مذاکرات مجلس سنا دوشنبه ۶ اردیبهشت ماه ۲۵۳۵ شاهنشاهی نشست ۲۵
| نمایندگان مجلس سنا در هفت دوره قانونگذاری | مذاکرات مجلس سنا هفتمین دوره قانونگذاری ۱۷ شهریور ماه ۲۵۳۴ تا ۲۲ بهمن ماه ۲۵۳۷ شاهنشاهی | قانون اساسی مشروطه |
مشروح مذاکرات مجلس سنا،دوره ۷
نشست :۲۵
دوشنبه ۶ اردیبهشت ماه ۲۵۳۵ شاهنشاهی(۱۳۵۵هجری - شمسی)
فهرست مطالب:
۱- تصویب صورت مجلس ۲- بیانات قبل از دستور آقایان : جلالی نائینی ، سرلشگر دیلمی و علامه وحیدی ۳- جواب سئوال آقای دکتر صدیق از وزارت رفاه اجتماعی در خصوص بازگرداندن پزشکان ایرانی مقیم خارج از کشور به وسیله معاون وزارت رفاه اجتماعی ۴- اعلام وصول لایحه تعیین حقوق و مزایای رئیس کل راه آهن دولتی ایران ارسالی مجلس شورای ملی ۵- تصویب قانون موافقتنامه اساسی در زمینه همکاری‌های علمی و فنی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت ممالک متحده مکزیک و ابلاغ آن به دولت ۶- تصویب قانون موافقتنامه همکاری فرهنگی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت ممالک متحده مکزیک و ابلاغ آن به دولت ۷- شور اول لایحه اصلاح قانون تصفیه امور ورشکستگی و الحاق دو ماده به آن و اصلاح بعضی از مواد به قانون تجارت و الحاق پنج تبصره به قانون مزبور ۸- شور اول لایحه الحاق دولت شاهنشاهی ایران به کنوانسیون تجارت گندم ۱۹۷۱ و پروتکل‌های الحاقی ۱۹۷۴و ۱۹۷۵ ۹- ختم جلسه.
مجلس ساعت ۱۰ صبح به ریاست آقای مهندس شریف امامی تشکیل شد .
آقایان معاونان وزراتخانه‌های امور اقتصادی و دارایی (طباطبایی) پست و تلگراف و تلفن (کشاورزیان) اطلاعات و جهانگردی (دکتر سعادت) صنایع و معادن (مهندس کرمانج) رفاه اجتماعی (بانو معارفی) فرهنگ و هنر (حشتمی) کشور (آگاه) بهداری (دکتر رهنوردی) کشاورزی و منابع طبیعی (دکتر همایونفر) بازرگانی (زعیمی) نیرو (مهندس معقول) دادگستری (هنرمندی) مسکن و شهرسازی (دکتر بهرون) کار (دکتر مهدوی) در جلسه حضور داشتند.
۱- تصویب صورت مجلس
رئیس- صورت مشروح مذاکرات روز دوشنبه سی‌ام فروردین ماه قبلاً توزیع شده است و ملاحظه فرموده‌اند اگر نظری هست خواهند فرمود نظری نیست ؟ (اظهاری نشد) صورت‌جلسه تصویب می‌شود اسامی غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت شد)
غائبان با اجازه آقایان : دکتر صدیق و دکتر بینا
مسافران آقایان : بهادری - بوشهری - تجدد -دکتر صالح - خزیمه علم - دکتر مولوی - نمازی - نیکپور - مهندس فروغی .
۲- بیانات قبل از دستور آقایان جلالی نائینی ، سرلشگر دیلمی و علامه وحیدی .
رئیس- نطق قبل از دستور شروع می‌شود آقای جلالی نائینی بفرمایید .
جلالی نائینی - جناب آقای رئیس محترم مجلس سنا خانم‌ها و آقایان سناتورهای محترم ، خدا را شکرگزارم که
+++
از طرف مجلس سنا به اینجانب فرصت داده شده تا در سالروز تاجگذاری اعلیحضرت رضاشاه کبیر که مصادف با بزرگداشت پنجاه سال سلطنت پر افتخار دودمان پهلوی است دربارهٔ اقدام غرورآفرین و میهنی سردار بزرگ تاریخ شاهنشاهی ایران رضاشاه کبیر که رژیم منحوس کاپیتولاسیون را الغاء فرمودند ، سخنانی در حضور آقایان معروض دارم .
اینجانب به نام عضو این مجلس عالی وظیفه خود می‌داند که با اجازه سناتورهای محترم مراتب شکرگزاری و افتخار کلیه سناتورها و هر ایرانی میهن‌پرست دیگر را از اقدام بزرگ ملی رادمرد تاریخ ایران به سمع جهانیان برسانم . برای انجام این مقصود عالی قبلاً دربارهٔ واژه کاپیتولاسیون و معنی اصطلاحی و حقوقی آن و سابقه تاریخی این سیستم توضیحاتی به عرض برسانم .
کاپیتولاسیون به معنای حقوقی نظامی : یعنی تسلیم کردم قلعه نظامی یا استحکامات و یا تسلیم کردن ارتش به دشمن در میدان جنگ و تحمیل قرارداد غالب با مغلوب جهت برقراری شرایط صلح و در اصطلاح حقوق بین‌الملل - کاپیتولاسیون عبارت است از مجموعه عهدنامه‌هایی که بین دولت عثمانی سابق با کشورهای مسیحی اروپا منقعد شده بود تا مسیحیان مقیم خاک امپراطور عثمانی از امتیازات - معافیت‌ها و مصونیت‌های خاصی در امور بازرگانی و اجتماعی و حقوقی برخوردار شوند و مهمتر آن که دادگاه‌های محل ، صلاحیت رسیدگی ترافعات بین اتباع اروپایی را نداشتند و مداخله در دعاوی یا رسیدگی به جرایم ارتکابی آنان منحصراً در صلاحیت کنسول‌های دول متبوعه آنها در خاک عثمانی بود . علت پیدایی چنین روابطی از ناحیه امپراطوری عثمانی بیشتر به خاطر جلب توجه اروپاییان با امپراطوری عثمانی به منظور تشویق در ایجاد روابط بازرگانی و صنعتی و دریانوردی و جلب فعالیت‌های آنان بوده نه آن که در اثر ضعف به چنین اقدامی دست زده باشند و به عبارت دیگر چون بین قوانین اسلامی که بر اساس شرعی تدوین گردیده و جنبه مذهبی داشته با قوانین حاکم عرفی مسیحیان که مستقل از مذهب بوده سنخیت وجود نداشت لذا با تفویض اختیار قضایی به کنسول‌های دولت متبوعه مسیحیان در ترافعات و مناقشات مدنی و همچنین تأمین رعایت اصول قوانین کیفری مربوط به دولت متبوعه مسیحیان توسط ایشان ، زمینه مساعدی برای تشویق آنان به اقامت و ادامه تجارت پدید آمد . کاپیتولاسیون در لغت به معنای فصل‌بندی و طبقه‌بندی مطالب کتاب است و بعضی از اروپاییان مدعی شده‌اند که کاپیتولاسیون به معنای متارکه جنگ است و گفته‌اند برخی از حکام مسلمان معتقد بوده‌اند که بین مسلمان و غیر مسلمان هیچ‌وقت صلح دایمی نباید وجود داشته باشد و به همین جهت این معاهدات که بعد از جنگ‌های صلیبی ظهور پیدا کرده در واقع جنگ بین مسیحیان و مسلمین را متارکه کرده و به طور موقت صلحی بین آنان برقرار ساخته است . معنای دیگر کاپیتولاسیون عبارت است از معاهداتی که به موجب آن بیگانگان حق اقامت در کشور دیگری را برای خود تحصیل می‌کنند و از برخی حقوق ، مزایا و معافیت‌ها به طور اختصاصی بهره‌مند می‌شوند . و به عبارت دیگر کاپیتولاسیون عبارت است از حق قضاوت خارجیان در کشور بیگانه . از معانی فوق که به شرح بالا مذکور شد فقط معنای اخیر کاپیتولاسیون موردنظر است راجع به پیدایی کاپیتولاسیون به معنای قضاوت کنسولی که به صورت یکی از پدیده‌های حقوقی بین‌المللی درآمده ، اطلاعات دقیق و مدللی در دست نیست .
بین مورخان اختلافات نظر وجود دارد ولی می‌توان منشاء کاپیتولاسیون را در سال ۱۵۳۵ دانست ، زیرا در آن تاریخ فرانسوای اول پادشاه فرانسه موفق شد با پادشاه عثمانی سلیمان قانونی (سلیمان پاشا) معاهده‌ای منعقد کند که معاهده مذکور با توافق سلطان محمد اول و لویی پانزدهم در سال ۱۷۴۰ تکمیل شد و به موجب آن معاهدات خارجیان مخصوصاً فرانسویان موفق شدند که خود را از قضاوت محاکم عثمانی معاف نموده و در داخل امپراطوری عثمانی به محاکم کنسولی فرانسوی ، که برای این منظور تشکیل شده بود مراجعه نمایند . معاهدات حاوی کاپیتولاسیون ، مشتمل بر مسایل حقوقی و تجاری و همچنین مسایل جزایی بوده است که بر اساس این نظریه که در موارد بروز مناقشه بین اتباع عثمانی و فرانسوی در امور تجاری و اقتصادی - کنسول دولت متبوع فرانسوی بهتر به مقررات و عادات تجاری کشور خود وارد است و می‌تواند اختلافات را حل و فصل کند ، تنظیم گردیده و همچنین است مسایل کیفری .
بحث دربارهٔ انواع حقوق و امتیازاتی که موضوع کاپیتولاسیون را تشکیل می‌دهد ، مفصل است که از بیان آن خودداری می‌شود . حال که اجمالاً به معنای لغوی و حقوقی آن آگاه شدیم دربارهٔ رژیم کاپیتولاسیون در ایران و منشاء پیدایی آن گفتگو می‌کنیم .
تردیدی نیست که معاهده ترکمنچای مورخ ۱۰ فوریه ۱۸۲۸ را می‌توان منشاء کاپیتولاسیون در ایران دانست ولی از نظر سابقه تاریخی در سال ۱۶۲۶ میلادی ریشیلیوبه
+++
دربار شاه‌عباس ایلچی فرستاد تا تسهیلاتی برای بازرگانان اروپایی و مصونیت‌هایی برای مسیحیان مقیم ایران منظور گردد و بعداً در سال ۱۷۰۷ برای اولین بار در زمان شاه سلطان حسین صفوی سندی به نفع فرانسوی‌ها به امضاء رسید که در مواد ۱۶و ۱۸ آن قضاوت کنسولی با شرط معامله متقابل در دعاوی بین فرانسویان پیش‌بینی شده بود و سپس مقارن انعقاد عهدنامه ننگین ترکمنچای مورخ ۱۸۲۸ میلادی ( ۱۳۴۳ هجری قمری )که بر اثر بی‌لیاقتی رجال کشور منعقد گردید ، عهدنامه تجارتی دیگری از طرف نمایندگان روسیه تزاری دیکته شده بود به امضاء رسید که به موجب آن حق قضاوت کنسولی برای دولت مستبد تزاری شناخته شد و در فصول هفتم و هشتم این عهدنامه حدود دخالت کنسول‌های روسیه تزاری در دعاوی مدنی و جزایی تعیین گردیده است .
به این ترتیب به موجب یک عهدنامه صلح - رژیم قضاوت کنسولی به طور یک‌جانبه به کشور مستقل ایران تحمیل گردید - در حالی که در زمان‌های گذشته رژیم کنسولی از نظر سیر تاریخی غالباً به شرط معامله متقابل بین کشورهای مسیحی یا غیرمسیحی منعقد می‌گردند . با تنظیم عهدنامه مذکور حق حاکمیت ملی ایران متزلزل و استقلال قضایی کشور از بین رفت و بهانه و دستاویزی ایجاد کرد که به استناد آن بیگانگان در امور سیاسی و داخلی کشور ما مداخله نمایند . اثر بد دیگر عهدنامه ترکمانچای آن بود ، که هر دولت دیگری که با ایران قراردادی منعقد می‌کرد عهدنامه مذکور را الگو قرار می‌داد و به طور خلاصه حیثیت و استقلال و اعتبار قضایی مملکت را مضمحل گردید و به ویژه فصل هفتم عهدنامه ترکمانچای در امور دعاوی ، سه حالت پیش‌بینی کرده بود :
الف - در دعوی بین اتباع روسیه تزاری ، محاکم ایران مطلقاً صلاحیت رسیدگی نداشتند و فقط مأمورین کنسولی روس به حل و فصل موضوع می‌پرداختند.
ب- در دعاوی بین اتباع روس و تبعه دولت ثالث نیز علی‌الاصول محاکم ایران حق دخالت نداشتند مگر به تراضی دعوی
ج - در دعاوی بین اتباع روسیه و اتباع ایران حضور کنسول روس در جریان محاکمه اجباری و لازم بود(که در این حالت - قاضی دادگاه نیز تحت تاثیر نظرات کنسول روس جرأت قضاوت بی‌طرفانه را نداشت) در امور جزایی در فصل هشتم عهدنامه چنین پیش‌بینی شده بود:
قتل و سایر جرایم مرتکبه بین اتباع دول روسیه در صلاحیت انحصاری وزیر مختار یا کاردار یا کنسول روس و براساس مقررات جزایی روسیه بود .
در مواردی که اتباع روسیه مستقیماً یا با شرکت اتباع دول دیگر متهم به ارتکاب جرمی می‌شدند رسیدگی به جرائم آنان بدون حضور کنسول روس و یا نماینده او امکان نداشت .
از همه بدتر آن که پس از اثبات جرم و صدور حکم مجازات مجرم می‌بایست تسلیم مقامات سفارت یا کنسولگری امپراطوری تزاری شود و جهت مجازات بر طبق قوانین به روسیه اعزام گردد .
با این ترتیب مظهر استقلال قضایی یک کشور که اصل سرزمینی بودن مجازات است کاملاً زیر پا گذاشته شده بود و اجرای مجازات که یکی از بارزترین عناصر حاکمیت ملی است رسماً از دولت ایران سلب و در اختیار دولت روسیه قرار داده شده بود . از نظر سیاست داخلی - کاپیتولاسیون وسیله‌ای بود که دول بزرگ در امور داخلی ما دخالت نمایند به طوری که ادامه این مداخله قدرت تمرکز و سازمان‌دهی را از دولت ایران سلب کرده و شیرازه امور از هم گسیخته شده و زمینه هرگونه اقدام اصلاحی در داخله کشور از بین رفته بود .
از نظر سیاست خارجی - نظر به این که بیگانگان پیوسته در مقام بهانه‌جویی برای مداخله در امور داخلی کشور بودند ، از این امر استفاده کرده و چون کاپیتولاسیون ایجاد سوءتفاهم در روابط خارجی کشور می‌نمود ، لذا روابط بین‌المللی از محور صحیح خود منحرف گشته بود و از نظر قضایی همان طور که فوقاً بیان شده ، دستگاه‌های قضایی مملکت کلاً فلج و بی‌اعتبار شده بودند .
از نظر حقوق بین‌المللی - وجود معاهدات کاپیتولاسیون استثنایی بود بر اصل کلی تساوی حقوق ملل در روابط بین‌المللی ، بنابراین بقای کاپیتولاسیون یک وضع غیر عادی و برخلاف شؤون ملی ما بود .
