌نشین‌ها و یا چادرنشین‌ها که به منظورهای مختلف به تهران آمده‌اند، شهرک‌هایی ساخته و با وسایل ارتباط جمعی به همهٔ کشور نشان داده آنهایی که از شهرستان‌ها آمده و جا نداشته‌اند دولت برای آنها آپارتمان ساخته و آسایش آنان را فراهم آورده، بدیهی است حالا رادیو و تلویزیون خوشبختانه در تمام نقاط کشور، اعم از شهر و روستا، وجود دارد همین که دانستند که می‌توانند با مختصر خرجی به تهران آمده قطعه زمینی را در خارج شهر تصاحب و چادری برپا کنند صاحب آپارتمان و آب و برق خواهند شد، روستائیان که دلباخته شهرند و افراد بیکاره شهرها، کوله‌باری بسته و به تهران هجوم می‌آورند دلیل دیگر جذب جمعیت به تهران.
۲ - عمران شهری است که به سبب کثرت صاحبان تمکن در تهران بیشتر رواج دارد و در حال حاضر هم کارگر گلکار روزی پانصد ریال مزد می‌گیرد بنابراین آن عده از روستائیان که محصول زحمتشان در تمام سال جوابگوی احتیاجاتشان نیست آمدن به پایتخت را به عزم گرفتن مزد روزانهٔ سنگین به توقف در محل خود ترجیح می‌دهند.
۳ - فقدان وسایل تفریح و وقت گذرانی در شهرها: خلاصه اگر از طرف دولت بیدار جناب آقای هویدا فکر اساسی برای جلوگیری از این مهاجرت غیر لازم به پایتخت نشود همان طوری که عرض شد روز به روز مشکلات پایتخت از جهت تأمین آذوقه، آب برق، مسکن بیشتر خواهد شد. در فصل عمران و نوسازی روستاها رقم متناسبی برای آن در نظر گرفته نشده امید است در سالهای آینده رقم بودجه نوسازی روستاها افزایش یابد تا اراده سنیه ذات مقدس شاهانه که بهبود وضعیت زندگی روستانشینان است در عرض مدت نسبتاً کوتاهی عملی گردد.
در فصل مسکن - اقدامات مفیدی برای مسکن کارگران و کارمندان دولت در نظر گرفته شده که البته آنها قسمتی از مشکل مسکن را در پایتخت و شهرستان‌ها مرتفع خواهد ساخت ولی البته کافی برای تأمین آسایش بی‌خانمان‌ها نخواهد بود و چون مطلب از جهات اقتصادی قضایی، اجتماعی باید مورد بررسی کامل قرار گیرد دولت و حزب رستاخیز ملت ایران مشغول بررسی در پیدا کردن راه حل عملی و قابل قبول هستند بنده در این باره فعلاً عرضی نمی‌کنم و امیدوارم هر چه زودتر تصمیم مقتضی اتخاذ و راه حل مناسبی پیدا شود و حل این معضل هم یکی از افتخارات دولت آقای هویدا باشد. در برنامه حفاظت محیط زیست این کار در ایران تازگی دارد و سازمان به همین عنوان جدیداً تشکیل یافته و طبعاً نسبت به مواردی که در برنامه‌اش ذکر شده از نظر بررسی در مراحل مقدماتی است اما یک مطلب مهم باقی می‌ماند و آن هم حمایت کامل دولت از این سازمان و ایجاد هم آهنگی بین این سازمان و سایر سازمان‌های دولتی است اولین مسأله‌ای که در نظر می‌آید و همکار محترم و دانشمند جناب دکتر صالح بارها دربارهٔ آن سخنانی گفته و تذکراتی داده‌اند مسأله دود اتوبوس گازوییلی شرکت واحد اتوبوسرانی است که شهر تهران را از بام تا شام آلوده می‌سازد و آنچه هم گفته شد کوچکترین ترتیب اثری در رفع نقص داده نشده سالهای متوالی از طرف مسؤلان امور وعده داده شد که در دودزدایی اتوبوس‌ها به نحو مطلوب اقدام خواهند کرد ولی هیچ یک از وعده‌ها وفا نشد و هوای تهران همچنان از دود گازوییل اتوبوس‌ها آلوده است. در برنامه محیط زیست ذکر شده انجام تحقیقات با همکاری دانشگاه‌ها و مؤسسات بین‌المللی در جهت اجرای طرح پاکسازی هوای تهران. این تحقیقات به جای خود محفوظ من استدعا دارم از من ضعیف بشنوید و اولین قدم را که رفع دودهای مضره است بردارید بقیه فعلاً پیشکش شما. در فصلی که عنوانش عملیات چند منظوره توسعه نواحی است و اصولاً جمله تازه‌ای است که می‌شنویم چون در این برنامه عملیات و اقدامات مختلف و متعدد صورت می‌گیرد و چون صریحاً مسؤل اجرای برنامه‌ها معین نشده بنابراین متذکر می‌شوم اگر طریق اجرا هنوز مشخص نشده باشد اقدامی فرمایند که از نظر پیشرفت صحیح و سریع برنامه، که متضمن موضوعات بسیار جالب و مهم است، هماهنگی در دستگاه‌های مسؤل وجود داشته باشد و وظایف هر سازمانی، که قسمتی از این کارها را عهده دارد مشخص باشد.
+++
هدف‌هایی که در قسمت برنامه توسعه جامع مناطق عشایری ذکر شده، از قبیل ایجاد مجتمع‌های اقتصادی و اجتماعی برای دامداری، تحرک بسیار معقول و منطقی است و به نظر بنده توجه به زندگانی عشایر، که قسمت بزرگی از افراد مؤثر و کاری کشور را تشکیل می‌دهند و آشنا کردن آنها به طرز زندگی جدید تحت شرایط موجود از اهم مسایل بوده که شاید کمی هم این اقدام مفید دیر شده باشد. به هر حال امیدوارم با توجهی که دولت مبذول می‌دارد این برنامه جالب به خوبی اجرا شود و عشایر تا جایی که معقول و ممکن است از آثار جدید رستاخیز بهره‌مند شوند. برنامه‌های مندرجه در فصل مربوط به کشاورزی و منابع طبیعی، که با تعاون و امور روستاها توأم بیان شده موجب امیدواری بسیار است در مقدمه این فصل ضمن توضیحاتی که داده‌اند از احساس شدید کمبود تولیدات کشاورزی در جهان بحث کرده‌اند که شایسته توجه است. از این که حقاً در فصل کشاورزی بیشتر از سایر فصول تنوع دیده می‌شود و اولویت‌هایی برای این امر حیاتی و مهم قایل شده‌اند واقعاً شایسته تحسین است و انتظار می‌رود برنامه‌ها، که از جهات مختلف تنظیم یافته، اصولاً با دقتی کامل به مرحله اجرا درآید و تمنا دارم به تذکرات بنده، اگر هم تکراری تلقی شود، گوش بدهید. احساس شدیدی که دولت از کمبود محصول کشاورزی در جهان کرده صحیح است پس ضرورت دارد که در توسعه کشاورزی و تقویت زارعین و کشتکاران با تمام معنی کوشا و جاهد بود. همه می‌دانیم که دنیای آشفته طوری است که به آرامش موقت آن نمی‌توان اطمینان داشت اگر فی‌المثل نخواستند یا نتوانستند نیازمندی‌های ما را از جهات تغذیه تأمین کنند آن وقت تکلیف ما چیست؟کار دولت از جهت خریداری و وارد کردن کمبود محصولات به منظور ایجاد رقابت به سبب تنزل دادن قیمت‌ها در سال ۱۳۵۴ بسیار خوب و به موقع بوده و اگر واقعاً سرعت در تهیه کمبود اجناس به خرج نمی‌دادند معلوم نبود وضع ما امروز از این بابت چه صورتی داشت؟ اما چند چیز واقعاً، لااقل در نظر بنده، مجهول مانده مثلاً ما چرا بایستی کمبود پیاز و سیب زمینی داشته باشیم آن هم در ظرف یک سال این دو محصول نایاب بشود؟ پس از مبادله نظرات هنوز مقامات مسؤل نتوانستند جهت و علتی بیان کنند. بنده روی تحقیقات و تجربیات ممتد عرض می‌کنم نخریدن به موقع این محصول به بهای مناسب از زارعین بوده که چون سال ماقبل بهای نازلی داشته صرف نمی‌کرد زارعین در مقام کشت آنها برنیامدند من باب مثال عرض می‌کنم زارعین دو ناحیه آذرشهر و ایلخچی، که مرکز پیاز کاری است، دو سه ماه پیش نامهای به بنده نوشته و در آن تأکید کردند اگر دولت به ما کمک کند مقدار پیاز مرکز در تمام سال تأمین می‌کنیم که بنده مشروحه حضرات را نمی‌دانم به وزارت کشاورزی فرستادم یا به وزارت تعاون، که البته تا امروز پاسخی دریافت نداشتم. آقایان، با تمام قوا کشاورزی را از هر طرف به هر قیمتی که هست تقویت کنید. بهای اجناس را قبلاً تعیین و اعلام دارید زارع و کشت کار همین که ببیند برای محصولش مشتری با بهای مناسب وجود دارد به هر ترتیبی باشد می‌کارد و حتی می‌خواهم عرض کنم که مساعده هم نمی‌خواهد اگر بدهید خود برای زارع فوز عظیمی است چند بار گفته شد اگر بهای گندم را مثلاً بالا ببریم و بهای نان را بالا نبریم تولید نابسامانی‌های زیاد خواهد شد. بنده عرض می‌کنم دربارهٔ نان دولت درحال حاضر از محفوظ نگهداشتن قیمت ضرر می‌دهد چه فرق می‌کند که گندم، با بهای بیشتر و بالاتر از گندم ایران، از امریکا وارد کند ضرر را خزانه جبران کند یا این تفاوت را به زارع ایرانی بدهد که هم تشویق شود و هم زندگانیش، بنا به امر شاهنشاه معظم ما، صورت مطلوبتری داشته باشد. تضمین بهای کالاهای زراعتی اگر جزء برنامه دولت نباشد افزایش محصول، به میزان موردنیاز، عملی نخواهد بود. آقایان، به غیر از توسعه مؤسسات کشت و صنعت،که طبعاً جنبه آزمایشی و همچنین ارائه طرز عمل نوین به زارعین دارد، باید زارعین و همچنین مؤسسات مکانیزه زراعی تقویت شوند این گونه مؤسسات، که وسیله اشخاص یا شرکت‌ها به وجود می‌آید، بهتر می‌توانند مفید واقع شوند. آقایان، اگر مسأله زراعت آن طوری که باید در قراء و قصبات تحت نظر و تشویق جدی دولت قرار نگیرد چون بازده مزارع اعم از انفرادی یا سازمان‌های تعاون تأمین نیازمندی‌های آنها را نمی‌کند و از طرفی صنایع و عمرانیات در شهرها توسعه می‌یابد و درآمدی که از راه کارگری در صنایع و مسایل عمرانی به دست می‌آید طبعاً و قطعاً بیشتر است به تدریج عده کثیری از زارعین لایق و کاری از قراء و قصبات به شهرها روی آورده دهات را خالی
+++
خواهند گذاشت و به تدریج از میزان زراعت کاسته خواهد شد. در برنامه کشاورزی از حفاظت مراتع و گسترش آن ذکر شده که واقعاً مایه بسیارخوشوقتی و امیدواری است زیرا این مملکت هزاران سال دامداری را با تعلیف از مراتع اداره می‌کرده و این که از نظر فنی گفته‌اند تعلیف احشام به طور مداوم بدون مراعات اصول در مراتع باعث از بین رفتن مراتع و فرسایش خاک می‌شود چه ضرر دارد که مراعات همه نکات فنی دربارهٔ مراتع بشود و در عین حال تا وقتی که علوفه کاری به حد اعلی و کفایت انجام نشده احشام از مراتع هم استفاده نمایند زیرا این یک امر طبیعی است که تعلیف احشام با علوفه بسیار گرانتر از تعلیف در مرتع است.
برای دامداری در برنامه مواد قابل توجهی ذکر شده که انشاءالله عملی خواهند کرد ولی سعی کنند شرکت‌ها با سرمایه خصوصی و احیاناً گاهی با کمک مالی دولت این مجتمع‌ها را به وجود بیاورند چون ریخت و پاش دستگاه دولت اصولاً در هر کار انتفاعی دست بزند زیاد است و با افراد که خود برنامه می‌گذارند تفاوت عمده دارد به هر حال بنده سفارش می‌کنم که دربارهٔ توسعه دامداری مجاهدت و پیگیری مستمر معمول دارند که از آوردن گوشت یا دام از خارج بی‌نیاز شویم. ضمناً از مجاهدت مستمر و حسن اداره سازمان گوشت نمی‌توان چشم‌پوشی نمود با آماری که اخیراً از آن سازمان به دست آمده به سبب بالا رفتن قدرت خرید مردم و افزایش نسبی جمعیت مقدار مصرف گوشت در سال ۱۳۴۰ برای هر نفر ۱۰ کیلوگرم و در سال ۱۳۵۴ این رقم حدود ۵/۱۸ کیلوگرم افزایش یافته و همین طور سیر صعودی دارد تنها در تهران در سال ۱۳۵۳ معادل ۶۲۰۸۳ تن و در سال ۱۳۵۴ در هشت ماهه اول سال در حدود ۵۳۷۳۳ تن گوشت توزیع شده که پیش‌بینی می‌کنند تا آخر سال این رقم به یکصد و ده هزار تن خواهد رسید. از طرفی ازدیاد درآمد افراد که موجب تغذیه بهتر شده موجب خوشحالی است و از طرفی باید با نوعی تبلیغ از اسراف کاری مردم جلوگیری به عمل آید به هر حال آرزو داریم که برنامه‌های کشاورزی با مساعدت و مجاهدت دو وزارتخانه کشاورزی و تعاون روستاها، که وزرای مسؤلشان حقیقتاً وظیفه‌شناس و مطلعند با موفقیت کامل اجرا شود.
در فصل مربوط به منابع آب برنامه‌های وسیعی از جهت ادامه تحقیقات، توسعه مخازن و آبرسانی نقاط مختلف کشور ذکر شده که امید است همه اینها به ثمر برسد و اما در انتهای برنامه دربارهٔ گیلان که اغلب شهرهایش از آب مشروب سالم به کلی محرومند مختصر اشاره‌ای شد تحت عنوان بررسی‌های مربوط به سدهای مخزنی و توسعه منابع آب با اطلاعی که در دست است سالیان دراز در این باره بررسی شده، ولی تصمیم قطعی در این که منبع اصلی و تقسیم کجا باشد اتخاذ نکرده‌اند، کما فی‌السابق، شهر رشت و بندر پهلوی و لاهیجان در حال کم آبی گاهی هم بی‌آبی به سر می‌برند توجه داشته باشند که استان گیلان دارای رطوبت زیاد هست ولی متأسفانه آب مشروب ندارد. دربارهٔ آب تهران و نارسایی آن جناب وزیر نیرو در جلسه کمیسیون بودجه توضیحات مشروحی دادند و تلاش‌هایی را که برای تأمین آب تهران معمول شده شرح داده‌اند ولی با تمام این مطالب دربارهٔ بالا بودن تصاعدی بهای آب اظهاراتی داشتند که بنده فقط به اختصار با عرض چند جمله تذکر از آن می‌گذرم شاید اگر از تفریط آب در مؤسسات دولتی و باغات شهرداری بکاهند و دولت اقداماتی معمول دارد که از تهاجم روستائیان و سایر افراد شهرنشین به پایتخت کاسته شود شاید کم آبی نداشته باشیم که محتاج به افزایش تصاعدی بها از لحاظ کم شدن مصرف باشد زیرا افزایش بها به نظر بنده معایب زیر را دربردارد:
۱ - طبقات کم درآمد سعی می‌کنند که از مصرف آب خود بکاهند و در نتیجه شستشو کم می‌شود و این امر مخالف بهداشت عمومی است.
۲- به مصارف ساختمان‌ها می‌افزاید و این مخالف نظر دولت است.
۳ - احتمال دارد به بهای اغلب اجناس به این بهانه افزوده شود و این امر مخالف نیت دولت است.
اما دربارهٔ برق به طوری که مشاهده شد برنامه‌های وسیعی از نظر توسعه و گسترش برق در سراسر کشور تنظیم و تدوین شده که انشاءالله با پیگیری مؤثر وزیر با ارزش نیرو - انرژی‌ها از هر جهت در کشور توسعه خواهد یافت فقط یک تذکر به نظر بنده ضرورت دارد که به عرض می‌رسانم:
با این همه تلاش‌ها و تحمل زحمات چه می‌توان کرد که پایتخت این همه خاموشی نداشته باشد تابستان علت خاموشی را به کار انداختن وسایل تهویه برقی ذکر می‌کنند. زمستان‌ها هم گاهی بر اثر یخ زدن بعضی مقره‌ها و شکستن آنها احیاناً قسمتی از شهر به خاموشی فرومی‌رود گاهی جهات فنی دیگری ذکر می‌کنند بنده سؤال می‌کنم آیا نمی‌توان
+++
مانند سایر نقاط دنیا که سال‌ها است دارای برق هستند اقدامی به عمل آورد که این خاموشی‌ها کمتر شود؟ زیرا وقتی به یمن توجهات شاهنشاه بزرگوار ما زندگی جامعه بهتر شد طبعاً نیازمندی به برق هم بیشتر می‌شود این همه آلات و ادوات برقی از گوشت کوب گرفته تا دیگ زودپز و کارهای برقی برای چه به کشور وارد می‌کنند برای استفاده از انرژی برق است در حال حاضر واقعاً زندگی قسمت اعظمی از مردم، که در آپارتمان‌ها سکونت دارند و یا در منازل دیگر برای گرما از شوفاژ استفاده می‌کنند، ملاحظه فرمایید قطع برق در زمستان چه وضعی در زندگی آنها به وجود می‌آورد. بنابراین تمنا دارم از نظر مراقبت‌های فنی مساعی بیشتری به کار برود تا این مشکل هم با توجه مسؤلان در وزارت نیرو رفع شود.
در قسمت صنایع برای مدت یک سال یعنی در سال ۱۳۵۵ در رشته‌های مختلف صنایع به قدری برنامه‌های متنوع و وسیع ذکر کرده‌اند که واقعاً مایه کمال خوشوقتی و سرافرازی است و کارهایی که انجامش را در نظر گرفته‌اند از قبیل ایجاد کارخانه‌های فولادسازی و توسعه کارخانه ذوب آهن آریاشهر، کارخانه‌های صنایع غذایی و توسعه کارخانه ذوب آلومینیوم با تمام رساندن کارخانه ذوب مس سرچشمه و همچنین توضیحاتی جامع که در باب این اقدامات مسئولان امر داده‌اند به قدری جذاب است که بنده احساس می‌کنم شاید نتوان همه این اقدامات را در یک سال انجام داد ولی از طرفی جهش‌هایی که در شئون مختلفه اجتماعی، با رهبری خردمندانه شاهنشاه آریامهر و مدیریت دستگاه دولت به وجود آمده، امید می‌رود همه این برنامه‌ها یکی بعد از دیگری به مرحله اجرا درآید، باز در دو مورد نظری از لحاظ مردم مصرف‌کننده عرض می‌کنم و امیدوارم در این باره عنایت خاص معمول دارند:
۱ - مانند تمام نقاط دنیا دستور بدهند صاحبان صنایع مواد غذایی روی جعبه‌ها و بسته‌های خود نوع موادی را که مصرف کرده‌اند مقدار وزن و همچنین تاریخ مصرف را در روی بسته‌ها و یا قوطی‌های کنسرو ذکر نمایند.
۲ - مؤسسهٔ استاندارد را، که واقعاً یک سازمان مفید و مؤثری است، تقویت نمایند که بتواند فعالیت خود را در مورد استاندارد کردن کالاها گسترش بدهد و انجام این تقاضا به نفع دولت و مردم است.
اما مواد برنامه مربوط به بازرگانی کشور در قبال سایر برنامه‌ها به نظر مختصر می‌آید ولی با توضیحات جامعی که جناب وزیر بازرگانی در جلسه کمیسیون بودجه دادند از جهات عملیات گذشته و اقدامات آینده و تأمین کمبود مایحتاج عمومی پس از مداقه کامل بنده را قانع کرده که محققاً ایشان از نظر تعیین دقیق قیمت کالاها و نظارت در نحه اجرا و مبارزه با گرانفروشی انشاءالله موفق خواهند شد. در باب مبارزه با گرانفروشی اینجا هم به استحضار می‌رسانم که جمعیت بی‌مزد و مواجب و دلسوز کمیته ملی حمایت از مصرف‌کننده که لااقل نسبت به خود دلسوزی و دقت عمل دارند آمادگی کامل برای همکاری با دستگاه نظارت وزارت بازرگانی دارند و اگر هم‌آهنگی کامل بین دستگاه نظارت و مردم کوچه و بازار به وجود آید مبارزه با گرانفروشی به معنای واقعی تحقق خواهد یافت. مطلب دیگر که اشاره به آن را واجب می‌دانم برنامه توسعه و بهبود صادرات است مدت‌ها است که در باب تشویق صادرکنندگان بحث می‌شود گاهی اقداماتی هم صورت گرفته اما به نظر بنده کافی نبوده است امیدوارم که در این باب توجه بیشتری بشود که بازرگانان در بازاریابی و صدور کالا تشویق شوند و بازرگانی خارجی ما واقعاً توسعه یابد.
دربارهٔ راه و ترابری باید به عرض برسانم که به نظر بنده رقمی که برای همکاری این وزارتخانه منظور شده کافی نیست البته در قسمت راه‌سازی‌های اصلی توسعه و یا ساختن قسمتی از راه‌های مهم را ذکر کرده و برای راه‌های فرعی هم با وسعت کشور ساختن ۷۷۰۰۰ کیلومتر را در نظر گرفته‌اند اما همه می‌دانیم که اساس امور اقتصادی، اجتماعی و بهداشتی هر کشوری به ارتباطات و مواصلات آن وابسته است هر اندازه ما شهرها، قراء، قصبات را به هم متصل سازیم زودتر به نتایج موردنظر خواهیم رسید دربارهٔ ساختمان فرودگاه‌ها مخصوصاً توسعه فرودگاه تهران هر قدر تسریع به عمل آورند از نظر حفظ حیثیت کشور و ارتباط دایمی که با همه نقاط دنیا پیدا کرده‌ایم بسیار به جا خواهد بود.
+++
بنده شنیدم از طرف وزارت راه سال گذشته و یا در جریان سال جاری از نظر سرعت تخلیه بنادر و حمل بارهای مورد لزوم به پایتخت و نقاط دیگر کشور چون راه‌آهن به تنهایی قادر به حمل بارهای وارده نبوده تعداد زیادی کامیون به مارک‌های مختلف خریداری و وارد کرده‌اند چون قبلاً فکر راننده کامیون را نکرده بودند اغلب در کنار بنادر بدون استفاده افتاده‌اند خواستم تمنا بکنم برای حفظ مال دولت اگر این مطلب صحت دارد توجه سریع مبذول دارند.
در باب مخابرات باید تصدیق کرد که مجاهدت چند سال اخیر وزارت پست و تلگراف در ازدیاد رشته‌های تلفن شهری در مرکز و سایر شهرستان‌ها بسیار جالب توجه بوده و وضعیت مخابراتی ما با چند سال قبل از جهات برقراری ارتباط با شهرها قابل مقایسه نیست ولی اجازه بدهید که دو مطلب را به عرض برسانم :
۱- اختلال دایمی ارتباط شهری که همه از آن ناله و شکایت دارند.
۲ - محاسبه مشترکین با دستگاه‌های کامپیوتر که اغلب قبوض با ارقام عجیب و غریبی صادر می‌شود که مایه ناراحتی مشترکین است.
در حال حاضر در قسمت اعظمی از شهر که گفته می‌شود مشغول تعویض سیم و یا ازدیاد سیم هستند اختلال به حدی است که گاهی انسان با دقایق زیادی تلاش موفق نمی‌شود مخاطب خود را به دست آورد می‌خواهم از جناب آقای وزیر پست و تلگراف که خود یکی از کارکنان قدیمی و متفنن پست و تلگراف هستند سؤال کنم آیا نمی‌توانند در قبال خدمات بزرگی که انجام شده به این وضع آشفته تلفن سر و صورتی بدهند؟دیگر این که آیا نمی‌توانند دستور بدهند در محاسبه مشترکین دقت لازم را معمول بدارند تا رفع این مشکلات و شکایات بشود؟ بنده امیدوارم به اطلاع و علاقه‌ای که ایشان به کار خود دارند انشاءالله به زودی این دو نقیصه را رفع خواهند فرمود و یادگار بزرگی از وزارت خود خواهند گذاشت.
در قسمت جهانگردی باید دانست که جهانگردی ما بسیار جوان است و با این وصف در چند سال اخیر از جهت احداث مسافرخانه‌ها و مهمانسراها در نقاط مختلف و همچنین مراقبت در مسایل جهانگردی و توریست داخلی از نظر ایجاد اردوگاه‌ها، کارهایی انجام شده است مواردی که در برنامه سال ۱۳۵۵ در نظر گرفته‌اند شایسته تحسین است وزیر اطلاعات و جهانگردی چند روز قبل در وزارتخانه دربارهٔ سازمان‌ها و اقداماتی که در آینده باید انجام دهند توضیحات مشروحی دادند که بسیار جالب توجه بود و امید است که به منظوری که دارند طبق برنامه مدونه نایل شوند.
بحث مختصر بنده فعلاً دربارهٔ خانه‌های ایران است که در حال حاضر در یکی دو منطقه از اروپا و یا آمریکا دارند و قصدشان این است که به تدریج از نظر شناساندن ایران نو در نقاط دیگر دنیا از نظر اهمیت محل و جلب توریست و غیره احداث کنند خواستم من باب تذکر عرض کنم اگر واقعاً نیت شناساندن ایران نو و ترقیات دوران آریامهر به دنیای خارج است باید خانه‌های ایران از جهات مختلف مجهز و منظم باشد و نمایندگان مطلع از سنن و آداب ایرانی و خوش سلیقه و خوش برخورد اداره کننده این خانه‌ها باشند تا بتوانند به طور شایسته وظیفه شناسایی کشور خود را انجام دهید و با فرهنگ و هنر ممالک مربوط هم دمساز و آشنا باشند و این خانه‌ها را به صورت فروشگاه مبتذل درنیاورند که نتیجه معکوس به دست می‌آید.
دیگر این که در نگاهداری صحیح هتل‌ها و مراقبت در تعیین نرخ اتاق‌ها و اغذیه، که متناسب با جیب جهانگرد و جلب و جذب او باشد، جاهد باشند زیرا به طوری که ملاحظه شد و قطعاً خود جناب وزیر هم دیده‌اند در هتل‌های درجه یک سرویس صحیح وجود ندارد و بهای اتاق و اغذیه از اغلب جاهای دنیا گرانتر است چون به علاقه جناب ایشان به بهبود اوضاع جهانگردی مطلعم بنابراین امیدوار به رفع این نقایص هستم.
مطالب گفتنی بسیار بود ولی برای این که اوقات سایر همکاران را نگیرم با عرض تشکر به عرایض خود پایان می‌دهم (احسنت-احسنت).
رئیس - آقای بهادری بفرمایید.
بهادری - به نام نامی شاهنشاه آریامهر.
با کسب اجازه از مقام ریاست، جناب آقای نخست وزیر آقایان هیئت دولت - سناتورهای محترم: بدواً در آغاز عرایضم سپاس بیکران از یزدان پاک که بعد از مدتی که در بیمارستان بودم بار دیگر نعمت سلامتی نصیب گردیده که در محضر آقایان، و اینک که لایحه بودجه کشور در مجلس محترم سنا مطرح است عرایض خود را به عرض برسانم. البته تأیید می‌فرمایند با تشکیل حزب رستاخیز ملت ایران که مظهر همبستگی ملت ما در این دوران غرورآمیز
+++
از تاریخ عظمت‌های ایران است بحث پیرامون بودجه بایستی بحثی باشد که با توجه کامل به هدف‌ها و ایده‌آل‌ها و آرمان نوین تاریخی که راه واقعی حصول به تمدن بزرگ را ارائه دهد. بحث در اطراف بودجه به نظر بنده می‌تواند بحثی باشد که منعکس کننده مظاهر اقتصاد پیشرفته اجتماع با امیدها و آرزوها و امیال جامعه متحول ما در پرورش اعتقادات و وفاداری ملی - صریح‌تر عرض کنم بحث پیرامون بودجه باید بحثی باشد الهام‌بخش رویایی سریع جامعه الهام‌بخش کوشش‌های هر چه بیشتر دستگاه‌های اجرایی مملکتی برای حصول به دوران تمدن بزرگ که مسلماً مطمح نظر رهبر بلنداندیش انقلاب اجتماعی ایران نیز می‌باشد.
اهمیت و اولویت دادن به خلاقیت‌ها فصولی از بودجه است که از جهت توسعه بیشترین اثر را می‌گذارد، زیرا باید پذیرفت که در نهایت تحول و رشد و توسعه و نوآوری‌ها و استقلال صنعتی و ساختمان‌های اقتصادی و اجتماعی به مظاهر عظمت و استقلال و پاسداری از میراث‌های تاریخی جامعه پیوسته است.
در مقدمه عرایضم آوردن مثال از اقداماتی که در بودجه بایستی عمل می‌شد قطعاً لازم است ولی منطقی‌تر بود عین کار صحیحی که انجام شد ( منظورم ادغام وزارت بهداری و رفاه اجتماعی است) به جای آن که در آخرین لحظات و به هنگام تنظیم بودجه انجام شود قبلاً و در موقع مناسب‌تری انجام می‌شد تا بودجه نیز نظم خاص خود را داشته باشد.
به این ضرورت ادغام بایستی یگانه کردن فعالیت‌های کشاورزی بخش دولتی را که هم اکنون قسمتی از آن را یک وزارتخانه و قسمتی دیگر را وزارتخانه دیگر انجام می‌دهد اضافه کرد. زیرا ادغام نیروی انسانی - امکانات و اختیارات در این زمینه و موارد دیگر از قبیل توسعه دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و راهسازی و غیره موجب پیشرفت و تسهیل در انجام برنامه‌های رفاهی و خدمات خواهد بود.
مملکتی که در کوتاه‌ترین فاصله زمان و با رهبری‌های داهیانه شاهنشاه آریامهر جهشی بی‌سابقه و عظیم توفیق آن را یافته که در زمره مترقی‌ترین کشورهای جهان درآید اجباراً و بر اساس وظایفی که بر عهده دارد بایستی با روشن‌بینی و مطالعه کافی برنامه‌های رفاهی، توسعه راهسازی- افزودن ظرفیت بنادر -کنترل ترافیک -اصلاح حمل و نقل -کم کردن فاصله بین شهر و روستاها و توجه بیشتر به سرمایه‌گذاری‌ها و نیز توازن جمعیت مناطق شهری را دنبال و به انجام برساند.
اکنون با فداکاری و کوشش‌های بی‌دریغ زیربنای نوسازی و توسعه کشور با موفقیت به پایان رسیده با امید فراوان چشم به دروازه تمدن بزرگ دوخته‌ایم که یکی از طریق نیل به آن، طرح‌ریزی برنامه‌های صحیح منطبق با واقعیت خواهد بود و لاجرم این طرح‌ریزی در قالب بودجه نیز اثری مؤثر بر تحولات و نوسازی جامعه خواهد داشت.
اساس این طرح‌ریزی‌ها تسلط بر مسایلی است که مفاهیم رفاه فراوانی را دربرداشته و هموار ساختن قابلیت‌های تولیدی فزاینده‌تر و برنامه‌های حمایتی بر مبنای سالم‌پذیری مردم و توجه به کیفیت و مراتب علمی‌تر و تجربی‌تر، طریقی است که نهال‌های پیشرفت را پر ثمر خواهد ساخت.
برای تسلط و به کار گرفتن همه منابع لازم است برای انطباق دایم با نوآوری‌های پیشرفته، پیشرفته‌ترین تکنیک‌ها را به کار گیریم و با توجه به اولویت آن مکانیسمی به وجود آوریم که در تمام زمینه‌های مملکتی چه از نظر اقتصادی و چه از نظر فرهنگی و چه از نظر کشاورزی و صنعتی و سیاسی شایسته نیل به آرمان مقدس خود باشیم.
در اینجا لازم است یادآوری نمایم که حوزه‌ای نمودن فعالیت‌های اقتصادی که در آن نقش یک اقتصاد سالم برای به حرکت درآوردن همه امکانات ملی صحبت می‌شود از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است، و لذا به دلایل بسیار زیاد ضرورت توسعه خدمات در مجموع اقتصاد آینده ایران به مناسبت کوشش‌هایی که برای توسعه این بخش می‌شود بایستی از اولویت قابل ملاحظه‌ای بهره‌مند گردد.
در خصوص بودجه دفاعی کشور البته جای بسی خوشوقتی است که اعتبار آن به مقدار قابل توجهی افزایش یافته ولی باید توجه داشت که همزمان با این افزایش اعتبار کوشش برای حفظ و حراست خطوط مرزی ایران و آموزش عالی برای فراگیری از آخرین تکنیک‌های دفاعی جهان و ایجاد قدرت‌های بیشتر و ازدیاد بنیه نظامی برای حفظ و ثبات صلح در این منطقه از جهان که با واقع‌بینی رهبر خردمندش به حمدالله نه تنها از موهبت امنیت و صلح برخوردار است بلکه خود نیز تکیه‌گاهی برای سایر کشورهای هم جوار است، لازم و ضروری است زیرا همان گونه که شاهنشاه ما بارها بیان فرموده‌اند ما سیاست دفاعی خود را بر مبنای همزیستی مسالمت‌آمیز بنا نموده‌ایم
+++
و ناگزیر هستیم برای ثبات این همزیستی بنیه دفاعی و نظامی خود را همواره تقویت نماییم ( صحیح است). یکی از وجوه تمایز این بودجه از سایر بودجه‌هایی که در گذشته تقدیم قوه مقننه گردید استانی بودن آن است که با تحول همه جانبه‌ای که در کلیه شئون مملکتی به عمل آمده ضرورت آن بیش از هر زمان دیگر به چشم می‌خورد لیکن باید توجه داشت همان گونه که منویات مبارک رهبر اندیشمند ما اقتضا دارد این بودجه در استان‌ها به مصارف حقیقی و ضروری خود مخصوصاً بهبود وضع روستاها و انجام خدمات عمرانی و رفاه آن عده از هم میهنان ما که خود ناظر و شاهد بوده‌ایم که قبل از به وجود آمدن انقلاب مقدس شاه و ملت در چه وضع اسفباری زندگی می‌کردند برسد. باید توجه داشت ما این استغناء مالی را بدون تحمل رنج و آسان به دست نیاورده‌ایم و نباید به هیچ وجه آن را بدون مطالعه و دقت کافی به مصرف برسانیم من خود به سبب همبستگی که با بسیاری از روستاها و روستانشینان دارم به خوبی می‌دانم که تا به حال این جامعه فعال مملکت ما چه تحولی را شاهد بوده‌اند ولی همان طور که نیات بلند شاهنشاه آریامهر نیز حکایت دارند این خدمات رفاهی برای روستاها کافی نیست و بایستی همزمان با تلاش و کوشش که در تعالی کشور در جهان صنعت فرهنگ آموزش و پرورش و بهداشت و غیره انجام می‌گیرد مسایل رفاهی و بهداشتی و اجتماعی روستاها نیز با در نظر گرفتن اولویت خاصی مطمح نظر بوده جامه عمل بپوشد.
در یک سال اخیر مکاتبات مفصلی با جناب آقای نخست وزیر و وزیر محترم راه و ترابری در زمینه ایجاد راه‌های اصلی و فرعی در بعضی قراء آذربایجان شرقی داشته‌ام که متأسفانه هنوز عملی نشده این نظر خصوصی نیست بلکه احتیاج توده‌ای عظیم از یک قسمت از کشور عزیز ما است که من آن را منعکس نموده تصور می‌کنم یکی از مفاهیم استانی نمودن بودجه و نیل به آرمان نهایی اقتصاد که قطعاً همهٔ همکاران عزیز به آن اعتقاد دارند انجام همین خدمات می‌باشد. بودجه ۳۱۰۵ میلیارد ریالی کنونی بودجه‌ای است که نمایانگر رشد سریع اقتصادی کشور ما است که با تفضل الهی و با برخورداری از اندیشه‌های تابناک شاه ما به این درجه از تعالی رسیده این مملکت با این اعتبار متعالی در گذشته نه چندان دور از لحاظ بودجه‌ای وضع اسفناکی داشت مملکت درآمد منطقی نداشت خزانه دولت کاملاً خالی بود و تنها پولی که به طور منظم برای مخارج عاید می‌شد سیصد و پنجاه هزار تومان پولی بود که ماهیانه از طرف بانک شاهی به عنوان مساعده پرداخت می‌شد. در اینجا لازم است قسمتی از نوشته روزنامه رسمی شمارهٔ ۷۸۸ سال ۱۲۹۹ را نقل کنم.
در روزنامه مزبور نوشته شده: نظر به فقدان وجه در صندوق خزانه و لزوم پرداخت مخارج فوری و دولتی و عدم پرداخت کمک نقدی دستور داده شده عجالتاً صدور پاره‌ای حواله‌جات و مخارجات غیر ضروری از جمله شهریه خودداری بشود تا وضعیت صندوق خزانه‌داری کل اقتضای صدور آن را بنماید بدیهی است موقع و رعایت مصالح مملکت از نقطه‌نظر مساعدت عمومی با وزارت مالیه اجازه می‌دهد که به عموم صاحبان شهریه اعلام و تقاضا شود که در این مضیقه مالیه از مراجعهٔ ادارات مربوطه خزانه‌داری کل محاسبات کل مالیه خودداری فرمایند تا وزارت مالیه به فضل‌الهی موفق شود رفع تنگدستی دولت را بنماید. این قسمتی از نوشته روزنامه رسمی بود که عرض کردم. امروز ایران در ردیف ممالک مترقی جهان قرار گرفته و بودجه سال ۱۳۵۵ آن نسبت به نخستین بودجه سالهای آغاز انقلاب ۱۸ برابر شده است و از این لحاظ این بودجه در میان کشورهای عمده صنعتی مقام هفتم را پیدا نموده بر ما است که با مقایسه با عظمت آنچه که در دوران پر عظمت دودمان پهلوی نصیب ما شده بکوشیم که در سایه این بازتاب به کلیه مشکلات خود فایق آییم زیرا غلبه بر هر یک از این مشکلات سکویی تازه برای جهش بیشتر به سوی تمدن بزرگ خواهد بود. مسأله توسعه و حمایت از بخش خدمات موضوع مهمی است و توسعه و حمایت از سرمایه‌گذاری‌ها تنها یک جنبه از اولویتی است که در توسعه اقتصادی باید به آن توجه داشت. راجع به شرکت‌های دولتی و نیمه دولتی و خصوصیات این شرکت‌ها و سنگینی که به سربار بودجه کشور دارند و در مورد مشارکت بخش خصوصی در کار سرمایه‌گذاری سال پیش بنده مطالبی عرض کردم و این ملهم از سیاست اقتصادی مملکت است که خطوط اساسی آن را رهبر مملکت ترسیم فرموده‌اند. افزایش دخالت دولت همان طور که خود جناب آقای نخست وزیر هم تأکید داشتند در کلیه کارها بازگو کننده هدف‌های یک اقتصاد پیشرفته نیست و باید صادقانه کوشید که بخش خصوصی را بیشتر حمایت کرد تا
+++
سرمایه‌ها و همه مردم به راه تلاش شرکت برای نیل به آینده‌ای که در آن پیشرفت و فرصت‌های بیشتر وجود داشته باشد هدایت شوند.
توجهی که از نقطه‌نظر حجم اعتبارات کشاورزی شده منعکس کننده هدف‌های ملی و بی‌نیازی مملکت در تولید محصولات اساسی موردنیاز عموم است ولی این مسأله همبستگی و تمرکز فعالیت‌های کشاورزی را بعد از این همه تجربیات که داشتیم حفظ کنید و همان طور که در ابتدای عرایضم عرض شد تمرکز فعالیت‌های کشاورزی می‌تواند نقش بسیار مهمی در پیشرفت و هدایت برنامه‌های افزایش تولید داشته باشد و هر قدر این فعالیت‌ها هم کاسه شود نتایجی که به بار خواهد آورد جامع‌تر خواهد بود. مثلاً در مغان واحد کشت و صنعت و واحد شرکت‌های سهامی زراعی وجود دارد که با دو وزارتخانه است به نظر بنده بهترین تضمین برای عمران مغان این است که کلیه این فعالیت‌ها متمرکز بوده و وزارت کشاورزی آن را حمایت و هدایت کند. توجه به امر آموزش و پرورش و بنیان‌گذاری و ایجاد نهادهای سالم در جوانان برای اعتلای هر چه بیشتر کشور عزیز از اهم مطالبی است که لاجرم بایستی از اولویت لازم برخوردار باشد زیرا همگان را عقیده بر این است که این جوانان امروز هستند که بایستی رهبری جامعه فردای ما را در دست گیرند و نیات مبارک شاهنشاه عظیم‌الشأن را در رسیدن به حد اعلای ترقی دنبال و به انجام برسانند. با فرمان همایونی تحصیلات تا حد دانشگاه رایگان و به توده عظیمی از دانش‌پژوهان که قبل از صدور این فرمان به علت مضایق مالی و عدم استطاعت با وجود استعداد فراوان از ادامه تحصیلات عالیه محروم بودند این امکان داده شده که با برخورداری از این اندیشه که به راستی مظهر دموکراسی حقیقی است تا عالیترین درجات به تحصیل مشغول باشند اکنون این وظیفه ماست که با طرح برنامه‌ای جامع و مطالعه شده نوجوانان را در امر تحصیلی رهبری و پس از فراغ از تحصیل در شؤون مختلف مملکت از وجود آنان استفاده نماییم. در خصوص مشکلات شهری و اجتماعی با این که در سال گذشته وعده رفع این مشکلات داده شد متأسفانه هنوز هم در سطوح مختلف این اشکالات به چشم می‌خورد که از آن جمله‌اند: مشکل بهداشت و درمان - توجه به وضع کارمندان دولت و بازنشستگان و بالاخره مشکل ترافیک و غیره که اشاره به یکایک آن از حوصله همکاران ارجمند خارج است و لذا فقط به دو مطلب در امر ترافیک اشاره می‌کنم که انشاءالله مورد توجه قرار خواهد گرفت. مطلب اول راجع به انتقال گاراژ مسافربری به خارج از شهر است که وعده انجام آن به کرات داده شده لیکن متأسفانه هنوز عملی نشده. به طوری که مخصوصاً در خیابان‌های سپه و امیرکبیر و سوم اسفند - بوذرجمهری به دلیل وجود همین گاراژها امر ترافیک در برخی از ساعات مختل است. برای نمونه عرض می‌کنم که گاراژ میهن تور و ایران پیما در چند قدمی وزارت خارجه و ثبت اسناد و شهربانی است قطعاً همه ملاحظه فرموده‌اند که برای بیرون آمدن یک اتوبوس مسافربری عبور و مرور از خیابان سوم اسفند و خیابان وزارت خارجه تعطیل می‌شود. لذا تصور می‌کنم چنانچه این گاراژها به خارج شهر منتقل و محل آن به پارکینگ عمومی اختصاص داده شود کمک مؤثری در بهبود وضع ترافیک خواهند بود. مطلب دوم ترافیک بهشت زهرا است که مبتلا به همگان به خصوص اولیای اموات است. سال گذشته یادآوری نمودم که منحصر بودن یک گورستان آن هم در فاصله چند کیلومتری جنوب شهر برای ساکنین ۴ میلیونی ایجاد مشکلات نموده و اقتضا دارد در شرق و غرب تهران نیز گورستان تهیه شود. این اغراق نیست که گاهی فاصله تهران تا بهشت زهرا ۳ الی ۴ ساعت وقت می‌گیرد البته قسمتی از این تراکم مربوط به خیابان رزم‌آرا است که سه سال است برای مرمت و آسفالت بسته است و اگر این جاده آماده می‌شد لااقل قسمتی از تراکم خیابان آرامگاه نیز حل می‌شد که امیدوارم همان طور که در سال جاری در جراید از طرف دولت وعده داده شده نسبت به ساختمان گورستان در شرق تهران و نیز اصلاح خیابان رزم‌آرا اقدام و مردم از گرفتاری نجات یابند. علیهذا در پایان عرایضم می‌خواستم بر این نکته مهم بار دیگر تأکید کنم که واقعیات به انقلاب شاه و ملت بیانگر این حقیقت است که انقلاب ایران به همه طبقات جامعه متعلق است و بر ما است با اجرای صحیح اصول انقلاب و به موازات نوسازی جامعه و اینک که کشور ایران در آستانه برگزاری یکی از بزرگترین جشن‌های طول تاریخ خود یعنی جشن بزرگداشت پنجاه
+++
سال سلطنت دودمان پهلوی که به حق دودمانی است که بایستی لقب ناجی ایران به آن داد با شکرگزاری از این موهبت عظیم و آرزوی دوام و تعالی سلطنت فرخنده پهلوی که با اندیشه‌های والای خود حیثیتی جهانی به جامعه ملی ما ارزانی داشته بکوشیم تا قدر این موهبت و ودیعه گرانبهای الهی را بدانیم و با فداکاری و کوشش‌های همه جانبه در نزدیک‌ترین فاصله زمانی ایرانی به وجود آوریم که شایسته آن هستیم . متشکرم (احسنت) در خاتمه خواستم به عرض برسانم به طوری که استحضار دارید در مراسم حج امسال عده زیادی از هموطنان عزیز به آستان بوسی خانه خدا تشرف حاصل کرده بودند تعداد زیادی از آنان به اینجانب مراجعه کردند و از حسن مراقبت و تأمین آسایش یکایک مسافرین اظهار رضایت داشتند بنده از طرف خود و همشهریان عزیزم از همه کسانی که به مردم خدمت کردند سپاسگذاری می‌کنم (صحیح است).
۹ - ختم جلسه به عنوان تنفس.
رئیس - جلسه را ختم می‌کنیم جلسه آینده ساعت ۵ بعداز ظهر امروز تشکیل می‌شود. جلسه ختم می‌شود. (مقارن ساعت یک بعد از ظهر جلسه ختم شد) (مجدداً ساعت پنج بعد ازظهر جلسه به ریاست آقای مهندس شریف امامی تشکیل شد.)
۱۰ - بقیه شور در لایحه بودجه سال ۱۳۵۵ کل کشور.
رئیس- این جلسه دنبال جلسه صبح امروز است که به عنوان تنفس تعطیل شد لذا صورت مذاکرات نداریم. خانم شوکت ملک جهانبانی بفرمایید.
بانوشوکت ملک جهانبانی - به نام خدا و به نام شاهنشاه آریامهر رهبر عالیقدر ملت ایران. با اجازه مقام ریاست جنابان خانم‌ها و آقایان: در اسفند ماه برای هیچ زن ایرانی میسر نیست که افتخار بیان مطالبی داشته باشد و از یادآوری آن روز تاریخی و غرورآفرین یعنی هشتم اسفند شمه‌ای زندگی بخش و هستی آفرین اظهار نکند روزی پر خاطره روزی پر شکوه روزی که همه امید و آرزوی زنان کشور ما که نیمی از ملت ایران را تشکیل می‌دهند در قلب زمستان گلباران شد ۱۷ دی یک روز ثمربخش تاریخی ۸ اسفند روز تاریخی پرثمری دیگر در نتیجه ۵۰ سال سلطنت پربرکت و افتخار سلسله جلیل پهلوی زنان ایران که قرن‌ها در سیاهی غرق شده و عمر عزیزشان به تباهی می‌گذشت و در جهنمی از بی‌خبری و محرومیت به سر می‌بردند به بهشتی از کار و فعالیت و کوشش ثمربخش راه یافتند. زن ایرانی به همه مقامات ارجمند که سزاوار یک انسان واقعی است دست یافت. اصل پنجم انقلاب ایران از یک سو به مشروطیت و دموکراسی پارلمان ایران مفهوم واقعی بخشید و از سوی دیگر نیروی عظیم نیمی از کشور را رها ساخت و در اختیار هدف‌های بزرگ انقلاب ایران قرار داد می‌دانیم که هیچ نوع سرمایه‌گذاری هر اندازه عظیم و پردامنه باشد توانایی ایجاد چنین نیروی مضاعفی را نمی‌توانست داشته باشد. پس از کسب پیروزی سیاسی زنان بزرگترین موفقیتی که نصیب زنان بلکه اجتماع ایران شد تصویب قانون مترقی حمایت خانواده است که در پیشگاه معظم علیاحضرت شهبانو آغاز شد و برخوردار از ویژگی‌ها کمک‌ها و راهنمایی‌های بی‌دریغ همه مردان و زنان روشن فکر جامعه مترقی ماست. وجود بانوی بانوان علیاحضرت شهبانو برای هر زنی در اجتماع بزرگ جهانی نمومه بارز فعالیت سازندگی اراده و انسانیت و ایمان است خانه و کانون شاه ما با وجود معظم‌لها همیشه گرم و روشن است. شهبانو بر ۲۴ سازمان مهم مملکتی که جنبه رفاهی دارد مستقیماً نظارت عالیه دارند و علاوه بر فعالیت‌های ثمربخش داخلی مردم ایران از فعالیت‌های بسیار ارزنده معظم‌لها در داخل و خارج از ایران و ثمرات حاصله از آن بسیار سپاس‌گذارند. تعداد مسافرت‌های شهبانو بسیار است و آخرین نمونه آن مسافرت علیاحضرت به سنگال بود. در این رویداد تاریخی وارثان تمدن کهن با همکاری‌ها و مودت نمونه اتحاد و انسانیت را به جهانیان عرضه کردند به افتخار شهبانو در نزدیکی داکار شهری به نام فرح پهلوی نامیده شد و معظم‌لها به اخذ دکترای افتخاری از دانشگاه آن کشور دوست نایل گردیدند و آنچه که بیش از همه دو ملت را به یکدیگر نزدیک کرد و کشور سنگال در آن روز تاریخی رنگ ایران به خود گرفته بود به فرموده شهبانو فرهنگ باستانی دو کشور بود. یکی دیگر از نمونه‌های شرکت ثمربخش زنان در امور اجتماعی و سیاسی کوشش‌های پرثمر والاحضرت نیکوکار شمس پهلوی در شیر و خورشید سرخ ایران و شرکت والاحضرت شاهدخت اشرف پهلوی ریاست عالیه سازمان زنان ایران در کنفرانس بین‌المللی مقام زن بود و طرح برابری حقوق زن و مرد در دنیا که جنبه تاریخی دارد و می‌توان این طرح را از طرف والاحضرت منشور حقوق زن نامید.
+++
جامعه زنان ایران دارای یک وزیر ۲ سناتور یک سفیر ۲۰ نماینده مجلس شورای ملی ۵ معاون وزارتخانه ۲۸ وکیل دادگستری ۱۸۰۳ استاد- استادیار و دانشیار ۸۶ هزار و ۳۹۹ کارمند رسمی ۱۶هزار و ۸۳۷ سپاهی دانش دختر- با نقش‌های افتخار آفرین در روستاها و نمایانگر عالیترین ثمره انقلاب ایران است. ۳۶ هزار و ۱۱۲ دانشجوی دختر ۳۶۲۹۸ آموزگار و دبیر و مربی پیشاهنگی ۱۰۴۱ پزشک و دندانپزشک - یک فرماندار ۱۹ بخشدار و ۲۰۱۰۱ پرستار یا فرشتگان نجات در رشته‌های مختلف و شرکت زنان در انجمن‌های دموکراتیک اینک در سراسر کشور زن روستایی، زن شهری، زن خانه‌دار، زن کارمند، زن سپاهی و زنانی که به مقامات بلند پایه‌ای نایل آمده‌اند همه آرزومندند جوابگوی این لطف بی‌پایان در قبال رهبر عالیقدر ملت ایران باشند. و با انجام خدمات صادقانه احساس آرامش و راحتی وجدان کنند. در اینجا از مقامات مسؤل در شئون مختلف مملکتی انتظار دارد برای آن که هر زنی در هر مقامی و در هر گوشه از این کشور بتواند خدمتگزار و سهیم در پیشرفت و عظمت کشورش باشد به آموزش بیشتر زنان روستایی همت بگمارند. می‌دانیم که تحولات در روستاها آغاز شده است ولی پیشنهاد این است که این برنامه‌ها با وسعت بیشتر با سرعت بیشتر و متناسب با سرعت انقلاب ایران باشد. اخیراً گزارشی دریافت کردم که در استان تهران از طریق وزارت تعاون و امور روستاها ۸۳ باب خانه فرهنگ روستایی تشکیل شده است و تعداد ۱۱۷۳۲ نفر از روستائیان عضویت این خانه‌ها را پذیرفته‌اند ایجاد ۴۲ مهدکودک در استان تهران و امکاناتی که در این زمینه فراهم شده است و وجود کتابخانه‌ها و سایر وسایل بیشتر در کلیه روستاهای کشور همه را به این فکر می‌اندازد که باید توجه داشت و موجباتی فراهم کرد که زن‌ها یعنی مادران فرزندان امروز در روستاها از این همه رویدادهای تاریخی استفاده کنند. در کلاس‌های مبارزه با بیسوادی شرکت کنند و عضویت در خانه‌های فرهنگ روستایی را داشته باشند مخصوصاً در اینجا متذکر می‌شوم که انتخابات انجمن‌های دموکراتیک نزدیک است . از انتخابات انجمن ده تا بخش و شهر و مراکز استان مسلماً برای آن که در مورد سپردن کار مردم به مردم زن و مرد، شرکت کنند تا با اطلاع کامل سرنوشت خویش را در دست بگیرند. لازم است زنان روستایی و مناطق دوردست مانند مردان با نقش خود در این انتخابات بیشتر آشنا شوند. نه تنها برای انتخاب شدن زنان باید کوشش کنیم بلکه اثرات انتخاب کردن صحیح را باید به آنها تفهیم کرد باید موجباتی برانگیخت که زنان روستایی بیشتر در محافل و مجامع پیشرفته خودشان شرکت کنند و این از وظایف دستگاه ارتباط جمعی است. می‌دانیم که سازمان زنان ایران به این نکته مهم توجه دارد و می‌اندیشد ولی باید اذعان کرد که در این، راه همکاری همه وزارتخانه‌ها و همه تشکیلات کشوری لازم است زیرا تحرک و آموزش و راه یافتن به عقب ماندگی‌های قرون و اعصار خاصه در مورد زنان که از بامداد انقلاب ایران این تحرک و زندگی آغاز شده و پیشرفت‌های بسیاری را شامل شده است هنوز تا پایان راه درازی که در پیش است کوشش همه جانبه لازم دارد. مثل کوشش‌های دستگاه ارتباط جمعی، به طور مثال برنامه‌هایی که از رادیو تلویزیون اجرا می‌شود و امروز می‌دانیم برنامه‌های رادیو سراسر کشور را خوشبختانه پوشانده است، و تلویزیون به زودی خواهد پوشاند حقیقتاً می‌تواند در قلب روستاها و در قلوب نقش‌پذیر روستانشینان مؤثر باشد. همان طور که امروز برنامه‌های دستگاه ارتباط جمعی رادیو تلویزیون علاوه بر برنامه‌های هماهنگ شبکه در مراکز استان‌ها، برنامه‌های مختلف مقتضی با وضع هر استان دارد بسیار به جا و به موقع است که زمانی بیشتر از آنچه که هست و در موقع مناسب‌تر نیز به تنویر افکار روستانشینان به زبانی ساده‌تر اختصاص دهد آنها باید از همه پیشرفت‌ها آگاه شوند مخصوصاً در انتخابات آینده انجمن‌های دموکراتیک شهر و روستا زن و مرد شرکت کنند و زنان سهم به سزایی داشته باشند امروز آموزش رایگان به روستاها راه یافته است و در بودجه سال ۵۵ قسمت بیشتر بودجه آموزش ابتدایی به روستاها اختصاص یافته است چنانچه در کنار این تحولات شگرف انسانی زنان و مردان در دورافتاده‌ترین روستاها از دانش سیاسی متناسب با موقعیت خودشان به زبانی ساده به وسیله دستگاه ارتباط جمعی که توسعه کلی آن ره‌آورد حزب رستاخیز ملت ایران است به میزان کافی بهره‌مند شوند بازده آن برای کشور بسیار ارزنده و سریع خواهد بود. زیرا والدین خاصه زنان در تربیت فرزندان که اکنون برخوردار از فرهنگ و بهداشت رایگان هستند با آگاهی و اطلاع صحیح و سریع همت می‌گمارند. و این همان سرعتی است که باید همگام و همزمان با انقلاب ایران باشد در جامعه
+++
کنونی ما به خاطر تحولات و ترقیات شگرف و روزافزون، بیش از هروقت مسأله کمبود نیروی انسانی به صورت یک مسئله بسیار مهم احساس می‌شود و برای پیشبرد کارها ناچار از کشورهای دیگر کارگر ساده یا متخصص و یا در سطح بالاتر استخدام می‌کنیم. در اینجا باز توجه عمیق دولت را به نیروی عظیم زنان ایران جلب نموده و متذکر می‌شویم با در نظر گرفتن اهمیت وجود زن در خانواده، اهمیت تربیت فرزندان در دامان مادر در کشور ما هم مثل سایر کشورها زنان بسیاری هستند که صاحب اولاد نیستند و یا وظایف مادری خود را انجام داده‌اند و یا موجبات کار کردن را با وجود داشتن فرزند دارند. از وجود این قبیل زنان به طور تمام وقت، به طور نیمه وقت در شرایط متساوی اقتصادی به منظور کمک به جنبه‌های گوناگون حیات اجتماعی استفاده کنید. زنان نیروی عظیمی را تشکیل می‌دهند و صداقت و امانت و ایمان و درستکاری خود را به منصه ظهور رسانیده‌اند. نیروی زنان به حدی است که بدون آن انقلاب ایران هرگز کامل نبود و نمی‌توانست به این قاطعیت به هدف‌های خویش برسد از سالی که افتخار نمایندگی مجلس شورای ملی را پس از بهمن ۴۱ یعنی دوران درخشان انقلاب شاه و ملت یافتم هر سال شاید پیروزی فوق‌العاده در امر بودجه که شامل رشد اقتصادی و سیاست‌های همه جانبه در زمینه‌های اقتصادی، مالی، ارزی سیر قیمت‌ها وضع پولی وضع جمعیت است بوده‌ام و در این بودجه سه هزار و یکصد و پنج میلیارد ریالی که اولین بودجه عصر رستاخیز است عدم تمرکز و استانی شدن اعتبارات جاری در ۱۹ استان که با تصویب انجمن‌های دموکراتیک زیر نظر استاندار محل و مشارکت مردم و جلب نظر آنها اجرا می‌شود بسیار چشمگیر است مسلماً در این مورد نظارت کامل و ارزشیابی دقیق به عمل خواهد آمد. و نیز بودجه این سال از ویژگی‌های بسیار و تدابیر قانونی و عملیات بسیار ارزنده دولت در کشور ۳۴ میلیون نفری ایران برخوردار است. مهم‌تر از هر چیز حفظ نظم و امنیت داخلی حفظ حاکمیت ملی و سرافرازی و سربلندی ایران در محافل بین‌المللی است که واقعاً قابل ستایش است. در دنیایی که از هر سو صدای ناامنی و نفاق به گوش می‌خورد این همه آرامش و نظم و ثبات که در کشور ما به لطف حسن تدبیر و رهبری صحیح از آن برخورداریم غرورآفرین بوده و مسلماً تخصیص اعتبارات قابل توجهی به منظور تقویت امور دفاعی کشور که در نهایت صلح‌جویی چشم‌های بیدار رهبر عالیقدر ایران مراقب اوضاع است مورد تأیید فرد فرد ایرانیان است. اختصاص اعتباری معادل ۷/۱۶۹ کل اعتبارات ساختمانی ۳/۵۷ میلیارد ریال به امر تأمین مسکن به خصوص به منظور رفاه افراد متوسط و کم درآمد در بودجه بسیار چشمگیر است. خدمات رفاهی که همگام با توسعه اقتصادی و اجتماعی ایران که مقام شامخی را در بودجه سال آینده دارا خواهد بود و نیز حمایت از گروه‌های بیمه نشده و رفاه خانواده‌های بی‌سرپرست بدون تردید بهترین اقدام انسانی است که شایسته عصر والای پهلوی است. استفاده کوتاه مدت از خدمات خارجیان در مشاغل فنی و حرفهای مبین آن است که دولت با اجرای برنامه‌های وسیعی که در جهت تربیت و آموزش نیروی انسانی ماهر در دست اقدام دارد استفاده از نیروی انسانی خارجی به شدت کاهش می‌یابد. شاغلین بیگانه در ایران بیشتر در رشته‌های مهندسی، تکنیسین صنایع راه و ساختمان رانندگی نقلیه سنگین ، پزشکی و پرستاری تخصص داشته‌اند و به این ترتیب کمبودهای نیروی انسانی ماهر در کشور نمودار می‌شود و طبعاً معلوم می‌شود که در آینده برنامه تربیت نیروی انسانی ماهر باید متوجه چه مشاغلی باشد. در اینجا باز توجه مسؤلان مملکتی را به نیروی فعال زنان معطوف می‌دارد تا به هنگام تربیت و آموزش نیروی انسانی زنان نیز مورد توجه کامل قرار گیرند. برای دست یافتن کامل به برنامه پنجم عمرانی کشور از نقطه‌نظر گسترش همه جانبه رفاه اجتماعی و توسعه آموزش بهداشت درمان در سراسر کشور خاصه توجه به امور جوانان و نیروی فعاله آنان و بالاخره عمران و نوسازی روستاها و تأمین مسکن که امروز از مهمترین قلم پرداختی زندگی هر خانواده‌ای که مسکن شخصی ندارد به شمار می‌رود از مسایل مهمی است که در این بودجه اعتبارات قابل ملاحظه‌ای به امور اجتماعی که شامل این نکات است اختصاص یافته است. هدف‌های دولت در مورد بهداشت رایگان در اجرای فرامین مطاع ملوکانه خاصه در اجرای بیمه همگانی و تغذیه نوزادان از هنگام تولد تا دو سالگی زیر بنای سلامت یک ملت و مبین عقل سالم در بدن سالم است. خواهد بود. در اینجا نگاهی به گزارش وزارت آموزش و پرورش می‌اندازیم: وزارت آموزش و پرورش از آمارگیری سال ۵۳-۵۴ نتیجه گرفته است که این آمار مبین پیشرفت‌های شگرفی است که همه پیشرفت‌ها همه تحولات روز افزون برابر اجرای فرمان مبارک همایونی در اسفند ماه ۵۲ در زمینه طرح‌های
+++
آموزش رایگان و تغذیه رایگان نصیب آموزش و پرورش کشور شده است. تعداد کل فرزندان تحت تعلیم بالغ بر ۶۹۲۵۰۵۲ نفر در سال ۵۳-۵۴ گزارش شده است. که از این تعداد ۵۵۷۳۷۷۲ نفر کودک دانش‌آموز دبستان‌های عادی و سپاه دانش دوره راهنمایی تحصیلی و کلاس‌های خردسال مبارزه با بیسوادی و دانش‌آموزان ایرانی خارج از کشور از برنامه آموزش و تغذیه رایگان استفاده کرده‌اند. نتیجه اجرای طرح‌های مترقی و پیشرفته مذکور در سال ۵۳-۵۴ نشان می‌دهد که روند افزایش تعداد دانش‌آموزان در کلیه سطوح تحصیلی آهنگی سریع داشته است به طوری که در دوره ابتدایی یکباره معادل دو برابر و نیم افزایش در پنج سال گذشته بوده است. و تعداد شاگردان در یک سال ۴۷۲۷۳۶ نفر افزایش یافته است. ثمرات اجرای فرمان ملوکانه تنها شامل توسعه کمی نبوده بلکه بهبود جنبه‌های کیفی آموزشی و پرورش را نیز دربرگرفته است که مسلماً نتایج آن به سالم‌سازی محیط اجتماعی و بارآوردن افرادی شایسته و کارآمد که هدف انقلاب عظیم اجتماعی ایران است کمک بی‌حد و وصف خواهد کرد. عقده باز شد عدم تساوی ازبین رفت تحصیل برای فرزندان ما یکسان شد و پیشرفت‌ها بستگی به استعداد و لیاقت هر دانش‌آموز دارد« قولی است که جملگی برآنیم» و ملت ایران هر روز مراتب سپاس و تشکر بی پایان خود را به پیشگاه شاهنشاه خردمند انسان دوست خود تقدیم می‌دارد. در اینجا با پیشنهادی به وزارت آموزش و پرورش توصیه می‌کنم و توجه آن وزارت را به این نکته مهم معطوف می‌دارم. مطلب مربوط به مدارس شامل فرمان ملوکانه است همه می‌دانیم نظر والای رهبر اندیشمند ایران از رایگان کردن تحصیلات و تغذیه یکسان، تساوی موجبات تحصیلی بین فرزندان کشور بوده است کما این که در این رهگذر موجبات تسهیلات بسیار ارزنده‌ای نیز در دوره‌های متوسطه و تحصیلات عالی با سپردن تعهد خدمت فراهم آمده است. مردم کشور ما از تساوی تحصیلی فرزندانشان که آن را عدل پهلوی می‌نامند بهره‌مند شده و سپاس‌گذارند. چه بسا فرزندان با استعداد و بی‌وسیله دیروز که امروز با استفاده از موجبات تحصیل و تغذیه رایگان ذخیره فردا چشم و چراغ آینده خواهند شد. جناب آقای وزیر توجه شخص شما را به این نکته معطوف می‌دارم که با داشتن بودجه ۹۱۰/۱۳۵میلیارد ریالی که ۳۵ درصد بیش از سال گذشته است و با تعداد ۷۶۰۰۰۰۰ دانش‌آموز در این سال ۵۴-۵۵ که برای مهر سال آینده پیش‌بینی ۸۰۰۰۰۰۰ نفر خواهد شد مسلماً وزارت آموزش و پرورش باید بیش از پیش در مورد بالابردن سطح دانش و فرهنگ به طور یکسان کوشا باشد جناب وزیر از این رویداد بزرگ تاریخی در راه تساوی وضع تحصیلی فرزندان بکوشید و کیفیت آموزش را بالا ببرید. هیأت امناء مدارس غیردولتی سابق هنوز به عناوین مختلف مانند تدریس زبان خارجه در دبستان و یا مخارج رفت و آمد شاگردان با اجازه مناطق آموزشی از اولیاء دانش‌آموزان پول دریافت می‌دارد. به طوری که در دو دبستان مجاور هم در یکی زبان خارجه تدریس می‌شود و در دیگری نمی‌شود. شاگردان یک مدرسه با اتومبیل‌های مدرسه آمد و رفت دارند و شاگردان مدرسه دیگر پیاده به مدرسه می‌روند. جناب وزیر شما به حکم ضرورت برای فرزندان خارجیان مقیم ایران تعدادی مدارس خارجی دارید که دارای آئین‌نامه خاصی است و مورد لزوم است ولی در مورد سایر مدارس ایرانی خاصه مدارس شامل فرمان باید سطح دانش و فرهنگ را بالا ببرید و برنامه‌ها را یکسان کنید. باید پیوسته نظر عالی طراح عالیقدر آموزش و تغذیه رایگان را در نظر داشت شما مدارس را نزدیک مردم ببرید کثرت دانش استعداد این مسأله را ایجاب می‌کند و در این کاری که بنا به دستور و حکمت و تدبیر است اصولاً چرا نام‌نویسی منطقه‌ای نمی‌کنید در تهران بزرگ ما با چهار میلیون جمعیت تعداد ۱۱۲۵ باب دبستان و ۶۵۵ مدرسه راهنمایی تحصیلی و ۲۷۰ کودکستان وجود دارد در هفده منطقه در یک منطقه حداقل قریب ۷۰ دبستان بیش از ۴۰ راهنمایی و حتی کودکستان وجود دارد هر کدام را اولیاء فرزندان مایلند انتخاب می‌کنند چه لزوم دارد در صورتی که برنامه آموزش و پرورش را یکسان کنید که باید هم باشد بدون اتومبیل از صبح یک عده شاگرد از جنوب به شمال و یک عده از شمال به جنوب جمعی از شرق به غرب و جمعی از غرب به شرق تهران در حرکت باشند آیا تصور نمی‌کنید با نام‌نویسی منطقه‌ای چقدر به ترافیک تهران کمک خواهد شد و تا چه اندازه عقده‌ها و ناراحتی‌ها از بین خواهد رفت کافی است که فقط کیفیت برنامه‌های آموزشی را یکسان کنید و در راه تساوی تحصیلی فرزندان بکوشید این خواست مردم است اگر خانواده‌هایی که مایلند فرزندانشان بیش از برنامه‌های
+++
آموزش و پرورش از برنامه‌های متنوع بیشتری استفاده نمایند خارج از مدرسه امکان استفاده از کلاس‌های مختلف فراهم است مانعی در کار نیست. سال گذشته مسافرتی به سیستان و بلوچستان داشتم وقتی از مدارس آن استان دیدن کردم و مشاهده کردم که از مرز میرجاوه تا سراوان و چاه بهار و زابل و زاهدان همه جا یکسان با یک برنامه هماهنگ فرزندان ما به مدارس روی آورده‌اند در استان‌های دیگر در روستاها به هر کجا که در این مدت مسافرت کردم نوید شادی بخش آموزش رایگان تغذیه رایگان تساوی تحصیلی فرزندان به من که عاشق و شیفتهٔ فرهنگ هستم عمر و جان و هستی می‌بخشد بیاییم تهران را استثناء نکنیم تساوی تحصیلی به جوانان، اتحاد خوش‌بینی بیشتر می‌بخشد اصولاً هماهنگ کردن افکار را به هم نزدیک کردن عقده‌ها را گشودن گره‌ها را باز کردن فقط هم بودجه و اعتبار نمی‌خواهد بلکه حسن تدبیر لازم است هم اکنون به طور مثال به استحضارتان می‌رسانم چند ماه است به پیشنهاد مقام ریاست مجلس سنا و استقبال زایدالوصف سناتورها و نمایندگان گروهی از سناتورها و نمایندگان تهران گردهم جمع آمده و به خاطر رفع مشکلات مردم تهران که نتیجه پیشرفت‌های سریع است جلسات بسیار سودمندی تشکیل داده‌اند به نام گروه پارلمانی مرکز ما می‌دانیم انقلاب و سرعت انقلاب مسلماً مسأله ایجاد می‌کند. ما معتقدیم هر کجا پیشرفت است هر کجا تحرک هست هر کجا صدها سال ترقی به وجود می‌آید هر کجا اقتصاد شکوفایی و مترقی مثل ایران داشته باشد مسایلی هم به وجود می‌آید. ما عقیده نداریم که فقط بگوییم چرا؟ بلکه با مسؤلان مملکتی ماهی دوبار گردهم می‌نشینیم و دوستانه مسایل را حل می‌کنیم. همچنین در مناطق ۱۲ گانه شهری نیز از نزدیک کنار مردم و نمایندگان مردم می‌نشینیم و مشکلات را بررسی می‌کنیم اعم از مشکلات شهری فرهنگی آموزشی بهداشتی و غیره. اخیراً بحثی داشتیم در مورد نوسازی مدارس فرسوده قدیمی وزارت آموزش و پرورش و اصولاً فراهم آوردن موجباتی که این وزارت از اجاره‌نشینی خلاص بشود. جناب وزیر شما چه برنامه‌ای برای این کار دارید. مسلماً بزرگترین مستأجرین، دولت است و وزارت آموزش و پرورش بزرگترین مستأجرین دولت و از آنجا که مدرسه از سه اصل مهم تشکیل می‌شود معلم - کتاب - ساختمان - در این کارخانه بزرگ انسان‌سازی تربیت معلم - تهیه کتاب متناسب با پیشرفت‌های انقلابی و ایجاد ساختمان‌های مناسب از اهم مطالب است و بررسی این برنامه اصلی بنای فرهنگ مترقی ایران تهیه شده است. باید ساختمان‌های فرسوده که تعداد آنها در سراسر کشور زیاد است و اکنون مورد استفاده شاگردان نیست نوسازی شوند. خوشبختانه با پیشنهادی که سناتور دکتر صدیق اعلم به مقام نخست وزیر دادند و جوابی که دریافت داشتند فرمودند معلوم شد مبلغ ۷۱۵/۱۵ میلیون ریال در بودجه سال ۱۳۵۵ به منظور سرمایه‌گذاری ثابت در بودجه آموزش و پرورش مورد موافقت قرار گرفته است که مسلماً این اعتبارات برای احداث و تجهیزات مراکز تربیت معلم شبانه‌روزی‌های دانشراهای مقدماتی آزمایشگاه‌ها کتابخانه‌ها و نوسازی مدارس فرسوده که قبلاً غیرقابل استفاده بوده است اختصاص می‌یابد. چون در این موارد ذکری از اولویت‌ها شده است می‌خواستم متذکر شوم که نوسازی مدارس فرسوده و غیر قابل استفاده در صورتی که از حیث وسعت و محل قابل استفاده تشخیص داده شود باید از اولویت برخوردار باشد. تا به امکان تحصیلی که به طور روزافزون شدت می‌یابد افزوده می‌شود. به هر صورت با شور و مشورت و موافقت مردم شهرداری آموزش و پرورش و سایر منتخبین مردم دست اتحاد به یکدیگر بدهیم و در دوران شکوهمند رستاخیز راه‌حل‌ها را پیدا می‌کنیم و گره‌ها را باز می‌کنیم اینک رشد ما ۱۷٪ است اینها مسأله ایجاد می‌کند امروز در شهر بیش از ۲۰۰۰ کیلومتری طهران با جمعیت بالاتر از ۴ میلیون نفر نه تنها مقامات مسئول نه فقط برگزیدگان مردم بلکه خود مردم باید همت بگمارند این پیشرفت‌ها متعلق به فردفرد ما است. شاهنشاه ما این همه تلاش و کوشش و فعالیت فوق تصور را برای رفاه و آسایش مردم در داخل کشور و سربلندی این ملت در مجامع بین‌المللی انجام می‌دهند ما هم صادقانه در طریق پیشرفت‌ها قدم برمی‌داریم. بعضی اوقات مشکلات کوچکی به چشم نمی‌خورد که از هر حیث حایز اهمیت است. به طور نمونه مسایل عادی و معمولی را می‌توان حل کرد با راه‌حل‌های ایرانی خودمان هفته گذشته در شهرداری منطقه ۵ جلسه‌ای داشتیم مطالب پرشوری بود یکی بعد از دیگری راه‌حل‌ها پیدا می‌شد و مشکلات آسان می‌شد اما لازم بود برای تحقیقات بیشتر به مقامات مربوط مراجعه شود در شهرداری منطقه ۵ خواستم به آموزش ناحیه مراجعه کنم گفتند اینجا شهرداری منطقه ۵ است ولی آموزش و پرورش منطقه ۸ است.
