محمد علی فروغی
اشغال ایران به وسیله ارتش بریتانیا و شوروی | اعلیحضرت رضا شاه پهلوی | تصمیمهای مجلس |
محمدعلی فروغی ذکاءالملک فرزند محمدحسین فروغی ذکاءالملک اول مدیر روزنامه تربیت، زاده ۱۲۹۴ در تهران است.
محمد حسین فروغی ذکاءالملک اول از دانشمندان به شمار میرفت. وی را میتوان نخستین کسی دانست که ادبیات غنی و پربار فرانسه را به ایرانیان شناساند. کتاب « عشق و عفت » که در سال ۱۲۶۶ خورشیدی به چاپ سنگی رسید برگردانی است از کار شاتوبریان نویسنده بزرگ فرانسوی.
محمدعلی فروغی زیر سرپرستی پدر آموزش یافت. پس از آموختن زبان پارسی به آموختن زبان عربی پرداخت و سپس زبانهای فرانسه وانگلیسی را فراگرفت و دارالفنون را به پایان رساند. آنگاه در همین مدرسه به کار آموزگاری پرداخت. چندی بعد که مدرسه سیاسی تهران برای نخستین بار در ایران گشایش یافت، در این مدرسه استاد شد. بیشتر بزرگان دانشمند و فرهیخته این زمان از شاگردان فروغی بودند. از استادی این مدرسه بود که محمدعلی فروغی به پهنه سیاست گام نهاد و توانست با نشان دادن گوهر سرشت والای خود به جایگاهی که شایسته اش بود دست یابد، تا جایی که در سال ۱۹۱۹ میلادی در کنفرانس صلح شرکت جست و در سال ۱۹۲۷ میلادی نماینده ایران در سازمان ملل شد. فروغی در یکی از دورههای مهم مجمع عمومی جامعه ملل (سازمان ملل متحد) به ریاست نشست جامعه برگزیده شد.
فروغی از آغاز مشروطیت پستهای مهمی در وزارت دادگستری، دارایی، امور خارجه، وزارت جنگ و ریاست مجلس شورای ملی و دیوان عالی تمیز کشور خدمت کرد. پنج سال نیز سفیرکبیر ایران در کشور ترکیه بود.
در روزهای سخت شهریور ماه ۱۳۲۰ روزهایی که آسمان ایران را ابرهای تیره نگرانی پوشانده بود و ایران از سوی دو دولت انگلیس و روسیه اشغال شد، به فرمان اعلیحضرت همایون رضا شاه زمام کار را به دست گرفت. در آن زمان به گردن گرفتن چنین مسئولیت سنگینی شاید کار کمتر کسی بود.
محمدعلی فروغی از خود کتابهای ارزنده و گرانبهایی برجای گزارد که هر یک گنجینهای است پر بها برای نسلهایی که در آینده خواهند آمند. « سیر حکمت در اروپا » از کارهای بیهمتای فروغی است و نشاندهنده چیرگی فروغی بر فلسفه و حکمت غرب میباشد. شاهکار دیگر فروغی برگردان « فن سماع طبیعی » از کتاب « شفا » بوعلی سینا حکیم والای ایران است. نوشتار روان پارسی در این کتاب روشنگر بزرگی کاردانشمندانه فروغی است.
از کارهای جاودانه فروغی « آیین سخنوری و حکمت سقراط » میباشد. فروغی در سال ۱۳۱۲ دست به کاری برجسته در جهان فرهنگ و ادب زد که درخور ستایش است و آن بر پا داشتن « هزاره فردوسی » است که از سراسر گیتی، دانشمندان و بزرگانی در این آیین شرکت کردند و در برابر مقام ادبی فردوسی حماسه سرای پرآوازه ایران سر تعظیم فرود آوردند، کاری که از دیدگاه شناساندن ادبیات ایران به جهانیان، کاری است جاودانه که هیچگاه از یادها نیم رود.
محمدعلی فروغی در ساعت ۹ شامگاه روز پنجشنبه ۵ آذر ماه ۱۳۲۱ با ایست قلبی دار فانی را بدرود گفت. از وی چهار پسر به نامهای محسن، محمود، مسعود و جواد فروغی به جای ماند.