از نظر مالی نیز دولت ناگزیر شده بود که برای رسیدگی به امور بیگانگان سازمان‌های خاصی به نام دیوان محاکمات خارجه و کارگزاری‌ها ایجاد نماید که ایجاد دیوان محاکمات خارجه و کارگزاری‌ها ، مستلزم صرف هزینه بسیار سنگینی بود که بر بودجه ضعیف مملکت تحمیل می‌گردید.
مقدمات الغای کاپیتولاسیون در ایران - با توجه به شرایط متزلزل و نامساعد جاری مملکتی و ضعف دولت مرکزی و استقرار یک قرن دخالت‌های سیاسی بیگانگان
+++
در ایران بر اساس معاهدات کاپیتولاسیون ، امکان هرگونه اقدام اصلاح‌طلبانه منتفی شده و مملکت به صورت ملوک‌الطوایفی و هرج و مرج درآمده بود و به همین جهت بر اثر نفوذ بیگانه عهدنامه منحوس ۱۹۰۷ و بعد هم عهدنامه ۱۹۱۹ بر این کشور تحمیل گردید که آخرین آثار استقلال باقیمانده مملکت را هم از بین می‌برد . برای لغو رژیم کاپیتولاسیون درشرایط نامساعد موجود آن عصر ، وجود رادمرد میهن‌پرست و رشیدی لازم بود که با قدرت و نیروی اراده فداکاری بتواند زنجیرهای اسارت را بگسلد و قد مردانگی علم کند و نفوذ بیگانه را از مملکت دور سازد . اگر چه انقلاب مشروطیت در تقویت چنین فکر اصلاح‌طلبانه‌ای بی‌اثر نبود ولی انقلاب مذکور کافی برای انجام این آرمان مقدس ملی نبود زیرا هنوز نفوذ انگلستان در جنوب کشور و روس‌ها در شمال اجازه اقدام نمی‌داد .و اما کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ سردارسپه و بعداً تفویض سلطنت به معظم‌له به موجب رأی مجلس مؤسسان به این آرمان دیرین ملی جامه عمل پوشاند و تاریخ حیات سیاسی ایران عصر جدیدی را آغاز کرد ، که متعاقباً انقلاب اساسی در سراسر کشور ایجاد گردید . الغای کاپیتولاسیون در ایران بدون یک نظام حقوقی و قضایی مدرن ممکن نبود زیرا محاکم ایران حتی بعد از مشروطیت محاکم شرعی بودند و جنبه مذهبی داشتند و جوابگوی نیازمندی‌های عرفی جامعه ، منجمله اتباع خارجی مقیم کشور نبودند و به علاوه فقدان قوانین اصلی و کمبود قضات تحصیل کرده مشکلی مزید بر علت بود تا آن که در آغاز سلطنت پهلوی به فرمان رضاشاه کبیر اقدام به تدوین قوانین مدرن و تجدید سازمان دادگستری و محاکم الغاء معاهدات کاپیتولر و تنظیم معاهدات جدید گردید .
الغای کاپیتولاسیون همیشه آرزوی ملت ایران بوده است و این آرزوی مقدس پس از سال ۱۹۱۴ شدیدتر شد زیرا دولت جدید ترکیه نیز آن را بدون رضایت بیگانگان حذف کرد . از جمله زمینه‌های مساعد و مقدماتی برای لغو کاپیتولاسیون را می‌توان جنگ بین‌المللی اول- انقلاب کبیر روسیه و تشکیل جامعه ملل سابق را نام برد ، ولی این امر مهم در اثر اراده اعلیحضرت فقید در مورد لغو یک‌جانبه نظام قضاوت کنسولی و اعاده حاکمیت ملی به صورت فرمانی به عنوان رئیس‌الوزرا که در ۵ اردیبهشت ۱۳۰۶ صادر گردید و عیناً نقل می‌شود انجام گرفت و به دخالت خارجیان در امور قوه قضائیه ایران خاتمه داد . متن فرمان چنین است :
« جناب اشرف رئیس‌الوزرا»
در این موقع که تشکیلات جدید عدلیه شروع می‌شود لازم می‌دانم که اراده خود را در باب الغاء کاپیتولاسیون که اهمیت آن از نقطه نظر حفظ شئون و حقوق دارای کمال اهمیت است خاطر نشان هیأت دولت کنم که از طرف دولت موجبات عملی شدن آن فراهم گردد . بنابراین آن جناب اشرف مأمور است که موجبات اجرای این مقصود ما را فراهم سازد . شاه
قصر پهلوی پنج اردیبهشت ۱۳۰۶
پیرو این فرمان ، مستوفی‌الممالک رئیس‌الوزرا وقت به تاریخ ۱۰ اردیبهشت ۱۳۰۶ در نود و ششمین جلسه دوره ششم قانونگذاری مجلس شورا بیاناتی بدین شرح ایراد نمود :
«خاطر آقایان نمایندگان مستحضر گردید که اراده اعلیحضرت همایونی بر این قرار گرفته است که مقررات کاپیتولاسیون در مملکت ایران با سرع مایمکن مرتفع و ملغی شود و بر طبق این اراده سنیه دستخطی هم به افتخار بنده شرف‌صدور یافته است . حاجت به توضیح نیست که حصول این مقصود مقدس چه اندازه برای مصالح مملکت مفید و ضروری است . منظور بنده در این موقع این است که خاطر محترم آقایان را متوجه سازم به این که بنا بر دستخط مبارک این موضوع یعنی فراهم ساختن موجبات الغاء کاپیتولاسیون از این به بعد اهم مواد برنامه هیأت دولت می‌باشد و مخصوصاً خاطر محترم آقایان را مستحضر می‌سازم که عملیات دولت اعلیحضرت شاهنشاهی در نیل به این مقصود کاملاً مبتنی بر اصول مسلمه بین‌المللی و حقوق مشروعه دولت ایران خواهد بود ؛
در پیرو آن تاریخ دهم مه ۱۹۲۷، ۱۹ اردیبهشت ۱۳۰۶ (۲۰ اردیبهشت) ضمیمه ۷۴ نمره خصوصی - نمره عمومی ۱۸۴۵ مستوفی‌الممالک رئیس‌الوزرا متحدالمالی برای کلیه وزرای مختار بدین شرح فرستاد :
آقای وزیر مختار
چنان که خاطر محترم آن جناب مستحضر گردیده است اراده سنیه اعلیحضرت شاهنشاه متبوع و مفخم دوستدار بر این قرار گرفته است که قضاوت قنسول‌ها ویزاهای اتباع خارجه در مملکت ایران که معمولاً به کاپیتولاسیون تعبیر می‌شود موقوف و ملغی گردد و البته تصدیق می‌فرمایید که تغییرات کلی که در اوضاع این مملکت و افکار عامه روی داده اجرای این نیت را ایجاب می‌نماید و از طرف ایران همواره عهد و مواثیق خود را که از روی
+++
اختیار و بدون اکراه و اجبار قبول نموده محترم شمرده و حتی‌الامکان از نقض آنها احتراز دارد . بنابراین اولیای این دولت چنین در نظر گرفته‌اند که عهدنامه‌هایی را که با دول متحاربه دارند برای نیل به حصول مقصود مقدس ملوکانه که امروزه آمال و آرزوی ملت ایران است تجدید کنند . علیهذا با کمال افتخار به اطلاع خاطر محترم آن جناب رسانیده اعلام می‌کنم که اولیای دولت دوستدار عهدنامه‌ای را که بین دولت ایران و دولت در تاریخ منعقد گردیده به موجب فصل از همان عهدنامه فسخ می‌نماید و کمال مسرت را خواهند داشت که در عرض مدت یک سال که هنوز معاهده موجود مستمر و مجری خواهد بود دولت متبوعه آن جناب جهت عقد معاهده جدید با دولت ایران اقدام مقتضی بفرمایند که از تاریخ دهم مه ۱۹۲۸ که معاهده حالیه ملغی و بی‌اثر خواهد بود روابط حسنه موجود بین دولتین و ملتین انقطاع می‌نماید و خواهشمند است مراتب فوق را لطفاً به اطلاع اولیای دول متبوعه خودتان برسانید .
در خاتمه موقع را غنیمت شمرده احترامات فائقه را تجدید می‌نماید .
با این متحدالمال اولاً لغو معاهدات حاوی شرط قضاوت قنسول‌ها اعلام شد و ثانیاً عهود مذکور در مدت یک سال تا ۱۰ مه ۱۹۲۸ به طور موقت قابل اجرا و ثالثاً به دولت‌هایی که طرف این‌گونه معاهدات با ایران بودند اعلام گردید بیش از انقضای مدت برای انعقاد قرارداد جدید می‌توانند اقدام نمایند .
متعاقب نامه مزبور یک سال فرصت داده شد تا در طول مدت مذکور پس از الغاء عهدنامه‌های کاپیتولر قراردادهای جدید منعقد گردد .
رئیس- وقت حضرتعالی تمام است .
جلالی نائینی - جان مطلب اینجا است اجازه بفرمایید چند دقیقه دیگر صحبت کنم .
رئیس- بفرمایید ولی مراعات وقت را هم بکنید .
جلالی نائینی - روزی که قضات و اعضای تشکیلات جدید دادگستری شرفیاب شدند و اعلیحضرت رضاشاه کبیر فرمان قضاوت و خدمت را به آنان مرحمت کردند خطاب به قضات چنین فرمودند :
«نظر به اهمیتی که به تشکیلات قضاییه مملکتی می‌دهم مایل شدم که فرامین نصب به مقام عالی قضاوت و صاحب منصبی پارکه و ریاست ادارات تشکیلات جدید عدلیه را امروز به آقایان داده و ضمناً اهمیت خدمت مرجوعه را تذکر داده و به شما که وظیفه‌دار مهمترین امور مملکتی می‌شوید بگویم که در نظر من با قدرت‌ترین اشخاص کسانی هستند که اجرا وظیفه کرده و هیچ‌گونه مسامحه و تعلل در انجام آن جایز نداشته و برعکس اشخاص وظیفه ناشناس و یا مساحمه کار هیچ‌وقت نمی‌توانند مورد عطوفت من و توجه ملت واقع شوند .آرزومندی کامل دارم که تمام افراد مملکت عموماً و مأمورین من بالاختصاص اولین وظیفه خود را وطن‌پرستی و کوشش در اصلاحات مملکتی تشخیص بدهند تأثیر اصلاح قوه قضایی در اصلاحات عمومی مملکت و حفظ شئون و حیثیت آن محتاج تذکر نیست ، یقین دارم که تمام شماها این حقیقت مسلم را همیشه در نظر داشته ساعی خواهید بود که از راه صمیمیت کامل در خدمت مملکت و علاقه تام به انجام وظیفه و تأیید اصلاحات اساسی برای عموم خدمتگزاران دیگر سرمشق جدیت و صحبت عمل باشید .
اینک با نهایت مسرت و امیدواری کامل به این که تذکرات امروز من همیشه منظور نظر و دستورالعمل رفتار شما خواهد بود ، فرامین نصب شما را اعطاء و موفقیت شما را در انجام وظیفه از خداوند متعال خواهانم و چون در باب اجرای تصمیم دیگر خودم راجع به الغاء کاپیتولاسیون که امروز تهیه و موجبات آن را به هیأت دولت صادر کرده‌ام مخصوصاً نصب‌العین شما می‌نمایم ، باید وظایف مرجوعه را کاملاً بر وفق انتظار ایفاء نمایید . »
متعاقب همین فرمایشات بود که وزیر دربار دستخط ملوکانه را راجع به الغاء کاپیتولاسیون به این شرح قرائت کرد : « جناب اشرف رئیس‌الوزرا
در این موقع که تشکیلات عدلیه شروع می‌شود لازم می‌دانم اراده خودم را در باب الغاء کاپیتولاسیون که از نقطه‌نظر حفظ شؤون و حقوق مملکت دارای کمال اهمیت است خاطر نشان هیأت دولت کنم که از طرف دولت ، موجبات عملی‌شدن آن فراهم گردد بنابراین آن جناب اشرف مأمور است که موجبات این مقصود را فراهم سازد »
از اقدامات بسیار اساسی و ضروری برای تحقق بخشیدن به الغاء کاپیتولاسیون ، تدارک زیربنای قضایی مدرن و تدوین قوانین اساسی و اصولی مانند قانون مدنی ، قانون تجارت، قانون مجازات عمومی و اصول محاکمات جزایی و حقوقی بوده است که مالاً نظام جدید دادرسی در ایران به وجود آمد که با نظام حقوقی کشورهای راقیه همزمان به خود برابری می‌کرد و ضمناً با انحلال عدلیه دادگستری
+++
نوینی به وجود آمد که با استفاده از قضات تحصیل کرده و آگاه و متقی جبران نارسایی‌ها و کمبودهای گذشته گردید و عدلیه ما حقاً با دادگستری ممالک راقیه همدوش شد و به حق باید گفت که دادگستری مرجع تظلمات عمومی و مرکز قدرت قانونی گردید و به این ترتیب تجدید سازمان دادگستری و تدوین قوانین جدید از آثار مهم و تاریخی اعلیحضرت رضاشاه کبیر است همان گونه که سردودمان بزرگ پهلوی توجه خاصی نسبت به دادگستری مبذول فرمود ، آرزو داریم قوه قضائیه مملکت روز به روز کیفاً و کماً بر قدرت و منزلتش افزوده گردد ، تا در پرتو عدالت اجتماعی و حکومت قانون که در عصر رستاخیز مورد توجه خاص شاهنشاه آریامهر است موجبات هر چه بیشتر رفاه و سربلندی و آسودگی ملت ایران فراهم شود .( احسنت - احسنت )
رئیس- تیمسار دیلمی بفرمایید .
تیمسار دیلمی - امروز ششم اردیبهشت ماه ۲۵۳۵ شاهنشاهی مصادف است با زادروز علیاحضرت ملکه پهلوی لذا با کمال سرافرازی تبریکات صمیمانه را به حضورشان تقدیم می‌دارد .
با اجازه مقام ریاست ، چون روز شنبه چهارم اردیبهشت ماه مصادف با روز تاجگذاری اعلیحضرت رضاشاه کبیر بنیانگذار ایران نوین و برای بزرگداشت این روز فرخنده و یادآوری شکوه پنجاهمین سال شاهنشاهی دودمان پهلوی در تهران و استان‌ها و شهرستان‌ها و بخش‌ها و دهستان‌ها یعنی در تمام سراسر کشور مراسم جشن ملی و شادمانی و سپاس برپاشده بنده هم به مناسبت این روز و سال تاریخی شمه‌ای به طور اختصار از آغاز زندگی از فداکاری‌ها و خدمات رضاشاه کبیر را به استحضار رسانده و ذکر خیری را با این بیت آغاز می‌کنم :
زنده و جاوید باد هر که نکو نام زیست کز عقبش ذکر خیر زنده کند نام را
با مطالعه صفحات تاریخ ملل جهان در می‌یابیم که سرنوشت اقوام و ملل همیشه دچار نشیب و فراز بوده ، گاهی به اوج ترقی و اقتدار صعود و زمانی هم به حضیض مسکنت نزول کرده کشور ما هم در گذشته از این قاعده اجتماعی مستثنی نبوده ولی همواره توجه ذات باری تعالی شامل حال ملت ایران بوده و رادمردانی بزرگ با همت بلند در ادوار مختلف به وجود آورده که ملت و کشور را از فنا و پستی رهانیده و موجبات سربلندی و سعادت ملت ایران را فراهم نموده و نیز دانشمندان و علماء اجتماعی عقیده دارند هر وقت ملتی به منتها درجه انحطاط می‌رسد فرد نابغه‌ای از میان آن ملت برمی‌خیزد و رستاخیزی به پا می‌سازد، روح تازه‌ای در کالبد ملت خود می‌دمد استقلال و حاکمیت از دست رفته را بازمی‌یابد . اوضاع هرج و مرج و درهم برهم کشورش را با فداکاری و از جان گذشتگی وصف‌ناپذیری سرو صورت می‌دهد . اصلاحات عمیقی در شؤن اداری و اجتماعی سرزمین خود به عمل می‌آورد که معاصرین خودش و یا مطالعه کنندگان تاریخ به زمامداری او از این عمل متهورانه دچار حیرت و تعجب می‌گردند.