+++
راهنمایی و رانندگی منطقه ۷ کلانتری منطقه ۱۲-۱۳ است بهداری بدون شماره و شورای داوری منطقه ۲۲ است. شهرداری شمیران و شهرری جزء شهرداری پایتخت است اما آموزش و پرورش شمیران و شهرری از طهران جدا است معلوم شد حدود مناطق هم یکی نیست. تعجب کردم آیا نمی‌توان در یک گردهمآیی بسیار صمیمانه نشست و این محدوده‌ها این شماره‌ها و این مشکلات را برطرف کرد تا ساکنین یک منطقه از وجود هماهنگی برخوردار شوند و دستگاه‌های اجرایی در همه جا هماهنگ باشند. کار بسیار می‌شود زحمت زیاد کشیده می‌شود ولی انجام این قبیل امور مردم را راضی می‌کند و به حل مشکلات آن به هنگام مراجعه کمک بسیار می‌کند . شک نیست که واقعاً با این پیشرفت‌ها معتقدیم که واقعاً به واسطه کثرت کارها و پیشرفت‌های شگرف اگر شب و روز جدیت شود باز هم کافی نیست. سریع فوق تصور فرصت انجام این قبیل امور تا به حال نشده است مسلماً به زودی خواهد شد. امروز در کشور عزیزمان بر این عقیده هستیم که در دوران رستاخیز باید و بر اهتمام حزب رستاخیز باید وزیر سناتور نماینده مجلس مسئول اداره مردم همه با هم و برای آسایش یکدیگر هماهنگ و به پیروی از نیات عالی رهبر اندیشمند انقلاب ایران دست اتحاد به یکدیگر بدهند هنگام آن است که بگوییم همه ما هر کدام به نوعی مسئول انجام امور هستیم و خود را در مقابل رهبر عالیقدر ایران مسئول می‌دانیم. با این اقتصاد پر شتاب ایران با این همه امکانات. این همه سربلندی و ترقی داخلی این همه اعتبار جهانی که ۵۰ سال شاهنشاهی پهلوی برای ما به ارمغان آورده است. ما نیز زن و مرد پیر و جوان همه دست‌ها را به هم وصل کرده‌ایم و در جاده سرسبز و روشن زندگی پشت سر رهبر عالیقدر خود برای رسیدن به دروازه‌های تمدن بزرگ قدم‌های سریع برمی‌داریم باید توجه داشت و کوشش کرد که همراهان این راه شکوهمند رستاخیز از نظر دانش و بینش و شناخت امور کشور متناسب با تمدن بزرگ باشند رستاخیز به ما می‌گوید لحظه‌ای از کوشش به منظور نیل به ترقی آرام ننشینیم. باید پیوسته تلاش کرد و قدم به جلو برداشت. دریاها لحظه‌ای آرام ندارند. این دریای خروشان انقلاب وطن ما به سرعت پیش می‌رود. ما زنده از آنیم که آرام نگیریم موجیم که آسودگی ما عدم ماست (احسنت - احسنت )
رئیس - آقای جلیلوند بفرمایید.
جلیلوند - جناب آقای رئیس، حضار محترم تأکید بر امر مبارزه با فساد در شرح هدف‌های بودجه سال ۱۳۵۵ مناسبتی به دست می‌دهد تا ابتدا چند کلمه در باب این مسأله مهم گفت و گو شود. خاصه آن که متعاقب اوامر همایونی جدیت و حرارت بیشتری در زمینه کشف و تعقیب موارد فساد به خرج می‌رود. و توده مردم از خرد و کلان و پیر و جوان در اجابت این مسؤل همصدا شده‌اند ... همکاران عزیز : هدف مبارزه با فساد در ایران همان طور که رهبر مملکت اعلام فرمودند برافکندن هر نوع فساد است. اعم از فساد اداری، فساد مالی، فساد فکری فساد اخلاقی و فساد اجتماعی ... لکن تجربه قرون و اعصار نشان می‌دهد که هیچ عاملی به اندازه تجمل‌پرستی و حرص پول در ایجاد مفاسد گوناگون و تباه کردن اخلاق عمومی مؤثر نیست. وقتی روح عشرت‌طلبی و تجمل پرستی در جامعه حاکم شود و قدرت از ثروت بزاید و همه چیز با پول قابل معامله باشد، بدیهی است که ارزشی برای زندگانی ساده و بی‌تکلف باقی نمی‌ماند. بزرگی به تنعم منحصر می‌شود. و میل به کسب نام و تحصیل افتخار و مشوق محبوب شدن از راه خدمت روز به روز در مردم تحلیل می‌رود، تا جایی که هر کس می‌کوشد راهی برای پولدار شدن بیابد و افزودن یک صفر و بعد از آن صفری دیگر بر موجودی حساب‌های بانکی و رقم درآمد و ثروت بزرگترین آرزو و آمال همگان را تشکیل می‌دهد. همکاران گرامی: اندک زمانی است که ایران به برکت اقدامات مجدانه و رهبری‌های خردمندانه شاهنشاه آریامهر با استیفای حقوق نفتی خود در زمرهٔ کشورهای ثروتمند قرار گرفته است. حال آن که این مملکت دو هزار و پانصد سال تاریخ مدون و چند هزار سال سابقه تمدن و فرهنگ دارد. طی این دوران دراز عامل مؤثری که وحدت ملی و موجودیت قوم ما را تضمین و حراست کرده و به کشور ما آبرو و اعتبار و بزرگی و افتخار و نیرومندی و سربلندی بخشیده اصابت و نجابت و شرافت و تقوی و فضیلت قوم ایرانی بوده است. نباید اجازه دهیم که حرص مال‌اندوزی و مسابقه در تجمل پرستی این خصایص عالی و روحی و اخلاقی را در مردم تباه کند و معیارهای مادی جای همه ارزش‌های معنوی را بگیرد. این نکات را بدان جهت مقدمه عرایض خود قرار دادم که معتقدم کیفیت تدوین و اجرای بودجه کل کشور، در ایجاد یک نظم سالم مالی و اداری تأثیر به سزا دارد.
+++
در شرایط کنونی کشور که بیشترین رقم درآمدهای ملی در خزانه دولت تودیع می‌شود و اعتبارات هنگفتی از طریق سازمان اداری دولت به مصرف اجرای برنامه‌های مختلف مملکتی می‌رسد، دولت در موضع و موقعی قرار دارد که می‌تواند سیاست صرفه‌جویی و اعتدال در مصرف و مبارزه با تجمل را به طور قاطع و مؤثر در تلو برنامه‌های جاری به معرض اجرا بگذارد. هنگامی که اعتبارات بر حسب اولویت‌ها و به طور عادلانه توزیع شود و با وسواس و دقت به مصرف برسد خود به خود یک نظم مطلوب مالی به وجود می‌آید. تقسیم و توزیع صحیح اعتبارات کاری است که در مرحله بودجه‌نویسی به وسیله طراحان و کارشناسان بودجه و با نظارت اولیای دولت صورت می‌گیرد اما اجرای دقیق بودجه را می‌باید با یک سیستم بازرسی مستمر تضمین کرد. نتایج مفید اقدامات بازرسی شاهنشاهی و اعتبار و حیثیتی که این سازمان در جامعه احراز کرده نمونه گویایی است برای اثبات این مطلب که بازرسی‌های عاری از اغراض تا چه حد در قمع ماده فساد مؤثر واقع می‌شود. چیزی که هست وظیفه بازرسان شاهنشاهی رسیدگی به مواردی از تخلف یا سوء استفاده است که وقوعشان به وسیله افراد یا مقامات به آن سازمان اعلام می‌شود ... ما در عین حال به یک سیستم مداوم بازرسی نیاز داریم که مأموران دولت در هر مقام و هر مکان پیوسته خود را محاط در دایره آن احساس کنند. و نسبت به تشویق و تنبیهی که این بازرسی مستمر در پی می‌آورد امیدوار یا نگران باشند. برقراری تنبیه و تشویق تا آن حدود در سرکوبی عوامل فساد و حفظ تعادل اجتماعی مؤثر است که حتی شرایع و ادیان نیز برای تنفیذ قوانین آسمانی در روی زمین از تکیه بر این دو اصل بی‌نیاز نبوده‌اند. همکاران محترم: نکته دیگری که تذکر آن را ضروری می‌دانم، کیفیت بهره‌گیری از اعتبارات آموزش و پرورش است... انقلاب ششم بهمن که در پرتو اندیشه‌های تابناک رهبر خردمند ایران و پشتیبانی و قاطعیت ملت ایران به وجود آمد و سپس به انقلاب شاه و ملت معروف گردید، ما را در مسیر یک دگرگونی و تحول همه جانبه قرار داد و این طبیعتی بود که نظام کهن آموزشی کشور نمی‌توانست به درستی جوابگوی احتیاجات جامعه در حال تحول باشد. برآورد یک رقم بودجه ۶۰۵/۱۷۴ میلیون ریالی در امور آموزشی و پرورش نشان دهنده توجه عمیق دولت به امر آموزش و پرورش است که در خور قدردانی است و باید در مصرف آن دور از هرگونه افراط و زیاده‌روی و تجمل دقت شود. و اولویت‌ها کاملاً رعایت گردد. مایه غروز و مباهات هر ایرانی است که در مملکتی متولد می‌شود و زندگی می‌کند که از گهواره تا گور مورد حمایت آموزشی و بهداشتی است (صحیح است) به فرمان رهبر خردمند ما شاهنشاه آریامهر چندین میلیون کودک کودکستانی - نوآموز دبستانی دانش‌آموز راهنمایی و دانشجوی دانشگاه به رایگان تا عالیترین سطوح تحصیل می‌کنند. و این ما هستیم که باید از این همه مواهب که به ما ارزانی شده حداکثر استفاده را ببریم و در جهان پر اضطراب از این سرمایه‌گذاری بزرگ نیروی انسانی بهره‌برداری کنیم. در این سالهای اخیر به موازات انقلاب شاه و ملت ما در حال انتقال از یک مرحله آموزشی قدیم به مرحله جدید می‌باشیم. البته تصدیق می‌کنیم که این انتقال آسان نبوده و نیست. ولی ما هم عجله داریم باید با شتاب بیشتری این مرحله را پشت سرگذاریم. با دقت و دوراندیشی و با صداقت و امانت. در گذشته مقداری مفاهیم و مطالب را به خورد دانش‌آموز می‌دادند و او به کمک حافظه درس را یادمی‌گرفت حال این که نظام جدید دانش‌آموزی را از طریق آزمایش، مشاهده، تجربه، و به صورت عملی توصیه می‌کند و این روش معلم ورزیده کارگاه آزمایشگاه و وسایل کمک آموزشی می‌خواهد و اگر اراده کنیم که نظام جدید را نیز مانند گذشته به دانش‌آموز عرضه کنیم نه فقط به نتیجه مطلوب و منطقی دست نیافته‌ایم بلکه در این میان معلم را عاجز و دانش‌آموز را حیران کرده و فرصت را از دست داده‌ایم. استفاده از مدارهای بسته تلویزیونی یا چند ساعت برنامه تلویزیون آموزشی برای تدریس بسیار جالب و مفید است ولی جای معلم را نمی‌گیرد از آن گذشته همه کلاس‌ها تلویزیون ندارند و همه جای مملکت زیر پوشش تلویزیون آموزشی نیست. ما به معلم نیاز داریم به آزمایشگاه‌های مجهز در سطح رفع احتیاجات کلاسیک نیازمندیم دانش‌آموزان باید کاربرد ابزار و وسایل را در کارگاه‌ها قرار گیرند و با آنها آشنا شوند. در غیر این صورت با کشیدن شکل اره و مته انگشتان آنان چیزی لمس نمی‌کند.
+++
متأسفانه هنوز بسیاری از مدارس ما فاقد کارگاه و آزمایشگاه هستند و همچنین دچار کمبود معلم ... من منکر سیر تصاعدی نیاز به معلم نیستم ولی معتقدم به کمک آمارهایی که داریم تا حدودی می‌توانیم این کمبودها را جبران کنیم. ما در سال ۱۳۵۵ نزدیک به ۳۴ میلیون جمعیت داریم که با توجه به رشد متعارف جمعیت از این ۳۴ میلیون نفر بالغ بر یک میلیون کودک متولد شده خواهیم داشت و معنایش آن است که ۷ سال دیگر با چند درصدی کمتر این تعداد را لازم‌التعلیم داریم که به کلاس‌های اول مدرسه می‌روند. و این احتیاج را با توجه به مدت تربیت معلم از سالیان پیش باید در نظر گرفت و به موقع رفع نمود من نمی‌دانم چرا چند سال دانشسراها را به صورت تعطیل و نیمه تعطیل درآوردند که امروز هر چه تلاش کنیم برای جبران این کمبودها به نتیجه مطلوب نرسیم. خوشبختانه در بودجه سال ۱۳۵۵ بالغ بر ۹ درصد از سهم آموزش و پرورش به این کار اختصاص داده شده و ظرفیت دانشسراهای مقدماتی افزایش یافته ولی کافی نیست باید برنامه‌هایی داشته باشیم که در نیمه‌های سال مجبور نشویم معلم استخدام کنیم. به نظر من بودجه‌ای که در این راه مصرف می‌شود هزینه نیست بلکه نوعی سرمایه‌گذاری است اول معلم خوب بعد تربیت صحیح و نتیجه‌اش می‌شود اجتماع سالم. ما باید معلم خوب را پرورش دهیم و نگاهداری کنیم و همان طور که خواسته شاهنشاه است امکانات و تسهیلات زندگی خود و خانواده‌اش را فراهم سازیم. با تشکیل شرکت‌های تعاونی مسکن باید ترتیبی داده شود که معلمان از این نظر بیشتر در آسایش باشند. البته اگر معلم آسایش داشت روح یأس و بدبینی را از خود به دانش‌آموز منتقل نمی‌کند... به فرمان ملوکانه در اسفند ماه ۱۳۵۲ تحصیل رایگان شد و تا آنجا که اطلاع دارم مدارس ملی در اختیار وزارت آموزش و پرورش قرار گرفت باید چاره‌ای اندیشید که بیش از این خرید مدارس به تعویق نیفتد.. پرداخت اجاره‌های کلان به صرفه و صلاح نیست اگر زمین دارید بسازید و اگر نیست ساختمان‌ها را با قیمت عادلانه بخرید. اگر معلمانی که در مدارس ملی تدریس می‌کنند صلاحیت معلمی دارند استخدام کنید در غیر اینصورت نباید اجازه داده شود به دلیل این که عده معدودی با حقوق کمتری قبلاً در مدارس ملی انجام وظیفه می‌کرده‌اند، به کار خود ادامه دهند... چون در مورد برنامه‌های وزارت آموزش و پرورش صحبت می‌کنم لازم می‌دانم که راجع به زبان فارسی و اهمیت حفظ و حراست آن نیز چند کلمه‌ای عرض کنم. کسانی که با تاریخ و ادبیات ایران سر و کار دارند تصدیق خواهند نمود که یکی از عوامل بقاء و استقلال و موجودیت ایران در طول تاریخ زبان و مظاهر قومی و ملی این کشور بوده است. و همیشه زبان فارسی همبستگی و وحدت ملی قوم ایرانی را باعث گردیده است. ایرانی در طول تاریخ خود همواره برای حفظ استقلال و حراست از میراث‌های ملی و زبان و فرهنگ خویش در تلاش بوده و علیرغم تمام سختی‌ها و فراز و نشیب‌هایی که دیده است زبان و سنت‌های ملی و فرهنگ و هنر خود را گزند حوادث و مصایب روزگار محفوظ داشته است. تسلط اقوام مختلف یونانی عرب ترک تاتار و مغول و غیره هیچ وقت نتوانست زبان و تمدن و سنن این ملت را که وسیله تفاهم و همبستگی و حافظ تمدن و فرهنگ آن بوده است تغییر دهد. بلکه ملل غالب و امرا و سلاطین آنان که بر ایران تسلط یافتند در اندک مدتی تحت تأثیر تمدن و فرهنگ و به خصوص زبان شیرین و غنی فارسی واقع شدند. و تمدن و فرهنگ و زبان ما را اقتباس کردند و زبان و ادبیات ایرانی باعث رونق و شکوه دربار آنان گردید. حتی سلاطین ترک نژاد آل‌عثمان که چندین قرن بر قسمت اعظمی از دنیای روز تسلط داشتند و یکی از بزرگترین قدرت‌های آن دوران محسوب می‌شوند زبان درباری و دیوانیشان زبان فارسی بود... این اهمیتی که زبان و ادب فارسی داشت و دارد باعث گردید که قرن‌ها اداره مملکت وسیع و پهناور ایران که گاه از جیحون تا دریای مدیترانه گسترده بود به دست توانای دانشمندان فارسی زبان ایرانی مانند بلعمی‌ها - بوعلی‌ها - خواجه نظام‌الملک‌ها و خواجه رشیدالدین‌ها و بزرگانی مانند آنها اداره شود. خوشبختانه این روش پسندیده همیشه کم و بیش معمول بوده و حتی در قرن گذشته میرزا ابوالقاسم قائم مقام و در این اواخر مرحوم فروغی از چهره‌های درخشان ادب و سیاست ایران بودند ... در وصف اصالت و غنای زبان فارسی همین بس که در هزار سال پیش ابوالفضل بیهقی چنان نثری شیوا
+++
و زیبا به زبان فارسی نوشته است که امروز بعد از گذشت ده قرن هنوز عذوبت و سلامت و شیوایی و شیرینی خود را از دست نداده و می‌تواند به آسانی مورد استفاده فارسی زبانان امروز قرار گیرد. جوانان ما اگر زبان فارسی یعنی همین زبانی را که بدان تکلم می‌کنیم و حافظ و سعدی و مولانا و فردوسی بدان سخن گفته‌اند به خوبی ندانند و به درستی تکلم نکنند قادر نخواهند بود که مفاخر ملی خود را درک کنند کسی اگر مثنوی را نخواند و اشعار نغز و شیرین حافظ را مرور نکند و به نظم و نثر ساده و روان و پر مغز و معنای سعدی توجه ننماید کی می‌تواند به اصالت فکر و باریک اندیشی نیاکانش پی برد؟خواندن و تلقین مفاهیم حماسی شاهنامه است که روح وطن‌پرستی و شاه‌دوستی و غرور میهنی را در جوانان ما برمی‌انگیزد... آموزش و پرورش باید برنامه‌هایی داشته باشد تا همان گونه که دانش‌آموز به دروس تجربی توجه می‌کند نسبت به زبان مادری خود احساس نیاز کند. بخواند و بفهمد و به درستی هدایت و راهنمایی شود. با کمال تأسف این اواخر نسبت به این موضوع توجه کافی نشده و از آن بدتر این که عده‌ای معدود (به اصطلاح خودشان) به واسطه غرب‌گرایی و تقلید از مظاهر تمدن غربی و یا تعصب و یا دلایل دیگر این زبان زیبا را مورد بی مهری قرار داده و دانسته یا ندانسته در تخریب آن کوشیده‌اند و با وضع لغات نامأنوس و نارسا زبان فارسی را آلوده می‌نمایند. البته پیشرفت علم و صنعت و تکنولوژی و پیدایش وسایل مختلف ارتباطات جمعی و موجبات دیگر که از مظاهر زندگی در این قرن است ایجاب می‌نماید که لغات تاره‌ای برای رفع نیازها به زبان فارسی کنونی اضافه شود. ولی این وظیفه فرهنگستان است که در آنجا اشخاص با صلاحیت و مطلع و علاقه‌مند به زبان فارسی با دقت و وسواس و دور از تعصب لغات صحیح موردنیاز را تهیه و در دسترس مردم بگذارند نه این که هر دستگاه یا هر شخصی به خود اجازه دهد که لغت وضع کرده و آن را از میکروفون‌های رسمی پخش نماید ... من به عنوان یک نفر ایرانی علاقه‌مند به زبان میهنم و به حکم وظیفه‌ای که دارم جداً از هیأت محترم دولت به خصوص جناب آقای نخست وزیر که خود اهل فضل و دانش و علاقه‌مند به ادب و هنر و سنت‌های ملی می‌باشند تمنا می‌کنم که به این موضوع مهم توجه به خصوص مبذول داشته و اجازه ندهند که عده‌ای زبان زیبای ما را که مایه افتخار ایرانی و یکی از ریشه‌های قوی و قویم ملیت و استقلال ما است بازیچه قرار دهند. چون سخن از حفظ زبان و ادب فارسی رفت در اینجا لازم می‌دانم که راجع به حراست میراث‌های تمدن و هنر و فرهنگ مملکت نیز تذکری بدهم ... یکی از کارهای مفید و پسندیده که در پنجاه سال اخیر انجام شده توجه به حفظ و احیاء آثار باستانی و هنرهای ملی است. متأسفانه قبل از این تاریخ آن طور که باید توجهی به این موضوع نمی‌شد و در نتیجه اکثر ابنیه و آثار زیبا و تاریخی مملکت ما منهدم گردید یا در شرف انهدام بود. و چه بسیار آثار ارزنده و بی نظیر و شاهکارهای هنری ما از مملکت خارج شد و اکنون زینت‌بخش موزه‌ها و مجموعه‌های هنری دنیا است... خوشبختانه در بادی امر توجه اعلیحضرت رضا شاه کبیر و بعد هم عنایت مخصوص شاهنشاه آریامهر به نگهداری و احیای بناها و آثار باستانی و تجدید و حراست هنرهای ملی و سنتی باعث گردید که آنچه در طول قرون و اعصار از دستبرد زمانه محفوظ و باقی مانده است بازسازی و نگاهداری شود... در اینجا بایستی با تشکر فراوان از توجه مخصوص شهبانوی محبوب به این امر ملی یاد کنم، چه حمایت و علاقه‌مندی معظم‌لها که خود در امور هنری صاحب‌نظر هستند موجب گردیده است که در چند سال اخیر اقدامات بسیار مفید و مؤثری برای حفظ و احیاء و نگاهداری آثار و ابنیه باستانی و ملی و هنرهای سنتی و قدیمی مملکت صورت گیرد. وزارت فرهنگ و هنر هم در این چند سال قدم‌های مؤثر و با ارزشی دربارهٔ به ثمر رساندن نیات شاهنشاه معظم و شهبانوی محبوب در این امر مهم برداشته است که قابل تحسین می‌باشد... همچنین مسئولین سازمان حفاظت آثار باستانی و انجمن آثار ملی از شخصیت‌های دانشمند و بصیر و علاقه‌مند می‌باشند که با همکاری صمیمانه اعضاء با صلاحیت و دلسوز خود بدون تظاهر و سر و صدا در انجام وظایف خویش کوشا بوده و کارهای چشمگیر و مهمی انجام داده‌اند که قابل تقدیر است ولی با وسعت مملکت و تعدد بناهای تاریخی که اکثراً در شرف انهدام است امکانات فعلی سازمان حفاظت آثار باستانی و انجمن آثار ملی به هیچ وجه کافی نیست.
+++
با کمال تأسف باید عرض کنم که اعتبار انجمن آثار ملی خیلی کمتر از اجاره سالانه ساختمان بعضی از سازمان‌های دولتی است یا اعتبار سازمان حفاظت آثار باستانی در سال ۵۵ فقط ۲۵ میلیون تومان است یعنی ۷ میلیون تومان هم کمتر از سال قبل. آنچه اطلاع دارم در کمیسیون سازمان بودجه با توجه به کارهای سازمان حفاظت آثار باستانی قرار بوده است در سال ۵۵ مبلغ ۴۲ میلیون تومان برای این سازمان اعتبار تخصیص داده شود که به فرض تأمین تازه این مبلغ هم در مقابل عظمت و کثرت کارها مبلغ بسیار ناچیزی است. چنانچه توجهی به ازدیاد اعتبار این سازمان نشود از قرار اطلاع در سال آتی تعمیر و مرمت قریب ۶۰ بنای تاریخی متوقف خواهد شد که از آن جمله است معبد عظیم ناهید در کنگاور و برنامه کاوش تپه هگمتانه همدان و رها کردن برنامه‌هایی که برای حفاظت بیستون و طاق بستان در نظر گرفته شده بود تأخیر در اجرا و انجام این برنامه حاضر زیان معنوی غیرقابل جبرانی خواهد داشت. ما با وسعت مملکت و کثرت آثار و ابنیه باستانی تاکنون فقط توانسته‌ایم ۷۲۰ بنای تاریخی را به ثبت برسانیم. در حالی که ممالک دیگر که نه تمدنی به قدمت ما و نه آثاری به عظمت و فراوانی ما دارند ده‌ها برابر این رقم آثار تاریخی ثبت شده دارند که می‌توان مملکت فرانسه را با رقم ۲۰۰۰۰ یکی از آنها دانست. من با توجه به اهمیتی که این موضوع دارد از جناب آقای نخست وزیر مصراً استدعا می‌نمایم که هر طور شده دستور فرمایند اعتبارات کافی در اختیار سازمان حفاظت آثار باستانی و همچنین انجمن آثار ملی قرار داده شود که با علاقه‌مندی و دلسوزی که مسئولین و اعضاء آنها در کار خود به خرج می‌دهند هر چه زودتر تا آنجا که مقدور است و امکان دارد از انهدام و اضمحلال ابنیه و آثار باستانی و ملی ما جلوگیری شود. چه اینها نمودار عظمت تمدن و فرهنگ و هنر گذشته قوم ایرانی است و احیاء و نگاهداری آنها یکی از بزرگترین وظایف ملی و میهنی نسل فعلی می‌باشد و هر چه در این راه خرج شود به جا است و نبایستی مضایقه کرد. یکی از موراد دیگر که بایستی متذکر شوم موضوع کشاورزی مملکت با توجه به اهمیت این مسأله است همان طور که قبلاً عرض کردم در اثر انقلاب شاه ملت تحولی عظیم در این مملکت پدید آمد که می‌توان اثرات عمیق و مفید آن را در تمام شؤون زندگی ملت ما به خصوص در طبقهٔ کشاورزان ایران احساس نمود. یکی از نتایج مفید انقلاب این بود که کشاورزان توانستند علاوه بر استفاده از مزایای معنوی آن از زندگی بهتر و رفاه بیشتری بهره‌مند گردند. همگام با این دگرگونی بزرگ، توسعه و گسترش صنایع نیز در مملکت آغاز گردید و تحول بیشتری را در وضع زندگانی روستانشینان باعث شد. چون نیاز به نیروی فعال انسانی در امر صنعت موجب گردید که به تدریج عده زیادی از افراد جوان فعال روستاها به شهرهای بزرگ مخصوصاً به پایتخت روی آورند و تقلیل نیروی انسانی در روستاها نقصان در سطح کشت و کمبود محصولات کشاورزی و دامی را باعث گردید و از طرفی تمایل به زندگی بهتر و شغل پر درآمدتر و استفاده از خدمات و رفاه شهری و مظاهر شهرنشینی و زرق و برق ظاهری پایتخت و شهرهای بزرگ، روستائیان را به طرف خود جلب نمود به خصوص که انواع کار به حد فراوان با دستمزدهای قابل ملاحظه در شهرها منتظر آن بود و دیگر مانند گذشته کشاورز ایرانی مجبور نبود اضطراراً در روستای خود مانده و با درآمد ناچیزی اعاشه نماید. بدیهی است که ازدیاد سریع جمعیت در شهرها معضلات فراوانی را باعث می‌گردد که اهم آنها کمبود مواد غذایی و کالاهای اساسی وسایل بهداشت و درمان آب آشامیدنی رفاه و خدمات شهری و نیز بروز مشکلاتی مانند تراکم ترافیک می‌باشد. جمعیت طهران در حال حاضر طبق خبر روزنامه اطلاعات در بهمن امسال تقریباً به مرز ۵ میلیون نفر رسیده است. و طبق آمارها و برآوردهای رسمی چنانچه جمعیت این شهر با درصد چند سال اخیر اضافه شود شانزده سال دیگر یعنی در سال ۱۳۷۰ تقریباً به ۱۱ میلیون نفر خواهد رسید. مشکلات لاینحلی که از جهات مختلف برای سکونت در طهران ۱۱ میلیون نفری پیش خواهد آمد می‌توان از هم اکنون حدس زد و پیش‌بینی نمود. به عنوان نمونه مسأله آب آشامیدنی را متذکر می‌شود طبق برآوردهایی که شده طهران از نظر آب ظرفیت بیش از ۵/۵ میلیون نفر را ندارد حال آن که با دو برابرشدن این رقم یعنی ۱۱ میلیون معلوم است که چه وضعی پیش خواهد آمد. با توجه به مطالبی که گفته شد معتقدم بایستی از اکنون اقدامات اساسی و مؤثری برای جلوگیری از مهاجرت روستائیان به شهرها به خصوص پایتخت نمود و ترتیبی اتخاذ
+++
کرد که با بهبود وضع کشاورزی و ازدیاد بازده محصولات آن و همچنین تثبیت و تضمین قیمت محصولات کشاورزی و دامی وضعیتی پیش آید که زارعین حاجت به ترک مزارع و روستاهای خود نداشته و برای دریافت مزد بیشتری به شهرها هجوم نیاورند. متأسفانه تاکنون فعالیت‌های عمرانی و خدمات دولتی و همچنین توسعه صنایع و گسترش اعتبارات بانکی بیشتر به شهرهای بزرگ و مخصوصاً به طهران تخصیص داده شده است و اکثر شهرها و روستاها از این قبیل اقدامات محروم هستند. نظری به آمارهای رسمی نشان می‌دهد که در سالهای اخیر استان‌های ساحلی - کرمانشاه - کردستان - ایلام - همدان و شهرستان اراک از مناظق مهم مهاجر فرست بوده است در حالی که مناطق مزبور از لحاظ منابع طبیعی و بهره‌وری از منابع و سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی و استعداد آب و زمین و وجود مراتع و مزایای دیگر از مناطق مستعد کشور محسوب می‌گردند. چنانچه تصمیماتی دربارهٔ ترغیب و تشویق بخش خصوصی از طریق وام و اعتبارات و تسهیلات دیگری در امر سرمایه‌گذاری در این قبیل مناطق اتخاذ گردیده و به مرحله عمل درآید محققاً موجب استفاده از نیروی کار آن مناطق شده و از موج دایمی توده‌های مهاجر خواهد کاست. در حقیقت برای پیشرفت این هدف بایستی دولت در بعض مناطق مستعد، کار را به سوی کارگر و به اصطلاح حرکت سرمایه را به سوی منابع انسانی هدایت نماید. دیگر از مسایلی که موجب بهبود وضع کشاورزی و جلوگیری از تخلیه روستاها خواهد شد تلفیق زراعت و دامداری و حمایت از دامپروران و دامداران با ایجاد مساکن و تأسیسات لازم برای این منظور و تسهیلات اعتباری و مالی بیشتر و تشویق زارعین به جنگل‌کاری و افزایش مراتع و باغداری و این قبیل امور می‌باشد که باعث ماندن روستائیان در زادگاه خود و جلوگیری از مهاجرت به شهرها خواهد شد و در عین حال به کشاورزی مملکت هم کمک مؤثری می‌شود. به تجربه ثابت شده است در ممالک کشاورزی که به صنعت می‌گرایند اگر به موازات آن توجه به صنایع روستایی و سرمایه‌گذاری کافی در روستاها نشود دچار عواقب و عوارض نامطلوب اقتصادی و اجتماعی خواهند شد. از این رو با ایجاد و احداث صنایع دستی روستایی و به موازات آن ایجاد بازارهای داخلی و خارجی و حمایت و کمک به منظور تشویق روستائیان و بیکاران فصلی و اشتغال آنان به این نوع صنایع روستایی می‌توان در بهبود وضع کشاورزی و افزودن به درآمد کشاورزان کمک مؤثری نمود. نوسازی و عمران روستاها و احداث حوزه‌های عمرانی - تأمین نیروی برق تأسیس درمانگاه‌ها و مدارس - تهیه آب آشامیدنی سالم -برآوردن سایر نیازهای بهداشتی و فراهم کردن تأسیسات ورزشی و احداث راه‌های روستایی که تسهیلات زندگانی را در روستاها فراهم می‌نماید از اهم اموری است که سبب بهبود کشاورزی و جلوگیری از مهاجرت روستائیان به شهرها خواهد گردید. چون دربارهٔ موضوع کشاورزی و مشکلات و نواقص موجود آن در جلسات حزبی و کمیسیون‌های کشاورزی و بودجه به تفصیل مذاکره گردیده و مشکلات و کمبودها توضیح داده شده و راه‌حل‌ها هم ارایه گردیده است. لذا بحث در این باره را بیشتر زاید می‌دانم. خوشبختانه دولت در فصول مختلف برنامه اجرایی خود در بودجه سال ۱۳۵۵ به این مسأله مهم و حیاتی مملکتی کمال توجه را مبذول داشته و راه‌حل‌های مفید برگزیده و برنامه‌های صحیح و مؤثر طرح کرده اعتبارات قابل ملاحظه‌ای برای پیشرفت هدف‌های خود در بهبود وضع کشاورزی و جلوگیری از مهاجرت روستائیان به شهرها و سایر کارهای مفید تخصیص داده است که چنانچه برنامه‌های دولت در این خصوص با دقت و مطالعه و توأم با مدیریت صحیح و صرفه‌جویی و جلوگیری از هزینه‌های زاید انجام شود بسیاری از مشکلات کشاورزی مملکت حل خواهد شد... موضوع مهم دیگری که تذکر آن را لازم می‌دانم مسأله مسکن است. در سالهای اخیر به واسطه رشد سریع اقتصادی و بالا رفتن سطح زندگی و ازدیاد روزافزون جمعیت شهرها کمبود مسکن به خصوص در تهران مشکل بزرگی را باعث گردیده است و تقریباً می‌توان گفت که این مشکل مبتلا به اکثریت مردم شهرنشین مخصوصاً طبقات متوسط و کم درآمد می‌باشد. افزایش بی‌تناسب و بی‌رویه قیمت زمین و مصالح و لوازم ساختمانی در دو سه سال اخیر موجب گردیده که بهای واحدهای مسکونی ترقی فاحشی بنماید و به همین مناسبت اجاره منازل به سرعت بالا می‌رود که با امکانات مالی و درآمد اکثریت طبقات مردم به خصوص طبقه کارمندان دولت و کسانی که درآمد ثابت متوسطی دارند به هیچ وجه تطبیق نمی‌نماید به این وصف معلوم است که وضع طبقه کم درآمد در مقابل مسأله مسکن چه می‌باشد؟
+++
متأسفانه دولت هم در مواردی غیرمستقیم به افزایش اجاره‌بها کمک می‌کند ... اجاره ساختمان‌هایی که برای بعضی از وزارتخانه‌ها و ادارات و مؤسسات دولتی در تهران به میزان اجاره ماهانه یکصد و دویست و سیصد هزار تومان آن هم به تعداد زیادی ..در امر گرانی اجاره‌بها و کمبود مسکن کاملاً مؤثر می‌باشد. خوشبختانه دولت در بودجه امسال به مسأله مسکن و مشکلات آن توجه مخصوص مبذول داشته و در فصل دهم برنامه اجرایی خود موضوع مسکن را «مسأله حاد روز» دانسته است. و از این رو پیش‌بینی‌های لازم و تأمین اعتبارات مهمی برای تهیه خانه‌های سازمانی کارگران و خانه‌های سازمانی کارمندان و خانه‌های ارزان قیمت و همچنین کمک‌های اعتباری برای تأمین مسکن در پایتخت و شهرهای بزرگ نموده است و امید است که هم دولت و هم بخش‌های خصوصی با استفاده از تسهیلات و اعتبارات دولتی بتوانند قدم‌های مؤثری در حل مشکلات مسکن بردارند. البته باز هم عرض می‌کنم که این برنامه‌ها وقتی تحقق خواهد یافت که توأم با صرفه‌جویی و علاقمندی و مدیریت صحیح باشد. در اینجا به مناسبت موضوع لازم می‌دانم مطلبی عرض کنم. در برنامه اجرایی دولت در قسمت ساختمان خانه‌های ارزان، قیمت اعتباری برای تأمین مسکن جهت حاشیه‌نشینان پایتخت و سایر شهرها تخصیص داده شده است. البته این تصمیم به جای خود مفید است ولی اصولاً بایستی فکری اندیشید و چاره‌ای کرد که در آتیه عده‌ای برای استفاده از مزایای خانه‌های ارزان قیمت در پایتخت و شهرهای بزرگ زادگاه خود را ترک نکرده و به شیوه حاشیه‌نشینی که گویا همان آلونک‌نشینی و چادرنشینی در حواشی شهرها است متوسل نشوند. چه این عمل علاوه بر مفاسد اخلاقی آن از نظر زیبایی شهرها و تأمین بهداشت و امنیت، و سایر امور مشکلات بزرگی را فراهم می‌نماید. امید است که دولت به این موضوع از جهات مختلف عطف توجه نماید. همکاران محترم مسبوقند، که اکثر کارمندان دولت از شاغل و بازنشسته از قانون استخدام کشوری ناراضی هستند و شکایات و مراجعات زیادی به همه ما نموده و می‌نمایند و دلایلی هم اقامه می‌کنند که منطقی است. خوشبختانه در فصل سوم برنامه اجرایی دولت، برای بررسی قوانین و مقررات استخدامی و تجدیدنظر در سازمان وزارتخانه‌ها برنامه‌هایی پیش‌بینی شده است. امیدوارم تغییرات اساسی که در قانون استخدام کشوری داده می‌شود نظام اداری را به صورتی درآورد که تبعیضات و مشکلاتی که در چند سال گذشته کارمندان دولت با آن مواجه بودند مرتفع گردد. اصولاً قانون قانون است و کارمند دولت هم کارمند دولت. این صحیح نیست که دو کارمند با وضع کاملاً مساوی و تحصیلات یکسان فقط به مصرف این که در دو دستگاه جداگانه انجام وظیفه می‌کنند دارای شرایط نامساوی باشند و یا برخی سازمان‌ها و دستگاه‌های مملکتی دارای شرایط نامساوی باشند و یا برخی سازمان‌ها و دستگاه‌های مملکتی به بهانه‌های مختلف خود را از شمول قوانین استخدامی مملکتی خارج ساخته و هر یک بنا به ذوق و سلیقه ایرانی خود نظامی خاص برگزینند. همکاران محترم، به خوبی استحضار دارند که اوامر مؤکد شاهنشاه همواره در جهت ایجاد نظم و عدالت اجتماعی در همه شؤون مملکت خصوصاً رفع تبعیض از کارمندان و تغییر نظام کهنه اداری بوده و هست. ولی سازمان امور اداری نه تنها موفق نشده یک نظام پیشرفته و یک قانون به تمام معنی جامع و مانع را پیاده کند، بلکه نارسایی‌های زیاد موجبات ناراحتی نارضایی هراس و بدبینی جمعی از کارمندان دولت شده و دادخواهی و شکایات متعدد و متوالی انعکاس بسیاری از نظرات انتقادی کارمندان مؤید عرایض اینجانب است. در خاتمه عرایضم توجه هیأت محترم دولت به خصوص جناب آقای نخست وزیر را به دانشگاه بوعلی همدان جلب می‌نمایم. تصمیم به تأسیس دانشگاه بوعلی در شهر زیبا و تاریخی همدان یکی از اقدامات بسیار مفید و ارزنده‌ای بود که موجب امیدواری و رضایت و خوشحالی اهالی استان همدان و حتی نقاط مجاور گردید. ولی متأسفانه بعد از گذشت چند سال هنوز کار مهم و اساسی در این مورد صورت نگرفته و در این مدت مشغول تهیه طرح و تغییر طرح و مطالعه بوده و اکنون هم دچار کمبود اعتبار می‌باشند. امید است با در نظر گرفتن اهمیت موضوع و اثرات مطلوب آن در استان همدان و استان‌های هم‌جوار تصمیمات مفید و قاطعی در این خصوص گرفته شود که هر چه زودتر موانع کار برطرف شده و دانشگاه مزبور برای پذیرفتن دانشجو شروع به کار آماده گردد. این توقع به جا و مشروع و منطقی اهالی آن سامان از دولت می‌باشد و مصراً از جناب
+++
آقای نخست وزیر استدعا دارم که به این امر مهم توجه خاص مبذول فرمایند. راجع به نواقص و کمبودهای حوزه وسیع انتخابیه خود یعنی استان همدان و شهرستان‌های اراک و تفرش و نیازهای فراوان اهالی آن منطقه مطالب بسیاری هست که تذکر آنها ضرورت دارد ولی برای احتراز از اطاله کلام فعلاً از بیان آنها صرف‌نظر کرده و به موقع دیگر موکول می‌نمایم که فرصت بیشتری برای طرح مطالب فراهم باشد. در پایان سخنانم به عرض می‌رسانم که بودجه‌ای با این رقم که در تاریخ مالی ایران بی‌سابقه است از طرف هیأت محترم دولت به مجلسین تقدیم شده و در کمیسیون‌های بودجه با دقت و وسواس ساعت‌ها مورد بحث و رسیدگی و اظهارنظر قرار گرفته است امروز هم در جلسه علنی همکاران محترم نظرات خود را اظهار داشته و خواهند داشت. اینک وظیفه دولت است که با امکانات خود سعی نماید در سال آتی آن را به مرحله اجرا درآورد. البته اهمیت و عظمت کار را تصدیق می‌نمایم ولی امیدوارم که هیأت محترم دولت و مجریان امر با حمایت و راهنمایی‌های خردمندانه رهبر مملکت و تأیید مجلسین و پشتیبانی حزب رستاخیز که مبین افکار و عقاید تمام مردم ایران است بتواند در انجام برنامه‌ها و هدف‌های بودجه موفق گردد. دولت قبل از هر چیز باید فرمایشات شاهنشاه را که فرموده‌اند: «از اسراف جلوگیری خواهد شد در ضمن با شدت با فساد مبارزه خواهیم کرد» نصب‌العین خود قرار داده و در اجرای این امر و فرمان بزرگ که اثر معنوی و مادی آن برای جامعه ایرانی فوق‌العاده ثمربخش و مؤثر و با ارزش است کوشش نماید. چون انجام کامل برنامه‌ها و هدف‌های دولت در بودجه امسال منوط به اجرای دقیق و صحیح طرح‌ها با مراعات صرفه‌جویی‌های لازم و جلوگیری از اسراف و تبذیر و خودداری از خرج‌های تجملی و زاید و همچنین ادامه مبارزه با فساد به طور قاطع و پیگیر بدون تبعیض و دور از هیاهو و اغراض می‌باشد... این بود عقاید و نظرات بنده که به حکم و از روی کمال علاقه‌مندی به عرض رساندم. امید است که آنچه به نفع مملکت است مورد توجه قرار گرفته و به آن عمل شود. و در سال آتی ما شاهد پیشرفت‌های بیشتری در تمام شئون مملکت باشیم. (احسنت-احسنت)
رئیس - آقای دکتر مژدهی بفرمایید.
دکتر مژدهی - درست یک سال و پنج روز است به رهبری شاهنشاه آریامهر، که به واقعیت یک متفکر استراتژیک هستند، حزب رستاخیز تشکیل شد و اینک که بودجه سه هزار و یکصد میلیارد ریالی دولت رستاخیز در مجلس سنای رستاخیز مورد مشورت قرار می‌گیرد برای من توفیقی است که در این مشاوره شرکت داشته و نظرات خود را با سه دید مختلف: دید یک فرد معمولی ایران، دید یک معلم، دید یک پزشک بیان دارم. از هر سه زاویه دید، ملاحظه می‌شود که این بودجه برای ایرانی است که دوران حساسی را می‌گذراند. ایرانی دیده می‌شود که سر حد اقتصادی و سیاسی آن تمام جهان است، سر حد فرهنگی آن هندوستان و آفریقا و از نظر سر حد جغرافیایی در مرز جهان غنی و فقیر سرمایه‌دار سوسیالیست مسلمان، غیر مسلمان، عرب غیر عرب، نفتی بدون نفت قرار دارد. بدین واسطه ملاحظه می‌فرمایید که بیان گذراندن دوره حساس بدون دلیل نیست و این حساسیت دو چندان می‌شود وقتی قبول کنیم افزایش سرعت‌ها در جهان امروز موجب فشردگی و وابستگی بیشتر ملل نسبت به هم می‌گردد که خود موجب تشنجات بیشتری است لذا اگر در بودجه امسال یا سالهای آتی تقویت نیروی دفاعی در اولویت قرار گرفته است تجزیه و تحلیل مطلب با توجه به مقدماتی که عرض کردم آسان است و اعتقاد بدان دارم ولی این اولویت به طور یقین بیان هدف ملی ما از بودجه نیست، بلکه وابسته به تشنجات جهانی است و رهبر کشور ما بارها اعلام داشته‌اند که ما هیچ گونه توقع ارضی نداریم ولی مردم صلح دوست ایران برای دفاع از استقلال خود معتقد و مؤمن به نیروی قوی و مجهز ارتش خویش است و نمی‌تواند در لحظات بحرانی به امید این و آن باشد. با توجه به فشردگی جهان که در آن ملت‌های مختلف با فرهنگ و مذهب متفاوت و عادات و سنت‌هایی که مغایر هم هستند، جمع شده‌اند و عنایت به حالت وابستگی ملل به یکدیگر که هر روز از روز پیش افزون‌تر می‌گردد، باید سطح تفاهم و ظرفیت برای همکاری و معاضدت در سطح بین‌المللی در درجات بالا باشد و از این بابت به عنوان یک فرد ایرانی از سیاست خارجی دولت که با رهبری شاهنشاه آریامهر از شکوه و متانت خاصی برخوردار است مغرور
+++
می‌باشم و در همین جا نتیجه‌گیری می‌کنم که از نظر آموزش ملی وزارت خارجه باید در ایجاد و تقویت انجمن‌های فرهنگی، با تمام ملل جهان پیشقدم و کوشا بوده و قسمتی از بودجه‌اش را به عنوان سرمایه‌گذاری نیروی انسانی صرف تربیت کادر سیاسی خود نماید چون امروز دیپلمات معنی و مفهوم خاصی دارد و آشنایی با خلقیات ملل به لفظ عام از مختصات او می‌باشد. حال ببینیم هدف ملی ما از این بودجه چیست؟ قبل از بیان این مطلب به طور یقین در خاطر همکاران است که در پنج ماه پیش که برنامه دولت در این مجلس مطرح بود جناب نخست وزیر توسعه اقتصادی و اجتماعی را اصل اساسی سیاست دولت عنوان کردند و از این مجلس رأی اعتماد گرفتند. اکنون که بودجه به مجلس آمده است باید ببینیم آن اصل اساسی که هدف ملی ما را تشکیل می‌دهد تأمین است یا نه؟ اصولاً هر بودجه‌ای مانند یک پیام به مردم می‌گوید که دولت دارای چه ارزش‌ها و جهتی است با یک نظر سطحی به راحتی می‌توان گفت که نوشته بودجه تأمین هدف را می‌کند و با مطالعه می‌توان به مثبت بودن جواب تأمین هدف مؤمن شد. در این مطالعه عدد پولی بودجه زیاد مورد توجهم قرار نگرفته برای آن که پول، نیروی کافی را برای نگهداری و حفظ جامعه ندارد و سیاست مالی باید قادر به تولید کار باشد چون کار سرمایه اصلی است: «برو کار مکن مگو چیست کار ؟ که سرمایه جاودانی است کار» مثال روشن این ادعا رشد و توسعه اقتصادی آلمان پس از شکست و ورشکستگی از جنگ جهانی دوم است. در این بودجه تولید کار به چشم می‌خورد و حتی کسر بودجه‌ای که وجود دارد و من آن را کسر بودجه مطبوع و دلپذیری می‌خوانم خود موجب تحرک بیشتر نیروی خلاقه خواهد بود و آزمایشی از وزرای مسئول است تا دیده شود وزیری با ده تومان، کار ده تومانی انجام می‌دهد یا بیست تومانی؟ چون اگر وزیری نتواند کار بیست تومانی با ده تومانی ارایه دهد در جامعه یا لااقل در جامعه روشنفکران از احترام سیاسی محروم خواهد شد. کسری بودجه جلوی خیلی از ریخت و پاش‌ها را خواهد گرفت. من همزمانی کسری بودجه و فرمان مقدس شاهنشاه و شروع جهاد علیه فساد را به فال نیک می‌گیرم و این امر باعث خواهد بود تا در سیستم و مکانیسم‌های اداری و آموزشی ما دگرگونی لازم به عمل آید و فرهنگ جامعه ما به لباس فضیلت و تقوای ملی آراسته گردد و اقلیتی که با فعالیت‌های انگلی از قبیل رشوه‌خواری، تجارت نامشروع، بورس بازی و غیره دشواری‌های اقتصادی و اجتماعی را فراهم می‌سازند مطرود و در لاک خود فروروند و درخشندگی ایرانی پاک سرشت چشم بخور باشد چون پاکیزگی و درستی ایرانیان چیزی است که به صحه امیرمؤمنان رسیده است.(صحیح است) من همیشه از نوشته «کورت فرایشیلر» احساس غرور می‌کنم. بعد از ضربت خوردن حضرت امیر(ع) از فرزندش حسین علیه‌السلام پرسیدند چه کسانی برای عیادت پدرت می‌آمدند؟ گفت عده‌ای از مشایخ و رؤسای قبایل، ولی ایرانیان بیش از همه به پدرم اخلاص ورزیدند و در روز دوم بیماری ایرانیانی که بیت‌المال را اداره می‌کردند احضار فرمود و دستورهایی داد. حسین(ع) نقل کرد که پدرم می‌گفت ایرانیان حتی قبل از آن که مسلمان شوند مردمی درستکار به شمار می‌آمدند و در امانت خیانت نمی‌کردند و حسابشان درست بود. چنین سرشتی همراه قسمتی از فرهنگ ملی ما، که پیوسته ما را به قناعت تشویق می‌کند و به ما می‌گوید: «قناعت توانگر کند مرد را»، فرهنگ مصرف ملی ما را تشکیل می‌دهد که درمان کننده تورم است چون تورم قبل از آن که مشکل اقتصادی باشد مشکل اجتماعی است و تا زمانی که افراد جامعه تشخیص و حیثیت کاذب را گران‌خری بدانند برای آن که در منزلت و مرتبت اجتماعی مقام پیدا کنند نظام مصرفی به هم خورده و تورم پابرجا خواهد بود. من خوشحالم که برای اولین بار در تاریخ بودجه ایران ردیف خاصی به نام حمایت از مصرف‌کنندگان به چشم می‌خورد که زیر نظر سناتور ارجمند تیمسار صفاری خواهد بود. پیشنهادم به سناتور مورد احترام آن است که در حمایت از مصرف‌کنندگان جهت مبارزه با گران‌خرها را بیشتر از مبارزه با گرانفروشان مورد توجه قرار دهند. حال با اعلام موافقت اصولی خود با بودجه وظیفه میهنی و اخلاقی خود می‌دانم در عمل کردن بودجه و راه روش رسیدنش به هدف ملی از اظهارنظر دریغ ننمایم و بدین لحاظ تذکرات خود را با دیدهای متفاوتی که در مطلع کلام اظهار داشتم بیان می‌دارم و اگر گوشه‌های انتقادی در اظهاراتم وجود داشت باید عرض کنم که وابسته به طرز تفکر خاصی است که بدان خو گرفته‌ام و انتقاد را صورتی والا از میهن‌پرستی و احترام به مقامات مسئول می‌دانم تا مداحی و ستایشگری.
+++
طبق آماری که به دست آورده‌ام رشد متوسط سالانه تولید ناخالص ملی ایران در قیاس با کشورهای صنعتی مثل ژاپن، آلمان غربی، فرانسه، انگلیس، ایتالیا و کانادا در سالهای ۱۹۵۹ ، ۶۰، ۷۰ ، ۷۱ هشت و هشت دهم بوده در صورتی که کشور ژاپن که بالاترین نسبت‌ها را داشت یازده و یک دهم بوده است و در سال ۱۹۷۲ ایران چهارده و شش دهم و ژاپن که باز بالاترین بوده است نه و شش دهم بوده و من اصلاً راجع به سالهای ۱۹۷۳ و ۷۴ که درآمد استثنایی نفت باعث رشد سی و سه و چهل گردید صحبتی نمی‌کنم:
رشد متوسط سالانه تولی ناخالص ملی در کشورهای توسعه یافته و ایران کشور متوسط
۷۱ ، ۷۰ ، ۶۰ ، ۱۹۵۹ ۱۹۷۲ ۱۹۷۳ ۱۹۷۴
ژاپن ۱/۱۱ ۶/۹ -/۱۱ ۵/۷
آلمان غربی ۹/۴ -/۳ ۲/۶ ۳/۳
فرانسه ۸/۵ ۵/۵ ۳/۶ ۵/۵
انگلستان ۹/۲ -/۳ ۸/۶ ۵/۳
ایتالیا ۵/۵ ۵/۳ ۳/۶ ۳/۷
کانادا ۹/۴ ۸ /۵ ۳/۷ ۵/۵
ایران ۸/۸ ۶/۱۴ -/۳۳ -/۴۰
لذا نتیجه گرفته می‌شود از چهار سال پیش پیشرفت اقتصادی ایران که به طور یقین در نتیجه انقلاب شاه و ملت است بسیار سریع و چشمگیر بوده است و اگر بخواهیم حق مطلب را ادا کنیم باید قبول نماییم که پیشرفت صنعتی یا انقلاب صنعتی موجب این دگرگونی دلپذیر بوده است چون رشد صنعتی ما که در پانزده سال اخیر از دوازده درصد شروع شده بود در سال ۱۳۵۳ به هفده درصد رسید و امروز هم ایران در قسمت مواد اولیه صنعتی مهم مثل فولاد، آلومینیوم، کاغذ و به زودی مس و چوب تولیدکننده است. این رشد صنعتی نباید ما را مغرور نماید چون افزایش اعداد مذکور که نمودار پیشرفت اقتصادی در سالهای اول انقلاب صنعتی کشور ما است در روی زمینه‌های تقریباً بکر بوده و اگر بخواهیم این رشد مداومت داشته باشد باید به مسایل مختلف از قبیل تشویق و حمایت از صنایع داخلی توجه داشت ولی مسأله مهم‌تر از نظر من دانشگاهی و معلم، بردن سنت تحقیقات در صنعت است چه در بخش عمومی و چه در بخش خصوصی مخصوصاً بخش خصوصی که از بروکراسی بخش عمومی برخوردار نیست می‌تواند کارآیی بیشتری داشته باشد و حتی در سایهٔ تحقیق بخش خصوصی می‌توان قیافه مونتاژی خود را عوض نماید. به طور مثال اگر بخش خصوصی مونتاژ بخاری می‌کند و کاربوراتور آن را از بلژیک و یا هلند وارد می‌کند، باید بداند که بلژیک در تمام مساحتش از یک نوع آب و هوا برخوردار است ولی آب و هوای ایران در هر استانی متفاوت است لذا بخاری صادراتی با کاربوراتور بلژیکی به گیلان و کرمان، کارآیی متفاوتی خواهد داشت: در گیلان به سوخت و احتراق کامل می‌رسد در کرمان همان بخاری به احتراق کامل نرسیده و علاوه بر آن که انرژی نفت ما بیهوده مصرف می‌شود هوای کرمان را مسموم و به سلامتی اهالی کرمان صدمه می‌زند و مخارج درمانی شهر کرمان را بالا می‌برد. کرمانی را از آن بخاری متنفر می‌سازد لذا صاحبان صنایع اگر تحقیق نمایند هم فروش بیشتر خواهند داشت و هم بخاری مونتاژ قیافه ملی پیدا خواهد نمود به این واسطه تحقیقات برای صنعت ایران لازم است و چون در شروع کاریم، آسانتر نیز انجام می‌پذیرد و من فکر می‌کنم که اگر دولت در این زمینه پیشقدم شود و بخش خصوصی را رهبری نماید و با دانشگاه‌ها مذاکره کند تحرک بیشتری دانشگاه نیز پیدا خواهد شد. از این سخن نتیجه‌گیری می‌کنم که توجه دولت به بودجه تحقیقاتی باید مقام خاصی داشته باشد و غفلت در این امر موجب خواهد شد که در آینده مبالغ هنگفتی ارز صرف کنیم تا دیگران به جای ما فکر کنند. در سیاست کشاورزی و صنعتی شدن و شیمیایی شدن کشاورزی با توجه به ارقامی که وزیر کشاورزی در جلسه مشترک سنا و شوری ارایه دادند تولید کشاورزی ما رو به فزونی است ولی باید قبول نمود که در مرحله عبوری Transition کشاورزی سنتی به صنعتی و شیمیایی ناگواری‌های غیرمطبوع پیش آمد می‌کند این ناگواری‌ها نامطبوع‌تر خواهد بود برای کسی که مثل من اطلاعات خاص در زمینه‌های کشاورزی ندارد ولی گزارش یونسکو و باشگاه رم و مقاله تحقیقی مجله ساینس را که در اواخر سال ۱۹۷۵ منتشر شده‌اند خوانده باشد. نتیجه‌گیری آن است که: جهان در سال دو هزار یعنی بیست و پنج سال دیگر پانصد میلیون تلفات از گرسنگی خواهد داد و فاجعه گرسنگی از سال ۱۹۸۰ یعنی پنج سال دیگر در جهان شروع می‌شود و محصولات کشاورزی همان طوری که در فاصله سالهای ۱۹۷۳-۷۵ در جهان کم گردید در آتیه نیز نقصان پیدا خواهد کرد و تازه یک چهارم از این محصولات به وسیله
+++
موش و حشرات و قارچ و عدم توجه در انبارداری و اسراف نمودن که شیوه تازِه زندگی شده است از بین می‌رود. بسیاری از رودخانه‌ها، دریاها، خاک‌ها به علت آلودگی محیط زیست که علم بشر موجب آن است مرده می‌گردند، در حقیقت علم بشر مشابه طاعون و وبا عمل خواهد کرد و یکی از جنبه‌های پیچیدگی مطلب همین است بدین واسطه مسئولیت عظیمی گریبان‌گیر وزیر هوشمند کشاورزی است. چون مرحله تکامل کشاورزی صنعتی و شیمیایی ایران، برخورد با چنین بحران جهانی می‌کند و اگر ما بتوانیم کلاه خود را حفظ کنیم که انشاءالله حفظ خواهیم کرد تازه پی‌آمدهای گرسنگی جهان به مصداق: "چو عضوی به درد آورد روزگار دگر عضوها را نماند قرار "
برای پادشاه انسانها و مردمش رنج‌آور خواهد بود. لذا این سئوال‌ها برای من پیش می‌آید که آیا مکانیزه کردن کشاورزی که مثلاً در دانمارک جبران کمی جمعیت را می‌کند و در هندوستان دست‌های زیادی را از کار می‌اندازد، وضعش در کشور ما چگونه خواهد بود و آیا در این مرحله عبوری به حفظ قسمت‌هایی از کشاورزی سنتی و حمایت از قیمت محصولات کشاورزی داخلی نیاز نداریم؟ آیا با صنعتی کردن کشاورزی فکری به حال روستائیان از پنجاه و شصت سال به بالا کرده‌ایم؟ چون همان طور که می‌دانیم فرق کشاورزی با صنعت آن است که در صنعت انسان به سن بازنشستگی می‌رسد ولی کشاورز در سن رقمی بازنشستگی هنوز می‌تواند تولید کننده باشد. آیا فکر نمی‌کنید که ضمن صنعتی کردن کشاورزی ایجاد واحدهای تولیدی کوچک و سبک در روستا جنبه حیاتی داشته باشد؟ آیا موقع آن نرسیده است که برداشت ما از زمینهای لم یزرع و گرمسیری عوض شود و آنها را بلا استفاده نگذاریم؟ صحبت از این نقاط نباید مسأله کمبود آب را فوری به میان آورده و قدرت تفکر و اندیشیدن را سلب کند که به نظرم گناهی کبیر است. اگر وزارت کشاورزی سیستم صرفه‌جویی و قطره‌ای مردمان زحمتکش یزد را که مبنای سیستم علمی قطره‌ای امروز است ترویج کند و در ضمن از تکنیک‌های تازه علمی هم دور نباشد فکر می‌کنم که قدرت حاصلخیز نمودن مناطقی که امروز برچسب لم‌یزرع بودن و مردگی به آنها خورده است داشته باشیم. من امسال برای اولین بار توفیق داشتم که با چند نفر از همکاران دانشگاهی با محبت سناتور جلیلی از یزد دیدن نمایم، زراعت این منطقه حاشیه کویر می‌تواند بهترین الگوی کشاورزی برای سایر نقاط گرمسیری در جهان باشد. چون ما خوشبختانه در زمانی زندگی می‌کنیم که هم پیشرفت جهان صنعتی را دیده‌ایم و هم از عوارض آن آگاهی داریم. آیا فکر نمی‌کنید که با اطلاع از پی‌آمدهای صنعتی و شیمیایی شدن کشاورزی در جهان صنعتی و توجه آنها به کشاورزی بیولوژیکی لازم باشد تا بودجه‌ای برای مطالعه کشاورزی بیولوژیکی صرف نموده و در این جهش کشاورزی از بیشتر عوارض رنج‌آور حاصله در کشورهای صنعتی در آتیه مصون بمانیم؟آیا موقع آن نرسیده که تمام شهرنشینان رابا کمک رسانه‌های گروهی تشویق کنید که به سنت قدیمی ایرانی برگشت نموده و در حیاط منازل خود به جای چمن، هویج، سیب زمینی و سبزیجات موردنیاز خود را بکارند تا بر محصولات کشاورزی ما ضمن این فعالیت دسته جمعی که دلپذیر هم می‌باشد بیفزاییم؟ آیا موقع آن نرسیده است تا با کمک انستیتو تغذیه بر معلومات و دانش مردم در مورد غذا بیفزاییم؟به عنوان یک پزشک سخن می‌گویم و مثالی می‌آورم مردم ما به طور ناخودآگاه از عدس استفاده می‌نمودند و عدس یکی از غذاهای ایرانی بود که دارای مواد پروتئینی و معدنی مفید و کافی است نمی‌دانم چه شد که توجه همه به طرف استیک و بیفتک جلب گردید؟ حتی همکارانم اگر با بیمار کم خون و زن شیرده برخورد نمایند اغلب دستور بیفتک و استیک می‌دهند در صورتی که عدس در این موقع شایستگی بیشتری دارد. بالاخره مسأله مهم‌تر عبارت از پیشگیری گریز دهقانان از زمین است که باز تا آنجا که ذهنم یادآوری می‌کند، وزیر کشاورزی آن را در جلسه مشترک سنا و شوری یک پدیده طبیعی تعبیر و تلقی کردند. ضمن اعتراف به این که عمل مهاجرت تا حدی طبیعی است ولی اگر از نسبت معقولی بگذرد این عمل مرضی خواهد بود و مسئولان کشور باید ریشه‌ها و فاکتورهایی را که موجب گریز دهقانان از زمین می‌شود مورد مطالعه قرار داده و موجبات علاقه‌مندی او را به زمین فراهم سازند چون شاه بیت انقلاب شاه و مردم اصلاحات ارضی بوده است که موجب دلبستگی دهقان به زمین شد و اکنون موجبات فرار او از زمین باید از بین برود چون آثار اقتصادی و اجتماعی و سیاسی این فرار به سود جامعه ما نمی‌باشد و دارای پی‌آمدهای زودرس و دیررس است و شاید بردن صنعت
+++
به روستا یا در جوار روستا، با حفظ قسمتی از کشاورزی سنتی و ایجاد واحدهای کوچک تولیدی که موافق و مؤمن بدان‌ها هستم یکی از راه‌حل‌ها باشد و در چنین برنامه‌ریزی باید در نظر داشت که مدرسه و کتاب نیز باید در آن روستا یا جنب آن آمده باشد تا رشد و فهم ملی ما متناسب با صنعت پیش رود.
تولید برق کشور
میلیون کیلو وات ساعت
۱۳۵۲ ۱۳۵۳ ۱۳۵۴
وزارت نیرو ۳۲۴/۹ ۱۶۵/۱۱ ۲/۱۳
بخش خصوصی ۷۶۹/۲ ۸۴۰/۲ ۹/۲
۰۹۳/۱۲ ۰۰۵/۱۴ ۱/۱۶
تولید برق کشور در سالهای ۵۲و ۵۳ و۵۴ به ترتیب ۳۲۴/۹ ، ۱۶۵/۱۱ ، ۲ /۱۳ بوده که برحسب میلیون کیلو وات در ساعت که اگر فقط اعداد ۹ و ۱۱ و ۱۳ را در ذهن سپرده باشیم ملاحظه می‌کنیم که به حال ترقی است و هر سال در حدود دو میلیون کیلو وات در ساعت اضافه شده است معذالک فاصله ما با کشورهای صنعتی اروپا زیاد است و با توجه به توسعه صنعتی و کشاورزی نیاز روستاها و افزایش مصرف برق خانواده‌ها، بازتاب ذهنی علمی به سوی نیروی اتمی و منابع هیدوالکتریک است و به طور یقین توجه به انرژی هسته‌ای موجب قطع رابطه وزارت نیرو با انرژی غیر هسته‌ای نخواهد شد. بودجه آموزشی ما در سه وزارتخانه آموزش و پرورش و آموزش عالی و فرهنگ از اعتبار خاصی برخوردار است و در ردیف بودجه کشورهای پیشرفته جهان می‌باشد و اصولاً هر مقدار خرج که به طور صحیح برای آموزش و پرورش بشود سرمایه‌گذاری است که پایه‌اش بر جان و دل مردم استوار است، چون هر خرجی که برای بزرگان بشود اثر اجتماعی آن ناچیز است یا گاهی منفی ولی خرج تعلیم و تربیت کودکان موجب تأمین کشور و بیمه نمودن آتیه کشور از تمام مسایلی است که امروز از آنها رنج می‌بریم حتی مسایلی از قبیل مشکل ترافیک و آلودگی محیط زیست. طبق آماری که در دسترس است در سال ۱۳۵۳ نسبت دانش‌آموزان ابتدایی به جمعیت شش تا ده ساله مناطق شهری ۹۰٪ و در مناطق روستایی بر اثر تلاش‌های سپاهیان دانش به ۶۱٪ رسیده است یعنی در حقیقت میزان پوشش آموزش ابتدایی در کل کشور ۷۵٪ افراد سنین شش و ده ساله بوده است. این کودکان که هر یک مثل دیناموی مولد انرژی هستند باید از آموزشی برخوردار شوند که علاوه بر مسایل بنیادی میهنی، مذهبی، فرهنگی، هدف آن پرورش افراد تولیدکننده باشد نه مصرف‌کننده و محتوی آموزش هر چند که با شیوه‌های مرسوم متفاوت باشد، با نیازهای اجتماعی تطبیق کند علاوه بر آن برنامه‌ریزی وزارت آموزش و پرورش مسایل و مشکلات قرن بیست و یکم را که جنبه جهانی دارند مثل ناپاکی محیط زیست، افزایش جمعیت، نارسایی‌های منابع طبیعی را به نحوی در آموزش ابتدایی و متوسطه بگنجانند تا این کودکان امروز، فردا در برابر چنین مسایلی قدرت مقاومت و تفکر بیشتر داشته باشند و در همین زمان کودکی است که باید پیشرفت صنعت و عدم تناسب آن با روابط انسانی مورد توجه برنامه‌ریز بوده تا بچه‌ای که می‌خواهد فردا دکترای پزشکی بگیرد قبل از ورود به دانشگاه دیپلم انسان بودن گرفته باشد. خوشبختانه فرهنگ ملی ما، مذهب ما، از این بابت زمینه آماده و آسانی برای مسئولان وزارت آموزش و پرورش فراهم آورده است. افزایش کمی دانش‌آموزان نمی‌تواند توجیه کننده نواقص کیفی آموزش ما باشد زیرا چنین عذری با مدیریت صحیح تطبیق نمی‌کند و کمبودهای کمی معلم و جا با توزیع و بهره‌گیری صحیح می‌تواند تا حد زیادی جبران رقم معلم و مدرسه را بنماید به عنوان مثال از همکاران عزیزم سناتور مسعودی و سناتور خانم جهانبانی نقل قوم می‌کنم که هم اکنون در تهران یا در منطقه‌ای از تهران وزارت آموزش شصت هزار تومان کرایه مدرسه به خانه‌هایی می‌دهد که در آنها قفل است. لذا ملاحظه می‌شود که پیدا کردن چنین ارقامی که به صورت هرز از دست می‌رود می‌تواند جا و معلم تأمین کند. برنامه آموزش ابتدایی و متوسطه ما ضمن محتوی معقول و با توجه به نیازهای اجتماعی باید از پیوستگی معقول دروس برخوردار باشد عدم توجه به این نکته موجب پیدا شدن کودکان کندذهن شده است که وجداناً از نظر پزشکی یا روانپزشکی کندذهن نبوده بلکه آسمان و ریسمان بودن مطالب درس موجب کندذهنی آنان است.
کمبود کارگر فنی و حرفهای در رده‌های مختلف و نامناسب بودن هرم‌های شغلی در صنعت و کشاورزی گرچه نیاز به ذکر آمار دارد که متأسفانه در دسترسم قرار نداشت ولی محسوس و ملموس بودن مطلب به حدی است که شاید احتیاج به ذکر آمار نباشد. از این بابت وزارت آموزش و پرورش مسئولیت عمده‌ای دارد تا به توسعه مدارس حرفهای بپردازد و برای آن که این افراد انحراف
+++
شغلی پیدا نکنند دیپلم فنی آنها برای حل مشکلات امور استخدامی نباید عنوان معادل پیدا کند چون در آن صورت آرایشگر به سراغ دولت می‌رود و فردا مدیر کل کارگزینی یا دیپلمات از آب درمی‌آید. آموزش عالی:
بزرگ شدن حجم اقتصادی و گردش گردونه زندگی که با حرکت خود نیازهای جدیدی می‌آفریند موجب آن است که آموزش عالی ما باید قدرت تطبیق با آنها را داشته باشد وگرنه مشابه چاه ویل پول، وقت و نیروی کشور را خواهد بلعید و استقلال علمی کشور را تأمین نخواهد کرد و این آرزویی است که دشمنان ایران با توجه به استقلال سیاسی و اقتصادی که در زمان دودمان پهلوی پس از یک دوره فترت نصیب ما شده است خواهان آنند. برای حرکت سریع به طرف استقلال علمی باید تاروپودهای اطراف دانشگاه و وابستگی مستقیم فعالیت آن به شوراهای مختلف سازمان برنامه و بودجه، وزارت اقتصاد و دارایی و سازمان امور استخدامی از بین برود و باید به عنوان یک رئیس قبلی دانشگاه اعتراف کنم که عملاً با وضع موجود قدرت هیأت امناء ضعیف شده است و چرخ دانشگاه با وجودی که موتورش خوب کار می‌کند و نیرو دارد بیشتر اوقات بوکسوات می‌نماید. به نظرم ستاد آموزش عالی کشور باید تصمیم بگیرد که آیا برای دانشگاه‌ها به دنبال پایه‌ای محکم است یا روبنایی پیشرفته یا هر دو؟ در صورت اخیر چه ترکیبی از آن مطلوب جامعه ایرانی است به طور یقین کسی مایل نیست که دانشگاه‌های ما پایه محکم نداشته باشد در این صورت ستاد آموزش عالی باید قبول کند که در زمان حال مقداری کارهای اساسی ناکرده وجود دارد که آموزش عالی ما ابتدا باید در آن جهت حرکت کند و بدان اولویت قایل شود. به طور مثال اگر هنوز نتوانسته‌ایم فرمول خوب و مناسب آسفالت شهرهای ایران را ارایه بدهیم مسأله طب فضایی تفننی خواهد بود. به عنوان یک نفر دانشگاهی رنج می‌برم که ما امروز نمی‌توانیم یکی از پل‌ها یا مساجد اصفهان را بسازیم. سازندگان آنها نه فرانسه بلد بودند و نه انگلیسی و نه P.H.T داشتند نه عنوان دکتری و پرفسوری. حال که به این عناوین رسیدم از وظایف وزارت علوم و آموزش عالی می‌دانم که برای صرفه‌جویی در بودجه کشور و جلوگیری از اسراف و تبذیر و تأثر خاطر دانشمندان این مرزوبوم از شارلاتانی جلوگیری کند و تعداد قلیلی را که شارلاتان‌های علمی نام می‌نهم و در کشور پراکنده و به طریق مختلف ایجاد زیان و ضرر می‌کنند شناسایی نموده وسیله طرد آنها از دستگاه‌های دولتی گردد. چون متأسفانه بعضی این شارلاتان‌های علمی که عنوان دکتری و پروفسوری دارند و یا سریشم چنان این عناوین را به نام خود چسبانده که حتی اگر مورد سؤال نکیر و منکر هم قرار گیرند محال است نام خود را بدون پیشوند دکتری و پروفسوری ذکر کنند. تمام مشتری دستگاه‌های دولتی‌اند چون در بازار آزاد محلی برایشان نیست و بخش خصوصی به عنوان نگاه نمی‌کند و از این فاضلان می‌پرسد چه کار می‌توانی بکنی؟ در صورتی که در بخش عمومی این سئوال مطرح نیست و از او می‌پرسند چند تا دیپلم داری و او هم دیپلم‌های قلابی را ارایه می‌دهد و خطر بزرگ این اشخاص در دستگاه دولتی مشابه سکه‌های قلب است که سکه اصل را از بازار خارج می‌کند.
رفاه و تندرستی:
توسعه اقتصادی کشور که با آمار نسبت بدان اشاره نمودم و مطالعه بودجه که توسعه اقتصادی را در سال آتیه با توجه به تولید کار نوید می‌دهد خود دلیل بر آن است که جامعه ما از سلامتی و رفاه متناسب با توسعه اقتصادی بهره‌مند است. به عنوان یک پزشک این معادله اقتصادی و اجتماعی را به نحو دیگر مورد تفسیر قرار می‌دهم و می‌گویم در صورتی ما می‌توانیم به شکوفایی بیشتر اقتصادی و مداومت سیر صعودی توسعه اقتصادی اطمینان داشته باشیم که سلامتی جسم و روان و تأمین رفاه اجتماعی تضمین شده باشد و تضمین این مطلب که نیاز به بودجه گزافی دارد به طور یقین باعث خواهد بود تا وزیر پر تحرک و کاردان تندرستی و رفاه اجتماعی دنبال مکانیسم‌های تاره‌ای باشد و بتواند از بودجه موجود حداکثر ممکن رفاه اجتماعی و سلامتی جسمی را تأمین نماید. به طور مثال اگر ما بخواهیم خانه‌های پیران درست کنیم و هر کسی را از سن معینی بدون در نظر گرفتن شرایط خاص پذیرایی کنیم علاوه بر آن که مخارجی را متحمل خواهیم بود در مرگ پیر تسریع نموده و اصولاً جدا کردن سال‌خورده از فامیل و بی‌توجهی فامیل نسبت به او موجب ناراحتی روانی و دق مرگ او خواهد شد در صورتی که زنده نگهداشتن سنت ملی ما و تبلیغ در این امر که باید روزهای تعطیل و ایام عید از پیر فامیل یادآوری کنیم و در عروسی و عزا برایش مقامی قایل باشیم این پیر حس تنهایی و بی‌توجهی نخواهد کرد و یا
+++
به همین نحو تشویق سالخوردگان و بازنشستگان به کارهای کشاورزی سبک آنها را به زندگی امیدوار می‌نماید و نیازی به خانهٔ پیران نیست. تأمین رفاه بازنشستگان، موجب تعمیم حس تأمین اجتماعی در شاغلین است که خود یکی از راه‌های اصلی مبارزه با فساد است. وزارت تندرستی و رفاه باید کاری کند که کارمند بازنشسته هر قدمی که برمی‌دارد خود را در پشت جنازه خودش در حال قدم زدن نبیند و پاداش خدمات صادقانه خود را به صورت تنبیه نگیرد (صحیح است) از نظر تندرستی قبل از بیان روش‌های کم خرج‌تر برای حفظ تندرستی ابتدا مایلم توجه همکارم را که در مقام وزارت مسئولیت دارند به حالت انتقام‌جویی برگشت مالاریا از افغانستان و پاکستان تا اندونزی و آسیای جنوبی جلب نمایم و مبتلا شوندگان در این قسمت از جهان در سال آتی بالغ بر بیست میلیون نفر خواهد شد. به طور یقین اطلاع دارید که سازمان بهداشت جهانی قبول کرده است که اعلام غلبه‌اش بر مالاریا خیلی عجولانه بوده است، این اعلام عجولانه موجب شد ممالکی در آسیا که کنین می‌کاشته‌اند از آن صرف‌نظر کنند و لذا اکنون باید صور شیمیایی کنین را از ممالک صنعتی به قیمت گزاف خریداری و برای هر تن D.D.T که در سال ۱۹۷۴ پانصد دلار می‌دادند، امسال ۱۵۰۰ تا دو هزار دلار بدهند که تازه روی پشه‌ها که مقاوم شده‌اند اثر چندانی نخواهد داشت ملاحظه می‌فرمایید که چه زیانی همسایگان نزدیک و سایر کشورهای آسیایی خواهند دید و آنچه در کشور ما نقش اساسی در برانداختن مالاریا داشته است آبادانی و از بین رفتن شرایط لانه‌گزینی پشه بوده است حال با این اعلام خظر و توجه به این مطلب که برای ورود پشه نمی‌توان قرنطینه گذارد و گذشته است آن روزی که اگر بر دیوارها کلمه D.D.T نوشته می‌شد پشه فرار می‌کرد. باید بررسی بهداشتی مناطق پشه‌خیز هر چه زودتر انجام پذیرد و با گسترش آبادانی و از بین بردن گنداب و مرداب نگذاریم که بر اقتصاد کشور به علت برگشت مالاریا صدمه‌ای بخورد. اما از نظر حفظ تندرستی جامعه تجدیدنظر در سیستم بهداشتی و پیدا نمودن راه‌هایی که خرج کمتر و نتیجه بهتر دارد الزام‌آور است. اگر پنجاه سال پیش سیستم قرنطینه و مایه‌کوبی عمومی مؤثر بود، امروز نمی‌تواند نتیجه‌ای داشته باشد به دلیل آن که سرعت‌ها از ماوراء قرنطینه‌ها عبور می‌کند و رفت و آمدهای بین‌المللی و داد و ستدهای اقتصادی را نمی‌توان با عنوان مرزهای بسته متوقف داشت و برای بیماری‌های واگیر وارداتی موردیابی و پیشگیری در حول و حوش مورد کافی است، نه تلقیح‌های پرخرج و سراسری. به نظرم پیشرفت بهداشت بستگی به قدرت افراد جامعه در کارهایی که باید بکنند و کارهایی که نباید بکنند دارد و وزارت تندرستی و رفاه اجتماعی در این امر به معروف و نهی از منکر نقش رهبری و راهنمایی خواهد داشت. به مردم بگوید ورزش کنید بگوید پاکیزگی محیط بستگی به تصمیم دسته‌جمعی دارد و یا آن که از الکل و سیگار بپرهیزید. مسئولان وزارت تندرستی باید مردم را روشن نمایند که چگونه زندگی امروز موجب هلاکت آنها می‌گردد آیا می‌خواهند عمر طولانی و سالم داشته باشند و یا کوتاه و مریض؟ در صورتی که می‌خواهند طولانی و سالم عمر کنند باید بدانند که مثلاً نفس سرعت اتومبیل، انسان را از تعادل طبیعی خارج می‌کند و مستی سرعت با مستی الکل یکی است و یا اکنون که مردم و دولت مجبور به پرداخت هزینه سرسام آور دندان‌پزشکی هستند، به مردم بگویند که اگر مرتباً دندان مسواک زده شود به مقدار قابل توجهی از این مخارج کاسته می‌گردد. همه امروز از مصیبت انفارکتوس آگاهی دارند که روز به روز هم زیادتر می‌شود و این یک تراژدی است که انسان در زمانی که فامیل به حمایتش نیازمند است و جامعه می‌خواهد از تجربیات گرانبهایش بهره‌برداری کند در سنین سی و پنجاه سالگی با یک حمله قلبی از پا در می‌آید این تراژدی وقتی بزرگ‌تر جلوه می‌کند که بدانیم در پرتو دانش امروز می‌توانیم مانع این حمله قلبی شویم اما دست روی دست گذاشته و شاهد مرگ عزیزان خود باشیم. اگر به مردم گفته شود پرخوری، سیگار، آلودگی محیط زیست، فقدان ورزش و عصبانیت و برخوردار نبودن از لذت احترام عمومی علت قسمت اعظم مرگ‌های مفاجات بر اثر انفارکتوس است تماشاچی تأتر تراژیک روزگار نخواهیم بود. این سخن موجب آن نشود که اگر برحسب اتفاق در آتیه‌ای نزدیک من دچار این عارضه گردم نسبت به صدق عرایضم در صرف بودجه وزارت تندرستی در جهت روشن نمودن مردم نسبت به مسایل پزشکی و افزایش دانش تندرستی شک و تردید بفرمایید، چون پزشک امروز نمی‌تواند مثل حکیم باشی دیروز حفظ الصحه خود و فامیل خود را جدا از دیگران تأمین
+++
نماید و به علت همبستگی مسایل اجتماعی، ما پزشکان از موهبتی که پزشکان نسل‌های پیش داشتند برخوردار نیستیم و لذا انفارکتوس کردن من قسمتی مربوط به نوع زندگی اجتماعی است که مثل شما بدان آلوده هستم.
رئیس - آقای دکتر مولوی بفرمایید.
دکتر مجیر مولوی - جناب آقای رئیس، سناتورهای محترم: قبل از هر چیز باید شکر خداوند یکتا را به جای آورد که به ملت ایران رهبری خردمند و شاهنشاهی دانشمند و دوراندیش عطا فرموده تا با راهنمایی و نظرات صائب خود بتواند ملت بزرگی را به شاهراه تمدن هدایت فرماید. ما دست دعا به سوی پروردگار بلند کرده سلامتی شاهنشاه و خاندان جلیلش را مسألت می‌نماییم و از پیشگاه ذوالجلالش توفیق خدمت در این موقعیت تاریخ ایران برای هر فرد ایرانی خواهانیم و امید است در پرتو انقلاب شاه و ملت و قوام حزب رستاخیز ملت ایران بتوانیم قدم‌های مؤثری برای تعالی و عظمت وطن عزیز خود برداریم. باید از نخست وزیر مجرب خود و وزرای محترم و گروه کثیری از افراد کارآمد که در برنامه‌ریزی این بودجه عظیم مملکتی زحمت کشیده و با این مشخصات که در تاریخ مملکت ما بی سابقه است تقدیم مجلس سنا می‌نمایند تشکر و قدردانی نماییم و امید است با خرج به موقع آن ملت ایران حداکثر استفاده را برای زندگی بهتر و رفاه و آسایش خود بنماید این بودجه سه هزار میلیارد ریالی هدیه‌ای است از طرف شاهنشاه آریامهر طراح بزرگ به ملت خود و آرزومندیم که با پیاده کردن صحیح و به موقع آن تمام مشکلات یکی بعد از دیگری حل شود و نارسایی‌ها مرتفع گردد، ملت و مملکت تحت توجهات شاهنشاه محبوب خود به حد اعلای عظمت و سرافرازی برسد. می‌خواهم از پشت این تریبون ملت ایران را مخاطب قرار داده و بگویم که این بودجه عظیم با خصوصیات خود باید به دست ملت ایران در سطح مملکتی پیاده شود. ملت وظیفه‌شناس ایران در این موقعیت حساس از تاریخ خود باید با اراده آهنین در این راه قدم بردارد هر فرد ایرانی از کشاورز گرفته تا کارگر از اصناف تا بازرگان از مهندس گرفته تا دکتر از دانش‌آموز تا دانشجو از معلم گرفته تا استاد از سرباز تا افسر خلاصه تمام قشرهای اجتماع ما باید یکدل و یک جهت تحت فرمان و اوامر شاهنشاه خود به پیش قدم برداریم و با خلوص نیت و حداکثر فداکاری در راه پیشرفت و سربلندی ایران عزیز با جان و دل کوشا باشیم باید منافع میهنی و اجتماعی را به منافع شخصی و خصوصی ترجیح دهیم خلاصه هر فرد ما باید یک سرباز جان باز در مقابل سربلندی میهن و حفظ اصول انقلاب و رژیم شاهنشاهی ایران باشیم ملت ایران باید هر دقیقه‌ای از این عصر طلایی را مغتنم شمرده و حداکثر استفاده را از موقعیت فعلی خود بنماید تا هر چه زودتر به دروازه‌های درخشان تمدن بزرگ برسیم. من شخصاً با بودجه پیشنهادی دولت موافقم و از حضور هیأت محترم دولت در مجلس سنا استفاده می‌نمایم که یادآوری‌هایی بنمایم. همان طوری که آقایان سناتورها اطلاع دارند از سال ۴۱ به این طرف اقدامات عظیم بنیانی و اساسی به امر شاهنشاه آریامهر در این مملکت انجام یافته که هر کدام به نوبه خود شاهکاری است از اراده شاهنشاه خردمند، و اقدامات دولت خدمتگزار جناب هویدا حقیقتاً در تمام شؤون زندگی پیشرفت‌های چشمگیری داشته‌ایم ولی مسلماً هنوز هم نیاز به کار و کوشش داریم تا صبح دولت بدمد. سناتورهای محترم قبل از این که افتخار نمایندگی از طرف اهالی آذربایجان شرقی پیدا نمایم . من عضو انجمن شهرستان تبریز و رئیس انجمن استان آذربایجان شرقی بودم در مهر ماه سال ۱۳۴۹ انجمن‌های شهرستان‌ها و استان‌ها تشکیل یافت و اعضای این انجمن‌ها با کمال صداقت و جدیت مشغول به کار شدند این انجمن‌ها که یکی از ارکان مشروطیت ایران بود به امر شاهنشاه و با مراقبت وزارت کشور تشکیل یافت و جلسات خود را مرتباً تشکیل داده و در خصوص نیازها و احتیاجات مناطق مربوطه خود به بحث می‌نشینند و نتیجه مذاکرات خود را به شکل صورت جلسات انجمن به فرماندار و استاندار و وزارت کشور و حزب می‌فرستند و توقع دارند که در تنظیم بودجه‌های منطقه‌ای پیشنهادات ایشان مبداء و مأخذ بودجه‌های استانی قرار گیرد مسلماً دولت کمال توجه را به این انجمن‌ها دارد و حتی اختیارات آنها را اضافه نموده ولی مصوبات انجمن‌ها هنوز ضمانت اجرایی ندارد در این مورد توجه دولت و وزیر محترم کشور را جلب می‌نماییم. در قسمت راه‌ها جلسات متعددی با حضور نمایندگان مجلسین هر استان تشکیل می‌شود اغلب راه روستایی مورد توجه است و در سر برنامه اقدامات رفاهی قرار گرفته است همان طوری که استحضار دارند شرط لازم برای بردن خدمات به سطح روستاها داشتن راه و ارتباط مناطق روستایی است، من امیدوارم وزارت تعاون و امور روستاها با تمام امکانات خود در سطح مملکتی به این موضوع توجه کافی و وافی خواهد نمود. مسلم است به موازات این اقدامات باید فرهنگ و بهداشت و برق نیز به این مناطق نفوذ نماید و الا طولی نخواهد کشید
+++
که اغلب دهات و قصبات، فاقد نیروی انسانی خواهد شد. به طوری که همه می‌دانیم جوانان روستایی به سوی شهرها سرازیر می‌شوند و این موضوع اگر از حد متعادل تجاوز نماید خطرات تخریبی، این مناطق را خواهد داشت و برای چاره‌اندیشی تنها راه‌حل، آباد نمودن و دادن وسایل رفاهی به فرزندان کشاورزان است. اگر به فرمان و اراده شاهنشاه ما مملکت ایران باید صنعتی شود به معنی این نیست که باید از کشاورزی صرف‌نظر کنیم امید است با برنامه‌های کوتاه‌مدت و دراز مدت که وزارت کشاورزی دارد و ماشینی کردن کشاورزی و راهنمایی کشاورزان و فراهم نمودن امکانات مالی به کشاورزانی که احتیاج دارند، کشاورزی و صنعت به موازات هم در مملکت ما پیشرفت نماید. وزارت نیرو باید به آب و برق روستاها توجه بیشتر نماید، اغلب قنوات در سطح روستا به علت عدم مواظبت و تنقیه چاه‌ها خشکیده‌اند. همچنین باید مطالعه دقیق شود که چاه‌های عمیقی که برای تأمین آب شهرها زده می‌شود باعث خشکیدن چشمه‌های آبادی‌های مجاور شهرها نشود مسلماً این موضوع فنی است و باید قبل از هر اقدام مطالعه دقیق بشود و در مناطقی که پیش آمده، چاره اساسی نمود. همچنین دایر نمودن برق در سطح روستاها نه تنها از نظر رفاهی مهم می‌باشد بلکه از نظر اجتماعی اهمیت به سزایی دارد، مثلاً داشتن تلویزیون باعث خواهد شد که کشاورزان از مزایای تربیتی و تعلیمی و حتی سیاسی آن استفاده نمایند. وزارت آموزش و پرورش با وجود گسترش چشمگیری که در مراکز استان‌ها دارد هنوز موفق نشده است که همه دبستان‌ها و دبیرستان‌ها را یکسره نماید و اغلب از ساختمان‌های استیجاری نامناسب جهت مدارس استفاده می‌کنند، باید با بودجه مهمی که در اختیار دارد به این موضوع توجه شود. همچنین اغلب مناطق کشور ما از نبودن معلم در مضیقه هستند باید برای سطح ابتدایی و متوسطه دست به کار شد و معلم تربیت نمود که مسلماً وزارت آموزش و پرورش توجه خاصی به این موضوع دارد. و امید است با برنامه‌ریزی‌های کوتاه مدت بتواند به نارسایی‌ها فایق آید. وزارت کشور باید برای شهرداری‌ها فکر اساسی نماید مسلماً برای پیشرفت کار شهرداری‌ها همکاری مردم با پرداخت عوارض نوسازی به موقع و به میزان قانونی لازم است. منتهی مردم را باید قایل نمود که آنچه تا به حال پرداخت شده (عوارض نوسازی) به مصرف پیشرفت امور شهری رسیده است برای این کار شهرداران باید با مردم شهر خودشان در تماس باشند با سخنرانی‌ها و چاپ اوراق و تعیین مبلغ وصول شده در عرض سال و موارد مصرف را در معرض اطلاع اهالی بگذارد در این صورت حتماً اهالی ترغیب می‌شوند و به آسانی عوارض نوسازی را پرداخت می‌نمایند چیزی که باقی می‌ماند بدهی‌های گذشته شهرداری‌ها است در سطح مملکتی دولت باید برای این کار چاره‌جویی نماید. وزارت اقتصاد و دارایی برای وصول مالیات باید از روش‌های متداول در ممالک پیشرفته پیروی نماید مأمورین وصول باید نرمش نشان دهند و با خوش‌رویی و حسن سلوک رفتار نمایند باید از خود مؤدی درخواست شود که میزان مالیات خود را محاسبه و پرداخت نماید در گذشته یکی از وزرای دارایی اوراقی جهت اظهارنامه مالیاتی چاپ نمود که در ذیل آن ورقه مؤدی به وجدان خود قسم یاد می‌نماید که اظهارنامه را دقیقاً و از روی حقیقت امضاء می‌نماید متأسفانه به تمام اظهارنامه‌ها اعتراض شد و معنای آن این بود که مؤدیان مالیاتی قسم دروغ خورده‌اند البته این پیش‌آمدها نظر مردم را نسبت به مأمورین وصول عوض می‌کند و عواقب آن خوش آیند نیست. اگر بنا است همه ساله مقدار مالیات بیشتر وصول شود باید تناسبی قایل شد مثلاً از مؤدیان معمولی ده درصد یا ۱۵درصد اضافه مالیات گرفت و اصولاً نباید سطح وصول از یک رقم کوچک به یک رقم بزرگ و باور نکردنی تبدیل شود صاحب منصبان عالی رتبه دارایی که به عنوان پیشکار دارایی در استان‌ها انجام وظیفه می‌نمایند باید به غیر از خبرگی در کار خود با عموم طبقات مطابق ذوق و سلیقه آنها رفتار نمایند و با محبت و مهربانی و با منطق و دلیل قانونی آنها را تشویق به دادن مالیات بیشتر بکنند با راهنمایی مردم و توجه دادن آنها به این که دولت از ملت جدا نیست و وجوهی که از راه مالیات از مردم دریافت می‌شود از راه‌های دیگر برای رفاه و آسایش اهالی و آبادانی مملکت به مصرف می‌رسد و این پول‌ها به جیب شخص به خصوصی نمی‌رود با این گونه اقدامات می‌توان صمیمیت و حسن تفاهم فی مابین ایجاد کرد و بیشتر مالیات وصول نمود. دانشگاه‌ها - در خصوص دانشگاه‌ها که مورد توجه شاهنشاه آریامهر است و روز به روز بر وسعت و تعداد آنها در سطح مملکتی اضافه می‌شود به عنوان یک فرد ایرانی و یک دانشگاهی همواره اعتلا و عظمت تمام دانشگاه‌های کشور و به خصوص دانشگاه آذرآبادگان را از صمیم قلب آرزو می‌نمایم به امر مطاع مبارک ملوکانه ما نه تنها باید قدر استادان موجود را در سطح مملکت بدانیم بلکه باید
+++
با ترغیب و تشویق، تمام مغزهای فراری را به میهن عزیز بازگردانیم من کاملاً اطمینان دارم که وزارت علوم با تمام امکانات خود به پیروی از منویات شاهنشاه به موضوع تشویق استادان دانشمند و خدمتگزار توجه مخصوص دارد ولی اخیراً در دانشگاه آذرآبادگان عده‌ای از استادان تمام وقت را به نیم وقت تبدیل نموده‌اند من آنچه تحقیق نموده‌ام مسلماً این اقدام از اختیارات رئیس دانشگاه می‌باشد ولی آیا فکر این را نموده‌اند که این استادان اغلب ۱۵ تا ۲۰ سال سابقه کار دارند و زندگی خود را روی میزان حقوق دریافتی پایه‌ریزی کرده‌اند و یک مرتبه اگر میزان حقوق آنها سه مرتبه کمتر شود چه پیش آمد خواهد نمود این موضوع باعث دلسردی و بدبینی در پیش عده‌ای از جوانان تحصیل‌کرده و دانشمند را در سطح مملکتی فراهم خواهد نمود.
من از جناب آقای وزیر علوم تقاضا دارم به این نکته توجه مخصوص داشته باشند و تذکر لازم را جهت رفاه بیشتر استادان به مسؤلین امر صادر نمایند.
همچنین عده‌ای از دانشجویان دانشکده اقتصاد دانشگاه آذرآبادگان شکایت دارند که رسماً اعلانی منتشر شده و دانشکده اقتصادی دایر گردیده و حالا به عنوان این که این دانشکده فاقد استاد می‌باشد آن را منحل می‌نمایند و ما دانشجویان که سه ترم در این دانشکده تحصیل کرده‌ایم سرگردانیم آیا دانشگاه نمی‌تواند مثل سایر رشته‌ها مانند دانشکده فنی از استادان تهران در این مورد استفاده نماید تا ما در محل و شهر خود مشغول به تحصیل شویم در این مورد هم تقاضا دارم وزارت علوم به درخواست‌های این دانشجویان رسیدگی و اقدام مقتضی بنماید.
در مورد جوانان، دولت و حزب رستاخیز ملت ایران باید توجه مخصوص بنماید قبل از هر چیز جوانان ما باید میراث تاریخی و شاهنشاهی ۲۵۰۰ ساله خود را واقف باشند در مورد ایمان به خدا و یکتاپرستی هم باید از کلاس‌های پایین تعلیمات دینی داشته باشند جوانان ایرانی باید در مقابل شاهنشاه و میهن خود احساس مسؤلیت نمایند برای جوانان دانشجو باید سخنرانی‌های سیاسی و مقایسه سیاست‌های مختلف ترتیب داده شود و حتی در خارج از ایران هم باید مواظب جوانان خود که به حمدالله اغلب شاه‌پرست و میهن‌دوست هستند باشیم و خدای نکرده اگر انحرافی از بعضی‌ها مشاهده شد باید پای صحبت آنان نشست و با دلیل و منطق آنها را از انحرافات خود بر حذر داشت چون آینده میهن ما در دست جوانان ما خواهد بود.
در خاتمه امیدوارم تذکرات من که از روی کمال صمیمیت و عشق به شاهنشاه و میهن عزیزمان ایران سرچشمه می‌گیرد مورد قبول و اجابت قرار گیرد تا در سایه شاهنشاه عالیقدر موفق به پیشرفت‌های چشمگیر شویم.
زنده باد شاهنشاه پاینده باد ایران (احسنت، احسنت)
۱۱ - ختم جلسه به عنوان تنفس
رئیس - چون مدت سخنرانی بعدی بیش از یک ساعت است شاید مقتضی باشد که جلسه را به فردا موکول کنیم (صحیح است) لذا جلسه را به عنوان تنفس ختم می‌کنیم و جلسه بعد به ساعت ۹ صبح فردا موکول می‌شود، جلسه ختم می‌شود.
(مقارن ساعت هشت و نیم بعدازظهر جلسه به عنوان تنفس ختم شد)
(مجدداً ساعت نه صبح روز یکشنبه هفدهم اسفند ماه ۱۳۵۴ مجلس به ریاست آقای دکتر سیدمحمد سجادی "نائب رئیس" تشکیل شد)
۱۲ - بقیهٔ شور در لایحه بودجه سال ۱۳۵۵ کل کشور
نایب رئیس - رسمیت جلسه اعلام می‌شود، چون جلسه امروز ادامه جلسات روز قبل است لذا صورت‌جلسه نداریم و وقتی که کار بودجه تمام شد صورت مذاکرات در یک مجلد تنظیم و توزیع خواهد شد. اینک بحث دربارهٔ کلیات بودجه است آقای جعفری بفرمایید.
جعفری - لایحه بودجه سال ۱۳۵۵ کل کشور روز سه‌شنبه ۱۴ بهمن ماه ۱۳۵۴ به وسیله جناب آقای نخست وزیر تقدیم مجلس شورای ملی شد و پس از بررسی کامل در آن مجلس امروز در دستور جلسه علنی مجلس سنا قرار گرفته و طرح آن در این مجلس محترم به نمایندگان سنا فرصت مناسبی داده است که نظرات خود را در مورد بودجه و مسایل کلی مملکتی بیان کنند. بی‌شک با تجربیات و اطلاعات ذیقیمتی که همکاران گرامی دارند نظرات خود را که در طریق خیر و صلاح کشور است بیان خواهند کرد و با تشریح برنامه‌های دولت و اهداف بودجه مردم را از چگونگی دخل و خرج کشور مطلع خواهند ساخت و آن را در معرض قضاوت صحیح مردم قرار خواهند داد و ملت ایران را به آینده کشورشان با دید صحیح و واقع‌بینانه مطلع و مستحضر خواهند کرد.
اینجانب نیز به مقتضای وظیفه و مسئولیت نمایندگی که دارم بر آن شدم که در این بحث مفید و کلی شرکت کنم و در تشریح بودجه و هدف‌های آن که همگی در طریق پیشبرد ایران و ایرانی به سمت ترقی و تعالی بیشتر و به وجود آوردن
+++
مملکتی آبادتر و ملتی مرفه‌تر است اقدام و نظراتی را که در پاره‌ای از مسایل مملکتی دارم بیان و آرزو کنم همان طوری که در دوران یازده سال خدمت صادقانه جناب آقای نخست وزیر نظرات مفیدی که بیان شده همواره مورد توجه کامل دستگاه‌های اجرایی قرار گرفته نظرات ابرازی نیز مورد توجه ایشان و مقامات دولتی قرار گیرد و در حدود امکانات و مقدورات مملکتی جامه عمل بپوشد (صحیح است).
این نکته را هم باید عرض کنم که تشریح و بیان ارقام بودجه سال ۱۳۵۵ کل کشور در این ساحت مقدس و دفاع از آن از لحاظ عظمتی که دارد و از نظر این که ارقام و اعداد آن نمودار درخشان پیشرفت و ترقیات چشمگیر و بالا رفتن رشد اقتصادی کشور است و با عملی کردن آن همان طوری که عرض شد بی‌شک ایران و ایرانی با به دست آوردن ترقیات و پیشرفت‌های بیشتر به دروازه تمدن بزرگ نزدیک‌تر می‌شود برای اینجانب افتخارآمیز است.
اما قبل از تشریح برنامه‌های آینده دولت و بیان اهداف بودجه سال ۱۳۵۵ کل کشور، بی‌مناسبت نمی‌دانم برای آگاهی بیشتر ملت ایران و به ویژه مطلع ساختن نسل جوان از این که ما در گذشته اما نه گذشته دور بلکه قریب ۲۲ سال پیش در چه دورانی از انحطاط و سیه‌روزی بوده‌ایم و امروز به کجا رسیده‌ایم و در آینده نزدیک به کجا خواهیم رسید و به چه مراحلی از ترقی و تعالی دست خواهیم یافت صفحات تاریخ ایران را ورق بزنم و خاطره ایام بعد از جنگ بین‌المللی دوم به ویژه روزگار قبل از مرداد ۱۳۳۲ را به یاد همکاران عزیز و ملت شریف ایران بیاورم و از بیم این که موجب تأثر بیشتر گردم از درازی سخن احتراز جویم و نمودار کوچکی را از آنچه که در فاصله خاتمه یافتن جنگ خانمان‌سوز بین‌المللی دوم تا روز رستاخیز ملی ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ رخ داده برای ایشان مجسم کنم.
شما همکاران عزیز خوب به خاطر دارید که بعد از جنگ عالم‌گیر دوم کشور ما در آتش فقر و تنگدستی می‌سوخت آثار هرج و مرج همه جا را فرا گرفته بود نابسامانی و عدم امنیت و ثبات سیاسی در این مملکت سایه افکنده خیابان شهر پر از اشخاص فقیر و تنگدست بود ثبات و امنیتی وجود نداشت مردم در خیابان‌ها امنیت جانی نداشتند در آن روزها در اثر ضعف مالی مملکت و سوء سیاست دولت وقت ملت ایران جز ناله چیز دیگری نداشت که با آن سودا کند.
قبل از فرا رسیدن رستاخیز ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ از جمله کارهای ناروا طومارسازی بود که رواج فراوان پیدا کرده بود، اشخاصی را که در خیابان‌ها دنبال کار خود بودند به زور و به اجبار به پای طومارها برای امضاء می‌بردند و آنها را بدون داشتن اطلاع از متن و نوشته طومار به جبر وادار به امضاء می‌کردند از درس و مدرسه خبری نبود دانش‌آموز به معلم احترام نمی‌گذاشت و معلم در کلاس درس جرأت آن را نداشت که برخلاف میل بعضی از دانش‌آموزان آن کلاس درس خود را شروع کند در آن دوران انحطاط و سیه‌روزی دولت مسؤل جزء در فکر عوام فریبی و ماجراجویی و حادثه آفرینی به مطلب دیگری نمی‌اندیشید تهیه و تأمین آسایش مردم و ایجاد امنیت و آرامش در مملکت و فراهم کردن وسایل پیشرفت به هیچ وجه در نظر مسؤلان امر نبود.
همان طوری که هنگام طرح لایحه بودجه سال ۱۳۵۴ در این مجلس محترم عرض کردم در شهریور ماه سال ۱۳۳۲ که با سمت معاونت وزارت فرهنگ افتخار خدمت پیدا کردم ضعف مالی مملکت به جایی رسیده بود، اعتباری که بتوان با آن یک ساختمان برای دایر کردن مدرسه اجاره کرد وجود نداشت. ولی امروز این همان ایرانی است که بعد از گذشت ۲۲ سال که در عمر ملتی عدد قابل توجهی نیست در اثر کوشش و مجاهدت و برخورداری از نقش رهبری دانا و توانا و پادشاهی مصلح و خردمند و دوراندیش این چنین در دنیا بلندآوازه شده و در اثر پیدا کردن امکانات فوق‌العاده مالی دولت خدمتگزارش بودجه‌ای معادل ۳۱۰۵ میلیارد ریال تنظیم و برای بررسی و تصویب تقدیم قوه مقننه می‌نماید.
با اجرای اصول انقلاب اجتماعی ایران در ظرف مدت قلیل تعداد دانش‌آموزانش به ۷۷۰۰۰۰۰ نفر و تعداد دانشجویانش در دانشگاه‌ها و مدارس عالی به ۱۴۹۰۰۰ نفر و رقم دانش‌آموزان مدارس حرفهای به ۱۳۳۰۰۰ نفر بالغ گشته است تعداد ۱۹ دانشگاه و ۴۳۰۰۰ مدرسه در کشور دایر شده تحصیلات در کشورش در کلیه سطوح تحصیلی رایگان گردیده درهای مدارس و دانشگاه‌ها به روی تمام جوانان کشور گشوده شده است . دانش‌آموزانش تغذیه رایگان می‌شوند امکانات آموزشی و تهیه وسایل تحصیلی به حدی رسیده است که هیچ کودک و نوجوان و جوان ایرانی به علت عدم بضاعت مالی از تحصیل بازنمی‌ماند و از پرورش و شکوفان شدن استعدادش محروم نمی‌گردد و هیچ مانعی در راه دانش‌اندوزی او وجود ندارد و در فلسفه انقلاب ایران و در دوران رستاخیز ملت ایران تمام امکانات برای پرورش استعداد و قریحه او به نحوی که بتواند نقش و رسالت خود را در راه سازندگی
+++
ایرانی نیرومندتر و قوی‌تر به خوبی ایفا کند فراهم گردیده است.
بیمه‌های اجتماعی و درمانی و تأمین دوران بازنشستگی گسترش یافته همه‌گیر شده است بهداشت رایگان و همگانی گردیده از معلولین جسمی و روحی و روانی حمایت می‌شود سایر خدمات اجتماعی و رفاهی در تمام نقاط کشور توسعه یافته است مادران باردار و کودکان شیرخوار تحت حمایت کامل قرار گرفته‌اند با تشکیل حزب واحد رستاخیز ملت ایران یکپارچگی و وحدت ملی افراد ایرانی به طریق بارزی تجلی بیشتری یافته در اثر اجرای سیاست مستقل ملی ثبات و امنیت کم نظیر در مملکت برقرار گشته است و در دورانی که در اکثر نقاط دنیا آثار ناامنی و فقر و تنگدستی و خونریزی و بر هم خوردن علایق انسانی سایه افکنده در لوای امنیت و ثبات به پیشرفت‌ها و کسب افتخارات و تحصیل کامیابی‌های بزرگ نایل گردیده است ایران در سلک کشورهای کمک دهنده قرار گرفته و کشور به یک بازار پولی معتبر مبدل شده است.
تاریخ ایران گویای این حقیقت است که هر وفت ملت ایران از وجود رهبری مصلح و خیرخواه و پیشوایی دوراندیش و خردمند برخوردار بوده است رکود و سستی و تن‌آسایی را کنار گذاشته و با کار و کوشش و ابراز صداقت و صمیمیت آن چنان پیشرفت کرده که موجب حیرت ملل دیگر شده است (صحیح است) شاهد مثال دوران پر افتخار آریامهر است که ملت ایران با استفاده از رهبری‌های پرارج شاهنشاه خردمند، هوشمند و خلاق خود و با برخورداری از رهنمون‌های پیشوای عالیقدر خویش دورانی از پیشرفت‌های کم نظیر و موفقیت‌هایی بزرگ را می‌گذراند و به افتخاراتی گرانمایه نایل آمده به همین مناسبت است که ملت ایران یکپارچه و یکدل و یک زبان و با شوق و عشقی وافر خود را برای بزرگداشت پنجاه سال سلطنت شکوهمند پهلوی و ابراز حق‌شناسی و تقدیم سپاس از مجاهدات و مساعی بی‌دریغ اعلیحضرت رضا شاه کبیر سردودمان سلسله جلیل پهلوی که استقلال و تمامیت ارضی ایران را تأمین و ایرانی نو شالوده‌ریزی فرمود و تقدیم سپاس بیکران به پیشگاه شاهنشاه آریامهر که سبب کسب این همه افتخارات و پیروزی‌های درخشان برای ایران و ایرانی شده‌اند آماده می‌کند(صحیح است)
اولین قدم برای نیل به این ترقیات و کامیابی‌های افتخارآمیز را مبتکر و طراح بزرگ انقلاب ایران در روز ششم بهمن سال ۱۳۴۱ برداشتند و با ارایه اصول منشور انقلاب که به تأیید و تصویب ملت هوشیار ایران رسید منشاء و موجد نهضتی عظیم شدند و شجاعانه درهای ترقی و رفاه و عدالت اجتماعی را بروی نسل حاضر و نسل‌های آینده گشودند و ملت ایران را برای رسیدن به این گونه پیشرفت‌ها و افتخارات و دسترسی یافتن به ترقیات بیشتر رهنمون شدند.
انقلاب ایران با برخورداری از رهبری‌های قاطع شاهنشاه رفاه و سربلندی و تأمین عدالت اجتماعی و تجلی کردن تمام خصوصیات یک انسان واقعی و در عین حال پیشرفت از نظر مادی و معنوی را برای مردم این مرز و بوم و نسل‌های آینده آن فراهم کرده است در طول سیزده سال که از شروع انقلاب عظیم اجتماعی ایران می‌گذرد میلیون‌ها کشاورز، کارگر و صنعتگر و زن و مرد ایرانی به ترقیات و پیشرفت‌های چشمگیر و عظیمی نایل گردیده و همه ما شاهد و ناظر آن هستیم که اقوام و ملل مختلف جهان آن چنان متوجه ما گردیده‌اند که با کنجکاوی می‌خواهند بدانند ما چگونه در این راه قدم برداشته‌ایم و به چه طریق از ثمره آن بهره‌مند گشته‌ایم به همین مناسبت انقلاب ایران جزء لایتجزای زندگی مردم میهن ما گردیده و خدمت در راه اجرای اصول انقلاب نجات بخش اجتماعی ایران یکی از فرایض مسلم وطن‌پرستی شده است.
بدیهی است نیل به آینده‌ای امیدبخش‌تر و رسیدن هر چه بیشتر به هدف‌های ملی محتاج و در گرو آن است که بیش از آنچه را که ملت‌های دیگر سعی و کوشش می‌کنند کار و تلاش و مجاهدت کنیم زیرا در فلسفه انقلاب ایران کم کاری و تنبلی و زیاده‌طلبی نیامده و تلاش پیگیر و مداوم و کار مستمر و دایم و خلافه در طریق مصالح ملی و اجتماعی در سر لوحه آن قرار گرفته است و باید دانست رفاه و بالا رفتن سطح زندگی از طریق تن‌آسایی و فرصت‌طلبی و عدم رعایت منافع اجتماعی حاصل نمی‌گردد.
با اذعان و اعتراف و داشتن اعتقاد راسخ به اهمیت این اصل کلی و به انتخاب راه درست و صواب و تشویق و ترغیب عموم افراد کشور به کار و کوشش و استفاده از نیروی انسانی توانسته‌ایم در مدت سیزده سال که از تاریخ شروع انقلاب ایران می‌گذرد آن چنان به ترقیبات و پیروزی‌های افتخارآمیز برسیم که موجب شگفتی و اعجاب دیگران گردیده است.
ما در این چند سال اخیر با اتکاء به میراث تمدن و
+++
فرهنگ عالی و درخشان خود که یکی از عوامل مؤثر پایداری ملی است و با استفاده از نیروی خلاقه و فعاله ایرانی و با قدم برداشتن در راهی هموار و صاف که شاهنشاه دور اندیش و خردمند برای رسیدن به اوج ترقی و پیشرفت ارایه فرمودند و در نتیجه کوشش و فعالیت و برخورداری از ثبات سیاسی و امنیت کم نظیر که در مملکت برقرار گردیده موانع و مشکلات را یکی پس از دیگری پشت سر گذاشته و در تمام شئون اجتماعی و اقتصادی کشور آن چنان پیشرفت کرده‌ایم که قرن‌ها آرزوی هر فرد ایرانی بوده است.
به نظر من دولتی در خدمتگزاری موفق خواهد بود که نیازمندی‌ها و خواسته‌های ملت ایران را به خوبی تشخیص دهد و تمام اقدامات و کوشش‌ها و مساعی خود را در راه عملی کردن و برآوردن این نیازمندی‌ها به کار برد و از نیروی لایزال ملت برای رسیدن به آن هدف‌ها حداکثر استفاده را بکند و چون اصول و هدف‌های انقلاب شاه و ملت ضامن رفاه و ترقی و تعالی ایران و ایرانی است دولتی که پایه و مبنای برنامه خود را بر اجرای این اصول بگذارد و مساعی خود را در راه به ثمر رساندن آن مصروف دارد دولت خدمتگزاری است و مورد تأیید و پشتیبانی کامل ملت ایران خواهد بود (صحیح است).
دولتی که نیروی مادی و معنوی خود و ملت را برای نیل به هدف‌های ملی بسیج کند و از آن در جهت پیشرفت‌های اقتصادی و اجتماعی به نحو احسن استفاده نماید و برنامه جامعی که منطبق با معنا و مفهوم و فلسفه اصول انقلاب باشد عملی سازد در راه خدمتگزاری به ملک و ملت توفیق کامل یافته است.
دولت جناب آقای هویدا با هوشیاری و قدم گذاشتن در راه خدمتگزاری و تنظیم برنامه کار خود و انطباق آن با نیازمندی‌ها و خواسته‌های مردم و برخورداری از رهبری‌های شاهنشاه خوشبختانه توفیق یافته در دوران یازده سال و اندی خدمتگزاری خود که بار سنگین مسئولیت مستقیم دولت و امور اجرایی را بر دوش دارند منشاء خدمات مؤثر و چشمگیر کردند و توفیق خدمت صادقانه را پیدا کنند.
دوازدهمین بودجه‌ای را که دولت جناب آقای هویدا در بهمن ماه سال جاری تقدیم مجلس شورای ملی نمود از نقطه‌نظر دریافت‌ها و پرداخت‌ها بالغ بر ۳۱۰۵ میلیارد ریال است و از لحاظ رقم این بودجه در میان کشورهای دنیا مقام هفتم را دارد و از نظر بودجه سرانه کشور ایران در سال ۱۳۵۵ در ردیف سوم قرار گرفته است به همین مناسبت باید گفت که بودجه تقدیمی عظیم‌ترین بودجه تاریخ مشروطیت ایران است که در اولین سال تشکیل حزب رستاخیز ملت ایران تقدیم قوهٔ مقننه گردیده است و اگر رقم این بودجه با رقم بودجه سال ۱۳۴۴ که توسط همین دولت تقدیم قوه مقننه شد مقایسه گردد ملاحظه خواهیم کرد که رقم بودجه سال ۱۳۵۵ کل کشور ۱۸ برابر بودجه سال ۱۳۴۴ می‌باشد و در عین حال اعتبار بودجه سال ۱۳۵۵ از رقم بودجه سال جاری ۲۷ درصد فزونی دارد.
دولت ایران توانسته است با تجهیز منابع لازم و بالا بردن میزان بهره‌وری و حاصل کارایی افراد و افزایش قابلیت‌ها و کاربرد منطقی نیروی انسانی در حالی که کشورهای عمده صنعتی جهان در نتیجه بحران و رواج بیکاری و عدم توانایی استفاده کامل از ظرفیت‌های تولیدی خود درآمد آنها کاهش پیدا کرده از ظرفیت‌های تولیدی خود حداکثر استفاده را ببرد و بودجه‌ای با این عظمت تنظیم و تقدیم دارد.
بودجه سال ۱۳۵۵ از نظر تنظیم و ترکیب و روشن بودن هدف‌ها دارای امتیازات خاصی است و با مطالعه آن باید صادقانه اذعان کرد که درآمدها با اصول منطقی از نظر برنامه‌های عمرانی و تأمین عدالت اجتماعی تقسیم و توزیع گردیده است.
باید دانست که یکی از مسایل مهم مملکتی که در پیشرفت کشور کمال اهمیت را دارد بودجه کل کشور است و در حقیقت بودجه مملکتی نمایانگر سلامت وضع مالی و اقتصادی و بهبود همه جانبه اوضاع عمومی کشور می‌باشد به همین مناسبت این بودجه باید طوری تنظیم و طراحی گردد که جوابگو و نمودار واقعی برنامه‌های اقتصادی و اجتماعی مملکت باشد درآمد مملکت باید به قسمی تقسیم شود که از طرف آن در هر یک از مؤسسات دولتی حداکثر استفاده برای پیشبرد هدف‌های عالی مملکتی به دست آید و برنامه‌های مورد نظر دولت بدون وقفه به مرحله اجرا درآید و اگر دولت در اجرای برنامه‌های پیش‌بینی شده با کمبود کارگر و کارشناس و نیروی انسانی ماهر رو به رو شود و تنگناهایی را که به وجود آمدن آن لازمه هر پیشرفت و جهشی است و نمایانگر رشد اقتصادی و اجتماعی است احساس کند آن را با تنظیم برنامه صحیح و اجرای کامل
+++
آن و با استفاده از توزیع صحیح و منطقی درآمدها به برنامه‌های عمرانی برطرف نماید.
تنظیم بودجه وسیله مؤثری است در دست طراح برنامه برای این که بتواند برنامه‌های توسعه اقتصادی و اجتماعی را با توجه به مقتضیات سیاسی و اجتماعی و وضع خاص کشور تنظیم کند و این برنامه‌ها به وسیله بودجه‌بندی صحیح جامهٔ عمل بپوشد تا موجبات توسعه سریع‌تر اقتصادی فراهم گردد و از منابع مالی موجود حداکثر استفاده حاصل شود.
تنظیم صحیح بودجه و تقسیم درست و منطقی درآمد مملکت به بخش‌های دولتی مبین اقتصاد سالم کشور است و همین امر بهترین راهنمای مسئولان در طراحی صحیح بودجه‌های عمرانی و عمومی مملکت در چهارچوب سیاست معین و مشخص می‌باشد.
با امعان‌نظر در بودجه سال ۱۳۵۵ کل کشور، که اکنون در دست رسیدگی است، به خوبی درک خواهد شد که دولت در تنظیم آن با توجه به مقتضیات سیاسی و اجتماعی نهایت دقت را مبذول داشته و در تشخیص نیازمندی‌ها زحمات فراوان کشیده و کوشیده است به تمام مسایل با یک هماهنگی و دید وسیع توجه کند و اصل کلی عدم تمرکز را که لازمه تدوین برنامه‌های عمرانی صحیح و مشارکت هر چه بیشتر مردم در برنامه‌های گوناگون و در نظر گرفتن اولویت‌ها و اجرای کامل و دقیق و صحیح برنامه‌های مذکور است به مرحله عمل و اجرا درآورد و نقش انجمن‌های استان و شهرستان و سایر انجمن‌های دموکراتیک را در این مورد کاملاً ملحوظ دارد و با توجه به اولویت‌ها در تقسیم درآمد مملکت منتهای مراقبت را به عمل آورد.
دولت در اجرای سیاست عدم تمرکز در بودجه سال ۱۳۵۵ اعتبارات یازده وزارتخانه و دو سازمان دولتی را به طور استانی منظور کرده تا تصمیم‌گیری در مورد مصرف اعتبارات پیش‌بینی شده و بهتر توزیع شدن اعتبارات در برنامه‌های عمرانی مختلف و حایز اهمیت و اولویت گسترش یابد.