فرد نابغه و سیمای تابناک سردار بزرگی که تاریخ تاریک گذشته نزدیک ایران را فروغ بخشید و تاریخ پنجاه ساله ایران از نام او و فرزند دانشمند و اندیشمند عصر حاضر اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه آریامهر پهلوی دوم درخشندگی گرفت و تاریخ درخشان پنجاه ساله را بنیان نهاد و به نام خود و دودمانش در متون تاریخ ایران و جهان حیات بخشید و در صفحاتش ثبت نمود، سردار بزرگ تاریخ ، رضاشاه کبیر سر سلسله دودمان پهلوی می‌باشد.
رضا شاه کبیر این سردار بزرگ که در تاریکترین ایام کشور قد مردانه علم نمود و با عشق پاک و علاقه وصف‌ناپذیر کشور را از سقوط حتمی نجات بخشید و امروز در سراسر کشور به یاد روز تاجگذاری و به پاس خدمات برجسته‌ای که نمود ، جشن و سرور برپا نموده‌اند و از خدمات پنجاه ساله دودمان پهلوی حق‌شناسی می‌نمایند . درسال ۱۲۵۶ یا سال ۲۴۳۶ شاهنشاهی در استان زرخیز و سرسبز مازندران در خانواده یک افسر اصیل ایرانی در آلاشت سوادکوه پا به عرصه وجود گذاشت که چهرهٔ عبوس تاریخ ایران را سال‌های بعد دگرگون ساخت و شالودهٔ ایرانی جوان و پرعظمت و افتخاراتی نوین و جاودانی پی‌ریزی کرد ، این کودک رضاخان نامیده شد پدر وی عباسقلی‌خان فرمانده قوای نظامی در سوادکوه بود و جد ایشان مرادعلی‌خان که در جنگ هرات شربت شهادت نوشید .
رضاخان بیش از ۴۰ روز از تولدش نگذشته بود پدرش را از دست داد ، مادر فرزانه‌اش از این پیش‌آمد نهراسید و مأیوس نشد با کمال شجاعت نوزاد را به تهران آورد ، سرپرستی و تربیت او به عمویش نصرالله‌خان سرتیپ واگذر شد. پس از آن که به سن ۱۴ سالگی رسید به سبب عشق و شوری که به خدمت میهن داشت تصمیم گرفت در تنها سپاه ارتش ایران به نام بریگاد وارد خدمت بشود در این دوران عشق زیادش به دانستن و تحصیل و کسب دانش او را وادار ساخت تا به وسیله یکی از نزدیکانش به این میل
+++
باطنی و عشق آتشین جامه عمل بپوشاند و موفق به ورود در خدمت شد.
بریگاد قزاق با این که در آن دوران به ظاهر به عنوان تنها سپاه ایران جهت حفظ و حراست مرزها محسوب می‌گردید، ولی در عمل چون کلیه تشکیلات مملکتی در تحت نفوذ سلطه بیگانگان اداره می‌شد رضاخان که جوانی میهن‌پرست بود، به چشم می‌دید که چگونه افسران بیگانه با ارتشی که او جزء آن و به وسیله آن کلیه مساعی خود را نسبت به استقلال میهن مبذول می‌دارد، فرماندهی دارند. خشمگین می‌شد و همیشه آرزو می‌کرد روزی برسد تا قادر باشد بتواند دست اجانب را از کشور کوتاه و به دخالت بیگانه خاتمه دهد.
حکومت ایران در آن زمان بازیچه‌ای در دست قدرت‌های بیگانه بود . ضمن استثمار از کلیه منابع و نیروهای ایران می‌کوشیدند تا ایران را تجزیه نموده هر جزء آن را به عنوان مستعمره‌ای بین خود تقسیم نمایند و به این ترتیب در چهار گوشه میهن عزیز ما عناصری تجزیه‌طلب خراسان ، آذربایجان ، گیلان و فارس را مستقل اعلام کرده و حکومت خودمختاری محلی تشکیل داده بودند کشور متجاوز جنوبی ایران در سال ۱۲۹۷ یا ۲۴۷۷ شاهنشاهی به پادشاه ناتوان و بی‌کیاست وقت تعهدنامه‌ای تحمیل نموده بود که به استناد آن ایران تقریباً به صورت مستعمره‌ای درآمده بود با آن که کشور جنوبی طی قرارداد مزبور که به قرارداد ۱۹ اوت ۱۹۱۹ مشهور است تعهد نموده بود که استقلال ایران را به رسمیت بشناسد ولی با اعمال دیگر مفاد قرارداد که لازم بود کلیه ادارات دولتی تحت نظر و سرپرستی مستشاران خارجی اداره شود ، ارتش نیز زیر نظر مستشاران تعلیم ببیند و اداره گردد و عوائد گمرکات ایران به گرو قروضی که به ایران داده بودند به آنان تعلق داشته باشد . در واقع وضع کشور از وضع مستعمرات هم بدتر بود . ایران مجبور بود علاوه بر آن که کلیه تصمیماتش به نظر بیگانگان اتخاذ گردد، عواید و منافعش نیز به حلقوم بیگانه ریخته شود ملزم بود حقوق و مزایای کسانی را که استثمارش می‌کردند از بودجه ناچیز خود تأمین نماید و در اردیبهشت ۱۲۹۹ یا ۲۴۷۹ شاهنشاهی دولت همسایه شمالی ایران ضمن تصرف و اشغال رشت و بندر انزلی آن زمان و بندر پهلوی فعلی و غازیان و به طور کلی خطه گیلان به حمایت یکی از ایرانیان که مسئول تفکیک این قسمت از خاک ایران بود برخاسته و اعلام جمهوری کمونیستی نموده بود . رضاخان مدام از حکومت و حکم‌فرمایی بیگانگان بر ارتشی که در آن خدمت می‌کرد ناراضی و خشمگین بود تا در مردادماه ۱۲۹۸ یا ۲۴۷۸ شاهنشاهی که خیانت افسران بیگانه ارتش به ایران به نهایت رسیده بود ، کمر همت بست و به انجام رسالتی که خدای ایران بر او موظف گردانیده بود پرداخت . رضاخان قبل از هر اقدامی فرماندهان روسی بریگاد را از ایران اخراج کرد، خود فرماندهی آن لشگر ۸ هزار نفری را که ارتش منحصر به فرد کشور ایران بود به عهده گرفت و در جنگی که با دولت همسایه شمالی برای پس گرفتن خطه گیلان نمود چهره مردانه میهن‌پرستی و رشادت و تهور خود را نشان داد اوضاع سیاسی نیز رضاخان را که در سینه شور میهن‌پرستی داشت رنج می‌داد به هرجا که می‌نگریست اندوه نابسامانی موج می‌زد و سرانجام سپیده دم سوم اسفندماه ۱۲۹۹ یا ۲۴۷۹ شاهنشاهی با دو هزار سربازی که زیر فرمانش بود بر علیه دولت ناتوان وقت قیام کرد تهران را اشغال و زمام آشفته امور را به عهده گرفت و با مقام سردار سپهی و وزیر جنگی مشغول کار شد . اما روح بزرگ رضاخان و آرزوهای قلبی او برای ترقی ایران دورتر از آن بود که با آن همه فداکاری‌ها باز ناظر و شاهد ناتوانی‌های حکومت مرکزی باشد در سال ۱۳۰۱ - ۲۴۸۱ شاهنشاهی رضاخان به مقام نخست وزیری رسید و گوشه‌هایی از نبوغ و مدیریت و لیاقت و شایستگی خود را متجلی ساخت سردار سپه در طول مدتی که وزارت جنگ را به عهده داشت علاوه بر ابطال قرارداد ۱۹ اوت ۱۹۱۹ در سال ۱۳۰۳ یا ۲۴۸۳ شاهنشاهی قوای قزاق و ژاندارم و بریگاد و سربازان مرکزی را جمع‌آوری و به سپاهی متحدالشکل مبدل کرد و ارتشی نوینی با لباس متحدالشکل به وجود آورد و با کوشش‌های زیاد به سلاحی که معمول آن زمان بود مسلح نمود و زیر نظر افسران با ایمان ایرانی و فعال به تعلیمات جدید زمان پرداخت و به توسط همین ارتش نوین غایله گیلان و خراسان و آذربایجان را پایان داد . یاغیان و قبایل متمرد و اشرار را سرکوب نمود و با این اعمال در قلب ملت ایران جا گرفت . رضاخان در پناه خداوند با علاقه و عشق به ترقی و تعالی ایران و ایمان کامل به شعایر مذهبی ملت ایران را از حضیض مذلت و پرتگاه نیستی نجات داد .
در سال ۱۳۰۲ - ۲۴۸۲ شاهنشاهی ، احمدشاه قاجار برای مدت نامعلومی عازم اروپا گردید ، در همان زمان مردم خشمگین ایران که ناظر تزلزل ارکان استقلال کشور بودند و در زمان خیلی کم لیاقت و شایستگی
+++
سردار سپه را در بسط و استقرار امنیت و الحاق واقعی استان‌های خراسان آذربایجان ، گیلان و فارس را دیده بودند در استان‌ها به تلگرافخانه‌ها هجوم آورده و سیل تلگراف‌هایی جهت تغییر حکومت و انتخاب سردار سپه به رهبری ایران به مرکز سرازیر گردانیدند . به خصوص فداکاری و جانبازی و درایت سردار سپه در بازگرداندن خطه زرخیز خوزستان به خاک وطن نیز در این دوران به محبوبیت و ارزشمندی آن رادمرد و سردار بزرگ تاریخ نزد ملت ایران افزوده و مردم را بر آن داشت یک دل و یک جان و یک صدا برای واگذاری تاج و تخت کیان به سردار لایق خود سردار سپه قیام کنند .
سردار سپه که قلوب میهن‌پرستان را تسخیر کرده بود سرانجام حمایت خود را از رژیم مشروطیت سلطنتی اعلام داشت و مجلس دوره پنجم در ۹ آبان ماه ۱۳۰۴ یا ۲۴۸۴ احمدشاه را از سلطنت خلع و حکومت موقتی را به سردار سپه واگذار و تعیین پادشاه آینده را به نظر مجلس مؤسسان اول محول نمود . مجلس مؤسسان در فاصله نزدیکی پس از گشایش و نشست در روز ۲۱ آذرماه ۱۳۰۴ یا سال ۲۴۸۴ شاهنشاهی در چهارمین جلسه خود مواد ۳۶-۳۷-۳۸و۴۰ قانون اساسی را اصلاح نمود و سلطنت ایران را به اعلیحضرت همایون شاهنشاه رضاشاه پهلوی تفویض و واگذار کرد رضاشاه بزرگ در چهارم اردیبهشت ماه ۱۳۰۵ یا سال ۲۴۸۵ شاهنشاهی رسماً تاجگذاری فرمود و فرمان ولایتعهدی ایران را به نام فرزند ارشد خود والاحضرت همایون محمدرضا پهلوی آن زمان و شاهنشاه آریامهر منجی ایران فعلی صادر نمود پس از تشریفات جشن تاجگذاری از قبیل شلیک‌های توپ ورود مهمانان خارجی و داخلی و حضور رجال آن زمان وامرای وفادار و فداکار ارتش شاهنشاهی و تشریف‌فرمایی والاحضرت ولایتعهد در تالار شاهنشاه رضاشاه کبیر به تالار تشریف‌فرما شدند . در این هنگام فریاد زنده باد رضاشاه پهلوی از هر سو چه از طرف مردم تماشاگر و چه از طرف نمایندگان مردم و نمایندگان عشایر در صحن تالار طنین‌انداز بود رضاشاه کبیر پس از ابراز تفقد به موعدین چنین فرمودند : در این هنگام که مراسم تاجگذاری خود را به عمل می‌آوریم لازم می‌داند نیات خود را در اجرای اصلاحات اساسی مملکت خاطر نشان عموم نمایم. تا بروز این نیات هم دستور جامعی برای دولت‌های من شناخته شود و هم عامه به مدلول آن آشنا باشند .
اولاً توجه مخصوص من معطوف حفظ اصول دیانت و تشیید مبانی آن بوده و بعدها نیز خواهد بود زیرا یکی از وسایل مؤثر وحدت ملی و تقویت روح جامعه ایرانیت را تقویت کامل از اساس دیانت می‌دانم .
ثانیاً از آن جایی که با خواست خداوند متعال و توجه ائمه اطهار من همیشه کردار خود را بر گفتار ترجیح داده و هر موقعیتی هم که در جریان اصلاحات مملکتی نصیب من شده است فقط از راه سعی و عمل بوده بدواً مایلم که کارکنان دولت و کلیه آحاد و افراد مملکت به این حقیقت کلی پی‌برده و این دستور اساسی را در سرلوحه وظایف اولیه خود تشخیص دهند و همه بدانند که پیشرفت هیچ مقصودی و انجام هیچ مرامی ممکن و میسر نخواهد شد مگر در سایه جدیت و کوشش و سعی و عمل پس دولت‌های شاهنشاهی من باید قطعاً متذکر باشند که لزوم اجرای اصلاحات اساسی مملکت از قبیل توسعه قوای تأمینیه و بسط معارف توجه مؤثر به حفظ الصحه عمومی ، تکمیل وسایل نقلیه ، بهبود اوضاع فلاحت و تجارت و اصلاح فوری و عاجل قوه قضاییه ، رخصت هیچ گونه تأمل و رخوتی را نداده و با کمال فوریت وسایل اجرای اصلاحات مزبور را که تمام در درجه اول اهمیت است فراهم نمایند که منویات من همان طور که انتظار دارم به موقع اجرا گذاشته شود و مخصوصاً مقرر داشته‌ام که در افتتاح دوره ششم مجلس شورای ملی موجبات و مقدمات اصلاحات مذکوره از طرف دولت تهیه گردد عمال دولت باید سرمشق حسن عمل و صراحت اخلاق و استقامت رأی باشند و بکوشند تا مردم تندرست ، توانا و دانا و توانگر شوند و وسایلی که مستلزم رفاهیت و آسایش حال عموم است بر طبق انتظار من تمهید و میسر گردد ؛
حضار با کف زدن ممتد و شوق و شعف زایدالوصف هلهله زنده باد رضاشاه پهلوی به فرمایشات رضاشاه کبیر پاسخ دادند .
پس از استماع نطق نخست وزیر وقت و عرض تبریک هیأت دولت و حاضرین اعلیحضرت همایون در حالی که تاج پهلوی بر سر و شمشیر مرصع نادری را بر کمر داشتند از تخت پایین تشریف آوردند به اتفاق والاحضرت همایون ولایتعهد وقت به میان مدعوین و حضار تشریف بردند رضاشاه کبیر پس از ۱۵ سال سلطنت افتخارآفرین زمام مملکت را به ولایتعهدی که سناً جوان و معناً خردمند ، بردبار و سائس می‌باشند واگذار نمودند . زمان واگذاری سلطنت بسیار دردناک و کشور در اشغال دول بزرگ دنیا بود . رشته انتظام کشور پاره شده بود و مقابله با پیشوایان قوای اشغال‌گر کاری
+++
بس مشکل می‌نمود که شرح مفصل آن در این فرصت کم مقدور نیست .