در بودجه سال آتی ۲۵ میلیارد ریال به عنوان اعتبارات خاص ناحیه‌ای منظور شده که طبق تصمیم انجمن‌های استان و شهرستان و انجمن‌های شهر و ده به مصرف خواهد رسید و برای اولین بار در بودجه سال ۱۳۵۵ اعتباری به میزان هشت میلیارد ریال به عنوان اعتبار طرح‌های منطقه‌ای پیش‌بینی شده که در زمینه طرح‌های کشاورزی و آموزشی به مصرف خواهد رسید.
نکته‌ای را که در اینجا باید یادآوری کرد موضوع رعایت صرفه‌جویی در خرج و جلوگیری از هزینه زاید و اجرای سیاست انضباط مالی و کاهش هزینه‌ها است که همواره می‌باید مطمع‌نظر باشد. اکنون که توانایی مالی بیشتری یافته‌ایم و درآمدهای دولت افزایش قابل ملاحظه‌ای پیدا کرده تا آنجا که توانسته‌ایم بودجه ۳۱۰۰ میلیارد ریالی تنظیم کنیم نباید صرفه‌جویی در خرج را از یاد ببریم و باید از هر گونه اسراف و تبذیر در مصرف اعتبارات احتراز جوییم و حتی از شتاب در خرج می‌بایستی جداً بپرهیزیم و هر قدر امکانات مالی ما بیشتر شود و درآمدها از منابع مختلف ملی به خصوص درآمد حاصل از فروش نفت که در اثر درایت و دوراندیشی و راهنمایی‌ها و رهبری‌های حکیمانه شاهنشاه به سرعت افزایش یافته اضافه می‌گردد باید در خرج آن نهایت دقت و مراقبت را به کار بریم تا حداکثر بازده از مصرف اعتبارات به دست آید.
باید این مطلب را نیز به خاطر داشت که کوشش در صرفه‌جویی و دقت هر چه بیشتر در خرج و مصرف اعتبارات دلیل مضیقهٔ مالی نیست بلکه صرفه‌جویی در مخارج مملکتی و به خصوص جلوگیری از خرج‌های زاید یکی از اصول اقتصادی است که باید در هر حال و در تمام احوال رعایت نمود دولت نیز باید کمال دقت و مراقبت را در صرفه‌جویی به کار برد و از خرج‌های زاید قویاً جلوگیری کند.
خوشبختانه این مطالب موردنظر دقیق دولت قرار گرفته و به آن توجه کامل دارد و به خصوص با صدور اوامر ملوکانه در امر صرفه‌جویی در اجرای آن اهتمام کامل مبذول خواهد داشت.
در توزیع هزینه‌های بودجه عمومی دولت برای امور دفاعی ۲۷ درصد اختصاص داده و از این لحاظ توجه کافی به تقویت بنیه دفاعی مملکت شده است با در نظر گرفتن اوضاع عمومی دنیا تا زمانی که تلاطم‌ها و اغتشاشات منطقه‌ای موجود است و صلح و آرامش جایگزین این نوع تلاطم‌ها و تشنجات نگردیده و خلع خلاح عمومی تحت نظارت کامل بین‌المللی تحقق نیافته و به صلح و آرامش اطمینان بخشی قطع و یقین حاصل نشده تقویت نیروهای دفاعی کشور که حافظ مظاهر ترقیات مملکت و دستاوردهای انقلاب و نگاهدارنده تمامیت ارضی و استقلال ملی و نگهبان حدود و ثغور کشور است به منظور دفاع از منافع حیاتی مملکت و پاسداری از ثمرات توسعه
+++
اقتصادی و اجتماعی باید سرلوحه وظایف دولتی و مملکتی قرار گیرد.
ملت صلح دوست ایران که به پیروی از سیاست مستقل ملی و افکار بلند و اندیشه‌ها و تعالیم بزرگان و برگزیدگان خود همواره در طریق صلح‌خواهی و صلح دوستی قدم برمی‌دارد و روابط خود را با سایر ملل دنیا بر اساس اصول همزیستی مسالمت‌آمیز و بر مبنای هدف‌های منشور ملل متحد قرار داده و احترام به حقوق کلیه ملل و جوامع بشری را فرض و لازم می‌داند تقویت بنیه دفاعی کشور را برای نگاهداری و پاسداری حدود و ثغور کشور و حفظ تمامیت ارضی و استقلال ملی با جان و دل می‌پذیرد و تا موقعی که خلع سلاح عمومی که مورد پشتیبانی کامل دولت شاهنشاهی ایران است تحقق نیافته ناگزیر برای جلوگیری از هر پیش‌آمد غیرمترقبه تقویت بنیه دفاعی مملکت و تجهیز نیروهای مسلح شاهنشاهی به بهترین وسایل و تجهیزات در زمینه دفاع ملی و افزایش سطح مهارت‌ها و تخصص‌های نظامی در سطح عالیترین مرحله کارآیی را که مستلزم تخصیص سهم قابل توجهی از بودجه مملکت به این امر می‌باشد در درجه اول اهمیت و مهمترین اولویت‌ها می‌داند و به این مطلب عقیده راسخ دارد که توانایی بنیه دفاعی ایران گذشته از یک ضرورت ملی مؤثر در تحکیم صلح منطقه‌ای و بین‌المللی است تاریخ گویای این حقیقت است که ناتوانی همواره خطری جدی برای تهدید صلح و بارزترین وسیله برای شروع تهاجم است.
ملت ایران با گذشت هر روز از زمان شعله شاه‌دوستی و وطن خواهی در قلب فرد فرد آن فروزان‌تر می‌شود به جهانیان ثابت کرده که هر وقت پای دفاع از میهن در میان باشد تا پای جان خواهد ایستاد و از بذل مال و جان و نثار خون خود دریغ نخواهد کرد.
توجهی را که دولت برای تقویت بنیه دفاعی کشور مبذول داشته به دلایلی که عرض شد از هر جهت در خور تحسین و قدردانی است.
دولت با توجه به نقش اساسی صنعت و تأثیری را که صنایع مادر در گسترش عوامل زیربنایی دارد ۲۸درصد از بودجه را به امور اقتصادی که صنایع نیز، فصلی از آن است اختصاص داده و با توجه به برنامه صنعتی کردن کشور و اعتقاد کامل به این نکته مهم که توسعه صنعت و ایجاد هر چه بیشتر واحد صنعتی عامل اصلی و اساسی در توسعه اقتصادی و نوسازی جامعه ایرانی است به این فصل از فصول بودجه توجه خاص معطوف داشته است.
دولت برای تشویق بخش خصوصی به سرمایه‌گذاری در صنعت و بالنتیجه پیشرفت امر گسترش صنعتی مملکت از طریق بانک‌های تخصصی اعتباراتی با بهرهٔ کم در اختیار این بخش قرار داده است و به همین مناسبت است که سیاست صنعتی کردن کشور فعالانه پیش می‌رود و آینده امیدبخش‌تر و روشن‌تری را نوید می‌دهد (صحیح است).
در سال ۱۳۵۵ برای نصب ماشین‌آلات واحدهای جدید اقداماتی به عمل خواهد آمد و این اقدامات به نحوی صورت خواهد گرفت که بهره‌برداری از این واحدها در پایان برنامه عمرانی پنجم شروع گردد و در ابتدای شروع برنامه عمرانی ششم ظرفیت تولیدات واحدهای صنعتی به دو برابر ظرفیت در ابتدای شروع برنامه پنجم برسد نتیجه این اقدامات و مراقبت در میزان بهره‌وری و کارآیی و بازدهی کارخانجات موجب این خواهد شد که علاوه بر تأمین نیازهای داخلی میزان قابل توجهی از تولیدات صنعتی برای صادرات آماده گردد و بازار صادرات فرآورده‌های داخلی رونق بیشتری یابد.
ایجاد اعتماد در سرمایه‌گذاری که یکی از اصول مسلمهٔ پیشرفت‌های اقتصادی است همواره مورد توجه کامل دولت بوده و سبب آن گردیده است که سرمایه‌داران داخلی و خارجی برای به وجود آوردن مؤسسات صنعتی و بازرگانی سرمایه خود را در مملکت به کار اندازند و سهم بزرگ خود را در توسعه اقتصادی کشور به نحو بارز و مؤثری ادا نمایند.
دولت با اجرای موفقیت‌آمیز اصل مهم و اساس گسترش مالکیت واحدهای صنعتی و تولیدی از طریق مشارکت کارگران و کشاورزان و طبقات مختلف مردم موجبات توزیع عادلانه ثروت را نیز فراهم کرده است از طرفی تشویق و کمک مالی و فنی به صاحبان صنایع بخش خصوصی و حمایت از آن را به منظور ازدیاد قدرت تولید وجهه همت خود قرار داده و یکی از طرق تأمین احتیاجات و نیازمندی‌های صنعتی مردم ایران همین روش پسندیده‌ای است که دولت با روشن‌بینی خاص و دوراندیشی کامل اتخاذ کرده است و حاصل و نتیجه آن گسترش هر چه بیشتر صنایع و بالمال سوق دادن کشور به سمت صنعتی شدن خواهد بود.
از جناب آقای معاون وزارت بازرگانی تقاضا می‌کنم به این مطلب توجه بفرمایند:
آنچه که در این موقع لازم به یادآوری است این است که دولت باید از رقابت‌های خارجی و ورود کالاهایی با قیمت نامتناسب از خارج و دمپینگ، که موجب سست
+++
کردن پایه‌های اعتماد بخش خصوصی در سرمایه‌گذاری است، قویاً جلوگیری کند و با دید کامل و آینده‌نگری در این راه بیندیشد و عواملی برانگیزد تا از این قبیل رقابت‌های مضر و زیان‌آور ممانعت به عمل آورد و همواره از بخش خصوصی همان طوری که تا به حال بوده در حد معقول حمایت کند.
برای توضیح بیشتر ناگزیر از عرض این مطلب می‌باشد که بعضی از صنایع مانند صنعت تولید پارچه‌های پشمی و پارچه‌های مخلوط پشم و الیاف مصنوعی در بعضی از کشورهای خارجی از حد اقتصاد تنزل نموده بعضی ورشکست و عده‌ای تعطیل شده است چند کشور شرقی آسیا انواع پارچه‌های مذکور را صرفاً به منظور رقابت‌ها با قیمت‌هایی کمتر از قیمت تمام شده وارد بازارهای دنیا می‌کنند اغلب کشورها برای مقابله با این رقابت محدودیت‌هایی نسبت به ورود این قبیل پارچه‌ها ایجاد کرده‌اند به همین مناسبت توجه دولت مخصوصاً جناب آقای وزیر بازرگانی را به این مطلب جلب و یادآوری می‌کند که هر قدر حمایت دولت از بخش خصوصی در حد معقول و از طرق گوناگون و به ویژه ایجاد محدودیت‌هایی برای جلوگیری از این قبیل رقابت‌های مضر و زیان‌آور توسعه یابد به ایجاد اعتماد بیشتر برای سرمایه‌گذاری در تأسیس واحدهای صنعتی و بالنتیجه به پیشرفت سیاست صنعتی کردن کشور کمک خواهد کرد.
من اطمینان دارم که دولت هوشیار جناب آقای هویدا با توجه به این که تشویق و حمایت از صنایع بخش خصوصی را ضمن جانب‌داری و حمایت از مصرف کنندگان سرلوحهٔ کار خود قرار داده به این موضوع توجه کامل خواهند کرد دولت در اجرای اصل چهاردهم انقلاب اجتماعی ایران موضوع تعیین و تثبیت مداوم قیمت‌ها و توزیع صحیح کالاها بر اساس سود عادلانه و مبارزه با گرانفروشی برای جلوگیری از بالا رفتن بی‌تناسب هزینه زندگی و ممانعت جدی از گرانفروشی اقدامات وسیعی انجام داده و تصمیمات قاطعی به منظور جلوگیری از سوءاستفاده فروشندگان کالاها و حفظ منافع حقه مصرف کننده و تثبیت و تعدیل قیمت‌ها و مجازات کسانی که مایحتاج ضروری مردم را برای گران فروختن احتکار می‌کنند اتخاذ کرده و به موقع اجراء گذاشته است و با عزمی راسخ و قدمی استوار در مقام جلوگیری از هرگونه گرانفروشی و سوء استفاده فروشندگان کالاهای ضروری مردم و مجازات متجاوزین به حقوق مردم از راه گرانفروشی و احتکار برآمده و خوشبختانه با استفاده از شرکت ارزنده مردم در این مبارزه ملی توفیق یافته است.
ایجاد و توسعه تسهیلات ارتباطی به خصوص با توجه به وضع صنعتی شدن کشور و لزوم عرضه کردن هر چه سهل‌تر و سریع‌تر فرآورده‌های تولیدی در بازارهای داخلی حائز کمال اهمیت است و به ویژه لزوم استفاده از تأسیسات توریستی و جهانگردی که در بعضی از نقاط کشور ایجاد شده و یا در دست ایجاد و تکمیل است اهمیت توسعه تسهیلات ارتباطی را روشن می‌سازد به همین مناسبت است که تأمین وسایل ارتباطی خوب همگام و به موازات توسعه واحدهای صنعتی و تأسیسات توریستی باید باید مورد توجه خاص قرار گیرد.
جای خوشوقتی است که دولت به تأمین ارتباط سریع بین مراکز پرجمعیت و واحدهای صنعتی و معدنی و قطب‌های کشاورزی و ایجاد ارتباط با نواحی توریستی توجه کاملی مبذول داشته در سال ۱۳۵۵ مبلغ ۸۰۳۴۶ میلیون ریال به فصل حمل و نقل ارتباطات تخصیص داده و این مبلغ از اعتباری که در سال ۱۳۵۴برای این فصل در نظر گرفته شده ۱۴۹۵۹ میلیون ریال فزونی دارد.
از جناب آقای معاون وزارت راه و ترابری تقاضا می‌کنم که به این مطالب توجه بفرمایند و همچنین از جناب آقای دکتر شادمان تقاضا دارم که این موضوع را یادداشت کرده و اقدام فرمایند.
در اینجا لازم می‌دانم توجه جناب آقای نخست وزیر و به خصوص جناب آقای وزیر راه و ترابری را که به ایشان کمال ارادت را دارم به این مطلب جلب کنم که در قسمت مطالعه و تهیه طرح اجرایی محورهای واجد اولویت که در سال ۱۳۵۵ عمل خواهد شد ذکری از مطالعه و تهیهٔ طرح اجرایی راه‌های محلات، خمین و خمین گلپایگان و گلپایگان - محلات نشده است در صورتی که ساختن اساسی و آسفالت راه‌های مذکور در ردیف۶ جدول شماره ۳ مندرج در صفحهٔ ۱۵۶ دفتر خلاصه برنامه عمرانی پنجم مربوط به عملیات جدید برنامه پنجم عمرانی کشور پیش‌بینی شده است.
از طرف وزارت راه در اردیبهشت ماه سال ۱۳۵۲ یعنی بعد از یک ماه از شروع برنامه عمرانی پنجم مطالعه مراحل اول و دوم راه‌های مذکور شامل طرح‌های ترمیمی و تکمیلی و پوشش آسفالتی آن به مهندسین مشاور هنر واگذار می‌گردد و با این که مؤسسه مهندسین مشاور هنر طبق قرارداد منعقده ملزم و موظف بوده است بعد از هفت ماه از تاریخ واگذاری مطالعات به آن مؤسسه نتیجه مطالعه مرحله اول خود را برای تصویب به وزارت راه تسلیم دارد معذلک
+++
نامه شماره ۲/۱۳۳۰۱ مورخ اول اردیبهشت ماه سال ۱۳۵۴ وزارت راه و ترابری که به اینجانب نوشته شده حاکی است که مؤسسه مهندسین مشاور هنر تا اردیبهشت ماه سال ۱۳۵۴ وزارت راه و ترابری که به اینجانب نوشته شده حاکی است که مؤسسه مهندسین مشاور هنر تا اردیبهشت ماه سال ۱۲۵۴ یعنی با گذشتن دو سال از تاریخ واگذاری مطالعه هنوز نتیجه مطالعه مرحله اول را به وزارت راه و ترابری تحویل نداده است.
نتیجه این تأخیر این شده که با گذشت سه سال از عمر برنامه عمرانی پنجم هنوز اقدام مؤثری برای ساختن راه‌های اشاره شده به عمل نیامده و این راه‌ها که خاکی است به مناسبت عبور و مرور زیاد در آن راه و خاکی بودن آن گذشته از این که برای مسافران ایجاد ناراحتی می‌کند پیوسته موجب تصادفات خونین و ناگوار می‌گردد.
تقاضا دارد وزارت راه و ترابری اولاً از مؤسسه مهندسین مشاور هنر ضمن بازخواست از این تأخیر عدم توجه بخواهد که طبق قرارداد خود عمل کند و نتیجه مطالعه و اسناد مناقصه را هرچه زودتر به آن وزارت تسلیم دارد ثانیاً اقدامی به عمل آورد که در سال ۱۳۵۵ عملیات اجرایی راه‌های محلات - خمین و خمین-گلپایگان و گلپایگان محلات شروع گردد و مردم آن سامان که مصرانه تقاضای ساختن اساسی و آسفالت راه‌های مذکور را دارند و صدها نامه در این باب نوشته و تلگراف مخابره کرده‌اند به این آرزوی دیرینه خود برسند این نامه و این تلگراف که ارائه می‌گردد نمونهٔ ده‌ها نامهای است که در این خصوص نوشته یا تلگرافاتی است که مخابره کرده‌اند.
از ۱۹ درصد هزینه‌های بودجه عمومی که برای بخش امور اجتماعی در نظر گرفته شده ۱۷۴۶۰۵ میلیون ریال به فصل آموزش و پرورش اختصاص داده شده و این مبلغ نسبت به رقم اعتبار سال ۱۳۵۴ فصل آموزش و پرورش ۴۷۶۲۵ میلیون ریال فزونی دارد و از رشدی معادل ۳۸درصد برخوردار است و این مطلب توجه خاص و عمیق دولت در اجرای اوامر مستمر شاهانه به امر آموزش و پرورش را می‌رساند.
وقتی که با اجرای اصل رایگان شدن تحصیلات درهای مدارس و دانشگاه‌ها به رایگان به روی جوانان و دانش‌آموزان گشوده و تعداد دانشجویان و دانش‌آموزان به حد غیرقابل تصوری افزایش یافته و این افزایش لزوم تخصیص اعتبار بیشتری را به این بخش ایجاب می‌کند این توجه دولت به امر آموزش و پرورش در خور تحسین و قدردانی است.
باید اذعان کرد که توسعه و تعمیم فرهنگ و سرمایه‌گذاری در فصل آموزش و پرورش نه تنها مؤثر در بالا بردن سطح دانش و فرهنگ افراد است بلکه پایه و اساس توسعه و رشد اقتصادی هر جامعه بر آن استوار و برقرار گردیده است مشروط بر این که در آموزش و پرورش افراد تربیت توأم جسمانی و اخلاقی ملحوظ گردد و متکی بر احتیاجات خاص و مقتضای اجتماعی ملت ایران باشد. سیستم آموزش و پرورش از تربیت افراد ماهر و کاردان و متخصص باید در آنها فضیلت عالی و معنویات انسانی را به وجود آورد و انسان‌هایی تربیت کند و تحویل جامعه دهد که مشحون از عوالم معنوی باشند.
هر قدر در راه بسط و توسعه و تعمیم آموزش و پرورش سرمایه‌گذاری شود موجبات توسعه و رشد بیشتر اقتصادی فراهم می‌گردد به همین مناسبت سرمایه‌گذاری در فرهنگ را نباید فقط مؤثر در بالا بردن سطح دانش افراد دانست بلکه هر اندازه از درآمد ملی در این راه مصرف گردد بازدهٔ آن از لحاظ اقتصادی بیشتر و بهتر خواهد بود و توفیق کامل در این راه بر این اساس متکی است که برنامه‌های تحصیلی طوری تدوین و وسیله معلمان کارآزموده به نحوی تدریس شود که در افراد حس نظم و انضباط و دقت و وجدان مسئولیت ایجاد کند و خصلت تقوی و پاکدامنی را در آنها تقویت نماید و نسل جوان را به زیور اصول اخلاقی و آرمان‌های عالی ملی بیاراید و کادر رهبری و مدیریت را آن هم به مقدار روز افزون تربیت و پرورش دهد و آن چنان تربیت کند که بتواند وظیفه مهم خود را به نحو مطلوب در پاسداری از دستاوردهای انقلاب و در راه سازندگی ایران با عظمت‌تر انجام دهد.
دولت باید در توسعه مدارس فنی و حرفهای و تربیت کادر فنی برای پیشرفت صنایع کشور همت بگمارد و در این راه از بذل مجاهدت و سرمایه‌گذاری کافی دریغ ننماید و به خصوص با پیشرفت سیاست صنعتی کردن کشور و رفع تنگناهایی که در اثر اجرای موفقیت‌آمیز این سیاست از لحاظ کارگران ماهر و تکنیسین‌های آزموده و متخصصین فن پیش آمده هر قدر از منابع درآمد ملی صرف تربیت این گونه افراد کند سرعت در رشد بیشتر اقتصاد کشور را بهتر امکان‌پذیر خواهد ساخت.
دولت باید تجهیز و توسعه مدارس فنی و حرفهای را وجهه همت خود قرار دهد و در این راه طوری اقدام کند که صنایع جدید و پیشرفته ایران با مهندسین و تکنیسین‌ها و کارگران ماهر با شایستگی کامل اداره شوند.
جای بسیار خوشوقتی است که دولت به این امر حیاتی توجه کامل مبذول داشته و تلاش‌ها و کوشش‌های مهمی
+++
در این راه به عمل آورده و در اثر همین توجه پسندیده دولت است که تعداد دانش‌آموزان مدارس حرفهای و فنی در چهار سال اخیر از ۵۴۰۰۰نفر به ۱۳۳۰۰۰ نفر بالغ گشته و هر سال به تعداد آن اضافه می‌شود.
دولت برای برنامه آمورش فنی و حرفهای در بودجه سال ۱۳۵۵ کل کشور مبلغ ۱۶۹۰۹ میلیون ریال یعنی ۷/۹ درصد کل اعتبار فصل آموزش و پرورش را در نظر گرفته و این رقم از اعتبار برنامه آموزش فنی و تربیت حرفهای سال ۱۳۵۴ مبلغ ۲۸۹۵ میلیون ریال فزونی دارد و از رشدی در حدود ۲۱درصد برخوردار است.
افزایش اعتبار برنامه آموزش فنی و تربیت حرفهای و بهره‌مند ساختن اعتبار این برنامه از ۲۱درصد رشد دلیل توجه دولت به امر آموزش فنی و حرفهای و حاکی از علاقهٔ دستگاه اجرایی به منظور رفع احتیاجات بخش‌های مختلف اقتصادی و صنعتی از نظر نیروی انسانی ماهر است.
فراهم کردن وسایل تعلیمات عالیه به نحوی که جوانان ما را بی نیاز از رفتن به خارج کشور نماید و با تربیت متخصصین فن نیروی انسانی کافی و آزموده برای رفع نیازمندی‌های بخش‌های گوناگون اقتصادی و اجتماعی کشور تأمین کند موردنظر کامل دولت قرار گرفته است و همین توجه دولت به برنامه آموزش عالی است که تعداد دانشجویان دانشگاه‌ها و مدارس عالی در چهار سال اخیر یعنی در مدتی بسیار قلیل از ۷۵۰۰۰نفر به ۱۴۹۰۰۰نفر و تعداد دانشگاه‌ها از هشت دانشگاه به ۱۹دانشگاه بالغ گردیده است.
دولت در بودجه سال ۱۳۵۵برای برنامه آموزش عالی مبلغ ۲۵۷۱۳ میلیون ریال اعتبار منظور کرده و این رقم نسبت به اعتبار سال ۱۳۵۴ همین برنامه مبلغ ۶۱۹۱ میلیون ریال فزونی دارد و از رشدی معادل ۷/۳۱درصد برخوردار است.
در بودجه سال ۱۳۵۵ کل کشور به تربیت معلم و مربی توجه کافی شده و ۱/۹درصد از کل اعتبار فصل آموزش و پرورش به این برنامه اختصاص یافته و رقمی معادل ۱۵۸۴۶ میلیون ریال که نسبت به اعتبار همین برنامه در سال ۱۳۵۴ مبلغ ۷۲۱۰ میلیون ریال فزونی دارد و از رشدی بیش از ۸۵درصد برخوردار است پیش‌بینی شده است.
عنایت و توجه خاص دولت به این برنامه در خور کمال قدردانی است و با صرف این اعتبار ظرفیت دانشسراهای مقدماتی از ۱۸۰۰۰نفر به ۲۶۵۰۰نفر و ظرفیت دانشسراهای راهنمایی از ۱۳۵۰۰نفر به ۱۷۵۰۰نفر افزایش خواهد یافت عملیات ساختمانی ۹ دانشسرای مقدماتی و راهنمایی و دانشسرای عالی حصارک، دانشکده‌های علوم تربیتی دانشگاه‌های تهران، اصفهان فردوسی و جندی‌شاپور و مرکز تربیت مربیان حرفهای کرج ادامه خواهد یافت. فعالیت‌های دانشسرای عالی زاهدان و سنندج گسترش می‌یابد اقدام لازم برای توسعه و تجهیز دانشسرای عالی فنی بابل به عمل خواهد آمد و مقدمات بهره‌برداری از دانشسرای عالی فنی کرمان فراهم خواهد گشت و عملیات ساختمانی دانشسرای عالی فنی ری شروع و ادامه خواهد یافت و مطالعه برای ایجاد ۱۷دانشسرای مقدماتی و راهنمایی ادامه می‌یابد.
افزایش اعتبار برنامه تربیت معلم و مربی به میزان ۸۵درصد دلیل بارز توجه دولت به تأثیر و نقش معلم و مربی در پیشرفت سیاست صحیح آموزش و پرورش است اگر بگوییم معلم اولین پایه و بنیان اصلی و سرفصل آموزش و پرورش است سخنی به گزاف نگفته‌ایم زیرا اگر معلم خوب داشته باشیم فرهنگ خوب که قادر خواهد بود نیازهای ملی را برآورده کند خواهیم داشت معلم خوب است که می‌تواند پایه و اساس یک جامعه را بر مبنایی استوار برقرار کند و اجتماعی سالم با افرادی مؤمن و معتقد به اصول اخلاقی و سنن ملی به وجود آورد.
توجه خاص شاهنشاه و دولت به مقام و موقعیت معلم نقش بارز این طبقه شریف از خدمتگزاران مملکت را در پیشرفت فرهنگ و بالمال ترقی و تعالی کشور روشن می‌سازد به همین مناسبت است که دولت تأسیس و توسعه کمی و کیفی مراکز تربیت معلم را وجهه همت خود قرار داده و کوشیده است در اجرای این نظر کلی و اساسی و زیربنایی در این راه سرمایه‌گذاری بیشتری کند و موجبات به وجود آوردن فرهنگی خوب‌تر و اجتماعی سالم‌تر را فراهم نماید.
با آهنگ سریع و روزافزون اضافه شدن دانش‌آموزان و دانشجویان و مشتاقان به تحصیل دانش که در اثر اجرای فرمان تاریخی و پر اهمیت رایگان شدن تحصیلات در کلیه سطوح تحصیلی پیش آمده و بعداً نیز ادامه خواهد داشت و سال به سال نیز بر این میل و رغبت اضافه می‌شود تهیه و تأمین معلم خوب و به تعداد کافی برای جوابگویی به این افزایش محصل و نیاز ملی را مسلم می‌سازد.
جای خوشوقتی است که دولت توسعه کمی و کیفی مراکز تربیت معلم را سرلوحهٔ برنامه کار خود قرار داده و همان طوری که عرض شد به افزایش اعتبار این برنامه به میزان قابل توجه و چشمگیر در اجرای این نظر مهم در
+++
سالهای گذشته تلاش و کوشش قابل تحسینی نموده و در سال آتی نیز خواهد کرد و آن را عملی خواهد ساخت پیش‌بینی‌های ارزنده دولت از نظر توسعه کمی و کیفی دستگاه‌های تربیت معلم و تهیه معلمان آزموده به اندازه کافی برای رفع احتیاجات آموزشی کشور که در سال ۱۳۵۵ عملی خواهد گشت به استحضار همکاران گرامی و ملت شریف ایران رسید ولی این نکته را نیز باید عرض کند که توسعه مراکز تربیت معلم وقتی جامهٔ عمل می‌پوشد و کاملاً عملی و مفید فایده می‌شود که بتوان برای تحصیل در این مراکز دانش‌آموز و دانشجو به اندازه کافی تأمین نمود و در جوانان کشور به طرق گوناگون شوق و رغبت به تحصیل در دستگاه‌های تربیت معلم و اشتغال به شغل شریف معلمی را ایجاد کرد زیرا میل و رغبت به تحصیل در دانشسراهای مقدماتی و عالی و دانشسراهای راهنمایی در جوانان چندان زیاد نیست و به دفعات دیده شده است کسانی که نتوانسته‌اند در دانشکده‌ها و دانشگاه‌ها و مدارس دیگر راه یابند به مراکز تربیت معلم رو آورده‌اند.
به همین مناسبت دولت به منظور جذب و جلب جوانان به تحصیل در دستگاه‌های تربیت معلم و مربی و ایجاد شوق و رغبت در آنها برای اختیار کردن شغل مقدس معلمی و به ثمر رسانیدن اقدامات پر ارج خود دایر به توسعه کمی و کیفی مراکز تربیت معلم ناگزیر شده است برنامه‌های اساسی و بنیانی طرح‌ریزی کند و به موقع اجرا بگذارد تا در جوانان کشور انگیزه و اشتیاق به تحصیل در رشته‌های معلمی ایجاد گردد و با همان علاقه قابل تحسین که برای تحصیل در سایر رشته‌های دارند به سمت مراکز تربیت معلم جلب و از خود علاقه‌مندی بیشتری نشان دهند.
وزارت آموزش و پرورش هم اکنون با کمبود معلمانی که در دستگاه‌های تربیت معلم تحصیل کرده باشند رو به رو است دانشسراهای موجود احتیاجات آموزشی کشور را از نظر تهیه معلم موردنیاز تأمین نمی‌کنند و هر ساله وزارت آموزش و پرورش ناگزیر با استخدام کسانی که برای رشته معلمی تربیت نشده‌اند نیازمندی‌های خود را برطرف می‌کند.
توجه به همین عوامل هشیار دهنده است که دولت بیدار جناب آقای هویدا سهم مهمی از بودجه جاری دولت را برای توسعه کمی و کیفی مراکز تربیت معلم اختصاص داده و همان طوری که عرض شد با تدوین برنامه‌های اساسی و بنیانی و به موقع اجراء درآوردن آن، درهای دستگاه‌های تربیت معلم را به روی جوانان کشور گشوده و توانسته است تا اندازه‌ای میل و رغبت به تحصیل در آن مراکز را در آنها برانگیزاند.
جای بسیار سپاسگزاری است که موضوع تأمین کادر آموزشی موردنیاز دستگاه‌های تعلیماتی کشور و تأمین زندگی معلم و فراهم کردن وسایل فراغت خاطر بیشتر برای معلمان همواره مورد توجه و عنایت خاص ملوکانه بوده و می‌باشد، در کنفرانس ارزشیابی انقلاب آموزشی در رامسر در این موارد چنین فرموده‌اند:
« آموزش در این مملکت در بیش از ۹۵درصد و در بعضی قسمت‌ها اصولاً عمومی و رایگان خواهد بود برای این مرحله از آموزش کادر لازم یعنی معلم باید تأمین گردد و زندگی معلم باید به اندازهٔ کافی تأمین شود تا او بتواند با فراغت خاطر به امر تدریس بپردازد و کودکان مملکت را با دانش امروزی آشنا سازد و درس میهن پرستی بدهد»
اوامر مؤکد شاهنشاه در راه تأمین وسایل آسایش خاطر بیشتر معلمان و توجه به نیازهای مادی و معنوی آنان و عنایت خاصی را که به قاطبه فرهنگیان ابراز می‌فرمایند بهترین مشوق آنها در راه خدمتگزاری صحیح می‌باشد و موجب آن خواهد شد که در این عصر پرافتخار دودمان پهلوی، و رستاخیز بزرگ ملت ایران در راه سازندگی انسان‌هایی دانا و کارآمد شاهدوست و وطن پرست که در خور آرمان‌های انقلاب اجتماعی ایران باشد با افتخارات بزرگتری نایل آیند(صحیح است)
در سال گذشته، هنگام بررسی بودجه سال ۱۳۵۴ کل کشور به منظور برانگیختن شوق و میل جوانان کشور به تحصیل در مراکز تربیت معلم و جذب هرچه بیشتر افراد با استعداد به خدمت مقدس معلمی و بالنتیجه بهره‌گیری کامل دولت از توسعه دستگاه‌های تربیت معلم و به ثمر رسیدن اقداماتی که در این راه به عمل خواهد آمد و بالمال تأمین کادر آموزشی موردنیاز تعلیمات کشور پیشنهاداتی عرضه کرده و تقاضای اجرای آن را نمودم.
این پیشنهادات مورد توجه جناب آقای نخست وزیر واقع شد و جای بسیار خوشوقتی است که تعدادی از آن را عملی فرموده‌اند تقدیم لایحه الحاقی دو ماده به قانون اجازه تأسیس دانشگاه‌های مقدماتی و عالی مصوب سال ۱۳۱۲ به قوه مقننه یکی از قدم‌های مؤثری است که از طرف دولت برای ایجاد اشتیاق به تحصیل در مراکز تربیت معلم در جوانان کشور برداشته است.
+++
این لایحه که در ۳۱ خرداد سال ۱۳۵۴ به تصویب نهایی رسیده و از اول مهر ماه سال جاری قابل اجرا گردیده است به وزارت آموزش و پرورش اجازه داده داوطلبان ورود به مراکز آموزشی تربیت معلم از قبیل مراکز راهنمایی تحصیلی و دانشسراهای عالی و هنرسرای مقدماتی و مراکز تربیت دبیر حرفهای را از تاریخ اشتغال به تحصیل به عنوان کارآموز در رشته‌ای که تحصیل می‌کنند بپذیرد و به آنان حقوق برابر پایه یک گروه مربوط به مدرک تحصیلی لازم جهت ورود به رشته موردنظر بپردازد و مدت تحصیل این کارآموزان را در صورت استخدام در حکم خدمت آزمایشی محسوب دارد و سالهای تحصیل را جزء سابقه خدمت رسمی آنها منظور نماید به همین مناسبت است که طبق تبصره ۱۰ بودجه سال ۱۳۵۵ مبلغ یک میلیارد و هفتصد میلیون ریال برای پرداخت به این قبیل دانش‌آموزان و دانشجویان در نظر گرفته شده است.
این گونه اقدامات ارزنده است که توانسته در جوانان کشور تا اندازه‌ای اشتیاق به تحصیل در مراکز تربیت معلم را ایجاد کند برای تکمیل این اقدامات و به منظور جذب و جلب هرچه بیشتر افراد با استعداد به خدمت مقدس معلمی و بالنتیجه تأمین کادر آموزشی موردنیاز تعلیمات کشور عملی ساختن اقدامات دیگری که به عرض خواهد رسید به موازات گسترش دستگاه‌های تربیت معلم ضروری به نظر می‌رسد و کمک خواهد کرد که اقدام پر ارج دولت در تأمین اعتبار قابل ملاحظه برای توسعه کمی و کیفی مراکز تربیت معلم و مربی کاملاً به نتیجه برسد و از آن بهره‌گیری کامل گردد.
۱ - طبق ضوابط وزارت آموزش و پرورش معلمانی که تا ۱۵ سال سابقه خدمت دارند ثلث حقوق پایه و آنهایی که خدمتشان از ۱۵ سال تجاوز می‌کند ربع حقوق پایه حق فنی دریافت می‌دارند این نسبت به طور مساوی برقرار شود.
۲ - با الهام از فرمایشات اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر در هشتمین کنفرانس ارزشیابی انقلاب آموزشی با وضع قوانین و مقررات خاص استخدامی برای معلمان موجبات بهبود بیشتر زندگی و وضع معیشت آنها فراهم گردد.
۳ - تأمین مسکن ارزان برای معلمان در شهر و روستاها وجهه همت دولت قرار گیرد و برای اجرای این نظر پیشنهاد می‌شود بانک رفاه معلم تشکیل گردد تا با پرداخت وام جهت خرید خانه با بهره کم و درازمدت موجبات ترفیه حال آنها را فراهم کند.
۴ - در احراز مشاغل و ترفیعات شغلی معلمان با تدوین آئین‌نامه و برقراری نظام خاص اقدامی به عمل آید که سوابق تجربی و آموزش‌های ضمن خدمت و شایستگی و کاردانی ملاک عمل و مناط اعتبار قرار گیرد.
۵ - شرکت تعاونی فرهنگیان در تهران و شهرستان‌ها توسعه یابد تا بتواند جوابگوی احتیاجات جامعه معلمان و فرهنگیان باشد و در عین حال تسهیلاتی از نظر خرید با توجه به عرضه کالا با هزینه تولید فراهم کند.
۶ - واحدهای درمانی مخصوص فرهنگیان به صورت بیمارستان و کلینیک اورژانس در تهران و شهرستان‌ها دایر گردد.
۷ - صرف‌نظر از استفاده فرهنگیان از اقدامات رفاهی دولت برای برانگیختن انگیزه جوانان جهت تحصیل در مراکز تربیت معلم و انتخاب شغل شریف معلمی طرح و اجرای برنامه رفاهی بیشتر مورد توجه واقع شود ضمناً معلمان از مزایایی که به سایر کارمندان دولت داده می‌شود برخوردار گردند.
۸ - باشگاه‌های معلمین توسعه پیدا کند و به نحوی اداره شود که معلمان بتوانند با تسهیلات بیشتری از آن استفاده نمایند.
۹ - پلاژهای مخصوص معلمان و فرهنگیان در سواحل دریای شمال جهت استفاده آنها و خانواده ایشان تأسیس گردد.
۱۰ - مقام اجتماعی معلم با توسل به وسایل ارتباط جمعی بالا برده شود و اقدامی به عمل آید که معلمان و فرهنگیان بتوانند از تسهیلات خدماتی دستگاه‌های دولتی و نیمه دولتی از قبیل راه‌آهن و هواپیمایی و وسایط نقلیه داخل شهری استفاده کنند.
۱۱ - بورس‌های تحصیلی و تحقیقاتی بیشتری به فرهنگیان علاقمند و واجد شرایط به منظور آشنایی آنها با اصول تعلیم و تربیت دنیا اختصاص داده شود.
جای بسیار خوشوقتی و تشکر است که دولت همواره به معلمان که از خدمتگزاران صدیق مملکت هستند و عهده‌دار تربیت مدیران آتی و گردانندگان آینده چرخ‌های این مملکت می‌باشند توجه مخصوص دارد و هم خود را برای رفع نیازهای مادی و معنوی آنان که بالمال موجب رضایت خاطر خطیر شاهانه خواهد گشت معطوف داشته است و کوشش و مجاهدت دارد که این گروه عظیم اجتماع ما از حقوق کافی برخوردار گردد و از زندگی مرفه‌تر بهره‌مند شود به همین مناسبت است که فرهنگیان سپاس بی حد خود را به پیشگاه رهبر عالیقدر خود که تا این حد
+++
عواطف و عنایات مخصوصه خود را به آنان معطوف فرموده‌اند تقدیم می‌دارند و از دولت نیز به لحاظ توجهی که به تأمین رفاه بیشتر معلمان دارند سپاسگزار می‌باشند.
خداوند یکتا را سپاسگزاریم که رهبری خردمند و پیشوایی اندیشمند به مردم این مرز و بوم عنایت فرموده که در سایه رهبری‌های داهیانه و راهنمایی‌های خردمندانه توانسته‌اند ثبات سیاسی و اقتصادی و امنیت و آرامش کم نظیر در این مملکت برقرار فرمایند و ایران و ایرانی را با برخورداری از برکات اصول انقلاب عظیم اجتماعی ایران به سمت ترقی و تعالی سوق دهند و به تحصیل پیشرفت‌ها و ترقیات شگرفی نایل آورند و ملت خویش را از سخت‌ترین شرایط و تاریک‌ترین روزها سربلند بیرون آورند و به اوج ترقی برسانند.
از خداوند بزرگ مسألت داریم شاهنشاه مفخم و عادل ما را همواره در کنف حمایت خود حفظ فرماید(انشاءالله) و به دولت جناب آقای هویدا نیز برای به ثمر رسانیدن برنامه‌های عمرانی و رفاهی و اجتماعی و آنچه را که برای آینده مملکت پیش‌بینی شده مانند گذشته توفیق عنایت کند و بتواند در سال آتی و سالهای آینده بودجه‌های عظیم‌تر با برنامه‌های عمرانی و اجتماعی و رفاهی وسیع‌تر تنظیم و تقدیم قوه مقننه نماید تا ایران و ایرانی در اثر اجرای این برنامه‌ها هرچه زودتر به تمدن بزرگ با قدم‌های بلند و سریع، که به طرف آن در حرکت است، برسد.
(احسنت، احسنت) متشکرم.
نایب رئیس - چون لایحه بودجه کل کشور به صورت ماده واحده تهیه و تقدیم شده است بحث در اطراف کلیات و اصل ماده واحده به طور یکسان صورت می‌گیرد.
اینک رأی می‌گیریم به ورود در شور ماده واحده سناتورهایی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد.
البته سناتورهایی که بعد صحبت خواهند فرمود می‌توانند راجع به کلیات لایحه بودجه و مادهٔ واحده هر دو صحبت کنند.
نایب رئیس - آقای دکتر مرشد بفرمایید.
دکتر مرشد - با اجازه مقام ریاست و همکاران محترم:
نعمتان مجهولتان - الصحة والامان
باید خداوند بزرگ را سپاسگزار باشیم که در نتیجه رهبری و فداکاری رهبر بزرگ ملت ایران این دو نعمت را داریم و بایستی از دولت هم تشکر کنیم که به پیروی از نیات شاهنشاه بزرگمان تا آنجایی که برایش مقدور بوده است برای اجرای این دو نعمت در بودجه پیش‌بینی کرده است یکی از ویژگی‌های مخصوص این بودجه استانی کردن بسیاری از برنامه‌ها است که در اختیار خود مردم گذاشته می‌شود و این یکی از اقدامات مهم است ولی از الان باید توجه داشت که شاید در سالهای اول لازم باشد که یا به وسیله تشکیل سمینارهایی در مرکز یا با فرستادن مأمورینی به استان‌ها یک مقداری راهنمایی بشود که بعداً مجبور نشوند برای روشن شدن موضوع پشت هم دستورالعمل‌های اداری صادر کنند تا وقتی که اصل مطلب استانی شدن منتفی شود. ادغام دو وزارتخانه رفاه و بهداری که بعداً به نام وزارت تندرستی و رفاه نامیده خواهد شد به نظرم از نظر برنامه‌های بهداشتی و رفاهی اقدام مهمی بوده که به عمل آمده است من موفقیت بیشتر این وزارتخانه را خواستارم. اجازه بفرمایید که من در رشته خودم مقداری راجع به برنامه دولت در مورد بهداشت و درمان و تغذیه و رفاه که حالا همه با هم یکی شده است صحبت کنم. آنچه که در بودجه دیدم درحدود ۶۳ میلیارد ریال برای برنامه‌های بهداشت و درمان و تغذیه و در حدود ۵۷ میلیارد ریال برای امور رفاهی تا حدی که امکان داشته پیش‌بینی کرده‌اند.
البته با ادغام این دو وزارتخانه یک مقداری از برنامه‌ها نیز باید با هم ادغام شود تا از این پول استفاده بیشتری بشود.
در برنامه دولت برای سال ۵۵ برای بهداشت و درمان و تغذیه پیش‌بینی کرده‌اند که از نظر درمان تعدادی تختخواب اضافه بشود. به طور کلی تا آخر برنامه پنجم تعداد تخت‌خواب‌ها به ۶۶هزار می‌رسد که برای هر یک هزار نفر ۸/۱تختخواب خواهیم داشت. در صورتی که با در نظر گرفتن استانداردی که حداقل استاندارد است برای هر۲۵۰ نفر یک تخت باید داشته باشیم یعنی برای هر هزار نفر ۴تختخواب، ملاحظه می‌فرمایید که سال‌ها به طول خواهد کشید که ما بتوانیم این استاندارد را که حتماً تا آن روز بالا خواهد رفت به مرحلهٔ عمل دربیاوریم.
مخصوصاً با در نظر گرفتن قیمت‌های گزافی که برای تخت‌های بیمارستانی پیشنهاد می‌شود که برای هر تخت یا برای ۶۳متر ساختمان مبالغ سرسام‌آوری پیشنهاد می‌شود. به طوری که بنده در روزنامه‌ها خواندم سیصد، چهارصد هزار تومان تا بیشتر از ۲میلیون برای یک تخت بیمارستانی پیشنهاد شده است پس با این وضع چه باید بکنیم؟ به نظر من باز هم باید توجه بیشتر ما به پیشگیری معطوف شود تا احتیاجمان به تخت بیمارستانی کمتر باشد و تخت‌های بیمارستانی فقط
+++
برای امراضی که قابل پیشگیری نیستند اخنصاص داده شود به خاطرم نیست که چند سال پیش در کجا دیدم که: ایرانیان قدیم هر چند خانواده پزشکی داشتند که این پزشک موظف بود که به وسیله دادن تعلیمات بهداشتی و آموزش بهداشت سعی کند که از بیمار شدن آن خانواده‌ها جلوگیری کند و الا اگر فردی بیمار می‌شد برای هر دفعه بیماری از مقرری آن طبیب کاسته می‌شد چون بیمار شدن هر فرد دلیل این بود که دستورات بهداشتی به حد کافی داده نشده توجهی که نیاکان ما به عناصر اربعه داشتند و معتقد بودند که آلوده کردن آب و هوا و خاک از گناهان کبیره محسوب است دلیل بر یک مسأله مهم بهداشتی بود. در دین مقدس اسلام راجع به بهداشت بسیار توجه شده و احادیث زیادی در این زمینه هست که بنده وارد حدیث نمی‌شوم ولی فقط یک قسمت را عرض می‌کنم که گفته شده است «بنی‌الاسلام علی النظافة» بنابراین حالا که به حمدالله به رهبری شاهنشاه بزرگ خود دارای همه چیز هستیم و داریم وارد دروازه‌های تمدن بزرگ می‌شویم از نظر بهداشت هم باید به پایه‌ای برسیم که همان طور که علمای طب ما در قرون پیش راهنمای دنیا بودند حالا هم به آن پایه برسیم. بنابراین من استدعا می‌کنم دوست عزیزم جناب آقای وزیر مشاور و سرپرست وزارتخانه‌های رفاه و تندرستی به روی تابلویی که روی میزشان نصب می‌کنند بنویسند که «یک جو پیشگیری بهتر از خروارها درمان است» حالا برای این که یک تشریح مختصری کرده باشم اجازه فرمایید توضیحاتی عرض کنم. برای این که اشخاصی بیمار نشوند سه عامل عمده را باید در نظر بگیرند که در بهداشت آن را مثلث بهداشتی می‌گویند یکی از این سه عامل خود انسان است که باید به وسیله آموزش بهداشت و به وسیله آموزش عمومی به تکالیف بهداشتی خودش آشنا بشود و بایستی که آب و غذای سالم و کافی در اختیارش گذارده شود. خوشبختانه بنده می‌بینم برای تغذیه در برنامه‌های دولت پیش‌بینی‌های خوبی شده مخصوصاً برای سنین اولیه از یک طرف در سنین کودکستانی و دبستانی و راهنمایی و از یک طرف کودکان شیرخوار و مادران شیرده جزء برنامه تغذیه قرار گرفته‌اند جناب آقای دکتر مجیدی بنده امیدوارم گشایشی پیدا شود که برای سنین دو سالگی تا ۵-۶ سالگی که سن کودکستانی هم می‌باشد برای آنها هم یک فکری بفرمایند. برای این که اگر وضع مادی خانواده‌شان خوب نباشد آن کودکان ۴-۵ ساله هم خیلی آسیب‌پذیرند و بایستی که از نظر تغذیه آنها هم فکری بشود.
اجازه بفرمایید که همین جا توجه دولت را به بهداشت مادر و کودک جلب کنم برای این که پایه و اساس زندگی انسان در سنین کودکی تا هفده و هیجده گذارده می‌شود چه از نظر جسمی و چه از نظر روانی و الا اگر پایه زندگی خوب نباشد اصلاحش مشکل است البته این عامل انسانی را برای محافظت در مقابل بیماری‌ها باید به وسیله واکسیناسیون‌های مختلف در مقابل بیماری‌ها مقاوم کرد من خیلی خوشوقتم که در برنامه دولت بیماریابی که موضوع بسیار مهم است پیش‌بینی شده است و واکسیناسیون‌های دیفتری و کزاز و سیاه سرفه و سرخک و فلج کودکان و وبا پیش‌بینی شده البته واکسن‌های دیگر هم در دنیا هست که هنوز ما مصرف نمی‌کنیم مثل واکسن‌های سرخچه یا روبلا واکسن اوریون و واکسن مننژیت و واکسن آنفلوانزا. البته این واکسن‌ها بعضی‌شان برای عموم مصرف می‌شود مثل واکسن دیفتری و سرخک و فلج کودکان که باید به همهٔ کودکان تزریق شود و بعضی از آنها در مواقع معینی و به افراد معینی تزریق می‌شود. مثلاً واکسن وبا در نقاطی که بهداشت محیط کامل نیست و آب سالم در اختیار مردم نیست و وسایل بهداشت محیط کاملاً فراهم نیست به عده‌ای که آسیب‌پذیر هستند تزریق می‌شود یا مثلاً واکسن آنفلوانزا همان نوع ویروس خودش را برای افرادی که خطر ابتلا به بیماری دارند به کار می‌برند. در اینجا خوشبختانه و با کمال سربلندی باید عرض کنم ما در کشورمان دستگاه‌ها و انستیتوهایی داریم که واکسن را در خود مملکت تهیه می‌کنند. ما انستیتوهای مختلف داریم مثل بنگاه پاستور که سال‌ها است به مملکت خدمت می‌کنند. انستیتو تغذیه و خواربار با آن که جوان است در تحقیقات و تعلیم متخصصین تغذیه که متأسفانه در مملکت ما بسیار کم است و مورد احتیاج است فعالیت کرده و انستیتو رازی ما که حقیقتاً باعث افتخار کشور است این انستیتو علاوه بر واکسن‌های دامی که تهیه می‌کند واکسن‌هایی برای انسان تهیه می‌کند. چند سال پیش هنگامی که خواستند واکسن سرخک در مملکت مصرف کنند دزی یک دلار وارد می‌شود و این انستیتو با کمک خیلی مختصری که به این مؤسسه شد واکسن سرخک را که شاید در دنیا بیش از ۵-۶ کشور مهم آن را نسازند این مؤسسه ساخت و دزی ۱۸ ریال در اختیار دولت گذاشت و نتایجش اگر از واکسن‌های
+++
خارجی بیشتر نبود کمتر هم نبود. و عوارضش هم بیشتر نبود. همین انستیتو اخیراً واکسن فلج اطفال ساخت که با همهٔ سختگیری‌هایی که سازمان بهداشت جهانی کرد و مخترع این واکسن دکتر سی‌بین باشد که وسواس دارد که تا وسایل فراهم نشود اجازه نمی‌دهد که این واکسن در کشوری تهیه شود و باز هم عرض می‌کنم که بیش از ۵-۶ کشور در دنیا نتوانسته‌اند این واکسن را بسازند و این مؤسسه رازی ما آن را تهیه کرد و با تمام استانداردهایی که سازمان بهداشت جهانی پیش‌بینی کرد یعنی در حقیقت از هفت خوان گذشت یعنی هفت دفعه امتحان کردند تا اجازه مصرف داده شد. و الان در استان اصفهان آن را مصرف می‌کنند و ما باید از کلیه واکسن‌ها که از نعمت‌های خدا است استفاده کنیم برای تقویت افراد تا در مقابل بیماری‌ها مقاومت داشته باشند.
عامل دیگری که عرض کردم از نظر بهداشت مهم و رأس دیگر مثلث است. عوامل بیماری‌زا هستند. مثل میکروب‌ها و مثل پارازیت‌ها و عوامل مختلف فیزیکی و شیمیایی که باید آنها را از بین برد و همهٔ افراد را در مقابل اینها حفظ کرده. رأس سوم مثلث که از همه مهم‌تر است محیط زیست انسان است خوشبختانه در این برنامه‌ای که من دیدم دستگاه‌های مختلف پیش‌بینی‌هایی کرده‌اند.
وزارت نیرو از نظر سازمان حفاظت محیط زیست از نظرهای کلی هوا و بهداشت آب دریاها پیش‌بینی‌هایی کرده‌اند ولی بنده می‌خواهم توجه وزارت آتیه رفاه و تندرستی را جلب کنم که امور بهداشت محیط و قسمت مهندسی بهداشت جزء وظایف مهمش هست که هر چه ممکن است باید این دستگاه را تقویت بکنید و از الان پیش‌بینی‌های لازم را انجام بدهید من در کمیسیون بودجه هم عرض کردم الان ما داریم برای استفاده در موارد صلح نیروی هسته‌ای تهیه می‌کنیم این مسأله اگر از نظر بهداشت محیط توجه نشود - البته خودشان هم پیش‌بینی‌هایی کرده‌اند ولی با این وزارتخانه جدید مسئول است که پیش‌بینی‌های لازم را بکند- خدای نکرده ممکن است خطرات بزرگی پیش بیاید. در همین جا می‌خواهم از دولت استدعا بکنم که توجه خاصی برای تربیت و تشویق و نگهداری متخصصین رشته‌های مختلف بهداشت بفرمایند برای این که اگر طبیبی در کلینیک و بیمارستان یک نفر را معالجه می‌کند این افراد هزاران نفر را در مقابل بیماری حفظ می‌کند و به اصطلاح معالجه دسته‌جمعی می‌کند(Traitement En Mass )
در مورد پیشگیری بیماری‌ها یکی از اصول عمده توجه بیماری‌های مشترک بین حیوان و انسان است ما وقتی از قسمت‌های مهم فارغ می‌شویم باید به قسمت‌های ریزتری هم برسیم بسیار بیماری‌هایی هست که یا مخصوص انسان است و یا مخصوص حیوان. ولی بیماری‌های هست که مشترک بین حیوان و انسان می‌باشد بیماری‌های مشترک از دام یا دد و یا حیوانات اهلی یا حتی از پرندگان به انسان سرایت می‌کند و باید در این قسمت مراقبت شود.
در یکی از جلسات گذشته مجلس به عنوان نطق قبل از دستور دربارهٔ دو بیماری بسیار مهم صحبت کردم و به عرض رساندم یکی بیماری سل است و دیگری تب مالت که از گاو و گوسفند به انسان منتقل می‌شود و هر دو بسیار خطرناک است و مبارزه با آن بایستی مورد توجه خاص دولت قرار بگیرد. من از جناب آقای وزیر مشاور و سرپرست وزارت رفاه و تندرستی تشکر می‌کنم که دعوت کردند و با حضور جناب آقای وزیر کشاورزی و منابع طبیعی و متخصصین دو طرف تشکیل شد و بنده را هم در آن جلسه دعوت فرمدند کمیسیون اهمیت موضوع را تأکید کرد. تا دنبال شود ولی متأسفانه معلوم شد اعتباری که مورد نیازشان هست سازمان برنامه به واسطه گرفتاری‌هایی که داشته است نتوانست تأمین کند و من در اینجا از جناب آقای دکتر مجیدی که نظرم هست موقعی که بنده مسؤل بهداشت بودم ایشان معاون سازمان برنامه بودند. هر وقت هر گرفتاری که داشتم به ایشان مراجعه می‌کردم وقتی ایشان قانع می‌شدند از هر محل که می‌شد اعتبار لازم را تهیه می‌کردند. امیدوارم اعتبار طرح مبارزه با تب مالت و سل را هم تأمین بفرمایند ولی باز برای دفعه دوم اینجا عرض می‌کنم که انجام این امر به تنهایی از عهده دامپزشکی فعلی برنمی‌آید بنده از دامپزشکی تشکر می‌کنم که مخصوصاً پس از انقلاب فعالیت‌های بسیار ارزنده کرد ولی دستگاه به قدری کوچک است که به هیچ وجه نمی‌تواند برنامه‌های مهم را با سرعت انجام بدهد. این که عرض می‌کنم با سرعت به این جهت است که اگر با سرعت توأم نباشد باعث اتلاف وقت و پول و نیروی انسانی است. مثلاً در برنامه پیش‌بینی‌شان این است که در حدود یک میلیون تا دو میلیون گوسفند را علیه تب مالت واکسینه کنند، در صورتی که بایستی ۶۰-۷۰ میلیون گوسفندی که هست اقلاً ۹۰٪ آن سریعاً واکسینه شود. البته اشکالی ندارد که بقیه دستگاه‌های دولتی
+++
در این موقع همکاری کنند. یکی دیگر از بیماری‌های مهمی که از حیوان به انسان سرایت می‌کند بیماری است که از سگ‌های ولگرد به انسان منتقل می‌شود در این باره هم صحبت کردم. باز تکرار می‌کنم بیماری هاری بیماری فوق‌العاده خطرناکی است و باید مراقب آن بود هیچ کشوری نتوانسته که مخزن ویروس بیماری هاری را به طور کلی در حیوانات وحشی از بین ببرد، الان در کشور خودمان تعدادی روباه و کفتار و گرگ مبتلا به بیماری هاری وجود دارد و اگر خدای نکرده در همین شهر تهران یکی از این سگ‌های ولگرد آلوده شود یعنی یک حیوان وحشی هار او را بگزد بیماری به قدری سریع در شهر پیشرفت می‌کند که می‌شود گفت فاجعه به وجود خواهد آورد البته بیماری‌های دیگر مهم هست که به وسیله حیوانات به انسان منتقل می‌شود ولی برای این که بیشتر وقت حضار محترم گرفته نشود از بیان آن خودداری می‌کنم فقط به طور مثال عرض می‌کنم در همین سگ مخزن سالک وجود دارد تا زمانی که سگ ولگرد باشد سالک هم خواهد بود و هر وقت سگ ولگرد نبود سالک هم نخواهد بود. در فرانسه به سالک می‌گویند «بوتون دوریانت»(Bouton Dorent ) برای این که می‌گویند چون همیشه ما سگ ولگرد داریم پس همیشه سالک هم خواهیم داشت. در صورتی که ایران از این مرحله جلوتر رفته و به هیچ وجه نبایستی شاهد این مدعا باشد بیماری دیگری که از سگ ولگرد منتقل می‌شود و دفعهٔ قبل هم عرض کردم بیماری «کیست هیداتیک» است. در سمیناری که تشکیل شده بود معلوم شد در ایران عده زیادی به این بیماری مبتلا هستند و عده زیادی هم هستند که بیماریشان تشخیص داده نمی‌شود. و تعداد زیادی از تخت‌های بیمارستانی ما را این بیماری به خود اختصاص داده است. متأسفانه در بحث‌هایی که در کمیسیون بودجه شد معلوم شد برای این که کدام دستگاه مسؤل این کار خواهد بود سوءتفاهماتی هست. و حالا وارد آن موضوع نمی‌شوم فقط استدعای بنده از دولت این است که هر کس این عمل مهم را باید انجام بدهد انجام دهد همان طوری که جناب آقای نخست وزیر دستور فرموده بودند یا آقای وزیر مشاور به وزارت کشور نوشته بودند باید با رعایت انسانیت اقدام کرد. (چون خود این حیوان تقصیری ندارد) و باید با همکاری انجمن حمایت حیوانات و راهنمایی آنان این برنامه اجرا شود. حالا که هنر بهداشت را گفتم اجازه دهید عیب آن را هم بگویم هنر بهداشت را عرض کردم عیبش را هم عرض می‌کنم. می‌گویم عیبش این است که هر چه بهداشت بیشتر پیشرفت کند یکی از برنامه‌های مهم مملکتی ما یعنی برنامه جمعیت و تنظیم خانواده مواجه با اشکال می‌شود ولی این جبر علم است. و باید گردن به آن نهاد برنامه تنظیم خانواده در حدود ۹ سال است که اجراء می‌شود و خوشبختانه موفق بوده و با وجود این که در نتیجه پیشرفت سریع بهداشت، تلفات کودکان و مرگ و میر بزرگان با یک قوس نزولی سریعی پایین افتاده است و باید گرفتار رشد بیشتر جمعیت باشیم معذلک توانستند از ازدیاد رشد جمعیت جلوگیری کنند ولی وضع این برنامه طوری است که اگر غفلت شود در تمام برنامه‌های اقتصادی و اجتماعی مانکث پیدا می‌شود، بنده دیدم برای این برنامه اعتبار نسبتاً خوبی پیش‌بینی فرمودند ولی حقیقتاً اگر خواسته باشند آن هدفی که موردنظر هست که انشاءالله بعد از ۲۰سال رشد جمعیت ما که در حال حاضر ۳٪ است به ۱٪ برسانیم باید گفت یک توجه همه جانبه‌ای از طرف کلیهٔ دستگاه‌های دولتی و ملی تواماً به عمل بیاید. خصوصاً این که در فرمان مبارک همایونی اصل ۱۶ انقلاب شاه و ملت مقرر می‌فرمایند که دولت از طریق حزب رستاخیز ملت ایران انجمن‌های خانه و مدرسه و وسایل ارتباط جمعی و شورای عالی تندرستی وظیفهٔ خطیر خانواده‌ها را نسبت به رعایت اصول تنظیم خانواده و محدود نگاهداشتن تعداد فرزندان برای آنان تشویق نمایند و در نتیجه این فرمان کمیته‌ای در حزب رستاخیز ملت ایران به نام کمیته مسایل و سیاست‌های جمعیت و تنظیم خانواده حزب رستاخیز ایران به دستور جناب آقای نخست وزیر تشکیل شد که باید من در غیاب ایشان تشکر کنم و این کمیته پس از بررسی گزارش مفصلی داد که حتماً در حزب رستاخیز ملت ایران مورد بررسی قرار گرفته و به استحضار مقامات مسئول دولتی هم رسیده است به طور کلی توصیه‌هایی که این کمیته کرده این است که اولاً کلیه وزارتخانه‌ها و سازمان‌های آموزشی مسایل جمعیت و تنظیم خانواده را در کتاب‌های درسی از دبستان گرفته تا دانشگاه منظور بدارند و آنها را تعلیم و تدریس بکنند و جوانان ما را از این مطالب آگاه کنند. کلیه دستگاه‌های دولتی و غیردولتی در موقع آموزش حین خدمت باید به کارمندانشان این آموزش را تدریس بکنند و در سایر تعلیماتشان منظور بدارند.
۳ - سپاهیان انقلاب که در وزارتخانه‌های مختلف خدمت می‌کنند و به روستاها می‌روند این برنامه
+++
را که اکنون هم در دوره آموزشی به آنان تدریس می‌شود موظف باشند که در روستاها هم مردم را ارشاد کنند.
۴ - وسایل ارتباط جمعی و جراید بایستی این برنامه را که جزء اصل ۱۶ انقلاب شاه و ملت است در نظر بگیرند و روی آن اقدام کنند.
۵ - وزارتخانه‌هایی که بیشتر با امور روستاها سر و کار دارند مثل وزارت تعاون و امور روستاها به طور کلی همه وزارتخانه‌ها باید این موضوع مهم را در برنامه خودشان بگنجانند.
۶ - وزارت کار و امور اجتماعی و سندیکاری کارگران و کارفرمایان برنامه جمعیت و تنظیم خانواده را جزء برنامه‌های خودشان قرار بدهند.
۷ - همچنین سازمان زنان ایران و کاخ‌های جوانان دستگاه‌هایی هستند که در پیش خود این هدف سهم به سزایی می‌توانند داشته باشند (مطالبی را که بنده در اینجا عرض می‌کنم همه به توصیه کمیته حزب رستاخیز ملت ایران است که یک چنین پیشنهاداتی را کرده‌اند و بایستی از آنها تشکر به عمل آید)
۸ - دانشگاه‌ها و مدارس عالی کشور در تحقیقاتی که می‌کنند با وزارت بهداری و یا تندرستی و رفاه آتیه که الان مسئول و هماهنگ کننده این برنامه است باید همکاری کنند و تحقیق روش‌هایی که به درد ایران می‌خورد. چون مکرر جناب آقای هویدا فرموده‌اند ما باید ایرانی فکر کنیم و راه‌هایی پیدا کنیم که به درد مملکت خودمان و مطابق اخلاق و عادات و سنت‌های ایرانی باشد تعقیب کنیم. و بالاخره جناب آقای وزیر مشاور باید سعی شود که اعتبار کافی با اختیارات و تسهیلات لازم در اختیار این سازمان گذارده شود. متشکرم(احسنت، احسنت)
نایب رئیس - آقای موسوی بفرمایید.
سید اسدالله موسوی - به نام خداوند بزرگ و با آرزوی سعادت و سربلندی روز افزون ملت ایران به رهبری اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر.
من به طور کلی از نظر ارقام و برنامه‌ها مخصوصاً برنامه‌های عمرانی بودجه تقدیمی را تأیید می‌کنم انتخاب کلمه «تأیید» به جای کلمه «موافق»از این جهت است که خوشبختانه تا آنجایی که من بیانات همکاران محترم را شنیدم هیچکدام جنبه مخالفت نداشت که در مقابل ایجاب کند تحت کلمه «موافق» بیان شود کلیه بیانات همکاران محترم همه در جهت تأیید کلی و تذکر مطالب اصولی بود.
اکنون که جناب آقای هویدا برای دوازدهمین بار و در دوازدهمین سال خدمتگزاری بودجه سه هزار میلیارد ریالی سال ۱۳۵۵ به مجلس تقدیم نموده‌اند لازم می‌داند با استفاده از فرصت مطالبی عرض نماید.
اینجانب از بحث در جزییات بودجه در جلسه علنی به دلایل زیر صرف‌نظر و به عرض کلیاتی می‌پردازد.
۱ - اجتناب از اطاله کلام.
۲ - کمیسیون بودجه و دارایی مجلس سنا قبل از ارسال بودجه از مجلس شوری در جلسات متعددی شاید ده جلسه با استفاده از فرصت مطالعات مقدماتی را انجام داده است.
۳ - بعد از رسیدن لایحه و ارسال به کمیسیون طی ۱۵جلسه که با حسن اداره جناب آقای دکتر سجادی تشکیل می‌شد و اغلب همکاران محترم حضور یافته و در مذاکرات شرکت می‌فرمودند و به طور کامل در موارد مختلف بحث و گفتگو می‌شد که همکاران گرامی توضیحاتی داده و خواهند فرمود و مخبر محترم جریان را مشروحاً به استحضار رسانیدند این بودجه از ویژگی‌های خاصی برخوردار است.
۱ - دوره عمل بودجه مقارن با پنجاهمین سال سلطنت دودمان پر افتخار پهلوی است که واقعاً موجب احیاء و تجدید عظمت جهانی ایران کهنسال گردیده و بر حسب تقاضای ملت به وسیله رؤسای محترم مجلسین و کسب اجازه از پیشگاه شاهانه سال حق‌شناسی و برگزاری مراسمی شکوهمند در نظر گرفته شده است.
۲ - اولین بودجه‌ای است که در عصر رستاخیز به وسیله دولت منبعث از حزب رستاخیز ملت ایران که بنا به ابتکار شاهانه در روز یازدهم اسفند ماه ۱۳۵۳تشکیل آن اعلام و مورد استقبال قاطبه ملت شرافتمند ایران واقع و خوشبختانه(تاکنون بیش از بیست هزار کانون حزبی در سراسر کشور و از آن جمله ۲۱۲۶کانون در حوزه انتخابیه بنده - خوزستان - لرستان - کوهکیلویه و بویر احمد) تشکیل یافته به مجلسین تقدیم گردیده است.
از امتیازات این بودجه توجهی است که به افزایش اعتبارات وزارت آموزش و پرورش شده است. جای خوشوقتی است در دنیایی که بعضی از ممالک هر چه می‌توانند از بودجه آموزشی و اجتماعی کاسته و بر هزینه‌های ارتشی خود می‌افزایند. حتی اخیراً یکی از ممالک متمدن و درجه اول اروپایی بیش از ۴۰٪ بر اعتبارات ارتشی خود
+++
افزوده است. با وجود اهمیتی که قوای تأمینیه برای حفظ مصالح عالیه کشور دارد و باید همیشه برای تقویت آن کوشش نمود خوشبختانه به لحاظ موقعیت ممتاز سیاسی و نیرومندی ارتش شاهنشاهی دولت برای بودجه سال ۱۳۵۵وزارت جنگ فقط ۸٪ افزایش پیشنهاد نموده ولی برای وزارت آموزش و پرورش مخصوصاً اجرای اصل ۱۵انقلاب شاه و ملت(تحصیلات رایگان) بالاترین افزایش یعنی ۳۵٪ پیش‌بینی و پیشنهاد نموده است که قطعاً تصویب آن با استقبال سناتورهای محترم مواجه خواهد بود و امیدوار است دولت کوشش فرماید در آینده هرچه بیشتر ممکن باشد اعتبارات وزارت آموزش و پرورش مخصوصاً در قسمت اعتبارات مربوط به سرمایه‌گذاری و عمرانی که در رفع مضیقه مدارس اثر عمده دارد افزایش دهد انتظار دارد وزارت آموزش و پرورش نیز منتهای کوشش و جدیت را برای مصرف نمودن به موقع و استفاده صحیح و مفید این اعتبارات در اجرای فرمان ملوکانه به عمل آورده و مسئولین استان‌ها را به وظایف خطیر خود متوجه فرمایند.
خوشبختانه رشد دانش‌آموز داوطلب تحصیل در خوزستان خیلی بالا و در سال تحصیلی ۵۴ و ۵۳ بیش از ده درصد افزایش داشته است با این ترتیب متأسفانه اعتبارات جاری در ریز بودجه متناسب و عادلانه به نظر نمی‌رسد و حتی مطابق آمار منتشره سال ۵۳ (با در نظر گرفتن رشد جمعیت دانش‌آموز) اعتباراتی که به یک استان خوش آب و هوا داده شده (در آن استان مزایای سختی معیشت به کارمندان دولت تعلق نمی‌گیرد) خیلی بیشتر از آن اعتباری می‌باشد که به استان خوزستان که به اغلب آموزگاران مزایای سختی معیشت تعلق می‌گیرد داده شده است می‌توانم با حساب تقریبی عرض نمایم که در سال مذکور سهم هزینه آموزش و پرورش هر دانش‌آموز (استان خوزستان) نسبت به استان دیگر خوش آب و هوا که اسم نمی‌برم ۳۶۱ریال کمتر بوده است به هر صورت چون بنا بر اجرای عدالت می‌باشد مخصوصاً در عصر رستاخیز انتظار دارد جناب آقای وزیر آموزش و پرورش به این موضوع توجه و دستور فرمایند در تخصیص اعتبارات ضابطه مسلم و غیر قابل انکار نسبت دانش‌آموز را رعایت نمایند.
جناب آقای نخست وزیر و هیأت محترم دولت به خوبی واقفند که مسأله گسترش تدریس حرفهای به دلایل عدیده مخصوصاً جهت انصراف و جلوگیری از مراجعه فشارآمیزی که جوانان برای ورود به کارهای اداری و استخدامی در دستگاه دولتی داشته و همچنین به منظور تربیت نیروی انسانی ماهر و مفید در امور صنعتی و فنی حائز کمال اهمیت می‌باشد.
آنچه به خاطر دارم در سال ۱۳۳۷ این موضوع مورد بحث بود و شاید همان موقع در یکی از قوانین موضوعه برای دولت در این باب تکلیفی ایجاد شد و متأسفانه در آن زمان پیشرفت مطلوبی حاصل نشد.
جناب آقای وزیر آموزش و پرورش بیان نمودند که فعلاً ۱۶۵۰۰۰نفر محصل حرفهای داریم در حالی که این رقم قابل ملاحظه و باعث خوشوقتی می‌باشد اما جای تأسف است که فرمودند تقریباً ۳۵۰۰نفر داوطلب دیگر بود که نتوانستیم بپذیریم.
به نظر بنده وزارت آموزش و پرورش باید از این استقبال مردم برای تحصیلات حرفهای استفاده نموده و حداکثر ممکن وسایل پذیرش محصلین حرفهای را فراهم و موجباتی آماده سازند که استقبال مردم در تحصیل این رشته کاملاً ضروری بیشتر گردد.
موضوع دیگر که شایان توجه و درخور اهمیت می‌باشد و من نیز به سهم خود سپاسگزارم اقدامی است که برای افزایش اعتبارات وزارت دادگستری و ثبت اسناد و املاک از طرف دولت به عمل آمده است.
به طوری که ملاحظه می‌فرمایید نسبت به بودجه سال ۱۳۵۴ در مورد اعتبار جاری وزارت دادگستری بیش از ۱۵٪ افزایش و در قسمت اعتبارات سرمایه‌گذاری ثابت(عمرانی) بیش از دویست و چهل درصد افزایش پیش‌بینی شده است همچنین برای ثبت اسناد و املاک افزایش ۳۴٪ بر اعتبارات جاری و ۱۶٪ بر اعتبارات سرمایه‌گذاری ثابت پیش‌بینی شده است پیشنهاد این افزایش حکایت از آن می‌نماید که خوشبختانه دولت بیش از پیش از نظر امنیت قضایی به اهمیت تقویت قوه قضاییه کشور توجه ننموده است.
این افزایش را به طوری که در کمیسیون بودجه اظهار شد به مصرف استخدام قضات جوان و تحصیل‌کرده به منظور تقویت کادر قضایی و امور مربوط به ساختمان اداری دادگستری و ثبت خواهد رسید و بیش از پیش قضات شریف و پاکدامن ما برای استحقاق حق مردم و حل و فصل اختلافات کوشش خواهند نمود.
به نظر بنده اگر بعضی از مراجعین هم گله و شکایتی از دادگستری داشته‌اند معلوم شده است مربوط به تأخیر از جریان دادرسی می‌باشد زیرا به مصداق «الیأس احدی‌الراحتین»
+++
شاید بعضی‌ها ترجیح می‌دهند ولو به صورت منفی اما زودتر نتیجه کارشان معلوم شود که تصور می‌نمایند تأخیر در رسیدگی تنها مربوط به تشریفات نیست بلکه قسمت زیادی مربوط به تراکم کار به نسبت کادر موجود قضایی و اداری می‌باشد و اگر با افزایش کادر مذکور (البته با فراهم ساختن آسایش و تأمین زندگانی آنان) این نقیصه مرتفع شود مسلماً اوقات رسیدگی کوتاه‌تر و در تعیین تکلیف مراجعین تسریع خواهد شد.
اطلاع دارد که خوشبختانه اوقات رسیدگی در محاکم دادگاه بخش - شهرستان - استان - فرجام خیلی کوتاه‌تر شده و قطعاً سناتورهای محترم استحضار دارند که سازمان ثبت اسناد و املاک کشور در سال اخیر خدمات مهمی از لحاظ حفظ حقوق دولت مخصوصاً راجع به اراضی ضمن تحصیل درآمدهای قانونی قابل ملاحظه‌ای انجام داده و در پیشرفت امور مردم توفیقاتی چشمگیر حاصل نموده است که لازم می‌داند از جناب آقای وزیر دادگستری و همکاران محترمشان تشکر نماید.
امیدوار است جناب آقای وزیر دادگستری دربارهٔ لوایحی که نظر داشتند به منظور کاستن تشریفات با مطالعهٔ کافی از لحاظ جوانب مختلف مخصوصاً حفظ حقوق مردم تهیه و تقدیم نمایند در فرصت مقتضی اقدام فرمایند که از این طریق هم تسریعی در رسیدگی به محاکمات بشود.
باعث کمال خوشوقتی است که اعتبارات قابل ملاحظه‌ای برای وزارت تندرستی و رفاه اجتماعی به مناسبت وظایف مهمی که به عهده دارد بودجه پیش‌بینی شده است گویا جناب آقای وزیر رفاه اجتماعی بیان نمودند که در سال ۵۵ برای بیمه درمانی ۲میلیون نفر اقدام می‌نمایند.
به نظر بنده اقدام سریع برای بیمه روستائیان که وسایلی مانند شهرنشینان در دسترس ندارند کمال اهمیت و اولویت را دارا می‌باشد چون ممکن است موجبات بیمه درمانی برای روستاییان به این زودی فراهم نگردد با استعداد و لیاقتی که در جناب آقای دکتر شیخ‌الاسلام‌زاده برای اجرای اومر شاهانه جهت خدمت به مردم سراغ دارد مطمئناً سعی خواهند نمود فعلاً با اعزام پزشک و سپاهیان بهداشت و فراهم ساختن وسایل ممکن به روستاها موجبات آسایش آنان را فراهم نمایند.
مهمترین موضوعی که در جلسات متشکله حزبی به دعوت جناب آقای نخست وزیر از نمایندگان مجلسین و در کمیسیون‌های کشاورزی و جلسه مشورتی جناب آقای وزیر کشاورزی و منابع طبیعی و در مجلس شورای ملی در چند ماهه اخیر مورد بحث بوده مسایل مربوط به کشاورزی می‌باشد.
به نظر بنده موضوع آنقدر اهمیت دارد که هر چه بیشتر در اطراف آن مذاکره شود نه تنها از اهمیت آن کاسته نمی‌شود بلکه هر چه بیشتر مورد بحث قرار می‌گیرد با روشن شدن نکات تازه‌ای بر اهمیت و ضرورت توجه به آن افزوده می‌گردد.
چون بعضی‌ها بدون مطالعه می‌گویند به مسأله کشاورزی توجه نشده لازم دانست برای رفع اشتباه توضیحاتی عرض نماید.
از طرف دولت بعد از اجرای قانون مترقی اصلاحات ارضی و صاحب زمین شدن کشاورزان دارای نسق همه گونه کمک و خدمات فنی به کشاورزان به وسیله وزارت کشاورزی و منابع طبیعی از طریق اجرای طرح‌های افزایش تولید گندم - برنج - پنبه - ذرت - تاکستان و مرکبات و غیره و تهیه بذور اصلاح شده که یکی از برنامه‌های بسیار ارزنده و زیربنایی وزارت کشاورزی و منابع طبیعی می‌باشد و دادن کود تقریباً به نصف قیمت تمام شده و ارشاد کشاورزان و به وسیله بانک‌های مربوط دادن وام‌های کوتاه مدت و درازمدت به آنان و به وسیله وزارت تعاون و امور روستاها از طریق شرکت‌های تعاونی و تعاونی تولید و شرکت‌های سهامی زراعی کمک‌های مهمی که حتی به نظر بعضی‌ها در مواردی زیاده‌روی شده است به عمل آمده که شرح آن در این موقع ضرورتی ندارد.
برای اثبات این حقیقت که نسبت به تاریخ اجرای قانون اصلاحات ارضی چه افزایشی در تولیدات کشاورزی به عمل آمده است قطع نظر از بیان جناب وزیر کشاورزی و منابع طبیعی که مکرر فرموده‌اند، شب انقلاب تولید گندم کشور در حدود دو میلیون و نیم تن بوده و فعلاً بیش از دو برابر می‌باشد مقایسه‌ای عرض می‌نماید.
تولید گندم
در سال ۱۳۴۰ -۱۰۰/۸۶۹/۲تن و در سال ۵۳ -۰۰۰/۷۰۰/۴تن و در سال ۵۴ - ۰۰۰/۵۰۰/۵تن بوده یعنی تقریباً صد در صد افزایش داشته.
تولید برنج
در سال ۱۳۴۰-۴۰۰۱۰۰ تن و در سال ۵۳ -۸۷۵۰۰۰تن و در سال ۵۴ -۱۴۰۰۰۰۰تن بوده یعنی بیش از سیصد درصد افزایش داشته.
تولید پنبه: در سال ۱۳۴۰ - ۳۷۶۱۸۵تن و در سال ۵۴ -۴۶۰۰۰۰تن بوده که چون تولید سونا جانشین آن شده بیش از ۳۰٪ افزایش نداشته است.
تولید چغندر
در سال ۱۳۴۰ -۴۴۰/۸۱۰ و در سال ۵۴ در نتیجه
+++
تعدیل قیمت ۴۶۰۰۰۰۰تن یعنی بیش از پنج برابر افزایش یافته است.
مقایسه دیگر که می‌توان عرض نمود میزان مصرف کود شیمایی می‌باشد که در سال ۱۳۴۰-۱۸۴۵۱۵ تن و در سال ۵۴- ۸۱۵۰۰۰تن بوده و پیش‌بینی مصرف سال ۵۵ ممکن است به حدود یک میلیون تن برسد و این خود بهترین دلیل استقبال مردم به امور کشاورزی و توجه مخصوص دولت می‌باشد.
سایر محصولات کشاورزی هم به همین نسبت افزایش تولید داشته‌اند که بنده به سهم خود از جناب آقای وزیر کشاورزی و منابع طبیعی به این مناسبت کمال امتنان دارم.
این مطلب قابل سئوال است که با این فعالیت‌ها و افزایش تولید چرا گرفتار کمبود مواد غذایی هستیم به نظر بنده واقعیت این است که اضافه بر عوامل جوی و اتفاقات غیرمنتظره علل اساسی دیگری وجود دارد که قابل توجه می‌باشد.
۱ - خوشبختانه در نتیجه اجرای قوانین مترقی و انقلابی که در سنوات اخیر به عمل آمده است و پیشرفت‌های بسیار مهم صنعتی که نصیب مملکت شده وضع زندگانی عموم مردم چنان توسعه و ترقی غیرمنتظره‌ای حاصل نموده که این مقدار تولیدات با توجه به افزایش جمعیت و کاهش افراد فعال تولید کننده کشاورزی و جذب آنان در شهرها و فزونی جمعیت مصرف‌کننده کفایت احتیاجات را نمی‌نماید.
۲ - موضوع مهم دیگر نامتناسب بودن قیمت فروش تولیدات کشاورزی به نسبت هزینه‌های تمام شده (یعنی وجهی که به دست تولیدکننده می‌رسد) و عدم ثبات قیمت تولیدات کشاورزی و عدم اعتماد در مورد قیمت‌های صحیح اقتصادی و خرید به موقع محصول از طرف دولت می‌باشد باید دانست که شغل زراعت زمانی در این مملکت (قبل از اجرای قانون اصلاحات ارضی) برای اکثریت جمعیت که زارعین باشند امر اضطراری بود اما امروز خوشبختانه با وجود پیدا شدن کار فراوان و صنعتی شدن کشور چنین الزامی برای کسی نیست بلکه امری است که باید برای سرمایه‌گذار و کشاورز کاملاً جنبه اقتصادی داشته و کشاورزان بتوانند با فروش محصولات خود متناسب با شرایط عمومی مملکت زندگی خود را تأمین نمایند.
بنده عرض نمی‌کنم که قیمت اجناسی را ترقی یا تنزل بدهند ولی عرض می‌کنم همان طوری که تولیدکنندگان غیر کشاورزی پیشنهادات خود را راجع به تعیین قیمت‌ها به مرکز بررسی قیمت‌ها تسلیم می‌نمایند و مورد بررسی قرار می‌گیرد اقتضاء دارد وزراء محترم کشاورزی و منابع طبیعی و تعاون و امور روستاها برای چند قلم از محصولات مهم کشاورزی که جنبه اساسی دارند با در نظر گرفتن تمام عوامل مؤثر از طرف تولیدکنندگان محصولات کشاورزی قیمت تمام شده محصولات را با در نظر گرفتن سود معتدل برای این رشته پر زحمت و با ریسک (با احتمالات جوی) بررسی و با تبادل نظر با وزارت بازرگانی یا به هر ترتیب مصلحت می‌باشد قیمت‌های معقولی با تضمین خرید به موقع تعیین نموده و چند ماه قبل از شروع کشت اعلام نمایند که تولید کننده اطمینان داشته باشد محصولاتش با قیمت مقرون به صرفه‌ای به موقع فروخته می‌شود.
موضوع مهم دیگر تشویق و حمایت عملی و مالی از بخش خصوصی و ادامه و گسترش طرح‌ها و برنامه‌های وزارت کشاورزی و منابع طبیعی می‌باشد که متأسفانه به طوری که مشاهده شده در بودجه تقدیمی به اعتبارات این وزارتخانه افزایش مناسبی در نظر گرفته نشده است.
بنده معتقدم به دلایل زیاد سیاسی- اقتصادی ما باید کوشش نماییم که از نظر تولیدات کشاورزی اگر نخواهیم صادرکننده باشیم اقلاً باید به میزان خودکفایی که سالیانه بر مقدار آن هم با توجه به رشد جمعیت افزوده می‌شود برسیم لازمه رسیدن به این هدف توجه بیشتر دولت در جهت افزایش اعتبارات وزارت کشاورزی و منابع طبیعی و تقویت مالی و افزایش امکانات بانک‌های مربوط به امور کشاورزی می‌باشد که امیدوارم برای آینده به این موضوع مهم که زیربنای اقتصاد مملکت و وسیله بی نیازی ما از دیگران می‌باشد جناب آقای نخست وزیر توجه اساسی مبذول و یا کسب اجازه از پیشگاه شاهنشاه آریامهر در انجام منظور (یعنی کمک بیشتر و توجه زیاد و تخصیص اعتبار کافی به امور کشاورزی) که خوشبختانه امکان و استعداد فعالیت و سرمایه‌گذاری بیشتر در کشور وجود دارد اقدامات اساسی بفرمایند.
اعتبارات وزارت تعاون و امور روستاها خوشبختانه در بودجه تقدیمی افزایش ۱۰٪ به اعتبارات جاری و ۳۷٪ اعتبارات عمرانی منظور شده که باعث خوشوقتی می‌باشد.
جناب وزیر محترم تعاون و امور روستاها به اهمیت جاده‌های روستایی به طوری که در کمیسیون توضیح فرمودند توجه دارند حقیقت این است که اگر اعتبارات راهسازی خوب و
+++
به موقع مصرف نشود اجرای بسیاری از برنامه‌های مربوط به روستائیان از قبیل رساندن محصول به بازار و یا برنامه‌های خدمات عمومی در روستاها به موقع انجام نخواهد گرفت.
امیدوار است با تجدیدنظر در برنامه‌های گذشته ترتیبی اتخاذ فرمایند که برنامه احداث راه‌های روستایی در اولویت اول قرار بگیرد.
شنیدم در حزب رستاخیز ملت ایران موضوع تشکیل اطاق کشاورزی که به نام شوراهای کشاورزی در مملکت سابقه‌ای دارد مطرح بوده. بنده معتقدم تشکیل این اطاق اگر جنبه قانونی داشته باشد کمک زیادی به مسایل مربوط به کشاورزی خواهد نمود و می‌تواند وظیفه مهمی از لحاظ ارتباط بیشتر بین بخش خصوصی و کشاورزان و دولت به منظور پیشرفت مقاصد مهم کشاورزی و مملکتی به عهده بگیرد که امیدوار است این طرح مورد توجه جناب آقای نخست وزیر قرار گرفته در صورت اقتضاء دستور لازم بفرمایند.
ضمناً از بذل توجهی که جناب آقای نخست وزیر بعد از تقدیم گزارش از طرف حزب رستاخیز ملت ایران برای خرید خرمای کشاورزان خرمشهر و آبادان فرموده و از خسارات سنگین آنها جلوگیری شد عرض تشکر نماید.
فقط دولت در نتیجه مطالعاتی که شده برنامه‌هایی برای خرید غله اعلام خواهد نمود یادآوری و تأکید می‌نماید که مأمورین خرید غله مخصوصاً در مناطق گرمسیر از ۱۵فروردین کاملاً آماده خرید باشند و طوری عمل نمایند که کشاورزان عملاً بدانند مشکلات سال گذشته در مورد خرید از بین رفته است بسیار مهم و موجب تشویق تولیدکنندگان در افزایش کشت خواهد بود.
سناتورهای محترم استحضار دارند که شرکت‌های عضو کنسرسیوم تعهدات خود را از لحاظ میزان برداشت از نفت ایران انجام نداده‌اند و در نتیجه عایدات ایران از نفت کاهش یافته و این کاهش در سال ۱۳۵۵ به صورت کسر بودجه نشان داده شده است. همچنین برخلاف تعهد خود در قرارداد ۱۹۷۳ از پرداخت وجوه مربوط به سرمایه‌گذاری برای پیشرفت و تکامل صنعت نفت خودداری نموده‌اند.
شرکت‌های بزرگ نفتی و کشورهای صنعتی غرب باید توجه داشته باشند این عمل آنها به زیان خودشان بوده و بر علیه منافع و مصالح خود آنها است و اگر اندکی تفکر می‌کردند متوجه اشتباه خودشان می‌شدند چه این ایران است که تمام عایدات نفتی و غیرنفتی خود را تا دینار آخر صرف عمران و آبادانی کشور و ایجاد یک نقطه با ثبات و امن در این منطقه از جهان می‌کند که بالمال سود آن عاید کشورهای صنعتی و کشورهای بزرگ نفتی عضو کنسرسیوم نیز می‌شود.
هرگاه این اقدام ایران نبود و ایران به صورت کشوری آباد و مرفه و پیشرفته و قدرتمند دارای ثبات سیاسی و اقتصادی درنمی‌آمد ثبات و امنیت منطقه به خطر می‌افتاد و در نتیجه صدور نفت از خلیج فارس به سهولت برای شرکت‌های نفتی و کشورهای نفتی و کشورهی صنعتی غرب مقدور و میسر نمی‌گردید. نیز باید بدانند که ایران از درآمدهای نفتی خود اضافه بر انجام امور عمرانی و اجتماعی و امنیتی مبالغ هنگفتی به ممالک مختلف منجمله بعضی از ممالک صنعی و پیشرفته غرب وام داده و بدین وسیله برای جلوگیری از اختلال امور اقتصادی آنها مساعدت نموده است.
جهانیان می‌دانند که شاهنشاه بشردوست ایران طرحی ابداع و اعلام فرمودند که از طرف ممالک صادر کننده از محل درآمدی از هر بشکه نفت خام صادراتی صندوق مخصوصی برای مساعدت به ممالک نیازمند دنیای سوم (که جز با اینگونه کمک‌ها نمی‌توانند سر پای خود بایستند) به وجود آید. این طرح کاملاً انسانی و بزرگوارانه پافشاری نمایندگان ایران در اجرای دستورات شاهنشاه عظیم‌الشأن ما خوشبختانه اصولاً مورد قبول اغلب ممالک شرکت کننده در (اوپک) قرار گرفت و در آینده موجودیت آن اعلام و به تکالیف خود طبق ضوابطی عمل می‌نماید.
کشورهای غربی باید متوجه باشند این کمک‌ها به ممالکی می‌شود که سال‌ها گرفتار اقسام مختلف استعمار بعضی از آنان بوده و مدت‌ها وقت لازم است تا آثار استعمار زدگی آنان با اینگونه مساعدت‌ها التیام یابد و اگر در قاموس استعمار لغت اخلاق وجود داشت می‌گفتیم اخلاقاً باید آنها به حکم جبر زمان این مساعدت‌ها را بنمایند نه ایران و نه دیگر ممالک صادر کننده نفت.
لردهای نفتی باید آگاه باشند که وقتی با آرامش خاطر و آسودگی خیال و بدون دغدغه فکری از پشت میزهای خود سفارش نفت می‌دهند و بدون اشکال خواسته‌های خود را دریافت می‌نمایند و از این طریق سود سرشار می‌برند در حقیقت آن را مدیون مراقبت دایمی ایران از شاهراه نفتی و دریایی خلیج‌فارس می‌باشند و هرگاه این قدرت در این منطقه وجود نداشت نمی‌توانستند با خاطری آسوده به کار تجارت عظیم نفت در جهان ادامه دهند. پس به خاطر حفظ منافع خودشان هم که باشد باید تعهداتشان را نسبت به ایران
+++
کاملاً و به خوبی انجام دهند و اجرای برنامه‌های عمرانی و آبادانی و دفاعی ایران را از این طریق تسهیل نمایند تا ایران هم بتواند نقش خود را در حفظ و نگاهداری این شاهراه نفتی به خوبی ایفا نماید. این آقایان خیلی زود فراموش کرده‌اند که چندی قبل بعضی از کشورهای صادرکننده به دلایل سیاسی صدور نفت خود را به غرب تحریم کردند و کشورهای بزرگ صنعتی را در مضیقه شدید قرار دادند ایران نه تنها اقدام به تحریم صدور نفت نکرد بلکه اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر این عمل را تأیید نفرمودند و از به کاربردن نفت به عنوان یک حربه سیاسی اجتناب فرمودند در واقع ایران در آن روزهای بحرانی به غرب کمک کرد و نگذاشت که چرخ صنایع و اقتصاد آنها از حرکت بایستد شرکت‌های نفتی در آن هنگام صادرات نفت ایران را بالا بردند و از این خط مشی ایران به نفع خود استفاده کردند اما به محض این که کشورهای دیگر صادر کنندهٔ نفت به تحریم صدور نفت خاتمه دادند شرکت‌های نفتی برگشتند به مراکز اولیه و نه تنها صادرات آنها را به مرحله قبل از تحریم رسانیدند بلکه جبران کسری برداشت دوره تحریم را نیز کردند و عایدات آن کشورها را افزایش دادند در حقیقت با این عمل خود به آن کشورها باج دادند و آنها را در این کار تشویق هم کردند ولی به جای سپاسگزاری از سیاست متین ایران با عدم انجام تعهدات خود ناسپاسی هم می‌کنند و این است رفتار آنها با کشوری که در موقع بحرانی به آنها کمک کرده است.
شرکت‌های بزرگ نفتی باید بدانند که اگر در شرایط کنونی به تعهدات خود رفتار نکنند ایران برخلاف گذشته با رهبری‌های داهیانه شاهنشاه آریامهر از چنان قدرت و توانایی فنی و مالی و بین‌المللی برخوردار است که عنداللزوم می‌تواند نفت خود را رأساً و بدون دخالت این شرکت‌ها صادر کرده و به بازارهای دور دست جهان برساند در این صورت این شرکت‌های نفتی هستند که با کوته‌بینی و تنگ نظری منافع خود را زیرپا گذاشته‌اند و ضرر و زیان اعمالشان متوجه خود آنها خواهد گردید و دودش به چشم خودشان خواهد رفت آن وقت باید از خود گله کنند که چرا به تعهدات خود عمل نکردند. یادآوری این نکته لازم است که شرکت‌های نفتی هر وقت در مقابل خواست‌های مشروع و معقول ایران سماجت و سرپیچی از خودشان داده‌اند جزء زیان و ندامت نتیجه‌ای عایدشان نشده در این مورد هم مصلحت آنان می‌باشد که کلیه تعهدات خود را به موجب قرارداد ۱۹۷۳ از لحاظ گذشته و آینده محترم شمرده و ضمن انجام آنچه به عهده گرفته‌اند با آسایش خاطر از موقعیت فوق‌العاده ممتاز ایران برای ادامه تجارت خود استفاده نمایند وگرنه به خواست خداوند ایران با رهبری شاهنشاه آریامهر برنامه‌های مملکتی و جهانی خود را چه دیگران بخواهند یا نخواهند همکاری و تسهیل بنمایند و یا ننمایند اجرا خواهد نمود.
باعث ابراز خوشوقتی است که ضمن بودجه تقدیمی در وصولی درآمدهای مالیاتی سال ۵۴ نسبت به سال۵۳ افزایش قابل ملاحظه‌ای مشاهده می‌شود یعنی تقریباً حدود ۴۰٪و به عبارت دیگر به طوری که شنیده‌ام تمام مبالغ پیش‌بینی شده مالیاتی سال ۵۴ در ده ماههٔ اول سال وصول گردیده است چون این وصولی از محل مالیات‌های مستقیم و مخصوصاً از شرکت‌ها و منابع فعال می‌باشد شایان تحسین است امیدوار است در سال ۵۵ هم وزارت امور اقتصادی و دارایی موفق بشوند با اجرای صحیح و عادلانه قانون مبالغ پیش‌بینی شده در بودجه که قطعاً با رعایت احتیاط برآورد شده وصول و از این طریق به اجرای برنامه‌های مملکتی کمک بشود.
یادآوری این موضوع ضرورت دارد که جناب آقای وزیر اقتصادی و دارایی در جلسه‌ای با حضور جناب آقای رئیس معظم مجلس سنا اظهار عقیده فرموده که ترتیبی برای معافیت مؤدیان خرده‌پای مالیاتی می‌دهند چون همان طوری که خودشان بیان نمودند مطالبه مالیات از این طبقه ارزش مالی ندارد و این نظریه هم از لحاظ مادی صحیح و هم از لحاظ معنوی و آثار ناشیه از تماس مأمورین با این طبقه قابل توجه می‌باشد انتظار دارد دولت برای انجام این منظور و اصلاح قانون همچنین از نظر رفع ابهامات زیادی که در قانون فعلی وجود دارد و تجدیدنظر در نحوه تشخیص مالیات‌ها بر مبنای دقت بیشتر و خوش‌بینی نسبت به مردم (با احترام اصل برائت) اقدام لازم به عمل بیاورد.
جناب آقای نخست وزیر در کمیسیون بودجه در مورد صرفه‌جویی در هزینه‌ها و تشکیل کمیسیون شاهنشاهی به منظور تعیین قیمت‌های اساسی و بنیادی بیاناتی فرمودند که موجب امیدواری کامل می‌باشد.
اطمینان دارد با اجرای اوامر شاهانه مبنی بر تشکیل کمیسیون شاهنشاهی و تعیین قیمت بنیادی و اساسی کارها و دستور صادره جناب آقای نخست وزیر به دستگاه‌های اجرایی برای دقت در صرفه‌جویی کسری بودجه تأمین و تمام برنامه‌های عمرانی پیش‌بینی شده اجرا می‌شود.
+++
امیدوارم مأمورین مجری برنامه‌های عمرانی صرفه‌جویی را با کار نکردن و عدم اجرای برنامه‌ها اشتباه ننمایند بلکه منظور این است که از هزینه‌های غیرلازم و تجملی احتراز و برنامه‌های عمرانی را با دقت در هزینه و حسن اجرای کار انجام دهند.
قطعاً جناب آقای نخست وزیر به خاطر دارند که اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر که به همه امور مهمه کشور توجه دقیق و همه جانبه دارند. روز عید فطر به هنگام شرفیابی دولت به وزیر آبادانی و مسکن امر فرمودند.
(اهواز را باید از نو ساخت تا متناسب با سایر پیشرفت‌های استان خوزستان باشد ولی باید توجه داشت که در کنار هر کارخانه باید مسکن کارگران بنا گردد تا از جهت تأمین مسکن و پرداخت کرایه خانه کارگران دچار اشکال نشوند)
بنده اطلاع ندارم که وزارت آبادانی و مسکن برای اجرای این امریه چه اقدامی نموده‌اند شهر فعلی اهواز که تقریباً در ۹۰سال پیش (سال ۱۳۰۶) هجری احداث شده و تدریجاً بدون در نظر گرفتن احتیاجات عمومی توسعه یافته و در ده سال اخیر به واسطه تأسیسات مهم صنعتی و عمرانی و کشاورزی گسترش فوق‌العاده سریعی حاصل نموده از لحاظ سرویس خدمات عمومی (آب،فاضلاب، آسفالت و غیره)بسیار نامرتب و نامتناسب با پیشرفت‌های حاصله می‌باشد. اذعان دارد که دولت از اعتبارات عمرانی مانند دیگر شهرها به شهر اهواز هم کمک‌هایی نموده که موجب امتنان می‌باشد ولی حقیقت این است که درآمد شهرداری‌ها متناسب با انجام کارهای اساسی و زیربنایی نیست مساعدت‌هایی هم که دولت تاکنون نموده است کفایت تأمین احتیاجات شهرهایی مانند اهواز یا خرمشهر که رو به توسعه سریع هستند ننموده است.
با کمال تأسف گفته رئیس دفتر برنامه و بودجه خوزستان را در کنفرانس توجیهی فرمانداران بازگو می‌نمایم (اگر در جراید منعکس نبود بنده در اینجا عرض نمی‌نمودم) ایشان می‌گویند:
اهواز یکی از بدترین شهرهای ایران است و اگر کسی شهری را سراغ داشته باشد که آسفالتش بدتر از آسفالت خیابان‌های اهواز باشد پیش من جایزه خواهد داشت.
جای خوشوقتی است که استاندار خوزستان به این وضعیت توجه و اقداماتی در حدود امکان نموده و تحرکی در دستگاه‌های محلی به وجود آورده‌اند اما باید توجه داشت که بدون مساعدت مؤثر دولت در دادن اعتبارات لازم انجام منظور شاهنشاه و خواستهٔ مردم غیرممکن است و شایسته نیست که با برنامه‌های عظیم صنعتی و اقتصادی و کشاورزی که با توجه و رهبری‌های شاهنشاه عظیم‌الشأن ما در خوزستان انجام شده و یا در دست اجرا می‌باشد مرکز استان مهمی چون خوزستان به این صورت باقی بماند.
خوشوقتم که دولت اضافه بر کمک‌های مهمی که به شهرداری پایتخت به منظور احداث توقفگاه اتوبوس و بهبود وضع عبور و مرور شهر تهران و طرح جامع ترافیک و ترمیم و تجدید آسفالت خیابان‌ها و عمران و بهسازی نواحی جنوب شهر می‌نماید مبلغ یکصد و بیست میلیون ریال هم برای کمک به نواحی دوازده‌گانه شهرداری پایتخت و مبالغ قابل ملاحظه‌ای در بودجه برای استان‌های دیگر به منظور تقویت بنیه مالی شهرداری‌ها و عمران شهرها تخصیص داده است.
زیرا مناطق جنوبی پایتخت بیش از این هم نیازمند اینگونه مساعدت‌ها می‌باشد لکن عدالت عصر رستاخیز اقتضاء می‌نماید که به کمک شهرهای نیازمند دیگر هم توجه و مساعدت بیشتر مبذول و اعتبارات زیادتری منظور گردد که امیدوارم در آینده جبران بشود.
با عرض نکته که در تخصیص اعتبارات تنها جمعیت نمی‌تواند ملاک باشد بلکه باید احتیاجات مناطق و موقعیت خاص آن مناطقی که از لحاظ خدمات اساسی جنبه عمومی و مملکتی آنها بر جنبهمحلی‌شان فزونی دارد نیز در نظر گرفته شود.
به هر صورت مردم اهواز مصراً تقاضا دارند اکنون که تجدیدنظر در طرح جامع شهر اهواز در دست اقدام می‌باشد به موضوع نوسازی اهواز که شاهنشاه معظم امر فرموده‌اند توجه شده و موجبات اجرای اوامر شاهانه که مایه خوشوقتی و سپاسگزاری مردم قرار گرفته است با تخصیص اعتبارات متناسب سالیانه با دو برنامه کوتاه مدت و درازمدت فراهم نمایند.
ضمن اظهار خوشوقتی و عرض سپاسگزاری از پیشرفت‌های بسیار مهمی که در موضوع آموزش عالی در مملکت بر اثر توجهات مستقیم و مخصوص شاهنشاه آریامهر و راهنمایی‌هایی که در کنفرانس‌های آموزشی می‌فرمایند و در اجرای اوامر مبارکشان دولت از نظر تأمین اعتبارات و ایجاد وسایل و امکانات اقدام لازم به عمل آورده است به عرض می‌رساند.
دانشگاه گندی شاپور فعالیت خود را با تأسیس دانشکده کشاورزی در سال ۱۳۳۴ و پذیرش چهل
+++
دانشجو در رشته کشاورزی و در سال ۱۳۳۶ با تأسیس دانشکده پزشکی و پذیرفتن چهل و هشت دانشجو در رشته پزشکی آغاز نمود.
از آن تاریخ تا حدود ده سال متأسفانه پیشرفت قابل ملاحظه‌ای حاصل نشد از زمانی که بر حسب امر همایونی والاحضرت اشرف پهلوی ریاست هیأت امناء دانشگاه مذکور را قبول فرمودند دوران فعالیت و گسترش چشمگیری آغاز و در سال ۱۳۴۶بخش زبان‌های خارجی و در سال ۱۳۴۷ آموزشگاه عالی پرستاری و در سال ۱۳۵۰دانشکده علوم تأسیس و در سال ۱۳۵۲ بخش زبان‌های خارجی به طور گسترده به صورت دانشکده ادبیات و علوم انسانی درآمد در سال ۵۲ دانشکده کشاورزی به مرکز پژوهشی و تولیدی رامین تبدیل و فعلاً به صورتی فعال و با استانداردی مطلوب به امر تولید کشاورزی و دامپروری و آموزش و پژوهش دانشجویان مشغول است در سال ۵۳ دانشکده‌های اقتصاد و علوم بیمارستانی با رشته‌های متناسب و لازم شروع به فعالیت نموده است.
دانشگاه در سال ۱۳۴۹ بیمارستان جندی‌شاپور را تحویل گرفته و با واحدهای آموزشی در رشته‌های تحصیلی دانشجویان و بالا بردن ظرفیت (۲۰۰ تختخواب) به صورت مرکز پزشکی جندی‌شاپور درآورده و مورد استفاده علمی دانشجویان و معالجه بیماران قرار داده است.
مرکز پزشکی گلستان که یکی از بهترین بیمارستان‌های خوزستان می‌باشد با ظرفیت ۱۶۰ تختخواب در سال ۱۳۴۹ شروع به کار نموده و آن هم مورد استفاده علمی دانشجویان می‌باشد و خوشبختانه این مؤسسه علمی و مفید چندی قبل مورد بازدید اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر قرار گرفت.
برنامه‌ریزی و تهیه مقدمات ایجاد مراکز آموزشی و پژوهشی خرمشهر در رشته‌های متناسب و مرکز آموزشی و پژوهشی صفی‌آباد در دزفول (رشته‌های مختلف کشاورزی) فراهم گردیده است.
بین استاندار محترم لرستان و رئیس محترم دانشگاه جندی‌شاپور برای تأسیس دانشکده‌های کشاورزی و پزشکی (به صورت مجتمع) مذاکراتی شده که قطعاً با توجه دولت مراحل بعدی را طی می‌نماید از لحاظ ایجاد ساختمان‌های مختلف (مراکز علمی) و آزمایشگاه و خوابگاه دانشجویان منازل مسکونی استادان ساختمان مرکز کبالت باشگاه و غیره و امور لازم و مفید دیگر نیز پیشرفت‌های مهمی خوشبختانه حاصل شده ساختمان‌های کتابخانه مرکزی دانشگاه از محل وجوه مرحمتی والاحضرت اشرف پهلوی در شرف انجام است و توسعه مرکز پزشکی جندی‌شاپور با کمک مردم در دست اجرا می‌باشد.
باید با کمال خوشوقتی عرض نماید که چون اولیاء و استادان محترم دانشگاه توانسته‌اند جلب اعتماد مردم بنمایند مرد خیر شرافتمند خوزستانی به نام حاج علی محمد افشارین مبلغی قریب به شصت میلیون ریال برای مراکز پزشکی جندی‌شاپور و مرکز آموزشی صفی‌آباد در دزفول و نگاهداری معلولین کمک جوانمردانه نموده است که به نظر بنده در این مکان مقدس شایسته تقدیر می‌باشد همچنین بازرگانان خرمشهر برای ایجاد مراکز آموزشی و پژوهشی شهر خود کمک‌های قابل ملاحظه و شایان تمجیدی نموده‌اند.
در حال حاضر دانشگاه جندی‌شاپور آموزش چهار هزار دانشجو را با کادر علمی بیش از ۳۶۰ نفر در ۴۷ رشته تحصیلی در سطح لیسانس و فوق لیسانس و پزشکی و تخصص پزشکی عهده‌دار می‌باشد.
برنامه آینده بر مبنای طرح جامع دانشگاه که به تصویب هیئت محترم امناء رسیده است ایجاد دانشکده‌های فنی - علوم اجتماعی - تربیت معلم و انستیتوهای باستان‌شناسی - اقیانوس شناسی - روانشناسی و مرکز پزشکی اشرف پهلوی با ظرفیت ۸۰۰تختخواب و پذیرفتن دانشجو تا حدود ده هزار نفر می‌باشد.
لازم می‌داند از طرف مردم شاهدوست خوزستان و خود بنده مراتب سپاسگزاری صمیمانه به حضور محترم والاحضرت اشرف پهلوی به مناسبت سرپرستی‌ها نظارت‌های علاقه‌مندانه‌ای که برای پیشرفت دانشگاه و کمک‌های شخصی که بذل فرموده‌اند تقدیم بدارد دولت جناب آقای هویدا در این مدت برای تخصیص اعتبارات کمال مساعدت فرموده و در سنوات اخیر قسمتی از حقوق استادان را از اعتبارات نخست وزیری مرحمت نموده‌اند که برای سال ۵۵ آن ارقام را به اعتبارات جاری دانشگاه افزوده‌اند که خود موجب تشکر می‌باشد ولی با وجود نیاز شدیدی که وجود داشته و برنامه‌های مصوب معروضه از لحاظ اعتبارات سرمایه‌گذاری بر اعتبارات دانشگاه در سال ۵۵ افزوده نشده و بلکه بنا به اطلاع حاصله در آخر سال ۵۴تقریباً حدود ۸۵۰میلیون ریال بابت کارهای انجام شده تعهد دارند.
شاید همکاران ارجمند تصور فرمایند که تشریح وضع دانشگاه به این تفصیل ضرورتی نداشت ولی لازم می‌دانست که برای استحضار همگان و خوشوقتی سناتورهای محترم
+++
از پیشرفت‌های عظیم این مرکز علمی مشروحاً گزارش عرض نموده و از دولت تقاضا نماید برای پیشرفت و اجرای برنامه‌هایی که عرض شد و انجام آنها بستگی به تأمین اعتبار مخصوصاً و پرداخت تعهدات که گویا وعده تأمین آن هم از طرف مقامات مربوط داده شده دارد پیش‌بینی و توجه لازم بنمایند تا به خواست خداوند و عنایت شاهنشاه آریامهر و سرپرستی والاحضرت اشرف پهلوی و کوشش صمیمانه استادان و کادر علمی و تحصیل‌کرده و دانشمند ایرانی این دانشگاه موقعیت ممتاز علمی جهانی را تحصیل و خاطره افتخارآمیز زمان سلطنت ساسانیان راجع به دانشگاه قدیمی گندی شاپور تجدید گردد.
از این که در جلسه ۲۷بهمن جناب سناتور رضایی مطالبی مربوط به خوزستان بیان نمودند عرض امتنان می‌نمایم.
سیل خوزستان متأسفانه در سنوات اخیر چندین بار تکرار شده و مسئولین مربوط غالباً موضوع را به صورت یک امر عادی و بی اهمیت تلقی و بعد از چندی آن را فراموش نموده‌اند.
سیل سال ۱۳۴۷ که بالاترین رقم ارتفاع آب کارون را نشان داد و منجر به مسافرت ناگهانی چند روزه جناب آقای هویدا نخست وزیر و بعضی از آقایان وزرا به خوستان گردید و جناب آقای نخست وزیر با کمال دلسوزی با وجود مشکلات ناشی از سیلاب‌ها همه جا را بازدید و دستورات لازم برای کمک به مردم سیل‌زده از طریق دستگاه‌های مختلف صادر فرموده‌اند این امیدواری را به وجود آورد که برای سیل خوزستان مطالعه و چاره‌اندیشی اساسی خواهد شد.
متأسفانه کثرت کار و اشتغالات روزانه فرصت نداد که این مطلب مهم پیگیری شود و شاید هم بنده اطلاعی از پیگیری آن نداشته باشم.
برای بنده مشکل است که به طور قطع عرض نمایم لایروبی رودخانه عظیم کارون تا چه اندازه عملی است و تا چه حد از لحاظ کشتیرانی در شرایط موجود با احداث سد رضا شاه کبیر اقتصادی می‌باشد و در صورتی که نتیجه مطالعات مثبت باشد در چه مدت زمانی امکان‌پذیر خواهد بود.
قدر مسلم این است که ایجاد سد رضا شاه کبیر که در عمران آینده خوزستان تأثیری فوق‌العاده و شایان توجه دارد در محلی به نام (بردقمچی) تا حدی طغیان رودخانه کارون را خواهد کاست به طوری که شنیده‌ام مخزن این سد حدود دو میلیارد متر مکعب آب ظرفیت دارد و سیلاب‌هایی که از نقطه مذکور به پایین در دشت وسیع خوزستان جاری می‌شود به واسطه غیر قابل نفوذ بودن اراضی به رودخانه وارد می‌گردد، مطمئناً تا موقعی که اقدامات اساسی به عمل نیامده این مخاطرات و وارد شدن خسارات وجود خواهد داشت به قرار اطلاع طبق دستور جناب آقای نخست وزیر هیئتی مأمور مطالعه شده‌اند ضمن اظهار تشکر از جناب ایشان مصراً تقاضا دارد هیئتی از اشخاص ذیصلاح مأمور فرمایند که به طور کلی و اساسی به این موضوع توأم با وضعیت رودخانه بهمنشیر و مسأله شور شدن آب که موجب نگرانی شدید صاحبان نخیلات خرمشهر و آبادان از لحاظ خسارات سنگین که متوجه این سرمایهٔ عظیم ملی می‌باشد و همچنین موضوع سیلاب‌های رودخانه کرخه که همه ساله ساکنین آن نواحی مرزی را متضرر می‌نماید مورد بررسی علمی با استفاده از اطلاعات مطلعین و مجربین محلی قرار داده گزارش لازم برای دولت تهیه و تصمیمات قاطعی برای جلوگیری از سیلاب‌ها و مخاطرات بعدی اتخاذ فرمایند مخصوصاً تقاضا دارد از نظر اهمیت مطلب تأکید فرمایند این موضوع از جریان خارج نشده و مرتباً تا حصول نتیجه قطعی پیگیری گردد زیرا حقیقتا این اتفاقات برای مردم خوزستان مخصوصاً کشاورزان و سرمایه‌گذاران باعث نگرانی می‌باشد در ایامی که سیل توأم با خاموشی برق خوزستانی‌ها را نگران نموده بود مأمورین دولت و دستگاه‌های مربوط تحت‌نظر استاندار محترم خوزستان در حد امکان انجام وظیفه نموده و کمک‌هایی که مقدور بود معمول داشتند حتی استاندار محترم استان لرستان هم کمک‌هایی نمودند جناب وزیر نیرو هم به خوزستان عزیمت و با همکاری مأمورین محل و کوشش شبانه‌روزی برق سراسری را دایر نمودند و امیدوار است برای اتفاقات غیرمنتظره مانند طوفان کم سابقه اخیر و غیرپیش‌بینی‌های لازم بنمایند که در چنین مواقعی از لحاظ خاموشی برق اشکالی پیش نیاید.
متأسفانه خسارات وارده بر زراعت کشاورزان زیاد و سنگین می‌باشد گویا به دستور جناب آقای نخست وزیر هیئتی از تهران عزیمت و به اتفاق مأمورین مربوط محلی مشغول بررسی خسارات وارده به زارعین هستند تقاضای کشاورزان این است که دستور فرمایند نه بر مبنای ارزش وضع موجود زراعات از بین رفته بلکه با توجه به این که به مقتضای فصل، امکان کشت دیگری که جایگزین زراعت غله بشود وجود ندارد به قیمت ارزش واقعی و نهایی
+++
زراعت از بین رفته خسارات وارده را بررسی نموده و در پرداخت به کشاورزان طبق قانون صندوق امداد روستائیان اقدام سریع بنمایند.
در این موقع که عرایضم مربوط به لایحه بودجه سال ۱۳۵۵ که از لحاظ کمیت و کیفیت بسیار مهم و امیدوارکننده می‌باشد پایان می‌یابد.
لازم می‌دانم توجه دولت را به دو موضوع که به نظر بنده درخور اهمیت است جلب نمایم.
۱ - قسمت دوم ماده واحده مصوب ۲۱/۱/۵۰ که متعاقب و مکمل قوانین مترقی اصلاحات ارضی وضع گردید تحت عنوان قانون اجازهٔ تبدیل به احسن و واگذاری دهات و مزارع موقوفه عام به زارعین صاحب نسق تصریح شده است «وجوه حاصل از فروش اینگونه املاک بر اساس مقررات آئین‌نامه‌ای که به تصویب هیأت دولت خواهد رسید به خرید مال دیگر اختصاص داده می‌شود تا طبق ماده ۹۰ قانون مدنی مورد عمل قرار گیرد و شرایط تبدیل به احسن این قبیل موقوفات عام نیز در آئین‌نامه تعیین خواهد شد»
در اجرای این قانون با توجه به تبصره ۱ ذیل آن قاعدتاً باید تاکنون دولت نسبت به موقوفات واگذاری وجوه قبوض اقساط سالیانه را با بهره ۹ درصد متعلقه تأمین و پرداخت نموده باشد.
بنابراین موضوع موردنظر این است که وجوه حاصله گر چه به نسبت اقساط سالیانه ۹درصد بهره عاید می‌نماید لکن با فرض برای تثبیت منافع هم مصارفی به منظور کمک به امور عام‌المنفعه منظور نشده باشد باز هم نگهداری و رکود وجوه مذکور تا پایان استهلاک اقساط و بهای موقوفات واگذاری نمی‌تواند مقرون به صرفه و مفید در انجام منظور یعنی انجام تبدیل به احسن. به معنای واقعی حاصل گردد.
چه؟ با رکود وجوه حاصله و گذشت زمان نه تنها خرید مال دیگر به لحاظ ترقی غیرقابل اجتناب قیمت‌ها در آینده دور از صرفه و غبطه در امر تبدیل می‌باشد.
بلکه با ماده ۹۰قانون مدنی که حکم می‌کند در مورد جواز بیع با قرب به فرض واقف تبدیل می‌شود به خوبی وفق نمی‌دهد.
زیرا رشد سریع اقتصادی در جهان به خصوص ترقی سطح درآمد همگانی در ایران که در پرتو ارشاد و درایت پیشوای عالیقدر ما - رفاه عمومی به نحو غیر منتظره‌ای قدرت خریدها را بالا برده است مسلماً تا چند سال دیگر وجوه حاصل نخواهد توانست ارزش و موقعیت زمان واگذاری موقوفات را داشته باشد.
آن وقت است که عمل تبدیل نتیجه مطلوب را حاصل نخواهد کرد یعنی به علت تغییر قیمت‌ها از تبدیل - احسن عاید نمی‌گردد.
پس رکود وجوه حاصل و نگهداری آن تا پایان استهلاک بهای موقوفات واگذاری که چند سال دیگر خواهد بود با موازین قانونی و مبانی شرعی منطبق به نظر نمی‌رسد و از نظر اقتصادی نیز خلاف مصلحت می‌باشد.
لذا با توجه به این که در قانون مورد بحث نحوه تبدیل و امر خرید مال دیگر منجزاً محدود و مشخص نگردیده و آئین‌نامه مربوط نیز طبعاً خارج از حدود قانونی نخواهد بود برای جلوگیری از هرگونه اشکال احتمالی بهتر این است که جناب آقای نخست وزیر دستور فرمایند با استفاده از نظرات حقوقی و اقتصادی جناب آقای وزیر دادگستری و سرپرست سازمان اوقاف و مراجع اقتصادی بررسی نموده و از محل اقساط جمع‌آوری شده و اقساط قریب‌الوصول ۱۳۵۵ - ۱۳۵۶ با رعایت مقررات موضوعه برنامه خرید مال دیگر به نحوی که منظور غایی از عمل تبدیل به احسن جامه عمل پوشد فراهم نمایند و برای استفاده از اقساط بعدی هم پیش‌بینی‌های لازم نمایند ضمناً چون در موقع اجرای این قانون راجع به قیمت املاک موقوفه عام مبالغ هنگفتی به نظر می‌رسد تمنا دارد جناب آقای وزیر تعاون دستور فرمایند مخصوصاً به وضعیت املاک موقوفه عام واگذاری به زارعین صاحب نسق رسیدگی و در خاتمه دادن به پرونده‌های معوقه و ارسال قبوض و وجوهی که تاکنون به سازمان اوقاف یا بانک مربوط ارسال نشده تسریع فرمایند.
توجه مخصوص جناب آقای نخست وزیر به این موضوع مهم از لحاظ تأمین نظر واقفین و تشویق مردم خیر به انجام اینگونه اعمال نیک موجب کمال تشکر خواهد بود.
همکاران محترم استحضار دارند در ماده ۱۰۰قانون شهرداری‌ها مصوبه سال ۴۶ به شهرداری اجازه داده شده که از عملیات ساختمان‌های بدون پروانه یا مخالف مفاد پروانه جلوگیری نمایند.
در تبصره ۱قانون که در سال ۵۲ اصلاح شده عبارت قلع تأسیسات و بناهای خلاف مشخصات مندرج در پروانه یا مخالف اصول شهرسازی و فنی با طی تشریفاتی که آن هم چون رسیدگی یک مرحله‌ای است اصولاً صحیح و اصولی نمی‌باشد به میان آمده است به طوری که مشاهده شده شهرداری‌ها
+++
روح قانون و منظور قانونگذار را که کاملاً روشن است (جلوگیری از ساختمان‌های مخالف شرایط مندرج در پروانه یا برخلاف اصول شهرسازی و غیره) فراموش نموده و به قسمت اشد مندرج در تبصره یعنی قلع ساختمان چسبیده‌اند که این رویه در تبریز و تهران ملاحظه شده است.
به فرض که نسبت به ساختمان‌هایی که قبلاً ایجاد و مورد استفاده قرار گرفته وجود اختلافی با مفاد پروانه به نظر شهرداری باشد باید قبول نمود که اختلاف متصوره به علت غفلت خود شهرداری بوده است که به موقع وظایف قانونی خود را عمل نکرده و نظارت لازمه را نداشته است و بعد از گذشتن مدت‌ها از ساختمان چه بسا نسبت به آن معامله و نقل و انتقالی به عمل آمده که با این وصف فعلاً خریدار و استفاده کننده از این قبیل ساختمان‌ها و مستغلات بدون جهت مورد تعدی و مزاحمت و تضییع حق قرار خواهند گرفت.
وانگهی اقدام در قلع بنا و انهدام ساختمان‌هایی که مدتی قبل ساخته شده و مورد استفاده قرار دارد خلاف مصاحت اقتصادی است زیرا هدف دولت معطوف به رفاه عمومی از حیث مسکن و مستغلات محل کسب کار می‌باشد و به همین جهت برای پیشرفت عمران و ایجاد ساختمان تسهیلات و مساعدت‌های لازمه را مورد عمل و توجه قرار داده است بنابراین رویه شهرداری‌ها به عنوان اخطار ماده ۱۰۰با وجود تذکاری موجب دلسردی مردم در امر ساختمان خواهد شد پ س چه خوب بود اگر شهرداری‌ها به موقع وظایف خود را در اجرای این قانون رعایت می‌کردند و در ابتدای کار حسب‌الوظیفه از ایجاد ساختمان‌های خلاف مفاد پروانه یا بدون پروانه جلوگیری می‌کردند. شنیده‌ام قریب سه هزار پرونده مشمول ماده ۱۰۰ کذایی در شهرداری تهران به وجود آمده که موجب نگرانی جمعی از مردم شده است در حالی که با وجود تکلیف قانونی اگر شهرداری ابتدای کار جلوگیری می‌نمود حال این نگرانی‌ها و خساراتی که خلاف مصلحت اقتصادی است به میان نمی‌آمد در جریان این کار اگر صاحبان ساختمان‌ها و مستغلات مورد اخطار متمرد قانونی تلقی شوند شهرداری‌ها هم که از اجرای به موقع غفلت ورزیده یا به جهاتی اغماض نموده‌اند به طریق اولی مسئولیت دارند. به هر تقدیر با وضعی که پیش آمده به نوبه خود درخور توجه می‌باشد.
از جناب آقای نخست وزیر تقاضا می‌شود برای این که دستگاه اجرایی بیشتر مراحل اجرای قانون را درک و تشخیص دهند و در موقع مرحله جلوگیری و قلع ساختمان خلاف پروانه از نظر مجریان امر کاملاً معلوم و روشن باشد دستور فرمایند جنابان وزراء ذیربط یا در نظر گرفتن جهات مختلف که مصلحت عامه را تأمین نماید به موضوع بررسی و در صورت اقتضاء موجبات تجدیدنظر و اصلاح قانون را فراهم فرمایند. (احسنت،احسنت).
نایب رئیس - آقای لاجوردی بفرمایید.
لاجوردی - به نام خداوند جان و خرد.
خدایی را سپاس می‌گوییم که در فراخنای فلات پربرکت ایران نعمت‌ها و مواهبی را به مردم ایران ارزانی فرموده است که در پهنه گیتی از بسیاری جهات مشابه آن را نمی‌توان یافت.
شاهنشاه بزرگ و خردمندمان را درود می‌فرستیم که نه فقط فر و شکوهی خاص به تاریخ درخشان دو هزار و پانصد ساله شاهنشاهی با عظمت ایران بخشیده‌اند بلکه با رهبری داهیانه و ارشاد خردمندانه خویش ملت ایران را به بهره‌جویی و کامیابی از این نعمت‌ها، مواهب و منابع خداداد چنان پرنبوغ هدایت و راهنمایی می‌فرمایند که نام ایران زمین در عرصه بین‌المللی بلندآوازه گشته و نظرات و نیات خیر معظم‌له برای بسیاری از ممالک متمدن عالم رهنمون، راهگشای و سرمشق قرار گرفته است. بدیهی است که در برابر چنین نعمت‌ها و موهبت‌های عظیم زبان شکرگزاری و ستایشمان به پیشگاه احدیت خداوندی قاصر و ناتوان است.
امروز که لایحه بودجه سال ۱۳۵۵ در مجلس سنا مطرح است و من می‌خواهم به سهم خویش دربارهٔ آن صحبت و اظهارنظر کنم شرایط روزگاری را به یاد می‌آورم که سیاست‌های استعمارگری نمی‌گذاشت ملت ایران از این منابع و مواهب طبیعی خویش بهره‌مند گردد و در نتیجه اقتصادمان چنان بود که حتی برای تأمین حقوق ماهانه کارکنان دولت سال‌ها در تنگنای بودجه‌های و بودیم و از این رهگذر رنج می‌بردیم خوشبختانه امروز می‌بینیم که به یمن اندیشه توانا و خلاق شاهنشاه و در پرتو ارشاد داهیانه این پیشوای خردمند گره‌گشا ایران ما از فراز آن ابرهای تیره و تاریک که آسمان ایران را گرفته بود و فضای اقتصاد آن را تاریک ساخته بود گذشته است و اکنون این سرزمین مقدس در پرتو انقلاب اجتماعی و سیاست مستقل ملی خویش به مرحله‌ای از شکوفایی و اعتلا رسیده است که حتی حکایت و یادآوری چنان روزهای تلخ و تاریک برای نسل جوان قابل قبول و باور کردنی نیست
+++
ایران، در این عصر فرخنده آریامهری اکنون در مسیری گام برمی‌دارد و با آهنگی به پیش می‌تازد که نه تنها از اقتصادی شکوفا و برومند و نیز از سیاست مستقل ملی نیرومند برخوردار است بلکه از نظر توانایی و رهبری داهیانه در مقام و پایگاهی رفیع قرار دارد که در راه استقلال و ثبات سیاسی و اقتصادی کشورهای منطقه و حتی ممالک دوردست به یاری و همکاری‌های ارزنده برخاسته است.
این واقعیتی است که نه تنها در صفحه جراید عالم و مطبوعات جهان و نه فقط در امواج خبرگزاری‌های دنیا انعکاس دارد بلکه در تاریخ معاصر نیز منعکس شده است.
پس به انگیزه چنین پیروزی‌ها و سرافرازی‌هاست که من در اینجا عرض می‌کنم:
کشوری که در دوره‌ای کوتاه به چنین توفیقات عظیمی نایل شده است مسلماً دولتش لایحه بودجه‌ای را به مجلس «یا بهتر بگویم به مجلسین» تقدیم داشته که بایستی از نظر محتوی معیارهای جدید و شایسته‌ای داشته باشد. به عبارت دیگر بودجه‌ای که دولت جناب آقای امیرعباس هویدا در آستانه برگزاری جشن‌های پنجاهمین سال فرخنده سلطنت پهلوی تدارک دیده است خواه ناخواه باید جوابگوی طرح‌ها و برنامه‌های اقتصادی، عمرانی، اجتماعی، فرهنگی و در تحقق آمال و آرزوهای منطقی و طبیعی مردم و امیدهای ملی بوده و افق‌های روشن و امید بخشی را که خجسته عصر انقلاب آریامهری در دیدگاه ملت ایران قرار داده است دربرگیرد.
اجازه بفرمایید در اینجا اضافه کنم که چنین بودجه‌ای خاصه از لحاظ کیفی دقایقی که در آن به کار گرفته شده حتی با بودجه سال گذشته کشور که خود از سالهای درخشان پرثمر انقلاب بود نمی‌تواند و نباید متمایز و مشخص نباشد زیرا چنانکه عرض کردم زمان تقدیم لایحه این بودجه با دو رویداد عظیم تقارن یافته است.
یکی جشن بزرگداشت پنجاهمین سال سلطنت پهلوی است که به استدعای ملت نجیب و حق شناس و شاهدوست ایران زمین قریباً برگزار می‌شود و دیگر سالروز فرمان رستاخیز ملت ایران که به ابتکار و ارشاد داهیانه شاهنشاه بزرگ ما پدید آمد و شیرازه تازه‌ای برای وحدت و یگانگی ملی و یکپارچگی آحاد و افراد این مملکت شد. اینک در مقام یک فرد مؤمن به انقلاب اجتماعی ایران و این که اگر نکاتی به نظرم رسید که مؤثر در پیشرفت و بهبود امور بود بیان دارم مطالبی در زمینهٔ لایحه بودجه عنوان خواهم کرد که امیدوارم بی‌اثر نباشد.