رئیس- تیمسار وقت شما تمام است .
تیمسار دیلمی - چند دقیقه دیگر اجازه بفرمایید .
رئیس- بفرمایید .
تیمسار دیلمی - شاهنشاه آریامهر پس از عهده گرفتن زمام کشور اشغال شده و متزلزل با اتکاء به خداوند و درایت و اندیشمندی و کیاست میهن عزیز ما را که می‌رفت تجزیه بشود از سقوط حتمی نجات داد و در تمام رزم‌های داخلی (آذربایجان) در صف مقدم فرماندهی را به عهده گرفتند و ارتش را رهنمون و فرماندهی فرمودند .
پس از خروج بیگانگان به اداره امور کشور و رفع نقایص پرداخته آنقدر کارهای بزرگ و حیرت‌آوری کرده‌اند که وقت اجازه شرح آن را نمی‌دهد.
اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر مدت ۳۵ سالی که به قلوب ملت ایران سلطنت نموده‌اند در قلوب ملت ایران جا دارند و ملت ایران چون جان عزیزش می‌دارد شاهنشاه آریامهر تمام نیات و آرزوهای رضاشاه کبیر را که مبتنی بر اصلاحات و ترقی کشور در تمام شئون بوده به نحو شایسته‌ای به موقع اجرا گذاشت و ملت ایران را با سرعت بی‌مانندی به مقامی ارجمند رسانید که موجب استعجاب سلاطین و رؤسای جمهور و سیاستمداران و دیپلمات‌ها و حتی علما اجتماعی و مورخان دنیا گردیده است .
شاهنشاه آریامهر با افکار و اندیشه ژرف و سیاست بی‌نظیر و کیاست فوق‌العاده و تصویب ۱۷ اصل انقلاب شاه و مردم ملت کهنسال ایران را سربلند و مفتخر و زعمای جهان را تحت تأثیر نبوغ خود قرار دادند . (صحیح است)
ارتش نوین و نیروهای مسلح شاهنشاهی که حافظ و حارس حدود و ثغور کشور می‌باشند به مقامی ارجمند رسانید که با ارتش‌های دول بزرگ برابری می‌کند و با آخرین سلاح‌های مدرن مجهز فرموده و سطح معلومات علمی ، تاکتیکی و تکنیکی افسران و درجه‌داران نیروهای سه‌گانه (زمینی، هوایی و دریایی) را به حد اعلاء ترقی رسانده‌اند که با بهترین افسران ارتش‌های ملل بزرگ برابری می‌نمایند. چون تشریح جزئیات پیشرفت‌های ارتش شاهنشاهی در این مقال نمی‌گنجد به همین جا بسنده می‌کنم .
در پایان عرایضم جا دارد همه ما ملت ایران از خداوند بزرگ بخواهیم که وجود مبارک شاهنشاه آریامهر شاهنشاه ایران‌پرست و ملت‌نواز و عدالت‌گستر و والاحضرت همایون ولایتعهد نور چشم و امید ملت ایران و علیاحضرت شهبانوی نیکوکار ملت دوست و رئوف مهربان و متواضع را در پناه خداوند بیش از هر گزندی در امان نگاهدارد .با عرض تشکر .
(احسنت - احسنت)
رئیس- آقای علامه وحیدی بفرمایید .
علامه وحیدی - با کسب اجازه از مقام ریاست طبق معمول همیشه من سخنان خود را با مقدمه علمی شروع می‌کنم و بعد منظور خود را پیاده می‌کنم:
چه کنم حرف دگر یاد ندارد استادم ؛
به قول حافظ :
سخن درست بگویم نمی‌توانم دید که می‌خوردند حریفان و من نظاره کنم
مقصود از کلمه می؛ در کلام حافظ ابراز احساسات است نه معنی لغوی می ؛ زیرا می حرام است همان طور که خداوند در قرآن کریم می‌فرماید « انما الخمروالمیسروالازلام والانصاب رجس من عمل الشیطان فاجتنبوه ...»
منظورم این است که من هم در این باره صحبتی بکنم ، با این که کسالت دارم و ایام کهولتم شروع شده است و یک دندان خود را هم کشیده‌ام و متأسفم که نباید آن یک دندان هم کشیده شود. به هر حال با حال نقاهت پشت تریبون آمدم تا به طور اختصار مطالبی بگویم تا مورد اخطار مقام ریاست واقع نشوم علماء منطق می‌گویند که استدلال سه مرحله دارد :
۱- مرحله استقرا است ، یعنی از جزیی به کلی پی‌بردن
۲- مرحله قیاس است ، یعنی از کلی به جزیی پی‌بردن
۳- تمثیل ، یا قیاس مساوات که از جزیی به جزیی پی‌بردن است و بیشتر در ریاضی به کار برده می‌شود. در دنیای مترقی امروزه بیشتر به جنبه استقراء توجه می‌کنند ، یعنی می‌گویند اول باید مراحل استقراء طی شود تا انسان بتواند اظهارنظر کند زیرا آن کلی هم مبتنی بر استقراء است و اگر کسی بدون توجه استقراء حکم کلی کند ممکن است بگویند بعضی از قسمت‌ها هنوز کشف نشده پس چگونه حکم کلی می‌کنید بنابراین من مطلب خود را با توجه به استقراء شروع می‌کنم و می‌گویم تاریخ بر دو گونه است
+++
۱- تاریخ صامت یا تاریخ خاموش
۲- تاریخ ناطق یا تاریخ گویا
موقعی که من در نجف اشرف بودم در اواخر سلطنت احمدشاه جلساتی می‌شد در نظر دارم جلسه‌ای که مرحوم نایینی و مرحوم آقای سیدابوالحسن اصفهانی و مرحوم سید محمد فیروزآبادی نشسته بودند و من هم افتخار حضور داشتم و با آنان در صحبت شرکت می‌کردم ، می‌خواهم تا آنجا که خصوصیات در خاطرم هست تذکر بدهم چون حافظه من بد نیست ، مرحوم آقا سید ابوالحسن در حالی که با محاسن خودشان بازی می‌کردند جمله ( لااله‌الاالله ) می‌گفتند ، ما پرسیدیم که چرا لااله الاالله می‌گویید ؟ گفتند همه ما ناراحت هستیم این مملکت نیست این وضع نیست بالاخره آیا ما باید تحت نفوذ بیگانه باشیم؟
چون ایرانیان مقیم نجف اشرف بسیار متعصب بودند هنوز هم هستند ایشان فرمودند انشاءالله خداوند یک نفر را بعثت بدهد به همین عبارت که بتواند او این مملکت شکست خورده و استقلال از بین رفته را سر و سامانی بدهد ،نامه‌هایی نوشتند به تهران ، پادشاه وقت ضعیف بود پاسخ‌هایی می‌داد که من چه کنم ؟ نیرویی ندارم ، توانایی ندارم ، آقایان حکم جهاد بدهید و از این قبیل حرف‌ها که در حقیقت برخلاف مصالح مملکت بود تا این که خداوند تفضل کرد و اعلیحضرت رضاشاه کبیر در آن تاریخ به مقام وزارت جنگ رسیدند.
یک روز آقا میرزا علی آقا پسر مرحوم سید حسن میرزای شیرازی در یک مجلسی اظهار کرد خدا کند این مطلب راست باشد و این عین عبارت آقا است گفتم کدام مطلب راست باشد؟ گفت امیدوارم که او بتواند این مملکت را نجات بدهد - بالاخره مراحلی طی شد تا معظم‌له به مقام نخست وزیری رسیدند . روزی در منزل مرحوم کمونه که او هم شخصیتی ممتاز بود حضور داشتم دیدم همه اظهار امیدواری می‌کنند و همه پیش‌بینی می‌کنند که مملکت نجات یافته است . ولی البته برای آنها کافی نبود زیرا صریحاً خلع احمدشاه را می‌خواستند . من می‌خواهم با رعایت امانت عین عبارت آنها را بیاورم آنها می‌گفتند باید زمام مملکت را به دست همین شخص داد و به مشارالیه اشاره می‌کردند یعنی به نخست وزیر وقت اشاره می‌کردند تا این که خداوند تبارک و تعالی عنایت و تفضل فرمود شاهنشاه رضاشاه کبیر به مقام سلطنت رسیدند و نطق افتتاحیه عجیب و غریبی ایراد فرموده و ضمن آن نطق بیشتر به دیانت اهمیت داده بودند و این خودش در نجف یک بازتاب عجیبی داشت نه عکس‌العمل غلط ، همه می‌گفتند شاهنشاه ایران شاهنشاهی است مسلمان و مبادی به آداب دینی و مورد ستایش همه ایرانیان است و پادشاهی در قرآن منصوص است به قول آخوندها یک موضوعی را طرداً للباب بگویم چندی قبل از قم عده‌ای به ملاقات من آمده بودند و بالاخره راجع به همین تغییر سال صحبت می‌کردند ، گفتم آقایان این عصر دین و عصر تدین است و باید این طور بشود مگر ندیده‌اید که خداوند در قرآن می‌فرماید « یسألونک عن الاهلة قل هی مواقیت وللناس » ای پیامبر سئوال می‌کنند از تو از هلال‌ها بگو این منشاء است یعنی « هی » .در آیه ضمیر «هی » آورده شده است آخر شما می‌دانید که تقدم مسندالیه ایجاب انحصار می‌کند « هی مواقیت » یعنی بالاخره پایه‌گذاری هجرت من روی این پایه باید باشد یعنی روی گردش هلال بنابراین یک‌هزار و سیصد و پنجاه و پنج که سال شمسی است پایه‌گذاری نیست بلکه تقریباً قلب آن است ما مجاز نیستیم ، حالا شما ببینید که در این عصر هم دوباره یک طلیعه دینی نشان داده شده به این معنی که منشاء تاریخ ، جلوس کوروش کبیر شاهنشاه ایران معین گردید آن هم چه شاهنشاهی که منصوص قرآن است گفتم (یسألونک عن ذی‌القرنین قل سأتلو اعلیکم منه ذکراً ) آن وقت کلمات ذی‌القرنین که شاهنشاه کوروش کبیر باشد یک یک ذکر می‌کند حتی برای این که رفع ابهام بشود می‌فرماید : « حتی بلغ مغرب الشمس » اسکندر مقدونی از شرق به غرب رفت نه از غرب به شرق . در صورتی که قرآن صراحت دارد که از غرب به شرق رفت تا مبادا ابهامی باشد ، لذا مسلماً منشاء ما باید جلوس کورش کبیر باشد پس ما دو تاریخ داریم یکی تاریخی است که پیغمبر اکرم از مکه هجرت فرمودند که به سال قمری ۱۳۹۶ است طبق مفاد آیه « هی مواقیت للناس » و دیگر ۲۵۳۵ شاهنشاهی ایران یعنی تاریخ جلوس کورش کبیر ، ببینید که ما هم از نظر دین و هم از نظر شاهنشاهی دارای یک چنین افتخار هستیم آن هم کسی که در قرآن منصوص است بنابراین هر چه من در پیرامون رضاشاه کبیر صحبت کنم کم است و هر چه من در پیرامون شاهنشاه آریامهر صحبت کنم کم است و همه آقایان از من بهتر می‌دانند .
شاهنشهی و فرشکوفای پهلوی بر تارک زمانه بود تاج افتخار
این است که من برحسب مرکز تحقیقات که به من نوشته‌اند ، مفتخر شدم ، که بالاخره قصیده من از اسناد
+++
تاریخی و سند نمونه قلمداد شد ، من قابل نیستم ، و این خود بر اثر اشعه ممدوح است و نه مادح من شایسته این کار نیستم .امیدوارم خداوند شاهنشاه آریامهر را برای ملت ایران نگه بدارد ( انشاءالله ) و از اینجا بایستی تذکر دیگری داه بشود چون امروز روز میلاد فرخنده ملکه مادر است که باید تهنیت عرض کنم و از نیکوکاری شاهدخت اشرف پهلوی هم باید ذکری کرده باشم بنابراین همه را به اختصار می‌گذرانم امیدوارم که خداوند ما را به خدمت شاهنشاه آریامهر موفق گرداند.(احسنت - احسنت)
۳- جواب سئوال آقای دکتر صدیق از وزارت رفاه اجتماعی در خصوص بازگرداندن پزشکان ایرانی مقیم خارج کشور به وسیله معاون آن وزارتخانه
رئیس- سؤال آقای دکتر صدیق از وزارت رفاه اجتماعی در خصوص بازگرداندن پزشکان ایرانی مقیم خارج از کشور مطرح است ابتدا سؤال قرائت می‌شود .
(به شرح زیر قرائت شد)
نسبت به دعوت و بازگرداندن پزشکان ایرانی مقیم خارجه که مدت‌ها است تحصیلات و اغلب دوره تخصصی خود را به پایان رسانده و به طبابت اشتغال دارند چه اقداماتی به عمل آورده‌اند؟
رئیس- بانو معارفی بفرمایید .
معاون وزارت رفاه اجتماعی - ریاست محترم مجلس سنا ، خانم‌ها و آقایان سناتورهای محترم ، در خصوص سؤال جناب آقای دکتر سناتور عیسی صدیق راجع به بازگردانیدن پزشکان ایرانی مقیم خارج از کشور به اتسحضار می‌رساند:
تردیدی نیست که تعداد پزشکان فعلی که در سطح کشور به خدمات پزشکی اشتغال دارند با توجه به استانداردهای بین‌المللی و تعداد جمعیت کشور کافی نیست و بالاخص سازمان‌های مسئول تأمین خدمات درمانی که زیر نظر وزارت رفاه اجتماعی انجام وظیفه می‌کنند کمبود تعداد پزشک و وابستگان پزشکی را کاملاً احساس می‌کنند و به همین علت از بدو تشکیل وزارت رفاه اجتماعی برای جبران این کمبود از یک طرف سعی شد همکاری پزشکان فعال کشور جلب شود و در حال حاضر ۹۳٪ از پزشکان در سراسر ایران با سازمان تأمین خدمات درمانی به طور مستقیم یا غیر مستقیم همکاری دارند و از طرف دیگر از طریق جلب پزشکان ایرانی مقیم خارج از کشور برای مراجعت به ایران و خدمت در سازمان‌های درمانی کشور کوشش‌های لازم به عمل آمده و می‌آید .به این توضیح که بدواً هیأت‌هایی برای جلب نظر این پزشکان به کشورهای اروپایی و امریکای شمالی به سرپرستی اطباء عالی مقامی که تحصیلات خود را در این کشورها به پایان رسانیده آن دو اینک در سازمان‌های درمانی کشور مصدر خدمات شایسته‌ای می‌باشند اعزام شدند . این هیأت‌ها ضمن توضیح اوضاع اقتصادی و اجتماعی کشور برای آن دسته از پزشکان مقیم خارج که آشنایی کامل به تحولات شگرف و پیشرفت‌های همه جانبه مملکت خود نداشتند و تشریح امکانات وسیعی که برای خدمت آنها در کشور خودشان به وجود آمده است و نیاز مبرم هم میهنانشان به آنها ، توفیق حاصل نمودند که توجه تعداد قابل ملاحظه‌ای از پزشکان ایرانی مقیم خارج را به مراجعت به ایران جلب نمایند .هیأت‌های مذکور از مساعی و کوشش‌های شایان توجه جنابان سفیران شاهنشاه آریامهر و سایر مأموران وزارت امورخارجه برخوردار بوده‌اند . به منظور جلب توجه و تمایل هر چه بیشتر این پزشکان به مراجعت به کشور خود تا آنجا که ممکن بوده است موجبات تأمین زندگی و خدمات رفاهی برای آنان فراهم شده است منجمله آن که وزارت رفاه اجتماعی تعهد نموده است هزینه سفر پزشکان و خانواده آنها و همچنین هزینه حمل اثاثیه منزلشان را به اضافه پانزده روز حقوق بلاعوض به آنها پرداخت نماید و نیز اقداماتی به عمل آمده که تسهیلات و امتیازات گمرکی برای ترخیص اثاثیه منزل و اتومبیل شخصی آنها در نظر گرفته شود .