پیش از آن که وارد مطلب شوم این نکته را نیز باید بگویم که امکان دارد نظرات من رنگی از انتقاد داشته باشد و من در اینجا باید عرض کنم کلمه انتقاد با معنای وسیع عام خود متأسفانه خرده‌گیری و عیب‌جویی را به ذهن شنونده متبادر می‌کند در حالی که بیان این جانب به هیچ وجه عیب‌جویی و ملامت نیست بلکه یک نقد و بررسی سازنده است و امیدوارم دولت خدمتگزار و مسئولان پرکار تنظیم لایحه بودجه که می‌دانم در تهیه آن متحمل زحمات بسیاری شده‌اند بیان این جانب را حمل بر چیزی جز سازندگی نفرمایند و جنبه اصولی آن را در نظر بگیرند.
در اینجا باید عرض کنم که خوشبختانه خود دولت هم از آنجا که سودای خدمت و کمال‌یابی در کار دارد کراراً چه از طریق مطبوعات و چه به وسیله دستگاه‌های ارتباط جمعی اشتیاق خویش را به انتقاد سازنده ابراز داشته است که این خود دلیل بارزی از روشن اندیشی و واقع‌بینی و سرانجام خدمتگزاری صادقانه است.
اضافه کنم که بزرگترین دلیل این که« انتقاد سازنده» مورد توجه قوه مجریه است این که غالباً در تشکیلات دولتی بخشنامه‌ها و آیئین‌نامه‌های جدیدی صادر می‌شود که مصوبات قبلی را مردود می‌کند و یا مؤسسات و وزارتخانه‌هایی در هم ادغام می‌شوند و یا از هم متنزع می‌گردند. این مشی و سیاست بدان معنی است که دولت در این گونه موارد به انتقاد سازنده از ناحیه مردم از طرف مجلسین و بالاخره به انگیزه‌های مدیریت سازنده عصر رستاخیز توجه و عنایت کرده و می‌کند.
اینک با ذکر این مقدمه می‌پردازم به نکات اصلی مورد نظر و اجازه می‌خواهم از روش تنظیم بودجه آغاز کنم:
ضمن بررسی اقلام و ارقام مربوط به عملکرد بودجه شرکت‌های دولتی و مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت پیوست شماره ۳بودجه چند نکته جلب توجهم را کرده بدین معنی که حدود ۱۰۴واحد به نامهای مختلف نظیر شرکت، سازمان، بنگاه و صندوق از بودجه عمومی مملکت تمتع می‌یابند که سود و زیان سالهای ۵۳ و ۵۴ و ۵۵ آنها در ستون سال ۵۳ به صورت قطعی و در ستون‌های سالهای ۵۴ و ۵۵ به صورت برآورد نشان داده شده است در نگاه اول به جمع و خلاصه ستون سود و زیان ویژه همین ۱۰۴ واحد دولتی و وابسته به دولت ملاحظه می‌شود
+++
که مثلاً در سال ۱۳۵۴ این واحدها جمعاً ۹۷۷ میلیارد ریال سود خواهند داشت در حالی که شرکت ملی نفت ایران خود به تنهایی سود ویژه‌اش برای همین سال (سال ۵۴) بالغ بر ۱۰۰۵ میلیارد ریال قلمداد شده است.
این شیوه ارائه حساب می‌رساند که ۱۰۳ واحد دیگر نه فقط سودی ندارند بلکه طفیل ۲۷ میلیارد از سود شرکت ملی نفت ایران شده و ۱۰۰۵ میلیارد سود یک واحد یعنی شرکت ملی نفت را به ۹۷۷ میلیارد ریال برای ۱۰۴ واحد کاهش داده‌اند.
ولی تجزیه و تحلیل بیشتر نتیجه دیگری را به دست می‌دهد به این ترتیب که از ۱۰۴ واحد عملیاتی که در پیوست شمارهٔ ۳ بودجه به نام عملکرد شرکت‌های دولتی نامبرده شده یک واحد شرکت ملی نفت است با ۱۰۰۵ میلیارد سود ۶۹ واحد سودآور دیگر هست با ۱۱۰ میلیارد سود ۲۳ واحد زیان‌آور هست با فقط ۷میلیارد زیان و ۱۱ واحد دیگر هم هست که به نظر من نباید داخل این فهرست گذاشته می‌شد با ۱۳۱ میلیارد هزینه نه زیان این ۱۱ واحد یا به عبارت دیگر این ۱۱ ردیف زیان نشان دهنده طبیعت کارشان مثل سایر شرکت‌های انتفاعی نیست در توجیه این مطلب بهتر است توجه همکاران عزیز را به ارقامی که صدق گفتارم را می‌رساند معطوف سازم:
زیان خرید و فروش جو و ذرت توسط صندوق مراتع به مبلغ ۴ میلیارد ریال.
زیان خرید و فروش کود شیمیایی به مبلغ ۷ میلیارد ریال.
زیان خرید و فروش کالاهای اساسی توسط شرکت معاملات خارجی به مبلغ ۵۸ میلیارد ریال
هزینه رادیو تلویزیون ملی ایران به مبلغ ۷ میلیارد ریال.
زیان خرید و فروش غله و قند و شکر و چای به مبلغ ۴۵ میلیارد ریال.
زیان خرید و فروش گوشت توسط سازمان گوشت به مبلغ ۸ میلیارد ریال.
هزینه خبرگزاری پارس به مبلغ ۱۸۵ میلیون ریال.
هزینه مرکز تحقیقات متالوژی به مبلغ ۱۱ میلیون ریال.
هزینه صندوق مشترک شهرداری‌ها به مبلغ ۳میلیون ریال.
هزینه سازمان مالی گسترش مالکیت واحدهای تولیدی به مبلغ ۲۹۷ میلیون ریال.
هزینه سازمان ترویج فعالیت‌های غیرکشاورزی به مبلغ ۹۴ میلیون ریال.
جمع این هزینه‌ها که بالغ بر ۱۳۱ میلیارد ریال می‌شود کلاً در زمینه‌هایی صرف می‌گردد که از مقوله عملیات انتفاعی صنعتی و تولیدی یا خدماتی نیستند تا بتوان هزینه آنها را با سود و زیان شرکت‌های تولیدی و بازرگانی جمع کرد و زیانشان را بالا برد.
به نظر من برای این گونه هزینه‌ها که صرف مؤسسات سرویس‌دهنده می‌شود و یا در جهت حمایت مصرف کننده و رفاه عمومی صرف می‌شود و دولت ناگزیر به پرداخت سوبسید شده است باید ردیف خاصی در نظر گرفت و به آن عنوانی داد تا گویایی طبیعی داشته باشد و ایجاد سوءتفاهم نکند.
تجزیه و تحلیلی که برای سال ۵۴ در مورد شرکت‌های دولتی کردم برای سال ۱۳۵۵هم صادق است طبق ارقام پیش‌بینی شده نتیجه عملیات کلیه شرکت‌های دولتی منهای شرکت ملی نفت ایران ۱۶میلیارد سود است در حالی که اینطور نیست و اگر تنظیم کنندگان بودجه تفکیک صحیح‌تری برای فعالیت‌ها قایل می‌شدند نتیجه عملیات ۱۰۸ واحد دولتی به مراتب درخشان‌تر و به شرح زیر ارائه می‌شد:
سود شرکت ملی نفت ایران ۱۱۵۱ میلیارد ریال.
سود ۷۵ واحد دولتی ۱۲۲ میلیارد ریال.
زیان ۲۱ واحد دولتی ۸ میلیارد ریال.
زیان خرید و فروش کالاهای اساسی ۸۴ میلیارد ریال.
هزینه مؤسسات سرویس‌دهنده ۱۴ میلیارد ریال.
نتیجه ۱۱۶۷ میلیارد ریال.
ایراد دیگری که به نظر من بر بودجه وارد است عنوان «مالیات بر ثروت است».
در ردیف ۱۳۰۰۰۰ بند سوم درآمدهای مالیاتی زیر عنوان مالیات بر ثروت چنین آمده است: مالیات اتفاقی، مالیات بر ارث و اراضی بایر و سرقفلی و حق تمبر .... آنچه عرض کردم کلاً به عنوان مالیات بر ثروت قلمداد شده و چنین عنوانی گرفته است در حالی که عنوان مالیات بر ثروت بر اکثر آنها درست نیست و جزء مالیات بر اراضی بایر سایر مالیات‌ها یا مالیات بر درآمد و یا مالیات‌های متفرقه است نه مالیات بر ثروت.
نکته دیگری که در مطالعهٔ سود بانک تعاون کشاورزی جلب نظر می‌کند مبلغ ۱۴۶میلیون ریال سودی است که در ستون ۵۴ منظور شده است.
مقایسه این رقم با مبلغ سودی که این بانک در سال ۵۳ به مبلغ ۱۰۴۱میلیون ریال داشته و نیز با سودی به مبلغ ۱۰۳۳
+++
میلیون ریال برای سال ۵۵ آن پیش‌بینی شده است این سئوال را پیش می‌آورد که با داشتن ۴۰میلیارد ریال سرمایه و ذخیره چرا سود این بانک در سال ۵۴ به میزان قابل توجهی کاهش یافته است.
نکته دیگری که به دنبال این سؤال کنجکاوی مرا برانگیخت نگاهی بود به وضع بنگاه توسعه ماشین‌های کشاورزی که در سال ۵۳ مبلغ ۶۹ میلیون ریال سود داشته و در سال ۵۴ هم ۳۳ میلیون سود نشان می‌دهد لیکن برای سال ۵۵ مبلغ ۱۲۳ میلیون ریال زیان برای آن پیش‌بینی شده است.
اگر بخواهیم و اجازه دهید باز هم در ادامه این نظرات از زیان شرکت‌ها صحبت کنم و البته برای هر یک از سئوالات خود جواب مثبت بگویم باید اضافه کنم در حالی که تمامی کارخانه‌های سیمان به علت تزاید و توسعه امور ساختمانی و احتیاجات روزمره سود می‌برند من نمی‌دانم چرا باید کارخانه سیمان ری در سال ۵۳ مبلغی معادل ۶۵ میلیون و در سال ۵۴ رقمی معادل ۳۹میلیون و بالاخره در سال ۵۵ چهل و نه میلیون ریال زیان داشته باشد؟
البته جای خوشوقتی است که ملاحظه می‌شود شرکت ملی ذوب آهن در سال ۱۳۵۵ برای اولین بار سودآور خواهد شد و برای آن ۱۵۳۶میلیون ریال سود پیش‌بینی شده است.
از سیمان و آهن که بگذریم نوبت آب می‌رسد خاصه این که بازار توصیه برای صرفه‌جویی در مصرف آب گرم است و همشهریان هم باید توجه به امر صرفه‌جویی در همه چیز علی‌الخصوص در مصرف آب داشته باشند.
از بررسی رقم پیش‌بینی درآمد سازمان آب منطقه‌ای تهران برای سال ۵۵ معلوم نیست که این درآمد بر اساس تعرفه‌های کنونی و فعلی است یا بر مبنای تعرفه‌های جدیدی که در نظر است برای سال ۱۳۵۵ وضع شود. بر این سئوال باید اضافه کنم که زیان آب در سراسر کشور در سال ۵۴ رقمی بالغ بر ۲۸۹۸ میلیون ریال و برای ۵۵ رقمی معادل ۲۰۱۲ میلیون ریال پیش‌بینی شده است ولی خوشبختانه در مقابل چنین ارقامی از زیان رقم سودی هم که از راه مصرف برق عاید می‌شود دیده می‌شود.
سود برق در سراسر کشور در سال ۵۴ معادل ۲۳۰۰ میلیون و در سال ۵۵ برابر ۳۱۵۸ میلیون ریال پیش‌بینی شده است که من تصور می‌کنم با داشتن چنین سودی از راه برق افزایش نرخ آب از جهت مالی برای دولت ضروری نباشد زیرا هر کس که آب مصرف می‌کند برق هم مصرف می‌کند و سود یکی می‌تواند زیان دیگری را جبران کند ولی از طرف دیگر شاید برای احتراز از مصرف زاید آب و تأکید در صرفه‌جویی آن افزایش آب‌بها برای مصرف‌کنندگان بزرگ به مصلحت باشد.
در مورد سازمان تأمین خدمات درمانی برای سازمان تأمین خدمات درمانی که در سال ۱۳۵۴ مبلغی معادل ۸۳ میلیون ریال سود در نظر گرفته شده بود اینک در سال ۵۵ مبلغ بیشتری یعنی معادل ۱۲۳۹ میلیون ریال سود پیش‌بینی می‌شود امیدوارم این درآمدهای جدید تماماً به مصرف توسعه مؤسسات درمانی به خصوص در شهرستان‌ها برسد. وضع درمان در بعضی شهرستان‌ها بسیار اسف‌انگیز است کارگری که در ماه ۷٪ حقوق خود را بابت حق بیمه بپردازد انتظار دارد در زمان احتیاج و با تحمل رنج سفر به نزدیک‌ترین شهری که وسیلهٔ درمان هست به مداوایش بپردازند نه آن که بگویند دل درد تو احتمالاً از زخم اثنی‌عشر است و باید عکس‌برداری کنیم و برو و ۶ - ۵ روز دیگر ساعت ۸ صبح ناشتا برای عکس‌برداری برگرد. چون صحبت از خدمات درمانی است بی‌مناسبت نیست که دوگانگی حق بیمه کارمندان بخش خصوصی را متذکر شوم. کارمندانی که قبل از شهریور ۱۳۵۱ استخدام شده و مشمول مقررات بیمه اجتماعی قدیم و خدمات درمانی و تأمین اجتماعی جدید شده‌اند مقطوعاً ۷٪ حقوق خود را بابت درمان و سایر بیمه‌ها می‌پردازند. کارمندانی که بعد از شهریور ۱۳۵۱ استخدام شده و مشمول مقررات صندوق حمایت کارمندان شده‌اند و آنها هم۷٪ حقوق خود را به این صندوق می‌پردازند وجه اضافه‌ای هم برای خدمات درمانی خود باید بپردازند حدود ۱٪ می‌شود. این دوگانگی حق بیمه برای کارمندانی که در یک مؤسسه و یا در یک اتاق پهلوی هم کار می‌کنند صحیح نیست.
نکته دیگری که در بودجه ملاحظه و ذهن را به تأمل وامی‌دارد این است که حدود ۲۶ ردیف هزینه به نام حقوق و عوارض گمرکی و سود بازرگانی واردات وزارتخانه‌ها و سازمان‌های دولتی قلمداد شده است در حالی که مبلغ این هزینه‌ها جزیی از بودجه‌های عظیمی است که هر یک از این سازمان‌ها دارند لزومی ندارد که برای این قلم هزینه ردیف جداگانه در بودجه ذکر شود ممکن بود این رقم را به بودجه سازمان‌ها اضافه نمایند و دفتر بودجه را یک صفحه نازک‌تر کنند به خصوص که از نظر مقایسه اعتبارات سه سال اخیر این هزینه را دستگاه‌ها در هر ۳ سال می‌پرداخته و خواهند پرداخت و در هیچ سالی معاف از پرداخت نبوده‌اند تا عمل مقایسه سال‌ها با یکدیگر مشکلی ایجاد کند.
+++
برای نمونه سازمان گمرک ایران با بودجه‌ای برابر ۳۶۷۲ میلیون ریال پرداخت حقوق و عوارض گمرکی مایحتاجی که وارد خواهد کرد فقط یکصد میلیون ریال است که در ردیف جداگانه‌ای آمده است و یا برای سازمان هواشناسی کل کشور با بودجه‌ای معادل ۱۱۱۶ میلیون ریال مبلغ پنجاه میلیون ریال در همین زمینه اختصاص داده شده است.
نکته دیگر پیرامون بودجه‌ای است که برای تقویت منابع مالی بانک‌های تخصصی در سالهای ۵۳ و ۵۴ هر سال به مبلغ سی میلیارد ریال در اختیار وزارت صنایع و معادن قرار می‌گرفت و دولت با استفاده از این اعتبار کمک بسیار مفید و مؤثری در ایجاد واحدهای صنعتی بزرگ می‌کرد به این ترتیب که طرح‌های بزرگی را که دولت مطالعه و ایجاد آن را برای مملکت ضروری می‌دانست ولی مایل نبود شرکت دولتی آن را پیاده و اجرا کند می‌آمد بانک‌های تخصصی را تشویق می‌کرد تا عده‌ای از سرمایه‌داران بخش خصوصی را جمع کنند و آنها را تشویق به اجرای طرح کند و کسری سرمایه و اعتبار آنها را از طریق بانک‌های تخصصی به صورت وام یا مشارکت تأمین می‌کرد تا به تدریج که کارخانه به مرحله بهره‌برداری و سودآوری برسد وام خود را مسترد و یا سهام خود را بفروشد. در دو ساله اخیر طرح‌های مهم و عظیمی با پشتیبانی این اعتبار به وجود آمده که از آن جمله طرح جدید و عظیم نیشکر کارون و تولید ۲۰۰ هزار تن شکر در سال است که در حال ساختمان می‌باشد و بدون وجود این نوع کمک‌ها قابل اجرا نبود.
در سال ۱۳۵۴ بیش از بیست میلیارد از ۳۰ میلیارد اعتبار مصوبه در اختیار وزارت صنایع و معادن قرار داده نشده و به طوری که در بودجه ملاحظه می‌شود برای سال ۱۳۵۵ فقط ۷۵میلیون تومان یعنی یک چهلم سالهای قبل اعتبار منظور کرده‌اند و به موجب تبصره ۳۹ بودجه ده میلیارد اعتبار پرداخت نشده سال ۵۴ را به سال ۵۵ منتقل کرده‌اند.
با توجه به آن که ایران به فرمان و در پرتو ارشاد داهیانه شاهنشاه در مسیر شاهراه رسیدن به تمدن بزرگ است و از شرایط چنین تمدنی توسعه و گسترش روزافزون صنعت است و از سوی دیگر بانک‌های تخصصی برای تأمین منابع مالی طرح‌های صنعتی بزرگ امکانات لازم را چنانکه باید در اختیار ندارند موجب شگفتی است که میزان اعتباری که در تأمین چنین منظوری تخصیص داده می‌شد به کلی حذف شده است.
در مسایل صنعتی :
ضمن تمجید از حمایت‌ها و مساعدت‌های ارزنده دولت نسبت به توسعه و گسترش صنایع، باز هم مواردی وجود دارد که می‌تواند کمک بیشتری به رشد صنعت بنماید.
به عنوان نمونه می‌توان از معافیت‌های مالیاتی نام برد که برای صنایع نوبنیاد در قانون مالیات پیش‌بینی شده است. بدین معنی که اگر واحدهای صنعتی خارج از شعاع ۱۲۰ کیلومتری تهران احداث شوند و یا خارج از شعاع ۵۰ کیلومتری اصفهان تأسیس گردند برای مدت ۵ سال از پرداخت مالیات بر درآمد معاف هستند اما چه بسا که در محدوده‌های با فاصله‌ای کمتر از شعاع مزبور - مثلاً اصفهان - نقاط مناسبی جهت ایجاد کارخانه وجود داشته باشد که به درجات شرایطش از خارج محدوده‌ای که در قانون مزبور برای شهر اصفهان پیش‌بینی شده است مناسب‌تر باشد.
پس اگر مقامات مسئول صنعتی تشخیص دهند که تأسیس واحدی در فاصله‌ای کمتر از شعاع فوق به مصلحت است جا دارد چنین واحدهایی هم از مزایای فعالیت‌های مالیاتی برخوردار گردند.
مطلب دیگر در مورد گسترش مالکیت واحدهای تولیدی است.
اقبال و استقبال صاحبان صنایع در بخش خصوصی از فرمان ملوکانه و نیز موقع‌شناسی آنان به حق قابل تحسین است.
همچنین شیوه‌ای را هم که دولت برای تأمین منابع مالی اجرای این برنامه به سود کارگران به کار می‌برد و برنامه را به نحو مطلوبی اجرا می‌کند در خور تجلیل است.
خوشبختانه صاحبان صنایع که پیوسته تحت تعالیم و ارشاد داهیانه شاهنشاه در اجرای فرامین شاهانه خیر و صلاح خود را دیده‌اند در مورد اصل ۱۴ انقلاب که مبتنی بر کنترل قیمت‌ها است نیز گوش به فرمان دارند و من وظیفه خود می‌دانم که از بخش خصوصی که در اجرای اصل ۱۴ انقلاب نهایت همکاری را به عمل آوردند تشکر کنم.
اکنون که مسأله صنایع مطرح است به جا می‌دانم اشاره‌ای هم به مسأله برق کنم. به یاد داریم در گذشته که چون امروز برق کافی در اختیار واحدهای صنعتی نبود کارخانه‌ها مجبور بودند برای تأمین نیروی خودشان موتورهای دیزل یا توربین سفارش دهند.
با توجه به برنامه وسیعی که برای برق در سراسر کشور به مرحله اجرا درآمده است دیگر اجازه ورود موتور برق به واحدهای صنعتی «مگر در موارد استثنایی» داده نمی‌شود.
+++
در حالی که همچنان ناظریم و می‌بینیم امروز تقریباً قطع مکرر برق با اطلاع و بدون اطلاع قبلی برای عموم صنایع در ردیف برنامه‌های عادی درآمده است.
این قبیل وقفه‌ها خساراتی سنگین به بار می‌آورد از طرف دیگر صنایعی که به امید تأمین نیروی برق از جانب دولت می‌خواهند تأسیس شوند و یا در حال تأسیس هستند نگرانند که اصولاً در مناطق مورد نظرشان ممکن است نتوانند به موقع از برق برخوردار شوند.
از این رو برای تشویق واحدهای صنعتی فعلی و واحدهای در شرف تأسیس پیشنهاد می‌کنم اولاً: با کارخانه‌هایی که تقاضای ورود مولد برق می‌کنند موافقت شود.
ثانیاً: می‌خواستم اضافه کنم که بودجه بیشتری برای توسعه شبکه برق منطقه‌ای منظور گردد که خوشبختانه دولت در جهت تأمین این نظر رقمی معادل ۸۰ میلیارد در بودجه سال ۵۵ برای سازمان اتمی ایران در راه تأمین برق از راکتورهای اتمی پیش‌بینی کرده است ولی نکته اینجا است که تا به راه افتادن این واحدها که حداقل دو سه سال به طول خواهد انجامید واحدهای صنعتی همچنان با گرفتاری‌هایی که بدان اشاره شد رو به رو خواهند بود.
پیشنهاد دیگری دارم که اگر اجرا شود ترخیص ماشین‌آلات را از گمرکات سهل‌تر و سریع‌تر می‌سازد و مراحل متعددی را که برای ترخیص یک ماشین باید در ادارات وزارتخانه‌ها طی شود از بین می‌برد.
ماشین‌آلات هم اکنون سه دسته هستند: دسته اول آنها که معاف هستند ولی برای اثبات معافیت باید کاغذ بازی زیادی صورت گیرد و بعداً از تصویب کمیته خاص مربوط به آن به اداره گمرکات ابلاغ شود تا تشریفات آنها هم طی شده کالا ترخیص شود و این خود مبحثی طولانی است.
دسته دوم آنهایی هستند که هم معاف هستند و هم نیستند معاف هستند از آن نظر که باید همان تشریفات دستهٔ اول را طی کنند ولی معاف نیستند چون که باید ۵ درصدی گمرک بپردازند. وقتی محمولهٔ مخلوطی از این دو نوع باشد آن وقت است که تازه گرفتاری مأمور گمرک و صاحب کالا شروع می‌شود که این قسمت را پیدا کنند و ارزیابی جداگانه از آن بنمایند تا ۵٪ را وصول کنند چون معمولاً قیمت ماشین‌آلات در صورت‌حساب‌ها جزء به جزء نیست که این محاسبه آسان باشد و به صورت واحدهای بزرگ‌تر قیمت‌گذاری شده‌اند که جزیی از آن شامل این ۵٪ می‌شود جمع وصولی دولت از این ۵٪ها رقمی معادل ۴۰ میلیون تومان است که به مرکز توسعه صادرات اختصاص دارد. دسته سوم ماشین‌آلاتی هستند که برای مصارف غیر کارخانه‌ای وارد می‌شوند و باید تمام حقوق گمرکی را بپردازند - مثلاً اگر یک کارگاه نجاری یا آهنگری ماشین اره‌بری یا تراشکاری وارد کند باید تمام حقوق گمرکی را بپردازند ولی اگر همین ماشین‌آلات به کارگاه نجاری یا آهنگری یک کارخانه برود معاف از گمرک است. به نظر من این دوگانگی ضرورتی ندارد و هر ماشینی که به کشور وارد می‌شود به هر کجا که می‌رود تولید را بالا می‌برد.
پیشنهاد این جانب خیلی ساده است شما مجموع درآمدی که از واردات این سه دسته ماشین‌آلات دارید جمع بزنید و بر ارزش کل ماشین‌آلاتی که وارد می‌شود بخش کنید و آن درصد یا در هزاری که به دست می‌آید از هر نوع ماشینی که وارد می‌شود دریافت کنید تا واردکننده مستقیماً به گمرک برود و ماشین‌آلاتش را فوراً ترخیص کند. برای حمایت از ماشین‌آلات ساخت داخلی نیز مسأله‌ای وجود ندارد چون اجازه ورود ماشین‌آلات به هر حال با وزارت صنایع و معادن است.
به نظر من وقت آن رسیده است که به مقررات و قانون بیست و چند سال پیش مربوط به این کار نظری افکنده شود و لایحه جدیدی در این مورد تهیه شود - این عمل گرفتاری وارد کننده‌ها را به طور فوق‌العاده‌ای کاهش می‌دهد...
انتقال صنایع به روستاها:
انتقال صنایع به روستاها از جمله تصمیمات بسیار خوب است همچنان که در سالهای اخیر بر اثر تشویق دولت پاره‌ای از صنایع به جای تهران در شهرها و شهرستان‌ها متمرکز شده‌اند که خواه و ناخواه این مسأله تا اندازه‌ای جلو مهاجرت بی‌رویه به پایتخت و شهرهای درجه اول را می‌گیرد..
معهذا در صورتی که دولت بخواهد ایجاد صنایع در روستاها را عملی سازد با توجه به مسایل زیر می‌توان راه را هموار و شرایط را مساعد ساخت.
از آن جمله‌اند: تهیه زمین با سند مالکیت برای واحدهای صنعتی که مورد تأیید وزارت کشاورزی، وزارت تعاون و امور روستاها، وزارت نیرو، وزارت راه، سازمان مخابرات و محیط زیست باشد چه بدون توجه به امکانات فوق نباید انتقال واحدهای صنعتی به روستاها مبادرت ورزید و دشواری اصلی هم در این میان این است
+++
که مؤسسات فوق‌الذکر در راه اجرای هدف خیرخواهانه دولت در این مورد خاص متأسفانه فاقد هماهنگی هستند.
در صورتی که دولت بتواند با یک برنامه ضربتی که خصوصیت عمده‌اش «هم‌آهنگی» این دستگاه‌ها باشد چنین برنامه‌ای را پیاده و اجرا کند آثار و نتایج درخشانی به شرح زیر در برخواهد داشت.
جلوگیری از مهاجرت بی‌رویه مردم - ایجاد تخصص در مناطق روستایی - ایجاد اشتغال و پیشگیری از بیکاری (مخصوصاً در فصولی که مردم کار کشت و زرع ندارند).
ولی سرآمد خواص آن یکی تحقق بخشیدن به نظرات بلند و خیرخواهانه شاهنشاه آریامهر و دیگری کاهش هزینه تولیدی است.
نظام کنترل قیمت‌ها:
سود و اشتغال دو عنصر مرتبط و از هم جدا نشدنی هستند.
هر وقت سود قوی باشد اشتغال قوی و زیاد است و بر عکس است هر وقت سود ضعیف شود در همه کشورهای جهان عامل اصلی افزایش بیکاری کاهش سود است.
در بعضی اجتماعات سود و سود بردن کلمات ناپسندیده‌ای جلوه داده شده‌اند یکی از مدیران برجسته صنایع آمریکا اخیراً گفته است در یک آمارگیری معلوم شده که نیمی از جمعیت بالغ آمریکا تصور می‌کنند از هر دلار خریدی که می‌نمایند ۲۰ تا ۳۰ سنت آن سود فروشنده است در حالی که حد متوسط نسبت سود به فروش در آمریکا پنج درصد یعنی ۵ سنت در هر دلار فروش. او اضافه می‌کند که این گمراهی را بیشتر مطبوعات دامن می‌زنند و وقتی می‌گویند سود فلان مؤسسه ۳۵٪ بیشتر شده است خواننده توجه ندارد که سود مؤسسه احتمالاً نزدیک به صفر بوده و افزایش ۳۵٪ رقم مهمی نیست.
حقیقت این است که جامعه باید نه تنها به خاطر رفاه امروز خود بلکه به خاطر رفاه فردای مملکت بداند که باسود کمی که صنایع امروز تحصیل می‌کنند ایجاد صنایع جدید با قیمت سرسام‌آور امروز ماشین‌آلات غیر ممکن است و دلیل افزایش تعداد بیکاران آمریکا به رقم ۸ میلیون نفر زاییده کاهش سود است.
باید کوشید تا برای زنان و مردانی که فردا از مدرسه بیرون می‌آیند کار تهیه کرد.
این اظهارنظر مدیر آمریکایی در همه کشورها صادق است.
با بررسی که در مورد ۷۰ شرکت درجه اول ایران به عمل آمده حد متوسط سود آنها نسبت به فروششان در سه سال ۵۱ - ۵۲ - ۵۳ از یک چهارم ۱۰٪ تجاوز نکرده است و وجود این سود بوده است که حدود ۱۲۰ میلیارد ریال سرمایه‌گذاری و سالیانه ۱۴۰میلیارد ریال تولید را برای این ۷۰شرکت ممکن ساخته و حدود ۸۵ هزار شغل در این ۷۰ شرکت به وجود آورده است.
بدیهی است که اگر این سود کاهش پیدا کند رشد سرمایه‌گذاری هم متعاقباً کاهش پیدا خواهد کرد و استنباط من این است که در سال ۱۳۵۴ این سود کاهش پیدا کرده است.
البته عرایض من بدان معنی نیست که سود جویی غیرمعقول و استثنایی عده‌ای تولید کننده نادیده گرفته شود بلکه منظورم جلب توجه مسئولین قیمت‌گذاری به لزوم وجود سود معقول در محاسبات قیمت‌گذاری است تا منابع مالی برای سرمایه‌گذاری‌های جدید خشک نشود.
در حال حاضر در موقع تعیین قیمت فروش کالاها حدود ۲۰٪ سود در سال برای سرمایهٔ معین شده است در حالی که این ضابطه منطقی به نظر نمی‌رسد اگر قرار باشد کارخانه‌ای یک شیفت کار کند و ۲۰٪سود روی سرمایه ببرد سه شیفت هم کار کند همان ۲۰٪ روی سرمایه را ببرد همه تنبل می‌شوند و فعالیت کارخانه‌ها تنزل پیدا می‌کند.
ابتکار از بین می‌رود و میزان بهره‌وری پایین می‌آید زیرا آن وقت بدون هر نوع فعالیت اضافه می‌توان از فورمول ۲۰٪ سود روی سرمایه استفاده برد . تازه پس از کسر سهم سود کارگر و پس از کسر مالیات بیش از ۱۰٪ برای شرکت و صاحبان سهام آن باقی نمی‌ماند و این میزان سود در حد بهره اوراق قرضه دولتی است و مشوق سرمایه‌گذاری در رشته تولیدی نیست.
مطلبی که قابل بررسی و مطالعه بیشتر است این است که در هیچ جای دنیا قیمت‌گذاری برای همه چیز و به طور دایم سابقه ندارد. قیمت‌گذاری برای مدت محدود و برای کالاهای مورد احتیاج عامه در زمان‌های خاص منطقی است تا در این فاصله تنگناها مرتفع و عرضه و تقاضا برابر و قیمت طبیعی حاکم بر بازار گردد.
با این توضیح به نظر می‌رسد که باید کالاها را در برابر سیستم قیمت‌گذاری به دو دسته تقسیم کنیم. اول:
کالاهایی که ورود آنها به مملکت به هر مقدار آزاد و یا
+++
تولیدش برای همه امکان‌پذیر است برای این دسته از کالاها قیمت‌گذاری ضرورتی ندارد.
در کشوری چون ایران با نظام سرمایه‌داری آزاد و بدون محدودیت‌های شدید وارداتی و وجود ارز کافی برای خرید باید فعالیت‌های بخش خصوصی را از میان برداشت، رقابت ایجاد کرد، تولید را تشویق نمود تا با برابری عرضه و تقاضا و با توجه به قیمت‌های بین‌المللی سرمایه‌ها بیشتر به کار افتد و تولید و واردات در جهت تأمین احتیاجات مردم به مقدار لازم عرضه گردد و قیمت‌ها با قیمت‌های جهانی ارتباط مستقیم پیدا کند.
دوم :کالاهایی که مقدار تولیدش محدود بوده و یا تولید و وارداتش در انحصار افراد و یا آن کالا ضروری و در ردیف مایحتاج عمومی باشد اعمال کنترل بر قیمت چنین کالاهایی ضروری است.
اما ناگفته نباید گذاشت که در چنین مواردی هم قیمت‌گذاری باید منطقی بوده و سود سرمایه و خدمت افراد معقول باشد چه در غیر این صورت افراد سرمایه‌های خود را در راه‌های غیر تولیدی به کار می‌اندازند که سود بیشتر و خطر کمتری داشته باشد.
با اتخاذ چنین شیوه‌ای نتیجه این خواهد شد که متدرجاً کمبود کالا در زمینه‌های مختلف احساس شود.
نکته مهمی که در تعیین قیمت‌ها باید مراعات گردد رابطه‌ای است که قیمت کالا با دستمزدها دارد.
طی سه سال گذشته هم دریافته‌ایم که دستمزدها قوس صعودی پیموده است دستمزدهای سال جاری نسبت به سال ۱۳۵۱ - ۲۶٪ افزایش داشته یعنی بیش از دو برابر شده است.
بدیهی است افزایش دستمزدها ضرورت داشته است و شاهنشاه هم فرمان داده‌اند که تا آخر برنامه پنجم درآمد کارمندان در ماه از ۱۲۰۰۰ریال کمتر نباشد.
خوشبختانه این امر در سال سوم برنامه یعنی در سال ۱۳۵۴در مورد کارگران به مرحلهٔ اجراء درآمده در بررسی که من شخصاً در یکی از واحدهای صنعتی که ۱۳۰۰نفر کارگر دارد به عمل آوردم به این نتیجه رسیدم که مجموع دستمزد و مزایای نقدی دیگری که به نام اضافه کار - تشویق اضافه تولید - سختی کار - حق اولاد - فوق‌العاده مسکن - سود ویژه و عیدی به ۱۰٪ این عده یعنی ۱۳۰نفر از پایین‌ترین دستمزد بگیران پرداخت می‌شود ماهانه ۴۴۱/۱۲ ریال است که کارفرما علاوه بر آن ۱۸٪ بابت حق بیمه ۲٪ برای کارآموزی و نیز هزینه غذا - لباس و رفت و آمد به محل کار را خود می‌پردازد.
بدین ترتیب از لحاظ کارفرما ۳۶٪ دیگر رفم مزبور اضافه می‌گردد و در نتیجه پرداختی کارفرما به پایین‌ترین دستمزد بگیران معادل ۸۶۰/۱۶ ریال در ماه است که روزانه بالغ بر ۵۶۲ریال می‌شود.
در سالهای اخیر افزایش سریع دستمزدها رابطه مستقیمی با افزایش بهره‌وری نداشته ولی در آتیه باید همان طوری که شاهنشاه فرموده‌اند این رابطه ایجاد گردد.
مسأله دیگر آن که در دو سه سال اخیر که مرکز بررسی قیمت‌ها به وجود آمده و قیمت فروش کالا را تعیین و تقدیم می‌کند ضوابطی برای میزان سود تولید کنندگان و وارد کنندگان و توزیع کنندگان تعیین کرده است.
این ضوابط مورد قبول وزارت دارایی نبوده و سودی که آنها برای تعیین مالیات در نظر می‌گیرند چندین برابر ضوابط مرکز بررسی قیمت‌ها است.
وزارت کار هم برای تعیین سهم کارگر از سود واحدها ضوابط محاسباتی دیگری دارد. ناگفته پیدا است که مقابله با این مشکلات و تطبیق خود با آن مایه اتلاف وقت مدیران صنایع و دستگاه‌های دولتی می‌شود که وجود هم آهنگی بیشتری را ضرور می‌سازد.
از این رو پیشنهاد می‌کنم: مرکز بررسی قیمت‌ها و وزارت دارایی متفقاً در مورد تعیین میزان سود یک صنعت یا یک تجارت تصمیم بگیرند و وزارت کار هم نظر حسابرسان قسم خورده وزارت دارایی را قبول کند.
مسایل کارگاهی:
۱ - سهم سود کارگران در کارگاه‌ها.
اکنون که سخن بدین جا کشید اجازه می‌خواهم اشاره‌ای هم به مسایل کارگاهی بکنم. سهیم شدن کارگران در سود کارگاه‌ها که بر اساس اصل چهارم انقلاب است یکی از مترقی‌ترین و مؤثرترین اصولی است که به منظور افزایش بهره‌وری صرفه‌جویی در هزینه تقلیل ضایعات بالا بردن میزان تولید و سود کارخانه‌ها و کارگاه‌ها اعلام گردید. طبیعی است که با اجرای این اصل و ایجاد رابطه بین سود کارگاه‌ها همان طور که درآمد کارگاه‌ها بالا می‌رود و درآمد کارگر هم افزایش پیدا می‌کند، بنابراین اختصاص چند ماه حقوق اضافی برای کارگر به طور مقطوع که تا سالهای قبل رایج بود با روح این اصل انطباق نداشت زیرا کارگر چه خوب کار می‌کرد و چه کار را بد انجام می‌داد و چه ضایعات را کاهش می‌داد و یا نمی‌داد لامحاله چنین اضافه دستمزدی را به عنوان سهمیه خویش از سود یا زیان حاصله دریافت می‌نمود. ولی خوشبختانه اخیراً این روش
+++
در حال تغییر است و با ارشاد وزارت کار رابطه‌ای بین افزایش بهره‌وری و سود سهم کارگر برقرار می‌گردد.
۲ - مسکن:
شاهنشاه آریامهر که همواره توجه خاص به رفاه طبقه کارگر دارند و پیوسته در تأمین بهزیستی این طبقه نظرات بلند و هستی بخشی ابراز می‌دارند کراراً توصیه فرموده‌اند که در کنار واحدهای صنعتی برای کارگران مسکن تهیه شود.
صاحبان صنایع که همیشه گوش به فرمان شاهنشاه دارند و از ارشادهای داهیانه معظم‌له برخوردار می‌گردند از این فرمان همایونی و امریه شاهانه با جان و دل استقبال کرده‌اند اما اجازه فرمایید عرض کنم مشکلی که گریبان‌گیر همه علی‌الخصوص صاحبان صنایع است این است که این خانه‌ها در کجا ساخته شود؟
شک نیست که در تهران و شهرستان‌ها زمین بسیار است ولی کدام زمین را می‌توان یافت که به آسانی از جمیع جهات مورد تأیید مقامات شهرداری، استانداری، منابع طبیعی، کشاورزی، تعاون و روستاها، وزارت نیرو باشد؟ مهم‌تر این که وقتی هم پاره‌ای از مقامات اخیرالذکر مناسب بودن زمین را تأیید کنند کافی است که دستگاه دیگری آن را رد کند.
سرانجام گناه چنین ناهماهنگی و عدم همکاری به گردن صاحب کارخانه می‌افتد که نتوانسته است برای کارگران خود مسکن موردنظر را فراهم آورد.
مثال: هم اکنون کارخانه بزرگی در بیابان‌های خارج از اصفهان با سرمایه‌گذاری متجاوز از چهارصد میلیون دلار در حال ساختمان است. برای ایجاد این کارخانه و بهره‌برداری از آن صدها مهندس و تکنیسین ایرانی و خارجی باید کار کنند اینها مسکن می‌خواهند. کرایه‌ای که برای یک خانه هم اکنون در شهر اصفهان می‌پردازند حدود ده هزار تومان است و پیدا نمی‌شود. بدیهی است که در این مورد باید صاحب کارخانه خانه‌سازی هم بنماید ولی جای تأسف است که گفته شود نه در خارج شهر اجازه شهرک می‌دهند و نه در داخل شهر زمین پیدا می‌شود و هر نقطه‌ای را که انتخاب کرده‌اند دستگاه یا دستگاه‌هایی با آن مخالفت کرده‌اند و همین مسأله ساده بهره‌برداری از چند صد میلیون دلار سرمایه‌گذاری را به عقب خواهد انداخت.
۳ - درمان:
در زمینهٔ خدمات درمانی کارگران هم باید گفت که طبق مقررات جدید ۲۰٪ حقوق کارگر از طرف کارفرما و ۷٪از طرف خود کارگر و ۳٪از جانب دولت (جمعاً ۳۰٪) به منظور هزینه درمان و خسارت و غرامت حوادث و بازنشستگی به وزارت رفاه پرداخت می‌گردد. من در اینجا ضمن تأیید این روش پسندیده و مؤثر لازم می‌دانم توجه دولت را به چند نکته معطوف دارم. باشد که به دیده عنایت گرفته و تصمیماتی مؤثر اتخاذ کنند پیشنهاد می‌کنم ترتیبی داده شود که کارگر علاوه بر آن که از مزایای فوق‌الذکر برخوردار است برای ایام بیکاری هم تأمینی داشته باشد تا چنانکه کارخانه‌ای بنا به مقتضیاتی قطع رابطه با او کرد وی احساس تأمین کند.
در حال حاضر روش این است که کارگری که به هر صورتی با کارخانه‌ای قطع رابطه می‌کند با توجه به مدت خدمتش مبلغی تا حد ۳۶ماه حقوق طبق رأی وزارت کار از کارفرما دریافت می‌دارد.
برای احتراز این پرداخت سنگین کارفرمایان ناچارند کارگران اضافی یا غیرلازم را نگاهدارند و در نتیجه نسبت هزینه دستمزد به تولید بالا می‌رود چون این روش روش مطلوبی نیست مدیران صنایع پیشنهاد می‌نمایند که ترتیبی داده شود که کارگران برای مدت بیکاری خود مثل اکثر کشورهای دیگر تأمین داشته باشند گرچه این روزها با کمی کارگر رو به رو هستیم و سعی مدیران صنایع در این جهت است که کارگران خوب خود را نگاهدارند. و نگذارند به کارخانه‌های دیگر منتقل شوند. معهذا برای این که کارگری در مدت فاصله بین دو کارگاه بدون درآمد نماند این پیشنهاد تقدیم گردید و امید است مورد توجه وزارت کار قرار گیرد.
در مسایل بانکی:
بهره بانک‌های تجاری در ایران کمتر از ۱۲٪ نیست و مردم تصور می‌کنند تمام این بهره به جیب بانک‌ها فرومی‌رود در حالی که چنین نیست.
زیرا بانک‌ها در برابر وجوهی که از مردم به صورت حساب‌های پس‌انداز و سپرده‌های مدت‌دار دریافت می‌کنند و به آنها بهره می‌دهند. قسمت قابلی از آن را مجبورند به عنوان سپرده قانونی در اختیار بانک مرکزی گذاشته و قسمتی را هم صرف خرید اوراق قرضه دولتی کنند.
به این ترتیب می‌بینیم که چگونه کارآیی بانک‌ها و بازدهی آنها بر اثر چنین سیاستی کم اثر می‌شود. به خاطر عمده پولی که از این راه به بانک مرکزی داده می‌شود و یا اوراق قرضه دولتی خریداری می‌شود قدرت وام دهی آنها
+++
تضعیف می‌گردد و از سوی دیگر آنها مجبورند بهره تمام پولی را که به عنوان سپرده از طرف مردم نزد آنها است بپردازند در حالی که آن قسمتی که به عنوان سپرده قانونی نزد بانک مرکزی است تقریباً بدون بهره می‌ماند و به اصطلاح تجاری، قیمت تمام شده پول را برای بانک‌ها گران می‌کند.
جالب اینجا است که اگر از خارج از کشور هم وام ارزی بگیرند مجبور خواهند بود که ۳۰٪ آن را در اختیار بانک مرکزی بگذارند حاصل چنین شیوه‌ای این است که در حالی که اکنون نرخ بهره در بازارهای اروپا و آمریکا بین هفت و هشت درصد در سال بیشتر نیست، در بانک‌های ایران میزان بهره دوازده و سیزده درصد می‌باشد.
برهان و دلیل بانک مرکزی در یکی دو سال گذشته این بوده است که به خاطر هماهنگی با سیاست ضدتورمی دولت چنین کاری را می‌کند ولی اکنون که تورم کاهش یافته و حتی همه جا صحبت از کم پولی است لازم به نظر می‌رسد که بانک مرکزی در این سیاست خود تجدیدنظر کند.
بی مناسبت نیست در این موقع راجع به صنعت بیمه و شرکت‌های بیمه مطالبی به عرض حضار محترم برسانم در زمان‌های گذشته امور بیمه ایران به دست نمایندگان کمپانی‌های خارجی بود موقعی که شرکت دولتی بیمه ایران تأسیس شد برای حمایت از این شرکت مقررات و قوانین وضع شد که برای آن زمان و آن روز صحیح بود. به موجب آن مقررات کلیه معاملات بیمه مربوط به دولت در انحصار بیمه ایران قرار گرفت و ۲۵٪بیمه‌هایی که شرکت‌های دیگر انجام می‌دادند به این شرکت تعلق می‌گرفت اینک که شرکت‌های عام و بزرگ و مجهز در ایران تشکیل شده و با توجه به این که قرار است تهران مرکز مالی و پولی خاورمیانه بشود و بیمه یکی از عوامل مؤثر آن است لازم است در این مورد تجدیدنظری بشود - در وضع فعلی ۷۰٪ مجمع بیمه‌های ایران در اختیار شرکت بیمه دولتی می‌باشد و محیط برای شرکت‌های جدیدالتأسیس کوچک و محدود است. بیمه ایران علاوه از معاملات دولت می‌گوید پیمانکارانی که با دولت کار می‌کنند باید بیمه ماشین‌آلات و سایر خطرات خود را نزد بیمه ایران بیمه نمایند که تصور نمی‌کنم تفسیری صحیح از قانون موجود باشد.
در مسایل مالیاتی
دولت گروهی را به عنوان حسابدار قسم خورده شناخته که از طرف وزارت دارایی مجازند به کار حسابرسی مالیاتی بپردازند و آنچه را که تقویم می‌کنند و تشخیص می‌دهند اعلام دارند.
متأسفانه در آخرین اصلاحیه قانون مالیات‌ها این حق را به میزان مالیاتی داده‌اند که علیرغم رسیدگی‌های حسابداران قسم خورده دفاتر مودیان را مردود و نتیجه حسابرسی حسابداران قسم خورده را نادیده بگیرند.
با توجه به این که آراء محاکم اختصاصی مالیاتی قابل فرجام در محاکم دیگری نیست اگر در این سلسله اقدامات قانونی که وزارت دارایی صورت می‌دهد حقی از کسی ضایع شده باشد هیچ مرجعی برای دادرسی بعدی وجود ندارد.
اصولاً با توجه به پیشرفت‌های عظیم صنعتی و اقتصادی در عصر رستاخیز لازم است تغییرات اساسی و اصولی در قانون مالیات‌های کشور به عمل آید و قانون مالیات‌ها به نحوی تدوین گردد تا با اوضاع و احوال کنونی کشور و ترقیات آن سازگار باشد.
قانون مالیات‌ها بایستی روشن و مشخص باشد و اتخاذ تصمیم در کمتر موردی به اختیار مأمورین دارایی واگذار شود. قانون مالیات‌ها بایستی به نحوی تدوین گردد که کلیهٔ کسانی که طبق قانون مودی مالیاتی شناخته می‌شوند به قانون مذکور اطمینان داشته باشند و به طور روشن بدانند که وضع مالیاتی آنها چه می‌باشد. علی‌الخصوص از نظر سرمایه‌گذاران اطمینان به سیستم مالیاتی در درجهٔ اول اهمیت قرار دارد زیرا اگر سرمایه‌گزار به سیستم مالیاتی اطمینان نداشته باشد و نداند که مالیات قانونی او چه قسمتی از منافع حاصل از فعالیت موردنظرش را تشکیل می‌دهد درجهٔ ریسک سرمایه‌گذاری بیشتر شده و به طور طبیعی سرمایه‌گذاری به میزان کمتری صورت خواهد گرفت.
قانون مالیات‌ها بایستی به نحوی تدوین گردد که تماس مأمور مالیاتی و مودی مالیاتی را به حداقل ممکن برساند و شاید هم به طور کلی روشی پیش‌بینی گردد که تماس مستقیم مأمور مالیاتی و مودی اصولاً قطع گردد و در نتیجه درگیری‌های مالیاتی مردم تقلیل داده شود. بایستی که نسبت مالیات‌های پرداختی از طرف مردم و هزینه دریافت آن از طرف دولت در حد معقولی ثابت نگاهداری شود و منافع جامعه ما که در حال پیشرفت سریع می‌باشد بی‌جهت متحمل مخارج سنگین نشود.
در تهیه قانون مالیات‌ها باید به ظرفیت مالیاتی و قابلیت اجرای آن توجه شود و توجه گردد که امکان
+++
پرداخت مالیات‌هایی که در قانون مقرر می‌گردد از طرف مؤدیان وجود داشته باشد و به طور کلی سیستم مالیاتی مورد قبول و تأیید مردم باشد و از لحاظ رعایت عدالت و مقایسه با تمکن مالی مردم سنگین و غیر قابل تحمل جلوه نکند و کسانی که از درآمد بیشتری برخوردار هستند متحمل پرداخت مالیات بیشتری گردند.
در قانون مالیات‌ها بایستی روش‌هایی پیش‌بینی گردد که تمام مؤدیان مالیاتی شناخته شوند و برای آنها پرونده مالیاتی تشکیل گردد. مضافاً درآمد مؤدیان مالیاتی شناخته شود و مالیات دولت به نحو صحیح از مؤدیان وصول گردد و در روش‌های مالیاتی باید راه‌های فرار از مالیات و مخفی کردن درآمد بسته شود.
در قانون مالیات‌ها باید جهت رسیدگی به شکایات مؤدیان مالیاتی در موارد به خصوص امکان مراجعه به مراجع رسیدگی دیگر که خارج از وزارت امور اقتصادی و دارایی باشد وجود داشته باشد.
نظر به این که تهیه قانون مالیات‌ها به نحوی که در آن رعایت موارد فوق‌الذکر گردد توسط متخصصان مالیاتی مدتی به طول می‌انجامد و در حال حاضر اشکالات اصولی در قانون مالیات‌های مستقیم و نحوه اجرای آن وجود دارد لذا پیشنهاد می‌نماید جهت این که دولت بتواند طرح جدید قانون مالیات‌ها را به نحوی که در فوق هدف‌های آن ذکر گردیده تهیه نماید برای مدت سه سال آینده (از ابتدای سال ۱۳۵۵) مبنای وصول مالیات‌های کشور را بر پایه زیر قرار دهد.
اساس طرح :
۱ - در مدت سه سال از تاریخ اول سال۱۳۵۴ مبنای محاسبه مالیات شرکت‌ها و کلیه شخصیت‌های حقوقی آخرین مالیات قطعی شدهٔ آن شرکت با افزایش ۱۰٪ نسبت به سال پیش برای هر سال تا سال ۱۳۵۳باشد. برای عملکرد سالهای ۱۳۵۴ و ۱۳۵۵ و ۱۳۵۶ نیز هر سال بر اساس رشد قیمت‌ها و یا اندکس مشابهی که توسط بانک مرکزی ایران اعلام می‌شود مالیات بیشتری پرداخت شود.
۲ - در مورد شرکت‌هایی که در کلیه سالهای قبل ضرر داشته‌اند طبق قانون فعلی در مورد آنها رفتار شود مگر آن که شرکت ترجیح دهد که سود مشمول مالیات سال ۱۳۵۴را با اعمال نصف ضریب فروش سال ۱۳۵۳ تعیین و مالیات به خزانه واریز گردد. همچنین در مورد شرکت‌های جدیدالتأسیس رسیدگی بر اساس ضوابط قانونی فعلی به عمل می‌آید.
۳ - در مدت سه سال ۱۳۵۵ تا ۱۳۵۷ کلیهٔ شرکت‌ها و شخصیت‌های حقوقی که مالیات خود را به شرح بند (۱) بالا ظرف چهار ماه بعد از پایان هر سال مالی به طور صحیح به حساب مخصوص خزانه در بانک پرداخت نمایند بانکی دریافت شده به عنوان مفاصا حساب مالیاتی تلقی گردد.
۴ - وزارت امور اقتصادی و دارایی در طی سه سال مذکور قانون جدید مالیات‌ها را بر اساس ضوابط جدید و مدرن تهیه کرده و به تصویب قوه مقننه برساند.
۵ - کلیه شرکت‌هایی که در ظرف چهار ماه از تاریخ اجرای این طرح مالیات‌های مطالبه شده را پرداخت نمایند از ۳۰٪ بخشودگی استفاده نمایند.
۶ - وزارت امور اقتصادی و دارایی مکلف باشد تا پایان سال ۱۳۵۵ تکلیف کلیه مالیات‌های سنوات قبل از ۱۳۵۴ را روشن و تا پایان سال ۱۳۵۵نسبت به وصول آن با ترتیب تقسیط آن اقدام نماید.
شک نیست که در کلیه مستثنیات پس از مطالعه کافی کسانی که در امر قانون‌نویسی تبحر کافی دارند موضوع را رعایت خواهند نمود.
نتایج این اقدامات به شرح زیر عاید دولت و مردم خواهد شد:
۱ - تا مدت سه سال مسئولین وزارت امور اقتصادی و دارایی با فراغ بال مشغول تدوین قانون جدید خواهند بود شک نیست که قانون جدید باید بر اساس روح و خصایص انقلاب شاه و ملت تهیه گردد و با پیشرفت‌ها و جهش صنعتی مملکت هماهنگ باشد.
۲ - تکلیف کلیه پرونده‌های مالیاتی که در وزارت امور اقتصادی و دارایی انباشته شده و سال‌ها است مالیات دولت بدین ترتیب معوق مانده است روشن و مالیات دولت وصول خواهد شد.
۳ -در مدت سه سال مذکور مالیات‌های دولت به جای این که مبالغ هنگفتی از آن سال‌ها منتظر گذشتن تشریفات و مراحل قطعیت باشد بلافاصله ظرف ۴ ماه اول هر سال واریز و بدین ترتیب از نظر نقدینگی و بهره وجوه مذکور و پول دریافتی منافع قابل ملاحظه‌ای عاید دولت خواهد شد.
۴ -در عصر انقلاب که عامل محدود کننده در پیشرفت‌های مملکتی کمبود نیروی انسانی می‌باشد صرفه‌جویی قابل ملاحظه‌ای در کادر وزارت امور اقتصادی و دارایی به عمل آمده و این افراد در کارهای سازنده دیگری مشغول خواهند شد.
۵ -در این مدت سه سال وزارت امور اقتصادی و دارایی
+++
خواهد توانست دستگاه شناسایی مؤدیان مالیاتی را تقویت و تجهیز نماید به نحوی که در خاتمه سه سال برای کلیهٔ مؤدیان مالیاتی پرونده و سابقه مالیاتی ایجاد شده باشد.
۶ -در مدت سه سال مذکور مؤدیان مالیاتی در اثر سهولت مکانیزم پرداخت مالیات به پرداخت منظم و مرتب مالیات عادت نموده و اعتماد آنها به وزارت امور اقتصادی و دارایی جلب خواهد شد.
ترافیک تهران
در اینجا به عنوان معترضه یادآور می‌شوم که ترافیک تهران دیگر از جنبه مسأله روز در گذشته است و به صورت یک معمایی درآمده است تا آنجایی که باید گفت با حیثیت ملی و آبروی مردم و دولت سروکار یافته است.
البته روزی نیست که مسئولان راهنمایی و رانندگی اقدامات و ابتکاراتی در رفع این معما و یا حل این مسأله غامض نکنند ولی متأسفانه کوشش و مجاهدت آنها نقش بر آب و بی‌اثر می‌شود.
در اینجا باید قبول کرد که سطح خیابان‌های تهران با گذشته چندان فرق اساسی و فاحش نکرده است و جزء یکی دو بزرگ‌راه جدید، حجم و سنگینی ترافیک شهر بر همان خیابان‌های اصلی است که از ۲۰سال پیش به این طرف بوده است.
به علل بی‌توجهی به وسایط نقلیه عمومی یعنی اتوبوس - تراموا - راه آهن زیرزمینی که ما فعلاً منظورمان در اینجا همان اتوبوس است هر کسی مجبور است برای رسیدن به کار خود از وسیلهٔ نقلیه شخصی استفاده کند.
توجه فرمایید ما هفته‌ای دو هزار اتومبیل سواری در مملکت می‌سازیم تعداد زیادی هم وارد می‌کنیم که ۵۰٪ آنها در تهران به راه می‌افتد یعنی اقلاً هر هفته ۱۵۰۰ اتومبیل سواری در شهر تهران اضافه می‌شود.
اینها وسایلی است که باید گفت سرنشین هر کدام از آنها یکی دو نفر بیش نیست. با یک حساب سرانگشتی ساده می‌توان به سیر تصاعدی وحشتناکی پی برد که نبودن وسایل نقلیه عمومی - در اینجا منظورم بیشتر اتوبوس است - دامن زده است.
اگر هر اتومبیل سواری به طور متوسط ۸ متر مربع از سطح خیابانی را بپوشاند با ۱۵۰۰ اتومبیلی که در هفته به این شهر اضافه می‌شود مجموعاً ۱۲۰۰۰متر مربع را می‌پوشاند و تازه ۳۰۰۰ نفر را بیشتر جا به جا نکرده است در حالی که اگر سطح اشغالی هر اتوبوس را در خیابان ۲۴ متر مربع حساب کنیم جای ۱۵۰۰ سواری را حداقل ۵۰۰ اتوبوس خواهد پوشاند که به طور متوسط اگر هر کدام ۵۰ مسافر حمل کنند مجموعاً ۲۵۰۰۰ نفر را می‌تواند جا به جا کند.
تفاوت میان ۲۵۰۰۰ نفر مسافر اتوبوس با ۳۰۰۰ مسافری که سواری‌های شخصی فوق‌الذکر در یک سطح مساوی در خیابان‌ها آنها را حمل می‌کند در هر هفته ۲۲۰۰۰ نفر می‌شود و بدین ترتیب می‌بینیم که عوارض این تسلسل وحشتناک در عرض سال در زندگی مردم و کار دولت به چه منوال است.
خود دولت بارها و بارها از کمبود نیروی انسانی ماهر گله‌ها نموده. در حالی که هر کسی که در تهران از خانه‌اش به مقصد کاری خارج می‌شود به طور متوسط سه ساعت از وقت خویش را در تنگناهای ترافیک ضایع می‌کند.
آیا بهتر نیست قبل از آن که راه‌آهن زیرزمینی و تراموا تأمین شود راه حلی انقلابی برای این مشکل بیاندیشیم. هم اکنون مجلس شورای ملی طرحی را تصویب کرده است که به موجب آن عوارض جدیدی از اتومبیل‌های سواری تهران گرفته شود تا از یک طرف شاید سالی چند میلیارد ریال درآمد برای کمک به شهرداری عاید شود و چرخ‌های این دستگاه را تحرک بیشتری دهد و هم شاید این عوارض باعث شود که افراد در خرید وسیله نقلیه جدید تأمل بیشتری نمایند و تعداد اتومبیل در تهران به این سرعت افزایش پیدا نکند.
به نظر من اثر اول این طرح قطعی خواهد بود یعنی درآمد شهرداری که لازم هم هست افزایش پیدا کند، اضافه خواهد شد در این پایتخت شهرداری به زحمت برای هر یک از همشهری‌های خود ۸ تومان در ماه بودجه دارد و همشهری‌ها در مقابل ماهی ۸ تومان ده‌ها نوع انتظار از شهرداری دارند.
اثر دوم این طرح که انتظار کاهش تعداد اتومبیل‌های جدید در تهران باشد به هیچ وجه ظاهر نخواهد شد چه وقتی مردم باید سر موقع به کار خود برسند و وسیله عمومی ندارند از هر کجا باشد قرض می‌کنند و پیکانی یا ژیانی می‌خرند.
اگر بخواهیم وضع ترافیک تهران از این بدتر نشود و دو سال دیگر آرزوی برگشت این روزها را نکنیم که اقلاً یک ساعته و دو ساعته به سر کارمان می‌رسیدیم بیایید این پیشنهاد را مطالعه کنید و اگر مفید و مؤثر تشخیص دادید به طرح جدید عوارض اتومبیل اضافه کنیم.
برای تهران ظرفیتی قایل شوید که چند صد هزار اتومبیل سواری و شخصی می‌تواند داشته باشد اگر ۵۰۰
+++
هزار است معلوم کنید اگر یک میلیون است معلوم کنید هر عددی باشد مطمئناً به آن رسیده‌ایم و از آن گذشته‌ایم. به هر حال به این ظرفیت که رسیدید دادن شماره تازه را متوقف کنید و هر کس خواست اتومبیل تازه‌ای شماره کند لازم باشد حتماً یک شماره قدیمی را باطل و از جریان خارج نماید اگر خودش اتومبیل کهنه دارد آن را از جریان خارج می‌کند نداشت یک شماره کهنه می‌خرد و تحویل می‌دهد و به هر حال یک شماره از جریان خارج می‌شود. در مقابل هر قدر تقاضای شماره تاکسی هست بدهید و آن را از محدودیت فعلی خارج کنید و نرخ آن را هم در سطحی بگذارید که برایشان صرف کند نه آن که نرخ را پایین نگاهدارید و در مقابل با محدودیت تعداد آنها در شهر و گرمی بازار بتوانند درآمد لازم را تأمین کنند آن وقت در مقابل مردم ساعت‌ها در گرما و سرما در خیابان‌ها به انتظار بمانند و هر کدام بلندگویی لازم داشته باشند تا به گوش راننده تاکسی برسانند کجا می‌خواهند بروند و آیا جواب بگیرند و یا نگیرند و از بی محلی که به آنها می‌شود عقده پیدا کنند و خود این توقف‌ها نیز سبب بطوء رانندگی بشود.
بدیهی است با اجرای این پیشنهاد ممکن است شماره اتومبیل کهنه قیمت پیدا کند و عده‌ای منتفع شوند ولی من هیچ ضرری در این کار نمی‌بینم. در مقابل شما از افزایش تعداد ماشین شخصی جلوگیری کرده‌اید و خیابان‌ها را شلوغ‌تر نکرده‌اید تا اگر بخواهید اتوبوس‌های بیشتری به راه بیندازید جا نداشته باشید - شما امروز هر کوششی که برای بهبود ترافیک بکنید نتیجه‌اش در مقابل افزایش بیشتر تعداد اتومبیل سواری در شهر خنثی می‌شود و کسی آن را لمس نمی‌کند تا موقعی که اثر منفی افزایش تعداد اتومبیل‌های جدید بیش از اثر مثبت اقدامات شما باشد وضع هر روز بدتر می‌شود - اگر شما بتوانید وضع را در حد ثابتی نگاهدارید آن وقت اقدامات شما مؤثر بوده و راه برای سرعت بیشتر و تعداد بیشتر اتوبوس باز خواهد شد.
شاید بی مناسبت نباشد که متذکر شوم یکی از عوامل گرانی پاره‌ای از کالاها همین ترافیک است زیرا کامیونی که ارزاق عمومی را یا مصالح ساختمانی و مواد سوختنی را از یک سوی شهر به سوی دیگر می‌برد به جای یک ساعت نصف روز از وقتش گرفته می‌شود و کرایه این زمان تلف شده را بر ارزاق عمومی و مصالح ساختمانی و غیره می‌کشد.
درست همان اتفاقی است که در بنادر متراکم پدید می‌آید و دولت کاملاً از عوارض آن که یکی از آنها سور شارژ می‌باشد آگاه است. سور شارژ بندری ایران یکی دو سال است که بر سر زبان‌ها افتاده است اما سور شارژ ترافیک تهران سال‌هاست که به طور نامریی بر مردم پایتخت تحمیل شده و پس از این هم سور شارژ بیشتری خواهند داشت.
عوارض دیگر از قبیل سوختن خانه‌های حریق‌زاده به علت نرسیدن وسایل آتش‌نشانی و یا از بین رفتن جان‌های عزیزی که بیمار، مجروح و یا گرفتار بوده و به موقع به بیمارستان نرسیده‌اند از حساب بیرون است.
لزوم توسعه بیشتر آموزش فنی و حرفهای:
لازم می‌بینم در زمینه لزوم توسعه هر چه بیشتر آموزش فنی و حرفهای و نقش مؤثر آن در تحقق هدف‌های رستاخیز عظیم صنعتی کشورمان مطالبی عرض کنم:
اخیراً خبری در جراید آمده بود مبتنی بر این که وزارت آموزش و پرورش طرح نوی برای ایجاد مجتمع‌های آموزشی روستایی در نظر گرفته است که بر اساس آن در هر ده حوزه عمرانی روستایی یک مجتمع آموزشی، علی‌الخصوص برای تعلیمات فنی و حرفهای با تمام تجهیزات ایجاد کند.
این تصمیم سازنده با توجه به جوانب‌اندیشی و آینده‌نگری و توجیه وزارت آموزش و پرورش که می‌گوید: ۴۹ درصد از دانش‌آموزان دوره پنج ساله ابتدایی از روستاها برخاسته می‌شوند که از این عده فقط ۵۳/۱۸درصد به دوره راهنمایی راه می‌یابند و در دوره بعد یعنی در دوره متوسطه تعداد دانش‌آموزان روستایی به ۸۳/۸درصد کل دانش‌آموزان کشور کاهش می‌پذیرد اقدامی است بسیار پسندیده مثبت و نتیجه‌بخش به ویژه آن که وزارت آموزش و پرورش به این مهم توجه کرده است که پراکندگی روستاها امکان ایجاد دبیرستان‌ها را در هر جا مقدور نمی‌سازد و این خود سبب شده است که روستائیان در سطح راهنمایی و متوسطه از امکانات آموزشی کمتری بهره‌مند شوند.
طرح مجتمع آموزشی روستایی که به صورت اقماری در سرتاسر کشور آن هم شامل مدارس ابتدایی و راهنمایی آموزشگاه حرفهای مقدماتی، متوسطه، نظری، فنی و حرفهای تربیت معلم روستایی و بالاخره آموزش بزرگسالان خواهد بود گذشته از این که جامعیت معقول، منطقی و حساب شده دارد واجد این امتیاز و خصوصیت نیز هست که مدارس ابتدایی و راهنمایی این مجتمع‌ها امکانات آموزشی را برای کودکان و نونهالان همان محل فراهم خواهد ساخت.
+++
و در دوره دبیرستانی و نیز دوره آموزش بزرگسالان شب و روز خواهد بود که این خود سبب خواهد شد روستائیان بیشتری به مدارس راه یابند و روستاها از نظر نیروی انسانی ماهر و باسواد به حد خود کفایی لازم برسد.
از ویژگی‌های این طرح جامع توجه به مرکز تربیت معلم روستایی است که در آن روستازادگان دوره راهنمایی یا متوسعه را با برنامه‌های خاصی برای تدریس در مدارس روستایی و در سطوح مختلف تربیت می‌کند و دیگر برنامه تربیت کارگران ماهر است که بر اساس آن علاوه بر سوادآموزی حرفهای مسایل تعاون، بهداشت، تنظیم خانواده نیز تعلیم داده می‌شود.
اهمیت و نقش مؤثر چنین طرحی وقتی آشکار می‌شود که در نظر آوریم در ایران، در این کشور پیشتاز با توجه به رستاخیز عظیمی که به رهبری داهیانه شاهنشاه برای ترقی و تعالی و پیشرفت همه جانبه علی‌الخصوص در زمینه صنعتی شدن تحقق یافته است هر روز و در هر زمینه و موردی کمبود نیروی انسانی ماهر و کارآزموده احساس می‌شود.
تا چهار سال پیش متأسفانه نسبت هنرجویان فنی و حرفهای ما حدود ۲٪مجموع دانش‌آموزان بود یعنی از هر صد نفری که وارد دوره متوسطه می‌شوند فقط دو نفر به مدارس فنی و حرفهای راغب می‌گردند در حالی که خوشبختانه امروز این نسبت به میزان ۲۳٪ افزایش یافته است و چنانکه شنیده‌ام تا پایان برنامه ششم از مرز ۳۰٪ هم خواهد گذشت.
این نسبت البته مایه امیدواری است خاصه آن که در کشورهای صنعتی نسبت فارغ‌التحصیلان فنی و حرفهای مثلاً در کانادا ۱۷٪و در سایر کشورها بین ۱۷ تا ۲۰٪ تقویم شده است. مع‌الوصف با توجه به روند سریع صنعتی شدن کشور و با در نظر گرفتن کلیهٔ پیشرفت‌هایی که در زمینه‌های مختلف داریم هرگونه عنایت و امعان نظری در زمینه توسعه تعلیمات فنی و حرفهای از سطح سوادآموزی حرفهای در روستاها گرفته تا تربیت کادر متخصص موردنیاز برای حال آینده و سرانجام افزایش روزافزون نیروی انسانی ماهر ضروری و الزام‌آور خواهد بود.
من در اینجا ضمن تمجید از طرح جدید وزارت آموزش و پرورش در تنظیم این نوع برنامه‌های تعلیماتی که بیشتر در سطوح روستاها است و به حق خدمتی بسیار ارزنده به شمار می‌رود امید آن دارم که نسبت به توسعه مدارس فنی و حرفهای در شهرهای بزرگ صنعتی هم بیش از پیش مساعی جمیله به کار برند تا جوانان ما پس از فراغ از تحصیل در پایان دوره متوسطه خویش بتوانند منشأ خدمت و مفید فایده باشند.
ما سالانه به طور متوسط حدود یکصد هزار دیپلمه داریم که خود را برای ورود به دانشگاه‌ها آماده می‌کنند حال آن که می‌دانیم ظرفیت دانشگاه‌های ما از چهل هزار نفر بیشتر نیست و بنابراین هر سال حدود شصت هزار دیپلمه در انتظار می‌مانند و بر تعداد منتظرانی که به امید راه یافتن به دانشگاه روزگار می‌گذرانند اضافه می‌شود.
گمان می‌کنم اگر بگویم یکی از علل گرفتاری خانواده‌ها که فرزندان خویش را به دیار فرنگ اعزام می‌دارند و خیلی از آنها نتایج ناخرسندی از آن به دست می‌آورند ناشی از همین علت باشد، بی‌ربط نیست.
بنابراین چند پیشنهاد در این زمینه دارم که باید عرض کنم:
اول آن که باید روشی اتخاذ گردد تا انگیزه شوق و رغبت و گرایش رفتن به مدارس فنی و حرفهای در جوانان ما بیشتر شود و از طرف دیگر هنرجویانی که از مدارس فنی و حرفهای فارغ‌التحصیل می‌شوند و بازار کار آنها را جذب می‌کند از لحاظ مدرک تحصیلی احساس حقارت و خود کمتربینی نکنند.
من در این باره تجربه زیاد دارم و نظرم حکایت از واقعیات می‌کند فارغ‌التحصیلان هنرستان‌ها را دیده‌ام که با گرفتن دیپلم دیگری مثلاً در زمینه ریاضیات و طبیعیات راهی دانشگاه شدند در داخل یا خارج فقط به خاطر آن که عنوانی به دست آورند از قافله مدرک‌داران عقب نمانند.
دوم آن که باید سیاست اداری ما که تاکنون در ایفای این نقش نامطلوب یعنی قرب و منزلت نهادن بر مدرک سهم اصلی و اساسی داشته است طوری به حرمت شغلی و احترام به لیاقت و کاردانی افراد سوق داده شود تا مدرک گرایی و تفاخر به داشتن مدرک جایش را به کفایت، لیاقت، کاردانی، کارآیی و خدمت بدهد.
خوشوقتم که دولت جناب آقای امیرعباس هویدا خود به مضار شیوه مدرک‌گرایی آگاهند و بارها چنین شیوه‌ای را ملامت و انتقاد کرده‌اند و باز مایه خوشوقتی است که سازمان امور اداری و استخدامی کشور چنانکه شنیده‌ام طرحی در چاره‌اندیشی و حل این معما در دست اقدام دارد.
سوم آن که ترتیبی داده شود تا افرادی که برای رشته‌ای از رشته‌های فنی و حرفهای تربیت می‌شوند در همان رشته تخصصی خویش به کار و خدمت گرفته شوند زیرا چنانکه می‌دانیم تعلیمات فنی و حرفهای بسیار پرهزینه و
+++
و گران است لاجرم محصول آن بایستی به موقع و در جای خود مورد بهره‌وری قرار گیرد چه در غیر این صورت حاصل زحمات و کوشش‌ها و هزینه‌هایی را که دولت از این رهگذر متحمل شده است نقش بر آب و بی‌اثر می‌شود.
چهارم آن که یک سازمان پژوهشی برای تحقیق دربارهٔ مهارت‌ها و نیروی انسانی ماهر برای تأمین احتیاجات مملکتی در سازمان برنامه به وجود آید تا احتیاجات را برآورد کرده به سازمان کل آموزش فنی و حرفهای کشور اعلام دارد تا این سازمان بر مبنای آمار و اطلاعات دقیق واصله به تربیت کادر فنی موردنیاز اقدام کند.
پنجم آن که تعلیمات فنی و حرفهای وزارت آموزش و پرورش خود به لحاظ حجم و افزایش برنامه‌هایی که دارد و از این فزونی خواهد یافت به صورت واحدی مستقل یا جمیع امکانات و تسهیلات لازم درآید و وابسته به وزارت آموزش و پرورش باشد.
دلیل این پیشنهاد این است که در پایان برنامه ششم چنانکه پیش‌بینی می‌شود تعداد دانش‌آموزان فعلی به سه برابر افزایش خواهد یافت که این فزونی حجم کار این سازمان را به چند برابر خواهد رساند.
در لایحه بودجه ردیف‌های زیادی دیده می‌شود که به عنوان هزینه آموزش فنی و حرفهای وزارتخانه‌ها سازمان‌های مختلف اعم از واحدهای دولتی و وابسته به دولت تخصیص داده شده است و برای ۶۲ مؤسسه جمعاً رقمی حدود ۷/۱۷ میلیارد اعتبار قایل شده‌اید. با توجه به این رقم قابل توجه آیا بهتر نیست که همه آنها یک کاسه شده و در اختیار تشکیلاتی مثلاً سازمان کل آموزش فنی و حرفهای کشور قرار گیرد و برنامه‌هایی که این واحدها برای تعلیمات فنی و حرفهای خود تنظیم می‌کنند با نظر این سازمان و هماهنگی با برنامه‌هایی باشد که برای آموزش فنی و حرفهای کشور با در نظر گرفتن احتیاجات تنظیم می‌گردد؟
من نمی‌دانم از کجا می‌توان تضمین کرد که این ارقام بودجه که برای هر وزارتخانه و سازمانی اختصاص به تعلیمات فنی داده شده است برنامه‌ریزی آن متناقض با برنامه‌ریزی وزارتخانه و سازمانی دیگر نباشد.
از کجا می‌توان قبول کرد بودجه‌ای را که فلان وزارتخانه صرف آموزش فنی خود می‌کند از جانب سازمان دیگری منجمله خود آموزش فنی و حرفهای وزارت آموزش و پرورش کشور درست در همان مسیر مصرف نشده باشد؟ به عبارت دیگر مقدار زیادی دوباره کاری بشود پس این که عرض می‌کنم باید واحدی مثلاً در سازمان برنامه به وجود آید تا نیروی انسانی موردنیاز را بر حسب مشاغل و تخصص و مهارت تحقیق و تقویم کند و تعلیمات فنی و حرفهای وزارت آموزش و پرورش به صورت سازمانی مستقل ولی وابسته به وزارت مربوط درآید و امر نظارت و هماهنگی را بر جمیع تعلیمات فنی و حرفهای اعمال کند به همین دلیل است.
پانزده سال پیش اگر کسی می‌گفت باید فرهنگ و هنر که همان اداره صنایع مستظرفه وزارت معارف بود از وزارت فرهنگ سابق متنزع گردد قبول نمی‌کردند ولی گذشت زمان و شرایط و مقتضیات روز موجب شد چنان اداره‌ای از وزارت فرهنگ سابق جدا شده و به صورت وزارتخانه جدیدی درآید.
امروز وزارت فرهنگ و هنر یکی از بهترین و آبرومندترین وزارتخانه‌های ما است که از نظر خدمت به حفظ و حراست میراث‌های فرهنگی و سنت‌های ملی ما درخشندگی ویژه‌ای دارد.
بدین گونه بود وضع اداره تعلیمات عالیه وزارت فرهنگ سابق که به تدریج بر اثر گسترش دانشگاه‌ها و روابط علمی بین‌المللی کشور ما کم کم از وزارت فرهنگ سابق جدا گشت و به صورت وزارتخانه‌ای درآمد که می‌بینیم. تا دیروز به خاطر آن که هنوز صنعتی نبودیم و به شاهراه تمدن بزرگ رهنمون نشده بودیم آموزش فنی و حرفهای ما در میزان و مقیاس معینی قدم برمی‌داشت که مؤثر هم بود و لیکن با رستاخیز عظیمی که به رهبری شاهنشاه برای پیشرفت همه جانبه کشور مخصوصاً در زمینه صنعتی پدیدار گشته نگهداشتن آموزش فنی و حرفهای به صورت دوران قبل از انقلاب صنعتی به مصلحت نیست.
پس برای آن که این سازمان بتواند جوابگوی احتیاجات نیروی انسانی ماهر در کشور باشد ضرورت دارد که تشکیلات آن هم به همین نسبت توسعه یافته و به صورت یک سازمان سراسری و مستقل درآید و بدین ترتیب اصل هماهنگی که از اصول و مبانی هر جامعه صنعتی است در این مورد مراعات گردد. و این هماهنگی هم صورت نخواهد گرفت مگر آن که در سازمان برنامه هم مرکزی پدید آید که بر اساس احتیاجات مؤسسات صنعتی مختلف کشور و آینده‌نگری‌هایی که می‌کنند میزان کادر فنی و حرفهای کشور را هر سال به این سازمان کل اعلام دارند و این سازمان هم برنامه‌های آموزش خود و داوطلبان رشته‌های گوناگون فنی را بر اساس همان احتیاجات طرح‌ریزی نماید.
+++
به عبارت دیگر هر هنرجویی که وارد یکی از مدارس فنی و حرفهای می‌شود از همان ابتداء بداند که برای چه کاری و کدام مؤسسه و سازمان صنعتی درس می‌خواهد و تربیت می‌شود و وقتی تحصیلاتش تمام شد به همان جا برود.
در اینجا وقت حضار گرامی را نمی‌گیرم و وارد جزئیات نمی‌شوم همین قدر اشاره می‌کنم که اصل عرضه و تقاضا در این مورد باید کاملاً رعایت شود و سازمان آموزش فنی و حرفهای که در حکم یک کارخانه تولیدی نیروی انسانی ماهر است ضمن آن که تقاضای مؤسسات صنعتی و حرفهای سراسر کشور را مرتفع می‌سازد. با تورم نیروی انسانی ماهر در فلان رشته رو به رو نشود و یا با کمبودی در این زمینه سروکار نداشته باشد و این هم همان طوری که اشاره کردم فقط بر اثر یک برنامه‌ریزی دقیق و هماهنگ میان سازمان برنامه و سازمان کل آموزش فنی و حرفهای کشور تأمین خواهد شد.
قبل از خاتمه عرایضم برای تأیید عظمت بودجه همین قدر کافی است که توجه فرمایند بودجه سیصد میلیارد تومانی یعنی روزانه تقریباً یک میلیارد تومان درآمد و مقطوعاً یک میلیارد تومان خرج اگر یک میلیارد تومان خرج روزانه را بر ۲۴ ساعت شبانه روز تقسیم کنیم در هر ساعت چهل میلیون تومان در مملکت خرج می‌شود.
خداوند به مسئولین امر قدرت و قوت بیشتری دهد تا درآمدها را وصول کنند و از عهدهٔ این خرج‌ها برآیند. با تشکر از تحمل و شکیبایی عموم حاضران و با آرزوی توفیقات روزافزون همه در اجرای منویات مقدس شاهنشاه (احسنت-احسنت)
۱۳- ختم جلسه به عنوان تنفس.
رئیس - جلسه را به عنوان تنفس ختم می‌کنیم، جلسه آینده ساعت چهار و نیم بعد از ظهر تشکیل خواهد شد. جلسه ختم می‌شود.
۱۴ - تصویب قانون بودجه سال ۱۳۵۵ کل کشور و اعاده آن به مجلس شورای ملی.
نایب رئیس - جلسه بعد از ظهر امروز دنباله جلسه صبح ما است از این لحاظ دیگر تشریفاتی نداریم و ناطق بعدی می‌توانند صحبت کنند. آقای رضایی بفرمایید.
رضایی- جناب آقای رئیس، وزرای محترم، همکاران عزیز، به یاد دارم، موقعی که در کالج آمریکایی درس می‌خواندم چون نسبت به سایر همکلاسی‌های خود کوچک‌تر بودم همیشه که صف می‌بستند در آخر صف قرار می‌گرفتم و این یک عقده‌ای برای من شده بود بعد هم که وارد کلاس می‌شدیم، متأسفانه چون شاگرد بازیگوشی بودم همیشه بدترین نمره‌ها را به من می‌دادند(خنده حاضران) و وقتی اسامی شاگردان را می‌خواندند دوباره من آخر صف قرار می‌گرفتم اما امیدوار بودم وقتی که در اجتماع ظاهر شوم کم کم از آخر صف یک قدری جلوتر بیایم و شاید برخلاف مدرسه که همیشه آخر صف بودم، اقلاً در وسط صف قرار بگیرم ولی متأسفانه در مجلس سنا هم که افتخار سناتوری پیدا کردم دیدم خیلی فرق نکرده چون وقتی همکاران عزیز من برای صحبت دربارهٔ بودجه اسم نوشتند دوباره من آخرین نفر قرار گرفتم(خنده حاضران) و این اسباب تأسف است از یک نظر که همهٔ حضار محترم بعد از فرمایشات بلیغ همکاران من در این دو روز تا حدی خسته شده‌اند و از نظر دیگر با بیان و سخنان شیوای سایر سناتورهای محترم و مطالبی که گفته شد مطلبی برای من باقی نمانده است که بتوانم به عرض برسانم (احسنت).
به هر حال جناب آقای نخست وزیر من قصد نداشتم صحبت بکنم و مصدع خانم‌ها و آقایان محترم بشوم ولی با اظهار لطف خاصی که جنابعالی به عرایض چند هفته قبل من در مورد لاروبی رود کارون، که به صورت قبل از دستور گفتم و اوامر سریع و فوری که دربارهٔ لاروبی کارون صادر فرمودید، ضمن عرض تشکر فراوان مردم خوزستان امروز به من این جرأت را داد که باز هم وقت عزیز جنابعالی و سناتورهای محترم را بگیرم و مطالبی را که به نظرم می‌رسد به عرض برسانم تا شاید مورد توجه قرار گیرد و اوامری نیز اگر صلاح بدانید، دربارهٔ این تذکرات صادر فرمایید.
قبل از این که عرایضم را شروع کنم از جناب آقای نخست وزیر و وزرای محترم و سناتورها تمنی دارم به من اجازه بفرمایند حرف‌هایم را ساده و بی پیرایه و به قول معروف پوست کنده بگویم از من انتظار نداشته باشید که جمله‌بندی صحیح بکنم از این مطلب که بگذریم یک مطلب دیگر می‌ماند که با اجازه جناب رئیس و جنابعالی می‌خواهم عرض بکنم:
جناب آقای نخست وزیر و اکثر آقایان محترم وزراء خوشبختانه آنقدر عمر کرده‌اند و سال‌ها در کابینه بوده‌اند و مثل وزرای یک ماهه و دو ماهه زود رنج نیستند که اگر حرفی برخلاف میل آنها گفته شود رنجیده خاطر گردند نه مداحی اغفالشان می‌کند و نه از انتقاد می‌هراسند پس برای فردی مانند من که بدون صغری و کبری چیدن صحبت می‌کند و حق را می‌گوید جای نگرانی نیست اگر من از بودجه‌ای که دولت به مجلس تقدیم کرده فقط تعریف کنم شاید به دولت اهانت کرده باشم چون هیچ چیز
+++
کامل به طور مطلق وجود ندارد اگر فقط انتقاد کنم بی‌انصافی بزرگ کرده‌ام زیرا اگر دولت خدمات شایسته‌ای نکرده بود و کارهای کم نظیری انجام نداده بود مسلماً تا به حال دوام نمی‌آورد و در همان سالهای اول بار سفر را برمی‌بست.
شنیدم از نویسنده‌ای سؤال کردند که بزرگترین لذت شما چه وقت است گفت آن روزی که مردم بیش از دفعات قبل به من حمله کرده‌اند و نسبت به کتاب من انتقاد کرده‌اند آن روز خوشحال‌کننده‌ترین روزهای زندگی من بود چون فهمیدم که مردم کتاب مرا خوانده‌اند و نسبت به من علاقمند شده‌اند. دولت جناب آقای هویدا هم در یک چنین وضعی است اگر در اطراف برنامه‌های ایشان انتقاد نکنیم اوقاتشان تلخ می‌شود برای این که خیال می‌کنند کسی حوصله نکرده و یا به خود زحمت نداده ببیند اینها چه کرده‌اند.
خوشبختانه چنین نیست خود من همیشه با علاقه‌ای خاص برنامه‌ها و اقدامات دولت جناب آقای هویدا را دنبال کرده‌ام و اگر خدای ناکرده به نظر خود عیب و نقصی دیده‌ام با کمال صراحت عقیده خود را بیان داشته‌ام. با مطالعه بودجه تقدیمی و ملاحظه رقم ۳۱۰۰میلیارد ریالی که در تاریخ ایران بی‌سابقه بوده و معادل بودجه دولت ابرقدرت آمریکا می‌باشد خود من به عنوان یک ایرانی احساس غرور می‌کنم و باید به جنابعالی، جناب آقای نخست وزیر، و همکاران عزیزتان، که با رهبری اعلیحضرت همایونی شاهنشاه آریامهر، در تهیه این بودجه زحمت کشیده‌اند و خصوصاً به دوست و برادر عزیزم جناب آقای دکتر مجیدی تبریک بگویم اگر به اولین بودجه تقدیمی به مجلس، که در ۵۱ سال قبل صورت گرفت بالغ بر بیست و دو میلیون فقط بود، نظر بیفکنیم می‌بینیم که در عرض پنجاه سال سلطنت پرافتخار دودمان پهلوی بودجه کشور عزیز ما به بیش از سیزده هزار برابر افزایش یافته است اگر به جلوتر بیاییم و به اولین بودجه تقدیمی دولت جناب آقای هویدا در سال ۱۳۴۴که عبارت از ۱۷۶۰۰۰ میلیارد ریال بوده است نظر افکنیم می‌بینیم که در مدت ده سال در سایه انقلاب شاه و ملت و تلاش دولت آقای هویدا تحت رهبری خردمندانه رهبر عالیقدر ایران بودجه تقدیمی دولت به سه هزار و یکصد میلیارد ریال افزایش یافته یعنی ۱۸برابر شده است.
ضمن ابراز خوشوقتی فوق‌العاده از این پیشرفت استثنایی و خارق‌العاده وقتی دورتر را بنگریم اگر به همین نسبت به جلو برویم انشاءالله در ده سال بعد که جناب آقای هویدا بودجه خود را به مجلسین تقدیم خواهند داشت با رقمی معادل پنجاه و شش هزار میلیارد ریال که باورکردنی نیست رو به رو خواهیم شد.
جناب آقای هویدا دربارهٔ تقدیم بودجه به مجلسین در ده سال بعد توسط جنابعالی و دولت خدمتگزار آقای هویدا، نه من و نه مردم ایران، شکی ندارند. چون مردم ایران دولت خدمتگزار هویدا را ابدمدت نام نهاده‌اند و اعتقاد دارند برای شاهنشاه آریامهر، رهبر عالیقدر ایران، نوکری صادق‌تر و خدمتگزاری وفادارتر و نخست وزیری لایق‌تر و دبیر کل حزبی با سیاست‌تر از هویدا پیدا نخواهد شد.
خوشبختانه مردم ایران نه تنها به قیافه جذاب خدمتگزاری چون هویدا با عصا و گل ارکیده و کراوات‌های منحصر به فرد و تبسم همیشگی ایشان عادت کرده و به خوبی انس گرفته‌اند بلکه با قیافه اکثر رجال سرشناس امروز، که به حمدالله ثابت می‌باشند، انس و الفت گرفته‌اند مثل جناب آقای مهندس شریف امامی، در کرسی ریاست مجلس سنا و جناب مهندس ریاضی، در کرسی مجلس شورای ملی و سیماهای درخشان و شناخته شده و شیک‌پوشی در دولت چون وزرای کشور و وزیر امور اقتصادی و دارایی و وزیر فرهنگ و سایر آقایان، که سال‌ها است کلیه آنان مصدر خدمات صادقانه می‌باشند و آرزومندم سالهای دیگر هم بتوانند به خدمتگزاری صادقانه خود ادامه دهند.
اجازه بدهید از خداوند متعال بخواهم که انشاءالله این دوام و بقاء نسبت به سناتورها هم برقرار باشد(خنده حاضران) تا شاید ارادتمند هم سال‌ها در این کرسی باقی بمانم و موفق گردم منشاء اثری بوده و فرصت پیدا نمایم با سخنان خود مصدع اوقات شریف گردم.
خوب حالا به اصل مطلب می‌پردازم:
حضار محترم به خوبی می‌دانند جناب آقای هویدا مردی لایق و خدمتگزار و سیاستمداری کم نظیر می‌باشد و دارای سجایای بیشمار هستند که یکی از آنها پیدا کردن افراد لایق و کاردان و استفاده کردن از وجود آنان می‌باشد و در اثر همین سجیه موفق شده‌اند که هیأت دولتی تشکیل داده و همکارانی را به کار دعوت نمایند که هر یک به نوبه خود از چهره‌های شناخته شده و مردان امتحان داده و خدمتگزاران صدیق مملکت می‌باشند. خوشبختانه با غالب آنان از سالیان دراز آشنایی داشته‌ام و از نزدیک به لیاقت و کاردانی آنان به خوبی واقف می‌باشم و باید
+++
بگویم که در ده سال گذشته جناب آقای هویدا و همکاران ایشان تحت رهبری داهیانه شاهنشاه آریامهر توفیق بسیار یافته‌اند و قدم‌های بیشماری در پیشبرد مملکت برداشته‌اند تا آنجا که می‌توان گفت حقیقتاً کارهای غیر ممکن را ممکن ساخته‌اند. مثلاً من خوب به یاد دارم سال‌ها قبل که به اروپا سفر می‌کردم برای من هم مثل هر ایرانی دیگر دیدن دکل‌های برق که سراسر کشورهای اروپایی را فرا گرفته بود و ملاحظه خطوط فشار قوی برق که سراسر شهرها را به یکدیگر متصل می‌کرد برای من به صورت عقده‌ای درآمده بود و آرزومند بودم که روزی برسد که ما هم چند عدد از این دکل‌ها را در ایران داشته باشیم خوشبختانه در مدت ده سال در سایه انقلاب شاه و مردم و با تلاش پیگیر جنابعالی و جناب روحانی وزیر برق سابق و جناب وحیدی وزیر نیرو و انرژی فعلی امروز سراسر کشور با خط‌های فشار قوی ۲۳۰ولت به هم پیوسته شده و برق سد دز به تهران و برق سد شهبانو فرح گرگان و خراسان را روشن می‌کند و نیروی برق سدارس کرمانشاه و سنندج را پوشانده است. اکنون که صحبت از برق شد بد نیست برای نمایانگر کردن پیشرفت صنایع و ازدیاد مصرف برق کشور مثلی بزنم:
آقایان سناتورهای محترم قطعاً به خاطر دارند که در سال ۱۳۱۸ و ۱۳۱۹ که کارخانه برق جدید شهباز در تهران با تولید پنج هزار کیلو وات برق در ساعت افتتاح یافته بود متأسفانه در تهران مصرف کننده به مقدار هزار کیلو وات در ساعت نبود و به منازل مردم می‌رفتند و مردم را تشویق می‌کردند که کنتور بگیرند و از برق استفاده کنند امسال بعد از گذشت ۳۴ سال واحدهای صنعتی در ایران به وجود آمده‌اند مثل گروه صنعتی شهریار که به تنهایی در هر ساعت یکصد هزار کیلو وات برق یعنی معادل بیست برابر کارخانه برق تهران در سال ۱۳۱۸برق مصرف می‌کند یا در شهر تهران در هر ساعت۷۵۰ هزار کیلو وات برق مصرف می‌کند یعنی ۲۵۰ برابر سال ۱۳۱۸ مع‌الوصف با این پیشرفت فوق‌العاده و تولید ۷۵۰ هزار کیلو وات برق هنوز هم شاید تهران گرفتار کمبود برق است که بعضی از همکاران من دیروز از تاریکی و خاموشی که گاه گاه اضطراراً پیش می‌آید سخن به میان آوردند ولی من یقین دارم با بهره‌برداری از سد رضاشاه کبیر به زودی علاوه از آن که خاموشی به وجود نخواهد آمد بلکه سرتاسر کشور در زیر شبکه قوی برق قرار خواهد گرفت تا آنجا که بتواند تمام احتیاجات صنعتی و کشاورزی و روزمره مردم را تأمین نماید.
گفتم که جناب آقای هویدا توانسته است افراد لایقی را گردهم آورد و مانند یک استاد توانا و با تجربه آنها را هدایت و اعمال آنها را در جهت مصالح مملکت هماهنگ کند ولی با اجازه ایشان باید بگویم با آن که یک یک اعضای دولت در کار خود تبحر کافی دارند و بعضی از آنان حتی از صاحبنظران و کارشناسان بین‌المللی هستند متأسفانه گاهی ناهماهنگی‌هایی به نظر می‌رسد جناب آقای هویدا خوشبختانه خود شما به هنر علاقه دارید و از دوستان هنر می‌باشید و نسبت به علاقه جناب آقای مجیدی هم در این مورد بحثی نیست توجه فرموده‌اید اگر یک شب به تالار رودکی دعوت شده باشید و مثلاً شبی که آقای کارایان آمده بود و کنسرت داده بود خوشبختانه یک یک نوازندگان از بهترین نوازندگان بین‌المللی بودند اگر خدای ناکرده یک یا دو نفر از موزیسین‌ها حتی برای یک ثانیه اشتباه می‌کردند و هماهنگ با سایر همکارانشان از نت موسیقی استفاده نمی‌کردند (خوشبختانه جناب آقای پهلبد هم تشریف دارند که از مشوقین هنر و هنرمندان می‌باشند) یک دفعه آن محیط روح‌افزا و شورانگیزی که فراهم شده بود درست آن طوری که شاید و باید نتیجه نمی‌داد و خاطر خطیر حضرتعالی را مکدر می‌کرد.
متأسفانه این عدم هماهنگی، که گهگاه در کارها و برنامه‌های دولت به نظر می‌رسد، شاید اثر آن شبیه اثر همان غفلت یکی از نوازندگان در به هم خوردن آهنگ‌های مطلوب، که کارایان و دسته او نواختند باشد. من فکر می‌کنم سناتورهای محترم و خود آن جناب بهتر از هر کس از این عدم هماهنگی‌ها و گاه‌گاهی عدم همکاری‌ها و بعضی وقت‌ها بی‌برنامه‌گی‌ها، که پیش می‌آید، مطلع باشند و شاید فرصتی برای توجیه و تشریح نباشد و وقت هم کافی نباشد فی‌المثل جناب آقای هویدا به خاطر دارید دو سال قبل هنگامی که دولت مبارزه با گرانفروشی را آغاز کرد و با جدیت و سختگیری کم‌نظیری آن را پیگیری می‌کرد و از هر نظر اجرای این اصل کمال لزوم و اهمیت را هم داشت درست در همان هنگام بعضی از دستگاه‌های دولتی نرخ فرآورده‌های خود را افزایش دادند مثل شیر پاستوریزه، ماست و سیگار و یا اگر اشتباه نکنم برق. قطعاً به خاطر دارید سال قبل و امسال در همان هنگام که دولت جنابعالی به منظور رفاه مردم و رفع مشکل مسکن دم از تقلیل اجاره‌بها و جلوگیری از افزایش آن می‌زد و به مردم و عده‌های فراوان برای عرضه خانه و مسکن می‌داد دستگاه‌های دولتی یکی بعد از دیگری در خیابان‌های
+++
شمال شهر بهترین ساختمان‌ها را با گرانترین نرخ اجاره می‌کردند یقیناً این را هم به خاطر دارند که دو ماه قبل در جلسه مشترک نمایندگان محترم مجلسین سنا و شوری فرمودید که خوشبختانه برای دولت مسأله‌ای به نام اعتبار و کمبود پول وجود ندارد هر مبلغ پول بخواهید و هر طرحی را که ارائه بدهید به شرط این که مورد تائید واقع شود وجه آن فوراً تأمین و پرداخت خواهد شد ولی نمی‌دانم به عرض جنابعالی رسانیده‌ام یا نه متأسفانه در همان زمان و در همان روز غالب وزارتخانه‌ها مطالبات قطعی شده پیمانکاران یا تحویل‌کنندگان کالا را بعد از ماه‌ها هنوز پرداخت نکرده بودند و شاید تا امروز هم هنوز پرداخت نشده باشد و دستگاه‌های اجرایی گناه را به گردن سازمان برنامه و سازمان برنامه گناه را به گردن سازمان‌های اجرایی می‌انداختند و می‌اندازند.
توجه بفرمایید پیمانکاری که با هزار امید و بر اساس یک طرح و برنامه وظیفه‌ای را تقبل نموده و قراردادی را با دولت و با امضای دولت ،که مهمترین و معتبرترین امضا می‌باشد ،امضاء کرده است و برنامه‌های خود را بر اساس وصول مرتب مطالبات خود از دولت پی‌ریزی نموده است با عدم دریافت مطالبات ،قطعاً مواجه با مشکلات خواهد شد و این تأخیر در پرداخت چه زیان‌های هنگفتی برای پیمانکار و مالا برای دولت فراهم می‌نماید . قبول برنامه‌ها بدون توجه به امکانات مالی و ندادن اولویت و ارجحیت به کارهای ضروری ،که موجب شود وزیر مشاور و سرپرست برنامه در مقابل اعتراض پیمانکاران وزارت راه را مقصر قلمداد نماید و وزارت راه برای تبرئه خود جلسه‌ای با حضور پیمانکاران تشکیل دهد،کار صحیح و یا حداقل خوش‌آیندی نیست.
اگر بخواهم در این باره شاهد و مثال بیاورم شاید مجبور گردم ساعت‌ها از وقت عزیز اعضای محترم هیئت دولت و سناتورهای محترم را بگیرم ولی با ذکر این جمله به این بحث خاتمه می‌دهم که این نه تنها آن چیزی است که مردم کوچه و بازار و شاید نمایندگان محترم مجلس سنا و شوری گه گاه می‌گویند بلکه من از زبان بعضی از اعضای محترم هیأت دولت و خصوصاً دست اندرکاران تهیه پول نیز این را شنیده‌ام . فکر می‌کنم بعضی از حضار می‌دانند گاه‌گاهی که جناب نخست وزیر را که به جلسه‌ای دعوت می‌کنند مثلاً صاحبان صنایع و یا بازرگانان وقتی جناب آقای هویدا تشریف می‌آورند با آن درایت و کیاست خاصی که دارند ، فکر می‌کنند که این آقایان مقداری قطعاً گله و شکایت دارند خوشبختانه قبل از همه پشت میکروفن تشریف می‌برند و خودشان آنقدر از دولت و کارها انتقاد می‌کنند که دیگر فرصتی برای دیگران برای انتقاد باقی نمی‌ماند و آنهایی که دعوت کرده‌اند که درد دلشان را برای نخست وزیر بگویند یک چیزی هم بدهکار می‌شوند و چنین به نظر می‌رسد که بعضی از وزرای محترم هم در این باره به رئیس خود تأسی نموده‌اند ولی البته هیچکدام از آنها مانع از آن نیست که مردم بدانند جناب آقای نخست وزیر و همکارانتان برای آنان چه کرده‌اید و چه درآمد و چه زندگی مرفه و کم‌نظیری که در هیچ کجای دنیا شاید نتوان مثل آن را به دست بیاورند، فراهم کرده‌اید اما خوب در هر حال در دوران انقلاب میل دارند چرخ‌های پیشرفت مملکت با سرعت بیشتری بگردد(صحیح است) و بین اعضای محترم دولت هماهنگی بیشتری در کار باشد و مثل ساعت الکترونیکی بتواند حتی یک میلیونیم ثانیه را هم نشان بدهد متأسفانه وقت نیست که دربارهٔ این عدم هماهنگی‌ها و ضررهایی که از این راه گاه‌گاهی به مملکت می‌خورد بتوانم صحبت کنم ولی به طور اختصار متذکر می‌شوم و خود آقایان بهتر می‌دانند که فرض بفرمایید پیشرفت سریع مملکت ، افزایش قدرت خرید سریع مردم و احتیاجات فوق‌العاده کشور از نظر صنعتی و کشاورزی ما را وادار به خرید فوق‌العاده از خارج کشور کرده و عدم توجه به موقع دربارهٔ ایجاد یک برنامه صحیح و منظم برای رسیدن کشتی‌ها و تخلیه چه زیان هنگفتی در سال گذشته و در حال حاضر از نظر معطل شدن کشتی‌ها نصیب دولت و ملت کرده است . من با یک حساب تقریبی که کرده‌ام در سال گذشته بالغ بر ۵۰ میلیارد ریال زیان از این راه عاید کشور شده است چه در دادن خسارت و دمارج به کشتی‌ها چه از نظر احتساب بهره کالایی که ماه‌ها در روی کشتی‌ها معطل مانده و چه از نظر ضرری که از نظر دیر شروع کردن طرح‌های صنعتی نصیب ما کرده است .
من می‌دانم که خود جنابعالی جناب آقای هویدا بارها زیان این امر را برشمرده‌اید و به این مطلب کمال توجه را دارید و باز هم استدعا می‌کنم که به این موضوع مهم توجه بیشتری بفرمایید امسال پیش‌بینی می‌شود حداقل ما سه میلیون تن افزایش واردات داشته باشیم یعنی واردات ما به ۱۷ میلیون تن خواهد رسید و با وضع فعلی بنادر موجب خواهد شد تخلیه این کالاها
+++
حقیقتا اگر حالا کشتی‌ها سه یا چهار ماه باید معطل بشوند شاید در سال آینده مجبور شوند شش ماه و هفت ماه و هشت ماه معطل گردند که مسلماً ضررهای بیشتری متوجه کشور خواهد کرد.
ملاحظه بکنید من یادم هست چند سال پیش که قرار بود جاده میناب را از بندرعباس بسازند من در آن وقت که بعنوان یک معدن کار ساده بین معادن فاریاب ،که در شمال میناب قرار دارد ، به بندرعباس زیاد رفت و آمد داشتم به مشکلات آن راه و خصوصاً باران‌های فصلی و سیل‌های ناگهانی آگاه بودم توجه بفرمایید که من عرض نکردم که سیل اجتناب ناپذیر است که بعداً در فرمایشات خود بفرمایید سیل می‌آید و هر سال می‌آید و باز هم خواهد آمد در آن موقع جناب آقای هویدا من خودم حتی به مسئولینی که نقشه این راه را تهیه می‌کردند بارها تذکر دادم آقایان به این پل‌هایی که روی رودخانه‌هایی که الان قطره‌ای آب ندارد می‌سازید دقت و توجه کنید و ممکن است در عرض یک یا دو سال در اثر باران فراوان چنان سیلی بیاید که همه را خراب کند با کمال تأسف مثل همیشه به عرایض بنده توجه نشد چون بنده تخصصی نداشتم و یا دکترای راه و ساختمان نداشتم و در دولت هم نبودم اما تجربه به من ثابت کرده بود که باید توجه بیشتر بشود خوب به یاد دارم در یک سفر در خدمت جناب آقای سناتور مسعودی بودم درست ۱۲ شبانه‌روز پشت این رودخانه ماندیم و نتوانستیم رد بشویم و حتی طیاره فرستادند که به علت باران زیاد نتوانست بنشیند متأسفانه پیش‌بینی من درست درآمد و نمی‌دانم که امروز به عرض جنابعالی رساندند یا خیر؟ تمام آن پل را که با آن هزینه سنگین ساخته بودند دو سه شب پیش آب برد و الان آن جاده بدون پل باقی مانده است .
این مطلب را من از روزنامه رستاخیز یا آیندگان که نوشته بود عرض کردم ( ناطق روزنامه را نشان دادند) نوشته است پل بزرگ میناب فرو رویخت ملاحظه کنید برای ساختن این پل من نمی‌گویم چقدر هزینه برداشته و چقدر ضرر خورده ولی چه مدت زمان دیگری لازم است تا ساخته شود و در این مدت به طور قطع و یقین ارتباط میناب و معادن آن منطقه که الان ممر درآمدی برای صادرات کشور است و البته برای من و برادرانم هم سود ده هست این را هم بگویم که نفرمایید که سنگ خودم را به سینه زده‌ام قطع گردیده است در هر حال با کمال تأسف این راه بسته شد و صادرات کرمیت فعلا تا بهار بشود و این رودخانه خشک بشود متوقف می‌ماند خوب از این بحث بگذریم یک مطلب دیگر هم صبح همکار عزیز من جناب سناتور لاجوردی راجع به شرکت‌های دولتی مطرح کردند و بحث بسیار خوبی فرمودند و مثل همیشه بحث علمی کردند و نطقشان مستند به عدد و رقم بود من فقط یک اشاره می‌کنم:
کارخانه ماشین‌سازی اراک ۶۰۱ میلیون ماشین‌سازی تبریز ۳۶۰ میلیون ریال در هر سال بدون احتساب استهلاک و بهره برای دولت ضرر داشته و فکر نمی‌کنم بزودی هم سود داشته باشد و خوب به یادم می‌آید که سالهای پیش جناب آقای هوشنگ انصاری وزیر اقتصاد وقت نبود کنفرانس اقتصادی در تبریز بود و جنابعالی هم (خطاب به آقای نخست وزیر ) تشریف آوردید و کنفرانس را افتتاح فرمودید کارخانه ماشین‌سازی تازه شروع به ساختمان کرده بود من در همان جا عرایضی کردم شاید در صورت جلسات کنفرانس باشد و گفتم چرا شما این کار را به بخش خصوصی نمی‌دهید؟ چرا نمی‌گذارید مردم بروند و این کار را بکنند؟ قطعاً سالهای بعد برای دولت گرفتاری‌هایی ایجاد خواهد کرد ولی جناب آقای هویدا هیچ کس به عرایض من توجه نکرد اکنون ۷ یا ۸ سال از آن تاریخ می‌گذرد این دو کارخانه، که یک کار بسیار فوق‌العاده و عظیم و موجب افتخار است ، ساخته شده است ولی فکر می‌کنم خارج از مسأله غرور و افتخارش باید به جنبه اقتصادیش هم توجه بکنیم این امر مرا به یاد آقای اسمعیلی طنزنویس روزنامه کیهان می‌اندازد که دربارهٔ شرکت‌های دولتی یک مقاله‌ای نوشت نوشته بود که مؤسساتی هستند که برای دولت تخم دو زرده می‌گذارند و چند تا از این شرکت‌ها را مثال زده بود و در آخرش جناب آقای هویدا یک مثلی زده بود که شیاد به شنیدنش بیارزد شاه عباس یک بازی داشت که این باز باید روزی ده یا ۱۵ گنجشک هر روز صبح بعنوان صبحانه بخورد تا سرحال بیاید و اگر دلش خواست پرواز بکند و شکاری بنماید وقتی می‌فرستادندش به پرواز کردن،آن وقت ممکن بود در حدود ۴ یا ۵ گنجشک و گاهی یک کبوتر شکار بکند و بیاورد.
داستان را برای شاه عباس گفتند گفت باز را رها کنید خودش برود شکار کند و خودش هم بخورد دیگر چرا روزی ۱۵ عدد گنجشک از خزانه دولت خرج شود حالا محبت بفرمایید ، اکنون که اعلیحضرت هم امر فرموده‌اند، کارخانه‌جات دولتی را به مردم بفروشید و ضرر را از هر جا جلویش را بگیرید منفعت است . البته بنده
+++
خریدارش نیستم ولی کسانی هستند که شاید کارخانه را برخرند آنها را پیدا کنید و بفروشید و انشاءالله برای آنها سود دارد و دولت جناب آقای هویدا از ضررش راحت می‌شود.
من با اجازه آقایان چند کلمه هم دربارهٔ سیاست کشاورزی می‌گویم : جناب آقای هویدا خیلی معذرت می‌خواهم من با سیاست کشاورزی فعلی دولت خیلی موافق نیستم حالا نمی‌دانم جناب آقای مهندس روحانی هم با من عقیده باشند یا نباشند اما ملاحظه بفرمایید ما گندم را در ایران از کشاورز ایرانی هزار تومان و از کشاورز امریکایی هزارو هشتصد تومان می‌خریم و تخم مرغ را در ایران ۶۰ ریال می‌خریم ولی از خارج با هواپیما هر کیلو ۱۱۰ ریال وارد می‌کنیم آن هم اگر هواپیما به موقع برسد و اگر نصب شب معاون وزارتخانه برود توی فرودگاه بماند و اگر کامیون حاضر باشد و آنها را به موقع توزیع کند تازه تقریباً دو برابر پول داده‌ایم البته اگر هر کدام از این شرایط پیش‌بینی نشود که متأسفانه گاهی هم می‌شود که به ناچار باید همه تخم‌مرغ‌ها که خراب و فاسد گردیده است دور ریخت. شکر را پارسال تا کیلویی ۹ تومان خریدیم و در تهران به قیمت ۲۴ ریال به مردم دادیم که بسیار کار خوب است .
من نمی‌خواهم اظهار عقیده کنم که آیا فروختن شکر به قیمت ۲۴ ریال یا ۲۵ ریال کار صحیحی هست یا نه؟ برای این که با این رویه ما تا حدودی زیادی شکر کشورهای همسایه‌مان را هم تأمین می‌کنیم به دلیل این که نمی‌دانم بعرض جنابعالی رسانده‌اند که الان شکر از ایران خریده می‌شود و از مرز طیبات به صورت قاچاق به افغانستان برده می‌شود و در آنجا فروخته می‌شود یا همچنین به کشورهای عراق یا کویت می‌برند.
جناب آقای هویدا شما دلتان می‌خواهد به مردم مصرف‌کننده کمک کنید بسیار خوب کیلویی ۲۵ ریال بدهید نمی‌دانم جنابعالی عمراتان آنقدر هست یادتان می‌آید یا نه انشاءالله عمرتان طولانی باشد ولی بعضی از سناتورها یادشان هست در زمان رضاشاه کبیر شکر کیلویی شانزده یا هفده ریال بود و در آن وقت مزد عمله ۲ قران بود یعنی یک کارگر نه روز کار می‌کرد تا بتواند یک کیلو شکر بخرد حالا مزد عمله ۵۰ تومان است شکر کیلویی ۲۵ ریال است یعنی اگر یک روز کار کند بیست کیلو شکر می‌تواند بخرد ( رسول پرویزی- این استدلال صحیح نیست نباید شکر را گران کنند) توجه می‌فرمایید خدا را شکر در دولت جناب آقای هویدا آنقدر مردم وضعشان خوب شده که قدرت خرید همه افزایش یافته من هم هیچ حرفی ندارم .
جناب آقای پرویزی شاید درست نباشد که شکر گران شود من فقط داشتم عدد را مثال می‌زدم بهر حال جناب هویدا شما میل دارید گران بخرید و به مصرف کننده ارزان بفروشید جایزه را دولت از جیب خود به تولیدکننده خارجی بدهد شاید کار خوبی است ولی شما که محبت می‌کنید جناب آقای هویدا بلند نظر هم که هستید الحمدالله در وسعت نظرتان هم همه همداستانند چرا فقط این گذشت را نسبت به مصرف کننده گندم در تهران می‌فرمایید یا جدیداً به اصفهان این را محبت بکنید اگر بنا است که گندم را ارزانتر بفروشید به نانوا در تمام سطح کشور ارزان بفروشید که زارع سبزواری و کشاورز بیرجندی کارش را رها نکند بیاید به تهران به امید نان ارزانتر و اجازه بفرمایید عرض کنم که این سوبسید یا جایزه‌ای را که به کشاورز امریکایی یا دامپرور استرالیایی یا تولید کننده لبنیات هلندی می‌دهید حتی به مبلغ کمتر به کشاورز ایرانی مرحمت بفرمایید . شما بیایید قیمت خرید گندم را بالا ببرید ولی در فروش در همین قیمت فعلی البته در سراسر کشور نگهدارید که نظر همکار عزیز من جناب رسول پرویزی هم کاملا تأمین شده باشد ملاحظه خواهید فرمود که در طی دو سال کشت گندم در ایران به چه صورت فوق‌العاده‌ای افزایش خواهد یافت.
جناب آقای هویدا باید هر کاری را که کشاورز در روستا یا تاجر در شهر می‌کند برایش سود داشته باشد اگر سود نداشته باشد می‌رود طرف یک کار دیگر ملاحظه بفرمایید یک بحثی که همکاران عزیز من دیروز و امروز فرمودند موضوع مهاجرت از روستاها بوده ول حقیقت اگر یک روستایی زندگانی‌اش طوری تأمین بشود که زندگیش به حمدالله به خوبی و راحتی بگذرد و سود ببرد حتماً روستایی رها نمی‌کند بیاید تهران وخود جنابعالی دیده‌اید که وقتی یک اتومبیل پشت چراغ قرمز می‌ایستند چند تا آدم بیکار می‌آید با یک لنگ قرمز اتومبیل شما را عوض این که تمیز کنند کثیف هم می‌کنند اینها نیروی کار مملکت هستند الحمدالله جناب آقای معینی وزیر لایق کار و امور اجتماعی این جا هستند امر فرمایید اینها را جمع آوری بکنند سوق بدهند به واحدهای صنعتی ما که امروز گرفتار کمبود نیروی انسانی هستیم اینها که به امید یک زندگی بهتر ولی با کار کمتر به تهران آمده‌اند اینها را به کار بگیرند در واحدهای صنعتی مشغول نمایند من تصور می‌کنم اگر قیمت خرید شما باز هم توجه بفرمایید عرض نکردم قیمت فروش- قیمت خرید برای تخم‌مرغ برای مرغ و سایر محصولات کشاورزی بالاتر برود قطعاً
+++
جناب هویدا نتیجه بسیار بسیار خوبی خواهیم گرفت از اینجا تا کرج زمانی تمام مرغداری شده بود وقتی صرف نکرد یکی بعد از دیگری زمین‌هایشان را به قیمت گران فروختند و دنبال کار دیگری رفتند و اگر مثل بنده هم نالایق بودند که نتوانند دنبال کار دیگری بروند حداقل رفتند اوراق قرضه دولتی خریدند با ده و نیم درصد بهره سالانه بدون مالیات چه کاری از این بهتر که قطعاً مرغداری امروز چنین سودی را نمی‌دهد.
اجازه بفرمایید چند کلمه‌ای هم راجع به صنعت صحبت کنم که رشته اصلی من است خوشبختانه در ده سال گذشته صنعت در این کشور رشد فوق‌العاده داشته در هر گوشه‌ای از این مملکت که برویم واحدهایی به وجود آمده‌اند که حقیقت نه تنها در ایران بلکه در کشورهای مترقی هم از آنها بخوبی یاد می‌کنند و حتماً تمام دست‌اندرکارانی که در وزارت اقتصاد سابق و صنایع فعلی بوده و هستند در این پیشرفت و پیشبرد سهم به سزایی داشته‌اند اما برای این که توجه حضار محترم را به این مسأله جلب کنم که این پیشرفت مملکت چقدر سریع بوده که گاه‌گاهی متأسفانه بعضی از مسئولان امر این آینده‌نگری و انتظار را نداشته‌اند . مثلی بزنم به خاطر دارم یکی از دوستان جنابعالی که در آن وقت در رأس یکی از مؤسسات بزرگ مالی و پولی کشور بود بعدها خودش به من گفت من گاهی احساس گناه می‌کنم چون طرح اتومبیل سازی را هشت ماه معطل نگاهداشتم گفتم چطور؟ گفت وقتی که طرح آمد و آقایان خیامی در طرحشان پیش‌بینی کرده بودند که ده اتومبیل در روز تولید بکنند و بفروشند و در شورایی که من هم عضوش بودم من هشت ماه ایستادگی کردم گفتم مسلماً این آقایان ورشکست خواهند شد چون در ایران ممکن نیست که روزی ده اتومبیل تولید کنیم بفروشیم و بالطبع مشکلات مالی فراوان برای بانک‌ها و دولت فراهم خواهد نمود اگر خواستید از ایشان سئوال کنید تأیید خواهند فرمود خوشبختانه بعد از ده سال امروز فقط همان واحد در روز بیش از سیصد اتومبیل تولید می‌کند و واحدهای مشابه هم حدود دویست اتومبیل و تولید روزانه اتومبیل در کشور عزیز ما ایران به ۵۰۰ اتومبیل در روز رسیده است و انشاءالله همان طور که شاهنشاه عالیقدرمان فرمودند روزی خواهد رسید که تولید سالیانه اتومبیل ما به دو میلیون بالغ گردد ملاحظه بفرمایید وقتی که در سایه انقلاب قدرت خرید مردم با این سرعت جلو می‌رود قطعاً باید به همان نسبت تولید هم افزایش یابد برای نمونه چند روز پیش یک آقایی آمد به دفتر من که آقا شما یک یادداشت بنویسید به دوست عزیزمان آقای خیامی که به من یک اتومبیل پیکان زودتر بدهد گفتم دوست ما گرفتار است و تقاضا بسیار و بعد پرسیدم ببخشید شما چکاره‌اید؟
گفت من واکسی سر کوچه خیابان فرشته هستم خدا را شکر که با رهبری شاهنشاه آریامهر مملکتی فراهم شده که واکسی سر کوچه هم اتومبیل می‌خواهد داشته باشد و یقیناً روزی فراخواهد رسید که تمام کارگرهای ما هم اتومبیل داشته باشند مسلماً با گسترش مالکیت صنعتی و ۲۰٪سود سهیم شدن کارگران و پیشرفت صنعت آن روز خیلی دور نخواهد بود انشاءالله در دهه دوم دوران نخست وزیری جنابعالی این را همه ما به چشم خواهیم دید(دکتر صالح - فکر دود را هم بکنید)
من راجع به کارخانه‌های خارج تهران صحبت کردم قطعاً جناب آقای سناتور مستحضر هستید که ایجاد کارخانه در تهران را دولت و مخصوصاً وزارت صنایع و معادن نه این که اجازه نمی‌دهد بلکه کارخانه‌هایی را که هستند به انواع و اقسام تشویق می‌کنند که از تهران بروند تا روز به روز کارخانه در تهران کمتر شود.
البته فرمایش جناب سناتور دکتر صالح مرا به یاد ترافیک هم انداخت ولی چون سایر همکاران محترم دربارهٔ ترافیک صحبت کردند لذا بیش از این مصدع نمی‌شوم و یا این که راجع به سیاست آموزش هم می‌خواستم زیاد صحبت کنم ولی دیروز همکار عزیزمان جناب اقای دکتر مژدهی در این باره بحث کردند من فقط به این جمله اکتفا می‌کنم که جناب آقای هویدا ما به دانشگاه از نظر کمیت نباید خیلی توجه کنیم البته بسیار بهتر خواهد بود که ما بتوانیم در هر سال ۵ دانشگاه بر دانشگاه‌های کشور بیفزاییم ولی مسلماً باید به کیفیت آموزش هم توجه مخصوص بشود.
دیروز جناب آقای دکتر مژدهی جمله‌ای فرمودند: فرمودند که افزایش جمعیت دانش‌آموز نباید مجوزی برای کم سوادی دانش‌آموزان باشد اجازه بفرمایید که من به این مطلب اضافه کنم که جناب آقای وزیر آموزش و پرورش هم در یک مصاحبه‌ای که یک هفته قبل با روزنامه نگاران داشتند فرمودند دانش‌آموزانی که دیپلم می‌گیرند حتی چند کلمه انگلیسی نمی‌توانند صحبت کنند. جناب وزیر آموزش کی مقصر است ؟من؟ حتماً نه . با اجازه جناب رئیس من اضافه می‌کنم که جناب دکتر اقبال در یک هیأت امنای دانشگاه فرمودند که با کمال تأسف دانشجویانی که دانشگاه را هم تمام کرده‌اند (توجه فرمایید اشتباه نشود در همه جا دانشگاه‌ها دانشجویان
+++
با سواد و فهمیده و دانشمند هم وجود دارد بحث من راجع به یک عده بخصوصی است) حتی در کاغذهای فارسی که برای تقاضای شغل نوشته‌اند آسان‌ترین کلمات فارسی را هم غلط نوشته‌اند. من یک دانشجوی دانشگاه ملی ایران را دیدم که پس از چهار سال در رشته ادبیات انگلیسی دانشنامه گرفته بود باور بفرمایید وقتی که از او خواهش کردم چند کلمه انگلیسی صحبت کند آن چنان که من در فارسی الکن هستم او هم نتوانست حتی دو سه تا جمله انگلیسی بگوید بنابراین استدعا می‌کنم به این مطلب توجه بسیار بکنید ما باید سعی کنیم دانشجویانی که از دانشگاه بیرون می‌آیند حقیقتاً آماده کار و آماده جذب در بازار فعلی کار کشور باشند اینها امید ما هستند خود جنابعالی بارها فرموده‌اید آتیه ایران به دست این جوان‌ها است اینها هستند که باید صنعت ما ، کشاورزی ما اقتصاد ما و حتی سیاست ما را اداره کنند و اگر اینها آن طور که باید و شاید تربیت نیافته باشند و توشه دانش نیندوخته باشند متأسفانه نتیجه‌ای که باید حاصل نخواهد شد مثلاً در صنعت ،آسان‌ترین کار خرید ماشین‌آلات است و شاید بعد از آن هم آسانتر ساختن و نصب کردن است ولی مهمترین کار بهره‌وری و بهره‌برداری و حفظ این ماشین‌آلات است ما اگر نیروی انسانی نداشته باشیم و اگر جوانان تحصیل‌کرده و مردان آزموده نداشته باشیم نخواهیم توانست این صنعتی را که با این سرعت به جلو رفته حفظ کنیم خواهش می‌کنم توجه بفرمایید ما امروز شدیداً به جوانان به مهندسین به تکنسین‌هایی که حاضر باشند آچار بدست گرفته در کارخانه‌ها کار کنند و دوش به دوش کارگران عزیز و شریف ایران با همکاری کارفرمایانی که ممکن است مثل من بد نباشند و خوب هم باشند چون به عقیده من بیشتر آنها مردانی فداکار و خدمتگزارانی صادق برای شاهنشاه و نوکرانی صدیق برای سازندگی ایران هستند بدهند و صنعت ما را به جلو ببرند جناب هویدا با اجازه‌تان مطالب خود را خاتمه می‌دهم و همان طور که در مقدمه عرض کردم آنچه به نظرم رسید گفتم نه در قالب کلمات قشنگ ولی در کمال صداقت و صراحت من به دولت شما اعتقاد دارم مطمئن هستم که شما و همکارانتان در منتهای خدمتگزاری و وطن‌پرستی کوشا بوده و سعی می‌کنید با رهبری شاهنشاه وظیفه‌ای را که برعهده گرفته‌اید به بهترین صورت انجام بدهید از خدا می‌خواهم که ساهای متمادی در رأس دولت به خدمتگزاری خود به شاهنشاه و ملت عزیز ایران ادامه بدهید و آرزو می‌کنم که خداوند به من هم فرصت دهد که باز هم در این مکان مقدس خدمت برسم و با اجازه جناب آقای رئیس و جنابعالی و همکاران عزیزتان که دوستان عزیز من هستند آنچه را که به نظرم می‌رسد با کمال صراحت بگویم. (احسنت، احسنت)
رئیس- برای بحث در ماده واحده دیگر کسی تقاضای صحبت نکرده است. این است که باید رأی بگیریم به ماده واحده و تبصره‌های آن. درگذشته معمول سنا این بود که برای هر تبصره به طور جداگانه رأی گرفته می‌شد علت این کار هم بیشتر این بود که تبصره‌ها هر کدام مربوط به مسأله خاصی بود که به لایحه بودجه اضافه می‌کردند و ما ناچار بودیم که دربارهٔ هر یک جداگانه رأی بگیریم امسال مجلس شورای ملی دقت کرده است ،تبصره‌هایی که در بودجه گنجانده شده است همه مربوط به بودجه باشد و موضوع جداگانه‌ای نیست معذلک اگر خانم‌ها و آقایان نظری نسبت به تبصره‌ای داشته باشند می‌توانند صحبت بفرمایند والا نسبت به ماده واحده و تبصره‌های آن اعلام رأی خواهیم کرد.(سناتورها - اعلام رأی بفرمایید)رأی می‌گیریم به ماده واحده و تبصره‌های آن سناتورهایی که موافقند قیام فرمایند(اکثر برخاستند) تصویب شد . کلیات آخر مطرح است تیمسار دریابد رسایی بفرمایید.
دریابد رسایی- با کسب اجازه از مقام ریاست به نام خدای بزرگ که این قدرت را به جان نثار اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر عطا فرموده که در این مکان مقدس راجع به بودجه سال ۱۳۵۵کل کشور شاهنشاهی ایران سخنانی چند ایراد کنم . جناب آقای نخست وزیر وزاری محترم، همکاران گرامی امروز برای من مایه بسیار افتخار و شرف است که می‌توانم از طرف کلیه همکاران ، افسران ، درجه‌داران و افراد و ملت ایران از خدمتگزاری و علاقه‌مندی و دقت و صحت نظری که جناب آقای هویدا و همکاران ایشان در انجام اوامر شاهنشاه آریامهر رهبر خردمند ایران در تهیه و تنظیم عالیترین بودجه‌های مملکتی اقدام فرموده‌اند تشکر کنم بودجه‌ای که به مجلسین تقدیم شده است یک بودجه اصولی است بودجه‌ای که می‌توانیم به آن مفتخر باشیم و مانند سایر ملل مترقی دنیا تمام مطالب در آن بررسی شده است شاه بیت این بودجه علاقه‌مندی دولت شاهنشاهی ایران است که نسبت به ارتش شاهنشاهی ایران نشان دادند.
۲۷ درصد این بودجه برای ارتش شاهنشاهی اختصاص داده شده است همان ارتشی که در وقایع آذربایجان ،آذربایجان رانجات داد و در تمام اوقات سال
+++
سربازان ایران در مرزها و در نقاط مختلف ایران برای ایجاد آزادی و امنیت این کشور زحمت می‌کشند به خاطر دارم وقتی در امریکا بودم به من گفتند شب‌ها در اطاقت را از پشت حتماً باید زنجیر بیندازی ،مبادا از ساعت ۷ بعد از ظهر به بعد از خانه بیرون بروی . اما در مملکت ایران در منطقه سرچشمه سرقت مسلحانه رخ داد و ژاندارمری در عرض سه ساعت سارقین را دستگیر کرد. امنیتی که ارتش شاهنشاهی ایران به امر رهبر خردمند در ظفار برقرار کرد خود دلیل شجاعت و علاقه‌مندی و دلیری و ایمان افسران و درجه‌داران و سربازان ارتش شاهنشاهی به شاهنشاه مفخم است این نمونه برجسته ایمان و علاقه مردم ایران به شاهنشاه و وطن عزیزمان است به قول فرانسوی‌ها که می‌گویند.