از لحاظ بازنشستگی طرحی در دست تهیه است که طبق آن مدت خدمت این پزشکان در خارج از کشور تحت شرایط و ضوابطی جزء ایام خدمت در ایران قابل محاسبه باشد . پزشکان مذکور از وام مسکن نیر می‌توانند استفاده کنند .
علاوه بر اقداماتی که به وسیله هیأت‌های مذکور به عمل آمده و بسیار موفقیت‌آمیز بوده است دفتر مخصوصی برای ارشاد و راهنمایی و به کار گماردن پزشکان ایرانی مقیم خارج در سازمان تأمین خدمات درمانی تشکیل شده است که با اکثر پزشکان مذکور تماس برقرار کرده و موجبات بازگشت آنان را نیز فراهم می‌نماید و این دفتر نیز در این زمینه موفقیت‌هایی کسب کرده و توانسته است تعدادی از پزشکان ایرانی مقیم خارج را به ایران دعوت و در سازمان تأمین خدمات درمانی چه به عنوان پزشک تحت استخدام و چه به عنوان خدمت در درمانگاه‌ها به طریق تمام وقت جغرافیایی مشغول به کار نماید .
اینک آمار دقیق پزشکانی که تا این تاریخ با مساعی وزارت رفاه اجتماعی به کشور مراجعت نموده و مشغول کار شده‌اند به عرض می‌رسد .
۱- ۱۶۴ نفر از پزشکان ایرانی مقیم کشورهای
+++
آلمان و سوئیس ، اطریش با سازمان تأمین خدمات درمانی قرارداد خدمت منعقد کرده‌اند که تاکنون ۷۱ نفر آنها به ایران آمده و مشغول کار شده و بقیه به تدریج خود را آماده حرکت می‌نمایند .
۲- ۶۰ نفر از پزشکان مقیم کشور امریکای شمالی با سازمان تأمین اجتماعی قرارداد بسته‌اند که تعداد ۴۰ نفر آنها به ایران آمده و مشغول کار هستند و بقیه نیز به مرور مراجعت می‌نمایند.
۳- سازمان تأمین خدمات درمانی با قریب ۷۰ نفر دیگر از پزشکان ایرانی مقیم اروپا و امریکا و حتی پزشکان مقیم ترکیه نیز مکاتباتی به عمل آورده و با آنها در تماس است و امیدواری وجود دارد که این وعده نیز برای خدمت به هم میهنان خود به کشور بازگردند.
بدیهی است اقدامات رفاه اجتماعی برای جلب هر چه بیشتر پزشکان ایرانی مقیم خارج از کشور کماکان ادامه خواهد یافت و امیدواریم با امکانات بسیار مساعدی که فراهم شده و با توجه به این که فرزندان این آب و خاک در هر نقطه از جهان که باشند همیشه سرشار از احساسات و غرور ملی بوده و وظایف خود را نسبت به شاهنشاه و میهن خود از یاد نبرده و همواره آماده خدمت به هم میهنان خود می‌باشند در آینده اکثر پزشکان ایرانی به وطن خود باز خواهند گشت .
رئیس- آقای دکتر صدیق بفرمایید .
دکتر صدیق - ابتدا بنده بایست از خداوند بزرگ تشکر کنم که عمر دوباره به من مرحمت فرمود و توانستم امروز به زیارت سروران گرامی نایل بشوم در این عمر دوباره شخصی که در چنین موقعیت خطرناک به داد من رسید جناب آقای دکتر مرشد بودند که تشریف دارند و همچنین جناب آقای دکتر مستجابی که مابین حیات و ممات به فریادم رسیدند که بادی از هر دوی ایشان تشکر کنم . سئوالی که امروز مطرح شد بنده در شهریور ماه سال گذشته ابتدا در جمعیت مرکزی شیر و خوشید سرخ مطرح کردم و جناب آقای وزیر رفاه اجتماعی مژده دادند که اقداماتی کرده‌اند و به نتیجه خواهد رسید در نتیجه من این سئوال را کردم که این اطلاعات را لطف بفرمایند و خیلی خوشوقتم که اقدامات انجام شده و به نتیجه هم رسیده است . تردیدی نیست که این دانشجویان ایرانی که در خارج تحصیلاتشان را تمام کرده‌اند با عشق تمام مایل هستند که به ایران برگردند و به مملکت و وطن خودشان خدمت کنند بنده در هر سفری که به اروپا یا امریکا کردم این عشق را در آنها دیدم چنانچه عده‌ای از آنان هنوز نیامدند و عده زیادشان در آنجا مانده‌اند تقصیر بی‌ترتیبی است که در بعضی ادارات ما وجود دارد. مطابق اطلاعاتی که من دارم و متعلق به سازمان بهداشت جهانی است الان متجاوز از ۳۲۰۰ نفر از اطبای فارغ‌التحصیل ایرانی در امریکای شمالی و در اروپا مشغول طبابت هستند غیر آنهایی که مشغول تحصیل هستند باز جای خوشوقتی است که در حدود صد و پانزده نفر از آنان در نتیجه اقدامات وزارت رفاه اجتماعی به ایران برگشته‌اند و امیدوارم بقیه آنها به زودی برگردند انشاءالله آن چیزی را که راجع به طرح بازنشستگی گفته شد که مدت‌ها است درصدد تهیه آن هستند هر چه زودتر حاضر بشود زیرا این امر موجب تشویق بازگشت آنان خواهد بود .
مسأله دیگری که از نظر آنها حایز اهمیت است نظام وظیفه است اگر دولت اقداماتی بکند که اینها به جای خدمت در سربازخانه در بیمارستان‌ها انجام وظیفه بکنند احتمال کلی دارد که عدهٔ کثیری با رفع این مشکل به وطن بازگردند.
اما مسأله مهمتری که در آنجا از خود آنان شنیدم و موجب می‌شود که عده‌ای از آمدن به ایران بترسند و یا وقتی که آمدند دوباره برگردند این است که در بعضی از ادارات ما ملاحظه تحصیلات و عمری را که آنان در آنجا صرف کرده‌اند نمی‌کنند و با آنان با تفرعن و بی‌احترامی رفتار می‌کنند و فکر نمی‌کنند که آنها ۲۰ سال ، ۲۵ سال زحمت کشیده‌اند تا به مقامی رسیده‌اند و فرض می‌کنند که آنان مثل آدم معمولی هستند که بیایند پشت میز آنان بایستند و تعظیم هم بکنند .
موضوع دیگر این است که برای ارزشیابی مدارک تحصیلی‌شان خیلی معطل می‌شوند به جای این که ظرف ده یا پانزده روز کارشان انجام بشود گاهی تا چند ماه به طول می‌انجامد. در وزارت فرهنگ یک کتابخانه پنج هزار جلدی تهیه کرده بودیم که معلوم نیست چه شده است بنابراین هر محصلی باید خودش دلایلی را که فلان تحصیل را کرده است بیاورد و نشان بدهد و آن کتابخانه فعلاً از بین رفته است و معلوم نیست چه به آن کرده‌اند .
موضوع دیگر نامتناسب بودن حقوق با تحصیلاتشان است من اشخاصی را می‌شناسم که حقوقی برای آنان در نظر گرفتند که فقط کرایه‌خانه‌شان را تأمین می‌کند و همچنین نامتناسب بودن مکانی است که آنها را می‌فرستند
+++
مثلاً کسی که متخصص در قلب بوده است او را به رامهرمز که شهر هشت هزار نفری است فرستاده‌اند در صورتی که شهرهای بزرگ هم متخصص قلب ندارند و همچنین فراهم نبودن موجبات زندگی است از قبیل کمبود محل سکونت و مطب و نبودن مستخدم مشکلات دیگری است در صورتی که در خارج از هر حیث تسهیلاتی زندگی و کار برای آنان فراهم است حالا جای خوشوقتی است که دولت یعنی وزارت رفاه اجتماعی دفتری برای اینکار تأسیس کرده است باید به این دفتر اختیارات تام داد تا بتوانند این کارها را انجام بدهند و برای آنان زمین پیدا بکنند و یا برایشان از بانک‌ها قرض بگیرند و آنان را در همه امور راهنمایی کنند این کارها اگر بشود بسیار مفید است . بنده شنیدم که وزارت رفاه اجتماعی عده‌ای را مأمور کرده است که بروند و پزشکان را به آمدن ایران تشویق کنند یکی از آنان آقای دکتر ضیاء که خود تحصیلکرده امریکا است مأمور شده بود که خوشبختانه موفق شد با عده‌ای صحبت کند و آنان را متقاعد نماید که به ایران بازگردند . بنابراین معلوم می‌شود که این رویه نتیجه بخش بوده است . بسیار خوب خواهد بود که این رویه تعقیب بشود و اشخاص را بفرستند تا اوضاع و احوال را برای آنان تشریح کنند و به آنان اطمینان بدهند زیرا آنها ناراحت هستند از این که جا و مقام و منصبی را که دارند از دست بدهند بیایند اینجا سرگردان و بلاتکلیف بشوند و کار نداشته باشند بنده ۴۰-۵۰ سال پیش که آنجا بودم اشخاصی مثل دکتر بختیار را که در آنجا مطب داشتند تشویق کردم به محض این که از وزارت دربار برای او نامه فرستاده شد تمام اثاثیه‌اش را فروخت و با من به ایران آمد و توانستیم تالار تشریح مدرسه طب را بسازیم و همین طور دکتر بیژن و سایرین پس باید در آنجا به آنان اطمینان داد وقتی اطمینان پیدا کنند با تمام عشق به ایران می‌آیند زیرا همه عاشق خدمت به ایران هستند و اگر بدانند در ایران وضعشان مرتب است یکدیگر را خبر می‌کنند و می‌آیند چون حال بنده مساعد نیست معذرت می‌خواهم و امیدوارم در جلسه دیگری ضمن نطق قبل از دستور در این باره بیشتر عرض بکنم .
۴- اعلام وصول لایحه تعیین حقوق و مزایای رئیس کل راه‌آهن دولتی ایران ارسالی مجلس شورای ملی .
رئیس - لایحه تعیین حقوق و مزایای رئیس کل راه‌آهن دولتی ایران از مجلس شورای ملی رسیده است که وصول آن اعلام می‌شود .
(نامه به شرح قرائت)
ریاست محترم مجلس سنا
گزارش کمیسیون امور استخدام و سازمان‌های اداری در قبال لایحه شماره ۷۱۲۸۸ مورخ ۲۹/۱۱/۱۳۵۴ دولت راجع به تعیین حقوق و مزایای رئیس کل راه‌آهن دولتی ایران در جلسه روز سه‌شنبه ۳۱/۱/۲۵۳۵ مطرح و به تصویب مجلس شورای ملی رسید . اینک لایحه قانون مزبور جهت تصویب آن مجلس محترم به پیوست ایفاد می‌گردد .
رئیس مجلس شورای ملی - عبدالله ریاضی
رئیس - لایحه به کمیسیون مربوط ارجاع می‌شود .
۵- تصویب قانون موافقتنامه اساسی در زمینه همکاری‌های علمی و فنی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت ممالک متحده مکزیک و ابلاغ آن به‌دولت .
رئیس - لایحه موافقتنامه اساسی در زمینه همکاری‌های علمی و فنی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت ممالک متحده مکزیک برای شور دوم مطرح است .
گزارش کمیسیون شماره یک خارجه قرائت می‌شود .
(به شرح زیر قرائت شد)
گزارش از کمیسیون شماره یک خارجه به مجلس سنا
لایحه شماره ۱۹۴۳۰ مورخ ۱۰/۸/۱۳۵۴ (۲۵۳۴ شاهنشاهی) دولت راجع به موافقتنامه اساسی در زمینه همکاری‌های علمی و فنی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت ممالک متحده مکزیک (ارسالی از مجلس شورای ملی) برای شور دوم در جلسه ۳۰ فروردین ماه ۲۵۳۵ کمیسیون خارجه با حضور نماینده وزارت امور خارجه مورد بررسی قرار گرفت و گزارش شور اول عیناً به تصویب رسید .
اینک گزارش آن برای شور دوم تقدیم مجلس محترم سنا می‌گردد .
رئیس کمیسیون شماره یک خارجه - به جای مخبر محسن رئیس
قانون موافقتنامه اساسی در زمینه همکاری‌های علمی و فنی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت ممالک متحده مکزیک
ماده واحده – موافقتنامه اساسی در زمینه همکاری‌های علمی و فنی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت ممالک متحده مکزیک مشتمل بر یک مقدمه و چهارده ماده که در تاریخ ۳۰ تیرماه ۱۳۵۴ ( ۲۱ ژوئیه ۱۹۷۵ ) در تهران به امضاء رسیده است تصویب و اجازه مبادله اسناد تصویب آن داده می‌شود .
+++
رئیس- ماده واحده مطرح نظری هست می‌فرمایند . (اظهاری نشد) رأی می‌گیریم به ماده واحده موافقین قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. کلیات لایحه مطرح است نظری نیست ؟ (اظهاری نشد) رأی می‌گیریم به کلیه لایحه سناتورهایی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد . تصویب قانون به دولت ابلاغ خواهد شد .
۶- تصویب قانون موافقتنامه همکاری فرهنگی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت ممالک متحده مکزیک و ابلاغ آن به دولت
رئیس- لایحه موافقتنامه همکاری فرهنگی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت ممالک متحده مکزیک برای شور دوم مطرح است . گزارش کمیسیون شماره یک خارجه قرائت می‌شود .
( به شرح زیر قرائت شد )
گزارش از کمیسیون شماره یک خارجه به مجلس سنا
لایحه شماره ۱۹۴۳۴ مورخ ۱۰/۸/۱۳۵۴ ( ۲۵۳۴ شاهنشاهی ) دولت راجع به موافقتنامه همکاری فرهنگی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت ممالک متحده مکزیک (ارسالی از مجلس شورای ملی) برای شور دوم در جلسه ۳۰ فروردین ماه ۲۵۳۵ کمیسیون خارجه با حضور نماینده وزارت امور خارجه مورد بررسی قرار گرفت و گزارش شور اول عیناً به تصویب رسید . اینک گزارش آن برای شور دوم تقدیم مجلس محترم سنا می‌گردد .
رئیس کمیسیون شماره یک خارجه - به جای مخبر
محسن رئیس
قانون موافقتنامه همکاری فرهنگی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت ممالک متحده مکزیک
ماده واحده - موافقتنامه همکاری فرهنگی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت ممالک متحده مکزیک مشتمل بر یک مقدمه و هشت ماده که در تاریخ ۳۰ تیرماه ۱۳۵۴ ( ۲۱ ژوئیه ۱۹۷۵) در تهران به امضاء رسیده است تصوب و اجازه مبادله اسناد تصویب آن داده می‌شود .
رئیس- ماده واحده مطرح است اگر نظری هست می‌فرمایند (اظهاری نشد) رأی می‌گیریم به ماده واحده موافقین فیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد . کلیات لایحه مطرح است نظری نیست ؟ (اظهاری نشد) رأی می‌گیریم به کلیه لایحه سناتورهایی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد . تصوب قانون به دولت ابلاغ می‌شود .
۷- شور اول لایحه اصلاح بعضی از مواد قانون تصفیه امور ورشکستگی و الحاق دو ماده به آن و اصلاح بعضی از مواد قانون تجارت و الحاق پنج تبصره به قانون مزبور
رئیس- لایحه اصلاح بعضی از مواد قانون تصفیه امور ورشکستگی و الحاق دو ماده به آن و اصلاح بعضی از مواد قانون تجارت و الحاق پنج تبصره به قانون مزبور برای شور اول مطرح است. گزارش کمسیون شماره سه (دادگستری و استخدام) قرائت می‌شود
( به شرح زیر قرائت شد )
گزارش از کمیسیون شماره ۳ دادگستری و استخدام
به مجلس سنا ،
لایحه شماره ۶۵۱۴۲- ۲/۱۰/۱۳۵۴ دولت راجع به اصلاح بعضی از مواد قانون تصفیه امور ورشکستگی و الحاق دو ماده به آن و اصلاح بعضی از مواد قانون تجارت و الحاق پنج تبصره به قانون مزبور در کمیسیون شماره ۳ دادگستری و استخدام با حضور آقای هنرمندی معاون وزارت دادگستری طی چند جلسه مطرح شد و پس از رسیدگی و بحث مفصل با اصلاح به تصویب رسید . اینک گزارش آن به شرح زیر برای شور اول تقدیم مجلس محترم سنا می‌شود .
رئیس کمیسیون شماره ۳ دادگستری و استخدام - به جای مخبر
دکتر سید محمد سجادی
قانون اصلاح بعضی از مواد قانون تصفیه امور ورشکستگی و الحاق دو ماده به آن و اصلاح بعضی از مواد قانون تجارت و الحاق پنج تبصره به قانون مزبور
ماده ۱- مواد ۱۴ -۲۴ -۳۱ -۳۷ -۴۱- ۴۲ - ۴۴ -۴۵ -۴۷ -۵۸ -۵۹ قانون تصفیه امور ورشکستگی به شرح زیر اصلاح و چهار تبصره به مواد ۱۴ -۴۱ -۴۴ -۴۵ اضافه می‌شود . و دو ماده نیز به عنوان مادهٔ ۶۱ و مادهٔ ۶۲ به قانون مزبور اضافه می‌گردد :
الف - ماده ۱۴ قانون تصفیه امور ورشکستگی به شرح زیر اصلاح و یک تبصره به آن اضافه می‌شود :
ماده ۱۴- ورشکسته مکلف است کلیه اموال و دفاتر خود را در اختیار اداره تصفیه قرار دهد و در صورت تخلف به سه ماه تا یک سال حبس جنحه‌ای محکوم خواهد شد . اگر ورشکسته فوت شود یا متواری باشد ورثه و شرکاء و خدمه و متصدیان امور و کلیه اشخاصی که به نحوی از انحاء در اموال ورشکسته
+++
تصرف و دخالت دارند همچنین کسانی که دفاتر ورشکسته را در اختیار دارند مکلفند اموال و دفاتر را در اختیار اداره تصفیه قرار دهند و در صورت تخلف به مجازات فوق محکوم خواهند شد .اداره تصفیه ضمن انتشار آگهی موضوع ماده ۲۴ اشخاص مذکور را از این تکلیف آگاه کرد و مجازاتی را که برای خودداری آنها معین شده تذکر می‌دهد .
تبصره - در مورد قسمت اخیر این ماده در صورتی که اشخاص مذکور اموال و دفاتر را در اختیار اداره تصفیه قرار دهند با گذشت اداره تصفیه تعقیب کیفری یا اجرای مجازات موقوف خواهد شد .
ب- ماده ۲۴ به شرح زیر اصلاح می‌شود :
ماده ۲۴ - اداره تصفیه آگهی منتشر نموده و نکات زیر را در آن قید می‌نماید :
۱- تعیین ورشکسته و محل اقامت او و تاریخ توقف (در صورتی که در حکم دادگاه تعیین شده باشد).
۲- اخطار به بستانکاران و کسانی که ادعایی دارند با قید این که ادعای خود را ظرف دو ماه از تاریخ انتشار دومین آگهی به اداره اعلام نمایند و مدارک خود را (اصل یا رونوشت یا فتوکپی گواهی شده) به اداره تسلیم دارند .
مدت مذکور برای کسانی که در خارجه اقامت دارند سه ماه خواهد بود .
۳- اخطار به بدهکاران متوقف که ظرف مدت مذکور خود را معرفی کنند و ترتیب پرداخت دین خود را بدهند با قید این که بدهکاران متخلف علاوه بر پرداخت اصل به جریمه نقدی معادل بیست و پنج درصد دین به نفع صندوق محکوم خواهند شد .
۴- اخطار به کسانی که به هر عنوان اموال ورشکسته در دست آنها است که آن اموال را ظرف مدت مقرر در اختیار اداره بگذارند وگرنه هر حقی که نسبت به آن مال دارند از آنها سلب خواهد شد مگر این که عذر موجهی داشته باشند همچنین اخطار به سایر اشخاص مذکور در ماده ۴۱ به ترتیبی که در آن ماده مقرر است
۵- دعوت اولین جلسه بستانکاران که بیست روز از تاریخ آگهی نوبت دوم تشکیل خواهد شد ، ضمناً قید می‌شود کسانی که با متوقف مسئولیت تضامنی داشته و یا ضامن او هستند می‌توانند در جلسه حضور به هم رسانند .
ج - ماده ۳۱ به شرح زیر اصلاح می‌شود :
ماده ۳۱- اداره تصفیه برای رسیدگی به ادعای طلب در صورت لزوم می‌تواند ابراز دفاتر تجاری مدعی را بخواهد در این صورت مدعی طلب باید دفاتر خود را ارائه کند. هرگاه بدون عذرموجه از ابراز دفاتر خودداری کند و طلب او مستند به حکم یا سند لازم‌الاجرا نباشد اداره تصفیه ادعای مطلب را رد خواهد کرد .
د- ماده ۳۷ به شرح زیر اصلاح می‌شود :
ماده ۳۷ - اگر در موعد مقرر طبق آگهی موضوع ماده ۲۴ این قانون ادعای طلب شده لکن ارایه اسناد با عذرموجه به تأخیر افتاده باشد باید در جلسه رسیدگی به ادعای طلب ارائه گردد .
اداره تصفیه در این مورد با تعیین وقت رسیدگی به مدعی اخطار می‌نماید که در جلسه حاضر شود و اصل سند را ارائه کند در غیر این صورت به ترتیب مقرر در مادهٔ ۴۷۳ قانون تجارت عمل خواهد شد و اگر برای تقسیمات بعدی اداره تصفیه سند مذکور را قبول کرد اقدام به تصحیح صورت بستانکاران می‌نماید و سایر بستانکاران را به وسیله آگهی مطلع می‌سازد .
هزینه‌ای که در اثر تأخیر پیش‌آمده بر عهده مدعی طلب است .
هرگاه اصل مدرک در یکی از مراجع رسمی و خارج از دسترس مدعی باشد اداره تصفیه به درخواست مدعی‌طلب اقدام مقتضی در مطالبه اصل یا روشت گواهی شده سند خواهد نمود .
هـ - ماده ۴۱ به شرح زیر اصلاح و یک تبصره به آن اضافه می‌شود :
ماده ۴۱ - شرایط فروش لااقل ده روز قبل از مزایده در دفتر اداره در دسترس عموم گذارده خواهد شد و هر کس می‌تواند اطلاعات لازم را کسب نماید. آگهی فروش شامل مکان - روز - ساعت مزایده خواهد بود و در مورد اموال غیرمنقول این آگهی یک ماه قبل از اقدام به فروش به عمل می‌آید . برای بستانکارانی که حق وثیقه دارند نسخه‌ای از آگهی فرستاده شده و ارزیابی که به عمل آمده به آنها اعلام خواهد گردید.
پیشنهاددهندگان خرید اموال غیرمنقول باید ده درصد بهای ارزیابی را به عنوان سپرده بپردازند و قبض پرداخت را ضمیمه پیشنهاد کتبی خود نمایند .
تبصره - درصورتی که ورشکسته مستأجر محل کسب یا تجارت خود باشد ارزش حق کسب و پیشه و میزان اجاره‌بها و شرایطی که در اجاره‌نامه مقرر بوده واگر اجاره‌نامه در بین نباشد شرایطی که متعارف و معمول است در آگهی مزایده قید می‌شود .
+++
و- ماده ۴۲ به شرح زیر اصلاح می‌شود :
ماده ۴۲ - در جلسه مزایده اموال منقول پس از سه مرتبه اعلام بالاترین قیمت به کسی که حداکثر را پیشنهاد کرده است واگذار می‌شود :
همین ترتیب نسبت به اموال غیرمنقول در مزایده حضوری رعایت می‌گردد مشروط بر این که پیشنهاد بهای ارزیابی شده برسد و در صورت نبودن پیشنهاد مکفی ، فروش متوقف می‌ماند و پس از ارزیابی مجدد مزایده تجدید خواهد شد.
هرگاه در مرتبه دوم که باید اقلاً یک ماه پس از مزایده اول به عمل آید باز پیشنهادی معادل یا بیشتر از بهای ارزیابی نرسد اداره با تصویب مدیرکل تصفیه به هر طریقی که به صلاح و صرفه بستانکاران و ورشکسته تشخیص دهد اقدام به فروش می‌نماید .
ز- ماده ۴۴ به شرح زیر اصلاح و یک تبصره به آن اضافه می‌شود :
ماده ۴۴ - اداره تصفیه مکلف است شرایط فروش را با رعایت صرف و عادت و غبطه بستانکاران و ورشکسته تعیین نماید . اداره می‌تواند پرداخت بهای اموال فروخته شده را نقد یا به موعد قرار دهد .
در صورتی که به وعده باشد مهلت پرداخت در اموال منقول حداکثر یک هفته و در اموال غیرمنقول تا سه ماه است .
در مورد فروش مال منقول به وعده خریدار باید فی‌المجلس ده درصد بها را به عنوان سپرده به صندوق اداره تسلیم نماید و بقیه را در مهلت معینه بپردازد در غیر این صورت پیشنهاد ترتیب اثر داده نخواهد شد .
اگر پرداخت در موعد مقرر انجام نگیرد مزایده تجدید می‌شود .
تسلیم در مورد مال منقول و انتقال قطعی در مورد مال غیرمنقول نباید قبل از پرداخت تمام بهای مال صورت گیرد .
سپرده نفرات اول و دوم برندگان مزایده مال غیرمنقول تا تعیین تکلیف فروش نگاهداری می‌شود. هرگاه برنده مزایده در موعد مقرر حاضر به پرداخت بقیه ثمن نشود سپرده وی ضبط می‌شود و نصف آن به نفع دارایی ورشکسته و نصف دیگر به نفع صندوق ب منظور گردد .
در صورتی که مبلغ پیشنهادی نفر دوم برنده مزایده به نفع و غبطه بستانکاران ورشکسته باشد اداره تصفیه ظرف یک هفته به نامبرده اخطار می‌کند که با پرداخت بقیه ثمن برای انجام معامله حاضر شود .
هرگاه نفر دوم نیز حاضر به انجام معامله نشود سپرده او هم به ترتیب فوق ضبط می‌گردد .
هرگاه برنده مزایده منقول در موعد مقرر از پرداخت بقیه ثمن خودداری نماید سپرده او نیز به ترتیب فوق ضبط خواهد شد
تبصره - پس از اخذ ثمن فروش ملک از برنده مزایده تأخیر او در مراجعه به دفتر اسناد رسمی و امضاء سند انتقال مانع تقسیم وجوه حاصل از فروش نخواهد بود.
ح- ماده ۴۵ به شرح زیر اصلاح و یک تبصره به آن اضافه می‌شود :
ماده ۴۵- اگر نتیجه طرح دعوی یا تعقیب آن مشکوک باشد اداره تصفیه می‌تواند با موافقت اکثریت طلبکارانی که بیش از نصف مالیات تصدیق شده یا موقتاً قبول شده را دارا باشند از طرح یا تعقیب آن صرف‌نظر کند .
هر یک از بستانکاران حق خواهد داشت که ظرف یک هفته پس از اطلاع از نظر اداره تصفیه دعوی یا طلب مشکوک را قبول کند و موضوع را تعقیب نماید .
در این صورت اداره تصفیه مدارک دعوی یا طلب را به او واگذار خواهد کرد . مالی که از این راه به دست می‌آید در حدود طلبی که درخواست‌کننده دارد به اضافه هزینه‌های قانونی وصول به او تعلق می‌گیرد و اگر مازادی داشته باشد به اداره تصفیه تسلیم خواهد شد تا جزء دارایی ورشکسته درآید
تبصره - واگذاری دعاوی و مطالبات مشکوک ورشکسته به بستانکار داوطلب مانع اعلام ختم پرونده ورشکستگی نیست .
ط- ماده ۴۷ به شرح زیر اصلاح می‌شود :
ماده ۴۷ - پس از انقضاء مدت مذکور در ماده قبل اداره تصفیه مبادرت به پرداخت سهم هر یک از بستانکاران می‌نماید بستانکاری که کاملاً به حق خود می‌رسد باید سند مربوط را به اداره تصفیه تسلیم کند در موردی که قسمتی از طلب پرداخت می‌شود مراتب در سند قید می‌گردد .
اگر طلبی معلق باشد و یا به اقساط می‌بایست تأدیه گردد سهمیه مربوط به آن در حساب ورشکستگان اداره کل تصفیه گذاشته خواهد شد . پس از پرداخت سهمیه اداره تصفیه به هر یک از بستانکارانی که حقوق آنها کاملاً تأدیه نشده است سند عدم کفایت دارایی می‌دهد بستانکار
+++
فقط در صورت ملائت ورشکسته می‌تواند به موجب این سند بقیه طلب خود را ادعا نماید .
ی - ماده ۵۸ به شرح زیر اصلاح می‌شود :
ماده ۵۸ - بستانکارانی که دارای وثیقه‌اند نسبت به حاصل فروش مال مورد وثیقه در برگ تقسیم حاصل فروش مقدم بر سایر بستانکاران قرار داده می‌شوند.
طلب‌هایی که دارای وثیقه نیست به ترتیب طبقات زیر بر یکدیگر مقدمند و در تقسیم‌نامه حاصل فروش اموال متوقف این تقدم رعایت و قید می‌شود .
طبقه اول
الف - نفقه زن برای مدت یک سال قبل از صدور حکم توقف.
ب- حقوق خدمه خانه برای مدت یک سال قبل از صدور حکم توقف
ج- حقوق خدمتگزاران ورشکسته برای مدت شش ماه قبل از صدور حکم توقف
د- دستمزد کارگران برای مدت سه ماه قبل از صدور حکم توقف
د - دستمزد کارگراز برای مدت سه ماه قبل از صدور حکم توقف
طبقه دوم
طلب اشخاصی که مال آنها به عنوان ولایت یا قیمومت یا وصایت تحت اداره ورشکسته بوده نسبت به میزانی که ورشکسته از جهت ولایت و یا قیمومت یا وصایت مدیون شده است .
این نوع طلب در صورتی دارای حق تقدم خواهد بود که حکم توقف در دوره قیمومت یا ولایت و یا وصایت و یا ظرف یک سال پس از انقضای آن اعلام شده باشد .
طبقه سوم
طلب پزشک و دارو فروش و مطالباتی که به مصرف مداوای مدیون و افراد تحت تکفل او ظرف یک سال قبل از صدور حکم توقف رسیده است .