Critique FAST Eacil mais L art Est dificil «انتقاد خیلی آسان است ولی عمل خیلی مشکل است» همه انتقاد می‌کنند که ترافیک خراب است ، آموزش خراب است در کجای دنیا دیده شده که یک ملتی در عرض ده سال ۸ میلیون محصل داشته باشد می‌دانید ۸ میلیون یعنی چه ؟ چقدر مدرسه باید داشته باشیم؟ کتاب باید داشته باشیم؟ معلم داشته باشیم > تا بتوانیم ۸ میلیون محصل را آموزش بدهیم اینها را چه کسی انجام داده ؟ همه اینها را دولت جناب آقای هویدا و بفرمان شاهنشاه آریامهر انجام داده است به فرمان شاهنشاه آریامهر «روستازادگن دانشمند به وزیری پادشاه رفتند»
این عدالت پادشاه ایران است . نخست وزیر هیأت دولت را چه کسی انتخاب کرده ؟ و چرا انتخاب کرده ؟ مسلماً شاهنشاه آریامهر انتخاب فرموده‌اند، برای این که لایق بوده‌اند، نشان دادند که در مدت کوتاهی می‌توانند کارهایی انجام دهند(صحیح است ) راجع به آموزش عالی انتقال می‌کنند مگر مادر ایران جز یک دانشگاه که در زمان رضا شاه کبیر تأسیس شد دانشگاه دیگری داشتیم؟ امروز در تمام ولایات ایران دانشگاه هست(صحیح است) ممکن است ناقص باشد ولی کدام دانشگاه در دنیا کامل است البته ما دانشگاه را متدرجاً درست می‌کنیم آماده می‌کنیم ولی قانع نیستیم و همیشه در حال جهش می‌باشیم کاری که در عرض ۳۰۰ سال اروپایی‌ها کردند ما می‌خواهیم در عرض ۳۰ سال درست بکنیم و در عرض ۱۰ سال گذشته در عمل نشان دادیم قادریم موقعی که به امریکا برای تحویل کشتی‌های موشک انداز رفته بودیم آدمیرالهای امریکایی می‌گفتند که ایرانی‌ها نمی‌توانند این کشتی‌های موشک انداز را هدایت کنند اتفاقاض یک شب آقای زاهدی دعوتی کرده بودند آدمیرالهای امریکایی آمده بودند و یک قالی ایرانی را تماشا می‌کردند، به آنها گفتم می‌دانید این قالی را چه کسی بافته است؟ این ساخته یک زن ایرانی است ، که سواد هم ندارد نه کلاس دیده و نه انتگرال خوانده ، نه دیفرانسیل خوانده و نه محاسبه زوایای کروی را می‌دانید . حالا بیایید و ببینید این دایره‌ها را حساب کنید یک ذره اشتباه ندارد. مملکتی که نفر بی‌سوادش این کار را می‌کند چطور شما می‌گویید «نمی‌توانند موشک را هدایت و اداره کند» چه فکر می‌کنید؟ مملکتی که افراد آن در ۲۵۰۰ سال قبل از این بدون این که «تئودولیت» داشته باشد قنات درست می‌کنند و از صد کیلومتری در یزد آب می‌آورند این را ایرانی درست کرده ،همان ایرانی که می‌گفتند لولهنگ هم نمی‌تواند درست کند یک روز در ایتالیا ۵۰ سال قبل گفتند شما اپرا دارید؟ باور کنید خجالت کشیدم، گفتم ما اپرایی داریم به نام گراند هتل گفتند اپرت دارید گفتم بلی مردام نمایشنامه مرحوم میرزاده عشقی بود . حقیقه آن روز دلم سوخت آروز داشتم که در ایران یک روزی چنین مکان‌هایی داشته باشیم حالا خانم منیره وکیلی وقتی برنامه اجرا می‌کند همه از صدایش لذت می‌برند . همین ایرانی است که در ۵۰ سال قبل خجالت می‌کشیدم بگویم اپرا نداریم الان می‌بینم اپرا در همه جای ایران هست و تعداد زیادی تأتر داریم اینها را چه کسی درست کرده است ؟ زنده باد رضا شاه کبیر که واقعاً روح مردم ایران را زنده کرده است و ملت ما را به جلو برد(صحیح است) ما قبلاً فقط دو فروند کشتی داشتیم اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر فرمودند من دلم می‌خواهد ایران نیروی دریایی داشته باشد . من کاری نکردم هر چه کرد شاهنشاه ایران کردند برای تمام کارها شخصاً دستور می‌فرمودند اگر ما دارای نیروی دریای قوی هستیم ما نکرده‌ایم بلکه شاهنشاه ما کرده است و اگر خدای نکرده کار بدی شده است مقصر ما هستیم که اطلاعات کافی نداشتیم . امروزه عصری است که باید انسانها بجلو گام بردارند توقف انحطاط است یک ملتی که توقف کرد منحط می‌شود ولی اگر خواست بجلو برود مهم نیست که به زمین بخورد باز بلند می‌شود به جلو می‌رود مگر یادتان رفته که ما دکتر و بیمارستان نداشتیم مگر یادتان رفته در استان‌ها چه کثافتی بود من یادم هست ۵۰ سال قبل در بوشهر حتی آب و برق نبود ۲۵۰۰ سال آب‌های خلیج فارس به سواحل ایران می‌خورد در این مدت یک اسکله هم ساخته نشده بود ولی در زمان
+++
رضاشاه کبیر اولیه اسکله ساخته شد و در زمان اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر محمد رضاشاه پهلوی بیش از صدها اسکله ساخته شده است (صحیح است) حالا می‌گویند چرا بارها در اسکله زیاد است و مانده البته یک ملت متحرک و فعال ممکن است در کارش نواقصی داشته باشد مهم نیست ۲۴ ساعته کار می‌کنیم تا رفع آن نواقص را کرده باشیم راجع به صنایع ایران بعضی صحبت‌ها می‌شود . مگر یادتان رفته پشت همین تریبون مجلس گفتند «ایرانی نمی‌تواند لولهنگ بسازد» ملاحظه بفرمایید همان ایرانی امروز اتومبیل می‌سازد حالا همه وسایل را می‌سازیم حتی قطعات یدکی اتومبیل و ماشین‌های مختلف می‌ساریم اینها را همان کارگری می‌سازد که می‌گفتند هیچ چیز بلد نیست همین وزارت کار را می‌خواهم بگویم یک وقت در زمان توده‌ای‌ها راجع به قوانین کارگر سر و صدایی راه نداخته بودند ولی امروز باور کنید قوانین کارگری ما بهترین و کامل‌ترین قوانین است حتی کارگران زن ما نشان دادند که ماهرند در اسپانیا نشان دادند که زن ایرانی لایق است این لیاقت را چه کسی به آنها آموخت؟ مگر جز شاهنشاه ایران کس دیگری بود ، که کارگران را تشویق می‌فرمودند آقایان ببینید اینها حقیقتی است که ما باید قبول کنیم من اول نمی‌خواستم صحبت بکنم ولی به قول حافظ که می‌گوید:
سخن درست بگویم نمی‌توانم دید که می‌خورند حریفان و من نظاره کنم
واقعاً بعضی می‌خواهند انتقاد کنند بعضی می‌خواهند تعریف کنند ولی واقعاً باید حقیقت را دید و گفت ملت ما جهش عجیبی دارد این جهش مرهون رهبری‌های رهبر عالیقدر ما است(صحیح است) من خودم ۱۶ سال آجودان اعلیحضرت همایونی بودم می‌دیدم که شبانه‌روز چقدر زحمت می‌کشند وقتی مخابرات را می‌بینم که چه پیشرفتی کرده ،لذت می‌برم الان وقتی من می‌خواهم با دخترم در امریکا صحبت کنم واقعاً احساس غرور کرده و لذت می‌برم می‌گویند محصل ایرانی بی‌سواد است چه کسی اینرا گفته؟ اگر ۱۰ نفر بی‌سواد وجود دارد جامعه ما که بی‌سواد نمی‌شود شما بروید در اروپا دانشجویان ایرانی را ببینید که همه شاگرد اول هستند همین آقایان (اشاره به وزراء) همه شاگرد اول‌های ایرانی بودند آقای انصاری مگر شما شاگرد ممتاز نبودید همین آقای وزیر نیرو مگر فراموش کرده‌اید بهترین مهندس بوده و هستند چرا ما همه‌اش می‌گوییم که دانشجویان بی‌سوادند الان بهترین اطبای دنیا ایرانی هستند الان در دینا بهترین مهندسین ، ایرانی هستند(صحیح است) منتها ما در حال تحرک هستیم و می‌خواهیم جلو برویم البته در جلو رفتن انسان پایش می‌لغزد این مهم نیست باز هم بلند می‌شود و به جلو می‌رود من یادم هست یک روزی به من گفتند شما در مملکتتان زغال سفید دارید؟ من خنده‌ام گرفت مگر زغال سفید هم می‌شود بعد معلوم شد که منظورشان تهیه الکتریسته از سدها بوده است امروز توجه بفرمایید و ببینید که ما چقدر سد در مملکت داریم این سدها را چه کسی درست کرده است؟ یادم هست همین آقای مهندس اصفیا آب دهکده ایسین را برای اولین بار آوردند به بندرعباس همین آقای دکتر آموزگار در چاه‌بهار فیوک گرفت ما در بندرعباس آب خوردن نداشتیم اولین بار چاه آب ایسین را آقای مهندس اصفیا حفر کردند و آب را به بندرعباس آوردند.
دنیا باید بداند که ملت فعال و زنده ایران تحت توجهات اعلیحضرت همایونی شاهنشاه آریامهر به پیش خواهد رفت هر روز عالی‌تر و بهتر از پیش به پیش خواهیم رفت و کشوری عالی و زیباتر خواهد ساخت، خیلی متشکرم (احسنت،احسنت،احسنت)
رئیس- جناب آقای نخست وزیر بفرمایید.
نخست وزیر (جناب آقای هویدا)- آقای رئیس- خانم‌ها ،آقایان ، با تشکر فراوان از فرصتی که به من داده شده است ، اجازه می‌خواهم در مورد بودجه سال ۱۳۵۵ کل کشور با توجه به نظراتی که در اینجا عنوان شد ، نکاتی را به استحضار برسانم:
مهمترین مسایلی که در مباحثات بسیار ثمربخش کمیسیون دارایی و جلسات علنی سنا مطرح گردید،مسایل اقتصادی ، کشاورزی و اجتماعی کشور بود که من نیز سعی می‌کنم در این زمینه‌ها اطلاعات بیشتری در اختیار خانم‌ها و آقایان بگذارم.
بودجه که هم اکنون در اینجا مطرح است همانطور که در گزارش لایحه بودجه خاطر نشان ساختم یک سال استثنایی تاریخ ایران یعنی سال بزرگداشت ۵۰ سال شاهنشاهی پهلوی را دربردارد. لزومی نمی‌بینم که برای شما دربارهٔ اوضاعی که ایران در نیم قرن پیش داشته و اینجا تیمسار رسایی در این باب صحبت کردند ، سخن بگویم. همینقدر یادآوری می‌کنم که نیم قرن پیش با پایمردی و فداکاری سردار بزرگ ایران اعلیحضرت رضا شاه کبیر، استقلال، تمامیت ارضی، ، وحدت ملی و موجودیت وطن ما را از خطر نابودی و قطعی نجات داد و سپس با فرماندهی قاطع شاهنشاه خودمان و تلاش‌های خستگی‌ناپذیر شاهنشاه که طراح بزرگ انقلاب ما هستند.
+++
به صورت یک کشور نیرومند و مترقی درآمد (صحیح است)
به همین جهت مردم ایران آماده جشن گرفتن پنجاه سال شاهنشاهی پهلوی هستند که واقعاً این شاهنشاهی از تکه پاره‌های ایران، کشوری بزرگ ،پیشرو ، مرفه و نیرومند آفریدند و باید تجلیل شایسته‌ای به عمل آوریم (صحیح است- صحیح است) که این روزگار بسیار درخشان،نصب ما شد و ما در زمانی زندگی می‌کنیم که ایران به اوج عظمت می‌رسد (صحیح است ) گمان می‌کنم بهترین سپاس در برابر این همه موهبت ، کار بیشتر ، تلاش سازنده‌تر و احساس مسئولیت عمیق‌تر فرد فرد مردم ایران است .(صحیح است)
همان طوری که هنگام تقدیم لایحه بودجه به مجلس شورای ملی عرض کردم ، خوشبختانه در ایران ، عصر رستاخیر ، همه عوامل پیشرفت در همه زمینه‌ها آماده است فرماندهی در عالیترین سطح کیفیت ، وحدت و تفاهم عمیق ملی و عشق به میهن و ایمان و اعتقاد به جاودانگی ایران و امید فراوان به آینده‌های درخشان‌تر و پربارتر(صحیح است)
این یک فرصت تاریخی برای فردفرد مردم ایران است که از آن باید به کمال بهره بگیریم و اطمینان دارم که خانم‌ها و آقایان نیز در بیان این مطلب با من هم عقیده‌اند.
بودجه سال ۱۳۵۵ دوازدهمین بودجه‌ای است که بنا به اراده شاهنشاه آریامهر افتخار تهیه و تقدیم آن نصب این دولت شده است گر چه در جریان بررسی این بودجه به علت سفر به سنگال در التزام علیاحضرت شهبانوی ایران نتوانستم مثل سالهای قبل به طور کامل در مباحث عمیق کمیسیون دارایی سنا شرکت کنم ولی با مطالعه گزارش‌های مربوط، به طور مستمر در جریان این بررسی‌های دقیق و پرثمر قرار داشتم.
اجازه می‌خواهد با استفاده از فرصت دربارهٔ دیدار تاریخی شهبانوی ایران از جمهوری افریقایی سنگال ، نکاتی را که برای هر فرد ایرانی غرورآمیز است به عرض برساند:
استقبال پرشور و صمیمانه رهبران و مردم سنگال از شهبانوی محبوب ما و همچنین احتراماتی که از طرف اعلیحضرت پادشاه اسپانیا در موقبع تشریف فرمایی شهبانوی ایران به سنگال در مادرید و هنگام مراجعت در عبور از مراکش و نیز استقبال شایانی که از طرف اعلیحضرت پادشاه مراکش به عمل آمد و مسئولین هر دو کشور که با آنها مذاکراتی به عمل آمد ، یک بار دیگر نشان داد که ایران در سطح بین‌المللی از چه مقام و موقع ممتاز و درخشانی برخوردار است(صحیح است)
بودجه سال ۱۳۵۵ با ارزشیابی دقیق تمام شرایط و امکانات و با توجه به ضرورت بهره‌گیری از حداکثر امکانات مالی، انسانی و اداری کشور تنظیم شده است تا به دنبال جهش‌های کم نظیر سالهای اخیر، کم نظیر حتی در سطح جهانی، رشد اقتصادی ما ، زیر بنای نیرومندی که ساخته شده سرعت متعارف خود را مجدداً در سال ۵۴ و ۵۵ به دست آورده است . اگر رشد ما در سال ۱۳۵۲ به ۳۴٪ و در سال ۱۳۵۳ به ۴۲٪ رسید ،امسال رشد متعارف ما ۱۷٪است و امیدواریم در سال ۱۳۵۵ ما این رشد را ادامه بدهیم و با این رشد متعارف بتوانیم سالهای متمادی قدم برداریم تا این که همان طوری که در اینجا خانم‌ها و آقایان فرمودند ما با سرعت بیشتری پیش برویم و ایران نیرومندتری بسازیم. در زمینه مسایلی که در اینجا مطرح شد بنده علاقه دارم به اختصار نکاتی را عرض کنم و بعداً هم دربارهٔ نکاتی که از طرف سناتورها مطرح شد پاسخ‌هایی عرض کنم.
در زمینه صنعتی، پس از ایجاد یک زیر بنای نیرومند و استوار ،صنایع ما اینک به سوی صنایع بسیار سنگین و تولید کالاهای سرمایه‌ای و واسطه گام برمی‌دارد. این دورنما خود، ما را به مرحله تازه‌ای می‌رساند که بتوانیم یک زیر بنای صنعتی کاملاً جدید و محکم داشته باشیم که بر روی آن یک اقتصاد متین را بسازیم. به توسعه و تقویت بخش کشاورزی نیز در بودجه سال آینده توجه عمیقی شده است . و بنده در اینجا این نکته را باید تذکر بدهم که ما به هیچ وجه کشاورزی را فراموش نمی‌کنیم یا اولویتی به صنعت بدهیم و اولویتی به کشاورزی ندهیم ، برنامه ریزی، و منظور از برنامه ریزی این است که بتوانیم یک اقتصاد متعادلی داشته باشیم روی این اصل است که ما با در نظر گرفتن اولویت‌ها و کشاورزی که از یک اولویت مخصوصی بهره می‌گیرد ، این کار را انجام می‌دهیم.
در سال ۱۳۵۴ پنج اصل جدید به اصول دوازده‌گانه انقلاب شاه و ملت اضافه شد و این خود مسئولیت‌های تازه‌ای بر عهده دولت قرار داد . نخستین اصل از این پنج اصل، اصل گسترش واحدهای صنعتی و تولیدی است و خیلی خوشوقتم جناب آقای رضایی در اینجا تمجید کردند و امیدوارم که تمام صاحبان صنایع پیشقدم بشوند که این امر زودتر گسترش بیشتری پیدا کند.
و این خود عامل توزیع عادلانه‌تر درآمد است کارگر که خودش مولد ثروت است با این کار صاحب ثروت هم
+++
می‌شود ، شریک ثروت هم می‌شود و این خود یکی از اصول انقلاب ایران است (صحیح است)
سالم‌سازی فضای کار در جامعه انقلابی ما تا به حال اقدامات مهم و دامنه‌داری صورت گرفته و سهام ۶۶ واحد بزرگ صنعتی فعلا به کارگران عرضه شده است .
در زمینه اصل چهاردهم انقلاب یعنی تعیین قیمت‌ها و مبارزه با هر نوع گرانفروشی و کم فروشی در سال ۱۳۵۴ اقداماتی بعمل آمد ولی بنده از این فرصت استفاده می‌کنم و یادآور می‌شوم که مبارزه با گرانفروشی - مبارزه با این فساد یعنی فساد بزرگ ،یکی از اصول انقلاب ایران است پس اگر خدای نکرده عده‌ای در این فکر بودند که مبارزه فصل است این نکته را فراموش کنند، ما ادامه خواهیم داد و ترجیح می‌دهیم که آنهایی که مسئولیتی در این کار دارند این نکته را به یاد داشته باشند خودشان پیش قدم بشوند.
اگر هر فردی معتقد است که در این مملکت باید از نعماتش بهره‌ای ببرد نمی‌تواند آن بهره را طوری بدست بیاورد که با انقلاب ایران هماهنگ نباشد.
ما می‌گوییم انقلاب شاه و ملت، انقلاب شاه و دولت نیست در اینجا مجری یک اصلی است و این ملت است که در برابر این اصل باید قدم بردارد و من انتظار دارم و مجدداً این نکته را عرض می‌کنم که دوستان عزیز ما در بخش تولید و در بخش توزیع این نکته را در مد نظر داشته باشند چون دولت اجباراً به این سیاست خود ادامه خواهد داد و هر طوری شده ، با در نظر گرفتن منافع قانونی ، منافع سرشاری که در این مملکت نصیب افراد پرکار می‌باشد دولت به این سیاست ادامه خواهد داد (احسنت) اصل پانزدهم انقلاب تحصیل رایگان نیز با موفقیت کامل به مرحه اجرا درآمده و در اینجا باید از افرادی که برای همکاری در این قسمت انجام وظیفه کرده‌اند تشکر کنم بدیهی است ، امکانات استثنایی و تجهیز مسایل آموزشی‌مان یک امکان بیشتری را برای نسل جوان ما می‌دهد. در اینجا راجع به نسل جوان صحبت شد متأسفانه همیشه ما موقعی که سنمان بالا می‌رود و موی‌هایمان سفید می‌شود، راجع به جوانان صحبت می‌کنیم .
من خیال می‌کنم که این طرز تفکر صحیح نیست، جوانان ما در هر صورت وطن پرست هستند، شاه دوست هستند، مؤمن هستند ،به مملکتشان علاقه دارند ولی پر حرکت هستند به یاد آن زمانی باشیم که خود ماها جوانتر بودیم مثل آنها محصل بودیم ، دانشجو بودیم ، دانش آموز بودیم، اگر یک شیشه اطاق درس را می‌شکستیم خیال نمی‌کنم که کار خیلی سختی باشد حتماً یا بایستی سرما بخوریم یا خودمان پول جمع می‌کردیم و مجدداً شیشه جدیدی خریداری می‌کردیم . ولی این نکته را در مدنظر داشته باشیم ایران فردا باید به دست همین جوانان ما ساخته شود ، جوان پرحرکت، پرتحرک، پرایمان و با ایمان اینها جوانانی هستند که این مملکت را خواهند ساخت، افرادی هستند که مسئولیت اداره این مملکت را به دست خواهند گرفت و من اطمینان دارم که از ماها شایسته‌تر و شاه‌پرست تر و محکم‌تر خواهند بود. درآمدهای ما که در حال حاضر قسمت عمده آن را از درآمد حاصل از فروش نفت به دست می‌آوریم در پرتو فرماندهی قاطع شاهنشاهمان و همان طوری که در اینجا تذکر داده شد و با افزایش سریع این درآمدها باید با کمال دقت و صرفه‌جویی و در نهای هوشیاری و دلسوزی خرج کنیم و باید با سرمایه‌گذاری‌های پرثمر بتوانیم درآمدهایی را به دست بیاوریم که از درآمد نفت بی‌نیاز باشیم . سیاست دولت است که همیشه بنده در اینجا به عرض خانم‌ها و آقایان رسانده‌ام و بدیهی است که این سیاست دنبال خواهد شد در مجموع ، در بودجه سال آینده اولویت‌ها مورد توجه قرار گرفته حفط و ادامه رشد اقتصادی و اجتماعی تقویت بنیه دفاعی، حفظ ثبات نسبی قیمت‌ها و مبارزه با گرانفروشی و دیگر مظاهر فساد ، گسترش تأمین اجتماعی و توسعه رفاه عمومی ، تقویت برنامه‌های آموزشی و عمق بخشیدن به آنها به منظور مقابله با کمبود نیروی انسانی متخصص و بالاخره کمک به موجبات تأمین مسکن برای گروه‌های حقوق بگیر و کم درآمد، از جمله این اولویت‌ها است که در لایحه بودجه به عرض خانم‌ها و آقایان رسید.
دولت خصوصاً برای تقویت بنیه دفاعی مملکت اهمیت خاصی قائل است زیرا در دنیای متلاطم و پر آشوب امروز قوای دفاعی ،بیمه‌نامه زندگی مردم ما است ،پاسدار آرامش و ثبات و نگهبان دستاوردهای انقلابی ملت ایران می‌باشد. پیشرفت اقتصادی بدون تکیه برقدرت ملی هیچگونه معنی و مفهومی ندارد. زیرا تنها در یک محیط آرام و با ثبات است که می‌توان دستاوردهای انقلاب را چه اقتصادی و چه اجتماعی حفظ کنیم و به پیشرفت ادامه بدهیم قوای نظامی ما ضمن انجام این رسالت و نقش مهمی که در حفظ و تحکیم صلح جهانی ایفا می‌کند ، مکتبی است برای پرورش جوانان ما که در امر بسیج و تجهیز نیروهای ملی سهمی اساسی دارد. یکی دیگر از خصوصیات این لایحه جهش بزرگ در رجهت عدم تمرکز ، از طریق استانی کردن بودجه بسیاری از وزارتخانه‌ها و سازمان‌های دولتی است.
+++
کامیابی در این تجربه بزرگ بی‌شک به میزان قابل توجهی منوط به همکاری صمیمانه همه مردم و مشارکت فعالانه‌تر همه مردم در کارها است، در اجرای این سیاست تشکیل سازمان‌های عمرانی برای عمران روستاها طرح مهمی است که باید با همکاری انجمن‌های دمکراتیک زیر نظر استانداران مسایل روستایی را سریعاً حل کنند.
هدف دولت این است که صنایع را به همراه امکانات رفاهی بیشتر بسوی روستاها سوق دهد و صنایع کشاوزی را در بخش‌ها متمرکز سازد تا روستاها و بخش‌ها از امکانات روز افزون کشور برخوردار شوند. ضمناً همان طور که اشاره شد کشاورزی و تقویت این بخش از نظر دولت یکی از مسایل مهمی است که توجه و تأکید هر چه بیشتر آن ضرورت دارد، در این زمینه باید از طریق کمک‌های لازم و بیمه محصولات ، پیشرفت مداوم این بخش را تضمین بکند، بدون تردید خانم‌ها و آقایان توجه فرمودند که آموزش و پرورش و پژوهش نیز در لایحه بودجه مقام خاصی دارد زیرا دولت برای بالا بردن سطح کارآیی نیروی انسانی کشور و ریشه‌کن ساختن بیسوادی اهمیت خاص قایل است ،چون این خود نیز زیر بنای ایران فردا خواهد بود بدیهی است که در متن انقلاب ایران و در بستر رستاخیر ملی بر نیروی نسل جوان به عنوان سازنده ایران با عظمت فردا و پاسدار انقلاب ایران همیشه تأکید شده است ، به همین جهت تلاش به خاطر پرورش و شکوفایی استعدادهای جسمی و روحی این نسل ، در شمار مهمترین هدف‌های دولت قرار دارد که در بودجه سال آینده نیز انعکاس وسیعی یافته است . در زمینه صنعیت دولت با در دست داشتن صنایع کلید و گسترش عوامل زیر بنایی نقش اساسی خود را دنبال خواهد کرد.
جناب آقای رضایی ،چند دقیقه بعد دربارهٔ صنایع سنگین مطالبی را بعرض خواهم رسانید .
ما امیدواریم با همکاری بیشتر بخش خصوصی ظرفیت تولیدی صنایع کشور را در آغاز برنامه ششم به بیش از دو برابر ابتدای برنامه پنجم برسانیم خوشبختانه بخش خصوصی نیز با کارنامه درخشانی چه برای مملکت و چه برای خودشان افق‌های روشن‌تری را نوید می‌دهد.
بهداشت رایگان و همنگانی ،گسترش خدمات درمانی از طریق شبکه بیمه‌ها با مشارکت خود مردم بیمه کارگران و روستاییان ،حمایت از معلولین و سایر خدمات در سطح کشور در برنامه‌های دولت پیوسته مورد توجه خاصی بوده و خواهد بود . اما همان طوری که قبلاً گفته‌ام این به هیچ وجه بدان معنی نیست که دولت در تمام امور همه مسئولیت‌ها و تأمین همه هزینه‌ها را تقبل می‌کند بلکه عرضه خدمات اصاصی در این زمینه‌ها است که وظیفه دولت تلقی می‌شود ، هر فردی چه شهری و چه روستایی باید توجه داشته باشد که تنها برای رسیدن به درآمد بیشتر و لزوماً رفاه افزون‌تر کار و تلاش است در جامعه انقلابی ما هر کس باید سهم خود را در پیشبرد برنامه و تحقق آرمان‌های انقلابی ملی خودمان ادا کند زیرا هدف غایی انقلاب ساختن و پرداختن جامعه‌ای مرفه و برخوردار از فضایل عالی انسانی است .
سئوالات و نکاتی که از طرف خانم جهانبانی و آقایان سناتورها مطرح شده بود خیال می‌کنم که در کلیات آخر تیمسار دریابد رسایی کار بنده را انجام دادند ولی با حرارت بیشتری ، چون در این محل ایشان می‌توانند با حرارت صحبت کنند ،بنده که شاگرد کوچک اغلب آقایان سناتورها هستم خانم‌ها را عرض نمی‌کنم چون سن‌ها فرق می‌کند ولی به هر صورت در اینجا باید عرض کنم که به خودم اجازه می‌دهم که چند نکته‌ای را که یادداشت کرده‌ام عرض کنم.
آقای سناتور مژدهی که در اینجا صحبت کردند و واقعاً حظ کردم از طرز بیانشان و حسرت بردم که چرا بنده طب نخواندم که در دانشگاه تهران یا دانشگاه مشهد شاگرد ایشان باشم و تلمذ کنم . دو نکته را ایشان فرمودند. فرمودند که برای ادامه رشد اقتصادی به مسأله تحقیق ،توجه اساسی باید بشود . تحقیقات بخش خصوصی و دولتی باید با ارتباط بیشتر و همکاری دانشگاه‌ها صورت گیرد . من خیال می‌کنم که در این باب با هم خیلی صحبت کردیم و حتماً می‌دانید که دولت به هیچ وجه دستگاه تحقیقاتی عظم را ایجاد نمی‌کند و اگر دانشگاه‌ها بتوانند و علاقه داشته باشند که چنین وظیفه‌ای را انجام بدهند دولت می‌تواند بودجه‌های لازم را در اختیار دانشگاه‌ها بگذارد و در وزارت علوم سازمانی داریم که سعی می‌کند که بخش خصوصی را با دانشگاه‌هایمان نزدیک بکند که بتوانند طرح‌هایی را در مدنظر داشته باشند که آن طرح‌ها طرحه‌هایی تحقیقاتی صحیح باشد.
ولی در این جا باید عرض کنم که هر چند دولت برای تعداد زیادی از دانشگاه‌هایمان بودجه‌های کلانی را منظور کرده و وسایل تحقیقات مهمی را در اختیارشان گذاشته ،متأسفانه از این وسایل استفاده کافی نشده است.
+++
همین چند روز پیش بود که به فرمان شاهنشاه گروهی از بازرسی شاهنشاهی و وزارت علوم در یک روز به تمام دانشگاه‌های ایران رفتند تا ببینند که از این وسایلی که در این سال‌ها خریداری شده بود، آیا استفاده می‌شود یا برای نمایش در موزهای در بسته نگاهداری می‌شود؟ گزارش آن مسلماً چاپ خواهد شد . و ما انتظار داریم که از این وسایل برای تعلیمات و آموختن علم بیشتر استفاده بشود و بتوانند واقعاً آن تکنولوژی ملی که ما دنبال آن هستیم و اعتقاد راسخ هم به آن داریم ،چون تکنولوژی را امروز وارد می‌کنیم و باید از این تکنولوژی بی‌نیاز بشویم، و باید تکنولوژی ایرانی داشته باشیم توانیم به دست بیاوریم. این است که در این جا مسأله دو طرف دارد ،یکی دولت است که باید امکانات در اختیار بگذارد و یکی دانشگاه‌ها هستند که باید از این امکانات به نحو صحیح استفاده کنند.
اگر موفق نبودیم یا اگر آنقدری که می‌خواستیم موفق نبودیم ما سعی خواهیم کرد که باز هم بیشتر در این قسمت قدم برداریم بالاخص که می‌توانیم در حزب رستاخیز ملت ایران این مسائل را مطرح کنیم و بررسی کنیم . راجع به استفاده از انرژی اتمی و برق آبی و فسیلی ،بدیهی است و خودتان هم اطلاع دارید توجه خاصی شده است و ما در این قسمت خیال می‌کنیم که از لحاظ سیاست پیشرو هستیم و سیاستی که ایران به فرمان شاهنشاه در این قسمت در مد نظر دارد یکی از سیاست‌های مترقی است و با سرعت زیادی پیش می‌رود.
قرارداد نیروگاه‌های اتمی امضاء شده و ساختمان‌هایش شروع شده و از برق آن استفاده خواهد شد . استفاده از نیروی خورشید از نیروی آب‌ها، تمام اینها در سیاست‌ها هست و اگر یک نگاهی به گزارش برنامه پنج ساله بیاندازید،می‌بینید که این قسمت را ما در مد نظر داریم . بدیهی است در توسعه این کارها یک تنگناهایی هست ولی تنگناها را با هم حل خواهیم کرد. (احسنت)
تیمسار صفاری ،دربارهٔ تدریس یک استاد در مناطق مختلف کشور فرمودند که صحیح نیست بنده خیال می‌کنم که این مسأله را طور دیگر باید مطرح کنیم ،کمبود استاد داریم گاهی هم شده استادهایی هستند که اجباراً در دو دانشگاه یا سه دانشگاه درس می‌دهند . یا از من دانشگاه در استان‌ها نخواهید یا اگر از من دانشگاه در استان‌ها می‌خواهید اجباراً باید ما یک راه‌حل‌هایی پیدا کنیم، تا آن روزی که تعداد کافی استاد داشته باشیم و بتوانند تدریس کنند.
بدیهی است ،بنده ترجیح می‌دهم هر دانشگاهی برای خودش مستقل باشد و این دانشگاه بتواند متکی به استادهای خودش باشد همین دانشگاه گیلان که جنابعالی این قدر به آن علاقه دارید و با همکاری شما شروع شد و قرار شد که بودجه اضافی به آن داده بشود، ولی دانشگاه گیلان ،اگر دانشگاه تهران نباشد یا دانشگاه‌های دیگری هم نباشد و به آنها متکی نباشد نمی‌تواند به قدر کافی استاد داشته باشد پس باید در گیلان و سایر استان‌ها دانشگاه داشته باشیم و شروع به کار کنیم بعداً هم سعی کنیم که برایش استاد پیدا کنیم و جوانان ما که برمی‌گردند از آن استفاده کنند . بدیهی است دولت هم برنامه‌ای دارد که سالی دویست نفر از جوانانی که اینجا تحصیلات لیسانس‌شان را به پایان رسانده‌اند به خارج می‌فرستید ،که آنها پس از چند سالی با تحصیلات عالی‌تری برمی‌گردند و در دانشگاه‌های ما درس می‌دهند . اینجا تیمسار رسایی فرمودند ما ده سال که شروع کرده‌ایم انقلاب ایران سیزده سال است و واقعاً اگر فکر کنیم پیشرفت ایران ۶-۷سال بیشتر نبود که ما شروع کردیم به کار پس انتظار نداشته باشید که در ۶-۷سال ما بتوانیم کار سیصد سال را انجام بدهیم و در هر صورت بنده نمی‌دانم که این دویست سیصد سالی که غرب برای خودش برنامه داشته آیا ما هم می‌خواهیم به آنجا برسیم؟ یا می‌خواهیم که به آن چیزی که خودمان می‌خواهیم برسیم؟ و آن برنامه‌ای است که ما داریم پس نباید که این قدر نکته بین باشیم ولی باید که منتظر باشیم حتماً با کوشش بیشتری به نتیجه‌ای برسیم . راجع به خانه ایران در خارج که به صورت فروشگاه مبتذل در نیاید بدیهی است که بنده هیچ علاقه‌ای ندارم که خانه ایران اصلاً فروشگاه باشد چه برسد این که فروشگاه مبتذلی باشد.
ولی اگر در یک جایی بعضی اوقات اجناسی را به فروش می‌رسانند برای این است که مردم بتوانند به آنجا بیایند و بیشتر از آن جا استفاده کنند ولی در هر صورت تذکری که فرمودید به مقامات مربوطه داده خواهد شد فرمودید راجع به جمع‌آوری افراد از خیابان‌ها چه اقداماتی به عمل آمده؟
برنامه‌ای دارند تا به حال ۲۳۰۰ نفر را جمع‌آوری کرده‌اند و ۱۲۰۰ نفر پس از استفاده از خدمات لازم در بازار کار جذب شده‌اند با حقوق‌های مناسب.
راجع به رشته تحصیلی دانشجویان عازم خارج این نکته را هم تذکر دادید بدیهی است که دولت با کمکی که نسبت به دانشجویانی که در خارج هستند انجام می‌دهد این کمک را نسبت به رشته‌هایی انجام می‌دهد که
+++
مورد علاقه مملکت است . ولی بنده از خودم همیشه این سئوال را می‌کنم که:
چه رشته تحصیلاتی هست که ایران به آن احتیاج ندارد؟ ممکن است بگوییم که اولویتی بایستی منظور کنیم ولی آیا رشته‌ای هست که ما اینجا در نظر داشته باشیم که به آن احتیاج نداریم. هر جوان ایرانی که امروز به خارج می‌رود اگر یک روزی الکترونیک می‌خواند می‌گفتند آقا این مملکت احتیاج به الکترونیک دارد؟ حالا امروز ببینید که چند مهندس خارجی در سازمان‌های الکترونیک ما کار می‌کنند پس اگر امروز این جوان به طرف تحصیلاتی می‌رود که ما امروز فکر می‌کنیم به آن احتیاج نداریم اطمینان داشته باشید که چهار سال دیگر این کشور به آن حتماً احتیاج دارد یا می‌گویند ادبیات نخوانید در اینجا آقای رضایی راجع به زبان انگلیسی یک الگوای است برای این که ببینیم یک نفر در جامعه می‌تواند خوب در مدنظر باشد یا نه؟
ولی همان بیچاره‌ای که باید زبان انگلیسی را یاد بگیرد آیا استادی برایش آوردید که بتواند انگلیسی را یاد بگیرد؟ پس اگر یک کسی ادبیات انگلیسی در امریکا بخواند و بیاید اینجا نگویید ما احتیاج نداریم . به او هم احتیاج داریم هیچ موردی نیست چه از لحاظ صنعتی و چه از لحاظ ادبیات و چه از لحاظ معنویات که به آن احتیاج نداشته باشیم پس در این قسمت باید بگذاریم که جوانان درس بخوانند مواظب باشیم که درس بخوانند.
و با علم برگردند و ضمناً آنهایی که با خرج خودشان می‌روند پدر و مادرشان خرجشان را می‌دهند به آنها نمی‌توانیم خیلی فشار بیاوریم ولی بنده ندیدم که یک جوانی برگردد و اینجا برایش در مملکت ما جایی نباشد.
بدیهی است ممکن است یک عده‌ای برگشته باشند و در جایی کار کنند که بهتر بود در جای دیگری کار می‌کرند . این تقصیر ما است که نتوانستیم آنها را با بازار کار آشنا کنیم ولی در این قسمت سعی می‌کنیم آنها را با بازار کار آشنا کنیم همچنین گفته شد که دانش‌آموزان را به مدارس حرفهای جلب کنیم بنده این نکته را هم علاقه دارم اینجا با صراحت لهجه عرض کنم ما همیشه می‌گوییم آقا چرا پسر او نمی‌رود کار حرفهای بکند ولی نوبت به پسر خودمان که می‌رسد می‌گوییم نه آقا این که باید برود دانشگاه و درس بخواند باید روحیه عوض کنیم اگر قبول کردیم که پسر یک سناتنور پسر یک وکیل ،پسر یک صاحب صنعت برود درس حرفهای بخواند آن روز است که می‌گوییم حرفهای عیب نیست، ولی الان هر کسی معتقد است که پسر من بایستی تحصیلات عالی دانشگاهی بکند ولی پسر آن برود حرفهای ، افرادی که امروز سرکار هستند همه خود ساخته هستند پس این که ما می‌گوییم امروز در دانشگاه‌های ما بچه کارگر بچه کشاورز تعدادشان زیاد هست ما به خوشوقتی است که جامعه ما همیشه از درون خودش بهترین افراد را بالا می‌برد پس کار حرفهای هم کار بدی نیست اگر امروز درآمد بیشتری می‌خواد برود به طرف کار حرفهای و بداند که با کار حرفهای هر حرفهای بود می‌تواند یک زندگی شایسته‌ای را داشته باشد و شاهنشاه فرمودند بین نخست وزیر و نجار فرقی نیست. ممکن است تنها فرقش این باشد که نجار خوب باشد و نخست وزیر بد باشد این مطلب را اگر بتوانید در مدنظر داشته باشید مسایل را بیشتر حل می‌کنید .
جناب بهادری راجع به ترافیک و اشکالات ترافیک زیاد صحبت کردند و به خصوص ترافیک بهشت زهرا که فرمودند سنگین است ولی به هر صورت بهشت زهرا یک دفعه آدم می‌رود دیگر همیشه نمی‌رود و برگردد ولی در هر صورت آن وقت هم خود آدم نمی‌تواند حس کند که دارد می‌رود یا نه؟ و یک دفعه همه می‌روند این اشکال زیادی ندارد ولی ترافیک شهر ما سنگین است اشکالاتی دارد و الان در سنا لایحه‌ای هست که درآمدش ،برای بهبود ترافیک شهر تهران اختصاص داده خواهد شد.
در موقعی که لایحه بودجه در مجلس مطرح بود و قرار بود کمکی به تهران بکنیم اکثر نمایندگان مجلس معتقد بودند که نباید کمکی را از استان‌ها بگیریم و از روستاها بگیریم و به تهران بدهیم و چنین پیشنهادی شد و امیدوارم که بتوانیم تا حدودی بعضی از مسایل ترافیک را حل کنیم . ولی بدیهی است که در ترافیک هم تا حدودی باید مسأله یک نوع دیسیپلین هم در نظر بگیریم که خود ماها زیاد اهلش نیستیم . راجع به گاراژهای مسافربری که منتقل به خارج شهر بشود ما در طرح پارک فرح آباد چنین برنامه‌ای داریم و این برنامه در اسفند ماه سال ۱۳۵۵ به پایان خواهد رسید و پس از این تاریخ ۶۷ گاراژ به خارج از شهر منتقل خواهد شد .
راجع به برنامه‌های آموزش روستایی که سرعت متناسبی با سرعت انقلاب در روستاها ندارد خانم جهانبانی نکاتی را فرمودند این نکات کاملاً صحیح است ولی معلمش نیست چندی پیش من خودم همدان رفته بودم.
+++
و در یکی از این دهات کوچک ۵۰-۶۰ کیلومتری خود همدان به یک مدرسه رفتم دو دختر پرحرارت سپاه دانش در دو اطاق گلی زندگی می‌کردند و این مدرسه را اداره می‌کردند و من حظ کردم . همین جوانانی که ما به آنها ایراد می‌گیریم چطور توانسته‌اند این روحیه انقلابی را به روستاها ببرند امیداورم که چنین کار را بقیه هم انجام بدهند.
فرمودید که هنوز برخی از مدارس به عناوین مختلف از اولیای دانش‌آموزان پول دریافت می‌کنند تا آنجایی که من اطلاع دارم پولی که برخی از مدارس دریافت می‌کنند بابت خدمات فوق‌العاده‌ای است که خود مردم تقاضای آن خدمات را دارند.
اگر می‌خواهند پیانو یاد بگیرند اگر می‌خواهند ویلن یاد بگیرند یا اگر می‌خواهند که زبان دیگری یاد بگیرند پولش را باید بپردازند. ولی اگر چیز دیگری هست من استدعا می‌کنم به بنده بفرمایید تا رسیدگی کنند.
جناب لاجوردی سوالی کردند بسیار به جا و فرمودند که چرا ممیزین مالیاتی گزارش حسابداران رسمی را رد می‌کنند در مواقعی که وزارت امور اقتصادی و دارایی بنا به تشخیص خود دفاتر سود را قبول نمی‌کنند. بنده یک نکته کوچک را اینجا تذکر می‌دهم و از آن می‌گذرم یک مؤسسه حسابرسی در ایران که شاید بیش از پنجاه شرکت را حسابرسی می‌کند و تقریباً همه آنها هر سال زیان می‌بینند.
آقای رضایی تنها شرکت‌های دولتی زیان نمی‌بینند شما این شرکت‌های خصوصی را ببینید کدامشان نفع دارند؟ اگر منافعش را شما بگیرید اگر حسابرس بیاید امضاء بکند که اینها ضرر می‌کنند ولی ما می‌دانیم که نفع می‌کنند و به طور علی‌الرأس برایشان تشخیص می‌دهیم و یا میل می‌پردارند. چه اعتقادی ما به این شرکت حسابرسی داشته باشیم . بدیهی است خود دولت این شرکت‌های حسابرسی را حسابرسی خواهد کرد . من باز هم در اینجا می‌گویم یک میثاقی است در انقلاب ایران باید همه قول کنیم اگر شما بخواهید که ما حرف آن حسابرس را قبول کنیم آن حسابرس بایستی هر حرف آن صاحب صنعت را یا آن تاجر را قبول نکند باید برود حسابرسی کند آن وقت است که می‌تواند امین ما باشد و امین او باشد اگر چنین کاری را بکنید بدیهی است که ما هم ترجیح می‌دهیم ،شما خیال می‌کنید که مأمورین ما ، من می‌توانم به حضرت عباس قسم بخورم که آنها همه‌شان درست هستند. خیر ما هم با آنها اشکال داریم ما هم ترجیح می‌دهیم که یک حسابرسی باشد که من هم به او اعتماد کنم . شما هم به او اعتماد کنید، ولی نمی‌دانم چطور می‌شود که معمولاً من کمتر به او اعتماد می‌کنم ،ولی او به شما بیشتر اعتماد می‌کند. پس باید یک راه‌حلی برایش پیدا کنیم، ما آماده هستیم هر راه حلی که اطاق صنایع و بازرگانی برای ما پیدا کند با مسئولین امر، مسئولیتی باشد که اگر بعداً رسیدگی کردیم آن وقت اشکالات زیادی پیش می‌آید.
من نمی‌خواستم یک مطلبی را اینجا بگویم ،چون فردا در همه روزنامه‌ها چاپ خواهد شد . اگر شما موافق هستید ، مالیاتی که هر شرکت می‌پردازند ما هر سال آن را در روزنامه چاپ کنیم اعلانش را هم خودمان می‌دهیم. آن وقت می‌بینید که چطور می‌شود که صنایع خصوصی ما با شرکت‌های خصوصی ما تعداد آنهایی که ضرر می‌بینند از شرکت‌های دولتی بیشتر است . ولی خیال می‌کنم که از این مطلب بگذریم و بیش از این راجع به این مطلب صحبت نکنیم.
آقای لاجوردی فرمودند که چرا شرکت‌های دولتی عموماً زیان می‌بینند؟ اولاً شرکت‌های دولتی در موقعی که تشکیل شدند برای این نبود که منافعی داشته باشند، دولت قیمت را تعیین می‌کند ما از یک طرف قیمت‌ها را تعیین می‌کنیم برای این که بخش خصوصی هم بتواند قیمت‌هایش را تعیین کند .و گاهی هم مجبوریم بعضی اجناس را ارزانتر بفروشیم و بعضی از شرکت‌ها هستند که برای صنایع سنگین است تازه شروع کرده‌اند و اگر بخواهند اجناسشان را به آن قیمت بخش خصوصی بفروشند آنها هم نفع می‌کنند.
ولی آیا مملکت‌مان صنعتی خواهد شد؟ ولی درهر صورت اگر کسانی پیشنهادی دارند که از این شرکت‌ها به آنها بفروشیم ما حاضریم به قیمت روز تقدیم کنیم به شرط این که آنها راجع به فروش هم با هم سازش کنند(خنده حاضران)
راجع به تاکید کردن بانک‌ها برای خرید اوراق قرضه و سپرده‌های قانونی موجب کاهش کارهای بانک‌ها می‌شود این خود یک سیاست دولت است که چه مقدار نقدینگی در بازار باشد ما اجبار برای این که قیمت‌ها را کنترل بکنیم و از تورم دور باشیم اجباراً بایستی نقدینگی را کنترل کنیم و بانک مرکزی در سیاست پول و اعتبار که بخش خصوصی هم نماینده‌ای دارد در آن جا چنین سیاستی را تدوین می‌کند و خیال نمی‌کنم که بانکی که کارهایش منظم بوده و کارهایش کاملاً در راه بانکداری بوده و اگر هم اشکالی داشته باشد بدیهی است بانک مرکزی وظیفه دارد آن اشکالات را حل کند .
باز هم آقای لاجوردی فرمودند که چون میزان برق به بعضی از واحدهای صنعتی نمی‌رسد وزارت نیرو اجازه
+++
ورود و نصب دیزل برق بدهد مسلماً پس از بررسی می‌دهد و خیال می‌کنم خود جنابعالی هم اخیراً یک اجازه‌ای گرفته‌اید ولی در هر صورت هیچ مانعی ندارد اگر ما طبق آن برنامه‌ای که داریم نتوانیم برق را برسانیم بدیهی است که باید برق برسد.
راجع به فرمایشات جناب رضایی که بسیار شیرین صحبت کردند فرمودند که ساده صحبت می‌کنم ساده بود ولی شیرین و بسیار دلنشین راجع به برق صحبت می‌کردند چون همکارم آقای آموزگار با من صحبت می‌کردند متوجه نبودم ولی دیدم بین برق و تالار رودکی یک هماهنگی گذاشتید که اگر یک شبی برق تالار رودکی خاموش بشود چه می‌شود (خنده حاضران) آن کاراین را گوش نمی‌دهیم ولی خوب اگر تالار رودکی هم پول برقش را ندهد خاموش می‌شود.
بایستی که همه دستگاه‌ها بتوانند در موقع خودش این کار را بکنند ولی در هر صورت اشکاللاتی که ما در تهران داریم چیز مهمی نیست یک اشکالات موضعی داریم این اشکالات موضعی در یک شبکه‌ای است که هنوز هم پیوسته نیست این اشکالات پیدا می‌شود و خودتان هم می‌دانید وقتی که برق سدهای جدیدمان بیاید، برق‌های اضافی‌مان بیاید می‌توانیم از این برق‌ها استفاده بیشتری بکنیم راجع به صنایع سنگین فرمودید که در تبریز نکته را تذکر دادید بیاد دارم آنجا با هم صحبت کردیم ولی من اطمینان دارم که اگر دولت در صنایع سنگین پیشقدم نمی‌شد صنایعی که جنب صنایع سنگین هست مثل صنایعی که شما اداره می‌کنید آنها هم پیش نمی‌آمد پس اگر ما کارخانه ماشین‌سازی تبریز یا اراک را درست کردیم و سرمایه‌گذاری کردیم برای این است که بتوانیم مملکت را صنعتی بکنیم و صنعت سنگین‌مان هم به راه بیفتد ما اگر ول می‌کردیم و گاهی هم به حرفهای متخصصین خارجی یا بانک بین‌المللی و یا صندوق بین‌المللی پول گوش می‌دادیم دیگر ما امروز نه صاحب صنایع سنگین بودیم و نه صنایع نیمه سنگین بلکه صاحب صنایع مونتاژ کامل که به نفع غرب بود می‌بودیم و امروز می‌دیدید که با چه قیمت‌هایی جنس را به شما می‌فروختند و با چه قیمت‌هایی می‌توانستند از این کشور بهره‌برداری کنند ولی در هر صورت این قدر صنایع نیمه سنگین هست برای بخش خصوصی ما که با سرمایه خودشان ایجاد بکنند نه با سرمایه خارجی چون ما نمی‌خواهیم خارجی در صنایع سنگین ما سهم بزرگی داشته باشد . جزء به دست آوردن تکنولوژی خارجی و آن هم حاضریم برایش قیمت بپردازیم.
اطمینان داشته باشید که ما این کار را ادامه می‌دهیم و شما باید صنایع سنگین را با یک دید چند سالهای ببینید شما اطمینان داشته باشید که همین کارخانه‌جات ماشین‌سازی اراک درآمد بسیار معتنابهی در سالهای دیگر خواهند داشت . راجع به پل میناب گفتید من چون خودم رستاخیز را صبح زود می‌خوانم دستور دادم بروند رسیدگی کنند از وزیر راه بپرسند که موضوع چه بوده آیا حساب ما غلط بوده آیا واقعاً یکی از آن سیل‌هایی است که هر ۲۰ سال یا ۳۰ سال یک موقع می‌آید ،خودتان می‌دانید که بیمه را تا یک حدودی می‌کنند ولی اگر خیلی گرانتر باشد بیمه نمی‌کنند چون اگر تعداد سنوات بگیریم حتماً خرجش بیشتر می‌شود .
ولی راجع به صادرات کرومیت شما غصه نخورید اولاً من یک ایرادی راجع به صادرات کرومیت دارم زیرا من تعجب می‌کنم که چرا ما هنوز سنگ کرومیت صادر می‌کنیم ولی بهتر این است که کرومیت را تغلیظ بدهیم تا یک درآمد افزوده‌ای از آن داشته باشیم و بعداً صادر کنیم شما که صاحب کارخانه هستید انتظار دارم که سال دیگر اگر اینجا از کرومیت صحبت بفرمایید به من بگویید که چنین کاری انجام شده است ولی بنده از همکارم دربارهٔ وضع پل پرسیدم گفتند خیلی کار آسان است شما می‌توانید از راه جیرفت به سه راه درزین بروید و از سه راه درزین به کرمان و سیرجان و بندرعباس.
پس ملاحظه می‌فرمایید که کرومیت اگر هم برای چند روزی که این پل آماده بشود احتیاج به سیلو ندارد و احتیاج هم به سردخانه ندارد می‌توانید در معدن نگهداری کنید یکی از همکارانم این یادداشت را داده بود و با شما هم خیلی دوست است.
راجع به کارخانه شیر پاستوریزه فرمودید مسلماً در سال ۱۳۵۴ نرخ شیر پاستوریزه را از ۱۵ ریال به ۲۰ ریال بردند ولی این پنج ریال به نفع همان افرادی است که خودتان می‌خواستید به آنها کمک کنیم یعنی دامداران پس آیا این کار را می‌کردیم یا نمی‌کردیم مسأله دیگری است ولی چون من خیال کردم ایرادی فرموده‌اید لذا این نکته را تذکر دادم.
راجع به مطالبات مقاطعه کاران فرمودید این یک موضوعی بود که بهتر بود راجع به آن بحثی نشود ولی خودتان فرمودید و بنده هم وظیفه دارم که پاسخ بدهم،بنده مقاطعه‌کاری که واقعاً مقاطعه کار باشد و در کار او اشکال زیادی باشد ندیدم بدیهی است که دولت
+++
دینی دارد باید بپردازد و مبالغ عمده‌اش را هم خودتان می‌دانید که تا دهم و پانزدهم اسفند ماه پرداخت شده است .
ولی از طرف دیگر آنهایی که همیشه ناله می‌کنند از طرفی هم فراموش نکنید که چقدر آنها برای ما قیمت‌ها را بالا برده‌اند و ما هم حق رسیدگی داریم اگر شما به این مسائلی که اخیراً شده و ما دیدیم که اینها چه مبالغی را می‌پرداختند این مبالغ از جیب خودشان که نمی‌رفته از صندوق و بیت‌المال مملکت می‌رفته پس اگر یک چند روزی بیشتر به حساب‌هایشان نگاه کنیم ایرادی نگیرید . ولی پول‌هایشان پرداخت خواهد شد . ضمناً یک نکته‌ای را اینجا عرض کنم یک مقاطعه کار می‌آید برنده یک مقاطعه‌ای می‌شود خودش می‌گیرد و فوری به یک شخص دیگری واگذار می‌کند و از او ده درصد می‌گیرد اینها مسائلی است که جلوشان گرفته خواهد شد و تا چند روز دیگر یکی دوتاشان متأسفانه که کارش خیلی بد بوده مطرح خواهد شد و از کار هم برکنار خواهد شد و امیداورم که در سال دیگر این اشکالات مقاطعه کاران هم از لحاظ قیمت حل بشود و ما قیمت پایه را تعیین خواهیم کرد و طبق قیمت پایه در این کار مسایلی کمتر خواهد بود . راجع به گندم نکته‌ای را فرمودید که من آن را چندین بار عرض کردم مجدداً عرض می‌کنم جناب رضایی قیمت گندم در امریکا بین ۸۰۰-۹۰۰ تومان است شما قیمت گندم را با حمل و نقلش نگیرید قیمت گندم ایران امروز هزار تومان است دویست تومان هم دولت کمک می‌کند به زارعین روی کود است و روی مسائل دیگر یعنی واقعاً قیمت گندم هم ۱۲۰۰ تومان است . شما نخواهید که قیمت گندم ما یک قیمتی باشد که از قیمت بازار بین المللی بیشتر باشد ما چرا گندم وارد می‌کنیم بعضی سال‌ها وارد می‌کنیم و بعضی سال‌ها وارد نمی‌کنیم شما اگر در این مملکت بیشتر گندم بکارید کمتر یک جنس دیگر را خواهید کاشت . چون زمینی که در این مملکت هست هفت میلیارد و نیم هکتار است این را دیگر طبق ارقام نمی‌توانید بگویید به قدر کافی چغندر می‌خواهیم بقدر کافی گندم می‌خواهیم.
به قدر کافی دانه‌های روغنی می‌خواهیم به قدر کافی گوجه‌فرنگی می‌خواهیم تربچه می‌خواهیم پیاز خواهیم. پس یک سیاستی باید داشته باشد . ما گندم‌مان را هزار تومان می‌خریم دویست تومان هم به طور نامریی کمک می‌کنیم یعنی ۱۲۰۰ تومان . گندم امریکا ۸۰۰-۹۰۰ تومان است ما باید بازده را طوری بالا ببریم در هر هکتار تا یک روزی قیمت گندم ما پایین بیاید نمی‌گویم فردا همه قیمت‌ها را حفظ می‌کنیم تا یک روزی بتوانیم که زارع ما با بازده بیشتر درآمد بیشتری داشته باشد و مردم هم بتوانند قیمت حقیق اجناس را بپردازند راجع به تخم‌مرغ می‌گویند خوب،به قدر کافی مرغ نیست بالاخره یا مرغ است یا تخم‌مرغ است . اگر هم دولت چنین اجناسی را با ضرر وارد بازار تهران می‌کند برای این است که بازار تهران تمام اجناس را از بازارهای دیگر استان‌ها می‌آورد برای خاطر این که مانع از این کار بشویم ما بازار تهران را از جنس پرمی‌کنیم تا بازار دیگر حساب خودش را داشته باشد و بتواند اجناس لازم را به مردم برساند. راجع به شکر ایراد گرفتید خوب شکر را دولت ۲۴ ریال می‌فروشد مصرف‌کننده ۲۵ ریال به دست می‌آورد ما ۳۲ ریال می‌خریم ، دولت یک کمکی می‌کند اگر معتقدید که قیمت شکر ارزان است جنابعالی هم یک طرحی در این جا پیشنهاد بکنید همان طوری که مجلس کرد و دولت اجباراً قیمت شکر را از ۲۴ ریال به ۳۲ ریال برساند مانعی ندارد و طرحش تصویب بشود ما که مطیع هستیم ،ما که حرفی نزدیم ،ولی این نکته را خودتان بایستی تصمیم بگیرید ولی به نظر بنده دولت مسلماً می‌خواهد مردم رفاه بیشتری داشته باشند می‌خواهد که مردم از درآمدی که دارند بتوانند بیشتر استفاده کنند و مصرف در ایران بالا رفته من از بالا رفتن مصرف ناراحت نمی‌شوم این نشانه‌ای است که مردم درآمد بیشتری دارند. و علاقه بیشتری به مواد غذایی دارند این نسل جوان ما بایستی مواد غذایی بیشتری را استفاده کند که بتواند با این مواد غذایی نیرومند بشود. لذا با این کمک‌ها ما این سیاست‌ها را دنبال می‌کنیم. راجع به کارگر گفتید ،خوب اگر کارگر پنجاه تومان شده اگر نیروی انسانی قیمتش بالا می‌رود تنها کمبودش نیست این رقابت نامشروعی است که بخش خصوصی با خود بخش خصوصی می‌کند تا چه برسد به بخش دولتی. خوب با بخش دولتی گاهی بکنید از بخش دولتی برود به بخش خصوصی ما مانعی نمی‌بینیم ولی در هر صورت این نکته را در نظر داشته باشد که خودتان با هم رقابت می‌کنید خودتان در یک محل قیمت‌ها را بالا می‌برید. خوب ،چون ماشاءالله این را از جیب پر فتوت هم نمی‌پردازید از مصرف کننده می‌گیرید اهمیت نمی‌دهید آن وقت ایراد می‌گیرید به جای دیگر. من خواهش می‌کنم راجع به این کار فکر بکنید اگر هم ایراد نگرفتید فکر بکنید راه حلی برایش پیدا کنید باور کنید این کار از کرومیت هم مهم‌تر است که ما بتوانیم قیمت‌ها را در یک محدوده معقولی داشته باشیم یک یادداشتی فرستاده
+++
بودند که امضاء هم نداشت.
در این یادداشت نوشته‌اند که یازده سال پیش سازمان جلب سیاحان با ۳۵ میلیون ریال برای ساختمان هتل‌ها و متل‌ها و سازمان حفاظت آثار باستانی و با ۳۵ میلیون ریال برای تعمیر ابنیه تاریخی تأسیس شد امروز اعتبار تعمیرات بناهای تاریخی ۲۵ میلیون تومان است و اعتبار مهمانخانه‌ها ۳۷۵ میلیون تومان . بنده قبول دارم که بودجه‌ای که ما برای تعمیرات بناهای تاریخی منظور کردیم کم بود و به ایشان قول می‌دهم که در عرض سال از هر جا که شده یک مبلغی را پیدا کنم و به آن اضافه کنم. در کمیسیون دارایی و بودجه نکاتی را فرمودند که با توجه به اهمیت مواردی که یاد شده بود دستور دادم که مطالعات لازم دربارهٔ آنها بوسیله وزارتخانه‌های مربوط انجام گیرد که نتیجه به اطلاع سناتورها خواهد رسید. در ضمن از تمام سخنرانان که با بیانات خود نسبت به اقدامات دولت و نقطه‌نظرهای خود نسبت به کارهای دولت فرمایشاتی فرموده بودند تشکر دارم ، این بود پاسخی که به چند نکته عرض کردم و حتماً چون جناب آقای رضایی هم شیرین صحبت فرمودند اگر بنده هم به ایشان جواب دادم استدعا می‌کنم که بدانند که از روی علاقه بود که چنین جوابی دادم.
در پایان لازم می‌دانم که از جناب اقای شریف امامی رئیس مجلس سنا که مذاکرات مربوط به لایحه بودجه را با نهای درایت و تیزبینی و حوصله کافی اداره فرمودند سپاسگزاری کنم . همچنین وظیفه خود می‌دانم که از جناب آقای دکتر سجادی رئیس کمیسیون دارایی که هر سال ما در یک مکتبی در آن جا از ایشان مطلب یادمی‌گیریم و با حسن دقت و حوصله کمیسیون را اداره فرمودند تشکر کنم. و همین طور از جناب دها مخبر کمیسیون و سایر اعضای کمیسیون دارایی که ساعت‌های متمادی در این قسمت اظهارنظر کردند و بررسی کردند و با حسن‌نیت به این بودجه نگاه کردند نیز تشکر کنم . زحماتی که منشی‌ها و تندنویس‌ها و سایر کارمندان مجلس سنا در این رهگذر متحمل شده‌اند نیز موجب امتنان دولت است . با استفاده از فرصت از سازمان رادیو تلویزیون و از مخبرین که مسایل و مطالب را به افکار عموم رسانده‌اند تشکر می‌کنم و برای همگی در خدمت بیشتر به شاهنشاه و ملت ایران آرزوی توفیق روز افزون دارم. (احسنت-احسنت)
رئیس- رأی می‌گیریم به لایحه بودجه و تبصره‌های آن با ورقه.
(در این هنگام آقایان مسعودی- جلیلی «منشیان»برای نظارت در اخذ آراء در محل نطق حاضر شدند و سناتورها به شرح زیر رأی دادند):
رأی دهندگان آقایان:جناب مهندس شریف امامی- دکتر سید محمد سجادی- محسن زئیس- جلیلی- تربتی- جلیلوند- خزیمه علم- اکبر- سرلشگر جهانبانی- تیمسار صفاری- مهندس صادق- پرویزی-بوشهری- دکتر بینا - دکتر صالح- دکتر حجازی- تجدد- دشتی - جعفری- مهندس فروغی- اشرف احمدی- بانو شوکت ملک جهانبانی- فاضل سرجویی- پروفسور جمشید اعلم- بهادری- تیسمار دیلمی- دها- کورس- پروفسور عدل- دکتر مصباح‌زاده- مهندس گنجی - دکتر آشتیانی- جلالی نائینی- لاجوردی- پرویز یارافشار- سپهبد ورهرام- دکتر مژدهی- مهدوی- دکتر یزدان‌پناه- دکتر صدیق- دکتر مرشد- سیدجلال‌الدین شادمان- سرلشگر مطبوعی- موسوی- دریابد رسایی- علامه وحیدی- نیکپور- دکتر ضیایی- رضایی- ذوالفقاری- مسعودی- میرمطهری- سپهبد پالیزبان- نصیری - دکتر مولوی- بانو شمس‌الملوک مصاحب.
(شمارش آراء به عمل آمد و نتیجه به شرح زیر اعلام شد)
رئیس- لایحه با ۵۶ رأی به اتفاق آراء تصویب شد. آقای نخست وزیر بفرمایید.
نخست وزیر - جناب آقای رئیس خواستم از رأی مثبت مجلس سنا تشکر کنم . در عرایض قبلی‌ام من یک نکته را فراموش کردم که بگویم فرمایشات جناب آقای جلیلوند که دربارهٔ دانشگاه همدان بود بدیهی است که دانشگاه همدان یکی از دانشگاه‌های بسیار خوب ما خواهد بود که برنامه‌ریزی سریعی برای آن کردیم و امیدواریم که هر چه زودتر این دانشگاه شروع به کار کند.
ضمناً خواستم از نطق بسیار زیبای ایشان هم تشکر کنم و از ایشان تقاضا کرده‌ام که یک نسخه‌اش را برای من بفرستند(احسنت-احسنت)
۱۵-تقدیم بودجه سال ۱۳۵۵ مجلس سنا به وسیله آقای سید جلال‌الدین شادمان کارپرداز مجلس
رئیس- آقای شادمان بفرمایید.
+++
سید جلال‌الدین شادمان- با اجازه مقام ریاست بودجه سال ۱۳۵۵ مجلس سنا را به استناد آئین‌نامه داخلی تقدیم می‌کنم که به کمیسیون محاسبات ارجاع فرموده تا رسیدگی بکنند.
رئیس- به کمیسیون شماره ۹ برای رسیدگی ارجاع خواهد شد.
۱۶- ختم جلسه
رئیس- امروز در دستور دیگر مطلبی نداریم جلسه را ختم می‌کنیم جلسه بعد و دستور بعداً به استحضار خواهد رسید جلسه ختم می‌شود .
(ساعت هفت بعد از ظهر جلسه ختم شد)
رئیس مجلس سنا- مهندس جعفر شریف امامی