طبقه چهارم
مهریه زن تا میزان یکصد هزار ریال به شرط آن که ازدواج اقلاً یک سال قبل از صدور حکم توقف واقع شده باشد و نسبت به مازاد جزء سایر دیون محسوب می‌شود .
طبقه پنجم
سایر بستانکاران و اشخاص مذکور در طبقات فوق نسبت به بقیه مطالبات خود .
هـ - ماده ۵۹ به شرح زیر اصلاح می‌شود :
ماده ۵۹ - رؤسا و کارمندان اداره تصفیه در صورت تخلف از قوانین و مقررات حسب مورد تحت تعقیب انتظامی یا اداری قرار خواهد گرفت .
و- مواد زیر به عنوان ماده ۶۱و۶۲ به قانون مزبور اضافه می‌گردد :
ماده ۶۱- مقررات مواد ۱۴و ۲۱ این قانون و مواد ۴۱۳ -۴۱۴ -۴۳۵ قانون تجارت در مورد مدیر عامل و سایر مدیران شرکت‌های بازرگانی ورشکسته و مدیران تصفیه شرکت‌های منحله ورشکسته باید رعایت شود .
تکالیف مقرر برای کسان و وابستگان ورشکسته به شرح زیر ماده ۱۴ در مورد افراد و شرکایی که به نحوی از انحاء در اداره امور و اموال شرکت مداخله دارند نیز لازم‌الرعایه می‌باشد .
ماده ۶۲ - به اجراییه‌های صادر از طرف دادگاه‌ها و سازمان ثبت که برای ادامه عملیات اجرایی به اداره تصفیه فرستاده می‌شود حقوق اجرایی تعلق نمی‌گیرد.
رئیس - کلیات لایحه مطرح است نظری نیست ؟( اظهاری نشد ) رأی می‌گیریم به ورود در شور مواد سناتورهایی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد . ماده اول مطرح است آقای جعفری بفرمایید .
جعفری - در ماده یک اصلاح بعضی از مواد و اضافه شدن چند تبصره به بعضی از این مواد نوشته شده است به این ترتیب :
ماده ۱- مواد ۱۴ -۲۴ – ۳۱ -۳۷ -۴۱ -۴۲ -۴۴ -۴۵ ۴۷ -۵۸ -۵۹ قانون تصفیه امور ورشکستگی به شرح زیر اصلاح و چهار تبصره به مواد ۱۴-۴۱-۴۴-۴۵ اضافه می‌شود و دو ماده نیز به عنوان ماده ۶۱ و ماده ۶۲ به قانون مزبور اضافه می‌گردد .
بعد در بند « الف » و «و» و «د» عین این عبارات تکرار شده است به این ترتیب «الف» ماده ۱۴ قانون تصفیه امور ورشکستگی به شرح زیر اصلاح و یک تبصره به آن اضافه می‌شود .
در صورتی که در متن ماده ۱ عین این عبارت نوشته شده است آیا آنچه که نوشته شده زاید به نظر نمی‌آید؟ البته بنده اصراری ندارم فقط از جهت این که تکرار نشود عرض می‌کنم .
رئیس- آقای هنرمندی بفرمایید .
معاون وزارت دادگستری ( آقای هنرمندی ) - در کمیسیون دادگستری راجع به این موضوع بحث شد در آنجا عرض کردم که ما می‌خواهم چند مورد را تحت عنوان یک ماده اصلاح کنیم یک ماده واحده داریم و بعد موادی
+++
را به عنوان ماده واحده اصلاح می‌کنیم در واقع ما نخواستیم این لایحه را به صورت ماده ، ماده بیاوریم چون طولانی می‌شود . بنابراین در ماده یک به طور کلی آنچه را که در این لایحه می‌خواهیم اصلاح کنیم به صورت ماده یک آوردیم که ملاحظه فرمودید که ماده یک اصلاح چند ماده و الحاق چند تبصره به آن مواد است و اضافه کردن دو ماده به قانون امور ورشکستگی و بعد در ماده ۲ آن ماده یک را که قبلاً توضیح دادیم یکی یکی مواد اصلاحی‌اش را ذکر کردیم . بنده تصور می‌کنم از نظر لایحه این ترتیبی که اتخاذ شده است بهتر است و اگر می‌خواستم تغییراتی بدهیم آن وقت می‌بایستی اعداد ۱و ۲و ۳و ۴و بعد حروف الف و ب و ...را بیاوریم .و بعد یک تبصره‌هایی به آن بندها و آن حروف اضافه بشود . که بتوانیم آنها را یکی یکی توضیح بدهیم . به این جهت بود که همه را به صورت کلی در ماده اول آوردیم و فکر نمی‌کنم به این صورت که تنظیم شده ایرادی داشته باشد .
جعفری - ایرادی نیست بنده فقط از نظر تکرار مطلب عرض کردم .
رئیس- آقای دکتر سجادی بفرمایید .
دکتر سید محمد سجادی - پیشنهادی است در اصلاح چند ماده از لایحه که توسط بنده ارسال شده تقسیم می‌شود که برای رسیدگی به کمیسیون مربوط ارجاع فرمایند .
رئیس- پیشنهادات قرائت می‌شود .
(به شرح زیر قرائت شد )
در مورد لایحه اصلاحی قسمتی از مواد قانون تصفیه امور ورشکستگی و موادی از قانون تجارت که با امور ورشکستگی ارتباط دارد و به صورت لایحه‌ای از طرف وزیر دادگستری به مجلس سنا تقدیم گردیده است ملاحظات زیر به نظر می‌رسد .
اصولاً در کلیه مواد پیشنهادی تغییرات اساسی که متضمن رفع نواقص آن قانون و تقلیل تشریفات زاید موجب تأخیر در تصفیه و به خصوص تأمین حقوق بستانکاران باشد به نظر می‌رسد ، به این توضیح :
الف - در ماده ۱۴ تنها تغییر مهمی که داده شده است این است که حداکثر مجازات عدم معرفی اموال ورشکسته را از ۶ ماه به یک سال افزایش داده‌اند و اداره تصفیه را مکلف کرده‌اند ضمن انتشار آگهی موضوع ماده ۲۴ اشخاصی را که به نحوی از انحاء در اموال ورشکسته تصرف و دخالت دارند از تکلیف و مجازاتی که در این ماده معین شده مطلع سازند و حال آن که برای رفع اشکالات این قانون بهتر این بود که ماده ۱۴ به این صورت تنظیم می‌شد :
« ورشکسته مکلف است کلیه اموال و دفاتر خود و صورتی از اموال همسر ، ورثه مستقیم ، صغار اشخاصی که تحت ولایت قهری او هستند در اختیار اداره تصفیه قرار دهد در صورت تخلف به سه ماه تا یک سال حبس جنحه‌ای محکوم خواهد شد .» اگر ورشکسته فوت شود یا متواری باشد ورثه و شرکاء و خدمه و متصدیان امور و کلیه اشخاصی که به نحوی از انحاء در اموال ورشکسته تصرف و دخالت دارند و همچنین کسانی که دفاتر ورشکسته را در اختیار دارند مکلفند اموال و دفاتر را در اختیار اداره تصفیه قرار دهند و در صورت تخلف به مجازات فوق محکوم خواهند شد .»
اداره تصفیه انتشار آگهی موضوع ماده ۲۴ اشخاص مذکور را از این تکلیف آگاه کرده و مجازاتی که برای خودداری آنها معین شده تذکر می‌دهد .»
تبصره ۱ - در مورد قسمت اخیر این ماده در صورتی که اشخاص مذکور اموال و دفاتر را در اختیار اداره تصفیه قرار دهند با گذشت اداره ، تعقیب کیفری یا اجرای مجازات موقوف خواهد شد .
افزودن تبصره دیگری به شرح زیر به ماده ۱۴ پیشنهاد می‌شود :
تبصره ۲- اموال اشخاص تحت ولایت ورشکسته اصولاً متعلق به او است مگر این که خلاف آن ثابت شود .
پ - ماده ۳۱ - به شرح زیر پیشنهاد می‌شود :
اداره تصفیه برای رسیدگی به ادعای طلب در صورت لزوم می‌تواند ابراز دفاتر تجاری مدعی را بخواهد و به هر حال باید احراز کند که طلب ادعایی صوری نیست در این صورت مدعی طلب باید دفاتر خود را ارایه کند چنانچه بدون عذر موجه از ابراز دفاتر خودداری کند و طلب او مستند به حکم یا سند لازم‌الاجرا نباشد اداره ادعای طلب را رد خواهد کرد .
در مورد این ماده دادگاه‌ها وقتی حکم به نفع مدعی طلب می‌دهند که از طریق ملاحظه دفاتر مدعی یا از طریق دیگر واقعی بودن طلب را احراز کنند در صورتی که ثابت شود طلب مدعی از طریق تبانی با ورشکسته به وجود آمده است به حبس جنحه‌ای از سه ماه تا یک سال محکوم می‌شود مرور زمان این جرم از تاریخ نهایی شدن حکم مدنی شروع خواهد شد .
ج- ماده ۴۲ به شرح زیر باید پیشنهاد شود :
+++
در جلسه مزایده اموال منقول پس از سه مرتبه اعلام به بالاترین قیمت به کسی که حداکثر قیمت را پیشنهاد کرده است واگذار می‌شود .
همین ترتیب نسبت به اموال غیرمنقول در مزایده حضوری رعایت می‌گردد مشروط بر این که پیشنهاد واصله برابر مبلغ ارزیابی شده و یا بیشتر باشد و در صورت نبودن پیشنهاد مکفی ، فروش متوقف می‌ماند و پس از ارزیابی مجدد مزایده تجدید خواهد شد .
چنانچه در مرتبه دوم که باید حداکثر یک ماه پس از مزایده اول به عمل آید باز پیشنهادی معادل یا بیشتر از بهای ارزیابی نرسد، اداره با تصویب مدیرکل تصفیه به هر طریق و به هر قیمت که به صلاح و صرفه بستانکاران ورشکسته تشخیص دهد و موجب اطاله امر تصفیه نباشد اقدام به فروش نماید .
در امر تصفیه ماده ۳۴ اصلاحی قانون ثبت باید رعایت گردد .
ماده ۱۹ - قانون تصفیه به این صورت اصلاح می‌گردد. کلیه اشیایی که در صورت قید شده باید ارزیابی شود . ارزیاب مکلف است ظرف پانزده روز از تاریخ تعیین او به این سمت گزارش ارزیابی خود را تسلیم نماید . اگر ارزیابی با قیمت واقعی تفاوت فاحش داشته باشد ارزیاب ملزم باشد که با درصد کمتری ملک ارزیابی شده را خود تملک کند و بهایش را به نقد بپردازد .
اصلاح ماده ۴۴ به شرح زیر پیشنهاد می‌شود :
اداره تصفیه مکلف است شرایط فروش را با رعایت عرف و عادت و غبطه بستانکاران و ورشکسته تعیین نماید . اداره می‌تواند پرداخت بهای اموال فروخته شده را نقد یا به موعد قرار دهد در صورتی که به وعده باشد مهلت پرداخت در اموال منقول حداکثر یک هفته و در اموال غیرمنقول حداکثر سه ماه است .
در مورد فروش مال منقول به وعده خریدار باید فی‌المجلس ده درصد بها را به عنوان سپرده به صندوق اداره تسلیم نماید و بقیه را در مهلت معینه بپردازد در غیر این صورت به پیشنهاد وی ترتیب اثر داده نخواهد شد مگر در مورد بستانکار خریدار که اموال مورد مزایده را در رهن دارد .
اگر پرداخت در موعد مقرر انجام نگیرد مزایده تجدید می‌شود .
تسلیم در مورد مال منقول و انتقال قطعی در مورد مال غیرمنقول نباید قبل از پرداخت تمام بهای مال صورت گیرد .
سپرده نفرات اول و دوم برندگان مزایده مال غیرمنقول تا تعیین تکلیف فروش نگاهداری می‌شود چنانچه برنده مزایده در موعد مقرر حاضر به پرداخت بقیه ثمن نشود سپرده وی ضبط می‌شود و نصف آن به نفع دارایی ورشکسته و نصف دیگر به نفع صندوق منظور می‌گردد. در صورتی که مبلغ پیشنهادی نفر دوم پیشنهاد دهنده به نظر اداره تصفیه به نفع و غبطه بستانکاران و ورشکسته باشد اداره ظرف یک هفته از تاریخ رسیدگی به پیشنهادها نامبرده اخطار می‌کند که ظرف ده روز از تاریخ اخطار با پرداخت بقیه ثمن برای انجام معامله حاضر شود .
چنانچه نفر دوم نیز ظرف مدت مذکور برای انجام معامله حاضر نشود سپرده او هم به ترتیب فوق ضبط می‌گردد . هرگاه برنده مزایده منقول در موعد مقرر از پرداخت بقیه ثمن خودداری نماید سپرده او نیز به ترتیب فوق ضبط خواهد شد .
تبصره - پس از اخذ ثمن فروش ملک از برنده مزایده تأخیر او و در مراجعه به دفتر اسناد رسمی و امضاء سند انتقال مانع تقسیم وجوه حاصله از فروش نخواهد بود .
اصلاح قسمت اخیر ماده ۴۷ به شرح زیر پیشنهاد می‌شود :
پس از انقضاء مدت مذکور در ماده قبل اداره مبادرت به پرداخت سهم هر یک از بستانکاران می‌نماید بستانکاری که کاملاً به حق خود می‌رسد باید سند مربوطه را به اداره تسلیم کند در موردی که قسمتی از طلب پرداخت می‌شود مراتب در سند قید می‌گردد .
اگر طلبی معلق باشد و یا به اقساط می‌بایست تأدیه گردد سهمیه مربوط به آن در حساب ورشکستگان اداره کل تصفیه گذاشته خواهد شد پس از پرداخت سهمیه اداره به هر یک از بستانکارانی که حقوق آنها کاملاً تأدیه نشده است سند عدم کفایت دارایی می‌دهد بستانکار فقط در صورت ملائت ورشکسته می‌تواند به موجب این سند بقیه طلب خود را مطالبه نماید بستانکار ظرف یک ماه از تاریخ اطلاع بر ملائت ورشکسته آن را اعلام نماید .
در ماده ۵۸ اصلاحاتی به قرار زیر پیشنهاد می‌شود :
در طبقه دوم حذف پاراگراف دوم پیشنهاد می‌شود .
در طبقه سوم به جای کلمه توقف کلمه ورشکستگی مناسب‌تر است .
و طبقه چهارم به این طریق اصلاح می‌شود :
+++
مهریه زن تا میزان یکصد هزار ریال به شرط آن که ازدواج اقلاً یک سال قبل از تاریخ توقف واقع شده باشد و نسبت به مازاد نیز با توجه به شرط فوق‌الذکر جزء سایر دیون محسوب می‌شود.
اصلاح ماده ۵۹ به این صورت پیشنهاد می‌شود :
ماده ۵۹ - رؤسا و کارمندان اداره تصفیه و کارشناسان و ارزیابان در صورت تخلف از قوانین و مقررات حسب مورد تحت تعقیب اداری یا انتظامی قرار خواهند گرفت.
در مورد تبصره الحاق شده ماده ۱ قانون تجارت چنین پیشنهاد می‌شود :
با توجه به قانون منع بازداشت مدیونین در حال حاضر بازداشت مدیون مشکل به نظر می‌رسد بنابراین در شرایط فعلی اشخاص به خاطر فرار از بازداشت خود را تاجر جلوه نمی‌دهند و مقررات ورشکستگی اصولاً به نفع بستانکاران است با این ترتیب تبصره ماده ۱ بهتر است حذف شود .
تبصره الحاق شده به مادهٔ ۴۱۵ قانون تجارت بدین صورت اصلاح می‌گردد :
تبصره - مجرم عدم پرداخت دین ،توقف محسوب نیست و حکم ورشکستگی تاجر وقتی صادر خواهد شد که دادگاه به وسایلی از قبیل تحقیق از شهود و مطلعین و یا طلبکاران و اجراییه‌های صادره و در صورت دسترسی با مراجعه به دفاتر تاجر ،احراز نماید که تأخیر در تأدیه دین بر اثر عجز از پرداخت بوده است .
پ - تبصره الحاق شده به ماده ۴۲۱ به صورت زیر اصلاح می‌شود :
از تاریخ صدور حکم ورشکستگی خسارت تأدیه بر دیون تاجر تعلق نمی‌گیرد مگر در مورد وام‌های بانک‌های تخصصی که کلیه مطالبات آنها را اعم از اصل و بهره و خسارات مشمول حاصل فروش و ثیقه می‌باشد .اگر بعداً در اثر اقدامات اداره تصفیه معلوم گردد که دارایی و مطالبات تاجر تکافوی پرداخت بدهی‌هایش را می‌کرده است بهره قانونی به مطالبات تاجر تعلق خواهد گرفت .
رئیس- به کمیسیون ارجاع می‌شود پیشنهادی از طرف خانم دکتر مصاحب و خانم جهانبانی رسیده است که قرائت می‌شود.
( به شرح زیر قرائت شد )
مقام معظم ریاست مجلس سنا
پیشنهاد می‌نمایم که در صفحه هفتم لایحه اصلاح بعضی از مواد قانون تصفیه امور ورشکستگی ( طبقه چهارم ) به شرح زیر اصلاح شود :
طبقه چهارم
کلمه مهریه زن به شرط آن که ازدواج اقلاً یک سال قبل از صدور حکم توقف واقع شده باشد .
دکتر شمس‌الملوک مصاحب - شوکت ملک جهانبانی
رئیس- برای رسیدگی به کمیسیون ارجاع خواهد شد نسبت به مادهٔ اول دیگر نظری نیست ؟ ( اظهاری نشد ) ماده ۲ قرائت می‌شود .
( به شرح زیر قرائت شد )
ماده ۲ - به هر یک از مواد ۱ -۴۱۵ -۴۲۱ -۴۲۴ - ۵۳۷ قانون تجارت یک تبصره اضافه می‌گردد و مواد ۴۲۴-۴۸۰-۵۱۶ قانون مذکور به شرح زیر اصلاح می‌شود :
الف - تبصره زیر به ماده ۱ قانون تجارت اضافه می‌شود .
تبصره - مادام که تاجر به عضویت اطاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران پذیرفته نشده باشد مشمول مقررات این قانون نخواهد بود .
ب- تبصره زیر به ماده ۴۱۵ قانون تجارت اضافه می‌شود .
تبصره مجوز عدم پرداخت دین ورشکستگی محسوب نیست و در هر یک از موارد مذکور در این ماده دادگاه وقتی حکم ورشکستگی می‌دهد که به طریق مقتضی توقف تارجر را از تأدیه دیون خود احراز کند .
ج - تبصره زیر به ماده ۴۲۱ اضافه می‌شود .
تبصره - از تاریخ صدور حکم ورشکستگی خسارت تأخیر تأدیه بر دیون تاجر تعلق نمی‌گیرد .
د - ماده ۴۲۴ به شرح زیر اصلاح و یک تبصره به آن اضافه می‌گردد .
ماده ۴۲۴ - الف هرگاه تاجر از تاریخ توقف تا صدور حکم ورشکستگی قرارداد یا معامله معوضی را انجام داده که متضمن ضرری بیش از ربع قیمت حین معامله یا قرارداد برای دیان باشد آن معامله یا قرارداد با تاجر تفاوت قیمت را بپردازد ولی اگر مورد معامله یا قرارداد را به دیگری منتقل کرده باشد فقط به پرداخت مابه‌التفاوت محکوم خواهد شد .
ب - هر صلح محاباتی یاهبه و به طور کلی هر نقل و انتقال بلاعوض در مدت مذکور باطل و بلااثر است ولی صلح وهبه و نقل و انتقالات معوض مشمول مقررات بند الف خواهد بود.
ج - کلیه قراردادها و معاملات و پرداخت دیون و هرگونه تصرفات ورشکسته در اموال خود بعد از صدور حکم ورشکستگی باطل و بلااثر است .
+++
تبصره - اجرای تمام یا قسمتی از قراردادهای تاجر که تا صدور حکم ورشکستگی انجام نشده باشد پس از صدور حکم متوقف و حساب طرفین قرارداد تسویه می‌شود . در صورتی که طرف قرارداد طلبکار باشد در عداد سایر دیان منظور خواهد شد ولی اگر مدیر تصفیه به مصلحت دیان بداند می‌تواند به نمایندگی ورشکسته قراردادهای مذکور را اجرا نماید .
د- ماده ۴۸۰ به شرح زیر اصلاح می‌شود :
ماده ۴۸۰ - قرارداد ارفاقی بین ورشکسته و طلبکاران وقتی منعقد می‌شود که اولاً به مطالبات رسیدگی شده باشد ثانیاً نصف به علاوه یک نفر از طلبکاران که بیش از نصف مطالبات تصدیق شده یا موقتاً قبول شده است دارا بوده حضوراً یا کتباً تقاضای تنظیم قرارداد ارفاقی کرده باشند . در این صورت قرارداد ارفاقی پس از تصدیق دادگاه نسبت به عموم طلبکارن اعم از این که موافق یا مخالف حاضر و یا غایب باشند مؤثر و قابل اجرا است ولی اگر قرارداد مزبور متضمن گذشت تمام یا قسمتی از مطالبات یا تخصیص و بخشش مالی به ورشکسته باشد نسبت به کسانی که قرارداد را امضاء نکرده‌اند مؤثر نخواهد بود .
هـ - ماده ۵۱۶ به شرح زیر اصلاح می‌شود :
ماده ۵۱۶ - هرگاه وثیقه فک نشود مدیر تصفیه باید با نظارت دادستان آن را به فروش برساند و طلبکار نیز موقع فروش دعوت می‌شود . اگر قیمت فروش وثیقه پس از وضع مخارج بیش از میزان طلب باشد مازاد به مدیر تصفیه تسلیم می‌شود طلبکار در خرید وثیقه بر سایرین مقدم است و اگر قیمت فروش زاید بر طلب او نباشد می‌تواند عین وثیقه را بابت طلب بپردازد .
هرگاه قیمت فروش کمتر از میزان طلب باشد طلبکار حق مطالبه بقیه را نخواهد داشت .
و- تبصره زیر به ماده ۵۳۷ قانون تجارت اضافه می‌شود .
تبصره - حکم ورشکستگی پس از صدور فوراً یک نوبت در روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی و یکی از روزنامه‌های کثیرالانتشار محل آگهی می‌شود و در صورت نبودن روزنامه محلی در روزنامه کثیرالانتشار مرکز آگهی خواهد شد. مبدأ اعتراض مذکور در ماده فوق تاریخ انتشار آگهی مؤخر خواهد بود . هرگاه دادخواست ورشکستگی توسط یکی از طلبکاران داده شود باید هنگام تقدیم دادخواست هزینه آگهی حکم ورشکستگی را به صندوق دادگستری سپرده و قبض رسید آن را پیوست دادخواست نماید و الا مطابق مواد ۸۴ و ۸۵ قانون آئین دادرسی مدنی عمل خواهد شد اگر دادخواست توسط دادستان یا ورشکسته تسلیم شده باشد هزینه درج آگهی با مدیر تصفیه است .
رئیس- ماده ۲ مطرح است پیشنهادی راجع به ماده ۲ رسیده است که قرائت می‌شود
( به شرح زیر قرائت شد )
ماده ۴۲۴ به شرح زیر اصلاح و یک تبصره به آن الحاق می‌گردد .
الف - هر گاه تاجر از تاریخ توقف تا صدور حکم ورشکستگی قرارداد یا معامله معوض را انجام داده که متضمن ضرری بیش از ربع قیمت حین معامله یا قرارداد برای دیان باشد آن معامله یا قرارداد قابل فسخ است و دعوای فسخ ظرف مدت سه ماه از تاریخ وقوع معامله و از طرف هر بستانکاری پذیرفته خواهد شد مگر این که قبل از صدور حکم فسخ طرف معامله یا قرارداد با تاجر تفاوت قیمت را بپردازد ولی اگر مورد معامله یا قرارداد را به دیگری منتقل کرده باشد فقط به پرداخت مابه‌التفاوت محکوم خواهد شد و در هر صورت تاجر محکوم به پرداخت خسارت طرف معامله خواهد بود .
ب- هر صلح محاباتی یاهبه و به طور کلی هر نقل و انتقال بلاعوض در مدت مذکور باطل و بلااثر است ولی صلح وهبه و نقل انتقالات معوض مشمول مقررات بند الف خواهد بود .
ج - کلیه قراردادها و معاملات و پرداخت هر دین مؤجل که سررسید آن بعد از صدور حکم ورشکستگی باشد یا طلب مربوط به آن مسلم نباشد دیون و هرگونه تصرفات ورشکسته در اموال خود بعد از صدور حکم ورشکستگی باطل و بلااثر است .
تبصره - اجرای تمام یا قسمتی از قراردادهای تاجر که تا صدور حکم ورشکستگی انجام نشده باشد پس از صدور حکم متوقف و حساب طرفین قرارداد تسویه می‌شود درصورتی که طرف قرارداد طلبکار باشد در عداد سایر دیان منظور خواهد شد ولی اگر مدیر تصفیه به مصلحت دیان بداند می‌تواند به نمایندگی ورشکسته قراردادهای مذکور را اجراء نماید .
ماده ۵۱۶- به شرح زیر اصلاح می‌شود و پیشنهاد می‌شود قسمت اخیر ماده حذف گردد .
ماده ۵۱۶- هرگاه وثیقه فک نشود مدیر تصفیه باید با نظارت دادستان آن را به فروش برساند و طلبکار نیز موقع فروش دعوت می‌شود اگر قیمت فروش وثیقه پس از وضع مخارج بیش از میزان طلب باشد مازاد به مدیر تصفیه تسلیم
+++
می‌شود طلبکار در خرید وثیقه بر سایرین مقدم است و اگر قیمت فروش کمتر از میزان طلب باشد طلبکار برای بقیه طلب خود جزء طلبکاران عادی درغر ما منظور خواهد شد .
رئیس- برای رسیدگی به کمیسیون ارجاع خواهد شد نسبت به ماده ۲ دیگر نظری نیست ؟ (اظهاری نشد) ماده ۳ قرائت می‌شود .
(به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۳- مواد ۱۹-۴۲۳ -۴۸۱ -۴۸۲ -۴۸۹ -۵۵۷ قانون تجارت لغو می‌شود .
رئیس - نسبت به مادهٔ ۳ اگر نظری هست می‌فرمایند (اظهاری نشد) رأی می‌گیریم به ورود در شور دوم مواد سناتورهایی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد .
لایحه برای شور دوم به کمیسیون شماره ۳ ارجاع می‌شود .
۸- شور اول لایحه الحاق دولت شاهنشاهی ایران به کنواسیون تجارت گندم ۱۹۷۱و پروتکل‌های الحاقی ۱۹۷۴و ۱۹۷۵
رئیس- لایحه الحاق دولت شاهنشاهی ایران به کنوانسیون تجارت گندم ۱۹۷۱ و پروتکل‌های الحاقی ۱۹۷۴و ۱۹۷۵ برای شور اول مطرح است . گزارش کمیسیون شماره پنج (بازرگانی) قرائت می‌شود
(به شرح زیر قرائت می‌شود)
گزارش از کمیسیون شماره ۵ (بازرگانی) به مجلس سنا
لایحه مربوط به الحاق دولت شاهنشاهی ایران به کنوانسیون تجارت گندم ۱۹۷۱ و پروتکل‌های الحاقی ۱۹۷۴ و ۱۹۷۵ تقدیمی دولت به مجلس سنا که به کمیسیون شماره ۵ (بازرگانی) ارجاع گردیده بود طی سه جلسه با حضور آقای زعیمی معاون وزارت بازرگانی و آقای نصیر عصار معاون وزارت امورخارجه و آقای دکتر همایونفر معاون وزارت کشاورزی و منابع طبیعی مورد رسیدگی قرار گرفت و پس از بحث و مذاکرات مفصل با اصلاحات عبارتی به تصویب و جهت اظهارنظر به کمیسیون‌های شماره ۱ و۶ ارسال گردید . کمیسیون‌های مزبور نیز پس از رسیدگی نظر این کمیسیون را تأیید و تصویب نمودند . اینک گزارش آن برای شور اول تقدیم مجلس سنا می‌گردد .
مخبر کمیسیون شماره ۵ - رضایی
قانون الحاق دولت شاهنشاهی ایران به کنوانسیون تجارت گندم ۱۹۷۱و پروتکل‌های الحاقی ۱۹۷۴و۱۹۷۵
ماده واحده - کنوانسیون تجارت گندم ۱۹۷۱ مشتمل بر یک مقدمه و سی و یک ماده و ضمایم آن و پروتکل تمدید کنوانسیون تا ۳۰ ژوئن ۱۹۷۵ مورخ ۲ آوریل ۱۹۷۴ مشتمل بر یک مقدمه و دوازده ماده و پروتکل تمدید کنوانسیون تا ۳۰ ژوئن ۱۹۷۶ مورخ ۲۵ مارس ۱۹۷۴ مشتمل بر یک مقدمه و دوازده ماده تصویب و اجازه الحاق به آن داده می‌شود .
رئیس - کلیات لایحه مطرح است نظری نیست؟ (اظهاری نشد) رأی می‌گیریم به ورود در شور ماده واحده سناتورهایی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده واحده مطرح است پیشنهادی از طرف آقای جعفری رسیده است که قرائت می‌شود .
(به شرح زیر قرائت شد)
مقام محترم ریاست مجلس سنا
به این وسیله پیشنهاد می‌شود عنوان لایحه الحاق دولت شاهنشاهی ایران به کنوانسیون تجارت گندم ۱۹۷۱ و پروتکل‌های الحاقی ۱۹۷۴- ۱۹۷۵ به شرح ذیل نوشته شود :
«لایحه الحاق دولت شاهنشاهی ایران به کنوانسیون تجارت گندم مورخ ۱۹۷۱ و پروتکل‌های الحاق ۱۹۷۴ - ۱۹۷۵ » ضمناً تاریخ ۲۵ مارس ۱۹۷۴ مندرج در سطر ماقبل آخر ماده واحده که اشتباه شده به تاریخ ۲۵ مارس ۱۹۷۵ اصلاح گردد .
با تقدیم احترام - جعفری
رئیس - به کمیسیون مربوط ارجاع می‌شود نسبت به ماده واحده دیگر نظری نیست؟ (اظهاری نشد) رأی می‌گیریم به ورود در شور دوم ماده واحده سناتورهایی که موافقند قیام فرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد لایحه برای شور دوم به کمیسیون شماره ۵ ارجاع می‌شود که نظر کمیسیون‌های شماره ۱و شش را نیز بگیرند .
۹ - ختم جلسه .
رئیس - امروز در دستور دیگر مطلبی نداریم جلسه را ختم می‌کنیم جلسه بعد و دستور بعداً به استحضار خواهد رسید . (مقارن یک ربع بعد از ظهر جلسه ختم شد)
رئیس مجلس سنا - مهندس جعفر شریف امامی